INGENIEURSMEDEDELINGEN

INGENIEURSMEDEDELINGEN

MAANDBLAD

VAN

DE

VLAAMSE

INGENIEURSKAMER

adreswijzigingen: VIK, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem jaargang 40 • nummer 4, april 2002 verschijnt niet in juli en augustus afgiftekantoor Overpelt 1

EDITORIAAL Maandblad van de VIK, Vlaamse Ingenieurskamer Jaargang 40 Nummer 4 april 2002

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Ing. Etienne Beernaerts E. Claeslaan 29, 9051 Sint-Denijs-Westrem HOOFDREDACTEUR Ing. Ivan Born REDACTIERAAD Ing. E. Aelbrecht Ing. E. Beernaerts Ing. I. Born Ing. B. Demol Ing. H. Derycke Ing. N. Lagast Ing. G. Roymans Ing. L. Van Bouwel REDACTIESECRETARIAAT Francine Demaret Eddy De Winter SECRETARIAAT VIK Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem Tel. +32 3 259 11 00 Fax +32 3 259 11 01 URL: http://www.vik.be E-mail: [email protected] Doorlopend open van 08u30 tot 17u00 U kan lid worden door betaling op rekening 406-0098501-56 van de VIK te Wommelgem E 50,00 voor technisch en industrieel ingenieurs, die meer dan drie jaar gediplomeerd zijn; voor geassocieerde leden E 25,00 voor hen, die 3 jaar of minder dan drie jaar gediplomeerd zijn; voor een samenwonend lid (1e lidmaatschap tegen 50,00 E) of voor gepensioneerden E 12,50 voor studenten-industrieel ingenieur

Technologische mobilisatie Bijna allemaal hebben we onze heilige koe. En dat beestje halen we meer en meer van stal, weer of geen weer. Zouden we onze job kunnen doen zonder dit stuk technologie? We gebruiken de auto vandaag voor van alles. Hij weerspiegelt zelfs de persoonlijkheid van het baasje. Al dat gerij heeft ook schaduwkanten, niet in het minst de vele ongevallen. Het verlagen van de snelheid getuigt van burgerzin. Dat dit door de overheid gereguleerd moet worden of niet laten we buiten beschouwing. Een verkeersbord neerzetten in de berm kan iedereen – naleven wat er op dat bord staat wordt al moeilijker. Een ander pijnpunt is het fileprobleem. Aanschuiven tot de auto’s die voor je staan wegrijden. Bij sollicitaties wordt op voorhand gevraagd of files een probleem kunnen zijn. Een file heeft als positief effect dat ze de snelheid verlaagt. Maar zouden er echt minder files zijn als de snelheid verlaagd wordt ? Vergelijken we het fileprobleem op de weg met het fileprobleem op de informatiesnelweg, waar het er een tijdje geleden tijdens de spitsuren wel erg traag vooruitging. Bij het inbellen geraakte je soms zelfs niet binnen. Vandaag zijn de files daar grotendeels opgelost. Je kunt zelfs een racewagentje aanschaffen in de vorm van een kabel- of een ADSL-aansluiting. De bedrijven die het nog steeds stijgende dataverkeer mogelijk maken hebben massaal geïnvesteerd in "hogesnelheids" digitale netwerken, met op de kruispunten zeer geavanceerde machinerieën die alles in goede banen leiden. De hogere snelheid zorgt ervoor dat de bits minder lang onderweg zijn, en er meer tijd is voor andere pakketjes. Omgekeerd zou een lagere snelheid gezorgd hebben dat er meer pakketjes tegelijkertijd onderweg zijn, met meer fileproblemen als gevolg. Zo ook zijn wij bij een snelheidsverlaging op de wegen langer onderweg, bijgevolg rijden meer voertuigen tegelijkertijd en zijn er meer files. Helaas zijn dergelijke oplossingen voor onze autowegen vandaag niet mogelijk. Nochtans is mobiliteit cruciaal voor een gezonde economie. Door een meer georganiseerde structuur leent het openbaar vervoer zich vandaag wel voor technologische oplossingen. Een mooi voorbeeld is de hogesnelheidstrein. Doch ook de uitdagingen van het wegverkeer zijn voer voor technologen. Echt braakliggend terrein is dit trouwens niet. Verschillende toekomstgerichte bedrijven hebben zich gespecialiseerd in uitdagende toepassingen. De hogesnelheidslijn van het internet biedt ongetwijfeld onmiddellijk soelaas voor de telewerker. En een zelfstandige regelt zijn eigen tijdschema. Is er voor de rest van de werkende bevolking een oplossing? Ing. Ivan Born

In dit nummer:

E 65,00 voor leden woonachtig in het buitenland E 350,00 voor bedrijven, scholen, instellingen, enz. met meer dan 250 werknemers E 200,00 voor bedrijven, scholen, instellingen, enz. met minder dan 250 werknemers DRUKKERIJ & LAY-OUT

VIK-standpunten

Drukkerij SLEURS nv, Overpelt Tel +32 11 80 90 90 Fax +32 11 80 90 95

4

Landmetersopleidingen 10

De Bedrijfswagen

Personeelstevredenheid 18

Tracking & Tracing

12

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers (U.U.P.P.)

Voor de ondertekende artikels zijn alleen de auteurs aansprakelijk.

Ex-change 16

26

INGENIEUR EN MAATSCHAPPIJ

BOEING bij de VIK nlangs bracht een topdelegatie van Boeing een werkbezoek aan de VIK-Commissie Lucht- en Ruimtevaart om een samenwerking te bespreken in verband met de aankoop van dertig transporthelikopters voor het Belgisch leger. Boeing biedt de veelzijdige CH-47 Chinoik aan.

O

De VIK-Commissie Lucht- en Ruimtevaart De VIK-Commissie Lucht- en Ruimtevaart ontstond in 1982 op initiatief van Kolonel Herman Candries, directeur van FLAG, en Ing. Gustaaf Van Wichelen, voorzitter van de Raad van Beheer van de toenmalige VVTI (nu VIK). Bedoeling was om de spin-off van de luchtvaart naar de Vlaamse industrie te realiseren en ingenieurs vertrouwd te maken met luchtvaartdisciplines. VIK-L&R bestond uit piloten en ingenieurs die werkten in de luchtvaartindustrie, maar er waren ook flink wat industrieel ingenieurs die in de Hogescholen werkten. Zo kon de Erasmushogeschool een luchtvaartmechanische optie uitbouwen, terwijl de KHBO Oostende een optie luchtvaartelektronica startte. Voor de hoge kosten van buitenlandse stageplaatsen werden oplossingen gezocht en gevonden met steun van de Europese Commissie en het Ministerie van Economische Zaken. De eerste stages gingen door bij Racal (GB), Fokker en KLM (NL) en Siemens (D). Via de compensatieverplichtingen in de luchtvaartindustrie werd het systeem van stageplaatsen verfijnd en gingen twintig ingenieurs voor 6 tot 12 maanden met succes op stage bij Rolls-Royce, Dassault, Thomson-CSF en andere grote spelers op de markt. Enige jaren later gingen stagiairs naar Honeywell (VS) om het F-16 project te ondersteunen.

Luchtvaart: een bijzondere markt De omvang van de contracten in de luchtvaartindustrie eisen een heel specifieke aanpak. Dergelijke contracten worden dikwijls een strijd tussen staten. Immers, zowel technologisch, economisch en sociaal worden de producerende en aankopende landen beïnvloed door de gigantische bestellingen en compensaties. De landen van de

kandidaat-leveranciers zetten diplomatieke missies in ter ondersteuning van hun bedrijven. De rol van de ambassades is in dit gevecht niet te onderschatten. De strijd tussen de tweemotorige Nederlandse Fokker-70 en de viermotorige Engelse BAe-146 (nu Avrojet) werd door fors lobbywerk van de Brusselse Britse ambassade en dankzij de superieure Britse compensaties uiteindelijk beslecht in het voordeel van de Britten. Echter, toen de compensaties in België hard dienden gemaakt te worden gaven de Engelsen niet thuis. Dankzij de druk van de VIK-Commissie L&R op de Britse ambassade over de stagecompensaties keerde het tij. In september 2001 vertrokken de eerste stagiairs naar BAe.

Nieuwe helikopters De stevige reputatie die de Vlaamse Ingenieurskamer heeft verworven was voor Robert Draper, directeur van Boeing International, de reden om recent het VIKhoofdkwartier te Boeing photo Wommelgem te bezoeken. De rode draad van opleiding en training die bij Boeing deel uitmaakt van de bedrijfscultuur was voor Kristof Viérin, Voorzitter van de VIK-commissie voldoende reden om de mogelijkheden voor buitenlandse stages te onderzoeken. Na afloop van het gesprek bleek dat Boeing niet enkel bereid was om stageplaatsen te betrekken bij een eventuele CH-47 helikopterdeal voor de Belgische luchtmacht, maar dat Boeing ook wil helpen bij de uitrusting van de onderzoekslaboratoria in de hogescholen.

Lode De Pret

v.l.n.r.: Ing. K. Viérin (voorzitter) - L.J.C. de Pret (ondervoorzitter) - Ing. J. Souffriau (bestuurslid) - Generaal K. Vervoort (Mg.Dir. FLAG) - R. Draper (Reg. Vice Pres. Defense Systems Boeing) - L. MC Lean (Mg. Int. Business Ind. Participation Boeing).

4 I.M.-

APRIL 2002

INGENIEUR EN MAATSCHAPPIJ

Berichten uit de samenleving Verwachtingen voor KMO’s beter dan voor grote bedrijven KMO’s mogen zich aan een beter 2002 verwachten dan de grote bedrijven. Agoria verwacht bij KMO’s een toename van de leveringen met 3% terwijl men bij grote bedrijven op een status quo of een lichte afname rekent. Ook inzake werkgelegenheid voorspelt men en toename van 1% terwijl in de grote bedrijven een inkrimping van het personeelsbestand verwacht wordt. Volgens R. Boelaert van Chief Economist ligt dit aan het feit dat KMO’s eerder een gradueel model hebben. Meer info: kmopme.be/verwachtingen voor KMO’s.

GSM–virussen geen fabeltjes Op slechts 5% van de huidige GSM’s is anti-virussoftware geïnstalleerd. Ing. Job de Haas werkt bij de Nederlandse beveiligingsfirma ITXS. Hij ontdekte een GSM-virus dat via een sms-berichtje bepaalde Nokia-toestellen definitief kan neutraliseren. Een andere bedreiging zijn scripts en codes die als tekstbericht naar een mobiele telefoon gezonden worden en waarmee een besmet bericht automatisch andere GSM’s uitschakelt. Motorola, Nokia en KPN ontkennen niet langer dat GSM-virussen niet bestaan.

Spiksplinternieuw en toch al industrieel erfgoed De 20e eeuw is nog maar net voorbij en we kunnen al terugblikken op haar industrieel erfgoed. Het gaat dan over nieuwe vormen van transport (auto, vliegtuig), communicatie (van telefoon tot telex en e-mail) en werktechnieken (lopende band). De technologie uit de vorige eeuw is gebouwd met ‘nieuwe’ materialen als beton en kunststoffen om aan ‘nieuwe’ functies te voldoen (van elektriciteitscabines tot luchthavens). De 20e eeuw experimenteerde ook graag met nieuwe vormen. Op 25 mei 2002 behandelt de VVIA (VlaamsNederlandse Vereniging voor Industriële Archeologie) het technisch erfgoed van de 20e eeuw tijdens haar VlaamsNederlandse dag voor Industriële Archeologie. De petroleumhaven Zuid te Antwerpen staat speciaal in de kijker. Info: www.vvia.be; e-mail [email protected]

Toelatingsexamens burgerlijk ingenieur blijft verplicht Het toelatingsexamen voor burgerlijk ingenieur wordt langs alle kanten in vraag gesteld. Maar ‘in vraag stellen’ is niet hetzelfde als ‘afschaffen’. De decanen van de faculteiten Toegepaste Wetenschappen van KU Leuven, UG en VUB hebben een brief geschreven aan alle scholen

van het secundair onderwijs waarin ze melden dat het toelatingsexamen burgerlijk ingenieur (-architect) in elk geval verplicht blijft voor het academiejaar 2002-2003.

Meer talen op het net Meer dan 80% van de 14 miljoen websites zijn in het Engels, terwijl slechts 43% van de internetgebruikers deze taal als moedertaal hebben. Verwacht wordt dat in 2003 65% van de internetgebruikers een andere moedertaal dan het Engels hebben. Europese researchers vinden dat internetgebruikers in hun moedertaal moeten kunnen werken. Daarom hebben ze samen met onderzoekers van KPN, France Telecom, Portugal Telecom, BT en Telecom Italia het BabelWebproject voor meertalige sites op het getouw gezet. De eerste vaststelling is dat meertalige eigenschappen vanaf het begin moeten ingecalculeerd worden omdat het achteraf ‘vertalen’ van eentalige naar meertalige sites structurele problemen met zich brengt. Tweede vaststelling is dat automatische vertalingen een erg kostenbesparend alternatief zijn voor tolken. Een ding is zeker: verscheidenheid in talen op het net is een blijvende trend. Meer info: [email protected]

Galileo uit de hemel gevallen in Laken Vroeger was het erg moeilijk om posities in tijd en ruimte exact te bepalen. De twee nu bestaande satellietsystemen, het Amerikaanse GPS en het Russische GLONASS, flirten met hun eigen grenzen zodat de betrouwbaarheid in het gedrang komt. (precisie van GPS: tussen 70 en 100 meter). Onder andere daarom koos Europa voor een eigen systeem dat twee compatibele systemen (GPS en Galileo) verenigt. Galileo, met zijn netwerk van 30 satellieten op 23.000 km hoogte kan posities bepalen tot op 5 meter. Deze engelbewaarder zou in sectoren als luchtverkeerscontrole, het beheer van scheepsvloten en toezicht op trein- en wegverkeer een ware revolutie kunnen betekenen. Galileo wil ook viszones en olievoorraaden opsporen, medische consultaties op afstand organiseren en veroordeelden via huisarrest volgen. Echter, tijdens de recente top van Laken werd het Galileoproject door de Europese ministers van Vervoer geblokkeerd omdat er gevreesd werd voor een financiële ontsporing. Vandaag gaat het om 3,6 miljard euro, in te brengen door een erg heterogene groep van partners als Europa zelf, de privé-sector, eventueel de Russische federatie, Midden- en Oosteuropese landen en Japan. Dit project is dus heel wat omvangrijker dan Ariane of Airbus.

edw

I.M.- APRIL 2002

5

INGENIEUR EN MAATSCHAPPIJ

Puzzelaar nr. 63 Terug naar af! Bijvraag: hoeveel goede antwoorden ontvangen we?

Een biljartbal wordt weggestoten zonder effect, zodat hij alle vier de banden van de biljart raakt en op zijn uitgangspositie terugkeert.

We verwachten uw inzendingen vóór 1 juni 2002 bij: VIKpuzzelaar, p/a Ing. Roland Mebis, Tabaartstraat 23, 3740 Bilzen.

In welke richting wordt hij gestoten en welke afstand legt hij af?

Besluit: * Winnaar van de "Bronzen Knoet": Arthur * Volgorde van aankomst: 1. Cedric met paard B 2. Emiel met paard C 3. Bruno met paard E 4. Arthur met paard D 5. Daniel met paard A

Oplossing VIK-puzzelaar nr. 61: de bronzen knoet Bepalen we eerst wie met welk paard rijdt. Niemand rijdt met zijn eigen paard, Bruno rijdt zeker niet met C, Cedric rijdt zeker niet met E, Emiel rijdt ook zeker niet met B (dit volgt uit de gegevens).

We ontvingen een goede oplossing van 33 collega’s, namelijk van D. Warnots (Borgloon), H.M. Emonds (Hoevenen), J. Doornaert (Wondelgem), J. Hallewaert (Geluwe); B. Laeremans (Rumst), G. Vranken (Rumst), W. Cuffer (Oostende), W. Van Lokeren (Mechelen), E. Janssens (Kapellen), B. Lammens (Hamme), J. Janssens (Merksplas), S. Engels (Merchtem), I. Van Eemeren (Mortsel), W. Hendrix (Balen), S. Van Doorslaer (Rumst), F. Lemmens (Meeuwen-Gruitrode), K. Nuyts (Ham), G. Van Eetvelde (Zele), K. Callier (Zoersel), D. Peers (Kinrooi), L .Hautekeete (Ooigem), F. Otte (Drongen), K. Vandewalle (Bredene), K. Simons (Smetlede), F. De Mol (Sint-PietersLeeuw), M. Lybaert (Merchtem), T. Snels (Borgerhout), W. Vermeire (Evergem), F. Vanherf (Sint-Truiden), G. De Doncker (Asse), D. Adriaenssens (Antwerpen), en van de winnaars die respectievelijk 30 en 23 invulden op de bijvraag: Hugo Van de Wiele, G. De Cremerstraat 91 C, 9150 Kruibeke en Kristof Drossaert, Vogelhofstraat 11, 2323 Hoogstraten.

Als we ons concentreren op de 3 ruiters die slechts 3 paarden kunnen berijden en rekening houden met de eerste 2 mededelingen vinden we dat Bruno met paard E rijdt, Cedric met B en Emiel met C. Hieruit volgt automatisch dat Arthur paard D berijdt en Daniël paard A of Arthur: B, C, D, E _D Bruno: A, D, E _E Cedric: A, B, D _B Daniël: A, B, C, E _A Emiel: A, C, D _C In volgorde is Bruno sowieso derde. Uit de derde mededeling volgt dat Cedric eerste of tweede was (Cedric voor Bruno met paard E). Door het feit dat er 3 ruiters zijn die voor hun paard aankomen, kan het niet anders dan in deze volgorde. In dit geval komen Cedric, Emiel en Arthur voor hun paard aan en zijn alle voorwaarden vervuld.

Proficiat voor al de inzenders! Ing. Roland Mebis

de advertentie van uw bedrijf op deze bladzijde

Dat kan. Bel ons: 03 259 11 18

6 I.M.-

APRIL 2002

INGENIEUR EN MAATSCHAPPIJ In herinnering: Prof. Dr. ir. Ing. Jean Peperstraete Jean Peperstraete behoorde tot de pioniersgroep van 160 technisch ingenieurs die in de periode tussen 1962 en 1973 aan de KU Leuven de graad en het diploma van burgerlijk ingenieur behaalden. Hij werd in 1933 in Poperinge geboren. Daar bracht hij ook zijn jeugdjaren door. In 1956 studeerde hij af aan de Hogere Technische School van Aalst als technisch ingenieur in de elektronica. Na zijn studies werkte hij eerst als groepsleider in de hifi-afdeling van Philips Hasselt. In 1961 ruilde hij het bedrijfsleven voor dat van student aan de KU Leuven. Hij behaalde er in 1964 het diploma van burgerlijk ingenieur in de elektrotechniek. Daarna keerde hij terug naar Philips Hasselt, waar hij tot 1967 als afdelingshoofd was tewerkgesteld. Vanaf datzelfde jaar begon ook zijn academische loopbaan aan de KU Leuven. Hij was achtereenvolgens assistent (19671973), werkleider (1973-1974), docent (1974-1976) en sinds 1976 gewoon hoogleraar. In 1973 promoveerde hij tot doctor in de toegepaste wetenschappen. In 1999 vond zijn emiritaatsviering plaats. Prof. Peperstraete was allerminst een patagonist. Hij kon terugblikken op een boeiende en goed gevulde loopbaan. Als kind van de Westhoek, de werkhoek zoals hij wel eens zei, gaven zijn ouders hem de waarden mee die zijn later handelen zouden bepalen. De combinatie van zijn tweeledige ingenieursopleiding en van zijn bedrijfservaring boden hem de mogelijkheid om, aan de faculteit waar hij doceerde, technische nieuwigheden te introduceren. Hij lag aan de basis van het onderzoek in de domeinen van de digitale elektronica, de mini- en microcomputers, de automatisering en de regeltechniek. Overtuigd dat de kennisontwikkeling een ruim en internationaal forum nodig heeft was hij de stichter of medeoprichter van enkele gezaghebbende organisaties. Aan hem komt onder meer de eer toe van de oprichting van de International Society of Mini- and Microcomputers in Zurich en van de European Association for Education in Electrical and Information Engineering in Parijs, waarvan hij ook de eerste voorzitter werd. In eigen land behoorde hij tot de medeoprichters van het Belgisch Instituut voor Regeltechniek en Automatisering (BIRA).

Eind van de jaren zestig ontmoette ik hem voor het eerst. De aanleiding was de hangende problematiek van de technisch ingenieurs. Als oudtechnisch ingenieur had hij de problematiek zelf ervaren. Samen met de Vereniging van Vlaamse Technisch Ingenieurs (VVTI) zocht hij naar een oplossing. Sindsdien werd hij een vertrouwd gezicht op studiedagen en congressen en niet in het minst als een gewaardeerd lid van de Stuurgroep Wetenschappen en Toegepaste Wetenschappen van het Postuniversitair Centrum van de KUL in West-Vlaanderen. Achter zijn ernstig uitzicht stak een mild gevoel voor humor. Mede door zijn West-Vlaamse geaardheid sprong hij tijdens een vergadering eerder zuinig om met woorden. Zijn tussenkomsten waren inhoudelijk gedoseerd en gefocusseerd op het te bereiken resultaat. Hij was een aangename persoonlijkheid, iemand die vriendschap en eerlijkheid cultiveerde. In een beeldig West-Vlaams kon hij ten volle genieten van een partijtje badineren. In de roes van de gezelligheid excelleerde hij spitsvondigheid en intellectuele scherpte. Bescheidenheid stond hoog in zijn vaandel. Aan egotripperij had hij lak. In mei 1973 publiceerde hij onder de titel "een logisch alternatief" een reeks van voorstellen om uit de impasse van de problematiek van de technisch ingenieurs te geraken. De publicatie werd mede opgesteld door twee oud-technisch ingenieurs, met name Prof. Dr. ir. Ing. Raymond Snoeys (1936-1987) en Prof. Dr. ir. Ing. Willy Geysen van de faculteit voor Toegepaste Wetenschappen van de KUL. Ze stelden dat de opleiding voor technisch ingenieur niet diende onder te doen voor deze aan gelijkaardige instellingen in het buitenland. De auteurs pleitten onder meer voor een rangschikking van de studies van technisch ingenieur op het universitair niveau. De publicatie getuigde van hun brede internationale visie inzake de ingenieursopleiding. Prof. J. Peperstraete behoorde ongetwijfeld tot de voortrekkers in verband met de Europese uitwisselingsprogramma’s voor studenten en docenten. Zijn leermeester aan de KUL was de medio 1975 overleden Prof. Dr. ir. H.P. Debruyn.

I.M.- APRIL 2002

7

INGENIEUR EN MAATSCHAPPIJ De KUL en de technische universiteiten van Delft, Stuttgart, Milaan, Brighton, Trondheim, Denemarken en de Franse Conférence des Grandes Ecoles, stichtten in januari 1973 de Sociète Européenne pour la Formation des Ingénieurs (SEFI) waarvoor Prof. Debruyn van 1973 tot aan zijn overlijden de eerste voorzitter werd. Aangewakkerd door dit voorbeeld nam Prof. Peperstraete de coördinatie op zich voor de Europese netwerken van de ingenieursopleiding van de KUL. De SEFI groeide inmiddels uit tot een vereniging van een 350-tal ingenieursscholen in Europa. Op internationale congressen voor ingenieurs vertolkte Prof. Peperstraete steeds met een beheerste neutraliteit de hoogstaande vorming van de twee ingenieurstypen van ons land. "Ingenieurs moeten meer aan hun internationale marktwaarde werken, minder aan hun titel" was één van zijn stellingen. Al was hij zelf houder van veel titels, zoals onder meer drie Honoris Causa, de ambitie waarmee hij ze in de loop der jaren aan zijn palmares had toegevoegd, was allerminst door eerzucht gekleurd, wel door zijn cerebrale ingesteldheid. Zijn tomeloze werkkracht en zijn energie leken onuitputtelijk. Getuige daarvan zijn de, als auteur of mede-auteur, circa 180 publicaties en de talrijke opdrachten als gastprofessor aan buitenlandse universiteiten. Hij doceerde onder

meer aan de universiteiten van Berkeley, Berlijn, Bordeaux, Delft, Montreal, Londen, Parijs en Washington. Sinds de jaren zestig was Prof. Peperstraete onafgebroken lid van de VIK. Hij legde een grote belangstelling aan de dag voor de beroepsproblematiek. Geschiedenis behoorde tot een van zijn stokpaardjes. Voor de geschiedschrijving van de ingenieur bezorgde hij me nu en dan wat documentatie. Prof. Dr. ir. Ing. Jean Peperstraete overleed op 28 februari 2002. Hij was 68 jaar. Zijn dood is geen eindpunt, maar een komma waarop we met het patina van de herinnering aan een grote ingenieur, wetenschapper en warme persoonlijkheid afscheid hebben genomen. De VIK biedt zijn echtgenote, zijn zes kinderen en de familie haar innige deelneming aan. Jean, we danken u oprecht voor uw inzet en wijze raadgevingen voor onze beroepsgroep.

Ing. Noël Lagast, Erevoorzitter VIK

Eerste cyborg in UK cyborg in UK

De Britse professor Kevin Warwick mag zich de eerste cyborg (half mens, halfrobot) ter wereld noemen. Oxfordartsen hebben een operatie op hem uitgevoerd zodat zijn zenuwstelsel op een computer kan worden aangesloten. Warwick hoopt dat via een inplantaat in zijn arm gegevens kunnen worden verzameld over de elektrische signalen binnen zijn zenuwen. De impulsen, die signalen zoals bewegende vingers of pijn coderen, worden naar een computer overgebracht en voor het eerst in kaart gebracht. Professor Warwick hoopt dat de procedure een medische doorbraak zal betekenen voor mensen die een beschadigde wervelkolom hebben. Warwick gelooft dat de operatie de deur op een kier zet voor een wereld met cyborgs, waarin het menselijke brein wordt opgewaardeerd met inplants voor extra geheugen, intelligentie of röntgenvisie. Vergelijkbare experimenten werden voordien enkel uitgevoerd op Amerikaanse katten en honden. Gehoopt wordt dat ooit het zenuwstelsel van Warwick kan worden verbonden met dat van zijn vrouw Irena, zodat men kan nagaan of haar vingers bewegen wanneer de prof die van hem beweegt.

edw

8 I.M.-

APRIL 2002

GRAAD EN DIPLOMA

Eerste basisdecreet voor de bachelor-master opleiding (versie 1 van 15 maart 2002) n de Ingenieursmededelingen, maart 2002, vergeleken we de 5 standpunten van de VIK met de uitgave van 18 januari 2002 inzake het voorontwerp van decreet betreffende de herstructurering van het hoger onderwijs in Vlaanderen. Het kabinet van de Minister vroeg hierover het advies van de VLIR en de VLHORA. Dit leidde tot enkele aanpassingen van het voorontwerp van 18 januari. De aangepaste tekst verscheen op 21 februari. Op 15 maart verscheen een nieuwe versie. Sinds 11 oktober 2001 is dit de vijfde in de reeks. De tekst is het resultaat van de besprekingen in de ministeriële werkgroep onder het voorzitterschap van Prof. Dr. Dirk Van Damme.

I

De samenstellers merken op dat de verspreiding van de tekst van 15 maart 2002 geen akkoord impliceert van de minister met het geheel van de tekst. Wel dient de tekst als een eerste basisdecreet te worden beschouwd. Er moeten immers nog decreten worden aangebouwd inzake de hervorming van de lerarenopleidingen, het creditsysteem en voor de regeling van de sociale voorzieningen voor de studenten en de hervorming van de studiefinanciering.

Hogescholenraad (VLHORA) en van de studentenkoepelverenigingen een lijst zal opstellen van de bachelor- en mastergraden in het academisch onderwijs waaraan de specificatie "of science" of "of arts" mag worden toegevoegd. De Vlaamse regering verwacht een eensgezind advies. De VIK stelt echter dat de specificatie "of science" en "of arts" in het decreet zelf dient vastgelegd te worden. We herinneren dat het complementair karakter van de opleiding van burgerlijk en industrieel ingenieur zowel voor eigen land als internationaal tot uitdrukking komt door het behoud van de afkorting Ing. en ir., en de toevoeging van MSc. Het jongste voorontwerp van decreet beklemtoont echter de finaliteit van alle bachelors. In verband met de noodzaak aan internationale gelijkvormigheid vraagt de VIK dat alle vrijstellingen van toelatingsvoorwaarden door de decreetgever zouden worden vastgelegd en niet door het instellingsbestuur. Volgens Art. 62 § 3 is dit niet het geval.

Regelgeving krijgt vaste vorm Master of Science (MSc) Versie 1 van 15 maart 2002 weerhoudt niet langer het begrip "advanced master". In de vorige uitgaven van het voorontwerp van decreet bestond daarover geen duidelijkheid. Vermoedelijk had men zich laten inspireren door de Angelsaksische titulatuur M.Phil, dit is een graad tussen deze van MSc en Ph.D. Over het nut van de M.Philgraad is men overigens in Engeland ook verdeeld. De VIK wenst immers de internationale erkenning van de graad van industrieel ingenieur. Deze stemt overeen met de graad van Master of Science (MSc). De argumenten daarvoor zijn voldoende bekend. In functie van de internationale herkenbaarheid wordt een graad gespecifieerd door de toevoeging van de woorden "of science" of "of arts". Deze bepaling is ook opgenomen in Art. 2 en Art. 8 van het voorontwerp van structuurdecreet van 15 maart 2002. Art. 8 stipuleert dat de Vlaamse regering na advies van de Vlaamse Interuniversitaire Raad (VLIR), de Vlaamse

Het voorontwerp van decreet krijgt een definitieve vorm. Maar er is nog veel werk aan de winkel, wil men in september 2004 van start gaan. Er is niet alleen de complete herschrijving van de regelgeving over het hoger onderwijs, ook het vormen van associaties vergt een decreet. Een deel van die hervormingen zouden een parlementaire tweederde meerderheid vragen. Dit is ook de mening van de voorzitter van de ministeriële werkgroep, Dirk Van Damme. Het inpassen van het Vlaams hoger onderwijs in de Europeanisering gaat naar een eindfase. Vanaf het academiejaar 2004-2005 worden de nieuwe curricula ingevoerd en de nieuwe titels uitgereikt. Vanaf juni 2007 halen de twee stelsels (oude en nieuwe) elkaar in. Dan zal voor het eerst sprake zijn van een "integrale" bachelor- en masteropleiding. Deze rubriek krijgt ongetwijfeld nog een vervolg.

Ing. Noël Lagast

I.M.- APRIL 2002

9

INGENIEUR EN BEROEP

Zelfstandig ondernemen – iets voor ingenieurs id nr. 32045: een van de eerste computerfanaten in Vlaanderen, bedrijfsleider, botenbouwer, zendamateur, motorbootfanaat, bedrijfsconsultant én voorzitter van Unizo, allemaal verenigd in die ene Rik Jaeken die hij sinds 15 juli 1949 is. Bij de VIK lopen wel meer zeilers en zendamateurs rond maar hoe wordt een industrieel ingenieur voorzitter van de grootste organisatie van zelfstandige ondernemers in Vlaanderen? En wat heeft zo iemand te vertellen over het ondernemerschap bij ingenieurs? Om ‘m dat te vragen bel ik hem op bij Cintec Yachting, zijn bedrijf dat in Luik sportboten bouwt. ‘Kom maar langs bij Unizo in Brussel? Of in Zonhoven? Hasselt of Luik gaat ook. Of zal ik binnenspringen in Wommelgem als ik naar Nederland rijd…?’ Omdat we Limburg allebei aangenamer vinden dan Luik, spreken we af in Zonhoven. Rik Jaeken blijkt een minzame, maar gedreven ingenieur met een onmiskenbaar accent in zijn stembanden.

Na drie maanden heb ik de man gesmeekt om fulltime in het lab te mogen werken. Dag en nacht was ik in het getouw met de hard- en software van het nieuwe speelgoed. Dat was echt pionierswerk, heel spannend. Tot op de bit en de byte computers programmeren, dat was mijn hobby. Samen met John Cordier heb ik nachtenlang telefonische verbindingen tussen Antwerpen en Hasselt in elkaar zitten sleutelen. Na een paar jaar waren we een volwassen computerbedrijf geworden met veertig werknemers. We maakten besturings-, administratieve en automatiseringssoftware.

Afkomstig van Limburg, hoor ik? Ja, de middelste uit een arbeidersgezin met negen kinderen. Dat was in het Limburg van 1949 niet direct een wissel op een stralende toekomst. Maar ik was niet de slechtste van de klas én heel erg geïnteresseerd in techniek. Al heel jong was ik radio-amateur. Mijn ouders stuurden me naar een college. In het vierde jaar ben ik overgeschakeld naar het technisch onderwijs. Dat veroorzaakte een geweldige rel in het college. Ik was de eerste van de klas en dan die overstap… dat deed je toen niet. Het college vond dat colleges voor de ‘slimmen’ waren en technisch onderwijs voor de ‘dommen’. Nu kan je om dat soort oordelen meewarig lachen maar toen… Eender hoe, ik wilde absoluut het technisch onderwijs in. Na m’n middelbare studies ben ik industrieel ingenieur aan de KHLim gaan doen.

Maar uiteindelijk wilde ik m’n eigen bedrijf opstarten en ben ik begonnen met ASAC. Dat hield zich bezig met import van computerapparatuur en met tijdsregistratieapparatuur. Ik wilde via de levering van de apparatuur in automatiseringsprojecten betrokken geraken. Immers, als je als solitaire jonge ingenieur diensten aanbood was je niet geloofwaardig, je had een entree nodig. Ik kon de connecties uit m’n Hasseltse periode goed gebruiken én ik had ook de tijdsgeest mee die de computer verwelkomde.

L

Je eerste bedrijf was een computerbedrijf. Had je al van computers gehoord toen je afstudeerde? Ja hoor, en meer dan alleen maar van gehoord. De KHLim had in 1970 een van de eerste digitale vier kilobyte computers gekocht. Die kostte anderhalf miljoen frank, wat toen een fortuin was. Omdat hij zo duur was werd hij samen met een Antwerps labo aangekocht en werden netvoedingen en kast in de hogeschool gemaakt. Met de computer werd het labo geautomatiseerd en werden CNC-sturingen op draaibanken en freesmachines gemaakt. Ik had tijdens m’n studies al flink zitten knutselen aan de nieuwe aanwinst en toen ik afstudeerde liet de directie van de hogeschool me de keuze, lesgeven of werken in de met de school gelieerde computer-vzw. Mijn ouders raadden me aan om te kiezen voor zekerheid en in het onderwijs te gaan. ‘Weet je wat, je geeft parttime les en parttime doe je het computerlab,’ stelde de directeur voor, ‘ en na een jaar zie je wel wat je ’t meest ligt.’

10 I.M.-

APRIL 2002

Ing. Rik Jaeken

Een succes van bij de start? Toch niet helemaal. In die periode waren de ingenieursopleidingen te eenzijdig technisch om op alle economische aspecten van het zakendoen voorbereid te zijn. Met ASAC heb ik alle moeilijkheden gekend die een starter maar kan tegenkomen: te weinig kapitaal, te weinig boekhoudkundige en economische kennis, te weinig zicht op de internationale handel of op de administratieve doolhof. Het is erg belangrijk om, terwijl je ’s avonds je kassa leegschudt, goed voor ogen te houden dat die centen niet je winst zijn. Ik wist alles van transistoren en chips, loste de ingewikkeldste integralen op en berekende zelf de afmetingen van koellichamen, bouwde pompen en becijferde hun debiet, maar de rentabiliteitsberekening van een investering? Nooit van gehoord. Ik moet toegeven dat ‘geld maken’ niet mijn belangrijkste drijfveer was. Als er zich een probleem van liquiditeit of kapitaal voordeed bestudeerde ik dat en vlinderde ik een oplossing uit. Een businessplan opstellen, prognoses maken…ik heb het met vallen en opstaan geleerd. In het begin heb ik flink wat leergeld betaald maar in vijf jaar ben ik gegroeid van een eenmanszaak naar een bedrijf met vijftig medewerkers en een omzet van 400 miljoen. Om dat allemaal draaiende te houden moest ik wel delegeren.

Is het gebrek aan financiële en economische kennis bij ingenieurs nog zo groot? Ik praatte gisteren nog met een aantal schitterende ingenieurs die een nieuwe internetserver hadden gebouwd, een prima ding met een hoog ei-van-Columbus gehalte. Maar als ik zie hoe onervaren ze de markt moeten instappen huiver ik. Natuurlijk moet je het goede product hebben op het juiste ogenblik. Dat hadden ze wel degelijk, maar de juiste marketing, het juiste businessconcept, de juiste financiële stromen da’s een ander paar mouwen. Jonge ingenieurs zitten meestal op een uitvoerend niveau. Pas later krijgen ze zicht op budgettering en management, en dan nog is hun perceptie vernauwd tot hun specifieke bedrijfssituatie. Ik pleit ervoor dat ondernemers parttime lesgeven en dat studenten niet alleen in grote bedrijven, maar ook in KMO’s stageprogramma’s volgen. Daar komen ze directer in contact met het financieel plaatje van hun projecten. Volgens Europese normen heeft een KMO 500 werknemers, volgens Belgische 50. Op dat niveau is directe kennisoverdracht tussen student-ingenieur en bedrijfsleider nog mogelijk. Als je als ingenieur een eigen bedrijf wilt starten moet je polyvalent zijn. Als ga je elektronische reclamepanelen ontwerpt dan moet je toch nog wel even de sterkte van de pyloon waaraan ze gaan hangen kunnen berekenen. Ik denk dat een brede technische vorming als basis, met een specialistische post-academische vorming, zoals bij het VIK-vormingsinstituut een gezonde opbouw is. Geen spijt dat je het onderwijs vaarwel hebt gezegd? Helemaal niet. Ik ben meer ondernemer dan studax. Nogal wat onderwijsmensen weten meestal niet hoe het bedrijfsleven echt werkt en ze hebben het moeilijk om over het eigen onderwijshekje te kijken. Het is dan ook logisch dat ze er tijdens hun colleges niet naar verwijzen. In het ergste geval vinden ze het starten van een eigen bedrijf een gevaarlijk avontuur en dùs blijft het voor jongeren terra incognita. Ondernemers beginnen niet met een eigen bedrijf omdat ze veel geld willen verdienen of zelfs niet omdat ze zekerheid willen maar omdat ze eigenwijs zijn en niet ‘onder gezag’ of in andermans’ structuren kunnen of willen werken. Als ik met onderwijsmensen praat merk ik dat men daar de ingenieursopleiding ziet in functie van een carrière als werknemer in de industrie – ook de titel ‘industrieel’ ingenieur verwijst naar dergelijke context. Maar waarom zou je als ingenieur niet je eigen baas worden? Ingenieurs hebben alles in huis om te slagen!

De aantrekkingskracht van KMO’s is voor ingenieurs niet zo geweldig - grote bedrijven bieden toch interessantere voorwaarden dan kleine. Vergeet niet dat 97% van alle bedrijven in Vlaanderen KMO’s zijn. Slechts 3 % zijn echt grote bedrijven. Wat tewerkstelling betreft zit iets meer dan de helft bij de grote bedrijven en 47 % bij de KMO’s, maar dat percentage zal nog groeien. Ik denk dat erg grote productieunits geen toekomst hebben in onze contreien omdat de loonkost te hoog is en zal blijven. Massaproductie gaat naar lage loonlanden. België zal het voor z’n economische groei moeten hebben van kleinere spelers in nichemarkten met veel engineering, logistiek en import-distributie. Delocalisatie is een fenomeen dat bestaat zolang er ergens iets geproduceerd wordt. En het zal blijven bestaan. Kijk, mijn bedrijf bouwt boten. Wereldwijd zijn er ontzettend veel botenbouwers, maar er zijn er weinig die zich specifiek bezighouden met de bouw van raceboten, want zo groot is die markt niet. Voor het maken van prototypes met hoge toegevoegde waarde heb je geen grote productie-units nodig zoals voor populaire marktsegmenten. Als de bestellingen toenemen zal de productie van de vaartuigen in Polen gebeuren. Productie in het buitenland en knowhow hier? In het begin wel, maar op termijn houdt die idee geen stand want dan ga je er van uit dat buitenlandse ingenieurs dommer zijn dan hier en niettegenstaande onze erg goede opleidingen is dat is niet zo. Komt daarbij dat de periode dat de technologie ginder niet voorhanden was, voorbij is. De wereld is een dorp geworden waarvan alle mensen min of meer even intelligent of innovatief zijn. Ondertussen kan men in Polen of China evengoed het net op als in België. Het is niet de technische kennis die het verschil maakt maar de arbeidskost. Het beste wat Limburg is kunnen overkomen was de sluiting van de mijnen. De Limburgers gingen zoeken naar alternatieven voor een leven in dienst van de mijn of van de staat. Eindelijk werd de Limburgse creativiteit aangeboord. De sterkte van een streek zit in het weefsel van zijn kleinere ondernemingen. Geef toe dat de grote multinationals de laatste jaren voor sociale en economische catastrofes hebben gezorgd. Je kan een perfect draaiende autofabriek hebben die een hele streek optilt maar als er ergens anders in de wereld wordt beslist dat ze gesloten wordt, dan wordt ze gesloten. Bij een KMO ligt dat anders - een ondernemer leeft in een soci-

I.M.- APRIL 2002 11

INGENIEUR EN BEROEP aal weefsel en de kans dat hij hebben en houden bijeenpakt en naar verre horizonten verhuist is klein. Zijn investeringen zijn misschien beperkter, maar wel duurzamer. Komt daarbij dat je met een goed uitgebouwd KMO-netwerk kan blijven beschikken over een divers aanbod bij een grondige verstoring van de wereldeconomie. Een beetje verder in de straat staat een bedrijf dat hooggespecialiseerde chocolademachines produceert… voor de hele wereld. Prima producten, met roots hier in de straat, bij de buurman! Da’s toch wat anders dan een massageproduceerd Koreaans lampje. Wanneer is een ingenieur een goede ondernemer? Als ingenieur moet je echt houden van wat je maakt. Bij uitbreiding geldt dat voor elke ondernemer. Waarom zou je iemand anders met de vruchten van je intelligentie en je passie laten lopen? Ingenieurs en andere starters die een gat in de markt zien helpen we bij Unizo met een screening. De startersservice bekijkt niet zozeer de technische realisatie, maar wel het businessplan. Een op drie starters moeten we duidelijk maken dat hij of zij geen kans maakt. Hans Maertens van De Tijd beweerde onlangs tijdens een referaat voor het VIK-Centrum Industrie dat het onderscheid bedienden-arbeiders verdwijnt en werknemers kenniswerkers worden die hun kennis en tijd op zelfstandige basis ter beschikking stellen van werkgevers. Ik zie die tendens ook. Het fenomeen van de interimkantoren hangt daar nauw mee samen. Ik denk dat de flexibiliteit op de arbeidsmarkt nog moet toenemen. De rigide systemen die passen in de logica van grote bedrijven moeten veranderen. Hiermee wil ik niet zeggen dat er verschillende soorten van werknemers moeten zijn naargelang de omvang van het bedrijf. Interimarbeid kent zo’n vlucht omdat bedrijven flexibeler moeten worden terwijl ze ook hun sociaal passief efficiënter willen beheren. Komt daarbij dat heel wat werknemers geen vaste job maar interimarbeid willen. Ook bij ingenieurs zijn er heel wat die viel liever op hun eigen ritme aan projecten werken dan elke dag om stipt acht uur naar een vaste job te trekken. Sommige arbeidssociologen beweren dat de flexibiliteit al veel te groot is om nog menselijk te zijn? Ik denk dat mensen flexibel en creatief zijn van nature. Toen in Limburg de mijnen gesloten werden bruiste de provincie opeens van creativiteit. Overal ontstonden kleine bedrijfjes en kwamen mensen tot de ontdekking dat ze nog andere dingen konden dan kolen bovenhalen. Ik denk dat heel weinig mensen in wezen nine to five-werkers zijn. Met dat gegeven moeten bedrijven leren omgaan. Maar ik neem wel aan dat je je creativiteit niet ongebreideld kan botvieren als je honderd zetels per dag in een auto moet monteren. Maar toch…je kent het verhaal van die man die na z’n duizend bouten per dag naar huis gaat en in z’n garage met veel liefde de meest ingewikkelde machines in elkaar knutselt. Hoe krijg jij al je jobs gecombineerd? Ik ben begonnen als ingenieur pur sang maar ik ben gaandeweg van de ene bezigheid in de andere gerold.

12 I.M.-

APRIL 2002

Zelfstandig ondernemen – iets voor ingenieurs

Toen ik afstudeerde wilde ik maar één ding en dat was de techneut uithangen, met mijn hoofd en mijn handen. En da’s, niettegenstaande de rest van m’n bezigheden, nog altijd het liefste wat ik doe. Mijn eerste boot heb ik helemaal alleen hier achter in m’n tuin gebouwd. Met m’n eerste bedrijf heb ik de hele cyclus van geboorte, groei, expansie, nieuwe producten, beursgang en verkoop doorlopen en in elke fase leerde ik wel iets bij. De laatste jaren doe ik consultancy en geef ik advies aan bedrijven die in een opvolgings- of overgangsfase zitten. Meestal gaat het daar om hertekenen of het op poten zetten van nieuwe beleidsstructuren. Dikwijls zijn ondernemingen helemaal verweven met de persoon van de bedrijfsleider en zijn familie. De bedrijfsleider is zijn bedrijf. Daar moet dan een vennootschap voor gecreëerd worden, financiële structuren uitgetekend, banken gecontacteerd. Uiteraard haal ik daar ook juristen en accountants bij waar nodig. Voor dat werk put ik uit eigen ervaring. Op dit ogenblik doe ik dat voor een tiental bedrijven. Ik doe dat erg graag, net omdat het zo’n persoonlijke aanpak vergt. Soms ben ik interimmanager, dan weer crisismanager. Bij overnames of als bedrijven naar de beurs worden gebracht liggen de problemen anders. Eigenlijk heeft dit soort werk meer met psychologie dan met economie of technologie te maken. Op een heel natuurlijke manier ben ik van de ene in de andere functie gerold. Mijn ingenieurshoofd knobbelde de problemen waar ik voor stond telkens wel weer uit. Hoe ik dat allemaal combineer? Door af en toe mijn echte passie te botvieren, en dàt is en blijft… technologie.

‘Kom even mee kijken,’ zegt Rik. Onder luid protest van z’n echtgenote daalt hij af in de uitgestrekte kelders van het huis. Daar liggen hallucinante bergen draden, zenders, wijzers, meters, lampen, schermen, hele en halve koperen apparaten, jukeboxen, motoren, allemaal een beetje gekneusd, een beetje bejaard, een beetje ziek. ‘Als ik even tijd heb begraaf ik me in m’n kelder en pruts ik dat eerst allemaal uit en dan in elkaar.’ Ed De Winter

Nuttige info voor startende zelfstandigen: www.startersservice.be - www.kmonet.be

INGENIEUR EN BEROEP

EEN EIGEN ZAAK

oals Ing. Rik Jaeken elders in dit blad vertelt zijn de Belgische muurtjes tussen bedrijf en onderwijs erg hoog. Toch dromen heel wat jongeren op de schoolbanken al van een eigen zaak. In Engeland en Frankrijk hebben scholen hun programma’s radicaal aangepast om tegemoet te komen aan de ondernemersaspiraties van hun studenten. In België legt men nogal vlug het accent op de risico’s van ondernemen, en inderdaad, 20% van de starters in België is verdwenen binnen het eerste jaar en 30% binnen vier jaar. Waar moet je op letten als starter? Welke kwaliteiten heb je nodig om te lukken als zelfstandige?

Z

Unizo pakt het praktischer aan en heeft een starterschecklist ontworpen die de belangrijkste stapstenen levert. 1.

2.

3.

4. 5.

6. 7. 8.

9.

10.

11.

12.

13. 14.

15.

Prof. Donckels, KMO-deskundige, vindt, naast een goed idee en de nodige bedrijfskunde, hersenen en karakter het belangrijkste om te slagen. Nu kan je je eigen vakkennis en organisatietalent (hersenen) misschien wel inschatten maar hoe meet je karaktereigenschappen als zelfvertrouwen, doorzettingsvermogen, eerlijkheid, feeling, creativiteit, marktgevoeligheid, klantvriendelijkheid of eerlijkheid? edw

DE STARTERSCHECKLIST

Wat wil je bereiken als zelfstandige? Beeld je in hoe je eigen leven en dat van je familie eruit zal zien als je zelfstandige bent. Zet de pro’s en contra’s van het zelfstandige-zijn naast elkaar. Zijn de pro’s het langst of de contra’s? Wat is je motivatie? Waar wil je naartoe? Hoe zie je jezelf binnen 10 jaar? Is er iets in je persoonlijkheid dat je zou kunnen tegenwerken? Wat doe je graag? In welke branche wil je starten? Ben je daar goed genoeg in om te lukken? Hoe denken je vrienden en kennissen daarover? Schaaf je ondernemerkennis bij. Heb je nog bedrijfsbeheerskennis nodig? Schaaf die dan bij. Waar kan je informatie vinden over het starten van een eigen zaak? Heb je nog bijkomende beroepskennis nodig? Voldoe je aan de vestigingsvoorwaarden? Maak een ondernemingsplan en een marketingplan. Verricht zonodig een marktonderzoek. Zijn die plannen financieel haalbaar? Zal de omzet investeringen en kosten dekken? Kies je voor een eenmanszaak of voor een vennootschap? Informeer bij een notaris. Zoek een geïnspireerde naam voor je bedrijf. Schrijf je in in het handels- of ambachtsregister. Vraag een BTW-nr. aan, sluit je aan bij een sociaal secretariaat. Open een zichtrekening. Doe een financieringsaanvraag bij bank of investeerders. Kan je genieten van starterssubsidies of faciliteiten? Er zijn er meer dan je zou denken. Zoek een geschikte bedrijfsruimte. Waaraan moet ze voldoen? Zijn er vergunningen nodig. Sluit een handelshuurcontract af. Zoek de leveranciers die je je startmateriaal zullen leveren (kantoor, machines, verpakking). Schrijf er offertes voor uit en maak overeenkomsten Breng je zekeringen in orde. Welke verzekeringen zijn verplicht? Maak een lijst van risico’s die je loopt (persoonlijk, bedrijfs- en aansprakelijkheidsrisico’s). Heb je extra personeel nodig? Contacteer een sociaal secretariaat voor kost en loonadministratie. Contacteer een accountant of boekhouder voor de boekhouding. Zorg ervoor dat je genoeg basiskennis hebt om die boekhouding op te volgen. Start!

Een goed idee? Een gat in de markt? Kijk eens op www.iwt.be. Technologische en business-specialisten schatten de kansen van uw project, leveren de nodige contacten en begeleiden het bedrijf ook nà de startfase. Andere nuttige sites: www.vizo.be (Vlaams Instituut Zelfstandig Ondernemen) www.cmlag.fgov.be (Ministerie van Middenstand)

I.M.- APRIL 2002 13

INGENIEUR EN BEROEP Waar blijft mijn startkapitaal?

Niet ziek worden

Vlaanderen is steeds een KMO-land geweest. Maar er dreigt iets mis te lopen met de financiële onderbouw van onze bedrijven. Investeerders zijn na de onrealistische new-economy waarderingen kopschuw geworden en houden de knip angstvallig op de beugel. Er wordt geïnvesteerd in de mate waarin een bedrijf gekend is en vertrouwd wordt. De periode waarin de lokale bankier op basis van persoonlijke contacten (en soms met de natte vinger) geld toeschoof naar z’n buurman omdat hij die vertrouwde, is definitief voorbij. Banken willen hun geld tegenwoordig vooral steken in multinationale ondernemingen die hun waarde bewezen hebben of in snelle groeiers die opvallen. Beleggers willen snel over liquide middelen beschikken om mobiel te beleggen. Beslissingen over kredietverlening worden genomen in internationale ‘moederhuizen’ voor dewelke een bedrijf slechts een dossiernummer is. Gevolg: des te meer globalisering en des te meer geld er op de wereld beschikbaar is, des te minder geld onze bedrijven en KMO’s vinden om te starten of uit te bouwen. Starters en vertrouwde KMO’s vallen meer en meer uit de geldboot. Aan starters vragen banken niet alleen een pand op het handelsfonds of persoonlijke borgen, maar ook waarborgen van familieleden, terwijl de kredietvoorwaarden ondoorzichtig zijn en de waarborgen niet verminderen naargelang er wordt afbetaald.

Ingenieurs die een eigen zaak willen starten worden afgeschrikt door het sociaal statuut van de zelfstandige. Wat als ik ziek word? Hoe groot zal m’n pensioen zijn? Wat als het mis gaat? Kortom, zelfstandige worden houdt meer risico’s en minder zekerheid in, alleszins minder sociale zekerheid. Zelfstandigenorganisaties als Unizo zijn al lang vragende partij om de pensioenen en de uitkeringen wegens arbeidsongeschiktheid ernstig te verhogen. Op dit ogenblik krijgen zelfstandigen pas een kleine uitkering vanaf de vierde maand ongeschiktheid. De minima liggen hier 16% tot 25% lager dan bij werknemers en zitten daarmee onder de armoedegrens (zie ook artikel Rik Jaeken). Zowat een jaar geleden kondigde Minister Vandenbroucke grootste plannen aan naar aanleiding van een rondetafel over de knelpunten in de sociale zekerheid. Voor zelfstandigen zouden pensioenen en verzekering tegen ziekte- en invaliditeit royaler worden en er werd zelfs gesproken van een echte werkloosheidsvergoeding. Geïnteresseerde starters spitsten de oren maar vernamen er sindsdien niets meer van. Hoe zit dat nu eigenlijk? Het zit niet goed. De hele ziekteverzekering is ziek en in de begroting 2002 is voor deze nobele plannen zo goed als geen geld uitgetrokken. En er is een ernstig deficit in het stelsel sociaal statuut van de zelfstandigen zelf, dat in 2002 oploopt tot 87 mio euro.

Papieren en pijnpunten voor zelfstandige

14 I.M.-

APRIL 2002

Wel verbetering faillissementsverzekering Sinds 1997 voorzag een faillissementsverzekering een uitkering van 30.000 BEF voor gezinshoofden en 25.000 BEF voor niet-gezinshoofden. Kinderbijslag en gezondheidszorg werden ook nog voor één jaar verzekerd. Maar slechts 5% van de gefailleerden deed beroep op deze uitkering omdat de reglementering te ingewikkeld en te streng was. Daarom werd het recht op uitkering recent uitgebreid van 2 tot 6 maanden, en dit onmiddellijk vanaf de eerste maand na het faillissement en niet meer vanaf het eerste kwartaal volgend op het faillissement. De uitkering wordt ook een individueel recht dat niet meer afhankelijk is van de gezinstoestand.

Zelfstandigen betalen voor de dekkingen van hun sociaal statuut in principe op dezelfde manier als werknemers en sluiten verplicht aan bij een erkend sociaal verzekeringsfonds dat de bijdragen int. Uiteraard zijn er voor zelfstandigen geen bijkomende verzekeringen uit werkgeversbijdragen. Voor zelfstandigen zijn er dan ook slechts 3 takken, namelijk gezinsbijslagen, ziekte- en invaliditeitsverzekeringen en pensioenen. De ziekte- en invaliditeitsverzekering is beperkter en de zelfstandige is alleen verplicht verzekerd tegen grote risico’s zoals hospitalisatie en zwangerschap. Voor ‘kleine risico’s’ als doktersbezoeken, geneesmiddelen e.d. kan een zelfstandige zich bijkomend verzekeren.

Ieder zijn eigen verzekering

De bijdragen zijn, zoals voor de werknemers, afhankelijk van het inkomen. Maar er zijn verschillen. Zo wordt de bijdrage als zelfstandige berekend op het bedrijfsinkomen van drie jaar tevoren. Als de zaken ondertussen niet meer zo goed draaien kan een zelfstandige een vrijstelling of vermindering aanvragen bij de Commissie voor Vrijstellingen. Het percentage van de bijdrage is niet gelijk over het hele inkomen want vanaf een bepaalde grens moeten zelfstandigen zelfs geen sociale bijdragen meer betalen. Onder 1.083 euro moeten geen bijdragen betaald worden. Je betaalt bijdragen in bijberoep als je minder dan 5.130 euro verdient per jaar en gehuwd bent met een partner die volwaardige rechten geniet als werknemer. Het lijkt interessant om geen of weinig bijdragen te betalen maar denk eraan dat je dan ook geen rechten opbouwt en afhankelijk blijft van je partner. Volwaardige, individuele bijdragen worden betaald op een inkomen van minimum 10.117 euro per jaar – dan heb je recht op pensioen, ziekte-uitkeringen, uitkering na faillissement en kinderbijslag (grote risico’s).

Als werknemer betaal je sociale zekerheidsbijdragen. Als zelfstandige doe je hetzelfde, maar dan betaal je voor je ‘sociaal statuut’. Uiteindelijk komt het op hetzelfde neer, namelijk het vervangen of aanvullen van inkomen als dat weg valt of vermindert. Maar hoeveel je betaalt en wat je daarvoor terugkrijgt verschilt grondig naargelang je werknemer of zelfstandige bent. Voor werknemers is het brutoloon van de arbeidsovereenkomst de basis om de afhouding voor sociale zekerheid en belastingen te berekenen. Sociale Zekerheidsbijdragen (ziekte- en invaliditeit, werkloosheid, en pensioenen) bedragen zo’n 13,7% van het brutoloon. Werkgevers betalen 33% aan SZ-bijdragen voor hun werknemers (kinderbijslagen, arbeidsongevallen, beroepsziekten e.d.). De werknemersbijdragen worden rechtstreeks afgehouden van het loon. Op het overblijvend bedrag wordt belasting berekend, ook rechtstreeks door de werkgever (de bedrijfsvoorheffing).

ingenieurs

Een vennootschap wordt op de winst belast, d.i. inkomsten min bewezen uitgaven. Het belastingtarief bedraagt 28 tot 40%, afhankelijk van de grootte van de winst. Het loon van de zaakvoerder is een aftrekbare beroepskost. edw

I.M.- APRIL 2002 15

INGENIEUR EN BEROEP ls kind was ik geïnteresseerd in alles wat met bouwen te maken had. Het was niet meer dan natuurlijk dat ik A2 bouwkunde volgde. Wat later was het evident dat ik voor ingenieur ging studeren. En vanzelfsprekend volgde ik specialisatie bouwkunde. Wat ik het liefste deed was het oplossen van technische problemen. Een job als adviseur leek me boeiend, maar ik wilde dat wél als zelfstandige doen.

A

De zelfstandige ingenieur-landmeter

Reeds bij het begin van m’n studies wilde ik het diploma van landmeter halen (destijds ‘meetkundige-schatter van onroerende goederen’, nu een optie in IW&T.) Dat gaf me meer mogelijkheden om als zelfstandige aan de slag te kunnen. In die periode was het echter niet zo vanzelfsprekend om zelfstandig ingenieur te worden. De proffen op de hogeschool gingen er blijkbaar van uit dat al hun afgestudeerde ingenieurs in loondienst zouden eindigen. De mogelijkheden werden niet besproken. Rolmodellen waren er niet. Destijds was er voor ingenieurs een eenmalige proef voor landmeter voor de Centrale Examencommissie. Omdat dat examen ook een praktisch gedeelte omvatte moest je flink studeren om de materie onder de knie te krijgen. Ik begon eraan en haalde het diploma. Ik was er me van bewust dat m’n zaak in de beginjaren niet echt winstgevend kon zijn. Was het loon wel leefbaar? Ik zocht naar een job die me de mogelijkheid bood om daarnaast nog een zelfstandig ingenieursbureau op te zetten, dus ging ik aan de slag als leraar bouwkunde. Ik werd ingenieur-landmeter in bijberoep. De economische omstandigheden waren in die periode echter bijzonder slecht en de bouwsector zat in een dieptepunt. Het aantal studenten dat een opleiding bouwkunde volgde daalde en in verschillende scholen werd de opleiding bouwkunde afgeschaft. M’n lesuren verminderden. Maar m’n inkomen als zelfstandige was nog bescheiden. Ik ging een tijd bij een bouwbedrijf werken. Ondertussen groeide m’n ingenieurs- en landmetersbureau wel en uiteindelijk vielen beide activiteiten niet meer

16 I.M.-

APRIL 2002

te combineren. Ik koos definitief voor een leven als zelfstandige en gaf m’n ontslag. In het begin werkte ik vooral aan de uitbreiding van de portefeuille aan opdrachtgevers en nam ik alle opdrachten aan. In zo’n startfase ben je vooral bezig met het leggen van contacten. Specialisatie zou later wel volgen. In de beginperiode bestonden de opdrachten vooral in het berekenen van betonstructuren voor privé-bouw en het opmaken van plaatsbeschrijvingen. Door de marktevoluties is de waaier aan opdrachten ondertussen wel gewijzigd. Aannemers, banken, verzekeringen en studieburelen doen nu constant beroep op externe medewerkers. Later werd ik ook deskundige bij gerechtelijke expertises.

Een combinatie van kennis en ervaring in bouwkunde, vastgoed en landmeetkunde geeft wel een breed werkdomein, maar het blijft erg belangrijk om al de markten waarop je actief bent goed te volgen om te voorkomen dat een opdrachtenpakket opeens wegvalt zonder dat er alternatieven voorhanden zijn. Permanente vorming is, ook in dit beroep, essentieel. Als zelfstandige ben je hiervoor zelf verantwoordelijk en je moet er een budget voor voorzien. Er is geen algemeen directeur die bepaalt wanneer je welke vaardigheden moet bijschaven. Isolement is een mogelijk probleem bij dit werk. Je bent vaak uren eenzaam aan het rekenen in een vrij enge, technische wereld zonder contact met collega’s. Problemen in de uitoefening van je job moet je zelf oplossen. Aansluiten bij een beroepsvereniging is echt geen luxe.

Ing. Luc Van der Cammen Een job als zelfstandig ingenieur is boeiend en uitdagend. Het is geen 9 to 5 job - het werk gaat altijd voor. Er moeten dus regelmatig keuzes gemaakt worden. Maar geldt dat niet voor iedereen, en in elke job?

INGENIEUR EN BEROEP

Ingenieur in het buitenland

Sittin’ on the dock of the bay oals voor iedereen kwam ook voor mij het einde van mijn studies in zicht. En net als bij ieder ander rees ook bij mij de vraag: "Wat nu?" Verder studeren, werk zoeken? Wat voor soort werk zoek ik eigenlijk. In welke sector…?

Z

En net als bij elk ander probleem leek het mij het best om eerst te elimineren wat ik zeker niet wilde. Zes jaar had ik achter de boeken gezeten. Ik wilde niets doen dat te theoretisch was. Ik wilde dicht bij de praktijk blijven en al die mooie theorieën eens toetsen. En ik had geen zin om in België te blijven. Toen mijn vader in Italië werkte had ik vijf jaar in Rome gewoond. Dat soort internationale verrijking wou ik ook in mijn beroepsleven meemaken. Eerder bij toeval viel mijn oog op een advertentie van Dredging International: "Avonturiers gezocht" luidde de kop. Men zocht mensen die op bagger- en offshorewerven wereldwijd een handje wilden toesteken. Een paar maanden later was m’n contract getekend. Na drie maanden stage in Zeebrugge lag mijn eerste vliegtuigticket klaar. Bestemming: Trondheim, Noorwegen. Daar zou ik aan boord gaan van een Offshore schip op de Noordzee. Al snel bleek dat ik de juiste keuze had gemaakt. Op een klein jaar tijd heb ik zowel in Stavanger en Bergen in Noorwegen als in Dublin, Ierland en op de Shetland Eilanden gewerkt. Ik verdiende m’n kost op ’s werelds grootste bouwwonderen. Wat dat betreft zijn de Troll platformen, 350 meter hoog en met een oppervlakte van enkele voetbalvelden, onovertroffen.

Of je nu voor of tegen bent, de globalisering van de wereldeconomie zet zich onomkeerbaar door. In de toekomst zullen jonge ingenieurs véél mobieler zijn - niet alleen binnen Europa, maar ook ver daarbuiten. Daarbij zullen ze in contact komen met een verscheidenheid aan waarden en culturen. Van de ingenieur wordt verwacht dat hij toekomstgericht denkt. VIK-Ingenieurs Zonder Grenzen is een denktank waar die thema's aan bod komen. Dat jonge ingenieurs op dit forum aanwezig zijn is evident. IZG is een netwerk naar internationale samenwerking in heel concrete projecten over de hele wereld. VIK/IzG biedt tools voor pragmatische projectaanpak, waarbij deelname van de mensen in minder ontwikkelde landen essentieel is. Geïnteresseerd in Ingenieurs zonder Grenzen? Welkom op 21 mei te Wommelgem, VIK-huis, 19u30.

Niet alleen ontdekte ik mooie kustplaatsjes op de Noordelijke zeeën, ik kwam ook in contact met mensen van allerlei nationaliteiten die over de hele wereld hadden gewerkt. Ook het werk zelf bleek enorm verrijkend te zijn. De problemen die zich stellen zijn erg divers. Ik mocht creatieve ideeën spuien en ik kon ze ook effectief implementeren, opvolgen en bijsturen. Vaak ging dit gepaard met vallen en opstaan. Ik haalde goede en minder goede resultaten. Maar het is de beste leerschool die ik me kan voorstellen. Ondertussen is de avond gevallen in de haven van Le Havre, waar ik dit alles zit neer te schrijven. De mastodontkranen aan de kade zijn in duisternis gehuld. Alleen de zee klotst verder. We zijn hier bezig met één van ’s werelds grootste havenuitbreidingen. Een nieuw stukje van de wereld, een hoop nieuwe mensen en … een hoop nieuwe uitdagingen. Alleen de zee blijft overal gelijk aan zichzelf.

Ing. Patrick Hollebosch Secretaris, Bijzonder commissaris DGIS

Ing. David Van Herterijck Project Engineer

I.M.- APRIL 2002 17

INGENIEUR EN BEROEP

E U R E U R

OVER OCTROOIEN lk jaar is het voor een extravagant soort ingenieurs verzamelen geblazen op het uitvindersalon op de Heizel. Je vindt er de vreemdste realisaties. Verleden jaar stond er een grote, loodzware massiefkoperen waterfiets die op stoom werkte en die in elkaar gezet was door een Indische maharadja. Dienstbodes met gouden tulband in rode livrei verstrekten uitleg aan geïnteresseerde passanten. In het standje daarnaast stond een Brusselse ket met een beduimeld petje zijn uitvinding aan de man te brengen: een eenvoudig schuimrubberen cilindertje dat je rond een stoelpoot moet draaien zodat je je tenen niet stoot als je stofzuigt...

E

Deze laatste uitvinding is nog niet gesignaleerd in enige meubelzaak te lande. En Walibi heeft de exotische pedalo evenmin aangekocht. Dit zijn meteen de belangrijkste valkuilen voor de uitvinder: 1. de uitvinding is ingewikkelder dan het probleem en 2. niemand wil ze. Toch is er veel kans voor dat die twee uitvindingen een nummertje hebben in het octrooiregister, vlak achter de 3.411 patenten van IBM, de onbetwiste octrooikampioen van 2001. Want vergis je niet, met octrooien zijn gigantische bedragen gemoeid. Denk maar aan de gevechten die farmaceutische bedrijven momenteel leveren om de octrooien in genetisch gemodificeerde organismen (GGO’s) en gentechnologie. In het zog van deze discussie gaan er zelfs stemmen op om het octrooisysteem onverkort af te schaffen. Eender hoe, vroeg of laat krijgt elke ingenieur met octrooien en licenties te maken.

Octrooi: een enig monopolie Overheden proberen bedrijven zoveel mogelijk te beletten om monopolies te vormen. Monopolies zijn voor niets of niemand goed, dat heeft de economische geschiedenis van vorige eeuw ons ondertussen wel geleerd. Er is slechts één monopolievorm overeind gebleven en dat is het octrooi (of patent of brevet). De VSA en Duitse overheid hebben met hun anti-trust en anti-kartelwetten de basis gelegd voor het octrooi zoals het nu bestaat. De VS en Duitsland hebben, na Japan nog steeds het grootst aantal octrooien. Een octrooi is een verbodsrecht: degene op wiens naam het octrooi staat mag anderen verbieden datgene te fabriceren wat het octrooi beschermt.

18 I.M.-

APRIL 2002

Verdien uw O&O-inspanningen terug Als een farmaceutisch bedrijf een nieuw geneesmiddel ontwikkelt investeert het dikwijls miljarden in onderzoek. Zonder octrooi heeft de concurrentie al snel een analyse van het product gemaakt en brengt ze het in de handel. De concurrentie moet enkel de aanmaakkost maar niet de onderzoekskost verrekenen. De innoverende onderneming is de verliezer en zal er in de toekomst wel voor passen om nog te investeren in onderzoek. Als het bedrijf gedurende een periode derden kan verhinderen om het nieuwe product te verhandelen kan het de onderzoekskosten terugverdienen. Dat is de logica die aanspoort tot technologische vooruitgang en de basis van de octrooiwetgeving.

Toegelaten industriële spionage Omdat octrooiregisters openbaar zijn, zijn ze een bron van strategische technische informatie. Men schat dat 80% van de octrooi-informatie nergens anders kan verkregen worden en dat 95% van de O&O-inspanningen reeds beschikbaar zijn in octrooivorm. Op deze manier kan u een state of the art van uw onderzoeksdomein opstellen en eigen onderzoek beginnen. U kan onderzoeken aanvragen naar de identiteit van indieners, naar de landen waar uitvindingen beschermd zijn of de geldigheid van octrooien in de tijd. De Dienst voor Industriële Eigendom van het Ministerie van Economische Zaken, die de Belgische octrooien beheert, heeft cd-roms, microfilms en documenten met meer dan 21 miljoen publicaties en databanken over 40 miljoen octrooien (zie verder).

Alleen technische uitvindingen komen in aanmerking voor octrooi. Het zijn uitvindingen van producten, werkwijzen of apparaten en toepassingen waarvan vorm of werking door de techniek worden bepaald. De uitvinding moet nieuw, inventief en industrieel toepasbaar zijn. De uitvinding wordt beschreven met tekeningen, plans en conclusies (claims). De octrooihouder vermeldt waarop hij gebouwd heeft en wat er specifiek is aan zijn eigen vinding. Esthetische vormen (Magritte’s ‘B’ van de Belgische Spoorwegen) worden niet als octrooi, maar als model beschermd. Wetenschappelijke theorieën, wiskundige methodes, loutere denkwijzen en computerprogramma’s zijn niet octrooibaar.

Wat heet nieuw? Een uitvinding is nieuw als ze "geen deel uitmaakt van de stand van de techniek", dwz. "het geheel aan technische kennis die toegankelijk is voor het publiek voor de indieningsdatum, onafhankelijk van plaats of taal."

E K A ! E K A !

Dikwijls presenteert een uitvinder zijn onderzoek bij een bespreking. Achteraf wil hij een octrooi aanvragen en constateert hij dat er iemand in de zaal achter zijn rug vlugvlug een octrooi heeft genomen. Te laat! De gegeven informatie is publiek gemaakt tijdens de bespreking en maakt deel uit van de stand van de techniek. Marketing gebeurt dus best nà de aanvraag en niet ervoor.

kan al binnen een paar dagen ‘beslag in namaak’ of ‘beschrijvend beslag’ leggen. Daarna stelt u een vordering ten gronde tot schadevergoeding of winstafdracht. U kan de inbreukmaker alsnog een licentie verlenen – tegen vergoeding uiteraard.

Mooi meegenomen 



De uitvinding moet inventief zijn en niet voortvloeien uit datgene wat voor een "normaal gekwalificeerd vakman" al bekend is. Als de uitvinder een technisch vooroordeel heeft moeten overwinnen en zijn oplossing een bestaande behoefte invult kan ze soms ook als inventief worden aanzien. De uitvinding moet toepasbaar zijn in nijverheid of landbouw. Dit is een zeer algemeen criterium – enkel chirurgische of therapeutische behandelingen of diagnoses zijn meestal niet industrieel toepasbaar.



Pas op ! 







Het octrooi moet openbaar zijn. Iedereen kan de octrooiregisters raadplegen zodat er kan voortgebouwd worden op de bestaande kennis. In ruil voor de publicatie van zijn uitvinding krijgt de uitvinder een tijdelijk exclusief recht op zijn innovatie. De octrooihouder moet zijn octrooi in stand houden door het betalen van taksen (50 EUR indieningstaks voor de aanvraag, 887 EUR onderzoekstaks voor een bescherming van 20 jaar. De instandhouding van het octrooi kost 30 EUR voor het derde jaar. Dan loopt de kostprijs progressief op: 45 EUR voor het vierde jaar, 60 EUR voor het vijfde, tot 475 EUR voor het twintigste jaar.) Het octrooi moet een toetsing doorstaan. Als de concurrentie kan aantonen dat het octrooi onterecht is verleend wordt het octrooi nietig verklaard of herzien. Het octrooi kan in licentie worden gegeven. Bedrijven die in het bezit zijn van een octrooiportefeuille ruilen kennis met andere ondernemingen. Particulieren verkopen hun uitvindingen aan een bedrijf of exploiteren hun uitvinding zelf. De uitvinder heeft maximum 20 jaar het monopolie om zijn uitvinding te exploiteren.

Sommigen beschouwen het octrooi als een eretitel die de waarde van een uitvinding moet bekronen. Voor iets abstracts als ‘eer’ is dat een dure zaak. Voor ondernemingen is octrooibeleid een strategisch middel.

Idee gestolen Een octrooi verleent een verbodsrecht. Octrooi-inbreuken zijn strafbaar. Als u erachter komt dat iemand anders uw uitvinding gebruikt kan u een aangetekende brief schrijven met voorstel tot minnelijke regeling. Als dat geen effect sorteert kan u een juridische procedure starten en beslag laten leggen met een eenvoudig verzoekschrift voor de rechtbank van eerste aanleg. De beslagrechter





Het is handig om niet enkel de basistechniek in een octrooi te gieten, maar ook de verbeteringen. Japanse firma’s nemen octrooien op alle mogelijke verbeteringen rond een bestaande basistechniek. In termen van concurrentievoordeel is het octrooi natuurlijk erg belangrijk. Het bezit van een octrooi heeft ook een ontradend effect voor de concurrentie. Zelfs al is de titel zwak, de concurrentie staat voor een knipperlicht en toetst niet altijd de waarde van het octrooi. In de VSA elimineren bedrijven hun concurrenten door systematisch juridische veldslagen uit te vechten die – bij succes – concessies opleveren. Octrooien kunnen verkocht of in licentie worden gegeven aan partners die men kiest uit bedrijfspolitieke en commerciële overwegingen. Octrooien kunnen ook geruild worden zodat de knowhow op een strategisch moment met bevoorrechte partners gedeeld wordt. Het aantal octrooien dat men in portefeuille heeft bevordert het imago van het bedrijf en is een belangrijk verkoops- of marketingargument. Ook in termen van motivatie is het belangrijk als men de werknemer-uitvinder beloond in de baten van zijn onderzoek.

Wetten en reglementen Over heel de wereld wordt de bescherming beheerst door nationale wetten, door verdragen en door internationale overeenkomsten inzake industriële eigendom. De belangrijkste zijn het verdrag van Parijs (1883), het PCT (Patent Corporation Treaty) van Washington (1970), het verdrag van Boedapest (1977) en de overeenkomst inzake het Europees octrooi (1973). De nationale wetgevingen zijn in Europa grotendeels geharmoniseerd en vertonen nagenoeg dezelfde basisprincipes. Grosso modo zijn er wereldwijd 3 soorten procedures:  Eenvoudige registratie: de aanvraag wordt ingeschreven in een register. Het octrooi wordt gepubliceerd en wordt verleend zonder voorafgaand onderzoek  Registratie met onderzoeksrapport: de aanvraag wordt geregistreerd en gepubliceerd. Er wordt een (verplicht) onderzoeksrapport opgesteld, aan de aanvrager meegedeeld en ter inzage van het publiek gelegd.

I.M.- APRIL 2002 19

INGENIEUR EN BEROEP 

Registratie met voorafgaand onderzoek: de aanvraag wordt geregistreerd en gepubliceerd. Een onderzoeksrapport en een onderzoek ten gronde naar octrooieerbaarheid wordt opgesteld. De octrooidienst beslist over het verlenen van het octrooi.

Ondertussen in België… zijn er twee soorten octrooien:  een registratie-octrooi dat maximum zes jaar geldig is. Er is geen nieuwheidsonderzoek vereist en is dus snel en goedkoop.  een twintigjarig octrooi, met onderzoeksrapport dat een inhoudelijk oordeel velt. Het gaat langzamer en is duurder. In ons land heeft de farmaceutische industrie het grootst aantal octrooien.

OVER OCTROOIEN

“hoogtechnologische patenten Europees patentbureau 1999”. 100 High (Over 20% of EU mean) Average Low (Below 20% of EU mean) 80

60

40

20

0

FIN NL

D

S

Een octrooi is alleen geldig voor het land of de landen waarvoor het is aangevraagd. Heeft u een Belgisch octrooi en er is een bedrijf in Nederland dat uw product namaakt dan is daar niks aan te doen, tenzij u ook een Nederlands octrooi hebt. Wel belet het Belgisch octrooi de invoer uit andere landen. U kan onmiddellijk een Europees octrooi aanvragen bij het Europees Octrooibureau (EOB) in München zodat u met één aanvraag bescherming voor meerdere Europese landen krijgt. U kan ook een internationale aanvraag indienen bij het Bureau te Genève (WIPO – World International Property Organisation). Maar het is interessant om eerst een Belgische octrooiaanvraag in te dienen. Nadat u een officiële indieningsdatum in België heeft gekregen, beschikt u over 12 maanden om voor dezelfde uitvinding een Europees en/of internationale

DK

F

UK

EU

B

IRL

A

L

I

E

GR

P

US

JA

(PCT) octrooiaanvraag in te dienen. De nieuwheidsonder zoeken in het kader van deze laatste procedures zijn dan gebaseerd op de indieningsdatum van de Belgische octrooiaanvraag. U kunt de Belgische dienst PIIE vragen om alvast een internationaal nieuwheidsonderzoek te doen (kost: 895 EUR). Zo bent u beter geïnformeerd over de nieuwheid van uw uitvinding vooraleer de duurdere Europese en/of internationale procedures te starten. Voor de Belgische dienst (PIIE) en het Europees Octrooi Bureau (die het onderzoeksrapporten opstelt) moet de taks betaald worden aan het einde van de 6e maand vanaf de indieningsdatum. Meteen heeft u ook een periode waarin u eventuele contacten met geïnteresseerde derden kan leggen met het oog op productie en commercialisatie.

Het verhaal van het fotokopieertoestel

Een schoolvoorbeeld bij huis

Chester Carlson is octrooigemachtigde van beroep en moet vaak documenten kopiëren. In 1938 begint hij de lichtgevoeligheid van seleniumplaten te gebruiken om tijdelijk documenten te fotograferen. Hij dient hiervoor een reeks octrooien in maar de ondernemingen die hij contacteert vertellen hem dat de markt voor dit soort apparaat te klein is. Eindelijk vindt hij bij Haloid een koper. Vandaag heet Haloid Xerox. Xerox heeft dankzij het octrooi heel lang zonder concurrentie gewerkt.

Eén uitvinding volstaat soms om een imperium op te bouwen. Ernest Solvay ontdekt een procédé dat natriumcarbonaat uit een mengsel van ammoniak en zout haalt in aanwezigheid van koolzuur. Hij begint op industriële schaal soda te produceren. In 1863 neemt hij een octrooi en bouwt een fabriek in Schaarbeek en daarna een in Couillet. Weldra wordt het procédé gebruikt in de hele wereld.

20 I.M.-

APRIL 2002

Cijfertjes grafiek 1: verdeling van de aanvragen in de wereld dominantie van USA en Japan tegenover Europa grafiek 2: octrooien in geavanceerde technologie toename van Japen en USA in geavanceerde technologie.

“hoogtechnologische patenten US patentbureau 1998”. 100 High (Over 20% of EU mean) Average Low (Below 20% of EU mean) 80

60

grafiek 3: aantal octrooien per miljoen werknemers in Europa 40

Ingenieurs-info In ruil voor de exclusieve rechten moeten uitvindingen gepu20 bliceerd worden en ter inzage liggen. In de leeszaal van de Dienst voor Industriële Eigendom, K. Albertlaan 16 te Brussel (tel. 02-206 41 0 FIN S NL DK 56 of 57) kan u duizenden cdroms raadplegen. Er valt ook veel te rapen op het internet. Zie: be.espacenet.com; european-patent-office.org; depatisnet.de; uspto.gov; http://mineco.fgov.be/organisation---_market/index_nl.htm; over computers en octrooien: http:/www.europa.eu.int/comm/internal_market/en/i ndprop/com02-92nl.pdf; land

octrooien/ mio werknemers

octrooiaanvragen

België

209

874

Frankrijk

222

5624

Nederland

275

2040

Duitsland

367

14332

Zweden

418

1844

De Belgische octrooiaanvragen worden ingediend bij het Ministerie van Economische Zaken – Bestuur Handelsbeleid, Dienst voor Industriële Eigendom, Koning Albert II-laan 16, 1000 Brussel, tel. 02 206 48 42 en 02 206 48 43 piie [email protected] Om de aanvrager wegwijs te maken in de procedure kan men beroep doen op een ‘octrooigemachtigde’.

D

UK

F

B

EU

A

I

IRL

L

E

GR

P

US

JP

Bronnen:       

European Innovation Scoreboard 2001 (Europese Commissie) Europa Bericht 26 februari 2002 De heer E. Donne, Bureau Boxtael Antwerpen De heer F. Verstraelen, Ministerie van Economische Zaken – Bestuur Handelsbeleid Dienst voor Industriële Eigendom, Brussel Octrooibureau de Merkplaats, Amsterdam Ing. W. Hellemans, octrooigemachtigde

Ed De Winter

Taalperikelen Europa wil een Europees octrooi invoeren. De beschrijving van het product zou dan gebeuren in een beperkt aantal talen. Sommige landen (vooral de kleinere) zijn het daar niet mee eens. Ze argumenteren dat dit functieverlies met zich meebrengt: sommige technische begrippen zijn op den duur niet meer te vatten in een andere dan een van de grote talen en uiteindelijk zouden sommige technieken enkel nog begrepen worden in het Engels. Dit zou niet enkel een taalkundige verarming betekenen maar het levert de grotere taalgebieden ook concurrentievoordeel op. Voorstanders van een Europees octrooi vinden dan weer dat het geld dat nu in vertalingen wordt gestoken naar onderzoek moet gaan. Verder vinden ze dat de belangen van de nationale patentbureaus een obstakel vormen voor een goedkoper en vlotter Europees octrooi. Voorlopig hebben de tegenstanders het gehaald.

I.M.- APRIL 2002 21

INGENIEURSCARRIERE

Ingenieurs bieden hun diensten aan 02023: Ing. (Elektromechanica, 1988). Vrij: onmiddellijk. Talen N,F,E,D. Ervaring: projectengineering en projectleiding, zwaar hijswerk en uitzonderlijk vervoer, windenergie. Belangstelling: projectengineering en engineering als zelfstandig consultant, bouwmachines en windenergie. Verkiest Oost-Vlaanderen en Antwerpen. 02024: Ing. (Bouwkunde, 1985). Vrij: onmiddellijk. Talen N,E,F, basiskennis Albanees. Ervaring: technisch-commercieel en werfleiding. Belangstelling: technisch-commercieel en werfleiding. Verkiest Vlaanderen en buitenland. 02025: Ing. (Elektronica, 1989). Vrij: onmiddellijk. Talen N,E,F. Ervaring: industrial engineering, applicatiebeheer, datawarehousing en rapportering, softwareontwikkeling, ICT/ERP consultancy. Belangstelling: functie in productie/logistieke omgeving in domein ECT/ERP. Verkiest Limburg, Vlaams-Brabant, Antwerpen en Zuid-Nederland. 02026: Ing. (Elektronica, 1972). Vrij: na opzeg. Talen N,F,E,D. Ervaring: 10 jaar progr.-analist mainframe PL/1 & Cobol, databases DB2 & IMS-DB, technische & leidinggevende functies, automatisering, Word, Excel, Access, enz., sociale vaardigheden. Belangstelling: vooral informatica progr.-analist mainframe PL/1 of Cobal, databases DB2 of IMS-DB, automatisering. Verkiest Limburg, Vlaams-Brabant en Antwerpen. 02027: Stud. Ing. (ICT, 2002). Vrij: juli 2002. Talen N,E,F. Ervaring: Turbo Pascal, C++, Visual C++, Java, Microsoft Office, Labview en netwerkinstallatie. Belangstelling: ICT, netwerkbeheer en programmeren. 02028: Architect (1980). Vrij: medio 2002. Talen N,F,E,D. Ervaring: projectmanagement bouw, engineeringdiensten, architectuur- en studiebureaus. Belangstelling: projectmanagement bouwbedrijf of bedrijf, studiebureau. 02029: Ing. (Bouwkunde, 1999). Vrij: na opzeg. Talen N,F,E,D. Ervaring: 3 jaar stabiliteitsberekeningen. Belangstelling: stabiliteitsberekeningen. Verkiest regio Gent. 02030: Ing. (Landbouw, 2001). Vrij: onmiddellijk. Talen N,F,D,E. Belangstelling: landbouw en milieu. Verkiest Limburg, Antwerpen en Vlaams-Brabant. 02031: Ing. (Bouwkunde, 1997). Vrij: onmiddellijk. Ervaring: stabiliteitsberekeningen, projectopvolging, ACAD, MS Office. Verkiest Limburg, Vlaams-Brabant en Antwerpen. 02032: T.ing. (Mechanica, 1972). Vrij: onmiddellijk. Ervaring: kranen, aandrijftechniek en project management. Belangstelling: kranen, rolbruggen en havenkranen. Verkiest Antwerpen, OostVlaanderen en Nederlands Brabant. 02033: Ing. (Biochemie, 1997). Vrij: 1 augustus 2002. Talen N,E,F noties D en Spaans. Belangstelling: projecten, productie, biochemie, automotive en management. Verkiest Oost- en West-Vlaanderen. 02034: Ing. (Elektronica, 1981). Vrij: na opzeg. Talen N,E,F, noties Spaans. Ervaring: HF communicatie, link budget berekeningen, HF systeemanalyse en -berekeningen, technisch-commercieel en program management. Belangstelling: RF communicatie, system engineering, technischcommercieel en project management. Verkiest Antwerpen + opdrachten in buitenland. Werkgevers die in verbinding wensen te komen met één of meer van deze ingenieurs, kunnen zich wenden tot het VIK-secretariaat, Ingrid Van Damme, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel.: 03 259 11 16, fax: 03 259 11 01, of via de VIK-website: www.vik.be/jobdienst Leden die een dienstaanbieding willen laten opnemen in de ingenieursmededelingen sturen het inschrijvingsformulier (zie achteraan in dit tijdschrift) naar het VIK-secretariaat, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected] of via de VIK-website: www.vik.be/jobdienst Dit is een gratis dienst van uw Vereniging. Maak er gebruik van.

22 I.M.-

APRIL 2002

VERENIGINGSNIIEUWS Zelfkleverslag Maandelijks delen we met de stickeractie een aantal prijzen uit. Kleef uw VIK-sticker op een leuke plaats (auto, fiets, brievenbus, enz.). U kan in de prijzen vallen als een attente collega uw sticker opmerkt en ons dat meldt. Werd uw nummerplaat gepubliceerd in een vorige uitgave van de Ingenieursmededelingen dan kan u nog steeds reageren. Dit deden ook Ing. Patrick Goes uit Roeselare (nummerplaat DFH 147) en Ing. Mark Willems uit Malle (nummerplaat EUL 262). Hun prijs werd hen ondertussen toegezonden. Uit de nummerplaten die onze fulltime speurploeg doorseinde, lootten we de volgende nummers:

ASK 655

EZG 116

JKE 141

JXB 407

RZA 855

UITNODIGING UITNODIGING

Als een van deze nummerplaten de uwe is, stuur dan een kopie van het inschrijvingsbewijs en van uw VIK-lidkaart (een fotootje mag ook altijd!) op naar het VIKsecretariaat, t.a.v. Francine Demaret, Herentalsebaan 643 Wommelgem, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected] Succes!

VIK-KADERWEEKEINDE 4 – 5 mei 2002

Thema:

•

HOTEL BEVEREN

•

BEVEREN

DE TOEKOMST VAN DE VIK: VISIE EN STRATEGIE

Bespreking strategisch plan VIK . Lange termijnplanning op 3 en 5 jaar. Gastspreker: de heer Michel Flamée, Adviseur minister Vanderpoorten en vice-decaan faculteit rechten VUB, over: “Stand van zaken BaMa-voorstel en accreditering in Hoger Onderwijs”. Wisselprogramma: Kinderprogramma:

Art-deco wandeling in Sint-Niklaas en bezoek Brouwerij Boelens te Belsele begeleid schildersatelier Sint-Niklaas en kinderanimatie in Bad Michel Sint-Niklaas

Inlichtingen en inschrijvingen: VIK-secretariaat, Francine Demaret, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel. 03 259 11 09, e-mail: [email protected]

VIK-KADERWEEKEINDE I.M.- APRIL 2002 23

STUDIEGROEPEN TECHNISCH-COMMERCIEEL Is de huidige gezinsvorm aangepast aan de noden van het kind? Daarover bestaat er tegenspraak, zoals bijvoorbeeld blijkt uit het debat over tweeverdienergezinnen. Voor velen is het duidelijk dat in een dergelijk gezin de ouders minder tijd met hun kinderen doorbrengen. Maar betekent dit dat ook de kwaliteit van het contact in negatieve zin gewijzigd is? Tegelijk zijn de gezinnen kleiner geworden en steken ouders dankzij de beschikbaarheid van allerlei technologische innovaties minder tijd in onderhoudsbezigheden. Tweeverdieners doen ook meer een beroep op hulp van derden voor taken zoals het onderhoud van de tuin, de strijk of kinderoppas. Het zou dus wel eens kunnen dat tweeverdienergezinnen paradoxaal genoeg meer tijd in hun kinderen steken dan in veel gezinnen vroeger gebeurde. Dit soort discussie geeft de sfeer aan waarin het onderwerp ‘kinderen en gezinnen’ zich op dit

Lezing: "De ondergang van het gezin als belangrijkste plaats van opvoeding: nonsens of waarheid?" In samenwerking met FOC Lubbeek ogenblik bevindt. Er zijn veel onderzoeksgegevens bekend, maar die gaan vooral over dát deel van de jeugd en díe gezinnen die zich in moeilijkheden bevinden. Doordat er te weinig gegevens beschikbaar zijn over normale gezinnen en over positieve ontwikkelingen, blijft het moeilijk om een totaalbeeld te krijgen. Toch lijkt er in de maatschappij een consensus te leven dat de opvoeding van kinderen niet verloopt zoals het hoort en dat dit aan de basis ligt van het stijgend aantal kinderen dat uit de boot valt.

foto te klein

PRAKTISCH Plaats: Salons Georges, Hogeschoolplein 15, Leuven. Parkeermogelijkheden: parking Ladeuze en Shuttleservice Salons Georges Datum: vrijdag 31 mei 2002. Ontvangst vanaf 19u30. Aanvang diner om 20u15 stipt. Spreker: Prof. Dr. Peter Adriaenssens, directeur van het vertrouwensartsencentrum UZ-KUL en Kliniekhoofd Polykliniek kinderpsychiatrie Kosten voor inschrijving: 40 EUR per persoon te storten op rekening 776-5944169-09 van FOC Lubbeek vóór 17 mei 2002 Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Stadskledij verplicht.

Uw klantenbestand uitbreiden is één manier om uw verkoopscijfer te verhogen. Een betere relatie opbouwen met bestaande klanten is een andere manier om meer omzet te halen. Dikwijls wringt daar het schoentje: de commerciële medewerker heeft niet altijd een optimale relatie met potentiële of bestaande klanten. Voor hem zijn het ‘moeilijke’ klanten. Helaas heeft dit een negatieve impact op uw zakencijfer. Geen van uw klanten is gelijk. Iedere klant moet dan ook anders worden benaderd en behandeld. Met deze lezing maken we kennis met de wereld van "Relationship

Lezing "Relationship management" Hoe verkopen en onderhandelen met verschillende typen klanten?

Management". Door meer empathie, een hoger aanpassingsvermogen en een betere verkoopsbekwaamheid in functie van de stijl van de klant vergroten we onze efficiëntie en dus onze omzet. Daarbij maken we o.a. gebruik van de 4 typologieën volgens Marston. Geert van de Wiele

PRAKTISCH Plaats: Hotel Mercure Diamant, Desguinlei, Antwerpen Datum: dinsdag 30 april 2002 om 20u00 Spreker: Geert van de Wiele Kosten voor inschrijving: 8 EUR voor de leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 12 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

24 I.M.-

APRIL 2002

STUDIEGROEPEN AGENDA BIJEENKOMSTEN Studiegroep Bouwkunde 29 mei en 26 juni 2002: Kernvergadering, VIK-huis, Wommelgem, 20u00 Studiegroep Onderhoud 27 mei 2002: Kernvergadering, VIKhuis, Wommelgem, 20u00 13 juni 2002: Studiedag: "Oliemanagement", Antwerpen Studiegroep Pijpleidingen 20 juni 2002: Vroege avonduitstap "Hogedrukwaterleidingen", Antwerpen, 18u00 Studiegroep Regeltechniek 27 mei, 24 juni 2002: Kernvergadering, VIK-huis, Wommelgem, 20u00 Studiegroep Technisch-Commercieel 28 mei 2002: Slotactiviteit: "De ondergang van het gezin als belangrijkste plaats van opvoeding: nonsens of waarheid?", Leuven, 19u30 Studiegroep Veiligheid 27 mei, 17 juni 2002: Kernvergadering, VIK-huis, Wommelgem, 20u00 Studiegroep Voeding mei 2002: Bedrijfsbezoek "Soubry nv & Campina Melkunie, Roeselare & Aalter juni 2002: Lezing: "Ontwerp van productie-, koel-, diepvries- en distributieruimtes voor de voedingsindustrie, VIK-huis, Wommelgem, 20u00 Studiegroep Bedrijfsbeleid 14 mei 2002: Uiteenzetting: "McKinsey 7 S-model", VIK-huis, Wommelgem, 20u00

Inlichtingen en inschrijven:

VIK-secretariaat, Katrien Van Vosselen, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel. 03 259 11 07, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected]

I.M.- APRIL 2002 25

INGENIEUR EN VORMING

Cursusoverzicht voorjaar 2002 vanaf mei 2002 TECHNOLOGIE Bouwkunde Veiligheidspreventie voor Architecten/ ontwerpers

5A*G

16.05

Bouwgebreken

3N*A

16.05

3A*A

06.05

1D*O

05.06

4V*A

18.05

4V*A

18.05

7A*A

08.05

2N*A

04.06

Energie - Koeltechnieken Toepassingen van zonne-energie in Noord-Europa

Kunststoffen Spuitgietdag voor commerciële en administratieve werknemers

Meet- en regeltechniek Veldbussen

Mechanica Pompen

Scheikunde Basiscursus Poedertechnologie

Voeding Cleaning in Place

BEDRIJFSKUNDE Arbeidsanalyse Omsteltijdreductie met de SMED-methode

2D*A

05.06

5A*A

07.05

1D*A

17.05

7A*A

07.05

3D*A

08.05

2D*A

07.05

1D*A

24.05

5D*A

12.06

Beheer van gebouwen Facility Management

INGENIEURSMEDEDELINGEN

Kwaliteit België-Belgique P.B. Hasselt 1- 3°afd. 12/403

Interne auditor

Productie en Logistiek Fysieke distributie (Module MLM)

Onderhoud Maintenance engineering VORMINGSPROGRAMMA

TECHNOLOGIE

VOORJAAR 2002

gevorderden

INFORMATICA & COMMUNICATIETECHNOLOGIE

Veiligheid

SOCIALE EN PERSOONLIJKE VAARDIGHEDEN

MANAGEMENT

Projecting Projectplanning en management voor

BEDRIJFSKUNDE

Adreswijzigingen:

Veiligheidsmanagement voor leidinggevenden

VIK, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem

Jaargang 39 • Extra editie - januari 2002 Verschijnt niet in juli en augustus Afgiftekantoor Hasselt 1

w w w. v i k . b e

De veiligheidsadviseur voor het vervoer van gevaarlijke stoffen

26 I.M.-

APRIL 2002

INFORMATICA & COMMUNICATIE TECHNOLOGIE Algemeen Hoe gebruiksvriendelijke interfaces bouwen

2D*A

29.05

2D*A

14.05

3D*A

16.05

PC-Trainingen Access voor gevorderden Database programmatie met Visual Basic (for applications) Visual C++

7A*A

16.05

Professionele Access oplossingen

3D*A

24.05

Doorgedreven Visual Basic

4D*A

14.06

A = AVOND N = NAMIDDAG V = VOORMIDDAG D = DAG = NIEUW

*A = ANTWERPEN *B = BRUSSEL *G = GENT *GR = GRIMBERGEN *O = OOSTAKKER

Meer informatie over ons opleidingsprogramma kan men vinden op de VIK-website: http://www.vik.be of in de Gids Permanente Vorming voorjaar 2002.

MANAGEMENT Algemeen Change management

Legende

2D*B

04.06

Contact: VIK-secretariaat, Noël Aelbrecht, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel. 03 259 11 05, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected]

SOCIALE EN PERSOONLIJKE VAARDIGHEDEN De winnende presentatie

1D*A

12.06

SYMPOSIA

Persoonlijke Effectiviteit 13.06.02:

Ontwikkelen van Emotionele Intelligentie en

Olie-management, Antwerpen

positieve stresshantering

4V*G

08.05

voorjaar:

Brandveiligheid en kunststoffen, Antwerpen

Invloed uitoefenen door persoonlijke kracht

2D*A

15.05

voorjaar:

Vision, Antwerpen

Omgaan met groepsdynamiek

3D*A

14.05

Team management

4A*A

21.05

Een uitgebreide folder met verdere informatie kan u aanvragen bij de VIK, Raf Van Os, tel. 03 259 11 19, e-mail: [email protected]

Team

VIK kiest resoluut voor internet Tot voor kort was ons ledenblad "Ingenieursmededelingen" de voornaamste informatiebron voor onze leden. Voor onze kaderleden was er de VIK-STAFLEDENINFORMATIE "STIN". Meer en meer zal u ook bijkomende informatie vinden op de VIK-website: Naast de algemene pagina's kan u ook inloggen op het voor leden en/of bestuursleden gereserveerde deel (inloggen met lidnummer en geboortedatum, bij problemen even een mailtje naar [email protected]).

w w w. v i k . b e

VIK-STAFLEDENINFORMATIE zal voortaan meer en meer als nieuwsbrief "STIN-MAIL" verstuurd worden naar onze stafleden. Voor zover mogelijk worden de documenten op de VIK-website geplaatst, hetzij in het algemeen gedeelte, hetzij in de voor leden of bestuursleden gereserveerde pagina's. Zorg er dus voor dat wij het e-mail-adres(sen) kennen waarop u de nieuwsbrief wenst te ontvangen.

I.M.- APRIL 2002 27

INGENIEUR EN VORMING

VIK-Masters Hierna geven wij in het kort een overzicht van de geplande masteropleidingen die de VIK organiseert vanaf het najaar 2002. Een uitgebreide folder over deze opleidingen is te bekomen op het VIK-secretariaat.

MASTER IN BOUWMANAGEMENT 9de promotie PRAKTISCH Organisatie: de Vlaamse Ingenieurskamer (VIK), het De Nayer Instituut, de Vlaamse Confederatie Bouw (VCB) en het Sint-Lucas-Architectuurinstituut Aanvang: 21 september 2002 Wanneer: op vrijdagavond van 19u00 tot 22u00 en zaterdagvoormiddag van 09u00 tot 12u00. Op enkele zaterdagen wordt ook in de namiddag les gegeven. Tijdens de schoolvakanties worden geen lessen gegeven. Einde: juni 2003 Plaats: De Nayer Instituut, Jan De Nayerlaan 5, SintKatelijne-Waver Prijs (excl. BTW): 3.120 EUR voor leden VIK/NIRIA/VCB/EYE/afgestudeerden De Nayer/SintLucas; 3.480 EUR voor anderen. Cursusteksten en verfrissingen inbegrepen. Het aantal deelnemers is beperkt!

MASTER IN PRODUCTIE & AUTOMATISERING 5de promotie PRAKTISCH Organisatie: de Vlaamse Ingenieurskamer (VIK) en de Karel de Grote Hogeschool in samenwerking met het VDAB-trainings- en opleidingscentrum van Vilvoorde. Aanvang: 24 september 2002 Wanneer: op dinsdagavond van 19u00 tot 22u00 en zaterdagvoormiddag van 09u00 tot 12u00. Tijdens de schoolvakanties worden geen lessen gegeven. Einde lessen: juni 2003 Plaats: Karel de Grote Hogeschool, Salesianenlaan 30, Hoboken. Enkele sessies zullen omwille van de vereiste apparatuur op een andere locatie gegeven worden. Prijs (excl. BTW): 3.120 EUR voor leden VIK/NIRIA/EYE, afgestudeerden en personeel KdG evenals personeel VDAB; 3.480 EUR voor anderen. Cursusteksten, een aantal CD-rom’s en verfrissingen inbegrepen. Het aantal deelnemers is beperkt!

28 I.M.-

APRIL 2002

MASTER IN INFORMATIETECHNOLOGIE 10de promotie PRAKTISCH Organisatie: de Vlaamse Ingenieurskamer (VIK) en de Katholieke Hogeschool Kempen (KHK) Aanvang: 20 september 2002 Wanneer: op dinsdagavond van 19u00 tot 22u00 en zaterdagvoormiddag van 09u00 tot 12u00. Tijdens de schoolvakanties worden geen lessen gegeven. Einde: juni 2003 Plaats: Katholieke Hogeschool Kempen, Campus HIKempen, Kleinhoefstraat 4, Geel Prijs (excl. BTW): 3.120 EUR voor leden VIK/NIRIA/EYE/afgestudeerden KHK; 3.480 EUR voor anderen. Cursusteksten en verfrissingen inbegrepen. Het aantal deelnemers is beperkt !!!

MASTER IN COMMUNICATION TECHNOLOGY 5de promotie PRAKTISCH Organisatie: de studiegroep "Telematica" van de Vlaamse Ingenieurskamer (VIK) en het De Nayer Instituut Aanvang: 5 oktober 2002 Wanneer: op dinsdagavond van 19u00 tot 22u00 en zaterdagvoormiddag van 09u00 tot 12u00u. Tijdens de schoolvakanties worden geen lessen gegeven Plaats: De Nayer Instituut, Jan De Nayerlaan 5, SintKatlijne-Waver Einde: juni 2003 Prijs (excl. BTW): 3.120 EUR voor leden VIK/NIRIA/EYE/afgestudeerden De Nayer Instituut; 3.480 EUR voor anderen. Cursusteksten en verfrissingen inbegrepen. Het aantal deelnemers is beperkt!

OPLEIDING MILIEUCOÖRDINATOR De VIK en het De Nayer Instituut slaan de handen opnieuw in mekaar voor het programma "Aanvullende vorming Milieucoördinator - type A en B" op basis van de wettelijke bepalingen terzake.  De aanvraag voor hernieuwing van de erkenning wordt ingediend bij de bevoegde overheid.  De cursus start in september 2002 en loopt tot juni 2003 met een eindwerkverdediging begin september 2003.  Diverse modules (milieuzorg - bodemsanering - lucht - water - ....) worden opengesteld voor andere geïnteresseerden.  Na het volgen van de volledige cursus en het slagen in examens en eindwerk bekomt men het certificaat type A of B. Na het volgen van een module bekomt men een aanwezigheidsattest (permanente vorming).

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN NOORD-WEST-VLAANDEREN ALGEMENE LEDENVERGADERING dinsdag 4 juni 2002

PRAKTISCH

Op dinsdag 4 juni houdt de Vlaamse Ingenieurskamer, Afdeling Noord-West-Vlaanderen, haar jaarlijkse statutaire Algemene Ledenvergadering.

Leden kunnen van gedachten wisselen over de geplande en de voorbije activiteiten. De vergadering is een manier om in contact te komen met collega’s en nieuwe ideeën te lanceren. Dit jaar staat er een bijzondere ledentombola op het programma.

Programma      



Verwelkoming door Ing. Hans Dufoer, voorzitter. Goedkeuring verslag Algemene Ledenvergadering van 19 juni 2001. Overzicht activiteiten werkjaar 2001 – 2002 door Ing. Franky Warrinnier, secretaris. Kasverslag en overzicht financiële toestand door Ing. Frans Debruycker, penningmeester. Verkiezing voorzitter en twee afgevaardigde leden. Trekking tombola prijzen: één voor de leden van het regionaal bestuur, één voor de leden van het jongerenteam en twee voor de VIK-leden van de regio Noord-West-Vlaanderen. Varia.

Plaats: Hof van Watervliet, Oude Burg 27, Brugge Datum: dinsdag 4 juni 2002 om 20u Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

BEZOEK MUTOH EUROPE N.V. dinsdag 14 mei 2002

Mutoh Europe N.V. ontwikkelt en produceert inktjetprinters, snijplotters en (computer)randapparatuur voor grafisch werk.

PRAKTISCH

Aanvankelijk (begin 1992) spitste het bedrijf zich toe op distributie, assemblage en technische ondersteuning van de ontwikkelde CAD randapparatuur zoals daar zijn: tekenmachines, digitizers en pen/potloodplotters. Naar gelang de jaren elkaar opvolgden werd er een eigen R&D-afdeling opgericht, die leidde tot de lancering van de eerste Mutoh snijplotters. Naast deze uitbouw en verdere ontwikkeling van professionele snijplotterreeksen,

werd er ook gestart met de ontwikkeling van de inktjettechnologie. Tot de OEM’s (Original Equipment Manufactures) behoren stuk voor stuk toonaangevende namen in de visuele communicatiemarkt waaronder Agfa Gevaert en Gerber Scientific Products. Eind 2000 werd bovendien gestart met de bouw van een nieuwe bedrijfsvleugel (+/- 5.500 m2) waardoor de huidige bedrijfsoppervlakte nagenoeg verdubbeld werd. Mutoh Europe N.V. stelt momenteel 120 mensen tewerk.

Plaats: Mutoh Europe N.V., Archimedesstraat 13, Oostende Datum: dinsdag 14 mei 2002 om 19u00 Kosten voor deelneming: gratis voor alle VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 7,5 EUR Inschrijving vereist: VIK–secretariaat. Het aantal deelnemers is beperkt tot max.35 personen.

I.M.- APRIL 2002 29

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN NOORD-WEST-VLAANDEREN BEZOEK AAN DE ZONNE-ARC zaterdag 25 mei 2002

PRAKTISCH

De zonne – arc is een experimenteel woonatelier. Het bouwen, wonen en leven gebeurt op het ritme van de natuur. Tijdens de zonneronde, een praktische rondleiding, maak je kennis met actieve- en passieve zonne-energie, netgekoppelde zon- en windsystemen, thermische zonne-installaties voor tapwater en ruimteverwarming, zonneschoorsteen, natuurlijke ventilatie en airco, kleinschalige watervoorziening en –zuivering, composttoilet, zonneparabool, nieuwe isolatie- en ventilatietechnieken en nog

zoveel meer. Men maakt op deze manier kennis met het ZENIT project, een duurzaam energieproject dat maximale zelfredzaamheid koppelt aan minimale afhankelijkheid van technologie. Zon, wind, regen en biomassa zwaaien er de plak. De HUMOTICA-filosofie is de zonnedraad doorheen het verhaal. Humotica betekent immers: alles kan beter, eenvoudiger en natuurlijker. Meer doen met minder, small is beautiful, haalbaarheid en betaalbaarheid zijn basisingrediënten van de Humotica–visie.

Plaats: De Zonne-arc v.z.w., Couthoflaan 38, Proven Datum: zaterdag 25 mei 2002 om 10u00 tot 12u30 Kosten voor deelneming: 5,00 EUR voor alle VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 7,50 EUR Inschrijving vereist: VIK–secretariaat. Het aantal deelnemers is beperkt tot max. 20 personen. Algemene opmerkingen  Er is geen parkeermogelijkheid op het domein. Laat uw wagen achter ter hoogte van Couthoflaan 46, dit is aan km-paal 15,4. De laatste 800 meter worden te voet afgelegd. Dit geeft u de kans om in alle rust de Zonne-arc te betreden. Minder mobiele personen geven ons vooraf een seintje. De zonne-arc is gelegen langsheen de N308, dit is de baan van Poperinge naar Proven.  Hilde en Willy van de Zonne-arc vinden het fijn zo u niet rookt en uw huisdieren thuis laat.  Het grootste deel van het bezoek gebeurt buiten, gelieve u daar, zeker bij regenweer, op te voorzien.

ACTIVITEITENKALENDER 2002

NOORD-WEST-VLAANDEREN

14.05.2002:

Bezoek aan Mutoh, Oostende

25.05.2002:

Bezoek aan de Zonne-Arc, Proven

04.06.2002:

Statutaire Ledenvergadering, Brugge

09.06.2002:

Familiale wandeltocht, Brugge

16.10.2002:

Bezoek New Holland Belgium, Zedelgem

01.12.2002:

Happening, Guldenberg Wevelgem (i.s.m.Afd. ZWV)

10.12.2002:

Bezoek Proviron

Tenzij anders vermeld dienen de inschrijvingen voor de activiteiten, georganiseerd door de VIK-Afdeling NoordWest-Vlaanderen, te gebeuren op volgend adres: VIK-secretariaat, Ingrid Van Damme, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel.: 03 259 11 16, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected].

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN ZUID-WEST-VLAANDEREN ACTIVITEITENKALENDER 2002

ZUID-WEST-VLAANDEREN

29-30.06.2002: Weekeind uitstap Chablis-Champagne 13.09.2002:

Bezoek Bombardier Transportation, Sint-Michiels

01.12.2002:

Happening, Guldenberg, Wevelgem (i.s.m. Afd. NWV)

Tenzij anders vermeld dienen de inschrijvingen voor de activiteiten, georganiseerd door de VIK-Afdeling – Zuid West – Vlaanderen, te gebeuren op volgend adres: VIK–secretariaat, Ingrid Van Damme, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel. 03 259 11 16, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected]

30 I.M.-

APRIL 2002

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN OOST-VLAANDEREN ALGEMENE LEDENVERGADERING maandag 17 juni 2002

PRAKTISCH

De Regionale Afdeling Oost-Vlaanderen houdt haar jaarlijkse algemene ledenvergadering op maandag 17 juni aanstaande.

Bij de bespreking van het jaarverslag wordt de werking van de regionale geëvalueerd. Aansluitend op de vergadering zal Ing. Jos Kestens vanuit zijn ruime ervaring een voordracht houden over Europese standaardisatie.

Plaats: ’t Voske, Sint-Baafsplein, Gent Datum: maandag 17 juni 2002 om 20u00 Inschrijving vereist: VIK-secretariaat Afdeling Oost-Vlaanderen

BANKET

Bijtitel: zaterdag 1 juni 2002

PRAKTISCH

De VIK-Afdeling Oost-Vlaanderen organiseert ook dit jaar weer haar jaarlijks banket. De afgestudeerden van de promotiejaren ’42; ’52, ’62, ’72, ’82 en ’92 worden traditioneel in de bloemetjes gezet. Voor de

afgestudeerden van 1977 (= 25 jaar!) is er een extraatje voorzien! Meld uw afstudeerjaar bij inschrijving!

Plaats: Braemhof, Braemkasteelstraat 6, Gent Datum: zaterdag 1 juni 2002 vanaf 20u00 Kosten voor deelneming: 50 EUR per persoon, inbegrepen dranken na de maaltijd, muziek en dans Inschrijving vereist: VIK-secretariaat Afdeling Oost-Vlaanderen

BEZOEK AAN DE DIESEL-ELEKTRISCHE CENTRALE SPE TE GENT Gigant van de Industriële Archeologie

PRAKTISCH

Het VIK-Centrum Seniorenwerking, in samenwerking met de Regionale Afdeling Oost-Vlaanderen, nodigt alle geïnteresseerden uit tot een uniek bezoek aan de Diesel-elektrische centrale van SPE te Gent. Deze gigant van industriële archeologie en Belgische ingenieurskunst werd reeds besproken in het oktobernummer van de Ingenieursmededelingen.

Onder begeleiding van ir. Eric Antoons en Ing. Jos Kestens kunt u kennismaken met deze indrukwekkende installaties. Meer info in de Ingenieursmededelingen oktober 2001 of op www.vik.be

Plaats: Elektrische Centrale SPE, Ham 68, Gent Datum: vrijdag 10 mei 2002 om 10u00 Inschrijving vereist: VIK-secretariaat Afdeling Oost-Vlaanderen Het aantal plaatsen is beperkt tot maximum 20 personen.

I.M.- APRIL 2002 31

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN OOST-VLAANDEREN ACTIVITEITENKALENDER 2002 10.05.2002:

Bezoek diesel-elektrische centrale SPE, Gent

01.06.2002:

Banket, Kasteel van Zwijnaerde

17.06.2002:

Statutaire Ledenvergadering, Gent

OOST-VLAANDEREN

Tenzij anders vermeld dienen de inschrijvingen voor de activiteiten, georganiseerd door de VIK-Afdeling OostVlaanderen, te gebeuren op volgend adres: VIK-secretariaat, Afdeling Oost-Vlaanderen, p/a Ing. Ludo Verhegghe, Langenakkerlaan 36, 9080 Lochristi, tel. en fax: 09 355 19 40, e-mail: [email protected]. De activiteiten van de VIK-Afdeling Oost-Vlaanderen kan men steeds raadplegen op de VIK-website onder: URL: http://gallery.uunet.be/vik-ovl.

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN WAASLAND LEZING: "VEILIGHEIDSCOÖRDINATIE OP BOUWPLAATSEN"

Het KB "Tijdelijke of mobiele bouwplaatsen": last of opportuniteit?

In 1992 vaardigde de EEG de specifieke richtlijn 92/57/EEG "Minimumvoorschriften inzake veiligheid en gezondheid voor tijdelijke en mobiele bouwplaatsen" uit. De omzetting van deze Europese richtlijn in Belgisch recht ging met de nodige detaillering gepaard. Toch blijft ze voor de betrokken partijen, zij het nu de architect, het studiebureau, de opdrachtgever, de aannemer of de coördinator zelf, vaak nog te vaag en zijn er heel wat vragen bij de praktische toepassing ervan.

PRAKTISCH

Meer informatie omtrent deze lezing kan men vinden in de vorige uitgave van de Ingenieursmededelingen.

32 I.M.-

Plaats: VTI Sint-Laurentius, Pr. Thuysbaertlaan 1, Lokeren Datum: donderdag 23 mei 2002 om 20u00. Einde voorzien omstreeks 22u00 Spreker: Els Van Parijs Kosten voor deelneming: gratis voor alle VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 7,44 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Inschrijvingen (max. 30 personen) tot en met dinsdag 21 mei 2002. Opgelet: gelieve werkgever en uitgeoefende functie mee te delen.

APRIL 2002

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN WAASLAND VERSLAG LEZING: "RISKMANAGEMENT EN EXPLOSIEBEVEILIGING" Een oordeelkundige keuze van de juiste beveiligingswijze in functie van een objectieve kosten-baten-analyse De VIK-Afdeling Waasland organiseerde onlangs een lezing over explosiebeveiliging. Door de nieuwe Atex-normeringen is iedereen zich bewust dat explosiebeveiliging meer is dan de ombouw of aankoop van een toestel. Atex-normering betekent een herdenken van de bedrijfsfilosofie op het vlak van de beveiliging en dit niet enkel uit het materiële oogpunt. De 45 geïnteresseerden getuigden dat explosiebeveiling zeer actueel is in de industrie. De onvermijdelijke vraag - wat moet dit kosten, en wat is de meeste economische beveiligingswijze – kwam steeds opnieuw terug tijdens de lezing. Nieuwe normen betekenen bijna altijd nieuwe investeringen en dat beïnvloedt de concurrentiepositie.

tussen het gewenste beveiligingsniveau en de kosten ervan. Beveiligingstechnieken dienen zo te worden gekozen dat ze geen negatieve invloed hebben op de productiviteit, waarbij niet uit het oog mag worden verloren dat iedere investering verantwoord dient te zijn ten opzichte van een acceptabel restrisico. De VIK-Afdeling Waasland deed voor dit complex onderwerp beroep op de ervaring van de firma Stuvex (Kontich). De heren Janssens, algemeen directeur StuvEx en president IRMACO-Groep en Ake Harmanny, technisch–wetenschappelijk directeur StuvEx, gaven een gestructureerde lezing die erg werd gewaardeerd. De Afdeling Waasland wil dit thema blijven volgen. Nieuwe initiatieven zijn te volgen op de website van de Afdeling Waasland. Ing. Gino De Landtsheer

Bij de studie van projecten en de keuze van toestellen moet een aanvaardbaar evenwicht gezocht worden

ACTIVITEITENKALENDER 2002

WAASLAND

23.05.2002:

Lezing: "K.B. veiligheid op tijdelijke en mobiele werkplaatsen: last of opportuniteit", Lokeren

06.06.2002:

Algemene Ledenvergadering + bierproefavond, Sint-Niklaas

september 2002: Bezoek aan de werf "Tunnel onder de Westerschelde" 11.11.2002:

Bezoek aan GIRA, Duitsland

Tenzij anders vermeld dienen de inschrijvingen voor de activiteiten, georganiseerd door de VIK-Afdeling Waasland, te gebeuren op volgend adres: VIK-secretariaat, Ingrid Van Damme, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel.: 03 259 11 16, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected]. De aankondigingen van activiteiten die de VIK-Afdeling Waasland haar leden aanbiedt, kan men ook steeds raadplegen via de VIK-website of rechtstreeks via het adres: http://www.vikwsl.yucom.be. Tevens kan men op bovenstaande website van de VIK-Afdeling Waasland een historiek van verslagen opvragen van de reeds eerder georganiseerde activiteiten. I.M.- APRIL 2002 33

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN BRUSSEL-HALLE-VILVOORDE TEN HUIZE VAN

zaterdag 25 mei 2002 Op zaterdag 25 mei brengen wij een bezoek aan het atelier van beeldhouwer Luc Van Ruysevelt. Als autodidact, nadien aangevuld door cursussen aan de Academie van Anderlecht, vond Luc vrij vroeg zijn weg naar het beeldhouwen: hout, marmer, steen of brons noch polyester hielden hun geheim verborgen voor zijn zoekend temperament. Vooral menselijke figuren zijn geliefde thema’s. Van Ruysevelt werd gelauwerd met talrijke prijzen. Na een rondleiding in zijn atelier gaan we aan tafel bij de kunstenaar zelf en genieten we samen van de culinaire kunsten van zijn broer.

PRAKTISCH

In de namiddag bezoeken we het Felix De Boeckmuseum te Drogenbos, waar we rondgeleid

worden door conservator Jan De Kelver, die een deel van zijn jeugd doorbracht op de hoeve van Felix De Boeck. Na humaniora en studies kunstgeschiedenis bij de Vlaamse letterkundige August Vermeylen, ging Felix zich aan de schilderkunst wijden. Hij werd boer en "zondagsschilder". De autodidact De Boeck kende een snelle evolutie van impressionisme en expressionisme naar fascinerend abstract en figuratief. Opvallend zijn de gloedvolle werken van 1933 tot 1950. Zijn oeuvre valt op door de talrijke zelfportretten. Constanten zijn het peilen naar het essentiële en de relatie God-mens-natuur. De Boeck’s werk werd sterk beïnvloed door de dood van vier van zijn kinderen.

Plaats: Kasteel Coloma te Sint-Pieters-Leeuw. Afspraak op de parking aan de hoofdingang van het kasteelpark Datum: zaterdag 25 mei 2002 om 10u00, samenkomst om 09u45 stipt! De verplaatsing gebeurt met eigen wagen, carpooling is mogelijk Kosten voor deelneming: 17 EUR voor VIK-leden en hun familie; 20 EUR voor niet-leden, bedrag vooraf te betalen op rek.nr. 000-0929283-23 van R. Mortier te 1030 Schaarbeek, met vermelding "Ten huize van 25 mei met …… personen". Deze prijs omvat het entreeticket voor het museum F. De Boeck + vergoeding voor de gids en een lunch + drankje in het atelier van beeldhouwer Luc Van Ruysevelt. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Het aantal deelnemers is beperkt tot maximum 35 personen.

BEZOEK "HET ONBEKENDE SCHAARBEEK" OP 21 JUNI 2002 Gezamenlijk initiatief van de Regionale Afdelingen Brussel-Halle-Vilvoorde en Mechelen en met de steun van het kabinet van de Schepen van Nederlandse Cultuur van Schaarbeek. Van alle gemeenten uit het Brussels Hoofdstedelijk Gewest was Schaarbeek enkele jaren geleden voor het overgrote deel van de Vlamingen erg omstreden. Dit had vooral te maken met het specifiek politiek klimaat dat lange tijd verre van uitnodigend was voor Nederlandstaligen. Vlamingen lieten de gemeente dan ook - soms ten onrechte - links liggen. Ondertussen is er echter een gevoelige kentering ingetreden en veel jonge Vlamingen ontdekken nu opnieuw de rijkdom die deze prachtige gemeente te bieden heeft. Het patrimonium van Schaarbeek dat o.a. dateert uit de Art-Nouveau en de Art-Deco periode is in sommige buurten van een overweldigende pracht en bleef praktisch onaangeroerd en uitstekend bewaard.

34 I.M.-

APRIL 2002

Dat Vlaamse invloeden bij de bouw van de talrijke patriciërswoningen een belangrijke rol hebben gespeeld is voor velen onbekend, alsmede het feit dat de overgrote meerderheid van de vele kunstenaars die destijds hun stempel drukten op het Schaarbeeks artistiek gebeuren hun wortels in Vlaanderen hadden. Voor de derde keer organiseert de VIK een geleide wandeling in Schaarbeek. Het programma is deze keer nog uitgebreider dan de vorige. Daarvoor konden wij op de steun rekenen van de Heer Luc Denys, de huidige schepen van Nederlandse Cultuur. Als afsluiter van dit geleid bezoek zijn wij erin geslaagd uitzonderlijk nog eens de deuren van het orgelmuseum voor onze VIK-leden te laten openen.

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN BRUSSEL-HALLE-VILVOORDE Wellicht wordt het de allerlaatste kans om dit grootste privé-orgelmuseum van België te bezoeken. Mis deze ultieme kans niet. Het programma lijkt zwaar maar de loopafstanden zijn zeer kort en wij hebben gezorgd voor regelmatige verpozingen en voor versterking van de innerlijke mens.

Snel inschrijven is aanbevolen daar het biermuseum een beperkte bezoekerscapaciteit heeft. Er wordt rekening gehouden met de volgorde van inschrijving. Ten laatste begin juni 2002 bevestigen wij uw inschrijving schriftelijk en sturen we u een routebeschrijving.

Programma 13u15:

Samenkomst op het Colignonplein voor het Gemeentehuis.

13u30:

Ontvangst op het Gemeentehuis en rondleiding door Schepen Luc Denys die de pracht van dit in neo-Vlaamse renaissancestijl opgetrokken gebouw zal belichten.

15u00:

Wandeling vanaf het Colignonplein, met zijn overwegend in Vlaamse stijl opgetrokken herenhuizen, naar de St. Servaaskerk en verder naar de Louis Bertrandlaan waar wij dieper ingaan op een schitterende reeks Art Deco woningen. Bezoek aan de gemeentelijke basisschool van de Josephat/Biekorfstraat met haar bijzonder mooie overdekte speelplaats.

16u30:

Bezoek aan het biermuseum op de Louis Bertrandlaan met aansluitend een koffietafel aangeboden door de VIK.

PRAKTISCH

16u00:

Voor deelnemers die met hun auto komen is het verkieslijk deze op de L. Bertrandlaan te parkeren. Dit is een vrije parkeerzone op ± 5 minuten loopafstand van het Colignonplein. 18u00:

Vertrek per auto naar het orgelmuseum aan de Waelhemstraat.

18u30:

Bezoek aan het privaat orgelmuseum Ghysels met als afsluiter een gezellige drink in het staminee. Het orgelmuseum herbergt een zeer fraaie collectie mechanische muziekinstrumenten en orgels die vakkundig werden gerestaureerd door hun verzamelaar en die perfect functioneren. Enkele ervan zijn unieke exemplaren en een bezoek (en beluisteren) dus overwaard.

Plaats: Samenkomst op het Colignonplein voor het Gemeentehuis, Schaarbeek Datum: vrijdag 21 juni 2002 om 13u15 Kosten voor deelneming: 7,50 EUR per persoon voor VIK-leden en hun familie, niet-leden betalen 9,00 EUR per persoon. In deze prijs zijn de inkomgelden voor het biermuseum en het orgelmuseum begrepen alsmede een welkomstdrankje en de koffie tijdens de koffietafel. De koffietafel zelf is gratis en wordt door de VIK-Afdeling Brussel-Halle-Vilvoorde aangeboden. U maakt het bedrag over op rekening: 0000929283-23 van Roland Mortier, E. Demolderlaan 131, 1030 Schaarbeek, met vermelding "Onbekend Schaarbeek 21.06.02 - …. deelnemer(s) na schriftelijke bevestiging van uw inschrijving. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

ACTIVITEITENKALENDER 2002

BRUSSEL-HALLE-VILVOORDE

15.05.2002:

Bezoek Treco van Caterpillar, Overijse (i.s.m. Afdeling Leuven-Hageland)

25.05.2002:

Ten huize van, Sint-Pieters-Leeuw

07.06.2002:

Algemene Ledenvergadering; Sint-Pieters-Leeuw

19.06.2002: Bezoek Turbowinds, Overijse (i.s.m. Afdeling Leuven-Hageland) 21.06.2002:

Stadswandeling "Het onbekende Schaarbeek", i.s.m. Afdeling Mechelen

Tenzij anders vermeld dienen de inschrijvingen voor de activiteiten, georganiseerd door de VIK-Afdeling BrusselHalle-Vilvoorde, te gebeuren op volgend adres: VIK-secretariaat, Ingrid Van Damme, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel.: 03 259 11 16, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected].

I.M.- APRIL 2002 35

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN ANTWERPEN BEZOEK FORT VAN BORSBEEK zondag 9 juni 2002

Fort 3 van Borsbeek werd ontworpen door Henri Alexis Brialmont en werd gebouwd tussen 1860 en 1864. Het is een onderdeel van de binnen-verdedigingsgordel van de vesting Antwerpen. Fort 3 is het oudste van de acht oorspronkelijke forten en samen met de grote omwallingen rond de stad behoort het tot de eerst uitgevoerde werken.

PRAKTISCH

Omdat het fort van Borsbeek als eerste werd gebouwd, wijkt het grondig af van de andere en het is het enige dat volgens de oorspronkelijke plannen werd afgewerkt. De grachtverdediging werd in steen opgetrokken en is 800 meter lang.

Hoewel het domein een militaire functie had, wilde Brialmont dat het uitstraling zou hebben. Kosten noch moeite werden gespaard. Er werd arduin en selectief metselwerk verwerkt in de afwerking van de gewelven. Hoewel het vandaag de dag tamelijk vervallen is, behoudt het domein toch zijn oorspronkelijke pracht en wordt het als een uitzonderlijke prestatie van de meester-metselaars van die tijd beschouwd. De rondleiding duurt 1,5 à 2 uur.

Plaats: Domein Fort 3, R11, Frans Beirenslaan 2 A, Borsbeek. Het domein ligt tegenover de landingsbaan van het VLM-vliegveld. Samenkomst in het fort zelf. Datum: zondag 9 juni 2002, rondleiding om 14u00 Kosten voor deelneming: gratis voor alle VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 7,44 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

STADSWANDELING: "HET LEVEN IN DE OUDE STAD" zondag 5 mei 2002

‘Antwerpen Averechts’ legt de stad aan uw voeten en onderhoudt u over de charme van het wonen in de stad, over werken, feesten en betogen, over het voortdurend wisselende gelaat van de stad.

PRAKTISCH

Het historisch stadscentrum tussen Groenplaats en Schelde is meer dan een pretpark voor toeristen en middenstanders. Al eeuwenlang wonen en werken mensen hier: rond de Grote Markt, aan de oude ruien en vlieten, in het Schipperskwartier.

Vroeger vond je er een mengeling van havenleven en bewoning, nu moeten de bewoners het opnemen tegen het oprukkende toerisme. We gaan op zoek naar overblijfsels van de ruienstad, de ravages van de V-bommen en de naoorlogse periode, naar oude en nieuwe uitgaanders, het nieuwe wonen op de kaaien, het leven in het Schipperskwartier en naar het evenwicht tussen bewoners en bezoekers. De wandeling duurt circa 2,5 à 3 uur.

Plaats: verzamelen aan het Brabo-beeld op de Grote Markt, Antwerpen Datum: zondag 5 mei 2002 om 10u00 (verzamelen om 09u45) Kosten voor deelneming: 3,50 EUR voor VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 7,50 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Het aantal deelnemers is beperkt tot 25 personen.

ACTIVITEITENKALENDER 2002 05.05.2002:

Stadswandeling "Leven in een oude stad", Antwerpen

09.06.2002:

Bezoek Fort van Borsbeek, Borsbeek

09.10.2002:

Kroegentocht, Antwerpen

ANTWERPEN

Tenzij anders vermeld dienen de inschrijvingen voor de activiteiten, georganiseerd door de VIK-Afdeling Antwerpen, te gebeuren op volgend adres: VIK-secretariaat, Ingrid Van Damme, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel.: 03 259 11 16, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected].

36 I.M.-

APRIL 2002

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN MECHELEN LEZING: "DE BIONISCHE MENS: WAAR BEGINT EN EINDIGT DE SCIENCE FICTION" donderdag 6 juni 2002

Meer dan 40 jaar geleden ontving de Zweedse ingenieur Arne Larsson de eerste, volledig geïmplanteerde pacemaker, in het Karolinska instituut te Stockholm. Dat was een mijlpaal in het wereldwijde bionische onderzoek. Enkele jaren later werden de eerste stappen gezet in het onderzoek en de ontwikkeling van het bionische oor waarmee doven (terug) kunnen horen. Het adjectief ‘bionisch’ is ontstaan uit de samenvoeging van bio(logisch) en (elektronisch en wordt algemeen gebruikt voor prothesen die de functies van lichaamsdelen kunnen herstellen of vervangen. Dat kunnen gebreken zijn ontstaan ten gevolge van ongevallen, ziekten of leeftijd.

PRAKTISCH

Vandaag de dag beschikken de chirurgen reeds over een uitgebreid gamma aan ‘bionische’ hulpmiddelen. Ondanks de, voor velen, sensationele vooruitgang en de ontelbare positieve resultaten is het onderzoek en de ontwikkeling van prothesen en implantaten in vergelijking met bijvoorbeeld de ruimtevaarttechnologie, een achterop gebleven gebied. Het is een domein dat nog heel veel potentieel bezit voor verdere ontwikkelingen.

Het blijft echter moeilijk om de fictie en de realiteit duidelijk te scheiden. De media en sommige populair-wetenschappelijke programma’s stellen deze technologie soms anders voor dan ze in werkelijkheid is. Natuurlijk blijft het een gebied dat sterk tot de verbeelding spreekt. Denken we maar aan Frankenstein en ‘Seven of Nine’ uit Star Trek. De voordracht zal vertrekken van de ontwikkeling van het bionische oor (cochleaire implantaat) dat heden ten dage reeds een eerste ‘commercieel’ stadium heeft bereikt. De factoren die het succes bepalen worden in detail toegelicht. Vertrekkende van de geschiedenis en de concrete eigenschappen van dit artificiële ‘gehoor’, wordt tenslotte een poging gedaan om de toekomstige bionische ontwikkelingen in kaart te brengen. Kunnen we dan toch binnenkort de «Encyclopedia Brittanica» downloaden in onze hersenen?

Plaats: Passade (voormalige mister 100), Brusselsesteenweg 301, Mechelen Datum: donderdag 6 juni 2002 om 20u00 Spreker: Ing. Peter Deman, AZ St. Augustinus Kosten voor deelneming: gratis voor alle VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 7,44 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

BEZOEK UMICORE

donderdag 23 mei 2002

PRAKTISCH

Sinds 1912 is UM actief in Olen, zij het onder diverse bedrijfsnamen. De naam van de groep luidt thans ‘Umicore’. Haar productiesite in Olen omvat de derde grootste koperraffinaderij van Europa en de belangrijkste kobalt- en germaniumverwerkingseenheid ter wereld. Die activiteiten zijn ingedeeld in drie bedrijfseenheden: Koper, Kobalt & Energie-produc-

ten en Elektro-Optische Materialen. Voor meer informatie over dit bezoek verwijzen wij naar de vorige uitgave van de Ingenieursmededelingen.

Plaats: Umicore, Watertorenstraat 33 - ingang B, Olen Datum: donderdag 23 mei 2002 om 14u00 Kosten voor deelneming: gratis voor alle VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 7,44 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Het aantal bezoekers is beperkt. Als u nà inschrijven toch bent verhinderd, wil dan direct het secretariaat inlichten. Routebeschrijving: de N153 nemen, vanaf de E34 richting Lille/Herentals of vanaf de E313 richting Herentals

I.M.- APRIL 2002 37

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN MECHELEN BEZOEK WERKEN HST NOORD-ZUID-VERBINDING TE ANTWERPEN

PRAKTISCH

Een bezoek aan een gigantische bouwplaats. Het Antwerpse station krijgt vier verdiepingen: zes doodlopende sporen op het huidige niveau(niveau +1), daaronder een voetgangersniveau met winkels en diensten (gelijkvloers), dan vier doodlopende sporen op niveau –1, en vier doorgaande sporen niveau –2. De hele constructie blijft overzichtelijk door het opengewerkte ontwerp.

Een uitgekiemd systeem van liften, roltrappen en paden brengt de reiziger vlug van het ene perron naar het andere. Alle perrons zijn geschikt om zelfs twee gekoppelde HST-stellen (400 m) te ontvangen.

Plaats: samenkomst inkomhal ontvangstgebouw, Astridplein, Antwerpen Datum: vrijdag 24 mei 2002 om 13u30 Kosten voor deelneming: gratis voor alle VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 7,50 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat Voor meer informatie verwijzen wij naar de vorige uitgave van de Ingenieursmededelingen.

ACTIVITEITENKALENDER 2002

MECHELEN

23.05.2002:

Bedrijfsbezoek Umicore, Olen

24.05.2002:

Werfbezoek aan de tunnelwerken NMBS, Antwerpen-Centraal

06.06.2002:

Lezing: "De bionische mens, waar begint en eindigt de science fiction", Mechelen

21.06.2002:

Stadswandeling: "Het onbekende Schaarbeek", Schaarbeek

06.09.2002:

Bezoek aan HST-werken NMBS-station, Antwerpen-Centraal

26.09.2002:

Informatie–, presentatie–, vraaggesprekavond: "Optimalisatie van de KMO", Mechelen

16.10.2002:

Bezoek New Holland Belgium N.V., Zedelgem

Tenzij anders vermeld dienen de inschrijvingen voor de activiteiten, georganiseerd door de VIK-Afdeling Mechelen, te gebeuren op volgend adres: VIK-secretariaat, Ingrid Van Damme, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel. 03 259 11 16, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected]

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN LEUVEN-HAGELAND WEEKEND CHAMPAGNESTREEK van 7 tot 9 juni 2002

Het woord "Champagne" spreekt tot ieders verbeelding. Maar achter de drank zit een complexe wijnbouw en vinificatie. De champagnestreek is een prachtige regio die niet eens zo ver van Leuven vandaan ligt en zeker een bezoekje waard is. De VIK-Afdeling Leuven–Hageland gaat op weekend

38 I.M.-

APRIL 2002

in deze prachtige streek. Het office de tourisme van Epernay heeft speciaal voor ons een prachtig programma uitgewerkt. U kan de champagnestreek ontdekken en kennis maken met een groot wijnhuis, maar ook met een kleinere wijnboer (die daarom niet minder heerlijke champagnes produceert).

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN LEUVEN-HAGELAND Programma Vrijdag 7 juni: vanaf 16 uur: aankomst in hotel de la Cloche, Place Mendès 5, Epernay, gevolgd door een overheerlijk avondmaal.

PRAKTISCH

Zaterdag 8 juni: 08u00: ontbijt 9u30 tot 11u00: begeleide wandeling door de stad Epernay waar we de belangrijkste bezienswaardigheden bekijken. 11u tot 12u: rondleiding in de kelders van één van de beroemdste Champagnehuizen (Mercier). Na het bezoek is er gelegenheid tot degustatie. 12u00 tot 14u30: middagmaal in een restaurant in Epernay. 14u30: vertrek naar Hautvillers, de bakermat van de champagne. 14u45 tot 17u30: wandeling in Hautvillers waar we verschillende wijngaarden doorkruisen. Er hangen borden die elk een facet voorstellen van

het produceren van Champagne. We bezoeken de Kerk van Hautvillers waar Dom Pérignon begraven ligt. Dom Pérignon speelde een belangrijke rol bij de ontwikkeling van de champagne. Hij bestudeerde de wijnbergtechnieken, de samenstelling van cuvées uit verschillende variëteiten en variëteitskeuze. 17u30 tot 18u30: bezoek aan de herberg in Hautvillers waar we kunnen bekomen van onze inspanningen met een frisse pint of een lekker glaasje wijn of… champagne. 19u00: avondmaal in het hotel Zondag 9 juni: 08u00: ontbijt 09u30 tot 11u30: bezoek aan de kelders van monsieur Jean Marie Rigot, een kleinere champagneboer. Monsieur Rigot vertelt alles over champagneproductie. We zullen proeven dat lekkere champagne helemaal niet duur hoeft te zijn. 12u30: middagmaal

Plaats: aankomst in hotel de la Cloche, place Mendès 5, Epernay Datum: van vrijdag 7 juni 2002 tot en met zondag 9 juni 2002 Inschrijving vereist: VIK-secretariaat Kosten voor deelneming: 200 EUR p.p. De prijs omvat: 2 overnachtingen in het hotel; diners op vrijdag en zaterdag; ontbijt op zaterdag en zondag; middagmaal op zaterdag; bezoek en degustatie bij het champagnehuis Mercier; Nederlandstalige gids voor het bezoek aan Epernay en Hautvillers De prijs omvat niet: het transport (de deelnemers begeven zich met eigen vervoer tot Epernay. Na betaling wordt wel een routebeschrijving toegestuurd); drankjes. Na inschrijving stort u 200 EUR op rekeningnummer 431-0647591-86 van de VIK-Afdeling Leuven-Hageland met vermelding "Weekend champagnestreek voor … personen" Inlichtingen: Ing. Bart Van Orshoven, tel. 016 58 24 70 of e-mail: [email protected] Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

LEZING: "LEIDERSCHAP: EFFICIËNT LEIDINGGEVEN IN 2002" woensdag 22 mei 2002

PRAKTISCH

Roland Juchtmans behandelt de problematiek rond leiderschap emotiever dan de meeste andere sprekers die vanuit modellen en door het citeren van uitspaken van bekende goeroes ondersteuning geven aan hun betoog. Zijn gedrevenheid om te spreken over leiderschap vindt zijn oorsprong in problematische jeugdervaringen en eerste werkrelaties. Hij praat over geborgenheid, bescherming, hiërarchische posities en traumatische schoolervaringen. Dit

als basis om op een Freudiaanse manier het angsten negatief gedrag te begrijpen dat hij heeft waargenomen in arbeidsrelaties. Door zijn studies industriële psychologie in de Verenigde Staten ging hij zijn eigen jeugdervaringen en autocratisch leiderschap beter begrijpen. Voor meer informatie verwijzen wij naar de vorige uitgave van de Ingenieursmededelingen.

Plaats: Kastanjehof, Ganzendries 65, Pellenberg Datum: woensdag 22 mei 2002 van 19u00 tot 22u00 Spreker: Roland Juchtmans Kosten voor deelneming: leden betalen 10 EUR, niet-leden betalen 15 EUR. Na inschrijving dient het verschuldigde bedrag, met vermelding "Lezing leiderschap in 2002" gestort te worden op rekeningnummer 431-0647591-86 van de VIK-Afdeling Leuven-Hageland. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Gelieve bij inschrijving uw huidige functie te vermelden zodat deze lezing kan afgestemd worden op de samenstelling van de groep. Het aantal deelnemers is beperkt tot 50 personen!

I.M.- APRIL 2002 39

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN LEUVEN-HAGELAND BEZOEK TRECO (CATERPILLAR) woensdag 15 mei 2002

Op woensdag 15 mei 2002 brengt de VIK-Afdeling Leuven–Hageland, in samenwerking met de VIKAfdeling Brussel–Halle–Vilvoorde, een bedrijfsbezoek aan TRECO. In 1926 importeerde TRECO, onder de naam Bergerat-Dutry, de eerste Caterpillar machine in België. In 1957 veranderde de naam van het bedrijf in Tractor & Equipment Company, kortweg TRECO.

PRAKTISCH

TRECO staat in voor de verkoop en de dienstverle-

ning van Caterpillar grondverzet- en bouwmachines, industriële motoren, scheepsmotoren, stroomaggregaten en noodgroepen. Het bedrijf bestaat uit 2 grote afdelingen: • TRECO Construction Equipment: Caterpillar machines • TRECO Energy Systems: Caterpillar motoren en elektrogeengroepen TRECO behaalde het ISO 9002 certificaat voor zowel de verkoop als de dienstverlening.

Plaats: TRECO, Brusselsesteenweg 340, Overijse (Jezus-Eik) Datum: woensdag 15 mei 2002 van 13u00 tot 16u30 Kosten voor deelneming: gratis voor leden (en hun partner) op vertoon van hun lidmaatschapskaart; nietleden betalen 7,44 EUR op rekeningnummer 431-0647591-86 van de VIK-Afdeling Leuven-Hageland met de vermelding "Treco, 15.05.2002" Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

BEZOEK TURBOWINDS woensdag 19 juni 2002

PRAKTISCH

Op woensdag 19 juni 2002 brengt de VIK-Afdeling Leuven–Hageland, in samenwerking met de VIKAfdeling Brussel–Halle–Vilvoorde, een bedrijfsbezoek aan Turbowinds.

40 I.M.-

Het bedrijf heeft reeds windparken geïnstalleerd in Zeebrugge, Kallo en Perwez.

Turbowinds werd in 1985 gesticht. Het nieuwe gebouw van Turbowinds is opgetrokken op het terrein van TRECO, de Caterpillar-dealer.

Turbowinds heeft zich verenigd met het energiebedrijf Interelectra en met Dredging International, baggerspecialist, om het C-Power consortium te vormen. Een windpark dat in de Noordzee op de zandbank van Wenduine zal gerealiseerd worden.

Ten gevolge van de verbintenissen die werden aangegaan op de conferentie van Kyoto (1997) i.v.m. de beperking van de CO2-emissies, ontwikkelde de Europese Unie middelen om duurzame energiebronnen te steunen die de emissie van de broeikasgassen moet beperken. Turbowinds wil zich profileren op dit terrein. Het bedrijf speelt een actieve rol in de snelle ontwikkeling van duurzame energiebronnen. Momenteel concentreert Turbowinds zich vooral op windenergie, fotovoltaïsche zonnepanelen, gecombineerde warmte-elektriciteitsproductie en WinDiesel systemen.

WinDiesel: elektriciteit in geïsoleerde streken Een hybride installatie kan bestaan uit een Caterpillar dieselgenerator gecombineerd met een windturbine. Het winddiesel systeem is vooral gebaseerd op windenergie, terwijl de dieselgenerator wordt ingezet bij afnemende windsnelheid. Een softwarepakket voor het automatisch starten en besturen, de AWDSS (Automatic WinDiesel Supervisory System) zorgt ervoor dat de elektriciteit opgewekt wordt zonder enige tussenkomst. Het volledig WinDieselsysteem werkt dus altijd, met of zonder wind.

Duurzame energie uit milieuvriendelijke windturbines Turbowinds is de belangrijkste fabrikant van krachtige windturbines voor het opwekken van elektriciteit en van windturbinepompen voor de aan- en afvoer van water. Op het domein van de opwekking van zonne-energie werden reeds successen geboekt.

Zonne-energie: stil en in overvloed Soltech, een gezamenlijk bedrijf van Nobema (dochtermaatschappij van Tractebel), Imec en Turbowinds, produceert zonnepanelen of, preciezer uitgedrukt, fotovoltaïsche eenheden en volledige systemen met zonne-energiepanelen.

Plaats: Turbowinds, Brusselsesteenweg 340A, Overijse (Jezus-eik) Datum: woensdag 19 juni 2002 van 14u00 tot 17u00 Kosten voor deelneming: gratis voor alle VIK-leden (en hun partner) op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 7,44 EUR op rekeningnummer 431-0647591-86 van de VIK-Afdeling LeuvenHageland met de vermelding "Bezoek Turbowinds 19.06.2002" Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

APRIL 2002

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN LEUVEN-HAGELAND ACTIVITEITENKALENDER 2002

LEUVEN-HAGELAND

15.05.2002:

Bezoek Treco van Caterpillar, Overijse (i.s.m. Afdeling Brussel-Halle-Vilvoorde)

22.05.2002:

Lezing "Leiderschap: efficiënt leidinggeven in 2002", Pellenberg

07-09.06.2002:

Weekend in de Champagnestreek

19.06.2002:

Bedrijfsbezoek Turbo Winds, Overijse (i.s.m. Afdeling Brussel-Halle-Vilvoorde)

07.09.2002:

Wandeling in de Hagelandse Wijnstreek, Wezemaal

17.10.2002:

Lezing VLAREM

07.11.2002:

Bezoek Materialise N.V., Leuven

Tenzij anders vermeld dienen de inschrijvingen voor de activiteiten, georganiseerd door de VIK-Afdeling LeuvenHageland, te gebeuren op volgend adres: VIK-secretariaat, Ingrid Van Damme, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel.: 03 259 11 16, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected].

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN LIMBURG FIETS- EN WANDELDAG zondag 30 juni 2002

Ook in 2002 wordt de jaarlijkse fiets- en wandeldag op het getouw gezet ten bate van de vzw De Kleine Prins, die zowel materiële als immateriële noden tracht te lenigen in gezinnen die met kinderkanker geconfronteerd worden. Wij rekenen ook nu weer op een massale opkomst.

PRAKTISCH

Beschikt u over enkele uren vrije tijd? Wil u graag op zondag 30 juni een handje toesteken? Laat het ons weten! Alle hulp is welkom! Stuur een mailtje naar [email protected] of neem telefonisch contact op: 03 259 11 09 (kantooruren)

Net op die dag wordt de finale van de wereldbeker voetbal uitgezonden. Er staat een groot scherm in de cafétaria zodat iedereen de wedstrijd in een gezellige sfeer rechtstreeks kan volgen.

De Limburgse kankerpatiëntjes zullen u zeer dankbaar zijn!

Vertrek: Katholieke Hogeschool Limburg, Universitaire Campus, Diepenbeek of aan de controlepost aan het Boothuis van het Schulensmeer te Schulen Datum: zondag 30 juni 2002. Vertrek tussen 07u30 en 16u00, aankomst tot 19u00 Fietsroutes: 30, 65 en 100 km Wandelingen: 7 en 15 km Financiële steun: rek.nr. 777-5928888-33 op naam van de Kleine Prins vzw, Hasselt. Ook dit jaar zijn er 2 prachtige fietsen te winnen

ACTIVITEITENKALENDER 2002 08.05.2002:

Lezing: "Op zoek naar werk …. hoe"

30.06.2002:

Fiets- en wandeldag, Diepenbeek

LIMBURG

14.08.-28.08.2002: 14-daagse rondreis "Alle hoogtepunten van China" – 2de editie Tenzij anders vermeld dienen de inschrijvingen voor de activiteiten, georganiseerd door de VIK-Afdeling Limburg, te gebeuren op volgend adres: VIK-secretariaat, Ingrid Van Damme, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel.: 03 259 11 16, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected]. Ing. Chris Ribus, secretaris van de VIK-Afdeling Limburg, is tevens het aanspreekpunt voor de Regio Limburg. U kan ook steeds bij hem terecht met uw vragen. Zijn adres: Deurnestraat 102, 3583 Beringen, tel. en fax: 013 67 85 11, e-mail: [email protected]

I.M.- APRIL 2002 41

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN KEMPEN LANDLOPERIJ Op tweede Pinksterdag gaat de VIK-Afdeling Kempen naar jaarlijkse gewoonte op familiewandeling.

PRAKTISCH

Op Pinkstermaandag verkennen we MerksplasKolonie, een natuurlandschap rondom de voormalige Rijksweldadigheidskolonie met dreven in dambordstructuur en met het statuut van beschermd landschap. Een aantal van de gebouwen van de Kolonie zijn officieel beschermd, ze zijn er een tastbaar bewijs van de geschiedenis van de landloperij.

Naast de huidige gevangenis (één van de grootste van België) staat het Centrum voor Illegalen. We bezoeken de kapel, de Grote Hoeve en het gevangenenkerkhof. Collega Ing. Karel Govaerts, voorzitter van het Gevangenismuseum vzw, is onze gids. Hij kent de streek en de gebouwen op zijn duimpje. Na de wandeling is er aandacht voor de inwendige mens.

Plaats: vertrek aan de kapel van Merksplas-Kolonie, Kapelstraat, Merksplas Datum: Pinkstermaandag 20 mei 2002 om 10u00 Inschrijving vereist: Ing. Fons Van Mol, tel. 014 21 34 06

ACTIVITEITENKALENDER 2002 20.05.2002:

Familiewandeling, Merksplas

09.09.2002:

Bezoek lichtlabo, Philips Eindhoven

16.10.2002:

Algemene Ledenvergadering + Bezoek Glaverbel, Mol

KEMPEN

Tenzij anders vermeld dienen de inschrijvingen voor de activiteiten, georganiseerd door de VIK-Afdeling Kempen, te gebeuren op volgend adres: VIK-secretariaat, Ingrid Van Damme, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem , tel.: 03 259 11 16, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected].

Regionale bestuursvergaderingen Afdeling Antwerpen: 15.05.2002 12.06.2002

Afdeling Limburg: 21.05.2002 18.06.2002

Afdeling Brussel-Halle-Vilvoorde: 29.05.2002

Afdeling Mechelen: 16.05.2002 13.06.2002

Afdeling Kempen: 15.05.2002 19.06.2002 Afdeling Leuven-Hageland: 15.05.2002 12.06.2002

42 I.M.-

APRIL 2002

Afdeling Noord-West-Vlaanderen: 07.05.2002 04.06.2002 Afdeling Oost-Vlaanderen: 27.05.2002 17.06.2002

2002

Afdeling Waasland: 02.05.2002 Afdeling Zuid-West-Vlaanderen: 24.06.2002

Voor meer informatie omtrent uur en plaats van deze vergaderingen kan u terecht bij Ingrid Van Damme op het VIK-secretariaat op het telefoonnummer 03 259 11 16.

Vul dit formulier in als uw adres of werkomgeving gewijzigd is, zo blijft u op de hoogte van alle activiteiten die u als ingenieur interesseren. Fax het naar 03 259 11 01 of stuur het naar de Vlaamse Ingenieurskamer, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem. (art. 4 van de Wet van 08/12/92:1. houder van het bestand: Vlaamse Ingenieurskamer VZW, Herentalsebaan 643 2160 Wommelgem. 2. doel: ledenadadministratie 3. recht tot inzage en correctie cfr. arts. 10 en 12: Vlaamse Ingenieurskamer op adres van de zetel te Wommelgem) Kruis het gepaste aan:

❏ ❏ ❏ ❏ ❏ ❏

INLICHTINGENEN AANVRAAGFORMULIER Inschrijving VIK-activiteit

Adreswijziging

❏ Ik wens mij in te schrijven voor volgende activiteit:

Wijziging werkgegevens

...........................................................................................

Inschrijving VIK-activiteit

Aard van de activiteit: ❏ bedrijfsbezoek ❏ lezing ❏ studiedag ❏ vergadering ❏ socio-culturele activiteit ❏ cursus ❏ andere activiteit (nader te specificeren): ...........................................................................................

Opvragen informatie Inschrijving "Dienstaanbiedingen"

❏ bedrijf ❏ persoonlijk

Nieuw lidmaatschap

Aantal personen: ...................................

Privé gegevens: Lidmaatschapsnummer: ............................................ Geslacht:

❏M/❏V

Datum: ......................... plaats: ...........................................

Geboortedatum: ....................

Naam + voornaam: ..............................................................

Georganiseerd door (Afdeling, Studiegroep) ........................................................................................... Enkel in te vullen bij opname in de "Dienstaanbiedingen":

Oud adres (enkel bij adreswijziging):...............................................

Nuttige ervaring:.......................................................................

..........................................................................................

..............................................................................................

Privé adres (nieuw/huidig): straat + huisnummer:............................................................ postnr. + gemeente:.............................................................. tel.nr.:.................................. fax nr.: .................................... e-mail: ...............................................................................

.............................................................................................. Talenkennis: ............................................................................ Tijdstip van mogelijke indiensttreding: .......................................... Belangstellingsgebieden:............................................................ ..............................................................................................

Gevolgde specialiteit: ......................... Diplomajaar: ................

Indien van toepassing, geef aan in welke omgeving of provincie u wenst werk te vinden:

School: ...............................................................................

.............................................................................................. Handtekening: ........................................................................

Werkgegevens: Naam bedrijf/school/instelling:

Datum: ..................................................................................

.......................................................................................... straat + huisnummer:............................................................ postnr. + gemeente:.............................................................. tel.nr. algemeen:........................rechtstreeks......................... fax nr. algemeen:........................rechtstreeks......................... e-mail: ............................................................................... Sector tewerkstelling:

❏ industrie ❏ onderwijs ❏ openbare dienst ❏ zelfstandige

Activiteit van het bedrijf: invullen volgens bijgaand overzicht (NACE-code):......................... BTW-nummer:..................................................................... Functie: .............................................................................. Departement: ..................................................................... Aantal werknemers:

❏

O <50

❏ 50-100 ❏ 101-250 ❏ >250

Omzet:

❏ < 1.240.000 ❏ > 5.000.000

❏ 1.240.000 - 5.000.000

Aanvraag informatie Ik zou graag informatie bekomen over volgend onderwerp: ............................................................................................. ............................................................................................. .............................................................................................

Activiteit van het bedrijf: NACE-code. 15: Vervaardiging van voedingsmiddelen en dranken 17: Vervaardiging van textiel 20: Houtindustrie en vervaardiging van artikelen van hout, kurk, riet en vlechtwerk 22: Uitgeverijen, drukkerijen en reproductie van opgenomen media 24: Chemische nijverheid 25: Rubber- en kunststofnijverheid 26: Vervaardiging van overige niet-metaalhoudende minerale producten 27: Metallurgie 28: Vervaardiging van producten van metaal 29: Vervaardiging van machines, apparaten en werktuigen 31: Vervaardiging van elektrische machines en apparaten 32: Vervaardiging van audio-, video- en telecommunicatieapparatuur 33: Vervaardiging van medische apparatuur, van precisie- en optische instrumenten en uurwerken 36: Vervaardiging van meubels; overige industrie 45: Bouwnijverheid 51: Groothandel en handelsbemiddeling, exclusief de handel in auto's en motorrijwielen 60: Vervoer te land 61: Vervoer over water 62: Luchtvaart 65: Financiële instellingen 66: Verzekeringswezen 72: Informatica en aanverwante activiteiten 74: Overige zakelijke dienstverlening 75: Openbaar bestuur, algemene collectieve diensten en verplichte sociale verzekering 80: Onderwijs ...... Andere (te specificeren)....................................................

I.M.- APRIL 2002 43

www.vik.be

Guest DJ: Micah Lounge Room / Cocktailbar

AANVANG 20U00 VVK € 2 - KASSA € 3

LIDO LEUVEN

Dinsdag 30 april 2002

MEGAPARTY

DE VLAAMSE INGENIEURSKAMER PRESENTEERT