INGENIEURSMEDEDELINGEN

INGENIEURSMEDEDELINGEN

MAANDBLAD

VAN

DE

VLAAMSE

INGENIEURSKAMER

adreswijzigingen: VIK, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem jaargang 40 • nummer 11, november 2002 maandelijks tijdschrift, verschijnt niet in juli en augustus afgiftekantoor Overpelt 1

VIK-Weddenenquête 2002 Resultaten in volgende editie

Resultaten Resultaten in volgende editie

in volgende editie

Resultaten in volgende editie

Resultaten in volgende editie

Ve r d i e n u w opleidingsinvestering terug bij Erkend opleidingsverstrekker info: www.vlaanderen.be/opleidingscheques

INGENIEURSMEDEDELINGEN

EDITORIAAL MAANDBLAD

VAN

DE

VLAAMSE

INGENIEURSKAMER

Maandblad van de VIK, Vlaamse Ingenieurskamer Jaargang 40 Nummer 11 november 2002

adreswijzigingen: VIK, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem jaargang 40 • nummer 11, november 2002 maandelijks tijdschrift, verschijnt niet in juli en augustus afgiftekantoor Overpelt 1

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Ing. Etienne Beernaerts E. Claeslaan 29, 9051 Sint-Denijs-Westrem

De VIK-weddenenquête 2002 Als we jong zijn, zijn we bevattelijk voor allerlei idealen. We identificeren ons gemakkelijker met de Robin Hoods en de Rode Ridders van deze wereld dan met de boswachters en de grootgrondbezitters. Het leed van de wereld verzachten, dat is de boodschap. Vandaag lopen emotionele idealisten minder in het oog. Toch zijn ze er nog. Hun idealisme richt zich niet meer naar belaagde wezen en weduwen, maar op milieu, minimumlonen, gelijke kansen, belastingvermindering en… beroepsbelangen.

HOOFDREDACTEUR Ing. Ivan Born REDACTIERAAD Ing. E. Aelbrecht Ing. E. Beernaerts Ing. I. Born Ing. B. Demol Ing. H. Derycke Ing. N. Lagast Ing. G. Roymans Ing. L. Van Bouwel REDACTIESECRETARIAAT Francine Demaret Eddy De Winter SECRETARIAAT VIK Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem Tel. +32 3 259 11 00 Fax +32 3 259 11 01 URL: http://www.vik.be E-mail: [email protected] Doorlopend open van 08u30 tot 17u00 U kan lid worden door betaling op rekening 406-0098501-56 van de VIK te Wommelgem € 50,00 voor technisch en industrieel ingenieurs, die meer dan drie jaar gediplomeerd zijn; voor geassocieerde leden € 25,00 voor hen, die 3 jaar of minder dan drie jaar gediplomeerd zijn; voor een samenwonend lid (1e lidmaatschap tegen 50,00 €) of voor gepensioneerden

Dikwijls zijn idealisten vrijwilligers. Zij verzetten een indrukwekkende hoeveelheid werk. Hun belangrijkste beloning bestaat uit de waardering die ze daarvoor terugkrijgen. Een weddenenquête is dan ook niet echt aan hen besteed. Het is immers moeilijk om emotionele argumenten in een objectieve enquête op te nemen. Maar voor niets gaat alleen de zon op. En al maakt geld niet gelukkig, het maakt het leven vaak toch wat gemakkelijker. Ook al is waardering voor het geleverde werk broodnodig, toch zal bijna elke sollicitant meer belang hechten aan de inhoud van het nieuwe loonzakje.Het lijkt wel alsof idealisme en financiële waardering zich omgekeerd evenredig tot elkaar verhouden: hoe meer je verdient, hoe minder idealen aan bod mogen komen in het werk. Hoe idealistischer, hoe kleiner de duit in het zakje.Toch geeft het beleven van idealen in de job grote voldoening. Maar hoe waardeer je niet-geldelijke beloning in een weddenenquête? En is technologie geen waarde op zich? In deze Ingenieursmededelingen publiceren we de resultaten van de weddenenquête 2002. Al geven de naakte cijfers geen punten op job-bevrediging, ze kunnen een leidraad zijn bij het begin van de loopbaan en een toets in de loop van de ingenieurscarrière.

Ing. Ivan Born

€ 12,50 voor studenten-industrieel ingenieur € 65,00 voor leden woonachtig in het buitenland

In dit nummer:

€ 350,00 voor bedrijven, scholen, instellingen, enz. met meer dan 250 werknemers € 200,00 voor bedrijven, scholen, instellingen, enz. met minder dan 250 werknemers DRUKKERIJ & LAY-OUT Drukkerij SLEURS nv, Overpelt Tel +32 11 80 90 90 Fax +32 11 80 90 95

Dossier O&O 4

Weddenenquête: de trend

O&O: Minister Van Mechelen over O&O

9

16

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers (U.U.P.P.)

Voor de ondertekende artikels zijn alleen de auteurs aansprakelijk.

Tech-Art 17

Lucht- & ruimtevaart 20

Voeding en topsport 35

INGENIEUR EN MAATSCHAPPIJ

Berichten uit de samenleving IMEC ’s bedrijvendag - Leuven 27 november 2002. Thema: MEMS Mems (micro-elektromechanische systemen) zijn microsystemen met mechanische componenten die gestuurd worden door elektronica. Mems hebben weinig energie nodig, zijn uitermate betrouwbaar en erg goedkoop bij massaproductie. Toepassingen: accelerometer, micro-spectrometer, lab-opeen-chip, genchip, inktjet printkop, RF-schakelaar, antenne, botsingssensor. Er is een beurs met demo's en prototypes. Tijdens de bedrijvendag schetsen seminaries de marktkansen van Mems. IMEC-adviseurs en bedrijfsleiders getuigen over de samenwerking met de Vlaamse bedrijven. Er is mogelijkheid om met onderzoekers en adviseurs van gedachten te wisselen. Informatie: Christine Vanherck, tel. 016 28 13 92; [email protected] Farnborough Fair Het klinkt bijna hetzelfde als Scarborough Fair, maar op de kermis van Farnborough wordt geen tijm of rozemarijn verkocht maar worden vliegtuigen aan de man gebracht. Farnborough Fair (GB) is namelijk een luchtvaartbeurs. Alle vliegtuigfabrikanten en de belangrijkste toeleveranciers doen op Farnborough Fair aan branding en matchmaking. In Vlaanderen zijn er zo’n twintig bedrijven actief in de luchtvaart en nog eens twintig in de ruimtevaart. Het gaat dan om hardmetalen vliegtuigcomponenten, hoge-resolutie beeldschermen, boordelektronica, staal- en polymeerdichtingen en navigatiesystemen. In 1995 bestond de Vlaamse luchtvaarttechnologie voor 70% uit militaire programma’s. Vandaag richt de technologie zich voor 70% op de burgerluchtvaart. In Farnborough waren zes Vlaamse bedrijven present: Barco, Septentrio, LMS International, HTMS, Asco en Saint Gobain. De kwaliteits- en kennisvereisten liggen in luchtvaarttechnologie erg hoog, maar dat is niet het probleem. De financiële drempel om de 10 tot 15-jarige aanloopfase van luchtvaartprogramma’s te overbruggen is erg veel gevraagd. De commercialisering vergt een constante aanwezigheidspolitiek. Volgens Karel Vervoort van FLAG (Vlaamse vereniging van luchten ruimtevaartondernemingen) heeft de sobere Vlaamse aanwezigheid alles te maken met het gebrek aan een coherent luchten ruimtevaartbeleid.

onderzoekers verlaten de onderzoekswereld omwille van een gebrek aan zekerheid en carrièrekansen in de academische wereld, maar zelden uit onbehagen met de functie. In de industrie halen doctors niet noodzakelijk voordeel uit hun wetenschappelijke werkervaring. Ze komen wel gemakkelijker in een hogere inkomensklasse terecht dan hun collega’s zonder doctoraat. Meer info: [email protected] …maar wel leuke luxe "Tot voor kort stond het voor alle universiteiten als een paal boven water: doctoreren was het nec plus ultra voor de begaafde student. De doctoraatsgroep zou de kweekvijver zijn van het maatschappelijk talent dat onze wereld redden moest in bange dagen… Ondertussen weten we al lang dat dit niet zo is. Wetenschappelijk onderzoek is een epifenomeen waaruit relatief weinig rechtstreekse economische baten voortvloeien, terwijl doctores in vele takken van ons bedrijfsleven en maatschappelijk gebeuren alles behalve gegeerd zijn, wegens te pedant, te koppig en vaak ook te wereldvreemd in het beste geval betaalt hun aanwezigheid zichzelf terug, in sommige gevallen verdienen ze een fortuin, in veel gevallen zijn ze een overbodige luxe die het leven veraangenaamt…", zo zwengelt Imediair de polemiek nog wat aan. krijt en schoolbord beter dan scherm en toetsen Aan de Michan University werd een onderzoek gedaan naar e-learning. Het besluit was dat opleiding in klassiek klasverband betere resultaten geeft dan e-learning. Studenten die een cursus economie volgden via e-learning haalden bij tests beduidend lagere scores dan hun vrienden die de cursus samen in een klasje volgden. De studie besluit dat e-learning wel efficiënt is om de ‘basics’ van de stof over te brengen, maar tekortschiet als de leerstof complexer wordt. Een leeromgeving met een echte mens voor een doodgewoon klasje van een student of tien werkt motiverender dan een eenzaam computerscherm, zo besluit het onderzoek. stalen gebouwen Tijdens de staalbouwdag in het Congrespaleis te Brussel worden op 21 november de winnaars van de staalbouwprijs 2002 bekendgemaakt. Dit jaar deden er 147 bruggen, torens, bedrijfsgebouwen, villa’s en gezinswoningen mee, verspreid over heel België. Meer info: [email protected]

Doctoraat niet noodzakelijk troefkaart De RUGent en de VUB deden in opdracht van de Vlaamse Raad voor Wetenschapsbeleid een onderzoek naar het nut van een doctoraat voor een loopbaan in de bedrijfswereld. Het profiel van de doctor-wetenschappers luidde: sterke researchkwaliteiten en kennis van recente ontwikkelingen – achterstand in vaardigheden als leiderschap, stressbestendigheid en zelfzekerheid. Doctors-

4 I.M.- NOVEMBER 2002

edw


Puzzelaar 65 Het oprukkende leger Een klassiek vraagstuk: terwijl een leger, dat vijftig mijl lang is, met een constante snelheid voortmarcheert, vertrekt er vanuit de achterhoede een boodschapper die tot bij de voorhoede rijdt, een bericht aflevert en terugkeert naar zijn positie in de achterhoede. Hij komt daar precies aan op het ogenblik dat het leger vijftig mijl heeft afgelegd. Welke afstand legde de boodschapper in totaal af? Moest het leger stilstaan, dan zou hij natuurlijk vijftig mijl heen en vijftig mijl weer afleggen. Maar omdat het leger optrekt, moet hij meer dan vijftig mijl afleggen om bij de voorhoede te komen, en op zijn terugreis zal hij minder dan vijftig mijl hoeven af te leggen omdat het leger hem tegemoet komt. We gaan er wel van uit dat de boodschapper steeds met een constante snelheid rijdt.

We maken de kwestie wat moeilijker: een vierkant leger van vijftig mijl breed en vijftig mijl lang, marcheert met een constante snelheid van vijftig mijl terwijl een boodschapper vanaf het midden van de achterhoede vertrekt en een compleet rondje om het leger heen maakt en terugkeert op zijn startpunt. De snelheid van de boodschapper is constant, en hij voltooit zijn rondje op hetzelfde ogenblik als het leger zijn opmars voltooit. Welke afstand legt de boodschapper af?

Bijvraag Hoeveel juiste antwoorden krijgen we? Stuur de twee oplossingen van de hoofdvraag en een gok i.v.m. de te ontvangen antwoorden, vóór 15 december naar Ing. Roland Mebis, Tabaartstraat 23, 3740 Bilzen.

Oplossing VIK-puzzelaar 63: terug naar af Hij dient gestoten te zijn parallel aan een van de diagonalen, en het gehele traject dat hij aflegt, terug naar zijn uitgangspunt, is tweemaal de lengte van een diagonaal. We ontvingen 16 goede antwoorden, namelijk van: Th. Renckens (Hamont); W. Vermeire (Evergem); Th. Demets (Evergem); L. Hautekeete (Ooigem); J. Ooms (Stekene); J. Van Gucht (Gent); G. Morren (Vilvoorde); B. Taelemans (Brugge); F. Vanherf (Sint-Truiden); R. Demaerschalk (Huldenberg); M. Lybaert (Merchtem); B. Laeremans (Rumst) en van de 4 winnaars: Jan Doornaert, Bremstraat 9, 9032 Wondelgem; Bert Huveneers, Noord de Vliet 29, 2430 Laakdal; Guy

Peeters, Prins Albertlaan 49, 3800 Sint-Truiden; Wilfried Van Lokeren, Meysbrug 12, 2800 Mechelen. Deze 4 winnaars raadden allen 17 op de bijvraag, zodoende wordt de pot van 50 EUR verdeeld en ontvangt ieder 12,50 EUR. Proficiat. Ing. Roland Mebis

I.M.- NOVEMBER 2002

5


Vaderschapsverlof anaf 1 juli 2002 hebben werknemers die vader worden recht op twee weken of tien dagen verlof. Tot nu toe hadden ze slechts recht op een kort verlet van drie dagen. Die tien dagen gelden ook voor adoptie. Sinds de invoering wordt bij negen op de tien aanvragen voor moederschapsrust tegelijk vaderschapsverlof aangevraagd.

V wie?

Het verlof geldt voor werknemers die vader worden van een kind dat na 30 juni 2002 wordt geboren. Het geldt ook voor adoptievaders of –moeders van een kind dat na 30 juni 2002 wordt ingeschreven in het bevolkings- of vreemdelingenregister van de woonplaats van de ouders.

wanneer? Het verlof moet opgenomen worden binnen de maand na de bevalling of de inschrijving van het adoptiekind. Het kan in één keer of gespreid worden opgenomen.

centen De werkgever betaalt de eerste drie dagen het volledige loon. De andere dagen worden vergoed door de ziekteverzekering (mutualiteit) à rato van 82% van een geplafonneerd maandloon van max. 2579,96 EUR. edw

VERENIGINGSNIEUWS Zelfkleverslag Maandelijks delen we met de stickeractie een aantal prijzen uit. Kleef uw VIK-sticker op een leuke plaats (auto, fiets, brievenbus, enz.). U kan in de prijzen vallen als een attente collega uw sticker opmerkt en ons dat meldt. Werd uw nummerplaat gepubliceerd in een vorige uitgave van de Ingenieursmededelingen dan kan u nog steeds reageren. Dit deden ook Ing. Danny Boterbergh uit Welle (nummerplaat DTP 507) en Ing. René Kint uit Deinze (nummerplaat RRL 318). Hun prijs werd hen ondertussen toegezonden. Uit de nummerplaten die onze fulltime speurploeg doorseinde, lootten we de volgende nummers:

ERI 648

JUK 549

JYS 523

Als een van deze nummerplaten de uwe is, stuur dan een kopie van het inschrijvingsbewijs en van uw VIK-lidkaart (een fotootje mag ook altijd!) op naar het VIK-secretariaat, t.a.v. Francine Demaret, Herentalsebaan 643 Wommelgem, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected] Succes!


LVN 583

RVG 070

INGENIEUR EN BEROEP

Voortaan betaald binnen de

30

dagen?

et de nieuwe wet betreffende de bestrijding van de betalingsachterstand bij handelstransacties van 2 augustus 2002 (Belgisch Staatsblad van 7 september 2002) wordt een aanzet gegeven tot het terugdringen van de wanbetalingen bij bedrijven, KMO’s en vrije beroepen.

M

De wet is een nipte uitvoering van de EU-richtlijnen omtrent het leveren van diensten en goederen, in voege sedert 01.08.2002 naar aanleiding van de richtlijn 2000/35/EG van het Europees Parlement en de Raad van 29.06.2000. Belangrijke nieuwigheden 1. De wet stelt een principiële betalingstermijn in van dertig dagen vanaf de ontvangst van factuur of ereloon van de levering. 2. Afwijkingen hierop blijven mogelijk: partijen kunnen contractueel dus een kortere of langere betalingstermijn overeenkomen. De rechter kan onredelijke betalingstermijnen beperken. 3. Bij wanbetaling beginnen moratoire intresten automatisch te lopen. 4. Deze intresten zijn niet van de poes: de referentie-intrestvoet van de Europese Centrale Bank, vermeerderd met 7 punten en afgerond tot op het hogere halve procent. Deze intrest wordt om de zes maanden gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. Wat bv. neerkomt op 4,75 % + 7 % = 11,75 % of afgerond 12%. Niet mis! 5. Een andere nieuwigheid is de mogelijkheid om de buitengerechtelijke invorderingskosten te recupereren. Wanneer de schuldenaar niet tijdig betaalt heeft de schuldeiser het recht op een vergoeding van alle buitengerechtelijke invorderingskosten (aanmaningen, administratieve

kosten, verplaatsingskosten, enz.). Deze kunnen voortaan dus ook worden gerecupereerd voor zover zij relevant, transparant en proportioneel zijn tot de schuld. De rechter zal hierover oordelen. Maximumbedragen zullen bij Koninklijk Besluit worden vastgesteld. 6. Bedrijven, KMO’s en vrije beroepers die vandaag geconfronteerd worden met slechte betalers, zien er vaak tegen op om naar de rechter te stappen, omdat ze vrezen daardoor de klantenrelatie te vertroebelen. Volgens de nieuwe wet mag voortaan de vordering tot staken inzake onbillijke contractuele bedingen ook ingediend worden door de beroepsregulerende overheid, een beroepsvereniging of een interprofessionele vereniging met rechtspersoonlijkheid. 7. De nieuwe wet is niet van toepassing op betalingen door particulieren. Besluit De nieuwe wet tegen wanbetalers is een stap in de goede richting, biedt een betere bescherming van de schuldeiser (automatisme van de intresten, recuperatie van de buitengerechtelijke invorderingskosten … ) en voorziet in een strengere aanpak van de wanbetalers (relatief hoge moratoire intresten). De gerechtsprocedures blijven echter nog grotendeels onaangepast om een daadwerkelijk snellere invordering van vaststaande schulden te kunnen bevorderen. Gelijk hebben is nog steeds niet hetzelfde als gelijk krijgen. Correct betalen en correct betaald worden blijft nog steeds de wensdroom van correct handelende ingenieurs… Slechte betalers zijn alvast gewaarschuwd! Ing. Johan Vanvolsem

I.M.- NOVEMBER 2002

7

INGENIEUR EN BEROEP

geleverd foto’s onbruikbaar

Doctor ingenieur dichter

Fouad

romanschrijver octor Ingenieur Fouad Laroui heeft een merkwaardige hobby. Hij heeft een passie voor het schrijven van romans en poëzie. Wat drijft deze wetenschapper tot deze vrijetijdsbesteding? Wie is hij? Over een en ander had ik met hem een gesprek en werd er geconfronteerd met een opvallend bescheiden maar veelzijdige ingenieur.

D

Fouad Laroui werd in 1958 in Oujda (Marokko) geboren. Het gezin telde 8 kinderen. Laroui: "Mijn vader was een zachtmoedige man, mijn moeder een strenge vrouw, een chef-type. Ze sprak zonder veel franjes en dirigeerde het gezin met vaste hand. De opvoeding was gericht op dat van de plichtenleer. Ze was nochtans goedhartig, een prachtige moeder. Onrechtstreeks werd mijn latere studiekeuze voor de wis- en natuurkunde en voor ingenieur door een strenge opvoeding bepaald. Het lijkt me toch een afspiegeling ervan te zijn. Maar begrijp me niet verkeerd. Wie streng wordt opgevoed is daarom niet ongelukkig. We hadden ouders die zeer gelukkig waren en dat straalde ook op de kinderen af. Op een dag, in 1969, ik was toen 11 jaar, keerde mijn vader niet naar huis terug. Sindsdien is hij spoorloos. We weten niet wat er met hem is gebeurd. Wel hebben we een vermoeden. De hoop om hem nog ooit weer te zien droogde met de jaren langzaam op". Dit jeugdtrauma is ongetwijfeld bepalend geweest voor Laroui’s verder leven. Niet alleen als wetenschapper, maar vooral als schrijver van romans en gedichten.

Loopbaan als wetenschapper Na zijn middelbaar onderwijs behaalde hij in Marokko een licentie in de wis- en natuurkunde. Aan de universiteit van de Franse ex-kolonie was Frans de voertaal. Dit vergemakkelijkte de stap naar Frankrijk. Hij verhuisde naar Parijs en slaagde in de "Concours", het toelatingsexamen voor de studies van ingenieur. In Parijs koos hij voor de befaamde Grande Ecole des Ponts et Chaussées, een van Frankrijks oudste ingenieursscholen. In 1982 promoveerde hij tot "ingénieur diplômé" in de bouwkunde.


Tijdens zijn ingenieursstudies schreef hij korte literaire bijdragen en ook poëzie, "snipperverzen" zegt hij. In de periode 1982-1991 was hij achtereenvolgens tewerkgesteld als onderzoeker aan de Grande Ecole des Mines in Parijs, als productie-ingenieur en als directeur van de mijnen in Khourigba (Marokko). Vooraleer hij het bedrijfsleven ruilde voor dat van raadgever bij de Europese Commissie in Brussel, ging hij in Cassablanca werken in een bedrijf waar men fosfaten fabriceerde. Van 1991 tot 1995 was hij achtereenvolgens tewerkgesteld als onderzoeker aan de Vrije Universiteit van Amsterdam en aan deze van York in Engeland. In 1994 promoveerde hij aan de Grande Ecole des Mines in Parijs tot doctor in de Economische Wetenschappen. Sinds 1999 is hij als gastprofessor verbonden aan het Erasmuscollege in Amsterdam en ook aan de Vrije Universiteit waar hij studenten voor het derde cyclus onderwijs (doctoraten) begeleidt.

De passie voor het schrijven Parallel met zijn wetenschappelijke loopbaan legde Fouad Laroui een merkwaardige belangstelling aan de dag voor de literatuur. Van losse stukjes ging het naar heuse romans. De literaire kringen ontdekten een nieuw talent. De ingenieur-schrijver dwong respect af. Voor zijn in 1996 verschenen debuutroman "Les Dents du Topographe" kreeg hij de prestigieuse Prix Albert Camu. Ik vraag hem of het schrijven van romans een tegengewicht vormt voor het wetenschappelijk werk dat hij voor den brode beoefent. Is het een afkicken of is het een reactie op het voorval met zijn vader? "Het is noch het ene, noch het andere" antwoordt hij. "Schrijven is voor mij een activiteit zoals er zoveel andere zijn. Iets dat ik graag doe, waarmee ik me goed voel. Schrijven is meedelen en dit leidt steeds tot kruisbestuiving. Dit proces geldt zowel voor wetenschappelijke

Laroui Een merkwaardige ingenieur "papers" als voor om het even welke vorm van de literatuur. Ingenieurs zijn vertrouwd met wetenschappelijke mededelingen, "papers". Ingenieurs die romans en gedichten schrijven zijn eerder witte raven. Alhoewel. Enkele gerenommeerde literaire werken zijn ook van de hand van ingenieurs.. De geschreven taal is volgens Fouad Laroui niets anders dan een middel, een instrument, om zich te uiten. De wetenschappelijke- en literaire taal hebben elk hun eigen schakeringen. De geschreven taal zorgt voor verankering. Bijvoorbeeld van datgene wat de maatschappelijke evolutie en gedragingen inhoudt. Iedere schrijver hanteert zijn eigen taalschakeringen. "Il ne faut pas casser sa téte sur les différantes langues".

Kluizenaar Of we ook mogen weten hoe het schrijven bij hem in de praktijk verloopt? Laroui: "Het leven van een schrijver kan je vergelijken met dat van een kluizenaar. Tijdens de act zelf voel ik me eenzaam. Beroepsauteurs spenderen uren in eenzaamheid. Het is een intense bezigheid die veel discipline vraagt. Ik kan enkel op zondag met het schrijven van een roman of gedicht bezig zijn. Tijdens de week heb ik daarvoor geen tijd. Mijn activiteiten op de universiteit laten dit niet toe. Op zondag plan ik mijn hobby. Ik zonder me af. De telefoon wordt op non-actief geschakeld. Van de verkoop van mijn romans en gedichten kan ik niet leven. Dat hoeft ook niet. Schrijven blijft immers voor mij een hobby. De microbe had ik al heel vroeg te pakken. Deze zondagactiviteit werd langzaam een passie, een die ik niet meer kan missen".

Romans en poëzie Het leven van Fouad Laroui gelijkt een beetje op dat van een nomade. Hij woonde, studeerde en werkte in verschillende landen: Marokko, Frankrijk, België, Engeland en Nederland. Hij reisde bovendien in veel landen en ontdekte er de verschillende culturen en de verscheidenheid van de menselijke gedragingen. Laroui spreekt en schrijft

vlot een zestal talen, waaronder het Nederlands. In 2001 waagde hij zich aan een eerste direct in het Nederlands geschreven publicatie, een humoristisch essay dat de veelzeggende titel "Vreemdeling: aangenaam" meekreeg. Hij schreef inmiddels reeds vijf romans, veelal in het Frans. Een nieuwe Nederlandstalige roman staat in de steigers. Recent verscheen er ook een Nederlandstalige bundel gedichten "Verbannen woorden". Deze omvat 33 gedichten en vormen een staalkaart van het humane denken en vormen een neerslag van hoe een "vreemdeling" zich in een ander land voelt. Laroui heeft een vlijmscherpe pen. Maar zijn intellectuele scherpte is nooit kwetsend of aanstootgevend. De ingenieur-taalgrootmeester, kleurt zijn romans met zin voor relativering, humor en verdraagzaamheid. Hij is ook recensent voor kranten en tijdschriften en regelmatig zetelt hij in een of andere jury voor de beoordeling van literaire werken. Met fierheid vertelt hij over de invloed die de Parijse ingenieursschool op zijn literaire oeuvre had en nog steeds heeft. De Ecole des Ponts et Chaussées, waaraan hij studeerde, bracht immers sinds haar oprichting in 1747 talrijke professoren voort die de literatuur als nevenactiviteit beoefenden. Hij verwijst dienaangaande naar de bibliotheek van deze school. Tijdens zijn studies snuisterde hij niet alleen in de boeken in verband met ingenieurswetenschappen, maar ook in literaire werken die werden geschreven door wat hij noemt "mes pères spirituels". Onlangs maakte een studente van de universiteit van Grenoble een website over hem. "Ze is een literaire fan" zegt hij. Wat onwennig voor de aandacht die hij op de website kreeg, voegt hij er bedeesd aan toe: "Ik vind dat ze toch wel wat overdreven heeft". Klik toch maar eens op "http://membres.lycos.fr/fouadlaroui. Het loont de moeite. Een doctor-ingenieur die romans en poëzie schrijft verdient immers aandacht en waardering. Ing. Noël Lagast

I.M.- NOVEMBER 2002

9

INGENIEUR EN BEROEP

De vlucht van de Farman

n het begin van vorige eeuw waren de gebroeders Wright een tijdlang ‘s werelds meest bewonderde bewoners. Orville (1871-1948) en Wilbur (18671912) Wright waren de Amerikaanse luchtvaartpioniers die op 17 december 1903 als eersten een vlucht maakten met een door een met motor voortbewogen (vlieg-)tuig. Volgend jaar staan er over de hele wereld evenementen op stapel om die vlucht te herdenken. Minder bekend zijn de exploten van de Belg Charles Van den Born. Op 18 maart 1911 maakte hij met zijn tweedekker Farman de eerste vlucht boven Hong Kong. Zijn leven leest als een avonturenroman.

I

dichter, muzikant, wielrenner Charles Van den Born werd in 1874 geboren in Luik. Zijn moeder was een Franse. Zijn Belgische vader had een voorliefde voor muziek en poëzie en was bevriend met Richard Wagner en Franz Liszt. Albert Morel, bekend Frans journalist uit die tijd, schrijft over Charles Van den Born dat de jongen hoogbegaafd is en "de ziel van een poëet" heeft. Charles wordt een wielerfanaat. Als jongeman rijdt hij met succes heel wat wedstrijden. Met zijn stevige fysiek wint hij in 1891 het Winterkampioenschap wielrennen in de "Vélodrome d'Hiver" van Parijs. Tussen 1895 en 1908 boekt wint hij internationale wielercompetities in Australië, Noord- en Zuid-Amerika.

piloot Charles Gefascineerd door de stunts van de gebroeders Wright en Louis Bleriot, leert hij vliegen. Op 31 december 1909 slaagt hij voor zijn eerste vlucht tijdens een oefenkamp in Chalons (F), georganiseerd door de Fransman Henri Farman (1874-1958). Was Van den Born een schilderachtige verschijning, Farman was een niet minder flamboyante natuur. Farman was wielrenner, autocoureur, rijwielfabrikant, luchtvaartpionier en vliegtuigconstructeur. Samen met zijn broer Maurice (Parijs, 1877-1964) bouwt Henri Farman Franse vliegtuigen van Engelse origine, boekt een aantal hoogteen snelheidsrecords, sticht één der eerste luchtvaartmaatschappijen voor passagiersvervoer en leidt een pilotenschool voor vliegen zonder zicht. Weldra vliegt Charles overlandse vluchten. In 1910 wint hij de Buiette-prijs met een recordvlucht van 1u48min50sec. De vlucht ging door een loeiende sneeuwstorm en en zat een doodsbenauwde


passagier aan boord. (foto 1). Charles Van den Born wordt een doorwinterde piloot. In 1910 haalt hij de Franse pilootlicentie nr. 37, daarna de Belgische nr. 6. Hij wordt instructeur bij Farman’s vliegschool, waar hij de eerste militaire piloten traint voor de Franse regering. Tussen al deze bezigheden vindt hij nog tijd om een hoop ereprijzen te winnen bij vliegcompetities in Florence, Brussel, Nice, Bordeaux, Cannes en Nantes.

bij de koning van Siam Gestimuleerd door zijn vliegsuccessen en niet gespeend van enig exotisme, stort Charles Van den Born zich in zijn Oost-Azi_avontuur, aanvankelijk als toerist, maar al spoedig als prof. Op 22 oktober 1910 vertrekt hij met de SS Polynesian, samen met zijn vrouw, een mecanicien en de belangrijkste stukken van een Farman-tweedekker die hij ‘Wanda’ doopt. Bestemming: Singapore…alwaar onze held niet welkom is vanwege het onstabiele politieke klimaat. Op uitnodiging van de Ligue National Aerienne de France en Indochine en de Gouverneur Général reist Van den Born dan maar verder naar Saigon. Daar wordt hij hartelijk ontvangen. Hij bouwt er zijn Wanda en op 10 december 1910 vliegt hij onder enthousiast gejuich van de inheemse bevolking en de Europese notabelen over de

Kanton. Het moet een merkwaardige tocht geweest zijn, want tijdens de reis wordt zijn genie continu bezongen door het muzikaal regiment de ‘Rajput Band’, als eerbetoon meegezonden door het Britse Leger.

oproer in Kanton Ook in die periode is Oost-Azië een woelige regio. De eerste vlucht in Kanton op 10 april 1911 eindigt dramatisch. Na afloop wordt op de East Parade Ground een dodelijke aanslag gepleegd op eregast Generaal FU Chi, Mantsjoerijse Vicekoning van Kanton. Er breken rellen uit en de reguliere troepen doden 3000 mensen. Charles Van den Born’s Wanda ligt in de as en Van den Born vlucht op een rivierstomer hals over kop terug naar Hong Kong. Na zijn terugkeer in Frankrijk werkt Charles Van den Born als instructeur aan de Belgische Academie van het Vliegwezen in Etames waar hij de piloten traint die zullen vechten tijdens de Eerste Wereldoorlog. In 1913 wordt hij voorgesteld voor de Légion d'Honneur-medaille. In 1930 krijgt hij de medaille.

fietsen en boksen omliggende rijstvelden, De eerste vlucht van een door een motor aangedreven vliegtuig in Saigon is een feit.

The Far East Band Volgende etappe is Bangkok. Van den Born maakt er demonstratievluchten voor de Koning van Siam en geeft vlieglessen aan Siamese officieren. Later worden die naar Frankrijk gezonden voor vervolmaking en aankoop van Franse vliegtuigen. De Siamese luchtmacht is geboren. Charles Van den Born wordt overstelpt met geschenken. Begin 1911 stoomt hij met de Donai naar Hong Kong. Van 18 tot 20 maart 1911 houdt hij dagelijks demonstratievluchten op de vlakte nabij het station van Sha Tin. Niettegenstaande onverwacht slechte weersomstandigheden velen zijn reeds met een eerste trein teruggekeerd naar Kowloon - slaagt hij erin om in de late namiddag van 18 maart 1911 de eerste vlucht in de Britse Kroonkolonie Hong Kong te maken.

Gevechtspiloot is Van den Bron nooit geweest tijdens de ‘Grote oorlog’. Na de oorlog reist hij naar Vietnam, waar hij fietsen bokscompetities organiseert, de Aero Club van Indochina opricht en de eerste vliegschool van Saigon sticht. Hij wordt vertegenwoordiger van Henri Farman, Henri Potei (1891-1981, Frans ingenieur en vliegtuigbouwer) en een aantal Franse vliegtuigmaatschappijen. Tot zijn zestigste blijft hij verbonden met het vliegwezen. Op 9 maart 1945 wordt hij gevangen genomen door Vietnamezen en Japanners. Na de wapenstilstand wordt hij met een militair vliegtuig gerepatrieerd naar Frankrijk. De laatste jaren van zijn leven brengt Charles Van den Born door op het kasteel van het Légion d'Honneur in Saint-Germaine-en-Laye, waar hij op 24 januari 1958 hij is toen 84 - overlijdt (foto 2). Lic.Ing. Johan Vanvolsem Met dank aan Gordon Andreassend, toekomstig congres-director FIG Working Week Hong Kong 2007 met zijn bronneninbreng "Flight of the Farman: The First Powered Flight in Hong Kong" en "Hong Kong Historical Aircraft".

Hij blijft een maand in Hong Kong, sticht er de Far East Aviation Company en verkoopt intussen vliegtuigen, luchtballonnen en luchtschepen. Daarna trekt Charles Van den Born naar de Chinese provinciehoofdstad

I.M.- NOVEMBER 2002 11

Vijf jaar geleden, op 15 november 1997, vloog een replica van de Farman opnieuw over Hong Kong. De vlucht werd op het getouw gezet door de Historical Aircraft Association van Hong Kong met steun van Shell China de 1910 Farman n

n

n

n

Gebouwd en gevlogen door Charles Van den Born * Lengte: 47 feet 3 inches (14,4m) * Vleugelwijdte: 43 feet (13,lm) * Structuur: open raamwerk gemonteerd op twee landingsstellen met elk twee landingswielen vooraan en een remschoen-staart aan de achterzijde. Vleugels: twee hoofdvlakken, 6 feet (1,8m) apart; 43 feet x 5 feet (13,lm x l,sm). . Aandrijving: zeven-cylinder gnome rotary, 5 0 horspower

(Replica: 4 cylinder Lycoming, 150 horsepower Propeller: één, tweebladig,


n

gemonteerd aan de achterzijde van de onderste vleugel. Controle: vier balancerende flaps aan de sleephoeken van elke vleugel; enkele elevator vooraan; enkele elevator aan de achterzijde

n

n

toren Eerste vluchten in Saigon (10 december 1910), Bangkok (31 januari 1911), Hong Kong (18 maart 1911) en Canton (10 april 1911). Gewicht: 1.200 pounds (544 kg)

de spirit of Sha Tin (Replica Farman Tweedekker) n Gebouwd aan de hand van vroegere replica (o.a. van de Engelse versie van de Farman: de Bristol Boxkite voor de film "Those Magnificent Men in Their Flying Machines uit 1963) en inlichtingen verstrekt door het Belgische Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis te Brussel (via de hr. Jacobs en Commandant G. Bosman), door Roger Freeman van Vintage Aviation Services uit Marion, Texas/USA, in 1996-1997. n Site van de herinneringsvlucht van 15 november 1997: de nieuwe vlieghaven Chek Lap Kok / Hong Kong; geassembleerd m.m.v. de Hong Kong Aircraft Engineering Co. Ltd. Ct _-oto 5") * De replica bevindt zich sindsdien (met een mannequin van Charles Van den Born in de pilootszetel) in de passagiersterminal van de nieuwe vlieghaven van Hong Kong. van de bovenste horizontale stabilisator; enkel roer ingesloten tussen de twee horizontale stabilisa-

INGENIEURSCARRIERE

Ingenieurs bieden hun diensten aan 02079: Ing. (Automatisering, 2001). Vrij: onmiddellijk. Talen N,F,E. Ervaring: Primagaz, stage bij MBBE te Tessenderlo. Verkiest rond 50 km van Tessenderlo. 02080: Ing. (Biochemie, 1997). Vrij: na opzeg. Talen: N,F,D,E. Ervaring: exportmarketing, projectleider, commercieel & marketingverantwoordelijke. Belangstelling: commercieel verantwoordelijke in sector (bio)chemie, milieu, farmacie. 02081: Ing. (Chemie, 1979). Vrij: onmiddellijk. Talen: N,E,F,D. Ervaring: 10 jaar manufacturing, process engineering - machinebouw, 13 jaar productontwikkeling, marketing, projectmanagement (materialen, design, processen sector plastic-metal-industrial/ telecom/glasvezel), huidige functie R&D directeur. Belangstelling: management. Verkiest binnen- en buitenland. 02082: Ing. (Automatisering, 2002). Vrij: onmiddellijk. Talen E,F,D. Ervaring: CNC, Siemens PLC, LabVIEW. Belangstelling: automotive, automatisering, engineering. Verkiest Antwerpen of Oost-Vlaanderen. 02093: Ing. (Elektriciteit, 1993). Talen N,D,E. Ervaring: prod.-eng., prod.-management, verkoop in Duitstalig Europa. Belangstelling: prod. en/of salesmanagement in Duitstalig Europa. Verkiest Vlaanderen. 02083: Ing. (Milieu, 2001). Vrij: onmiddellijk. Talen N,E,F. Ervaring: stage bij ABO (Adviesbureau voor Bodemonderzoek), eerste werkervaring bij Geafor bvba (studiebureau voor milieu- en funderingsadvies - Bodemen grondwatertechnologie). Belangstelling: Bodemonderzoek. Verkiest Vlaanderen. 02084: Ing. (Elekromechanica, 1980). Vrij: na opzeg/volgens afspraak. Talen N,F,E,D. Ervaring: Engineering & onderhoud in automotive, productiemanagement van printed circuit boards, quality assurance voor tandwielfabricatie, actueel: international projectmanagement in manufacturing engineering systems. 02085: Ing. (ICT, 2001). Vrij: na opzeg. Talen N,E,F. Ervaring: stage bij Colruyt + 1 jaar hardware dependant software. Belangstelling: embedded software, evt. FPGA-design (geen ervaring). Verkiest Brussel, VlaamsBrabant.

02086: Werktuigbouwkundige (1995). Vrij: na opzeg. Talen: N,E,F,D. Ervaring: technical/commercial account manager international. Belangstelling: verkoop leider, internationale verkoop van duurzame productiemiddelen. Verkiest West-Vlaanderen. 02087: Ing. (ICT, 2002). Vrij: onmiddellijk. Talen N,E,F. Ervaring: eindwerk bij Intersoft Electronics te Olen en GET te Oostmalle. Belangstelling: webdevelopment, programmeren, IT, industriële informatica en industriële elektronica. Verkiest Limburg, Antwerpen en VlaamsBrabant. 02088: Ing. (Elektromechanica, 1992). Vrij: onmiddellijk. Talen: N,F,E,D. Ervaring: 7 jaar projectingenieur (industriële branderinstallaties & afvalverbranding). Huidige functie: automatisatie-ingenieur (PLC/SCAD/bordenbouw). Belangstelling: automatisering & engineering. Verkiest Oost-Vlaanderen of Brussel. 02089: Ing. (Elektronica,1972). Vrij: onmiddellijk. Talen: N,F,E,D. Ervaring: informatica Mainframe in PL/1, COBOL, databases DB2, IMS/DB (met DLI); batch en online (CICS). Ook diverse technische functies. Belangstelling: informatica mainframe als programmeur/analist. Ook technische functies (vb. Maintenance). Verkiest: Limburg, Antwerpen, Vlaams Brabant, Brussel. 02090: Ing. (Biochemie, 2002). Vrij: onmiddellijk. Talen N,F,E,D. Ervaring: KULeuven stage "biochemische en thermische inactivatie van fungaal PME''. Belangstelling: biomedisch, milieu, chemische analyses. Verkiest heel België. 02091: Ing. (Ontwerptechnieken, 2001). Vrij: onmiddellijk. Talen N,E,F,D. Ervaring: aanvullende opleiding Bedrijfseconomie (2001-2002). Belangstelling: automotive industrie, elektronica (projectingenieur, technischcommerciële functie). Verkiest Vlaams-Brabant, OostVlaanderen, Antwerpen, Brussel. 02092 Ing. (Elektromechanica, 1992). Vrij: onmiddellijk. Talen N,F,E. Ervaring: plant & facilities, engineering HVAC, beheer gebouwen. Belangstelling: beheer gebouwen, HVAC. Verkiest Brussel.

Leden die een dienstaanbieding willen laten opnemen in de Ingenieursmededelingen mailen het formuliertje op www.vik.be/jobdienst naar de VIK. Op papier kan ook: achteraan in deze IM staat ook een formulier. Stuur het naar het VIK-secretariaat, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected].


INGENIEURSCARRIERE

VIK-Weddenenquête 2002

ngenieurs bevolken al jaren het lijstje van knelpuntberoepen. De Nederlandstalige RVA-lijst 2002 meldt een tekort aan industrieel ingenieurs in alle specialiteiten en volgens De Vlaamse Regionale Indicatoren 2001 is het beroep van ingenieur knelpuntberoep nr. 1. En dat terwijl de instroom van studenten industrieel ingenieurs aan de 12 IW&T-departementen ook dit academiejaar quasi status quo… en dus weer ondermaats blijft.

I

Bij loonvorming en loononderhandelingen wordt met deze situatie terdege rekening gehouden. Ingenieurs krijgen tijdens het sollicitatiegesprek geheid de vraag hoeveel ze willen verdienen. ‘Een eerlijk loon,’ is het spontane antwoord dan. De wedervraag ‘Wilt u een bedrag noemen?’ volgt even spontaan. Correcte informatie over de verloningsmarkt is op zo’n ogenblik van ‘onschatbaar’ belang. De door de bedrijven sterk gepromote cafetariaplannen worden door iedereen verwelkomd, maar maken dat twee even hoge lonen niet noodzakelijk dezelfde lonen zijn. Daarom geven we doorheen cijfers en grafieken informatie zodat appelen niet smaken naar citroen als je erin bijt. De cijfers moeten gelezen worden in het besef dat ze gemiddelden weergeven en geen ‘barema’s’.

lonen meten Een salaris mag dan het resultaat zijn van een overeenkomst tussen twee partijen, de marge van de onderhandelingsruimte wordt bepaald door een rist factoren waar de ingenieur en de HR-man aan de andere kant van de tafel geen vat op hebben. Macro-economische gegevens zoals handelsakkoorden, Europese beperkingen of subsidies, loonnormen en collectieve onderhandelingen via CAO’s hebben op voorhand de financiële rek al voor het grootste deel vastgelegd. Conjunctuurschommelingen maken de rek dan weer onvoorspelbaar. Bedrijfsleiders zijn al decennia op zoek naar objectieve grondslagen voor verloning. In het industriële tijdperk, met grote fabrieken waar honderden ‘kostwinners’ hetzelfde werk verrichten werden classificaties per sector gebruikt. Echter, veel functies dekten vijftig jaar geleden misschien de lading wel maar zijn in de ‘nieuwe economie’ van 2002 niet meer relevant of bestaan zelfs niet meer. De meeste ondernemingen spreiden verloning over functie, prestatie en competentie.


WE 2002 Bij functieclassificatie hangt de wedde samen met meetbare data zoals diploma en job-inhoud. Functieanalyse bepaalt het relatieve belang van de job voor de organisatie. Daaraan wordt een (basis-) loon gekoppeld. Door de snelheid van de recente technologie vergt functieanalyse regelmatig correcties. De neiging tot ontstaan van een nomenclatura, met titels, prerogatieven en voordelen is, zeker bij grote bedrijven, een risico. Anderzijds blijkt uit alle enquêtes toch een sterk verband tussen wedde en leeftijd of anciënniteit, omdat het gebruikelijk is om ‘ervaring’ te verlonen in (heel meetbare) jaarlijkse of tweejaarlijkse weddenverhogingen. Toch blijft de roep naar prestatieverloning groot. Afschaffen dan maar, die anciënniteitstoeslagen? Liever niet, want met het oude kader verdwijnt meestal ook de wijsheid uit het bedrijf. Prestatiebeloning (commissieloon, winstdeling, stukloon) is gebaseerd op de overtuiging dat variabel loon de motivatie gunstig zou beïnvloeden en dat werknemers moeten beoordeeld worden op hun toegevoegde waarde voor het bedrijf. Onderzoek heeft uitgewezen dat financiële prikkels met prestatiebeloning slechts op korte termijn een stimulans betekenen. Competentiemanagement waardeert niet enkel functie, maar brengt ook persoonlijke vaardigheden, eigenschappen en motivaties in rekening. Het gaat dan om kwalitatieve houdings- of gedragselementen als ‘communicatievaardigheid’ of ‘werken in team’, die de performantie en de prestaties van de hele organisatie ten goede komen. Zelfs de overheid evalueert de laatste tijd de competenties van zijn ambtenaren. Klachten wegens willekeur of subjectiviteit zijn niet uit de lucht, zeker niet als de competentie van degene die beoordeelt zelf niet voldoet. De diversiteit en combinatie van verloningssystemen maakt niet alleen het bepalen van het salaris maar ook het opstellen van vergelijkbare weddenstatistieken tot een ingewikkelde oefening. De VIK gebruikte tijdens de enquête 2000 een enquête-

model om de algemene verloningspolitiek voor te stellen. Dit model was gebaseerd op ervaring én praktijk en is herrekend naar de realiteit van de overgrote meerderheid van industrieel ingenieurs in de privé. Voor de enquête 2002 gebruikten we hetzelfde model zodat vergelijkingen in de tijd mogelijk worden.

twee VIK-weddenenquêtes in 2002 een enquête bij ingenieurs Industrieel ingenieurs uit de privé-sector met een fulltime job die VIK-lid zijn werden aangeschreven. Het basisdiploma dat bevraagd wordt is dat van industrieel ingenieur. Bijkomende langdurige opleidingen werden niet in rekening gebracht. Zelfstandige ingenieurs en expatriates werden niet opgenomen omdat ze erg moeilijk zijn in te schalen vanwege de niet-meetbare voordelen in natura, onkostenvergoedingen, verblijfsvergoedingen en verschillende fiscale en sociale zekerheidsstelsels. Ingenieurs in de openbare sector en onderwijs werden evenmin bevraagd omdat die net in heel vaste barema’s zitten (zie aparte grafieken). Er werd geen gender-onderscheid gemaakt – de ingenieurswereld blijft veelal een mannenwereld, maar we durven aannemen dat er anno 2002 aan mannen en vrouwen hetzelfde salaris wordt betaald voor dezelfde job. een enquête bij bedrijven Een parallelle enquête werd gevoerd bij de VIK-bedrijfsleden. De resultaten werden gebruikt om de gegevens van de ingenieursenquête te controleren.

respons Elke burger wordt tegenwoordig voor allerhande nobele en minder nobele doelen bevraagd. Sommige beroepsgroepen, waaronder ingenieurs, worden overvraagd. Toch kregen we in 2002 een hogere respons dan bij vorige enquête zodat we, net als bij de enquête 2000 ook deze keer de 5% hoogste en de 5% laagste wedden konden weren zonder representativiteit en validi-

DEELNAME PER LEEFTIJD 2002 DEELNAME PER SECTOR 2002 51-55 6%

56-60 2%

21-25 10%

MG 3%

46-50 7%

ME 20% metaal, huishoudapparaten, metaalconstructies CH 4% chemie, petrochemie, petrolium GR 1% grafische bedrijven DI 11% diensten, consulting, ingenieursbureau TR 2% transport, luchtvaart

41-45 10%

26-30 23%

MG 3% VO 6% IN 15% MI 2% EN 3%

metalurgie, nonferro, gieterijen, staal voeding, biotchniek, landbouw informatica, IT, telecommunicatie milieu, veiligheid energie, gas, elektriciteit

AU 16% autoconstructie HO 2% hout, plastiek, glas, papier BO 12% bouw, toelevering bouw FI 1% financies, verzekeringen TE 2% textiel

36-40 18% 31-35 24%

ME 20%

AU 16%

TE 2%

CH 4%

EN 3% VO 6%

TR 2% FI 1%

HO 2%

MI 2%

GR 1%

IN 15% IN 15% IN 15%

21-25 10% 26-30 23% 31-35 24%

36-40 18% 41-45 10% 46-50 7%

51-55 6% 56-60 2%


INGENIEURSCARRIERE teit in gevaar te brengen. De leden onder 40 zijn ook deze keer sterk vertegenwoordigd. Begrijpelijk, want in deze leeftijdsfase steken ingenieurs flink wat energie in het uitzetten van een carrière en zijn ze al sneller geneigd tijd te steken in alles wat daarbij van belang kan zijn, dus ook in loonenquêtes. In de sectoren metaal, autoconstructie, informatica en bouw vinden we de meeste respondenten terug. We kunnen aannemen dat die sectoren de meeste industrieel ingenieurs tewerkstellen.

De bruto-maandwedde zoals in deze enquête gebruikt wordt bestaat uit: het bruto-maandloon van mei 2002 (dwz. netto+ bedrijfsvoorheffing en RSZ) n exclusief 13e (of 14e of 15e…) maand n exclusief vakantiegeld n vermeerderd met forfaitaire kosten beperkt tot 50 EUR n vermeerderd met 80% privé-gebruik auto beperkt tot 350 EUR n vermeerderd met een gemiddeld maandelijks commissieloon.

Deze herrekende bruto-maandwedde omvat dus een vrij ‘naakt’ brutosalaris omdat verlof- of eindejaarspremies niet worden meegeteld. Anderzijds is het loonpakket herrekend met loonelementen die als reëel kunnen worden beschouwd omdat het telkens gaat over een stuk inkomen dat vast en vrij besteedbaar is in het gezinsbudget (forfaitaire vergoedingen, hoger dan de gemaakte kosten, privégebruik wagen, commissieloon).

Extra’s, verrekend in de bruto-maandwedde Forfaitaire kosten Het vaste maandelijkse forfait is een klassieke manier om werknemers een extraatje te geven. Forfaitaire kosten zijn in principe geen deel van het salaris vermits ze de terugbetaling zijn van uitgaven, gedaan door de werknemer voor de uitoefening van zijn beroep. (fiscaal: ‘kosten eigen aan de werkgever’, vb. verplaatsingen met de eigen wagen, sinds 1/7/2002 vergoed aan 26,77 eurocent/km ongeacht het aantal PK’s). De werkgever betaalt op deze vergoedingen geen sociale bijdragen, kan ze als onkosten inbrengen en bespaart zichzelf een hoop administratie. De werknemer betaalt geen belastingen op door de fiscus aangenomen forfaits. Het systeem werd al minder interessant sinds het Hof van Cassatie een arrest velde dat inhoudt dat een arbeidsrechter màg afleiden dat het om echt loon gaat. Als de vergoeding overdreven is wordt ze ook door de RSZ als verkapt loon beschouwd. Ook de fiscus verwerpt vaak een deel van de aftrek die de werknemer heeft opgegeven. Om al deze redenen werden de opgegeven


forfaitaire kosten in de enquête maar voor een beperkt deel in aanmerking genomen (max. van 50 EUR). Toch blijkt dit voordeel sinds de enquête 2000 nog met 6% gestegen te zijn. Wellicht heeft deze stijging te maken met de trend om ingenieurs te voorzien van het nieuwste technologische arbeidsgereedschap. Ook de opgang van telewerk kan de stijging verklaren.

commissielonen Anders dan forfaitaire kosten vormen commissielonen wel degelijk een deel van de wedde die zonder discussie als loon wordt beschouwd door fiscus en RSZ. De verhoudingen tussen vast loon en veranderlijke commissie kan erg variëren, zeker bij een heterogene beroepsgroep als die van ingenieurs. Ondanks de trend om functieloon te kruiden met prestatiegebonden elementen is het aantal ingenieurs dat sinds 2000 op commissie werkt lichtjes gedaald (van 7 naar 6 %). Als we de berekening maken van de gemiddelde commissies bedroegen die in 2002 ongeveer 160 euro per maand. In 2000 was het gemiddelde commissieloon 151 EUR per maand. Dit is erg laag. Het voordeel van een bescheiden commissieloon versterkt de inkomenszekerheid omdat het gedeelte (vast) functieloon hoger wordt. Aantal ingenieurs die extra's ontvangen berekend in bruto maandwedde 2002

50% 45%

40%

37% 34%

30%

28%

20%

10%

0%

7% 6%

forf. kosten

commissie

auto

bedrijfswagen Een paar decennia geleden was een bedrijfswagen voorbehouden aan de bedrijfsleider. De auto had dan ook een hoog Mattheüseffect-gehalte ("Aan wie heeft zal gegeven worden"). Vandaag hebben heel wat jonge ingenieurs of ingenieurs met uitvoerende functies een firmawagen, niet zozeer als statussymbool, maar om hun job te kunnen doen. Omdat het toekennen van een bedrijfswagen ondertussen een duidelijker fiscaal kader heeft gekregen (kosten eigen aan de werkgever, niet RSZ-onderhevig – in hoofde van de werkgever belastbaar als loonvoordeel minimum 5.000 kilometer per jaar), werd de bedrijfswagen de laatste jaren meer en meer gebruikt om de loonkost te optimaliseren. Vooral kleinere bedrijven zien de bedrijfswagen als rekruteringselement. Op dit ogenblik

WE 2002 gebruikt 45% van de ondervraagde ingenieurs de bedrijfswagen ook voor privé-verplaatsingen. In 2000 was dit nog maar 37%. In de enquête hebben we het financieel voordeel dat privé-gebruik van een bedrijfswagen oplevert beperkt. Uit de enquêteformulieren konden we opmaken dat vooral jonge ingenieurs de waarde van zo’n auto overschatten. Daarom beperkten we in de enquête 2000 het voordeel reeds tot een reële waarde van 10.000 BEF (+/- 250 EUR). Voor de enquête 2002 begrensden we de opgegeven waarden tot 350 EUR. Met deze herrekening bedroeg het gemiddelde voordeel in 2000 ongeveer 185 EUR per maand. In 2002 bedroeg het gemiddelde maandelijkse loonvoordeel dat ingenieurs met een bedrijfswagen genieten 221 EUR per maand.

eurs opgeven. De lonen die bedrijven na tien jaar zouden betalen liggen dan weer lager dan de wedden die de ingenieurs opgeven. Een mogelijke verklaring voor de hoge beginwedden die bedrijven opgeven heeft wellicht te maken met het ingenieurstekort en met neiging om jonge werknemers te rekruteren. Een andere verklaring ligt misschien aan de vraagstelling zelf. In de ingenieursenquête was de vraag "welk was uw bruto-maandwedde…", terwijl de vraag op het formulier van de bedrijven luidde "welke bruto-maandwedde zou u toekennen…". Als een bedrijf verklaart dat het een bepaald salaris "zou" betalen, wil dat nog niet zeggen dat het dat ook effectief uitbetaalt. We kunnen de gegevens van de bedrijven wel gebruiken als controle, maar tenzij anders opgegeven worden enkel gegevens van de ingenieursenquête opgegeven als referentiewaarden in dit artikel.

de trend

kleine correctie

WEDDE 2002 BEDRIJVEN

3500

3247

2000 2002

3321

3000

maandwedde in euro

De scatterdiagram geeft een trendlijn van het herrekend brutoloon (forfaits, commissieloon en bedrijfswagen herrekend zoals hierboven beschreven) van mei 2002 en de leeftijd, en dit over de alle functies, over alle sectoren, regio’s en bedrijfsgroottes. Daarnaast de trendlijn zoals die eruitzag in juni 2000 (in BEF). Volgens de trend 2002 verdient een ingenieur van 32 jaar tussen 2200 en 4200 EUR bruto per maand. De spreiding is groot en laat niet toe enige zinnige uitspraak te doen over individuele lonen. Grafieken met mediaan- en percentielwaardes geven een ander soort duidelijkheid: ze vertellen hoeveel percent collega’s meer verdienen dan een bepaald bedrag en hoeveel minder verdienen. De grafieken in deze enquête geven geen medianen maar gewogen gemiddelden.

2500

2224 2060

2000

1500

1000

500

0

beginwedde

wedde na 10 jaar

aanvangswedden

Tenzij anders vermeld zijn alle bedragen in EUR. De gemiddelden van de beginwedden die bedrijven verklaren te betalen liggen hoger dan de beginwedden die ingeni-

Een kwart van de geënquêteerde ingenieurs had er minder dan tien dienstjaren opzitten. Anno 2002 verdienen beginnende ingenieurs 2199 euro. Dat is 8 % meer

TRENDLIJN 2000 350000 3325000

maandwedde in BEF

300000 175000 150000 125000 100000 75000 50000 20

25

30

35

40

45

50

55

60

leeftijd


INGENIEURSCARRIERE

JONGEREN 2002

4000

maandwedde in euro

3500 3000 2500

evolutie trendlijn

2000 1500 1000 500 0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

aantal dienstjaren

dan de ingenieurs die in 2000 hun loopbaan aanvatten. Ingenieurs met tien dienstjaren verdienen bruto 3350 euro, of 11 % meer dan zij die in 2000 tien jaar anciënniteit hadden. Bij deze trendlijn wordt geen onderscheid gemaakt tussen de functieniveaus – jonge ingenieurs beginnen immers allemaal in het eerste niveau. De jongerengrafiek vertoont kleine uiteenlopende waarden. De wisselende instroom van ingenieurs tijdens het laatste decennium is waarschijnlijk verantwoordelijk voor de knikken in de curven.

Vergeleken met 2000 zijn ingenieurswedden dus gestegen met 8 à 11%, wat overeenkomt met de cijfers die in andere loonenquêtes voorop worden gesteld.

WEDDE LEDEN 2002

4000 2000 2002

3500

harde cijfers aanvangswedden 2000: 2035 EUR aanvangswedden 2002: 2199 EUR

(+11%) gemiddelde wedde 22-45 jaar in 2000: 3025 EUR gemiddelde wedde 22-45 jaar in 2002: 3360 EUR

(+11%) gewogen gemiddelde 2000: 3275 EUR gewogen gemiddelde 2002: 3603 EUR

maandwedde in euro

wedde na 10 jaar 2000: 3000 EUR wedde na 10 jaar 2002: 3350 EUR

3275

3025

2500 2199 2035

2000 1500 1000 500 0 beginwedde wedde na 10 jaargem. 22-45 jaar gewogen gem

(+10%)


3000

3000

(+8%)

3603 3360

3350

WE 2002 functienieniveaus in de enquête Vlaamse ondernemingen passen nog het meest een verloningssysteem ‘op maat’ toe en combineren functie-, competentie- en prestatie-elementen in een eigen salarisstructuur. In kleinere bedrijven betaalt de zaakvoerder dikwijls volgens intuïtie. Grotere bedrijven voeren een doordacht loonbeleid en waarderen parameters als marktconformiteit van bedrijf, afdeling, sector, persoonlijke prestaties en kwaliteiten, teamresultaten… als strategie 300000 in functie van de bedrijfs275000 doelstellingen.

Uit de antwoorden bleek dat het niet altijd eenvoudig is om de eigen functie realistisch in te schatten. Maar het verwerkingssysteem heeft ingebouwde controles via loonmassa en leeftijd, zodat een ingenieur van 22 met een salaris van 2200 EUR niet in niveau 3 kan terechtkomen.

FUNCTIENIVEAUS 2000

maandwedde in BEF

250000 225000 200000 175000 150000 125000 10000 75000 50000 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60

leeftijd

niveau 1

niveau 4

niveau 3

FUNCTIENIVEAUS 2002

8000 7000 maandwedde in euro

In de praktijk gebruiken veel bedrijven als basis voor de verloning van hun ingenieurs een functie-indeling met drie functiecategorieën: een entry-level (0 tot 6 jaar ervaring), een careerlevel (de overgrote meerderheid) en een expert-level (20% van de ingenieurs). In dit derde level van experts zitten zowel technologische experts als management-experts. Met dergelijke opdeling in ‘technologen’ en ‘managers’ voor het derde niveau kunnen ingenieurs blijven specialiseren in de diepte, zonder dat ambitieuze technologen de zijsprong in de breedte, dwz. naar management, finance of sales, moeten maken om door te groeien.

6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60

leeftijd

De VIK-weddenenquête 2002 volgt min of meer de indeling in drie functieniveaus, zij het dat er in het derde niveau een iets hogere waardering toegekend wordt aan de expert-managers dan aan experts-technologen. niveau 1: voor beginnende ingenieurs of functies van zuiver technische aard

niveau 1

niveau 4

niveau 3

niveau 2: voor teamchef, projectleider of ingenieur met gedeeltelijke managementopdrachten niveau 3: voor afdelingshoofd of functie net onder de directie.


INGENIEURSCARRIERE sectoren

bedrijfsgrootte

Uit de enquête blijkt dat de historische sectorverschillen weer wat verder zijn vervaagd. In vergelijking met de enquête van 2000 zijn er geen echt grote stijgers of dalers. Niettegenstaande het gebruik van spitstechnologie in de textiel- en voedingssector – sectoren die lang geassocieerd werden met onderbetaalde handenarbeid blijven textiel en voeding nog altijd de laagste betalers voor industrieel ingenieurs. Ook de automobielsector blijft een zwak broertje. Zolang de Belgische automobielsector zich vooral toelegt op assemblage terwijl research vooral in het buitenland plaatsvindt zal dit niet licht veranderen. Financies en diensten (als sector de beste betalers) verlonen hun industrieel ingenieurs minder omdat de specifieke competenties van de ingenieur in die sector laag gewaardeerd worden. De daling van de lonen in informatica en telecommunicatie was te voorspellen gezien de onzachte landing van de technologiebeurzen na het uiteenspatten van de dotcomzeepbel. De beste betaler is en blijft chemie, petroleum en petrochemie. De lonen in die sector stegen daar de laatste twee jaar zelfs nog een beetje. Hetzelfde bij de strategische sector energie-gas-elektriciteit. Milieu en veiligheid zijn vrij nieuw in de enquête maar horen bij de betere betalers. Het ziet er naar uit dat bedrijven in de veiligheidssector nog meer groeimogelijkheden hebben omdat de potentiële conflicten in de wereld het veiligheidsdiscours aanvuren.

De bedrijfsgrootte speelt net zoals in 2000 nog steeds een rol in de verloning. De loonverschillen tussen middelgrote (100-1000 werknemers) en grote bedrijven (+1000 werknemers) vervagen echter. Het gemiddelde brutoloon van de middelgrote en grote bedrijven verschilt in 2002 niet meer. De afgelopen twee jaar zijn bekende multinationals en grote bedrijven regelmatig in het nieuws gekomen met niet altijd even gelukkige herstructureringen, overnames of faillissementen. Bedrijven die bij de vorige enquête nog werden gerekend bij de grote ondernemingen bevinden zich in de enquête 2002 bij de middelgrote ondernemingen. Grote en middelgrote bedrijven betalen nu 9 % meer dan ‘kleine bedrijven’ of KMO’s. Ingenieurslonen 2002 zijn als volgt: kleine bedrijven (- 100 werknemers) betalen bruto gemiddeld 3376 EUR of 6% minder dan het gemiddelde - een lichte daling tegenover 2000 n middelgrote bedrijven (100 - 1000 werknemers) betalen bruto gemiddeld 3706 EUR of 3% meer dan het gemiddelde - een stijging tegenover 2000 n grote bedrijven (+1000 wn.) betalen bruto gemiddeld 3695 euro of 3 % meer dan het gemiddelde - een lichte daling tegenover 2000. n

SECTOREN 2002

120 105 106

103

101 102

100

99 92

98

101 100

99

97

94

95

101

101 102

100 99 95

94

96

96

101 102

104 105

2000 2002 95 96

94

percentages

80

60

40

20

0

CH


MG

VO

HO

GR

BO

TE

IN

FI

TR

DI

ME

MI

EN

AU

WE 2002 Extralegale voordelen worden minder toegekend in KMO’s. De bedrijfswagen daarentegen wordt vaker toegekend in kleinere dan in grote bedrijven. 36% van de KMO-werknemers krijgt maaltijdcheques. In grote bedrijven is dat 65%. Slechts 16% van de KMO’s biedt een groepsverzekering aan, tegenover 55 % in grote bedrijven. Hooggeschoolden kiezen dikwijls bewust om in een KMO te gaan werken omwille van het kwalitatieve elementen zoals diversiteit van taken, de ruime verantwoordelijkheden en het ontbreken van een sterke hiërarchie.

Regio’s Het begrip regio wordt steeds relatiever. De best betalende bedrijven blijven die van de Brusselse regio. Vlaanderen en Brussel sluiten zich op de kaart samen tot één industrieel netwerk waar nagenoeg dezelfde lonen worden betaald. Antwerpen, Oost- en West, waar twee jaar geleden nog onder het gemiddelde werd betaald, benen bij. Het negentiende-eeuwse vooroordeel als zou Limburg een arme provincie zijn en de hele regio rond Kortrijk een soort Dallas behoort wel definitief tot de folklore: het industriële apparaat in beide provincie is even performant en ingenieurslonen liggen al sinds vorige eeuw (de twintigste eeuw) vrijwel even hoog.

Verloning volgens bedrijfsgrootte 2002

De maatschappelijke individualisering heeft een trend naar differentiëring en flexibilisering in arbeid en arbeidsverhoudingen op gang gebracht. Die trend vertaalde zich aanvankelijk in jobhoppende young potentials in cafetarias. Ondanks de stijging van het aantal extra’s in de karretjes willen de ontnuchterde ingenieurs na de dotcomcrisis weer stabiel werk en een vast salaris in plaats van onzekere extra’s.

104%103%

101%103%

100

cafétariaplan en extra’s

2000 2002

120

95% 94%

80

60

40

20

angels in de extra’s 0

klein bedrijf (-100wn.)

Bij slordige toepassing zitten er angels aan de cadeautjes. Sommige extra’s zijn netto en vallen weg na de loopbaan (bedrijfswagen, laptop…). Ze zorgen voor

middelgroot groot bedrijf bedrijf (+1000wn.) (100-1000wn.)

REGIO'S 2002

120 2000 2002

100

99

100

103

102

101

101

100

102

100

98

98

99

101

96

percentages

80

60

40

20

0 Antwerpen

Brussel

Gent

Indus Centrum

Indus West

Indus Oost

Andere


INGENIEURSCARRIERE reëel inkomensverlies vanaf het pensioen of van zodra men het bedrijf verlaat. Andere extra’s (groepsverzekering, commissies…) kunnen beschouwd worden als uitgesteld loon en een vast bestanddeel van het brutoloon.

Samengebracht vormen die extra’s een cafétariaplan waaruit het personeel kan kiezen. Extra’s worden niet verrekend bij de bepaling van het (wettelijk) pensioen, vakantiegeld, eindejaarspremies en ontslagvergoedingen volgens het arbeidsrecht. De omschrijving van ‘loon’ in het arbeidsrecht is belangrijk omdat de hoogte van dat loon proeftijd, opzeggingstermijn, opzeggingsvergoeding en concurrentiebeding vastlegt. De fiscale en sociale-zekerheidswetgeving gebruiken echter andere definities van ‘loon’. Op de extra’s die volgens fiscale- en sociale zekerheidsdefinitie onder ‘loon’ vallen worden RSZ en bedrijfsvoorheffing betaald. Arbeidsrechter, fiscus en RSZ behandelen de extra’s bij hun heffingen, vrijstellingen en grenzen dus elk op een andere manier. Lokale belastingcontroleurs en arbeidsrechters interpreteren cijfers op hun beurt dan nog eens naar eigen inzicht. Dit zorgt voor rechtsonzekerheid en willekeur. Zolang er geen heldere en eenduidige wettelijke behandeling is voor cafétariaplannen en ze niet gebed zijn in een economisch- en bedrijfsbeleid zullen er individuele en onbestemde cadeautjes worden uitgedeeld die in de kering vergiftigd blijken te zijn.

hospitalisatieverzekeringen Bijna 75% van de bevraagde ingenieurs heeft in 2002 een hospitalisatieverzekering. Een voor de werkgever goedkope risicovoorziening zoals de hospitalisatieverzekering is langer ingeburgerd dan vb. de bedrijfswagen. De toekenning van hospitalisatieverzekeringen hangt nauw samen met anciënniteit en functieniveau en wordt vooral toegekend aan het management. In 2002 heeft toch ongeveer de helft van de jonge ingenieurs een hospitalisatieverzekering.

groepsverzekeringen en pensioenfondsen Als aanvulling op het wettelijk pensioen blijft het aandeel van groepsverzekeringen en pensioenplannen (de zgn. ‘tweede pensioenpijler’) stijgen in afwachting van de allang aangekondigde nieuwe Wet op de Aanvullende Pensioenen (WAP). De WAP-wet zal voor werknemers en werkgevers fiscaal en qua RSZ interessant worden, ook al omdat het voor de overheid een lucratieve zaak is om de druk op de eerste pensioenpijler (het wettelijk pensioen) te verlichten door groepsverzekeringen en pensioenfondsen te stimuleren. Groepsverzekeringen en pensioenfondsen kunnen verschillende dekkingen (overlijden, arbeidsongeschiktheid, uitkering bij pensioen) bevatten. Het totale aantal Belgische werknemers met een aanvullend pensioen bedraagt in 2002 1,2 miljoen. Anticiperend op de nieuwe WAP-wet sloten veel sectoren en bedrijven onlangs al CAO’s af die aan bedienden én arbeiders een aanvullend pensioen toekennen in sectoren met zowel grote als kleine bedrijven.

gsm, pc, telefoon maaltijdcheques 57% van de ingenieurs krijgen op dit ogenblik maaltijdcheques. Het voordeel wint op twee jaar sterk aan populariteit. Ze worden in deze enquête aanzien als ‘sociaal voordeel’ en niet als deel van de wedde. Fiscaal worden ze trouwens ook beschouwd als ‘sociaal voordeel’ en er wordt, mits de cheques voldoen aan een paar elementaire voorwaarden (vb. collectief onderhandeld en werknemersbijdrage van min. 44 oude BEF, werkgeversbijdrage van max.180 BEF), geen belasting op betaald door de genieter. Maaltijdcheques blijken weinig afhankelijk te zijn van anciënniteit. Ze zijn te beschouwen als nettoloon, want als ze wegvallen moet de werknemer zijn eigen maaltijden weer helemaal zelf betalen.

worden, als ingenieursproduct op een evidente manier toegekend. De penetratie van de technologie maakt het gebruik onmisbaar. De kost ervan wordt in 2002 door 57% van de bedrijven op zich genomen. Het is maar de vraag of deze apparaten als ‘voordeel in natura’ kunnen aanzien worden en niet eerder als arbeidsgereedschap waarzonder een ingenieursjob niet kan geklaard worden.

prestatiepremie 25% van de bevraagde ingenieurs ontvangt in 2002 een salaris dat opgebouwd is uit een deel functieloon en een deel dat resultaatsafhankelijk is. Die 25% ingenieurs situeren zich vooral in sales- en marketingfuncties (tweede functieniveau) maar ook bij de erg hoge verdieners van het derde functieniveau.

andere cheques zijn het moderne equivalent van de zak meel of de kilo vis van weleer. Ze worden occasioneel en uit vrijgevigheid gegeven en zijn authentieke en echte cadeautjes in natura zoals geschenk- of cultuurcheques. Meestal gaat het om bedragen van 25 of 100 EUR. De vrijgevigheid waarmee ze worden uitgedeeld blijft beperkt, maar is op twee jaar toch met één percentje gestegen.


Niettegenstaande het prestatieloon de laatste jaren voorwerp uitmaakt van heel wat (dikwijls sloganeske) discussies betekent dit slechts een stijging met één procent vergeleken met de enquête 2000.

aandelenopties Aandelenopties waren een paar jaar geleden erg in

WE 2002 EXTRA'S 2002 in 2002 40% meer als in 2000

80%

79%

72% 70%

70% 67%

60%

57%

57%

50% 45%

45%

40% 2000 2002

30% 24%

23%

25%

21%

20%

14% 12% 10%

10%

7%

10% 8%

8% 5% 3%

3%

0% maalt chq andere chq hosp verz groepsverz ex leg pens tel gsm pc

trek. Niet moeilijk: de beurzen deden gouden zaken en de instandhouding van het wettelijk pensioenstelsel werd in twijfel getrokken. In 2002 heeft 12% van de ingenieurs aandelenopties. In 2000 was dat 10%. Volgens de Belgische fiscus zijn aandelenopties een deel van het loon en dus belastbaar bij de toekenning. Dus hebben veel ingenieurs met enig enthousiasme belastingen betaald voor aandelen die nu nog nauwelijks wat waard zijn. Voor sommige ingenieurs betekende de dramatische daling van de aandelenmarkten een regelrechte financiële ramp. De opbrengst van aandelen is immers ook afhankelijk van hoogst onbeheersbare factoren, zoals de angst of de overmoed van de beursspeculant.

goedkope leningen stijgen of dalen niet met de 3% die aan ingenieurs worden toegekend. In de financiële sector zijn ze traditioneel courante praktijk voor alle personeelscategorieën. In de andere sectoren komen ze nauwelijks voor.

premie

aandelen

lening

meer als andere 13de maand

hogere eindejaarspremie opgeven ontvingen bovenop die dertiende maand gemiddeld 80% meer in 2002. In 2000 was dit 76%.

interessante ‘andere’ goedkope firmashops. Sommige ingenieurs geven telewerk of thuiswerk op als een extra voordeel en begroten internetaansluiting, energievergoeding en installatiekost. Negen ingenieurs (met erg hoge inkomens) bewonen een gratis woning als keihard voordeel in natura.

Ed De Winter Thomas Kúti Ing. Leo Van Bouwel

meer dan 13de maand In heel wat bedrijven wordt als extra stimulans meer dan de gebruikelijke 13e maand uitbetaald. Soms gaat het tot het dubbele (200%) en meer van een maandwedde. Het deel boven de 110% werd in deze enquête beschouwd als extra-loon. 8% ingenieurs ontvangen een (soms veel) hogere eindejaarspremie dan de traditionele 13e maand. Zij die een


INGENIEURSCARRIERE

Ingenieurslonen in de Openbare Sector

N

iet alleen in industrie, KMO’s en in de dienstensector werken ingenieurs. Ook de overheid heeft ingenieurs nodig om haar openbare diensten te laten draaien.

Gemeenschap", een aantal Wetenschappelijke Instellingen en de Vlaamse universiteiten.

Alhoewel in grote lijnen gelijklopend, zijn er in de toegepaste weddenschalen toch verschillen in de verloning bij "Onderwijs", "Lokale en Regionale Besturen" (steden, gemeenten, OCMW’s en provincie), de "Federale Overheid", het "ministerie van de Vlaamse

Bijkomende voordelen als bedrijfswagen, maaltijdcheques enz. die de privésector biedt zijn schaars bij de overheid. Ook verlofgeld en eindejaarspremies zijn in de openbare sector heel wat lager. Het vakantiegeld voor een beginnend industrieel ingenieur bedraagt bruto in 2002 ca 1000 EUR. Netto is dat ongeveer 500 EUR. Van de eindejaarspremie blijft er ongeveer 500 EUR netto over. Een aanpassing van dit systeem waarbij men streeft naar een aan de privé evenwaardig bedrag is in de komende jaren voorzien.

HO1C L&R INF+ir.

1 24 I.M.- NOVEMBER 2002

Waar de wedde van de meerderheid van de werknemers in de industrie ook na 24 jaar dienst nog stijgt, is dit lang niet zo in openbare dienst. Tenzij men, wat heel uitzonderlijk voorkomt, een blitzcarrière maakt. Collega’s die als informaticus in overheidsdienst treden komen op het-

HO2C FED

VG UNIV

2

Over het algemeen liggen de wedden in de openbare sector iets lager dan in de privésector. In sommige gevallen kan een aantal jaren ervaring in de privésector meegeteld worden bij het bepalen van de aanvangswedde.

3

4

5

6

7

8

9

zelfde weddeniveau als de burgerlijk ingenieurs. In sommige gevallen komt daar nog een premie bovenop. Anderzijds is er de tot op heden gunstige pensioenregeling waarbij het rustpensioen bij een volledige loopbaan van 45 jaar bepaald wordt op 75% van het gemiddelde loon van de laatste 5 dienstjaren. De studiejaren van de voor het ambt ge_iste diploma worden hierbij meegeteld. Als industrieel ingenieur wordt men aangeworven in niveau 1, bij sommige instellingen is dat categorie A, de categorie waar alle afgestudeerden van het Hoger Onderwijs van 2 cycli in aangeworven worden. Vacatures worden normaal in het Belgisch Staatsblad gepubliceerd (te raadplegen in elke openbare bibliotheek) waarin ook de nodige informatie verstrekt wordt. Dit deel van het Staatsblad staat niet op de website.van het Belgisch Staatsblad. In een aantal gevallen is het de instelling zelf die de vacatures uitschrijft en de wervingsexamens inricht. Soms via een selectie- en rekruteringsbureau, soms via SELOR (het vroegere Vast Wervingssecretariaat). Deze laatste (overheids-) dienst verzorgt de meeste rekruteringen en examens voor de Vlaamse Gemeenschap. In bijgaande tabellen vindt u een overzicht van de toegepaste weddeschalen bij de verschillende openbare diensten. Voor de federale ministeries kan men de volledige weddeschalen raadplegen op de website van het Belgisch Staatsblad (Koninklijk Besluit van 5 september 2002 - Belgisch Staatsblad van 26 september 2002: )

Meer informatie kan u krijgen bij het VIK-secretariaat en zal ook te vinden zijn op de VIK-website. De in EURO gegeven wedden zijn bruto-maandwedden aan de huidige (april 2002) index die van toepassing is op de wedden van het overheidspersoneel van 129,36. Op deze maandwedden is er een inhouding van 7,5% voor de kas van weduwen en wezen en van 3,55% voor de ziekteverzekering. Er wordt in de tabel en in de grafieken uitgegaan van een veronderstelde normale loopbaan met normale bevorderingen die kunnen plaats vinden na 6, 12 en 18 jaar dienst. Versnelling of vertraging in deze periodes kan gebonden zijn aan de jaarlijkse beoordeling van de ambtenaar. Uiteraard zijn dit slechts voorbeelden. Voor leidende functies zijn hogere weddeschalen van toepassing. Door de "Copernicushervorming" bij de federale overheid wordt daar meer aandacht verleent aan de functionering van de ambtenaar in zijn opdracht. Ing. Etienne Beernaerts

Aandacht: Sommige instellingen stellen soms vacatures in niveau 2 of categorie B (normaal bestemd voor afgestudeerden van het Hoger Onderwijs van 1 cyclus) open voor industrieel ingenieurs. Er zijn gevallen bekend bij sommige gemeenten en zelfs bij de Universiteit Antwerpen. Wij raden collega’s af om op die vacatures in te gaan. Een te lage instap in openbare dienst kan gevolgen hebben voor de volledige loopbaan en bij de pensioenberekening.


INGENIEUR EN VORMING

Cursusoverzicht najaar 2002 vanaf november 2002 TECHNOLOGIE

Bouwgebreken

4N*A

14.11

Betonbouw deel 1

6A*G

13.11

2D*Br 27.11

Kwaliteit 1D*A

09.12

FMEA: Failure Mode and Effects Analysis

2A*A

20.11

Het EFQM business excellence model

4N*A

28.11

Milieu (gelden als bijscholing milieucoördinator) Opstart en onderhoud van een bedrijfs1A*A

03.12

1A*A

19.11

ondersteund onderhoudsbeheer

1D*A

03.12

TPM: Total Productive Maintenance

2D*A

06.12

Naar een efficiënt MRO-beheer

2A*A

18.11

Eco-mapping: visueel gereedschap om 5A*A

18.11

Elektriciteit- Elektronica

milieurisico’s te inventariseren

Onderhoud

Aardingssystemen (TT,TN,IT) in industriële

Implementeren van een computer3A*A

05.12

Elektrische en elektromechanische schema’s tekenen

Tijdstudie en normtijden

afvalstoffenpark

Corrosie

elektrische installaties

Arbeidsanalyse

De nieuwe ISO 9001

Bouwkunde

Verf en haar toepassingen

BEDRIJFSKUNDE

4A*A

18.11

Elektrische installaties bij gasontploffingsgevaar 2D*A

21.11

Projecting Energie - Koeltechnieken

Projectplanning en –management voor

Inzicht in het energiegebeuren van uw bedrijf 1D*A

12.12

gevorderden

2D*A

21.11

Micro en kleine WKK-groepen

18.11

Projectbeheersing en projectmatig werken

4D*A

13.11

15.11


4D*A

16.11

13.11


4D*A

26.11

MS Project als bedrijfstool

1D*A

17.12

Klimatisatie van gebouwen Basis koeltechniek: vervolg

1N*A 5D*A 4A*A

Kunststoffen Rubber: soorten, additieven en verwerking tot eindartikel

3V*Z

30.11

Recycling van kunststoffen: wat is de status? 3A*A

13.11

Mechanica Compressoren

3D*A

29.11

Flensverbindingen

3V*A

16.11

Ontwerp van stuurkringen met een veiligheidsfunctie

1D*A

Meet en regeltechniek in de praktijk

10N*G 20.11

15.11

2D*A

20.11

Verbindingstechnieken Schroefdraadverbindingen: van ontwerp tot

5A*A

19.11

2D*A

11.12

2A*A

20.11

Internet

Netwerken & telecommunicatie Voice over IP in slechts 2 avonden

3D*A 16.01.03

Workshop – Databank programmatie met Visual Basic (VB.NET)

3D*A

21.11

Professionele MS Access oplossingen

3D*A

06.12

VBA Excel workshop

3D*A

05.12

Gevorderde Visual Basic (VB.NET): 4V*A

23.11

Herbruikbare componenten ontwikkelen Rapportering via Crystal Reports

Voeding


20.11

PC-onderhoud

Web scripting: JavaScript

Veiligheid bij industriële robots en

Verpakking van voeding

Hoe gebruiksvriendelijke interfaces bouwen? 2D*A

PC-Trainingen

Veiligheid

uitvoering

Algemeen

Hoe gebruiksvriendelijke websites bouwen?

Meet-en regeltechniek

geautomatiseerde bewerkingssystemen

INFORMATICA & COMMUNICATIE TECHNOLOGIE

3N*A

22.11

3D*A17.01.03 3A*A

05.12

AutoCAD voor gevorderden

5A*A

13.11

MS SQL Server

3D*A

18.11

MANAGEMENT

Team

Algemeen

Team management

4A*A

12.11

Omgaan met groepsdynamiek

3D*G

03.12

5A*A

21.11

Knowledge management d.m.v. de TINK methodologie

1D*A

20.11

Industrial engineering en Lean Manufacturing 3D*A

02.12

Wetgeving op de overheidsopdrachten

1N*A

18.11

Basis in het balans lezen

2D*A

18.04

Basis in het financiële beleid

4D*A

05.03

Verkoop Verkopen voor ingenieurs

Financieel

Human Resources People Management

4A*A

25.11

2A*A

26.11

Legende A = avond N = namiddag V = voormiddag D = dag

*A = Antwerpen *G = Gent *H = Hasselt *Z = Zellik

*B = Brussel *Br = Brugge *GO = Gent + Oostakker

Laaggeschoolde arbeidskrachten in dienst nemen en … houden

SOCIALE EN PERSOONLIJKE VAARDIGHEDEN Communicatie De winnende presentatie

1D*A

18.12

Technisch raad geven als ingenieur

3D*A

22.11

Meer informatie over ons opleidingsprogramma kan men vinden op de VIK-website: http://www.vik.be of in de Gids Permanente Vorming najaar 2002.

Contact: VIK-secretariaat, Noël Aelbrecht, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel. 03 259 11 05, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected]

Symposia

Leidinggeven Leiding nemen en krijgen

2D*A

28.11

Persoonlijke Effectiviteit Assertiviteitstraining

3D*G

12.11

Invloed uitoefenen door persoonlijke kracht

2D*A

15.11

Woensdag 20.11.2002: ENERGIEDAG: "Nieuwe mogelijkheden en praktische toepassingen voor bedrijven", Ter Elst, Edegem Een uitgebreide folder met verdere informatie kan men aanvragen bij de VIK, Ria Brughmans, tel. 03 259 11 06, email: [email protected]

ENERGIEDAG: "Nieuwe mogelijkheden en praktische toepassingen voor bedrijven", Ter Elst, Edegem woensdag 11.12.2002

PRAKTISCH

PRAKTISCH Plaats: Ter Elst, Ter Elststraat 310, Edegem Datum: woensdag 11 december 2002 Een uitgebreide folder met verdere informatie kan men aanvragen bij de VIK, Ria Brughmans, tel. 03 259 11 06, e-mail: [email protected]

Programma 09u00: Ontvangst + uitreiking van de documenten 09u30: Algemene Inleiding 09u40: Algemene voorstelling van de liberalisering van de Belgische energiemarkt: 11u00: Koffiepauze 11u15: Voorstelling van alle acteurs op de geliberaliseerde energiemarkt en praktische tips 11u55: Voorstelling van enkele nieuwe spelers op de geliberaliseerde energiemarkt 12u30: Lunch 13u45: Het wettelijk kader in verband met productie van duurzame energie 14u25: Energy Audits: sleutel tot een optimaal energieverbruik 14u40: Monitoring van energieverbruik en productie 14u55: Peakshaving en Back-up 15u10: Out-sourcing van energieproductie 15u40: Back-up installaties 16u00: Slotwoord en vragen 16u30: Einde



Bedrijven op zoek naar Projectmanagers Bedrijfsleven werkt steeds projectmatiger ecente personeelsadvertenties liegen er niet om: "Bedrijf werft Projectmanager aan", "Projectleider gewenst", "Projectcoördinators gezocht". Deze gewijzigde manier van werken veronderstelt o.a. duidelijke doelstellingen, het maken van een haalbaar projectplan en de noodzakelijke opvolging ervan tot het project is afgerond. De nood aan ervaren projectmanagers is dan ook stijgend. Van hen wordt naast de nodige bekwaamheid en inzicht in de materie ook een juiste aanpak en gedrevenheid verwacht.

R

Gewijzigd bedrijfsbeleid In bepaalde disciplines is het werken met projecten al lang ingeburgerd. Dit is zeker op ruime schaal nog niet het geval. Toch stelt men de laatste tien jaar een steeds stijgende belangstelling vast voor deze manier van werken. Dit heeft alles te maken met de noodzaak om zich als bedrijf soepeler en flexibeler te kunnen opstellen tegenover de steeds vlugger wijzigende omstandigheden. De technologische ontwikkelingen volgen zich immers snel op en dreigen fatale gevolgen te hebben als er niet voldoende accuut op wordt gereageerd. De automatisering is er een duidelijk voorbeeld van. Produceren zoals twee decennia geleden is vrijwel onmogelijk geworden als men als bedrijf competitief wenst te blijven. Daartegenover staat dat het stilleggen en opnieuw opbouwen van een ganse productiehal niet voor elke onderneming is weggelegd. In vele gevallen zal men geleidelijk lijn na lijn, productiecel na -cel beginnen met de ombouw en de automatisering ervan. Al deze realisaties zijn perfecte voorbeelden van projecten. Welk bedrijf heeft de voorbije jaren geen eigen ICTinfrastructuur (kort voor Information & Communication Technology) uitgebouwd of een bestaand systeem vervangen door een nieuw? Het slagen van de implementatie van zo’n niet alledaagse aangelegenheid is van vele aspecten afhankelijk. Vooraf moeten er inderdaad duidelijke doelstellingen geformuleerd worden en moeten nadien de juiste keuzes worden gemaakt. Bovendien moeten alle betrokkenen zich houden aan de gemaakte afspraken. Herkennen we daar weer niet een aantal eigenschappen die zo typisch zijn voor projectwerk?

Projecten zijn tijdelijk Er bestaat nogal wat variëteit aan definities van wat een project nu juist is. In vele gevallen komt echter steeds een aantal kenmerkende punten opnieuw voor. Laat ons een project kort definiëren als een "reeks


van activiteiten om de opdracht tot de realisatie van een uniek product of dienst binnen bepaalde tijd en middelen te vervullen". In deze bepaling komt voor dat het eindresultaat concreet is vastgelegd, dat een project een begin maar zeker ook een einde kent, dat er beperkende randvoorwaarden zijn en het om een opdracht gaat, gegeven door een opdrachtgever of klant. Het moet vooral duidelijk zijn dat een project steeds van tijdelijke aard is en handelt om de realisatie van duidelijke doelstellingen en objectieven. Het is niet abnormaal dat soms getracht wordt om projectwerk om te buigen van een tijdelijke opdracht naar een levenslange verbintenis. Het verwezenlijken van een oplossing slaat dan om in het op gang houden en onderhouden van het product. Om een project tot een goed einde te brengen is het opstellen van een haalbaar projectplan een belangrijke voorwaarde. Hierin onderscheidt men goed afgebakende fases. Zowel de voortgang als de mate van succes van het project moet duidelijk zichtbaar worden gemaakt. Dit houdt in dat relevante en vooral meetbare doelstellingen moeten bepaald worden voordat het project van start gaat. Geen gemakkelijke opgave!

Projectmanagers onder druk Veel teams zijn vandaag geconfronteerd met kleinere budgetten, kortere tijdsbestekken en minder medewerkers. Tegelijkertijd worden ze geacht slimmer, harder en sneller te werken dan ooit tevoren. De werksituatie staat duidelijk onder druk. Grotere projecten, waar verschillende partijen bij zijn betrokken, vragen om een gedetailleerde planning, kwaliteiten kostenbeheersing en tussentijdse evaluatie. Zonder goed projectmanagement komt men voor problemen te staan en kunnen resultaten teleurstellen. Als projectleider heeft men de verantwoordelijkheid om binnen de gestelde randvoorwaarden een project zo succesvol mogelijk te laten verlopen. Het succes van een project is gebaseerd op hoe goed men het project voorbereidt, inricht, structureert en beheerst. Ook de manier waarop men omgaat met de interactie in het projectteam, de organisatie eromheen en de opdrachtgever is van belang. Het overzien en effectief managen van al deze zaken vormt de kern van projectmanagement. De taak van een projectmanager is complex. Als "manager" heeft hij niet enkel nood aan voldoende technische achtergrond over de te realiseren opdracht. Net als andere managers heeft hij behoefte aan opleiding en training in bepaalde vaardigheden

zoals het delegeren van bevoegdheden, het samenstellen en motiveren van een team, omgaan met veranderingen en conflicten, beslissingen nemen en zorgen dat deze nageleefd worden om er maar enkele te noemen. Ook op dat vlak loopt het niet altijd van een leien dakje. In onze technologische wereld vraagt het bedrijfsleven meestal jonge ingenieurs omdat zij geacht worden open te staan voor de nieuwe ontwikkelingen in hun vakgebied. Als projectmanager missen ze echter dikwijls de nodige ervaring en vaardigheden om projecten tot een goed einde te brengen. Succesvol projectwerk is meer dan technisch professionalisme. Eenzelfde probleem doet zich in veel bedrijven voor wanneer een technisch onderlegd persoon met de jaren doorgroeit tot projectmanager zonder dat men voldoende oog heeft gehad op onder meer het trainen van zijn persoonlijke vaardigheden.

Het Project Management Institute Gezien de stijgende belangstelling voor projectwerk kan het niet anders of er moet ook gedacht worden aan het uitwerken van een bepaalde methodiek en van technieken die projectmanagers moet helpen bij het uitvoeren van hun taak. Hoewel PMI of voluit het Project Management Institute niet het enige is, behoort dit instituut toch tot één van de bekendste. Als we gepubliceerde cijfers mogen geloven, is hun wereldwijd ledenaantal gedurende de laatste 10 jaar gestegen van 8000 naar 91000 leden! Zij omschrijven projectmanagement als het "toepassen van kennis, vaardigheden, tools en technieken op projectactiviteiten met het oog op de realisatie van de behoeften en verwachtingen van de opdrachtgever". Merk het onderscheid op dat blijkbaar gemaakt wordt tussen de behoeften en de verwachtingen van de opdrachtgever (in het Engels "needs and expectations"). Los van de technische functionaliteit, die de opdrachtgever nodig heeft, zijn er ook zijn verwachtingen betreffende vormgeving, prestaties, bruikbaarheid en kwaliteit. In hun Project Management Body of Knowledge worden de processen, die in een project voorkomen, in vijf groepen samengebracht: initiatie, planning, uitvoering, controle en afsluiting. Elke groep van processen is op zijn beurt in verscheidene activiteiten opgedeeld. Opvallend hierbij is dat niet getracht wordt om de toekomstige projectmanager een soort van ingeblikt concept te serveren dat hij stap na stap maar te volgen heeft om zijn projecten met succes te kunnen afwerken. Daar zijn uiteraard redenen voor.

Verschillende projecten hebben een verschillende projectcyclus. Het opzetten van een projectcyclus voor een bouwproject zal normaliter heel wat verschillen met de cyclus, nodig voor de ontwikkeling van een nieuw farmaceutisch product. Het komt er inderdaad op neer dat elk bedrijf zijn eigen project methodiek uitwerkt, die overeenstemt met de eigen bedrijfsbehoeften, zijn cultuur en zijn activeiten. Er wordt m.a.w. niet aangegeven wanneer juist in de projectcyclus een projectplan moet worden opgemaakt. In plaats daarvan worden wel alle processen aangegeven zoals het definiëren en het plannen van activiteiten, de fasering en tussenresultaten, het voorzien van risico’s, ... die moeten leiden tot een degelijk uitgewerkt plan.

VIK speelt in op reële noden De Vlaamse Ingenieurskamer heeft reeds gedurende meer dan 15 jaar op regelmatige basis cursussen ingericht over projectmanagement. Tal van uiteenlopende onderwerpen zijn hierbij behandeld. Niet alleen de meer technische aspecten maar ook het inoefenen van basisvaardigheden zijn aan bod gekomen. Omdat de ingenieur vandaag in belangrijke mate geconfronteerd wordt met projecten wordt in het voorjaar 2003 voor de eerste keer gestart met een nieuw langlopend programma waarin alle aspecten over "Projectmanagement" zullen worden behandeld. Net zoals in alle andere masters is beroep gedaan op ervaren docenten die specialist zijn in hun domein. Wenst u er meer over te vernemen? Vlaamse Ingenieurskamer - Ria Brughmans Herentalsebaan 643 - 2160 Wommelgem tel. 03 259 11 06 - fax 03 259 11 01 e-mail: [email protected] http://www.vik.be/vorming

Ing. K. De Wever Beheerder VIK



MASTER IN INTEGRAAL ONDERHOUDSMANAGEMENT Een nieuwe onderhoudsfilosofie… De tijd waarin het bedrijfsleven onderhoud als een kostenfactor beschouwde is voorbij. In hedendaags management is onderhoud een kritische succesfactor. Excellent onderhoud zorgt voor hogere productie en meer flexibiliteit. Als concurrentiefactor is onderhoud van strategisch belang. Die veranderde visie zorgt niet alleen voor een opwaardering van de onderhoudsfunctie, maar brengt ook een aanpassing van de inhoud met zich. De onderhoudsafdeling moet niet alleen oog hebben voor de technische aspecten van haar opdracht, maar ook voor de organisatorische kant. Onderhoud is geen proper eilandje in een vervuilde industriële omgeving, maar is een meedenkende partner die streeft naar de hoogst mogelijke interne klantentevredenheid.

met een nieuwe onderhoudsmanager: een integrale aanpak De opwaardering van de onderhoudsfunctie heeft tot gevolg dat er hogere eisen worden gesteld aan de onderhoudsmanager. De VIK-opleiding tot Master in Integraal Onderhoudsmanagement vertrekt van de nieuwe denkbeelden rond onderhoud. ‘Integraal’ is een belangrijk woord in deze master. Het programma vertrekt immers van een totaalvisie op de onderhoudsfunctie in haar relatie met de andere afdelingen van het bedrijf. Praktijkvoorbeelden en case-studies maken de opleiding onmiddellijk bruikbaar. Bovendien heeft de programmacommissie bij de samenstelling rekening gehouden met de adviezen van experts uit het bedrijfsleven én experts in consulting. De cursussen zijn dan ook zowel praktijk- als toekomstgericht. Een op-maat-gesneden opleiding voor kaderleden van productieafdelingen die vorming en/of vervolmaking zoeken op het vlak van onderhoudsmanagement. Verantwoordelijken onderhoud/ technische dienst, maintenance managers, technisch directeurs, plant managers, productiedirecteurs, managers in engineering voelen zich allicht aangesproken.


Programma Basisaspecten van integraal onderhoudsmanagement 1. Inleiding toekomstvisie 2. Onderhoudsfunctie en -visie 3. Onderhoudstechnisch beheer 4. Werkafhandelingsbeheer 5. Materiaalbeheer en -uitbesteding 6. Kostensystematiek en managementinformatie 7. Onderhoudsvriendelijk ontwerpen en aankopen Specifieke aspecten van het onderhoudsmanagement 1. Bedrijfscultuur 2. TQM - Total Quality Management 3. TPM - Total Productive Maintenance 4. Informatisering van onderhoud 5. Organisatie van onderhoud 6. Audit en onderhoudscase Perifere aspecten van onderhoudsmanagement 1. Veiligheid 2. Milieu 3. Uitbestedingsaansprakelijkheid 4. Verzekeringen 5. Case study || Organisatie: Vlaamse ingenieurskamer (VIK), de Hogeschool Gent/Cepovo en Amelior || Aanvang: 24 januari 2003, op vrijdagnamiddag van 14u30 tot 17u30 en op zaterdagvoormiddag van 09u00 tot 12u00. Tijdens de schoolvakanties worden geen lessen gegeven || Einde: december 2003 || Plaats: Hogeschool Gent, Schoonmeerstraat 52, Gent || Prijs: 3.120 EUR (excl. BTW) voor leden VIK / NIRIA / AMELIOR / NUG / EYE en afgestudeerden Hogeschool Gent; 3.480 EUR (excl. BTW) voor nietleden. Cursusteksten en verfrissingen inbegrepen. Het aantal deelnemers is beperkt! Uitgebreide documentatie bij Ria Brughmans, tel .03 259 11 06, e-mail: [email protected]

Symposium: "Pijpleidingen en Pompen" vrijdag 29 november 2002 Hart en bloedvaten Als de pomp "het hart van de installatie" is, dan zijn de pijpleidingen de bloedsomloop. Meer dan de helft van alle doodsoorzaken heeft te maken met hart en vaatziekten. Deze vergelijking illustreert meteen het belang van het symposium "Pijpleidingen en Pompen". Het pijpleidingenontwerp van pompen staat tijdens dit symposium centraal. Wat levert de dag op voor u? Het symposium wil nieuwe ontwikkelingen rond het ontwerpen van pompinstallaties verspreiden. Specialisten uit de industrie, de universitaire wereld en de beroepsorganisaties geven antwoorden op vragen als ‘welke zijn de essentiële veiligheidseisen?’, ‘welke ontwerpcode moet ik gebruiken?’, ‘welke materialen zijn geschikt?’, ‘welke krachten kunnen mijn pompen verwerken’, ‘wat is de optimale pompopstelling’. Er zijn stands waar u de meest recente informatie kan krijgen. U krijgt niet alleen inzicht in de materie, maar u krijgt ook informatie mee die achteraf bijzonder nuttig zal zijn. Voor wie? Leidinggevende ingenieurs, inkopers, kwaliteitsmanagers en technici in productie, onderhoud en nieuwbouw, zoals projectmedewerkers, installateurs, constructeurs. Het aantal plaatsen is beperkt! Documentatie n Het bekende handboek "Technisch memento Pompinstallaties" van Sterling -Sihi wordt gratis ter beschikking gesteld. n Er is een syllabus met hand-outs en teksten van de sprekers.

n U kan met 50% korting inschrijven op de nieuwe EN13480 Norm in de Engelse, Franse of Duitse versie van "Metallic Industrial Piping", de nieuwe Europese Norm die basisnorm is bij berekening en ontwerp van Pijpleidingen.

PRAKTISCH Programma 09u15 – 09u30: Introductie 09u30 – 10u15: Milieuvriendelijk ontwerpen en bouwen van pompen pijpleidingsystemen 10u15 – 11u00: Leidingcurve en pompencurve 11u00 – 11u30: Koffiepauze met mogelijkheid tot bezoeken van standen 11u30 – 12u15: Beperken van externe krachten en momenten op pompen 12u15 – 12u45: Compensatoren 12u45 – 14u15: Lunch 14u15 – 14u45: Keuring van samengestelde installaties 14u45 – 15u15: Leidingschade bij pompuitval 15u15 – 15u45: De pomp: het hart van de installatie 15u45 – 16u00: Discussiepanel en aansluitend receptie || Plaats: Antwerpen - bevestiging en toegangsplan volgen na inschrijving || Datum: vrijdag 29 november 2002 || Kosten voor deelneming: 225 EUR voor leden VIK - NIRIA – NUG; 275 EUR voor niet – leden; 75 EUR voor leraars/ studenten lid VIK - NIRIA – NUG; 90 EUR voor leraars/ studenten niet lid. Volledige folder te verkrijgen bij Raf Van Os, tel. 03 259 11 19, e-mail: [email protected]

De VLAAMSE INGENIEURSKAMER organiseert in samenwerking met ADECON Consultancy nogmaals een reeks van drie seminaries

PROJECTBEHEERSING en PROJECTMATIG WERKEN Hoe een project structureren, beheersen en beheren, en hoe problemen oplossen door projectmatig te werken. Te Antwerpen: 1: op 13 en 20 november; 4 en 11 december 2002 (09u30 tot 17u30); 2: op 16 en 23 november; 7 en 14 december 2002 (09u00 tot 16u30); 3: op 26 en 28 november; 10 en 12 december 2002 (09u30 tot 17u30). Panacheren is, mits afspraak, mogelijk. Prijs (excl. BTW): 988 EUR voor leden; 1.048 EUR voor niet-leden.

Een unieke methodologie gebaseerd op een rijke ervaring LAAT DEZE KANS NIET VOORBIJGAAN MAAK EEN SPRONG VAN VELE JAREN ERVARING Tel. 03 259 11 00 Fax: 03 259 11 01

SCHRIJF NU IN OF VRAAG MEER INFORMATIE! BEPERKT AANTAL DEELNEMERS

Tel. 03 383 65 86 Fax: 03 384 30 09


STUDIEGROEPEN BEDRIJFSBELEID De Balanced Scorecard (BSC) is een geheel van bedrijfsmaatstaven, gekoppeld aan Visie, Missie en Strategische Doelstellingen van de onderneming. Volgens Kaplan & Norton is BSC in vier categorieën te verdelen, nl. financieel, klant, interne werking, innovatie en groei. Met BSC kan de bedrijfsleiding prestatie-metingsdomeinen vaststellen (vb. personeel) en deze afstemmen op huidige en toekomstige strategieën. De BSC wordt gebruikt voor het aanleggen van algemeen aanvaarde maatstaven die managers begrijpen, om het evenwicht te bewaren tussen financiële en niet-financiële maatstaven, om verbanden te leggen tussen strategische en operationele maatstaven, voor het zichtbaar maken van mogelijkheden

Lezing: "Balanced Scorecard (BSC)" dinsdag 12 november 2002

voor verbetering, als motivatie voor kwaliteitsverbetering. De BSC-resultaten maken het mogelijk om problemen in de organisatie te signaleren en erop te reageren. Medewerkers worden regelmatig en duidelijk op de hoogte gebracht van zowel de maatstaven als de vooruitgang die geboekt wordt. We tonen hoe de informatie van deze flexibele meethmethode overzichtelijk in kaart gebracht wordt.

PRAKTISCH Plaats: VIK-huis Wommelgem, Herentalsebaan 643, Wommelgem Datum: dinsdag 12 november 2002 om 20u00 Spreker: Ing. Walter Van Dessel Kosten voor inschrijving: gratis voor de leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 8,00 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

KUNSTSTOFFEN Ekol is sinds 1991 actief in de mechanische recyclage van kunststofafval tot eindproducten. Het afval is afkomstig van selectieve inzamelingen op containerparken en via huis-aan-huis inzamelingen. De globale kunststoffractie die als afval ontstaat in huisgezinnen wordt verwerkt: folies, vlootjes, potjes, flessen, flacons, buizen, ... zowel verpakkingen als niet-verpakkingen en zonder onderscheid te maken naar vorm of volume. Om dit afval te behandelen heeft Ekol in 2000 een nieuwe recyclagelijn

Bezoek aan EKOL gebouwd met een capaciteit van 2000kg/uur. In het nieuwe concept werd maximale aandacht besteed aan het vermijden van belasting van de verschillende milieucompartimenten water, lucht, bodem, geluid en afval. Bezoek ook www.vik.be en www.ekol.be

PRAKTISCH Plaats: Ekol N.V., Europark 1075, Houthalen-Helchteren Datum: donderdag 5 december 2002 om 14u00 Kosten voor inschrijving: gratis voor VIK- en NIRIA-leden, niet leden betalen 8 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat


STUDIEGROEPEN KUNSTSTOFFEN Lezing: "Kunststoffen op het internet Deel II" donderdag 27 november 2002

Tekening

Herinner je je de tijd nog dat je hopeloos op zoek was naar iemand die net dat ietsje meer wist over een specifiek onderwerp? Dat je iets met hand en tand aan het uitleggen was aan een telefoon? En dat wat je vroeg niet was wat je kreeg? Zelf herinner ik mij deze tijd nog vaag. Sinds ik mijn weg op het internet heb gevonden zijn veel van deze handelingen verleden tijd.

En toch krijg ik dezelfde informatie of zelfs méér in een kortere tijd en met minder kosten. Hoe ik dat doe? Wel, schrijf je in op onze workshop "Kunststoffen op het internet – deel II", surf mee op het fanplastisch worldwide web en je kan het ook. Het programma bestaat uit een vlotte surf op het net, gecombineerd met dat ietsje meer zoals webcam en discussiegroepen, steeds met het accent op kunststoffen. De workshop wordt georganiseerd op twee locaties om de interactiviteit uit te dagen! Je bent welkom in het VIK-huis én in de Katholieke Hogeschool in Limburg.

PRAKTISCH Plaats: VIK-huis, Wommelgem, én de Katholieke Hogeschool Limburg, Diepenbeek Datum: donderdag 27 november 2002 om 19u30 Kosten voor inschrijving: gratis voor VIK- en NIRIA-leden, niet leden betalen 8,00 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Inschrijving verplicht vóór donderdag 15 november 2002. Het aantal deelnemers is beperkt.

Lezing: Identificeren van plastics en rubber

Tegenwoordig zit in zowat elk gebruiksvoorwerp wel een of ander onderdeel waarbij polymeren werden gebruikt. Om gebruiksdoel van materialen en specifieke eigenschappen polymeer te verbinden is zorgvuldige selectie nodig, en dat gebeurt meestal via chemische analyse.

Bij de lezing wordt het boek "Easy Identification of Plastics and Rubbers’ gebruikt (uitg. apra Technology Ltd., 2001), een publicatie die op een eenvoudige stapvoor-stap manier polymeren identificeert, o.a. via de testresultaten van warmte- en infraroodproeven. Om een bepaald polymeer te onderscheiden worden eigenschappen, chemische structuren, testresultaten, klassieke toepassingen en merknamen helder en systematisch, in het Nederlands behandeld. Auteurs professor M. De Moor, N. Roeges en G. Verleye geven toelichting bij hun werk.

PRAKTISCH Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem Datum: 11 december 2002 om 20u00 Kosten voor inschrijving: gratis voor de leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 8 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat


STUDIEGROEPEN ONDERHOUD De aandrijfsystemen voor elektrische voertuigen (elektrowagens, vorkliften, schaarhoogwerkers e.d.) zijn tijdens het voorbije decennium sterk veranderd, vooral door de beschikbaarheid van nieuwe elektronische componenten. Een overzicht van vroegere, hedendaagse en nabije-toekomst-systemen, met hun werkingsprincipe, rendementen en toepassingen is een handige synopsis voor de gebruiker van deze voertuigen.

"Elektronische systemen voor batterijgestuurde voertuigen" donderdag 12 december 2002 Zal de "zero-emission-vehicle" een beslissende bijdrage leveren aan de kwaliteit van zuurstof en milieu? Alleszins het proberen waard!

PRAKTISCH Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem Datum: donderdag 12 december 2002 om 20u00 Spreker: Ing. Fons Voorspoels, zaakvoerder Ruben Power Kosten voor inschrijving: gratis voor de leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 8 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

Door klimaatconferenties, stijgende brandstofprijzen, en nieuwe industriële normen zoals ISO 14001 - worden energiebesparende producten steeds belangrijker. Ook voor de consument wordt de milieuvriendelijkheid van het product een belangrijk criterium. Vandaar ook de toenemende aandacht voor milieuvriendelijk produceren.

Lezing: "Energiebesparing in de aandrijftechniek" dinsdag 12 november 2002

n

Dat hierbij niet alleen het milieu wordt gespaard, maar ook de kosten drastisch verlaagd kunnen worden is minder bekend. Aan de hand van praktijkvoorbeelden uit de aandrijftechniek worden enkele nuttige tips besproken. Er is mogelijkheid tot vraag en dialoog.

n n n

n

Volgende onderwerpen worden toegelicht: n n

Hoogrendementsmotoren (AC) en het verschil tussen eff.1, eff.2 en eff.3-motoren.

n

Invloed van de reductor (wormwiel-, kegelen rechte tandwielkasten). Invloed van het smeermiddel. Energie bezuinigen met frequentieomvormers. Aandachtspunten bij de aankoop van een frequentieomvormer in een aandrijfsysteem. Toepassingsvoorbeelden (pompen, ventilatoren, roerwerken…). Mogelijke kostenbesparingen (met rekenvoorbeelden en terugverdientijden). Subsidies.

PRAKTISCH Plaats: Katholieke Hogeschool Kempen, Kleinhoefstraat 4, Geel Datum: dinsdag 12 november 2002 om 19u30 Sprekers: Arno Klasen (productmanager regelbare aandrijvingen Nord Benelux) en Carl Tiebos (aandrijfadviseur Nord België) Kosten voor inschrijving: gratis voor de leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 8 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat


STUDIEGROEPEN TECHNISCH-COMMERCIEEL Lezing: "Het verkopen van waarden" Strategic Busines Engineering "Teveel verkopers hebben geen gevoel welke waarde hun product heeft". Tijdens de lezing zal spreker Dirk Luyten, volgende punten behandelen: n Wat zijn de gevolgen van een commerciële beslissing op de resultaten van de onderneming? n Houdt u als verkoper voldoende rekening met de waarde die uw product heeft voor uw klant? n Houdt u voldoende rekening met de rentabiliteit van uw eigen bedrijf?

n Hoe bepaalt u de prijs van uw product of van de dienst die u aanbiedt? n Hoe verantwoordt u prijsverschillen met die van de concurrent? n Hoe overtuigt u een financieel directeur ervan het technisch betere product te kopen? n Is het verantwoord om met verlies te verkopen? Wanneer wel? Wanneer niet? Alle vragen worden beantwoord door het strategische denkproces dat door de uitvinders "Strategic Business Engineering" werd gedoopt. Het werd ontwikkeld voor en door ingenieurs die in "business-to-business" omgevingen technisch hoogwaardige producten of diensten verkopen. "Strategic Business Engineering" leidt tot resultaten. Een lijst van indrukwekkende referenties toont dit aan!

PRAKTISCH Plaats: Hotel Mercure Diamant, Desguinlei, Antwerpen Datum: dinsdag 26 november 2002 om 20u00 Spreker: de heer Dirk Luyten Kosten voor inschrijving: 8,00 EUR voor de leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 12,00 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

AGENDA BIJEENKOMSTEN Studiegroep Bedrijfsbeleid 10 december 2002: Na-evaluatie Studiegroep Bouwkunde 27 november 2002: Kernvergadering, VIK-huis, Wommelgem, 20u00 Studiegroep Elektriciteit 2 december 2002 - 3 februari 2003; 7 april 2003 - 2 juni 2003: Kernvergadering, VIK-huis, Wommelgem, 20u00

INLICHTINGEN EN INSCHRIJVEN: VIK-secretariaat, Katrien Van Vosselen, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel. 03 259 11 07, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected]

Studiegroep Kunststoffen 27 november 2002: Lezing: "Kunststoffen op het internet II", VIK-huis, Wommelgem & Katholieke Hogeschool Limburg, Diepenbeek, 20u00 5 december 2002: Bedrijfsbezoek EKOL 11 december 2002: Lezing: "Easy Identification of Plastics and Rubbers", VIK-huis, Wommelgem, 20u00 16 december 2002: Bedrijfsbezoek Sabca Studiegroep Onderhoud 25 november 2002: Kernvergadering, VIK-huis, Wommelgem, 20u00 12 december 2002: Lezing "Elektronische aandrijvingen voor batterijgestuurde voertuigen", VIK-huis, Wommelgem

Studiegroep Pijpleidingen 21 november 2002: Lezing: "Hulpstoffen voor pijpleidingen", VIK-huis, Wommelgem, 20u00 20 februari 2003: Lezing: "GVL-afvalcollector", VIK-huis, Wommelgem, 20u00 Studiegroep Regeltechniek 3 december 2002: Kernvergadering, VIK-huis, Wommelgem, 20u00 Studiegroep Technisch-Commercieel 26 november 2002: Lezing: "Verkopen van woorden" (inleiding op verkoopscursus VJ 2003), Antwerpen, 20u00 28 januari 2003: Lezing: "Klachtenbehandeling", Antwerpen, 20u00 25 februari 2003: Lezing: "Afsluiten", Antwerpen, 20u00 25 maart 2003: Businesstheatre, Antwerpen, 20u00 30 april 2003: Avondlezing, Antwerpen, 20u00 31 mei 2003: Slotactiviteit Studiegroep Veiligheid-Milieu 18 november 2002; 16 december 2002: Kernvergadering, VIK-huis, Wommelgem, 20u00 Studiegroep Voeding 16 december 2002: Kernvergadering, VIK-huis, Wommelgem, 20u00


NIEUWS VAN DE AFDELINGEN ANTWERPEN LEZING: "BRANDVEILIGHEID IN GEBOUWEN: REGELGEVING EN OPLOSSINGEN" Lezingen over een ‘heet’ thema, gebracht door experts ter zake

PRAKTISCH

In België en Europa wordt het aspect ‘brandveiligheid’ in de bouwindustrie steeds grondiger bekeken en vormt het een specialiteit op zich waarin ingenieurs een belangrijk verhaal hebben te vertellen. Wetgeving, verzekeraars, brandweer, architect en bouwheer hebben allen een eigen kijk op deze materie en het behoort tot het domein van de specialisten om hiervan een goede synthese te maken met aandacht voor het bouwconcept, het niveau van beveiliging en de budgettaire impact.

Programma Volgende items worden behandeld: n historische achtergrond van de huidige regelgevingen n knelpunten vandaag en kansen tot verbetering n het bepalen van oplossingen met alle belanghebbenden n Fire Safety Engineering: theorie en praktijk n Een uitgewerkt voorbeeld: de nieuwe pier A van de luchthaven in Zaventem Een volledige agenda volgt in de volgende Ingenieursmededelingen Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem Datum: donderdag 21 november 2002 om 19u30 Kosten voor deelneming: gratis voor leden, niet-leden betalen 7,50 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

23STE NIEUWJAARSCONCERT EN RECEPTIE zondag 12 januari 2003

Het Antwerps Cultureel Overleg (AKO) waarbij ook de VIK is aangesloten, organiseert op zondag 12 januari 2003 in De Singel te Antwerpen het 23ste nieuwjaarsconcert en receptie.

PRAKTISCH

Programma 11u00: Concert, met als thema "Een reis naar Parijs", door het Vlaams Symfonisch orkest onder leiding van Frans Cuypers, solisten Jan Bercu, viool, concertmeester en Stefan Cifolelli, tenor. n Hymne van de Vlaamse Gemeenschap n Een reis naar Parijs, met:

1. Ouverture uit "Orpheus in de Onderwereld", J. Offenbach 2. Méditation de Thais, J. Massenet 3. Uit "Ma mère l’Oye", M. Ravel delen 1, 2 en 4 resp.: Pavane de la Belle au bois dormant, Petit Poucet, Les entretiens de la Belle et la Bête 4. Danse macabre, C. Saint-Saëns 5. Gymnopédies 1 en 2, E. Satie 6. Uit de Parelvissers van G. Bizet: aria "Qui c’st elle, c’est la déesse" 7. Refereynen ende lidekens, Vander Eycken 8. Selectie uit «Gaietés parisiennes », J. Offenbach 12u15: Receptie

Plaats: de Singel, Desguinlei 25, Antwerpen Datum: zondag 12 januari 2003 om 11u00 Kosten voor deelneming: 23 EUR per persoon te betalen op rek.nr. 406-0098501-56 van de VIK te Wommelgem, met de vermelding "AKO-nieuwjaarscconcert 2003". Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Eerst telefonisch inschrijven (Ingrid Van Damme), daarna de betaling doen. De toegangskaarten worden verstuurd tegen eind december.


NIEUWS VAN DE AFDELINGEN ANTWERPEN ANTWERPEN

ACTIVITEITENKALENDER 2002 - 2003 21.11.2002:

Lezing: "Brandveiligheid in gebouwen", Wommelgem

15.12.2002:

Eindejaarsreceptie, Dieseghem Hoeve Mortsel

30.03.2003

Bezoek achter de schermen van de zoo, Antwerpen

03.04.2003:

Wijndegustatie-avond: "Van parelwijn tot Champagne", Wommelgem

Tenzij anders vermeld dienen de inschrijvingen voor de activiteiten, georganiseerd door de VIK-Afdeling Antwerpen, te gebeuren op volgend adres: VIK-secretariaat, Ingrid Van Damme, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel.: 03 259 11 16, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected].

WAASLAND WANDELING GROTE GEULE KIELDRECHT Een zonnige, droge zondag was het op 15 september. Ideaal om de Grote Geule te doorkruisen. Gids Dirk de Koning beschreef het natuurreservaat van 80 ha met de Grote Geule, een kreek van ca 21.5 ha (waterplas + oevers). In de kreek zwemt een groot en gevarieerd visbestand. Het natuurreservaat wil vogels, vissen en plantengroei in hun natuurlijke biotoop laten gedijen. Er is een asiel voor gewonde vogels die na verzorging weer worden vrijgelaten. Het vogelbestand is dan ook zeer verscheiden.

Na een wandeling door het vogelasiel trok de groep door velden waar de vegetatie zich ontwikkelt zonder menselijke ingreep. Het hele reservaat wordt zonder noemenswaardige financiële steun van de overheid beheerd door een privé-vereniging.

Ing. Jan Vandervieren

LEZING: "NDO (NIET DESTRUCTIEF ONDERZOEK) IN INSTALLATIES" donderdag 21 november 2002

De integriteit en veiligheid van chemische en petrochemische installaties is van zeer groot belang. Om deze functies over de ganse levensloop van de installaties te kunnen waarborgen is het NietDestructief Onderzoek (NDO) een belangrijk element.

ven normen en richtlijnen. Dit hoge kwaliteitsniveau continu bewaken tijdens de operationele fase, al dan niet intrusief, is een pertinente uitdaging. Wegens de kapitaalintensieve industrie is een hoge beschikbaarheidfactor van primordiaal belang. NDO kan daarbij een belangrijke bijdrage leveren.

Reeds bij de nieuwbouw van een installatie kan het uitvoeren van NDO ons een inzicht geven over de bereikte kwaliteitsstandaard t.o.v. de voorgeschre-

Aan de hand van praktijkvoorbeelden aan verschillende installatiecomponenten worden de algemene en specifieke NDO-technieken toegelicht. I.M.- NOVEMBER 2002 37

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN

PRAKTISCH

WAASLAND Plaats: VTI Lokeren Datum: donderdag 21 november 2002 om 20u00 Spreker: Ing. J. Verlinden, Lasingenieur bij BASF Antwerpen N.V. Kosten voor deelneming: gratis voor alle VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 7,50 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

WERFBEZOEK AAN HET DEURGANCKDOK IN DE ANTWERPSE HAVEN zaterdag 23 november 2002

Door haar gunstige geografische ligging heeft Antwerpen zich kunnen ontwikkelen tot één van de belangrijkste havens in Europa. Steeds meer stukgoed wordt gecontaineriseerd. Het streven naar een minimum aantal manipulaties op de transportweg en naar een uniforme eenheidslading was in de jaren 50 de aanleiding tot het container-concept. Vanaf de jaren 70 kende deze trend naar eenheidsladingen een snelle groei. De Antwerpse containerbehandelaars hebben deze evolutie op de voet gevolgd met belangrijke investeringen in moderne en zeer productieve terminals.

PRAKTISCH

Als gevolg van deze evolutie werden achter de sluizen diverse aanlegkades ontworpen. Zo ontstonden ligplaatsen langs het Leopolddok, Churchilldok en Delwaidedok. Later werd er gezocht naar aanlegplaatsen vóór de sluizen. Per aanloop bedraagt dit voor een schip een tijdswinst van 4 uur in vergelijking met de aanlegplaatsen achter de sluizen. Zo heeft men in 1998 beslist een containergetijdedok te bouwen op de Linker Scheldeoever.

De inplanting ervan op de linker Scheldeoever ten zuiden van het dorp Doel bleek de enige mogelijkheid, omdat op de rechteroever geen plaats meer beschikbaar was. Het project Deurganckdok omvat buiten de bouw van kaaimuren, met onder andere de aanleg van ontsluitende weginfrastructuur, zowel rond het nieuwe dok als rond het oude, een rechtstreekse aansluiting op de R2 tussen de Beverenen Liefkenshoektunnel. Er kruisen drie hoogspanningslijnen van 360 kV het dok, waarvoor zes nieuwe hoogspanningsmasten werden gebouwd met elk een hoogte van ongeveer 190 m. Tevens is er in het ontwerp de mogelijkheid voor een tweede sluis voor de Waaslandhaven voorzien. In ons werfbezoek maken we kennis met de verschillende stadia van het bekisten en wapenen van deze enorme kaaimuren. Het bouwen van deze containerkade is een economische verantwoorde investering die op een milieuvriendelijke wijze ingeplant werd in de rivier.

Plaats: Werfkeet Deurganckdok, Hogendijk - Kaai 1740, Doel Datum: zaterdag 23 november 2002 om 10u00 stipt! Einde voorzien omstreeks 12u30 Kosten voor deelneming: gratis voor alle VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 7,50 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat tot en met 15 november 2002 Niet te vergeten: rubberen laarzen !

VEILIGHEIDSCOÖRDINATIE OP BOUWPLAATSEN lezing van 23 mei 2002

De nieuwe verplichtingen over de veiligheidscoördinatie op bouwplaatsen roept nog heel wat vragen op. Mevrouw Van Parijs, verantwoordelijke voor bouwwerven bij BASF, ging tijdens een druk bijgewoonde uiteenzetting in op EU-richtlijn 92/57/EEG, door de Belgische wetgever omgezet in KB 25.01.2001. De basis van deze richtlijn bestaat uit 2 delen: coördinatie ontwerp en coördinatie verwezenlijking. Tijdens de lezing werd vooral op het deel verwezenlijking ingegaan. De criteria voor de toepassingen waarvoor een coördinator moet aange-


steld werden overlopen, evenals de bekwaamheidsvereisten die aan de coördinator worden gesteld (diploma & ervaring, kennis van reglementering en aanvullende vorming.) De belangrijkste preventie-instrumenten zoals het postinterventiedossier, veiligheids- & gezondheidsplan, voorafgaande kennisgeving en het coördinatiedagboek werden bekeken. Tijdens de uiteenzetting werd dieper ingegaan op de gedeelde verantwoordelijkheid van ontwerper, opdrachtgever en aannemer. Ook de coördinatiestructuur voor grote werken kwam aan bod.

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN WAASLAND Afhankelijk van aantal aannemers, bedrag van de werken, aantal mandagen en eventueel verhoogde risico’s dienen meerdere plannen en opvolgingsdossiers opgesteld. Mevrouw Van Parijs beantwoordde de talrijke specifieke vragen achteraf erg vakkundig. Onze dank aan

de spreker en aan VTI-Lokeren. Wetgeving is er is om gewijzigd te worden, dus het is zaak om dit KB op de voet blijven volgen.

Ing. Gert Van Der Sijpt

ACTIVITEITENKALENDER 2002 - 2003

WAASLAND

11.11.2002: Bezoek aan GIRA, Duitsland 21.11.2002: Lezing: "Niet-destructief onderzoek", Lokeren 23.11.2002: Werfbezoek aan het Deurganckdok in de Antwerpse Haven, Doel 19.01.2003: Nieuwjaarsreceptie (i.s.m. Afd. Oost-Vlaanderen), Gent 05.06.2003: Algemene Ledenvergadering Tenzij anders vermeld dienen de inschrijvingen voor de activiteiten, georganiseerd door de VIK-Afdeling Waasland, te gebeuren op volgend adres: VIK-secretariaat, Ingrid Van Damme, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel.: 03 259 11 16, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected]. De aankondigingen van activiteiten die de VIK-Afdeling Waasland haar leden aanbiedt, kan men ook steeds raadplegen via de VIK-website of rechtstreeks via het adres: http://www.vikwsl.yucom.be. Tevens kan men op bovenstaande website van de VIK-Afdeling Waasland een historiek van verslagen opvragen van de reeds eerder georganiseerde activiteiten.

OOST-VLAANDEREN OOST-VLAANDEREN

Maandelijkse voordrachten Het bestuur van de VIK-Regionale Afdeling OostVlaanderen brengt tijdens de maandelijkse bestuursvergadering telkens een voordracht. De voordrachten zijn toegankelijk voor alle VIK-leden. Voorzitter Ing. René Peeters startte de reeks met een heldere uiteenzetting over "Mede-eigendom en syndicus". Op 21 oktober 2002 deed Ing. Marc Putman de situatie van de Vlaamse sociale huisvesting uit te doe-

ken. Tijdens de volgende maanden komen de collega's André Verbeken en Peter Vanderbiesen aan het woord. Uitnodigingen, data en plaats (meestal 't Vosken op het St. Baafsplein) in de Ingenieursmededelingen en op de website van VIK-Oost-Vlaanderen. Leden, met door het secretariaat gekend internet-adres, krijgen nog een mailtje toegestuurd. Ing. Etienne Beernaerts

HET STRATEGISCH PLAN VOOR DE MODERNISERING VAN HET LEGER OFWEL DEFENSIE NIEUWE STIJL maandag 16 december 2002

Defensie, eenheidsstructuur, componenten, directies, competentiecentra, enz. zijn benamingen die sinds januari 2002 dagelijks over de lippen rollen van de duizenden Belgische militairen. Maar waar staan ze voor en hoe zit het met de nieuwe her-

groter logo mogelijk? structurering van de Krijgsmacht, zoals voorgesteld door minister André Flahaut? Een antwoord op deze vragen krijgt u van Ing. Peter Vanderbiesen, officier bij de Landcomponent. I.M.- NOVEMBER 2002 39

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN

PRAKTISCH

OOST-VLAANDEREN Plaats: ’t Vosken, Gent Datum: maandag 16 december 2002 om 20u00 Kosten voor deelneming: gratis voor alle VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 7,50 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat Oost-Vlaanderen

OOST-VLAANDEREN


Nieuwjaarsconcert- en receptie, Gent (i.s.m. Afdeling Waasland)

20.03.2002:

Nacht van de ingenieur, Gent

Tenzij anders vermeld dienen de inschrijvingen voor de activiteiten, georganiseerd door de VIK-Afdeling OostVlaanderen, te gebeuren op volgend adres: VIK-secretariaat, Afdeling Oost-Vlaanderen, p/a Ing. Ludo Verhegghe, Langenakkerlaan 36, 9080 Lochristi, tel. en fax: 09 355 19 40, e-mail: [email protected]. De activiteiten van de VIK-Afdeling Oost-Vlaanderen kan men steeds raadplegen op de VIK-website onder: URL: users.skynet.be/vik-ovl.

NOORD-WEST-VLAANDEREN BEZOEK AAN PROVIRON dinsdag 10 december 2002

Proviron, een samentrekking van Process & Environment, startte in 1977 als ingenieursbureau. Er wordt op een creatieve manier gezocht om chemische processen efficiënter en milieuvriendelijker te doen verlopen. In 1996 breidde Proviron sterk uit, door overname van de Fine Chemicals afdeling van UCB op de Plassendale site te Oostende.

PRAKTISCH

Proviron ontving de Europese milieuprijs categorie afvalverwerking en kreeg een bijzondere vermelding

in het kader van de Responsible Care-prijs uitgereikt door de Federatie van de Chemische Nijverheid. Proviron is een sociale werkgever, die kan samenwerken met economisch meedenkende werknemers en sociale partners. Aandacht voor het milieu is essentieel, net zoals goede betrekkingen met de overheid en de buren. Stabiliteit op lange termijn is belangrijker dan grote winst op korte termijn. De Proviron-filosofie en -missie kaderen in concepten als duurzaam ondernemen.

Plaats: Proviron, Stationsstraat 123 bus 2, Oostende Datum: dinsdag 10 december 2002 om 19u00 Kosten voor deelneming: gratis voor VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 7,50 EUR Inschrijving vereist: VIK–secretariaat. Het aantal deelnemers is beperkt tot max. 20 personen.

ACTIVITEITENKALENDER 2002

NOORD-WEST-VLAANDEREN

01.12.2002:

Happening, Guldenberg Wevelgem (i.s.m.Afd. ZWV)

10.12.2002:

Bezoek Proviron, Oostende

Tenzij anders vermeld dienen de inschrijvingen voor de activiteiten, georganiseerd door de VIK-Afdeling NoordWest-Vlaanderen, te gebeuren op volgend adres: VIK-secretariaat, Ingrid Van Damme, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel.: 03 259 11 16, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected].


NIEUWS VAN DE AFDELINGEN ZUID-WEST-VLAANDEREN VIK-HAPPENING MET HET KOMISCH JAAROVERZICHT DOOR KAREL DECLERCQ zondag 1 december 2002

Er zijn nog zekerheden in het leven! Eén daarvan is het Komisch Jaaroverzicht van Karel Declercq. Ook dit jaar brengt Karel zijn hilarische kijk op het dolle jaar 2002. Maak dit spektakel live mee tijdens de VIK-happening. Wat zal de rode draad zijn tijdens het overzicht 2002? Welke typetjes zal Karel tot leven wekken? Wat voor muziek zal die typetjes begeleiden?

Enkele persknipsels Het Laatste Nieuws: "zowat alle domeinen van de actualiteit komen aan bod: sport, muziek, nationale en internationale politiek". Het Nieuwsblad: "het feit dat Karel Declercq zijn onderwerpen telkens in een andere vorm benadert, maakt het geheel bijzonder vlot en snedig. Hij slaagt erin om het publiek als geen ander te bespelen".

PRAKTISCH

Karel Declercq is een rasechte West-Vlaming. Geboren te Roeselare. Hij studeerde rechten en filosofie te Leuven. Zijn werkzaamheden als assistent in de logica van de KUL en de KULAK liet hij vallen om professioneel cabaretier te worden. Karel is een veelzijdig artiest. Hij publiceerde gedichten, bracht verschillende CD's uit. Werkte mee aan verscheidene radio-2 programma's zoals 'Villa Musica', 'Het gelag' en 'Het Wakkere Westen'. Je herinnert je zeker professor Declercq met zijn West-Vlaamse lessen Mobajakkendoe?

Plaats: zaal CC Guldenberg te Wevelgem Datum: zondag 1 december. Ontvangst om 18u00u, aanvang om 18u30, receptie 20u30 Kosten voor deelneming: 8 EUR per persoon te betalen op rek.nr. 465-3188441-83 van de VIK. De toegangskaarten zullen op naam klaarliggen aan de ingang van de zaal. Inschrijving vereist: secretariaat happening, Ing. Jan Poelaert, Uytdreve 34, 8490 Varsenare, tel.: 050 39 58 65, e-mail: [email protected]

ACTIVITEITENKALENDER 2002 - 2003

ZUID-WEST-VLAANDEREN

01.12.2002:

Happening, Guldenberg, Wevelgem (i.s.m. Afd. NWV)

12.12.2002:

Lezing: "Inzicht krijgen in eigen kernkwaliteiten in relatie met teamworking", Kortrijk

20.02.2003:

Lezing: "Inzicht krijgen in eigen voorkeursrollen in relatie met teamworking, Kortrijk

Tenzij anders vermeld dienen de inschrijvingen voor de activiteiten, georganiseerd door de VIK-Afdeling – ZuidWest–Vlaanderen, te gebeuren op volgend adres: VIK–secretariaat, Ingrid Van Damme, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel. 03 259 11 16, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected]

KEMPEN ACTIVITEITENKALENDER 2002 - 2003

KEMPEN

01.02.2003 Gezellig samenzijn 09.06.2003:

Familiewandeling

Tenzij anders vermeld dienen de inschrijvingen voor de activiteiten, georganiseerd door de VIK-Afdeling Kempen, te gebeuren op volgend adres: VIK-secretariaat, Ingrid Van Damme, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel.: 03 259 11 16, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected]. I.M.- NOVEMBER 2002 41

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN LEUVEN - HAGELAND EEN AVONDJE BRUSSEL

zaterdag 14 december 2002 Om 2002 feestelijk af te sluiten bieden de VIK-afdelingen Leuven–Hageland en Brussel–Halle–Vilvoorde u een uitstekende eindejaarsactiviteit.

PRAKTISCH

Op zaterdag 14 december 2002 gaan we eerst lekker eten in restaurant L’Arlequin in de Rue des Bouchers te Brussel. Nadien genieten we van opera in de Koninklijke Muntschouwburg. We kiezen voor "La Bohème" van Puccini, een levendige schildering van het Parijse studenten- en artiestenleven in het Quartier Latin. Doorheen dit drama, dat bevolkt

wordt door "gewone" mensen met "gewone" gevoelens, vormt de tragische liefdesgeschiedenis van de dichter Rodolfo en het aan tering lijdende naaistertje Mimi de rode draad. Puccini’s muziek kleeft als het ware filmisch aan de actie, bereikt een haast perfect evenwicht tussen realisme en romantiek, tussen herkenbaarheid en sensuele pathos, en heeft zo’n directe emotionele impact dat La Bohème zich quasi onmiddellijk heeft genesteld tussen de meest geliefde opera’s van het Italiaanse repertoire.

Programma n 17u00 tot 19u00: diner in restaurant L’Arlequin n 20u00: Opera (om 19u30 is er een inleiding voorzien op de voorstelling) Plaats: voor het diner spreken we af in restaurant L’Arlequin (Rue des bouchers) Datum: zaterdag 14 december 2002 om 17u00 Kosten voor deelname: n diner in restaurant L’Arlequin: 25 EUR per persoon n opera "La Bohème": 31,50 EUR per persoon n totaalprogramma: 56,50 EUR per persoon Na inschrijving dient het bedrag gestort te worden op rekeningnummer 431-0647591-86 van de VIKAfdeling Leuven-Hageland met vermelding "Diner in restaurant L’Arlequin voor … personen" of "Opera voor … personen" of "Totaalprogramma diner en opera voor … personen". Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

BEZOEK MAZAK

woensdag 15 januari 2003 Yamazaki Machinery werd in 1919 opgericht door Sadakichi Yamazaki, die in eerste instantie begon met het produceren van machines voor het weven van Japanse matten.

PRAKTISCH

In 1926 werden houtbewerkingsmachines toegevoegd en in 1929 werd begonnen met de productie van draaibanken, metaalbewerkingsmachines en boormachines. Vandaag is de Yamazaki Mazak Groep wereldleider op het gebied van computer gestuurde metaalbewerkingsmachines en productiesystemen. Yamazaki Mazak produceert horizontale, verticale en universele bewerkingscentra alsmede CNC draaibanken en lasersnijmachines. Al deze machines kunnen geïntegreerd worden in

moderne productiefaciliteiten zoals FMS en FMCsystemen. Yamazaki Mazak is de pionier geweest voor de ontwikkeling van gebruiksvriendelijke dialoogsturing (Mazatrol), die geleid heeft tot een onovertroffen eenv o u d i g e manier van programmeren op de productievloer.

Plaats: Yamazaki Mazak Europe N.V., Grauwmeer 7, Leuven (Haasrode) Datum: woensdag 15 januari 2003 van 14u00 tot 17u00 Kosten voor deelneming: gratis voor alle VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 7,50 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat


NIEUWS VAN DE AFDELINGEN LEUVEN - HAGELAND LEZING: ZAKEN DOEN MET FRANKRIJK

PRAKTISCH

Als u regelmatig onderhandelt met Franse ingenieurs dan trekt u zich uit de slag met uw schoolfrans, gelardeerd met het technisch vocabularium dat u intussen bijeengesprokkeld hebt. Maar volstaat dat voor een vruchtbare dialoog of een succesvolle onderhandeling? Daarvoor is meer nodig dan accidentele talenkennis. En daar knelt vaak het schoentje: inzicht in cultuur en cultuurverschillen zijn belangrijk als u echt begrepen wil worden en als u een gesprek wil afronden met een goede overeenkomst. Deze interactieve lezing wil u inzicht geven in de Franse zakelijke cultuur en geeft u praktische tips mee voor succesvol zakendoen met ingenieurs uit Frankrijk.

Martine Verjans is romaniste en doceert zakelijk en economisch Frans aan het Limburgs Universitair Centrum – Faculteit T.E.W. In het kader van haar onderzoeksactiviteiten is zij onder meer directeur en coördinator van LEOMEP-MULTI, een Europees project rondom interculturele communicatie tussen hoger technisch kaderpersoneel, project dat door de VIK wordt gepatroneerd. De lezing van Martine Verjans is in het Nederlands.

Programma 19u30 tot 20u15: Broodmaaltijd 20u15 tot 22u00: Lezing Plaats: Kastanjehof, Ganzendries 65, Pellenberg Datum: woensdag 5 februari 2003 van 19u00 tot 22u00 Spreker: Martine Verjans, Docente Limburgs Universitair Centrum Kosten voor deelneming: 8 EUR voor VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 10 EUR. Na inschrijving dient het verschuldigde bedrag gestort te worden op rekeningnummer 431-0647591-86 van de VIK-afdeling Leuven-Hageland met vermelding "Lezing zaken doen met Fransen" Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

LEZING: "VEILIGHEIDSCOÖRDINATOR IN DE BOUW: INHOUD EN VERANTWOORDELIJKHEDEN" Een lezing voor ieder die bouwt of verbouwt, die werkt in de bouwsector of die gewoon wat meer wil weten over de nieuwe veiligheidscoördinator.

PRAKTISCH

Thema’s: wetgeving, diploma’s, niveau’s, bevoegdheden en opleiding, gevolgen voor de kostprijs. Uiteraard krijgt u een antwoord op alle vragen die u zich daarna nog stelt.

Spreker Ing. Guy Roymans is voor vele actieve VIKleden geen onbekende. Hij is erevoorzitter, bestuurslid van de Afdeling Kempen en heel zijn leven actief in de bouw. Bovendien is hij volop betrokken bij het gebeuren rond de veiligheidscoördinator in de bouw.

Plaats: Kastanjehof, Ganzendries 65, Pellenberg Datum: dinsdag 18 maart 2003 van 19u00 tot 22u00; er is een broodmaaltijd voorzien om 19u00 Spreker: Ing. Guy Roymans, erevoorzitter VIK Kosten voor deelneming: 7 EUR voor VIK-leden; niet-leden betalen 10 EUR. Na inschrijving dient het verschuldigde bedrag gestort te worden op rekeningnummer 431-0647591-86 van de VIK-afdeling Leuven-Hageland met de vermelding "Lezing veiligheidscoördinator in de bouw" Inschrijving vereist: VIK-secretariaat


NIEUWS VAN DE AFDELINGEN LEUVEN - HAGELAND ACTIVITEITENKALENDER 2002 - 2003 14.12.2002: 15.01.2003: 31.01.2003: 05.02.2003: 18.03.2003: 21.04.2003: 30.04.2003:

LEUVEN-HAGELAND

Een avondje Brussel: diner + opera, 17u00 Bezoek Mazak, Leuven Nieuwjaarsreceptie Lezing : "Zaken doen met Frankrijk", Pellenberg Lezing "Veiligheidscoördinator in de bouw: concrete inhoud en verantwoordelijkheden", Pellenberg Lezing: "Patenten" Nacht van de ingenieur, Leuven

Tenzij anders vermeld dienen de inschrijvingen voor de activiteiten, georganiseerd door de VIK-Afdeling LeuvenHageland, te gebeuren op volgend adres: VIK-secretariaat, Ingrid Van Damme, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel.: 03 259 11 16, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected].

MECHELEN MECHELEN


Bezoek Hayes Lemmerz

23.03.2003:

Bezoek achter de schermen van de zoo Planckendael, Mechelen

02.04.2003:

Bezoek Ergon, Lier

Tenzij anders vermeld dienen de inschrijvingen voor de activiteiten, georganiseerd door de VIK-Afdeling Mechelen, te gebeuren op volgend adres: VIK-secretariaat, Ingrid Van Damme, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel. 03 259 11 16, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected]

LIMBURG LEZING: "HOE WORD IK EEN ECHTE BELG?"

PRAKTISCH

Bijtitel: donderdag 21 november 2002

Het jongerenteam van de VIKLimburg houdt, in samenwerking met boekhoudkantoor Meyers en Jans, een lezing voor startende ingenieurs.

n

Een aantal fiscale kwesties die jonge ingenieurs aanbelangen worden praktisch toegelicht n loonbrief

Naar behoefte kunnen er nog andere onderwerpen behandeld worden. Zo mogelijk worden ze behandeld tijdens de lezing.

n n n n

fiscaliteit en bediendencontract inbrengen van beroepskosten extralegale voordelen enkele voorbeelden uit de praktijk …

Plaats: Borrelhuis, Witte Nonnenstraat, Hasselt Datum: donderdag 21 november 2002 om 20u00, einde voorzien om 22u00 Sprekers: Pascal Meyers en Jimmy Jans Kosten voor deelneming: gratis voor alle VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 10 EUR Inschrijving: niet vereist


NIEUWS VAN DE AFDELINGEN LIMBURG TONEEL: "EEN WERELD VAN WOORDEN" zaterdag 7 december 2002

PRAKTISCH

Het verhaal van de ondergang van een gezin waaruit een zoon zich heeft losgescheurd. Na drie jaar afwezigheid keert hij terug naar het ouderlijk huis. Gesterkt door het succes van zijn eerste roman, durft hij de confrontatie met zijn aan alcohol verslaafde vader – ook een schrijver – weer aan. Al snel merkt hij dat er tijdens zijn afwezigheid niet veel ver-

anderd is. Tijdens het door de tweede, veel jongere vrouw van zijn vader, georganiseerde diner, worden aanvankelijk de waarheden omzeild en verbloemd. Naarmate de avond vordert en de drank zijn werk begint te doen, nemen verwijt, cynisme en agressie de bovenhand. Een wereld van woorden stort in elkaar.

Plaats: Zaal Centrum, Hollandsveldlaan 32, Hasselt Datum: zaterdag 7 december 2002 om 20u00 Prijs: 8 EUR per persoon, te betalen op rek.nr. 451-8527851-34 van de VIK-Afdeling Limburg, met de vermelding "Toneel 7 december". Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Eerst telefonisch inschrijven, daarna de betaling overmaken. De toegangskaarten zijn te bekomen aan de ingang van de zaal. Het aantal kaarten is beperkt !

EUROPLANETARIUM GENK PRESENTEERT: FRANK DE WINNE Onderweg naar het ISS (International Space Station) Toen Frank De Winne in 1981 de Columbia Shuttle de ruimte in zag gaan wist hij het: ik wil astronaut worden! En kijk: twintig jaar later vliegt hij als tweede Belgische astronaut Dirk Frimout achterna.

PRAKTISCH

In het Europlanetarium leun je achterover en beleef je de ruimtemissie van Frank De Winne helemaal mee. Als Soyuz-boordingenieur is Frank verantwoordelijk voor de controle, het beheer en de bediening

van alle systemen. Aan boord van het ISS voert hij dan weer medische experimenten uit. Na de voorstelling in het planetarium is er een Televoxfilm die het nut toont van Frank’s opleiding tot F-16-piloot illustreert. Daarna is er een tentoonstelling over de ruimtevlucht, met maquettes allerhande. Bij heldere hemel kijken we tot slot door de telescoop naar de sterren.

Plaats: Europlanetarium, Planetariumweg 19, Genk Datum: dinsdag 10 december 2002 om 19u00 Kosten voor deelneming: 3,75 EUR per persoon voor VIK-leden en hun partner; niet-leden betalen 5,00 EUR. Te betalen op rek.nr. 451-8527851-34 van de VIK-Afdeling Limburg, met de vermelding "Europlanetarium". Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Eerst telefonisch inschrijven, daarna de betaling overmaken. Aantal deelnemers beperkt!

5-DAAGSE TRIP NAAR POLEN van 28 mei tot 1 juni 2003

Het reisbureau Alk-reizen te Alken organiseert, exclusief voor de VIK-Afdeling Limburg, een 5daagse trip naar Polen en dit van woensdag 28 mei tot zondag 1 juni 2003 (tijdens het weekend van O.H. Hemelvaart).

We bezoeken uitgebreid de nieuwe hoofdstad Warschau en de oude hoofdstad Krakau, met uitstappen naar o.a. de zoutmijnen van Wielicka, naar het vermaarde klooster I.M.- NOVEMBER 2002 45

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN LIMBURG van Chestochowa, naar Zakopane (de parel van de Tatra, enz.). Voor het uitgebreide programma, kosten, e.d., verwijzen wij naar de Ingenieursmededelingen, oktober 2002, pag. 46.

daagse trip naar Polen, kunnen inschrijven door een voorschot van 250 EUR per persoon te betalen op rek.nr. 451-8527851-34 van de VIKAfdeling Limburg te 3500 Hasselt, met de vermelding "Polen met ….. personen" en dit vóór 30 november 2002. Er wordt een voorreisvergadering georganiseerd voor de deelnemers.

Inschrijving Leden van de VIK (en hun partner) die wensen deel te nemen aan deze 5-

Voor verdere informatie over deze reis kan men zich in verbinding stellen met Ing. André Boes, Vildersstraat 20, 3500 Hasselt, tel. en fax: 011 21 05 89 (na 17u00).

LIMBURG


Lezing: "Fiscaliteit, hoe word ik een echte Belg", Hasselt

29-30.11 – 1.12.2002: Gastronomisch weekend, Stavelot 07.12.2002:

Toneel: "Een wereld van woorden", Hasselt

11.12.2002:

Bedrijvendag voor 3° en 4° jaarsstudenten

11.01.2003:

Nieuwjaarsreceptie en uitreiking Paul Donners Prijs – Alden Biesen

28.05-01.06.2003:

5-daagse trip naar Polen

25.08.2003:

Bijwonen Virga Jessefeesten, Hasselt

Tenzij anders vermeld dienen de inschrijvingen voor de activiteiten, georganiseerd door de VIK-Afdeling Limburg, te gebeuren op volgend adres: VIK-secretariaat, Ingrid Van Damme, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel.: 03 259 11 16, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected]. Ing. Chris Ribus, secretaris van de VIK-Afdeling Limburg, is tevens het aanspreekpunt voor de Regio Limburg. U kan ook steeds bij hem terecht met uw vragen. Zijn adres: Deurnestraat 102, 3583 Beringen, tel. en fax: 013 67 85 11, e-mail: [email protected]

Regionale bestuursvergaderingen Afdeling Antwerpen 11.12.2002

Afdeling Mechelen: 14.11.2002 12.12.2002

Afdeling Kempen 20.11.2002 18.12.2002

Afdeling Noord-West-Vlaanderen: 03.12.2002

Afdeling Leuven-Hageland: 13.11.2002 11.12.2002

Afdeling Oost-Vlaanderen: 18.11.2002 16.12.2002

Afdeling Limburg: 19.11.2002 17.12.2002

Afdeling Waasland: 05.12.2002


2002

Afdeling Zuid-West-Vlaanderen: 18.11.2002 16.12.2002

Voor meer informatie omtrent uur en plaats van deze vergaderingen kan u terecht bij Ingrid Van Damme op het VIK-secretariaat op het telefoonnummer 03 259 11 16.

Vul dit formulier in als uw adres of werkomgeving gewijzigd is, zo blijft u op de hoogte van alle activiteiten die u als ingenieur interesseren. Fax het naar 03 259 11 01 of stuur het naar de Vlaamse Ingenieurskamer, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem. (art. 4 van de Wet van 08/12/92:1. houder van het bestand: Vlaamse Ingenieurskamer VZW, Herentalsebaan 643 2160 Wommelgem. 2. doel: ledenadadministratie 3. recht tot inzage en correctie cfr. arts. 10 en 12: Vlaamse Ingenieurskamer op adres van de zetel te Wommelgem) Kruis het gepaste aan:

❏ ❏ ❏ ❏ ❏ ❏

INLICHTINGENEN AANVRAAGFORMULIER Inschrijving VIK-activiteit

Adreswijziging

❏ Ik wens mij in te schrijven voor volgende activiteit:

Wijziging werkgegevens

...........................................................................................

Inschrijving VIK-activiteit

Aard van de activiteit: ❏ bedrijfsbezoek ❏ lezing ❏ studiedag ❏ vergadering ❏ socio-culturele activiteit ❏ cursus ❏ andere activiteit (nader te specificeren): ...........................................................................................

Opvragen informatie Inschrijving "Dienstaanbiedingen"

❏ bedrijf ❏ persoonlijk

Nieuw lidmaatschap

Aantal personen: ...................................

Privé gegevens: Lidmaatschapsnummer: ............................................ Geslacht:

❏M/❏V

Datum: ......................... plaats: ...........................................

Geboortedatum: ....................

Naam + voornaam: ..............................................................

Georganiseerd door (Afdeling, Studiegroep) ........................................................................................... Enkel in te vullen bij opname in de "Dienstaanbiedingen":

Oud adres (enkel bij adreswijziging):...............................................

Nuttige ervaring:.......................................................................

..........................................................................................

..............................................................................................

Privé adres (nieuw/huidig): straat + huisnummer:............................................................ postnr. + gemeente:.............................................................. tel.nr.:.................................. fax nr.: .................................... e-mail: ...............................................................................

.............................................................................................. Talenkennis: ............................................................................ Tijdstip van mogelijke indiensttreding: .......................................... Belangstellingsgebieden:............................................................ ..............................................................................................

Gevolgde specialiteit: ......................... Diplomajaar: ................

Indien van toepassing, geef aan in welke omgeving of provincie u wenst werk te vinden:

School: ...............................................................................

.............................................................................................. Handtekening: ........................................................................

Werkgegevens: Naam bedrijf/school/instelling:

Datum: ..................................................................................

.......................................................................................... straat + huisnummer:............................................................ postnr. + gemeente:.............................................................. tel.nr. algemeen:........................rechtstreeks......................... fax nr. algemeen:........................rechtstreeks......................... e-mail: ............................................................................... Sector tewerkstelling:

❏ industrie ❏ onderwijs ❏ openbare dienst ❏ zelfstandige

Activiteit van het bedrijf: invullen volgens bijgaand overzicht (NACE-code):......................... BTW-nummer:..................................................................... Functie: .............................................................................. Departement: ..................................................................... Aantal werknemers:

❏

O <50

❏ 50-100 ❏ 101-250 ❏ >250

Omzet:

❏ < 1.240.000 ❏ > 5.000.000

❏ 1.240.000 - 5.000.000

Aanvraag informatie Ik zou graag informatie bekomen over volgend onderwerp: ............................................................................................. ............................................................................................. .............................................................................................

Activiteit van het bedrijf: NACE-code. 15: Vervaardiging van voedingsmiddelen en dranken 17: Vervaardiging van textiel 20: Houtindustrie en vervaardiging van artikelen van hout, kurk, riet en vlechtwerk 22: Uitgeverijen, drukkerijen en reproductie van opgenomen media 24: Chemische nijverheid 25: Rubber- en kunststofnijverheid 26: Vervaardiging van overige niet-metaalhoudende minerale producten 27: Metallurgie 28: Vervaardiging van producten van metaal 29: Vervaardiging van machines, apparaten en werktuigen 31: Vervaardiging van elektrische machines en apparaten 32: Vervaardiging van audio-, video- en telecommunicatieapparatuur 33: Vervaardiging van medische apparatuur, van precisie- en optische instrumenten en uurwerken 36: Vervaardiging van meubels; overige industrie 45: Bouwnijverheid 51: Groothandel en handelsbemiddeling, exclusief de handel in auto's en motorrijwielen 60: Vervoer te land 61: Vervoer over water 62: Luchtvaart 65: Financiële instellingen 66: Verzekeringswezen 72: Informatica en aanverwante activiteiten 74: Overige zakelijke dienstverlening 75: Openbaar bestuur, algemene collectieve diensten en verplichte sociale verzekering 80: Onderwijs ...... Andere (te specificeren)....................................................


Erkend opleidingsverstrekker

www.vlaanderen.be/opleidingscheques

INGENIEURSMEDEDELINGEN

Recommend Documents