INGENIEURSMEDEDELINGEN

INGENIEURSMEDEDELINGEN

MAANDBLAD

VAN

DE

VLAAMSE

INGENIEURSKAMER

adreswijzigingen: VIK, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem jaargang 40 • nummer 1, januari 2002 verschijnt niet in juli en augustus afgiftekantoor Overpelt 1

TECH-ART PRIJZEN

2002

Initiatieven op artistiek en technisch vlak, elk gelauwerd met eenzelfde prijs Een organisatie van de VIK in samenwerking met KBC Bank & Verzekering Voor inlichtingen vraag de informatiebrochure op volgend adres :

AFSLUITDATUM VOOR INZENDINGEN: 28 februari 2002 De Tech-Art prijzen zijn een initiatief van de VLAAMSE INGENIEURSKAMER met medewerking van onderstaande sponsors:

V L A A M S E INGENIEURSKAMER

ONTWERP: CHRISTIAN DE SCHEPPER

VLAAMSE INGENIEURSKAMER, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem T.a.v. Christine Malfeyt • Tel. 03 259 11 00 • Fax 03 259 11 01

INGENIEURSMEDEDELINGEN

EDITORIAAL MAANDBLAD

VAN

DE

VLAAMSE

INGENIEURSKAMER

Maandblad van de VIK, Vlaamse Ingenieurskamer Jaargang 40 Nummer 1 januari 2001

Gids gezocht?

adreswijzigingen: VIK, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem jaargang 40 • nummer 1, januari 2002 verschijnt niet in juli en augustus afgiftekantoor Overpelt 1

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Ing. Etienne Beernaerts E. Claeslaan 29, 9051 Sint-Denijs-Westrem HOOFDREDACTEUR Ing. Ivan Born

Als we een afspraak hebben op een plaats die we niet kennen zoeken we op de landkaart waar we moeten zijn. In de stad is een gedetailleerd plan met de eenrichtings- en de doodlopende straatjes erop handig. Als we geen kaart hebben raken we snel het noorden kwijt. Al vele jaren heeft de Vlaamse Ingenieurskamer ervaring bij elkaar gesprokkeld over mogelijke wegen in engineering.

REDACTIERAAD Ing. E. Aelbrecht Ing. E. Beernaerts Ing. I. Born Ing. B. Demol Ing. H. Derycke Ing. N. Lagast Ing. G. Roymans Ing. L. Van Bouwel REDACTIESECRETARIAAT Francine Demaret Eddy De Winter SECRETARIAAT VIK Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem Tel. +32 3 259 11 00 Fax +32 3 259 11 01 URL: http://www.vik.be E-mail: [email protected] Doorlopend open van 08u30 tot 17u00 U kan lid worden door betaling op rekening 406-0098501-56 van de VIK te Wommelgem 50,00 € (2.017 BEF) voor technisch en industrieel ingenieurs, die meer dan drie jaar gediplomeerd zijn; voor geassocieerde leden 25,00 € (1.008 BEF) voor hen, die 3 jaar of minder dan drie jaar gediplomeerd zijn; voor een samenwonend lid (1e lidmaatschap tegen 50,00 €) of voor gepensioneerden 12,50 € (504 BEF) voor studenten-industrieel ingenieur 65,00 € (2.622 BEF) voor leden woonachtig in het buitenland

Er is duidelijkheid gegroeid over wat ons als ingenieurs, van jong tot oud, aanbelangt. Beroepservaring, bijkomende opleiding, juridische bijstand, advies over alles wat ons nauw aan het hart ligt is beschikbaar voor onze leden. Student-ingenieurs hebben die ervaring nog niet en kunnen een gids goed gebruiken. Omdat de studententijd een cruciale en energieke periode is die de grondstof levert voor de toekomst, wil de VIK haar ervaring delen over hoe je die grondstof kan ontginnen. Alle student-ingenieurs, van het eerste tot het laatste jaar vinden deze ‘Ingenieursmededelingen’ in hun bus als kennismaking met de grote groep vakgenoten bij de VIK, waar elke industrieel ingenieur centraal staat. Voor alle vragen over ingenieurszaken kan elk lid trouwens terecht op het secretariaat, waar een staf professionele medewerkers elke dag bereikbaar is. Het zal de lezer niet ontgaan zijn dat deze editie extra veel aandacht besteedt aan de medische sector. In onze soms erg luidruchtige ingenieurswereld blijven ziekenhuizen en labs stille, witte oorden. De medische sector is bij ingenieurs trouwens niet zo goed gekend. Toch groeien dergelijke ‘zachte’ sectoren en komen er flink wat uitdagingen bij voor ingenieurs, en dat niet alleen in onze lage landen. Sinds 1991 werken de VIK-‘Ingenieurs Zonder Grenzen’ ook in andere continenten samen met medici en allerlei andere specialisten. Ook volgende publicaties en activiteiten van de VIK plaatsen we een reeks ingenieuze thema’s in de kijker. Ing. Ivan Born

350,00 € (14.119 BEF) voor bedrijven, scholen, instellingen, enz. met meer dan 250 werknemers 200,00 € (8.068 BEF) voor bedrijven, scholen, instellingen, enz. met minder dan 250 werknemers DRUKKERIJ & LAY-OUT

In dit nummer:

Drukkerij SLEURS nv, Overpelt Tel +32 11 80 90 90 Fax +32 11 80 90 95 Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers (U.U.P.P.)

Voor de ondertekende artikels zijn alleen de auteurs aansprakelijk.

Vlaamse industrieel ingenieurs willen geen ersatzdiploma 6

Ingenieur en medische wetenschappen 10 - 33

Studiegroepen 46

GRAAD EN DIPLOMA

De geschiedenis van de ingenieur (deel 26)

Van "Ingénieur d’Arts et Métiers" naar technisch en industrieel ingenieur Een oerwoud van wetsvoorstellen, wetsontwerpen en amendementen. Het probleem van het probleem Wetten komen tot stand in de Kamer voor Volksvertegenwoordigers en de Senaat. De twee instellingen noemt men daarom ook Wetgevende Kamers. Wetsontwerpen en wetsvoorstellen kunnen leiden tot een wet. Wetsontwerpen worden door de regering ingediend. De stemming gebeurt in beide Kamers. Wetsontwerpen maken meer kans om tot wet te worden gestemd dan de wetsvoorstellen. Koninklijke Besluiten (KB’s) gaan uit van de Koning, zeg maar de regering. De teksten zijn onttrokken aan de controle van het Parlement (Kamer en Senaat). Dit geldt ook voor de Ministeriële Besluiten (MB). Een voorbeeld daarvan is het MB van 13 juli 1919 dat voor het eerst de graad en het diploma van technisch ingenieur instelde. De eerste acht technisch ingenieurs in Vlaanderen promoveerden in 1926 aan de Hogere Afdeling van de Technische Scholen van Mechelen (het huidig De Nayer Instituut). Het diploma van de twee eerste promoties was in het Frans opgesteld. Ze ontvingen de door het MB erkende titel van "Diplôme d’Ingénieur technicien". Men vreesde immers dat een Nederlandstalig diploma door de toen in Vlaanderen overwegend Franstalige industriële wereld niet zou erkend worden. Het KB van 5 juli 1933 zal voor alle hogere technische scholen eenvormige toelatingsvoorwaarden vastleggen, alsook de graad en het diploma van technisch ingenieur. Vervolgens zal de Wet van 11 september 1933 voor een bescherming zorgen van de titel van technisch ingenieur. De studies bleven echter geregeld door het KB van 5 juli 1933. Het KB van 18 februari 1964 zorgde voor een nieuwe regeling van de studies voor technisch ingenieur. Voordien had het KB van 14 november 1962 de studies geregeld voor het ganse hoger technisch onderwijs. Van een wettelijke regeling van de studies voor technisch ingenieur was er nog steeds geen sprake. Met de jarenlange protestacties van de studenten en technisch ingenieurs wilde men een wettelijke regeling afdwingen van de studies.

4 I.M.-

JANUARI 2002

De kringloop: industrieel ingenieur (1889) – technisch ingenieur (1933) – industrieel ingenieur (1977) Wie dacht dat de titel industrieel ingenieur een uitvinding is van deze eeuw heeft het verkeerd voor. De titel van "ingénieur industriel" (industrieel ingenieur) werd immers al uitgereikt door de Ecole Polytechnique de Glons bij Luik, de eerste instelling in ons land voor technisch hoger onderwijs. Op initiatief van de stad Luik werd de school in 1889 opgericht. De studieduur bedroeg 4 jaar. De tweede oudste school van België was een initiatief van de Aalmoezeniers van de Arbeid. Ze werd in 1898 te Pierrard bij Virton opgericht. De eerste directeur was pater Florent Pire. De studieduur bedroeg 4 jaar en de school kreeg de naam "Institut des Arts et Métiers". In 1899 ging het eerste academiejaar van start. Op 8 augustus 1903 ontvingen de eerste vijf afgestudeerden het diploma waarop te lezen stond: "Diplôme de fin d’études de l’école d’Arts et Métiers de Pierrard–lez–Virton". Het studieprogramma was van hoog niveau. Het vertoonde veel overeenkomsten met het studieprogramma waarmee de ingenieurs van de "Ecoles d’Arts et Métiers"

ir

in Frankrijk werden opgeleid. De eerste "l’Ecole d’Arts en Métiers" werd in 1780 in Parijs opgericht, dus bijna 120 jaar voor zijn Belgische soortgenoot. De Fransen beoogden een hogere opleiding voor de in hun land opgang gekomen industrialisering. Vandaag heet de Parijse school "Ecole Nationale Supérieure d’Arts et Métiers" (ENSAM). Het is één van de tien Grandes Ecoles d’Ingénieurs de Paris (GEI Paris) die samen de groep "Paris-Tech" vormen. De 10 GEI-Paris leiden, met een studieduur van 5 jaar, ingenieurs op met de graad van "Ingénieur diplomé". Alhoewel niet op het diploma vermeld, werden de afgestudeerden van Pierrard-Virton "les Ingénieurs des Arts et Métiers" genoemd. Na enkele jaren werd de naam van de school omgevormd tot "Ecole Supérieure de Textiles". In 1908 werd te Luik het "Institut Gramme" opgericht. De studieduur bedroeg 4 jaar. De afgestudeerden kregen de titel van "Ingénieur technicien" (technisch ingenieur). Bemerk dat het MB van 13 juli 1919, dus ruim tien jaar na de oprichting van het "Institut Gramme, de titel van "Ingénieur technicien" zal instellen.

groot ongenoegen van de Franstalige scholen en hun gediplomeerden verdween daarmee in ons land voor goed de titel "Ingénieur des Arts et Métiers". Dit was een historische vergissing. De geschiedenis leert dat titels vaak toevallig ontstaan. Ze weerspiegelen (al of niet) de beroepsactiviteit van de afgestudeerden, liggen wel eens goed op de tong en gaan dan in de loop van de jaren een eigen leven leiden. Tot aan het KB van 1933 hielden de Franstalige scholen het grosso modo bij "Ingénieur des Arts et Métiers", sommige bij "Ingénieur technicien". De Nederlandstalige scholen kozen voor technisch ingenieur, wat in feite de vertaling was van een titel die tot 1933 werd uitgereikt door een minderheid van Franstalige onderwijsinstellingen. Het behoud van de titel technisch ingenieur vormde tot 1977 één van de actiepunten van de Vereniging van Vlaamse Technisch Ingenieurs, de VVTI, waaruit de VIK is gegroeid.

Ing.

De "Ecole des Arts et Métiers" (ECAM) die in 1915 in Brussel werd opgericht, bekroonde de afgestudeerden, na 4 jaar opleiding, met de titel "Ingénieurs des Arts et Métiers". Het studieprogramma vertoonde alle gelijkenis met dat van de "Ecoles Nationales des Arts et Métiers" in Parijs, de latere "Grandes Ecoles".

De wet van 18 februari 1977 betekende het definitief einde van de titel van technisch ingenieur. In de plaats kwam deze van industrieel ingenieur, een titel die reeds in 1889 voor het eerst aan de "Ecole Polytechnique" in Luik werd uitgereikt. Al met al blijft dit een merkwaardig voorbeeld van een zich steeds herhalen van de geschiedenis. Wie zei ook weer "faire et refaire, c’est toujours travailler" ?

Aan de afgestudeerden van de eerste Nederlandstalige scholen, zoals Mechelen (in 1926), Aalst (in 1929), Oostende (1931) werd de titel uitgereikt van technisch ingenieur. Het KB van 5 juli 1933 zorgde vervolgens voor de uniforme titel van technisch ingenieur (ingénieur technicien). Dit gold voor alle scholen in het land. Tot

Frankrijk: de voortrekker voor opleiding van "ir’s" en "Ing.’s" België ging voor het oprichten van zijn scholen voor burgerlijk en industrieel ingenieurs in Frankrijk in de leer. De opleiding van de Franse ingenieurs heeft immers een lange traditie. In 1747 werd in Parijs de "Ecole des Ponts et Chaussées" opgericht. In 1765 ontstond de "Ecole du Génie Maritime". In 1783 de "Ecole des Mines" en in 1780 "l’Ecole d’Arts et Métiers". De "Ecole des eaux et forêts" dateert van 1824, deze voor telegrafie van 1878 en de "l’Ecole de Chimie" werd in 1896 opgericht. De beroemde Parijse "Ecole Polytechnique" dateert van 1795. Ze leidde vele jaren militaire ingenieurs op en telde heel wat bekende geleerden onder haar professoren, zoals de wiskundigen Poisson en Poinsot, de natuurkundigen Biot en Malus, de scheikundige Gay-Lussac en de nobelprijswinnaar Henri Becquerel. De "Ecole Polytechnique" verhuisde enkele jaren geleden van het centrum in Parijs, naar Palaiseau, ten zuiden van de Parijse hoofdstad. Ze leidt nu ook ingenieurs op voor de burgerlijke toepassingen. In de 19° eeuw lag ze aan de basis voor de oprichting van de Belgische Speciale Scholen voor burgerlijk ingenieurs. De Parijse "Ecole d’Arts et Métiers" lag aan de basis van het studieprogramma voor industrieel ingenieurs. Alle bovenvermelde "Grandes Ecoles" zijn in Parijs gelegen.

5 I.M.-

JANUARI 2002

GRAAD EN DIPLOMA

De geschiedenis (deel 26)

Technisch ingenieurs zorgden voor een bestendige opdracht aan het Parlement In 1931 werd voor het eerst aan het Belgisch Parlement gevraagd om aan de ingenieurs van het technisch hoger onderwijs en aan de onderwijsinstellingen die het diploma uitreikten, een wettelijk statuut te geven. Er waren toen 11 scholen die het diploma mochten uitreiken: 8 Franstalige en 3 Nederlandstalige. De regering nam echter geen initiatief. In de periode van 1933 tot 1977 zullen de opeenvolgende regeringen 5 pogingen ondernemen om de studies voor technisch ingenieur wettelijk te regelen en aldus te onttrekken aan willekeur en improvisatie van de "ambtenarij". De Schoolpactwet van 1958 had echter tot een ongebreidelde toename van het aantal scholen voor technisch ingenieurs geleid, 53 voor het ganse land. Sinds begin der jaren zeventig hadden de opeenvolgende regeringen de intentie om het aantal scholen te rationaliseren. De winkel diende opgekuist te worden. Rationaliseren was een gevoelig punt. Iedere parlementair kwam op voor het behoud van "zijn school" uit "zijn" verkiezingsarrondissement. Dit leidde tot een oerwoud van wetsvoorstellen en amendementen. 1968: hogescholen moeten opleiden tot zuivere navorsers en wetenschapslui In 1968 werd zowat overal in Europa betoogd tegen de autocratische structuur van de universiteiten. In België leidde dit tot de opdeling van de Katholieke Universiteit Leuven in 2 onafhankelijke universiteiten, de KU Leuven en de Université Catholique de Louvain (UCL). De studentenbetogingen en de gebeurtenissen in Leuven leidden op 22 november 1968 tot een door de onderwijsministers Vermeylen en Dubois groots opgezette conferentie van de universitaire expansie en democratisering van de universiteiten en hogescholen. In de regeringsverklaring stond een uitbreiding van de studiemogelijkheden ingeschreven, zowel aan de universiteiten als aan de hogescholen. De hogescholen dienden bovendien ook, wij citeren "zuivere navorsers en wetenschapslui te kweken." 1968: de aanleiding van de acties van studenten technisch ingenieurs Het klimaat van betogingen en onrust aan de universiteiten breidde zich spontaan uit naar de scholen voor technisch ingenieur. Er werd veelvuldig gestaakt en betoogd. De onmiddellijke aanleiding was het uitlekken, begin 1968, van een ontwerp van richtlijnen door de Raad van Europa i.v.m. de onderlinge erkenning van de diploma’s in de Europese Gemeenschap. De studenten technisch ingenieur en de afgestudeerden eisten waarborgen in verband met de erkenning van hun graad en diploma in de andere landen. Het verschijnen van de definitieve tekst van de richtlijn op 30 juli 1969 (weeral eens tijdens de zomervakantie) had de gemoederen op kooktemperatuur gebracht. De richtlijn stipuleerde de toegang tot de uitoefening van werk-

6 I.M.-

JANUARI 2002

zaamheden van technische aard in andere landen, zowel op het gebied van het onderzoek, het ontwerpen en het geven van adviezen. De studenten technisch ingenieur en de afgestudeerden eisten namelijk dat hun studies op het hoogste niveau van de hogere technische beroepen zou erkend worden. Naast deze Europese problematiek was er ook nog de Belgische problematiek. In eigen land wachtte men immers al sinds 1933 op een wet die de organisatie van de studies zou onttrekken aan de regelingen via Koninklijke Besluiten. Dertig jaar na het uitvaardigen van de eerste Europese richtlijn in 1969 was er nog geen oplossing voor deze Europese problematiek. In 1998 ondertekenden 4 landen in Parijs een intentieverklaring om aan het oud zeer van de onderlinge erkenning van diploma’s een oplossing te geven. De intentieverklaring zal de geschiedenis ingaan als de "Sorbonneverklaring". Daarmee is nog maar eens aangetoond dat de geschiedenis zich steeds opnieuw herhaalt. De Belgische problematiek kreeg met de wet van 18 februari 1977, instellende de graad en het diploma van kandidaat industrieel ingenieur en industrieel ingenieur en de wettelijke regeling van de studies, een voorlopige oplossing. Maar een internationale erkenning van deze graad was er nog niet. 1968–1969: de acties van de studenten; de oktoberrevolutie In oktober en november 1968 volgden de acties van de studenten technisch ingenieurs zich in een versneld tempo op. Ze gingen zich alsmaar beter organiseren. Aldus ontstond de Nationale Federatie Studenten Technisch Ingenieurs (NFSTI), met 45 aangesloten scholen. Onder druk van de directies van de scholen kalfde het aantal aangesloten scholen geleidelijk af. In 1973

van de ingenieur

gingen de Vlaamse en Franstalige studenten hun eigen gang en kwamen er aparte verenigingen.

ir

Langs Vlaamse zijde ontstond de vereniging "Vlaamse Studenten Technisch Ingenieur" (VSTI) onder het voorzitterschap van student technisch ingenieur Johan Van Hoeck uit Mechelen. De voorzitter van de NFSTI was student technisch ingenieur Leo Wezenbeek, de huidige voorzitter van de Vlaamse Ingenieurskamer (VIK). Samen met de beroepsverenigingen VVTI en de Nationale Unie voor Technisch Ingenieurs (NUTI) organiseerde de NFSTI op 16 april 1969 een betoging in Brussel. De organisatoren telden 5.000 deelnemers, de Rijkswacht 3.000. Met deze massabetoging werd de aandacht van de regering en het publiek gevestigd op de Europese en Belgische problematiek van de studenten en de gediplomeerden. Het kabinet van minister Dubois werd bezet. Namens de studenten hield Leo Wezenbeek een opgemerkte toespraak. Hij had het o.m. over "de oktoberrevolutie van de studenten technisch ingenieurs die een losbarsten was van een spanning waarvoor één vonk voldoende was om alle studenten van ons land te mobiliseren… We betogen vandaag in orde en met tucht …. We gebruiken deze waardige democratische methode van betogen omdat we nog steeds vertrouwen hebben in de regering en de onderwijsministers. Indien er geen oplossing komt aan de problematiek, een oplossing die de studenten kan bevredigen, dan zullen we ons verplicht zien om er een af te dwingen… We willen nochtans redelijk blijven en de ministers de kans geven om onze gerechtvaardigde eisen in een wetsontwerp neer te leggen in de Kamer…". 1968: Eerste Staten–Generaal van de VVTI Verontwaardigd over de gang van zaken, organiseerde de VVTI (zeg maar VIK) op zaterdag 21 december 1968 in het Belliard Palace te Mortsel haar eerste StatenGeneraal. De tweede Staten-Generaal van de VIK en de UFIIB (Union Fédérale des Associations d’Ingénieurs Industriels de Belgique) vond in het Brusselse Metropole Hotel plaats op 16 december 2000. Het was een nationale bijeenkomst voor vertegenwoordigers van de tweecycli opleidingen. De aanleiding van de bijeenroeping van de tweede Staten-Generaal was de Bolognaverklaring van 19 juni 2000 die werd ondertekend door 29 landen. De eerste Staten-Generaal (1968) werd bijgewoond door talrijke studenten technisch ingenieurs, afgestudeerden, docenten en directies van de scholen voor technisch ingenieur. Aan het debat werd deelgenomen door de volkvertegenwoordigers Frank Swaelen en Maurits Coppieters, de algemeen voorzitter van de VVTI, t.ing. Omer François, t.ing. Gustaaf Van Wichelen, algemeen secretaris VVTI, en student t.ing. Leo Wezenbeek, algemeen voorzitter van de NFSTI. De Staten-Generaal eisten o.m. dat de wetgever zijn verantwoordelijkheid zou opnemen en voor 31 januari 1969 een wetsontwerp in de Kamer neerleggen. Ze vond dat de titel van technisch ingenieur diende te worden behouden. Een nieuwe titel, waardoor de technisch ingenieur zou degraderen tot een derderangsingenieur werd ver-

worpen. In het Interimverslag Rens werd immers het invoeren van een nieuwe titel, de z.g. "industrie-ingenieur" (ingénieurs industriel) voorgesteld. Volgens de Staten-Generaal beantwoorde deze nieuwe soort ingenieur niet aan de behoefte van de industrie. Tevens werd het gebrekkig sociaal statuut van de studenten aangeklaagd. De Staten-Generaal eiste dat er een einde zou komen aan de discriminatie tussen de studiebedragen tussen het universitair onderwijs en het andere hoger onderwijs. Ze verwierp bovendien de in het Interimverslag Rens voorziene overgangsbepalingen voor de studenten en gediplomeerden, die neerkwamen op een niet-automatische assimilatie van de technisch ingenieurs naar de z.g. "industrie-ingenieur".

Ing.

Overigens valt hier op te merken dat de VVTI de opname eiste van de technisch ingenieurs van de agrarische sector in het nieuwe structuurplan. Het Interimverslag Rens voorzag immers niet de opname van de technisch ingenieurs uit de land- en tuinbouwsector. De procedure die de studielagen en de voorwaarden voor het bekomen ervan regelde verscheen in het Staatsblad van 16 december 1972. De acties van de VVTI hadden hun doel bereikt. Maart 1970: Wetsontwerp 609 In maart 1970 dienden de ministers P. Vermeylen en A. Dubois het wetsontwerp 609 in. Daarmee kwam de minister tegemoet aan een vroeger gedane belofte, zij het weliswaar ruim één jaar later dan de datum die hij had vooropgesteld. Het wetsontwerp voerde twee nieuwe graden in, namelijk die van industrieel ingenieur en die van industrieel conducteur. Het voorzag eveneens in twee nieuwe vormen van hoger onderwijs: het korte type en het lange type. Tijdens de bespreking van het basisontwerp (609/1) in de Kamercommissie van Nationale Opvoeding, dienden de ministers zelf amendementen in op hun oorspronkelijk ontwerp, waardoor het eerste ontwerp omgevormd werd tot een wetsontwerp betreffende de structuur van het hoger onderwijs. Officieel verschenen de wijzigingen op 19 maart 1970 onder het nummer 609/4. De inhoud van dit nieuw ontwerp was helemaal niet naar de zin van de VVTI en de studenten technisch ingenieur. Para–universitair onderwijs en Hoger Technisch Onderwijs Het tweede amendement (609/2) dat door de Volksvertegenwoordigers Denis en Baudson werd ingediend stelde voor om de naam ‘para-universitair onderwijs" te gebruiken voor het hoger onderwijs van 2 cycli of het z.g. hoger onderwijs van het lange type. Het ééncyclus onderwijs zou men "hoger technisch onderwijs" noemen.

Amendement voor de hele waaier van het hoger onderwijs (609/3) In het amendement van Volksvertegenwoordiger Maurits Coppieters werd de hele waaier van het hoger onderwijs

7 I.M.-

JANUARI 2002

GRAAD EN DIPLOMA betrokken: het universitair onderwijs, het pedagogisch hoger onderwijs, het technisch hoger onderwijs, het paramedisch-, economisch-, sociaal- en kunstonderwijs. Universiteit, academie en hogeschool Voor de instellingen van het hoger onderwijs stelde Coppieters de volgende benamingen voor: universiteit, pedagogische academie, technische hogeschool, paramedische hogeschool, economische hogeschool, sociale academie en kunstacademie. Splitsing van de problematiek Voor het wetsontwerp 609 werden 6 amendementen ingediend. De behandeling van het wetsontwerp in de Kamercommissie van Nationale Opvoeding leidde uiteindelijk tot een opdeling van de problematiek. Er diende enerzijds een algemene wetgeving te komen i.v.m. de structuur van het hoger onderwijs en anderzijds zouden de specifieke bepalingen i.v.m. de hervorming van de studies van technisch ingenieur in een afzonderlijk wetsontwerp worden opgenomen. Het eerste leidde tot de wet van 7 juli 1970 i.v.m. de algemene structuur van het hoger onderwijs, het tweede tot het wetsontwerp 616, dat de graad instelde van industrieel ingenieur en van industrieel conducteur. Wetsontwerp 616 zorgde opnieuw voor heibel Begin mei 1970 dienen de ministers Vermeylen en Dubois het wetsontwerp 616 in. Het eerste amendement verscheen al op 21 mei 1970. Op 7 juli 1970 was de wet op de algemene structuur van het hoger onderwijs een feit. Ze verscheen in het Belgisch Staatsblad van 12 september 1970 (blz. 9220-9224) en werd ondertekend door P.Vermeylen en A. Dubois. Deze wet stipuleerde dat de opleidingsvormen van het lange type van universitair niveau zijn. De structuur van het hoger onderwijs in drie graden, zoals vastgesteld bij artikel 3 van het KB van 14 november 1962, werd opgeheven. Het hoger onderwijs van de tweede graad (technisch ingenieurs en architecten) bleef bestaan totdat een latere wet deze aangelegenheid zou regelen. Deze wet kwam er op 18 februari 1977 en verscheen in het BS van 12 maart 1977, blz. 3037-3051. Ze stelde de graad in en het diploma dat erop betrekking had van kandidaat industrieel ingenieur en van industrieel ingenieur. De wet van 1977 kwam er na het indienen van de wetsontwerpen 616, 220 en 595. De studenten technisch ingenieur en de afgestudeerden keken met hoog gespannen verwachtingen uit naar het initiatief van de regering, met name naar de inhoud van het wetsontwerp 616. Spoedig bleek dat het wetsontwerp 616 hoofdzakelijk de bepalingen van het voorontwerp van het nummer 609 had overgenomen en waarvoor de besluiten van de Commissie Rens de basis vormden. Er werden 75 amendementen ingediend. Het grootste aantal ging over de inplanting van de scholen, maar er werd voorbijgegaan aan de problematiek van de studenten technisch ingenieur en aan deze van de gediplomeerden. Ook in die tijd was behoudsgezindheid en het eigen belang niet vreemd aan de verschillende belan-

ir

8 I.M.-

JANUARI 2002

De geschiedenis van de ingenieur

(deel 26)

gengroepen zoals de inrichtende machten van de scholen voor technisch ingenieurs. Dit zorgde voor heel wat heibel onder de studenten. Op 29 september 1971 werden de Wetgevende Kamers ontbonden. Met de verkiezingen van 7 november 1971 kwamen er nieuwe ministers van Nationale Opvoeding, Willy Claes (BSP) en Leon Hurez. Mei 1972: wetsontwerp 220 De nieuwe regering deed een nieuwe poging (de derde sinds 1933) om de studies van technisch ingenieur wettelijk te regelen. Als basistekst van hun wetsontwerp, die het nummer 220 kreeg, gebruikten ze deze van hun voorgangers (het wetsontwerp 616). Veel werd van het "nieuw" wetsontwerp niet verwacht. Er is weinig of geen verschil tussen de 220 en de 616. Alleen kreeg het wetsontwerp 220 een andere titel en heette "wetsontwerp houdende de organisatie van de studies van industrieel ingenieur en van gegradueerde". Andermaal werden de Wetgevende Kamers ontbonden, en verdween met de ministers ook het wetsontwerp 220 en zijn 11 amendementen. 19 maart 1973 Willy Calewaert (BSP) en Michel Toussaint (PL), de alweer nieuwe ministers van Nationale Opvoeding, namen het ontwerp 220 over maar voegden er een 12de amendement aan toe die 17 artikels telde. Het vierde artikel stipuleerde een beperkt aantal scholen voor industrieel ingenieur, één provincie, en geënt op een pluralistische basis. Met een paar uitzonderingen voor de afdelingen kernenergie en textiel, zouden er in België 14 scholen komen. Al bij de eerste besprekingen in de Commissie van Nationale Opvoeding, waar het idee van de pluralistische instellingen verlaten en was er opnieuw sprake van "vrije" en "officiële" instellingen. Minister Calewaert wilde in geen geval weten van een automatische assimilatie van de graad van technisch ingenieur met deze van industrieel ingenieur. Het hele ontwerp leidde opnieuw tot talrijke protestacties van de studenten. Ten gevolge van een nieuwe ontbinding van de Kamers verviel op 31 januari 1974 het wetsontwerp en de 12 amendementen. Een definitieve wet was nog niet voor morgen. Daarvoor gaat onze volgende bijdrage. Ing. Noël Lagast Geraadpleegde bronnen : 1. Stukken Wetgevende Kamers 1967-1977. 2. Eigen dagboeken i.v.m. de problematiek van de technisch ingenieur, periode 1963-1977.

Ing.

GRAAD EN DIPLOMA

10 jaar IWT-Vlaanderen 1 miljard EUR steun aan technologische innovatie Het Instituut voor de Aanmoediging van Innovatie door Wetenschap en Technologie in Vlaanderen vierde op vrijdag 7 december 2001 zijn 10-jarig jubileum in het ICC te Gent. IWT-Vlaanderen werd opgericht in 1991 als autonome overheidsinstelling om technologisch onderzoek en technologieverspreiding te ondersteunen.

gisch innovatiebeleid". Sinds dit jaar zijn heel wat procedures een stuk vereenvoudigd en verbeterde het aanbod waardoor steunverlening nog aantrekkelijker wordt voor bedrijven. Bijzondere aandacht ging hierbij naar de traditonele KMO’s met een laagdrempelig KMO-programma (KMO-Innovatiestudies en KMO-Innovatieprojecten).

IWT-Vlaanderen heeft verschillende financieringsinstrumenten waarmee een steeds groeiende steun wordt verleend: van 1,7 miljard frank in 1992 tot zowat 6 miljard in 2001. In 2002 zal het IWT over meer dan 200 miljoen EUR beschikken. In de voorbije 10 jaar ontvingen zo’n 2.400 projecten steun en werden meer dan 1.000 doctoraatsbeurzen toegekend. In totaal werd 1 miljard EUR aan middelen verdeeld.

Indien Vlaamse bedrijven performant en innovatief willen blijven, moeten zij kunnen rekenen op de knowhow bij universiteiten en onderzoeksinstellingen. Daarom heeft IWT belangrijke middelen toegewezen aan projecten van generisch basisonderzoek aan de universiteiten, en aan doctorale specialisatiebeurzen en postdoctorale onderzoeksmandaten.

Naast de steun aan O&O-projecten is er ook dienstverlening aan de Vlaamse bedrijven op het gebied van technologietransfer, partnersearch, voorbereiding van projecten in Europese programma’s, enz. Bedrijven, groot en klein en uit alle sectoren, universiteiten, hogescholen, onderzoeksinstellingen, intermediaire organisaties of m.a.w. alle innovatie-actoren kunnen bij IWT terecht voor aanvraag van financiële steun voor hun projecten of voor dienstverlening. IWT-Vlaanderen is een belangrijk instrument geworden voor het Vlaams economisch beleid. In 2001 vierde IWT niet alleen zijn 10-jarig bestaan maar bovendien ook de "renovatie van het technolo-

Omdat het IWT zijn opdrachten vanuit Brussel niet alléén kan waarmaken moet het ook kunnen terugvallen op een hecht Vlaams netwerk van innovatie-actoren en intermediairen die onderling samenwerken en adequaat doorverwijzen. Daarom werd het financieringsbesluit voor steun aan Vlaamse Innovatie Samenwerkingsverbanden op punt gezet, het zogenaamde VIS-besluit. Belangrijke spelers voor de doelstelling van technologieverspreiding zijn de Vlaamse hogescholen. Met het HOBUfonds werden sedert ’97 ca. 100 projecten gesteund die vooral gericht zijn op kennisdiffusie naar de KMO’s. Meer dan 700 KMO’s worden hier rechtstreeks door betrokken via "gebruikerscommissies". De opdrachten en acties van het IWT zijn sinds de oprichting aanzienlijk gegroeid en nemen nog steeds toe. De opeenvolgende Vlaamse ministers van het IWT hebben dit mogelijk gemaakt: Norbert De Batselier, Luc Van den Brande en momenteel Dirk Van Mechelen. Informatie en inlichtingen: IWT, Monique Baeteman, PR & Communicatieverantwoordelijke, e-mail: [email protected]

1 000 000 000 9 I.M.-

JANUARI 2002

GRAAD EN DIPLOMA

Opleiding van ingenieurs in de Verenigde Staten van Amerika Een gesprek met Dr. Russel Jones uit de VS

Sinds medio 1980 is de instroom van ingenieursstudenten

in

de VS met 25 procent afgenomen. De terugloop van eerstejaarsstudenten (Ing. en ir.) is in ons land in dezelfde periode het

Belangstelling voor de studies neemt af

dubbel van in de VS. Om dit tegen te gaan werd onder meer het ingangsexamen en het curriculum voor de studies van burgerlijk ingenieur aangepast. De drempelverlaging heeft haar effect aan de universiteiten niet gemist. Het aantal inschrijvingen voor burgerlijk ingenieur steeg gevoelig in vergelijking met vorig jaar. Daarentegen daalde het aantal eerstejaars industrieel ingenieur met ongeveer hetzelfde aantal eenheden. Het eindresultaat is dat het aantal burgerlijk en industrieel ingenieurs samen hetzelfde is als vorig jaar. Er is dus geen substantiële vooruitgang. Dit is niet alleen een Belgisch verschijnsel, alle Europese landen kampen met een tanende belangstelling voor de studies van ingenieur. Over de mogelijke oorzaken is al heel wat van gedachten gewisseld, ook in de VS. Over de ingenieursopleidingen in de VS bestaan echter heel wat misopvattingen. De VS mogen dan wel in oppervlakte veel keer groter zijn dan ons land, daarom is het gras aan menig onderwijsinstelling niet groener dan aan onze hogescholen en universiteiten. Over de opleiding van ingenieurs in de VS hadden we een gesprek met Dr. Russel Jones (64) een gezaghebbende deskundige i.v.m. de opleiding van ingenieurs in de VS. Dr. Jones heeft een eerbiedwaardige loopbaan achter de rug. Na zijn studie voor ingenieur en een doctoraat aan het Carnegie Instituut voor Technologie was hij professor aan het Massachusetts Institute of Technology (MIT) en aan de Universiteit van Ohio war hij ook decaan was voor de faculteit van ingenieurs. Daarna was hij vice-rector van de Boston-universiteit en rector van de universiteit van Delaware. Als gewezen voorzitter van de National Society of Professional Engineers (NSPE) en in zijn huidige functie van voorzitter van de "Accreditation Board for

10 I.M.-

JANUARI 2002

Engineering and Technology" (ABET) is hij een autoriteit om een en ander i.v.m. de ingenieursopleiding in de VS toe te lichten. Hierna volgt een samenvatting van het gesprek. Technisch onderwijs in de VS: een beetje geschiedenis Het technisch hoger onderwijs in de VS is vrij jong. De eerste Amerikaanse technische hogeschool was het Rensselaer Polytechnic Institute in Troy, New York, dat in 1824 werd gesticht. Het ontpopte zich als een voorbeeld voor andere gelijksoortige instellingen, waarvan er een aantal voortkwam uit handelshogescholen, zoals deze in Californië, dat na de reorganisatie in 1920, onder de benaming California Institute of Technology een van de vooraanstaande technische hogescholen in de VS is geworden. De grootste stimulans voor het technisch hoger onderwijs in de VS kwam echter in 1862. Dit was een gevolg van de zogenaamde Morrill Land-Grand College Act, die inhield dat op staatskosten land werd beschikbaar gesteld aan hogescholen om het leerprogramma van oude gevestigde universiteiten, zoals die van Harvard (1636) en Yale (1701) aan te vullen met studierichtingen die verband hielden met de agrarische en technische nijverheid. In deze optiek zijn de meeste vooraanstaande Amerikaanse universiteiten gegroeid, zoals het Massachusetts Institute of Technology (1861) in Boston en de University of California (1868). In 1847 had Harvard technische vakken aan haar studierichtingen toegevoegd en voor Yale gebeurde dit in 1852. Vandaag heeft de VS ongeveer 3.000 hogere onderwijsinstellingen, maar niet elke instelling heeft een accreditatielabel.

Accreditering Kenmerkend voor de VS is dat er geen federaal ministerie voor onderwijs is. Het onderwijs is een zaak van de individuele staten of van de districten. Zij hebben bevoegdheid over het soort onderwijs, het niveau en de inhoud van de opleidingen. Het niveau en de inhoud van de studieprogramma’s die tot eenzelfde graad (diploma) leiden kan daardoor van staat tot staat verschillen. Om deze reden voerde men het "transcript" in. Het "transcript" of diplomasupplement biedt een overzicht van de vakken en maakt, min of meer een vergelijking mogelijk. Een onderwijsinstelling die geaccrediteerd is biedt meer waarborg voor het niveau en de inhoud van de opleiding. Accreditering houdt in dat het onderwijs door een officieel orgaan geëvalueerd en erkend is. ABET De accrediteringscommissie gaat na of het niveau en de kwaliteit van de opleiding voldoet aan een aantal minimum voorwaarden. In de VS onderscheidt men 2 vormen van accrediteren: de "institutional accreditation" en de "professional accreditation". De eerste heeft betrekking op de beoordeling van de onderwijsinstelling, de tweede houdt een evaluatie in van een specifiek onderwijsprogramma. Specifieke onderwijsprogramma’s zijn deze die tot een beroep leiden, bijvoorbeeld dat van ingenieur. In dit geval gebeurt de beoordeling van de onderwijsprogramma’s door de desbetreffende nationale beroepsorganisatie. Voor de opleiding van ingenieurs is dit de "Accreditation Board for Engineering and Technology (ABET)". "Colleges" en universiteiten De VS telt een 300-tal geaccrediteerde "engineering colleges". Op mijn vraag of er voor deze "colleges" ook een "ranking" bestaat, zoals in het Verenigd Koninkrijk, antwoordt Dr. Jones eerder ontwijkend. In de loop van het gesprek wordt duidelijk dat tweederde tot de "betere" behoren. Dit zijn "colleges" die aan "meer" dan de minimum standaardnormen voldoen. Overigens is ook het onderscheid tussen een "college" en een "universiteit" vaag en onduidelijk. Beide termen worden volgens Dr. Jones door elkaar gebruikt. Over het algemeen bieden "colleges" enkel "undergraduate" opleidingen aan hetgeen leidt tot de graad van bachelor. Er zijn ook "colleges" die de graad van master uitreiken. Wetenschappelijk- en beroepsonderwijs De grote autonomie van de onderwijsinstellingen en het ontbreken van een nationale onderwijswetgeving biedt aan de onderwijsinstellingen in de VS de mogelijkheid om zowel wetenschappelijk- als beroepsgerichte studieprogramma’s aan te bieden. In de zogenaamde "schools", dit zijn afdelingen of faculteiten van een universiteit, zijn de specifieke beroepsopleidingen meestal wetenschappelijk en praktisch georiënteerd. De ingenieursopleidingen vertonen veel gelijkenis met deze van industrieel ingenieur. Maar de instellingen zijn zeker geen high schools. In de VS is een "high school" een school voor middelbaar onderwijs. Leerlingen in de leeftijdsgroep van 14 tot 18 jaar volgen bijvoorbeeld een "4 year high school". Industrieel ingenieurs die hun oplei-

ding vertalen als "4 year high school" zijn voor de VS vreemde vogels! Bachelor Bachelor is de titel die in de VS na 4 jaar "undergraduate" studies wordt uitgereikt. In de regel vangt men deze studies aan op een leeftijd van 18 jaar. Undergraduate-studies kunnen leiden tot de titel van Bachelor of Arts (BA) of tot de titel van Bachelor of Science (BS). Bemerk ook de afkorting "BS", i.p.v. "BSc" voor de Angelsaksische landen. Een studieduur zegt in feite weinig. Daarom past men in de VS het zogenaamde creditsystem toe. In de VS komt de graad van BA of BS overeen met 120 semestercredits of 180 "quartercredits". Een semestercredit komt overeen met een studiepunt dat wordt toegekend voor 1 contactuur of 3 uur laboratorium of practicum per week en dit gedurende 15 tot 16 weken. Voor een quartercredit geldt 10 tot 12 weken. Master De post graduate fase wordt afgesloten met de titel van master. Masteropleidingen behoren bijgevolg tot de zogenaamde post-bachelor opleidingen. Men onderscheidt 2 hoofdgroepen: Master of Arts (MA) en Master of Science (MS). De studieduur (volgend op een bachelor) bedraagt 1 of 2 jaar. Dit komt overeen met 30 tot 60 semestercredits of 45 tot 90 quartercredits. Een masteropleiding wordt afgesloten met een thesis. Voor de bacheloropleiding is dit niet vereist. Doctoraat Masteropleidingen geven toegang tot het doctoraat. In de VS onderscheidt men wetenschappelijke doctoraten (PhD) en professionele doctoraten. Een PhD omvat 1 of 2 jaar studie, examens, en het schrijven en openbaar verdedigen van een proefschrift, hetgeen de totale PhDfase brengt op 3 tot 5 jaar. Professionele doctoraten zijn gericht op het uitoefenen van een beroep, zoals rechten (3 jaar), geneeskunde, tandheelkunde (4 jaar), enz. Tanende belangstelling voor de studies van ingenieur Aan de 300 geaccrediteerde "engineering colleges" van de VS promoveerden afgelopen academiejaar 60.000 studenten met de graad van BS, 30.000 studenten behaalden een MS en 6.000 een PhD. Sinds medio 1980 nam de instroom voor ingenieurs met 25 procent af. "Een nefaste zaak voor de Amerikaanse economie" zegt Dr. Jones. Om deze reden versoepelde de accreditatiecommissie (ABET) haar regelgeving. In haar aanbevelingen "more user friendly curriculum" voor de ingenieursopleidingen vindt men meer praktische vakken en wordt er komaf gemaakt met de veel te theoretische wiskunde en fysica. De student krijgt bovendien meer tijd voor zelfstudie en het volgen van specifieke en op de ingenieurspraktijk gerichte topics. Met haar "reform of engineering education" voert de ABET in de middelbare scholen een groots opgezette campagne. Of de leerlingen aan de "high schools" daarvoor oor hebben zal de toekomst uitwijzen. Dr. Jones is in elk geval optimistisch. Ing. Noël Lagast

11 I.M.-

JANUARI 2002

INGENIEUR EN MAATSCHAPPIJ

Barco-prijzen: 800.000 BEF steun voor jonge onderzoekers Op 6 december 2001 vond de plechtige uitreiking plaats van de Barco/VIK prijzen. De VIK-prijzen zijn voor jonge industrieel ingenieurs. Ook de Barco/FWO prijzen en de wetenschappelijke prijs Barco/FWO, voor jonge burgerlijk ingenieurs en doctorandi werden uitgereikt. Barco wil op deze manier jonge onderzoekers aanmoedigen en het technologisch onderzoek in zijn geheel in de schijnwerpers plaatsen. In deze woelige Sorbonne- en Bolognatijden wil de prijs de nadruk leggen op de samenwerking tussen universiteiten, hogescholen, wetenschappelijke instellingen en bedrijfsleven. Ook willen de prijzen het belang van de postacademische vorming, die bedrijfsleven en scholing linkt, benadrukken. Permanente vorming is immers in grote mate vraaggestuurd, een uitgangspunt dat het VIKVormingsinstituut ook onderschrijft. De prijzen worden toegekend voor de beste eindwerken in spitselektronica zoals beeldtechnologie (creatie, visualisatie, detectie, manipulatie, archivering en beheer van beelden), optica (diffractie, fotonica, fiberoptica, lasertechnologie en materiaalkarakterisatie), sensoren en systemen voor beeldkarakterisatie en automatische inspectie, automatisering toepasbaar in optica en grafica. De jaarlijkse Barco/VIK-prijzen, elk ter waarde van 100.000 BEF, werden uitgereikt aan: Steven De Schepper, industrieel ingenieur elektronica ICT, Karel de Grote Hogeschool, voor "JAVA Grafische User Interface en JNI technologie voor Radar Display Systemen", o.l.v.. ir. Marijn Temmerman. Pieter Willems en Peter Buyckx, beiden industrieel ingenieur elektronica ICT, Hogeschool Antwerpen, voor "Fillfactory’s Observating Cameras Utility Software", o.l.v. ir. Luc Pieters. Kurt Andries en Bert Van Vlerken, beiden industrieel ingenieur elektronica ICT, Hogeschool voor Wetenschap & Kunst (De Nayer) voor "Onderzoek en implementatie van het Hiperlan/2 protocol voor draadloze communicatie tegen hoge snelheden" o.l.v. ir. Jan Meel.

12 I.M.-

JANUARI 2002

De jaarlijkse Barco/F.W.O.-prijzen, elk ter waarde van 100.000 BEF gingen naar Indra Geys en Thomas Koninckx, beiden burgerlijk elektrotechnisch ingenieur KU Leuven voor "Aangevulde realiteit in endoscopische toepassingen", o.l.v. Prof. P. Suetens. Nic Gorleer en Matthias De Geyter, beiden burgerlijk elektrotechnisch ingenieur Universiteit Gent voor "Ontwerp en realisatie van een Standalone Board voor kleurensequentiële microdisplays" o.l.v.. prof. A. Van Calster en ir. G. Van Doorselaer. Geert De Cubber, burgerlijk werktuigkundig elektrotechnisch ingenieur VUB voor "Integratie van sensoren op een mobiele robot", o.l.v. profs. P. Kool en H. Sahli. De wetenschappelijke prijs Barco/F.W.O. van 200.000 BEF gaat naar Peter Bienstman "Innovatieve en geavanceerde modelleringstechnieken voor het optisch gedrag van halfgeleiderlasers en componenten gebaseerd op fotonische kristallen", o.l.v. prof. R. Baets.

Prof. De Man over "informatietechnologie in het post.com tijdperk" Prof. dr. ir. Hugo De Man, senior research fellow bij IMEC en prof aan de KU Leuven schetste in zijn referaat tijdens de Barco-plechtigheid een stand van zaken en tegelijk de evolutie van de informatietechnologie. Elf september wordt zowel economisch als politiek beschouwd als een breekpunt. Ook de ICT-wereld heeft pas na elf september toegegeven dat ze na twintig jaar van ongebreidelde groei de verwachtingen niet kon inlossen en dat ze aan bezinning toe was. In tijden van lage groei zijn researchbudgetten altijd hoger dan in tijden van hoogconjunctuur. Volgens prof. De Man mondt het PC-tijdperk uit in een post-PC-tijdperk waarin de concentratie op hardware en eindeloze nieuwe apparaten wordt opgegeven. Het besef dat ICT meer is dan steeds weer nieuwe kastjes en doosjes is doorgedrongen. ICT regelt informatiestromen tussen de mens en zijn technologie en vindt zijn plaats in een slimme, comfortabele omgeving in plaats van in de zoveelste nieuwe computer met de zoveelste nieuwe afstandsbediening. Mettertijd zal de PC worden teruggedrongen en wordt de wereld herbouwd in een globaal macro-micronetwerk dat informatie, communicatie, navigatie en ontspanning continu en voor iedereen beschikbaar stelt. De slimme omgeving is dan een adaptief net dat vooruitziend en verborgen die toepassing levert die men nodig heeft. Zo staan niet meer de apparaten centraal, maar wordt de mens weer de maat der dingen. Gebruikersnoden zijn de aangrijpingspunten voor de uitbouw van een mensgedreven technologie. In plaats van voor je gezondheid afhankelijk te zijn van scanners en laboratoria in ziekenhuizen geeft een discrete toepassing continu en individueel informatie over de samenstelling van je bloed en de gezondheid van je hart.

De opdracht van de ingenieur in dergelijke dienstensamenleving wijzigt. De bouw van de ‘doos’ gaat naar lageloonlanden. Basistechnologie (research) en de architectuur van de dienst (toepassingen) blijven echter hier. De toegevoegde waarde komt voort uit de synergie van disciplines, maar niet langer uit de discipline zelf. Het profiel van de ingenieur verbreedt van fundamentele labresearcher naar teamspeler en architect van kalme technologieën en alomtegenwoordige diensten. De technologie is er een van nano-elektronica en giga-complexiteit met intelligente chipsytemen terwijl het geboden comfort gebruiksvriendelijker en eenvoudiger wordt. De nieuwe opdracht van de ingenieur in de toekomstige kenniseconomie sluit nauw aan bij het toepassingsgerichte profiel van de industrieel ingenieur met zijn brede specialisatie. Het Vlaamse industrieel weefsel wordt er een van kennisintensieve bedrijven. Vlaanderen beschikt over alle troeven om dit nieuwe industriële weefsel succesvol uit te bouwen. De bedrijven zijn er, de breedband infrastructuur is er, de researchcentra zijn er en het risicokapitaal is er. Er is alleen een relatief tekort aan talent. Hoe dit talent kweken? Door jongeren reeds in het lager onderwijs te sensibiliseren voor technologie. Door deze technologie als cultuurelement te waarderen via maatschappij-gedreven onderzoek dat de levenskwaliteit als norm stelt. Door het belang van theoretische wiskunde te verminderen ten voordele van zuivere technologie. Door multidisciplinair teamonderwijs te organiseren in plaats van individuele excathedra-opleidingen. En door zo de kloof tussen onderzoek, onderwijs, academie, industrie en maatschappij te dichten. edw

13 I.M.-

JANUARI 2002

INGENIEUR EN MAATSCHAPPIJ

Apparatologie en apparatologische revolutie De vormgeving van de elektrische huishoudelijke apparaten is niet meer wat ze ooit is geweest. De evolutie werd een revolutie. Stofzuigers, wasmachines, strijkijzers, koelkasten, enz. ogen vandaag mooier dan weleer. Alhoewel ze reeds vele jaren geleden door ingenieurs werden bedacht, gingen diezelfde ingenieurs in de loop der jaren op zoek naar een meer esthetische verpakking. De nieuwe "look" zorgde ervoor dat de werksleur plaats ging maken voor werkvreugde. Althans, dit beweert de Utrechtse filosoof Jan Vorstenbosch die het fenomeen analyseerde en er een aantal filosofische beschouwingen aan wijdde in een luchtig serieus boekje "Twaalf huishoudelijke apparaten". Het handig formaat (10 x 15) heeft in Nederland een groot succes. "We verkopen er enkele tientallen per week" vertelde me de verkoopster van Scheltema, de grootste boekhandel van Amsterdam. Vorstenbosch zorgde meteen voor de introductie van een nieuw begrip, de apparatologie, de leer van het verwerven van een inzicht in wat apparaten eigenlijk doen, niet zozeer vanuit technisch oogpunt, maar vooral wat ze met de mens doen. Eenvoudig uitgedrukt is de apparatologie de filosofie van het elektrisch huishoudelijk apparaat. Deze nieuwe wijsgerige discipline eigent zich ook een deel toe van het domein van de antropologie, de sociale filosofie, de cultuurfilosofie en de esthetica. Dit, tot nu toe onderschat vakgebied, wordt onderwezen aan de Amsterdamse Internationale School voor Wijsbegeerte. Ik weet niet of er reeds een leerstoel "apparatologie" bestaat aan de twee universiteiten van Amsterdam, maar het enthousiasme voor deze nieuwe discipline is groot. Ingenieurs en filosofen reiken op dat vlak elkaar de hand. Sinds ingenieur-filosoof Ludwig Wittgenstein (18891951) is dit toch wel nieuw! Ingenieur Henk Muis van Eternally Yours ziet de omgang met apparaten in termen van een duurzame relatie. Volgens hem is een apparaat in elk geval minder veeleisend dan de gemiddelde (Nederlandse) partner. Vorstenbosch opent zijn boekje met filosofische beschouwingen over de stofzuiger, de "deus ex machina" die een oplossing brengt op het moment dat de huismeid niet meer te betalen of te vinden is, en de huismijt zich inmiddels thuis voelt in vast en los tapijt. De bij uitstek antropomorfe vorm van de stofzuiger heeft een mond, een steel naar boven en een buik. Door de stofzuiger te ontwerpen met een hals naar beneden, suggereerden de ingenieurs een peristaltische beweging (wormvormig) schrijft de auteur.

Volgens de filosoof illustreert de stofzuiger dat apparaten en artefacten door ingenieurs worden bedacht naar analogie van natuurlijke processen en vormen. In de manier waarop mens en apparaat jacht maken op de huismijt, zijn alle vormen van de domesticatie samengebald. De apparatologische revolutie begon al in de jaren zestig. Een balans opmaken van de vele verschuivingen die sindsdien werden teweeggebracht is echter niet eenvoudig. De wasmachine, het meest handige, zinvolle, efficiënte en noodzakelijke apparaat van alle toestellen die men in een huis aantreft, is in dit opzicht een markant voorbeeld. Het apparaat veranderde niet alleen grondig de "fysica" van het huishouden, ook elementaire grootheden als tijd, ruimte en beweging kregen door zijn toepassing een behoorlijke herschikking. Het doel van de apparatologie definieert Vorstenbosch als "het opsporen van de aard, betekenis en richting van deze verschuivingen". Dat men huishoudelijke apparaten catalogeert onder de verzamelnaam "witgoed" wijst volgens de filosoof op een positieve bejegening. In het klassieke filosofische wereldbeeld waarin het bestaan van iets op zichzelf als iets goeds wordt beschouwd is de term "witgoed" voor huishoudelijke apparaten voortreffelijk. Het past in de reeks van verzameltermen als "snoepgoed" en "speelgoed". Bovendien prikkelt de term "witgoed" het sensualisme van de mens. De koelkast, de moderne voorraadschuur en bewaarplaats van overvloed, als opvolger van de kelder, is een witgoed dat de mens zintuiglijk streelt. Maar er zijn ook witgoed apparaten waarover de filosoof minder opgetogen is. De vaatwasser doet immers ernstig afbreuk aan het sociaal leven in huis. De afwas samen doen schept immers een functionele band en bevordert de doelgerichte gemeenschap. Door de opkomst van de vaatwasser ging immers de "oikonomie" verloren, de geleefde orde van het huis als een sociale gemeenschap. Al met al is Vorstenbosch best tevreden met de ontwikkeling van de technologie, die hij als een religie van de 21ste eeuw beschouwt. Dit neemt nochtans niet weg dat er vaak een diep gat gaapt tussen de ingenieur (de weter) en de gebruiker (vaak de niet-weter). Ingenieurs maken heel dikwijls te ingewikkelde gebruiksaanwijzigingen, hetgeen alleen maar de discrepantie tussen mogelijk gebruik en feitelijk gebruik in de hand werkt. De "Twaalf huishoudelijke apparaten" is een vlot geschreven boekje (110 bladzijden). Zijn bespiegelingen vertonen in hoge mate een stilistisch meesterschap. Het is uitgegeven door Uitgeverij Nieuwzijde, Amsterdam.

Ing. Noël Lagast

14 I.M.-

JANUARI

2002

INGENIEUR EN MAATSCHAPPIJ

Wat na de

TECH-ART prijs? Prof.dr.ir. Luc Van Gool, dr.ir. M. Proesmans en ir. F. Defoort ontvingen in 1998 in naam van Eyetronics de Tech-Art prijs voor hun "ShapeSnatcher"-technologie, waarmee uit één enkel digitaal beeld een 3D-voorstelling kan gereconstrueerd worden. Na de marktlancering van ShapeSnatcher, heeft Eyetronics zijn productengamma uitgebreid met aanvullende software zoals ShapeMatcher, ShapeReducer en Mapping Tools. Weldra zullen deze software titels aangevuld worden met 3D-scanning hardware, een draagbaar systeem met een digitaal fototoestel en een flash. Sinds het ontstaan van het bedrijf commercialiseert Eyetronics zijn 3D-technologie wereldwijd in verschillende markten zoals entertainment, industrieel en medisch, met befaamde klanten zoals Sony, Eidos, Honda, Motorola en NASA. Ter ondersteuning van deze wereldwijde verkoop heeft Eyetronics tevens een verkoopskantoor in Los Angeles, USA. De Tech-Art prijs en de erkenning die zij met zich bracht, stimuleerde de oprichters van Eyetronics om hun product nog verder te verfijnen. De prijs wordt tot op heden nog steeds als marketing instrument gebruikt in de product brochures.

TECH-ART 15 I.M.-

JANUARI 2002

INGENIEUR EN MAATSCHAPPIJ

Na Plastics nu Metals for the Industry 2002 De tweede editie van Plastics for the Industry, die doorgaat op 24 en 25 april 2002 in Kortrijk wordt, te oordelen naar het aantal deelnemers, een groot succes. Daarom gingen meteen stemmen op om voor de metaalsector een gelijkaardig initiatief te lanceren. Organisatoren Kortrijk Xpo en de Vlaamse Ingenieurskamer, beslisten bijgevolg om, naast Plastics for the Industry, ook Metals for the Industry in te richten. Metals for the Industry bestaat, naar analogie van Plastics, uit twee contactdagen waar de metaalverwerkende bedrijven-toeleveranciers zich presenteren aan aankopers en zaakvoerders van bedrijven uit allerlei industrieën. Bedrijven met volgende activiteiten komen in aanmerking als exposant:  plaatbewerking  draai- en freeswerk  laswerk  precisiewerk  metaalconstructie en –montage  oppervlaktebehandeling  matrijs- en vormenbouw  productontwerp  engineering  diensten. Zowel seriewerk als stukwerk komen aan bod. Omdat de bezoekersdoelgroepen van Plastics for the Industry en Metals for the Industry elkaar overlappen, werd besloten om beide beurzen, naast elkaar, op dezelf-

16 I.M.-

JANUARI 2002

de data te laten doorgaan. Dus, zowel Metals als Plastics gaan door op 24 en 25 april 2002 in Kortrijk Xpo. Elke beurs heeft een eigen toegang en intern wordt een doorgang gecreëerd. Deelnamevoorwaarden voor Metals for the Industry zijn dezelfde als voor Plastics for the Industry, namelijk 1.000,00 EUR voor 9 m2.

Meer informatie: Nadine Coudyser of Greet Debruyne, tel. +32 56 24 11 11, fax +32 56 25 77 31, e-mail [email protected]. Plastics for the Industry heeft een eigen site met alle informatie en een overzicht van de exposanten www.bab.be/plastics.

INGENIEUR EN BEROEP

Succes voor VIK-Beroepsbelangen Het proces van 84 industrieel ingenieurs van de Universitaire Kring van Technisch en Industrieel Ingenieurs (UKTI), bedrijfskring van de Vlaamse Ingenieurskamer tegen de Vlaamse Gemeenschap, de RUG en het RUCA is eindelijk afgesloten en…gewonnen. Waar gaat het over? In 1977 werden in België de studies van technisch ingenieur omgevormd tot studies van industrieel ingenieur. Bij alle openbare diensten werden de graden van industrieel ingenieur bij Koninklijk Besluit ingevoerd in niveau 1 en wel met terugwerkende kracht naar december 1978. Alleen bij de Rijksuniversiteit Gent (RUG) en het Rijksuniversitair Centrum Antwerpen (RUCA) gebeurde dit niet, voornamelijk omdat men een algemene statutenwijziging van deze instellingen wenste door te voeren. Hierdoor konden industrieel ingenieurs niet in de nieuwe graden benoemd worden, noch aanspraak maken op de juiste bezoldiging. Door het ontbreken van een benoeming in de nieuwe graden waren uiteraard ook bevorderingen uitgesloten. Er werden stappen gezet naar universitaire overheden, politiekers en syndicaten. Allen gingen wel akkoord met de stelling dat die KB’s er moesten komen en dat er statutenwijziging bij de Universiteiten van de Vlaamse Gemeenschap nodig waren. Er gebeurde echter niets. Een aantal ingenieurs – personeelsleden van de universiteiten stapten samen met de VIK naar de burgerlijke rechtbank van eerste aanleg te Gent. 84 ingenieurs stelden in 1992 samen met de VIK een gezamenlijke vordering in tegen de Vlaamse Gemeenschap, de RUG en het RUCA. Er waren drie eisen: schadevergoeding voor het weddenverschil, schadevergoeding voor het gemis aan bevorderingskansen en morele schade. Op dat ogenblik waren er op de beide universiteiten en in het universitair ziekenhuis 200 industrieel ingenieurs tewerkgesteld. De helft wenste niet met de VIK mee te procederen. Schrik om te procederen tegen de werkgever? Rekenden ze op de steun van de syndicale organisaties?

Bij de tegenpartij werden de grote kanonnen ingeschakeld: advocaat Piet Van Eeckhaut voor de Vlaamse Gemeenschap en advocaat Martens voor de RUG. De Belgische gerechtelijke molen maalt traag. Slechts op 30 april 1997 wees de eerste kamer in de rechtbank van eerste aanleg te Gent vonnis. De schade-eis van de Vlaamse Ingenieurskamer werd afgewezen omdat de VIK "geen rechtstreeks en persoonlijk belang heeft maar slechts de verdediging van een collectief belang dat zij zich tot doel heeft gesteld". De VIK is er dus aan voor de moeite. Niet zo de procederende ingenieurs: de forfaitair berekende schadevergoedingen voor het weddenverschil, een morele schadevergoeding en een vergoeding voor gemiste bevorderingskansen worden toegekend aan elke individuele ingenieur. De Vlaamse Gemeenschap tekent op de laatste dag beroep aan tegen dit vonnis. Het proces begint opnieuw. Na nog eens vier jaar debatteren velt het Hof van Beroep te Gent op 14 juni 2001 op 23 maart 2000 eindarrest. De beslissing van de eerste rechtbank wordt bevestigd en aan de 84 ingenieurs wordt met vergoedende en gerechtelijke rente inbegrepen in totaal ruim 40.000.000 BEF toegekend. De door de Vlaamse Gemeenschap uit te betalen bedragen gaan van 38.000 BEF morele schadevergoeding voor de hoofdtechnisch ingenieurs tot een 400.000 à 700.000 BEF voor de industrieel ingenieurs. Vier onder hen zijn reeds overleden. Noch RUG noch RUCA werden veroordeeld. De ingenieurs die indertijd niet wensten deel te nemen aan het proces krijgen geen schadevergoeding. Het heeft dus 20 jaar geduurd vooraleer de zaak voor de ingenieurs werd rechtgezet. De deelnemers aan het komende proces voor de burgerlijke rechtbank van eerste aanleg tegen de Vlaamse Gemeenschap en de Universiteit Gent in verband met het onwettige - verplicht op 60 jaar - op pensioen stellen van een aantal ATP- en WP-personeelsleden in de periode 1991-1996 hopen dat hun zaak een snellere oplossing krijgt. Ing. Etienne Beernaerts

17 I.M.-

JANUARI 2002

INGENIEUR EN BEROEP

Innogenetics, de toekomst van een biotech bedrijf in een veranderende gezondheidszorg lezing Centrum industrie november Door de sputterende economie komen nogal wat budgetten onder druk te staan. In onze huidige welvaartsstaat staan de budgetten in de gezondheidszorg zwaar onder druk. Tijdens zijn voordracht legde Luc Segers, Director Diagnostic Sales & Marketing van Innogenetics uit hoe moderne toptechnologie mee voor een kostenbesparing kan zorgen. Innogenetics staat aan de top wat betreft de zogenaamde "Diagnostica". Voor tal van ziektes zijn verschillende medicijnen beschikbaar. Het blijkt echter dat bepaalde medicijnen efficiënt zijn voor mensen met bepaalde genotypes, en voor anderen dan weer totaal niet. Met de diagnostica zoals ze door Innogenetics ontwikkeld worden kan men vooraf met grote zekerheid analyseren of een bepaalde behandeling al dan niet suc-

cesvol kan zijn. Op deze manier kan men zinloze en bijzonder kostelijke behandelingen vermijden. Dat heeft niet alleen een financieel voordeel voor de gezondheidszorg. Ook het ethische aspect is zeer belangrijk. Patiënten worden niet langer geconfronteerd met langdurige, kostelijke en nutteloze behandelingen. Ver gevorderde diagnostica geven de richting aan die we uitmoeten om onze gezondheidszorg betaalbaar te houden. Vooral vanuit ethisch standpunt is investeren in deze spitstechnologie meer dan lonend. Luc Segers slaagde erin om op een duidelijke manier deze wereld van hoogtechnologische producten te schetsen.

Raf Van Os

VERENIGINGSNIEUWS Zelfkleverslag Maandelijks delen we met de stickeractie een aantal prijzen uit. Kleef uw VIK-sticker op een leuke plaats (auto, fiets, brievenbus, enz.) neem een foto en stuur hem op. De beste foto wordt beloond. Zonder foto’s gaat het ook: u kan in de prijzen vallen als een attente collega uw sticker opmerkt en ons dat meldt. Werd uw nummerplaat gepubliceerd in een vorige uitgave van de Ingenieursmededelingen dan kan u nog steeds reageren. Uit de nummerplaten die onze fulltime speurploeg doorseinde, lootten we de volgende nummers:

DFZ 122

DFH 147

GKN 207

Als een van deze nummerplaten de uwe is, stuur dan een kopie van het inschrijvingsbewijs en van uw VIK-lidkaart (een fotootje mag ook altijd!) op naar het VIK-secretariaat, t.a.v. Francine Demaret, Herentalsebaan 643 Wommelgem, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected] Succes!

18 I.M.-

JANUARI 2002

KGX 160

LBR 290

INGENIEURSCARRIERE

Nieuwe euro euroloongrenzen De euro veroorzaakt flink wat extra blaadjes op rekeninguittreksels en extra bladzijden in de Belgische Staatsbladen. Ook de arbeidswetgeving geraakt aangepast aan de nieuwe financieel-economische structuren. Zo zijn de loongrenzen voor proeftijden en ontslag recent omgezet in bedragen in euro. Dit betekent niet dat de Belgische regeling voor heel Europa geldt – de Belgische regelgeving rond arbeid biedt ondanks (of dankzij?) zijn complexiteit meestal meer bescherming dan die van andere Europese landen. Ter herinnering: loongrenzen bepalen de lengte van de proeftijd en de duur van de opzeggingstermijn bij uitdiensttreding. Ze worden ook gehanteerd bij concurrentiebeding, maar daarover hebben we het een andere keer. We maken van de gelegenheid gebruik om de algemene regeling rond opzeg nog eens weer te geven. De tekst is erg geconcentreerd, dus even concentratie.

bereiken stappen ze naar de rechter. Maar ook die zal de formule Claeys gebruiken, niettegenstaande het geen echt ‘officiële’ formule is. De formule Claeys is een formule die rekening houdt met anciënniteit, leeftijd, loon en index. Er zijn een reeks illustere rechtsgeleerden (Chavez, Colens, Martens…) die andere formules hebben opgesteld, maar de formule van advocaat Thierry Claeys is redelijk helder en is door arbeidsrechtbanken ook de meest gebruikte. Deze formule wordt ook continu geactualiseerd door de effectief uitgesproken vonnissen i.v.m. opzegtermijnen in de formule te betrekken. Anciënniteit weegt in deze formule redelijk zwaar door. Schattend kan je zeggen dat 1 jaar anciënniteit ongeveer 1 maand opzeg betekent.

Proeftijd De minimumduur van een proeftijd is 1 maand. De maximumduur is 6 of 12 maanden, naargelang het jaarlijks loon niet hoger is of hoger is dan 30.301 EUR. Pikant detail: als je onderhandelingspositie sterk is en er is vertrouwen tussen de toekomstige werkgever en werknemer dan kan je een arbeidsovereenkomst zonder proeftijd aangaan.

actuele loongrenzen in EUR: voor opzegtermijnen: 25.277 EUR / 50.544 EUR voor proefperiode 6 of 12 maanden: 30.301 EUR

Opzeg Bij opzeg gelden andere loongrenzen: Als de werknemer opzegt, dan is de opzegtermijn anderhalve maand per begonnen schijf van vijf jaar met een maximum van drie maanden als de werknemer minder dan 25.277 EUR per jaar verdient. Als hij meer verdient wordt de termijn vastgelegd bij overeenkomst met een maximum van 4 1/2 maand als het loon ligt tussen 25.277 EUR en 50.544 EUR en 6 maanden als het loon hoger is dan 50.544 EUR. Als de werkgever opzegt en de werknemer verdient niet meer dan 25.277 EUR per jaar is de opzegtermijn drie maand per schijf van 5 jaar anciënniteit. Vrijwel alle ingenieurs verdienen meer. Als het jaarloon hoger is dan 25.277 EUR (de zgn. ‘hogere bedienden’) wordt de duur van de opzeggingstermijn bij het einde van het contract door partijen overeengekomen (eventueel aan de hand van de formule Claeys – zie verder) met een minimum van 3 maanden per begonnen schijf van 5 jaar anciënniteit. Als de werknemer meer verdient dan 50.544 EUR per jaar is de regeling nog wat verfijnder: werknemer en werkgever kunnen samen zelf een opzeggingstermijn onderhandelen die niet lager ligt dan de wettelijk bepaalde termijn zoals hun collega’s hiervoor die minder verdienden, mààr ze kunnen bij indiensttreding de opzegtermijn reeds bepalen, of de rechter kan de opzeggingstermijn bepalen als ze geen overeenkomst bereiken.

Samengevat:

De formule Claeys in EUR: P = (0,89 x anciënniteit) + (0,08 x leeftijd) + (0,0524 x loon) – 2 waarbij P = opzegtermijn Anciënniteit wordt uitgedrukt in jaren en in fracties van jaren waarbij 1 maand 0,08 is en 12 maanden 1; Loon wordt uitgedrukt in meervouden van 1.000 EUR

Ed De Winter

€

Ingenieurs zullen tijdens de besprekingen bij uitdiensttreding hun toevlucht nemen tot de ‘formule Claeys’ als richtpunt voor onderhandelde opzeggingstermijnen (en dus ook opzegvergoedingen). Als ze geen overeenkomst

19 I.M.-

JANUARI 2002

INGENIEURSCARRIERE

Even praktisch: e - l e a r n i n g na E-learning is (om het eenvoudig te houden) ‘leren via internet’. De laatste paar jaren was het woord niet weg te branden uit teksten en toespraken van zowel opleidingsverstrekkers (hogescholen, vormingscentra, universiteiten) als ICT-ers. Er zijn nog wel meer van die ‘e-‘ woorden geweest die een tijdlang op ieders lippen lagen maar waarvan het buzzgehalte ondertussen aan het tanen is gegaan, denk maar aan ‘e-commerce’ en ‘e-HRM’. E-learning heeft stilaan zijn grenzen gevonden. Wat is, ontdaan van de hype, de echte meerwaarde van leren via internet? En voor wie? Alle wetenschap komt van boven … Bij de opkomst van internet gingen sommige profs – meestal de exacte wetenschappers die met een computer overweg konden - om uiteenlopende redenen hun cursussen op het internet zetten. Ze werden argwanend op de vingers gekeken door de universitaire overheid die voor prestigeverlies vreesde en bang was om de controle op zijn docenten te verliezen. En veel studenten bleken dan toch nog cursussen te prefereren die op de klassieke manier werden gedoceerd. Begrijpelijk, want als de cursus botweg geconverteerd werd op webpagina’s verdween ook de interactiviteit. Filosofen of kunsthistorici hadden (en hebben) dan weer veel meer watervrees dan de bètawetenschappers om op de e-trein te springen… even zovele hindernissen voor universiteiten om e-learning aan de boezem te drukken. De meeste universiteiten hielden de boot dan ook af. Onderwijsdeskundigen (meestal geen ICT-ers) hadden nochtans van bij het begin gesteld dat leerprocessen bijzonder complex zijn en dat e-learning de klassieke onderwijsmethodes met een docerende ex-cathedra prof nooit helemaal zou kunnen vervangen. Het groepsproces en de intermenselijke dialoog zijn nu eenmaal onvervangbaar. en wordt beneden te gelde gemaakt De nieuwe dot-commers namen de e-learning-fakkel met graagte (en kleine dollartekentjes in de ogen) over. Ze beschouwden onderwijs als een ‘product’ en zagen op hun beurt een gat in de markt met internetleren. Ze verplaatsten hun werkterrein van e-commerce naar e-learning. Nochtans is de internetconsument niet gewoon om te betalen voor internetinformatie. En er brak, niet in het minst gevoed door de academische middens die e-learning net hadden losgelaten, een discussie los over de verhandelbaarheid van ‘onderwijs’. Nog voor een van de partijen hierin het laatste woord had gehad werd duidelijk dat het nieuwe gat in de emarkt voor veel dot-commers op een verdere vrije val in een virtuele ruimte uitdraaide door een gebrek aan betrouwbaarheid en duurzaamheid. Na de povere resultaten van hun dot-combedrijfjes beleefden de nieuwe ondernemers het debacle van hun e-learning bedrijfjes. De stelling van Mc Luhan, als zou ‘the medium the message’ zijn gaat dus niet op voor e-learning - het is niet omdat je de technologie van een medium beheerst dat je ook een degelijke inhoud kan bieden.

20 I.M.-

JANUARI 2002

Oeps … even vergeten Er schuilen immers complexe problemen achter het ‘product’ e-learning. We zouden ze ‘learning gaps’ kunnen noemen. Er zijn er drie: 1. de technology gap: om een cursus te kunnen maken moet je eigenlijk IT-specialist zijn of over een goed authoring programma beschikken 2. de productivity gap: de aanmaaktijd van een degelijke cursus is lang, dus duurt het ook een tijd eer de investering rendeert 3. de didactical gap: bestaande cursussen zijn niet geschikt voor e–learning. Mooie pagina’s hebben niet noodzakelijk didactische waarde Daar hadden heel wat internetondernemers even geen rekening mee gehouden… De industrie blijft nuchter… Voor het bedrijfsleven is knowhow een kritische succesfactor. Op zijn beurt zag de industrie mogelijkheden in elearning. Lerende organisaties, zelfsturende en virtuele teams, kennismanagement mogen dan recente modewoorden zijn op de werkvloeren, maar gelinkt aan het internet werden ze voor de bedrijven al een stuk concreter en lonender in termen van concurrentievoordeel. Grote Belgische bedrijven als Siemens en Alcatel hadden alras door dat hun concurrentievoordeel lag in de interne kennisschool en ze waren er dan ook vlug bij om in hun bedrijf eigen leeromgevingen voor medewerkers te lanceren. De voordelen waren duidelijk en becijferbaar: een grote vrijheid van plaats, tijd, studeerritme en leerstijl. Kennis wordt in de juiste vorm en op het juiste moment geleverd. E-learning is voor (grote) bedrijven in elk geval goedkoper, toegankelijker en praktischer dan een volle dag ‘live’ training door specialisten. Aan de aanbodzijde waren het niet zozeer universiteiten maar consultancyfirma’s en opleidingsinstellingen die voorheen bedrijfstrainingen

de hype gaven die nu de software en infrastructuur gingen leveren voor e-learningnetwerken. en de winnaar is … De enige constant enthousiaste gebruikers van e-learning blijken, volgens de oude wijsheid dat ‘the proof of the pudding in the eating’ is, ICT-deskundigen en technologen te zijn. Het zijn ook zij die de ‘three gaps’ met succes weten te overbruggen. Op dit ogenblik bestaat het leeuwendeel van de e-learning-markt dan ook uit ICT-trainingen. Qua technologie is er een evolutie naar een gestandaardiseerd model waarop materiaal van verschillende leveranciers kan worden gekoppeld en dat steeds opener, geïntegreerder en rijker wordt. Ook alerte opleidingsinstituten die de ontwikkelingen hebben gevolgd kunnen stilaan hun voordeel beginnen doen.

Zeker de departementen IW&T van de hogescholen hebben de draad nooit losgelaten. Ze hebben er – in tegenstelling tot de klassieke academische middens - ook minder problemen mee dat de focus meer op de student komt te liggen dan op de professor als centrum van alle wetenschap. In de Vlaamse hogeschoolmiddens begint dat stilaan zijn vruchten af te werpen: de Karel de Grote Hogeschool heeft een eigen Distance Learning Centre. KaHo SintLieven zit in een KMO-project dat up-to-date bedrijfscursussen aanbiedt en de drie Limburgse hogescholen hebben een groots gezamenlijk e-learning project op stapel staan (zie regio-pagina’s in deze I.M.). In samenwerking met de Vlaamse Ingenieurskamer start de Katholieke Hogeschool Kempen begin 2002 de tweede Master in Internet en Webdevelopment, waarbij e-learning harmonieus naast klassieke leervormen wordt gehanteerd. Praktische gegevens elders in deze I.M. edw

ACTUEEL Ingenieurs bieden hun diensten aan 02001: Ing. (Elektromechanica, 1987). Vrij: na opzeg. Talen: N,D,E,F. Ervaring: automobiel: 9 jaar productieautomatisering; 4 jaar aankoop autocomponenten internationaal. Belangstelling: consulting; aankoop; productie; projectmanagement. Verkiest Brabant, Oost-Vlaanderen. 02002: Ing. (Elektromechanica, 1992). Vrij: onmiddellijk. Talen: N,F,E,D, Spaans. Ervaring: sales- en managementervaring in verscheidene industrieën (machinebouw, verpakking, logistiek). Belangstelling: business development; projectmanagement; sales (management).

Werkgevers die in verbinding wensen te komen met één of meer van deze ingenieurs, kunnen zich wenden tot het VIKsecretariaat, Francine Demaret, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel.: 03 259 11 09, fax: 03 259 11 01. Leden die een dienstaanbieding willen laten opnemen in de ingenieursmededelingen sturen het inschrijvingsformulier (zie achteraan in dit tijdschrift) naar het VIK-secretariaat, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected] Dit is een gratis dienst van uw Vereniging. Maak er gebruik van.

21 I.M.-

JANUARI 2002

ACTUEEL Berichten uit de samenleving Jongens en wetenschap Heel wat ingenieurs van boven de dertig denken met heimwee terug aan het onvolprezen ‘Verover de Aarde’ op de goeie ouwe BRT. Buiten het (aangekochte) OverLeven op Canvas wordt dit soort fascinerende wetenschappelijke programma’s op de VRT allang niet meer gebracht. Het gaat er op alle zenders feller, flitsender, sneller en meestal ook … leger aan toe. Maar er is ook nog zoiets als radio. Radio 1 zendt elke werkdag ‘Jongens en Wetenschap’ uit. Aan het publiek worden schijnbaar triviale vragen voorgelegd als ‘kun je sneller zeilen dan de wind? waarom is de radio-ontvangst soms slecht als je voor een stoplicht staat? hoe werkt een zwarte doos? wat gebeurt er met het menselijk lichaam als het drie maanden zonder enige spier te spannen in een bed ligt? kun je de afstand van de horizon berekenen?’ De antwoorden die luisteraars aanbrengen zijn geen weetjes die zo maar uit parate kennis kunnen opgediept worden, maar antwoorden op waarom-vragen. Op het einde van de uitzending wordt er een specialist bijgehaald om het definitieve, wetenschappelijke antwoord te geven. Omdat het waarom van de dingen dikwijls niet anders dan met begrippen uit fysica of mechanica kan worden uitgelegd is die specialist dikwijls een ingenieur. Regelmatig hoor je de stem van een of andere collega uit de VIK-Studiegroepen. Het is geen ‘Verover de Aarde’, er wordt geen fundamentele wetenschap bedreven, maar het is goeie en vaak grappige radio waar je graag bij in de auto zit, zelfs als je al op je bestemming bent. Radio 1 – elke werkdag van 9 tot 11.

gen als de werknemer zelf 44 BEF of 1,09 EUR betaalde en de werkgever niet meer dan 180 BEF (4,46 EUR) betaalde per werkdag. Dat is nu gedaan. De maaltijdcheque wordt dus een gewoon sociaal voordeel waarop de werknemer geen belastingen betaalt, maar de werkgever wel. Gammele arbeidsreglementen De sociale inspectie verrichtte in 2000 35.000 controles, waarbij 70.000 inbreuken werden vastgesteld. SDConsult deed een uitvoerig onderzoek naar de mate waarin bedrijven (meestal KMO’s) in orde zijn met de sociale wetgeving. Blijkt dat bedrijven het zeer moeilijk hebben met de naleving van sociaal administratieve verplichtingen. De meeste bedrijven willen die verplichtingen wel naleven maar slagen daar niet in omdat ze te druk bezig zijn met hun kernactiviteit om de wisselvallige sociale wetgeving te kunnen volgen. Bij 60% van de bedrijven is het personeelsregister niet in orde. Bij 96% van de bedrijven is het arbeidsreglement onvolledig of is het zelfs onbestaande. Rammelend tijdskrediet Op 1 januari 2002 gaat het ‘nieuwe’ tijdskrediet van start. Het vervangt de vroegere ‘loopbaanonderbreking’ (zie ook vroegere Ingenieursmededelingen). De wetteksten die de nieuwe regeling invoeren rammelen echter langs alle kanten, uitvoeringsbesluiten zijn er niet en ambtenaren weten niet wat antwoorden op de talrijke vragen om verduidelijking. Overgangsregelingen en definities zijn zo onduidelijk dat de Nationale Arbeidsraad zelf een nieuwe collectieve arbeidsovereenkomst moet opstellen om toepassingsproblemen te verhelpen. Vakbonden en werkgevers verschillen grondig van mening over een aantal begrippen in de tekst. Er moet alleszins nog een stevig woordje worden gepalaverd eer het voor iedereen duidelijk zal zijn wat er nu eigenlijk wel en wat er niet in de nieuwe wet staat. Als u dit leest zou een en ander uitgeklaard moeten zijn. In volgende I.M. brengen we de enige echte definitieve uitleg. Irrationeel managen

Kariger maaltijdcheques Het ziet ernaar uit dat werkgevers in de toekomst minder kwistig zullen omspringen met maaltijdcheques. Immers, het hof van Cassatie heeft de fiscus onlangs gelijk gegeven in zijn dispuut met de werkgevers door te stellen dat de kosten van de maaltijdcheques fiscaal niet aftrekbaar zijn voor werkgevers. Voorheen waren maaltijdcheques vrijgesteld van belastingen en sociale bijdra-

22 I.M.-

JANUARI 2002

Managementprof en psychoanalyticus M. Kets de Vries analyseerde de opvoeding van ‘leiders’, van Hitler tot Richard Branson. Volgens Kets de Vries worden veel topmanagers gedreven door een narcistische persoonlijkheidsstructuur met de bijhorende behoefte aan macht en prestige. Hij meent dat er iets schort aan de manier waarop managementprocessen worden beoordeeld. Meestal wordt er van uitgegaan dat een rationeel management aan de top de irrationele processen op de werkvloer controleert. De Vries beweert dat het net andersom is: naarmate je omhoog klimt in de hiërarchie tref je

Berichten uit de samenleving minder ratio en meer emo aan, zelfs in die mate dat de leider zijn eigen neurose verheft tot… bedrijfscultuur. Hoe hoger op de ladder, hoe irrationeler het gedrag dat tot norm verheven wordt en dat iedereen in de organisatie verondersteld wordt na te volgen. Dat hoeft nog niet zo erg te zijn op voorwaarde dat die heersende neurose ook nog functioneel is. Dikwijls is dat niet zo en dringt zich weer een andere narcist naar voor wiens afwijking – althans tijdelijk – op de organisatie wordt geënt. Meer in ‘Leiderschap Ontraadseld’, Uitg. Nieuwezijds A’dam. Seksuele pesterijen Uit een onderzoek in 15 EU-lidstaten blijkt dat 2% van de werknemers het voorbije jaar slachtoffer was van fysiek geweld door collega’s, 4% waren tijdens hun werk slachtoffer van fysiek geweld door niet-collega’s en 2% had te lijden van seksuele pesterijen, terwijl 9% slachtoffer was van intimidatie of morele pesterijen. Minister Onkelinckx wil hierover een wetgeving op poten zetten waarbij de aanstelling van onafhankelijke preventie-adviseurs de sluitsteen vormt. Volgens het VBO leiden de ideeën van Onkelinckx tot juristerij op de werkvloer (‘Ah u gaat plassen mevrouw Janssen. Heeft u daarover uw advocaat geraadpleegd?’) en zullen dergelijke problemen naar Amerikaans model worden uitgevochten voor de rechtbank.

Kafkaiaanse pensioentoren Op dit ogenblik is het voor werknemers mogelijk om vanaf 55 jaar een precieze pensioenberekening aan te vragen. Tot nu toe was slechts een benaderende berekening mogelijk. En binnenkort gaat de administratieve molen rond pensioen nog eenvoudiger worden. Regeringscommissaris voor de administratieve vereenvoudiging Greet Van Gool wil dat tegen eind 2002 het pensioen niet meer zal moeten worden aangevraagd, maar automatisch wordt toegekend. Maar die automatische toe-

kenning is maar mogelijk als iedereen die de wettelijke pensioenleeftijd bereikt ook onbeperkt kan bijverdienen, en over dat laatste is nog discussie tussen regering en sociale partners. 4 op 10 Belgen wil andere job ZebraZone stelt meetinstrumenten op om personeelstevredenheid, retentie, stress e.d. te meten. 1000 Belgen werden anoniem bevraagd naar hun huidige jobtevredenheid. Blijkt dat 6 op 10 respondenten niet van plan is van job te veranderen. 21% wil op korte termijn veranderen en 20% op lange termijn. Er zijn geen significante verschillen naar geslacht. Bedienden en arbeiders zijn sneller geneigd van job te veranderen dan kaderleden: zo’n 44% tegenover 32% voor de kaderleden en hoe jonger werknemers zijn, hoe sneller ze geneigd zijn ontslag te nemen (Franstaligen willen sneller van job veranderen dan Nederlandstaligen (46 t.o.v. 38%). Deze resultaten zijn erg betrouwbaar omdat ZebraZone bedrijfsonafhankelijk is en respondenten minder sociaal wenselijk, en dus eerlijker antwoorden. Derde editie Meubeltrofee DSC, het bedrijf waar Ing. G. Van Wichelen, voorzitter Raad van Beheer van de VIK consultant is, sleepte in november 2001 met het ontwerp ‘Omass’ de Furniture Trophy in de wacht. De Furniture Trophy is een initiatief van Febelhout, Internationale Meubelbeurs Brussel en Furniture Center Brussels. De trofee wordt uitgereikt aan ontwerpen die zowel wat betreft technologie als wat betreft industriële vormgeving en design innovatief zijn. Het ‘Omass’ is dan ook geen gewoon ‘bed’ maar een ingenieuze slaapconstructie die met de uitgekiende eigenschappen van de staal- en schuimveren op maat van de slaper kan worden gefabriceerd. edw

23 I.M.-

JANUARI 2002

INGENIEUR EN VORMING

Cursusoverzicht voorjaar 2002 vanaf januari 2002 TECHNOLOGIE Bouwkunde Betonbouw: Berekenen van gewapend beton deel 2 Grondmechanica en funderingstechniek Veiligheidscoördinatie bouw Betonrenovatie Grondverbeteringstechnieken Veiligheidspreventie voor Architecten/ ontwerpers Bouwgebreken

6A*A 6A*A 3A*A 4A*A 3A*A

19.02 19.02 20.02 04.03 18.04

5A*G 3N*A

16.05 16.05

6A*G 1D*A

05.02 08.02

3A*A

18.04

1N*A 1D*A

11.03 25.04

3A*A

06.05

4N*A 9N*A 21A*A

06.02 20.02 22.02

1D*O

05.06

Elektriciteit- Elektronica Elektronisch sturen van motoren ESD-Management Aardingssystemen (TT,TN,IT) in industriële elektrische installaties

Energie - Koeltechnieken Micro- en kleine WKK-groepen Energie: audit, balans en besparingen Toepassingen van zonne-energie in Noord-Europa

Kunststoffen Rheologie Basiscursus kunststoffen Plastic Product & Moulddesign (PPMD) Spuitgietdag voor commerciële en administratieve werknemers

INGENIEURSMEDEDELINGEN

Meet- en regeltechniek

24 I.M.-

JANUARI 2002

België-Belgique P.B. Hasselt 1- 3°afd. 12/403

Meet- en regeltechniek in de praktijk: Meettechniek Veldbussen

2N1D*A 16.01 4V*A 18.05

Mechanica

VORMINGSPROGRAMMA

TECHNOLOGIE

VOORJAAR 2002 BEDRIJFSKUNDE

INFORMATICA & COMMUNICATIETECHNOLOGIE

SOCIALE EN PERSOONLIJKE VAARDIGHEDEN

MANAGEMENT

Piping & engineering Inleiding tot de eindige elementenmethode Hydraulica: proportionele en servosturingen Mechanische dichtingen Pompen

8A*A 3A*G 3V*A 2D*A 4V*A

07.02 21.02 02.03 07.03 18.05

6V*A 6V*A

02.02 02.03

Scheikunde Adreswijzigingen: VIK, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem

Jaargang 39 • Extra editie - januari 2002 Verschijnt niet in juli en augustus Afgiftekantoor Hasselt 1

w w w. v i k . b e

Chemische procesengineering Droogtechnologie

Moderne scheidingstechnieken Vloeistoffiltratie in de industrie Dimensieanalyse bij het ontwerpen Basiscursus Poedertechnologie

4A*A 1D*A 3D*A 7A*A

06.03 06.03 08.03 08.05

Verbindingstechnieken Las- en snijtechnieken in de metaalverwerking 1A4D*A 19.02 Schroefdraadverbindingen 4V*A 02.03 Lijmen 7A*A 16.04

Voeding HACCP Cleaning in Place

1N*A 2N*A

24.04 04.06

BEDRIJFSKUNDE

Projecting MS Project Basiscursus projectplanning en -management Management van elektromechanische projecten Projectbeheersing en projectmatig werken 20.02/23.02/05.03 MS-project als bedrijfstool Projectplanning en management voor gevorderden

2D*A 3D*A

19.02 21.02

2N*A 4D*A

04.03

1D*A

26.04

2D*A

07.05

Veiligheid Workshop: de veiligheidsadviseur 01.02/08.03/26.04 Veiligheidsmanagement voor leidinggevenden De veiligheidsadviseur voor het vervoer van gevaarlijke stoffen

1D*A 1D*A

24.05

5D*A

12.06

Arbeidsanalyse Werkmethodeverbetering in productieomgeving Flow Process Chart "nieuwe stijl" Tijdstudie en normstelling Omsteltijdreductie met de SMED-methode

5A*A 2D1N*A 2D*A 2D*A

26.02 06.03 18.04 23.05

5A*A 5A*A

21.02 07.05

Beheer van gebouwen Intelligente gebouwen Facility Management

1D*A 1D*A 1D*A

18.04 22.04 17.05

Service deskmanagement PC-onderhoud Hoe gebruiksvriendelijke interfaces bouwen

2D*A 5A*A 2D*A

21.02 16.04 29.05

Werken met HTML

4A*A

18.02

15A*A

25.02

Management Cost of Downtime & Mission Critical

Productie en Logistiek Voorraadbeheer (Module MLM) Procesbeheer in uw onderneming Fysieke distributie (Module MLM)

Algemeen

Internet

Kwaliteit Integratie van SPC en EPC De nieuwe ISO 9001 Interne auditor

INFORMATICA & COMMUNICATIE TECHNOLOGIE

Computing 8A*A 1D*GR 7A*A

19.02 18.04 07.05

Professional Information Security in perspectief

5A*A

21.02

ITIL Foundation: procesmatig werken met ITIL 2D*A

07.03

Milieu

Netwerken & telecommunicatie

Basisprincipes, regeling en troubleshooting

Voice over IP

2A*A

06.03

in industriële biologische afvalwaterzuiverings-

TCP/IP: spoedcursus

2A*A

20.03

stations

7A*A

18.02

TCP/IP hands on

4D*A

22.04

De interne milieu-audit

1D*A

23.04

Information and Communication Technologies 9A*A

24.04

1N*A

15.04

PC-Trainingen

Regenwatergebruik: omdat drinkwater een schaars goed is ... Basisprincipes, regeling en troubleshooting

Windows XP

in industriële biologische afval- en emissiepreventie

1N*A

15.05

Onderhoud Basiscursus onderhoudskunde en

1D*A

12.03

Programmeren met Visual Basic

3D*A

01.02

Windows 2000 Networking

7A*A

04.02

AutoCAD training

6A*A

06.02

Access for Windows

6A*A

19.02

AutoCAD training

3D*A

22.02 23.02

–management

5D*A

21.02

Werken met Outlook

2V*A

Computerondersteund onderhoudsbeheer

1D*A

26.03

Automatisering van MS Office

3D*A

04.03

De werkvoorbereider als kostenbespaarder

3D*A

19.04

Access & het web

3D*A

05.03

Maintenance engineering

3D*A

08.05

AutoCAD voor gevorderden

5A*A

17.04

25 I.M.-

JANUARI 2002

INGENIEUR EN VORMING Access voor gevorderden Database programmatie met Visual Basic (for applications) Visual C++ Professionele Access oplossingen MS SQL Server Doorgedreven Visual Basic Basisopleiding Mechanical Desktop

2D*A

14.05

3D*A 7A*A 3D*A 3D*A 4D*A 4D*A 8A*A

16.05 16.05 24.05 11.03 14.06 11.03 12.03

1N*A 2D*B

04.02 04.06

2V*A

20.04

4D*A 3A*A 2D*A

05.03 07.03 18.04

4A*A

04.03

2D*A

19.03

MANAGEMENT Algemeen Regelen van geschillen Change management

Bedrijfsvoering Succesvol ontwikkelen en op de markt brengen van nieuwe producten

Financieel Basis in het financieel beleid Investeringsbeleid en -analyse Basis in het balanslezen

Human Resources People Management Houden van functionerings- en beoordelingsgesprekken

SOCIALE EN PERSOONLIJKE VAARDIGHEDEN Communicatie De fieldservice-engineer Technisch raad geven als ingenieurs Presentaties in Powerpoint De winnende presentatie

2D*A 3D*A 1D*A 1D*A

08.02 01.03 14.03 29.05

8A*A

05.02

3D*A 1D*A 2D*A 5D*A

19.02 16.04 17.04 29.04

4V*G 2D*A 4N*G

08.05 15.05 04.03

5A*A 3D*A 4A*A

16.04 14.05 21.05

Leidinggeven

INGENIEURSMEDEDELINGEN

Effectief leidinggeven

26 I.M.-

JANUARI 2002

België-Belgique P.B. Hasselt 1- 3°afd. 12/403

VORMINGSPROGRAMMA

TECHNOLOGIE

VOORJAAR 2002 BEDRIJFSKUNDE

INFORMATICA & COMMUNICATIETECHNOLOGIE

Assertiviteitstraining Brainmapping Tijdsbeheer Blikopeners en EQ-valenten Ontwikkelen van Emotionele Intelligentie en positieve stresshantering Invloed uitoefenen door persoonlijke kracht Geheugentraining

Team

SOCIALE EN PERSOONLIJKE VAARDIGHEDEN

MANAGEMENT

Persoonlijke Effectiviteit

Adreswijzigingen: VIK, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem

Jaargang 39 • Extra editie - januari 2002 Verschijnt niet in juli en augustus Afgiftekantoor Hasselt 1

w w w. v i k . b e

Coachen van medewerkers Omgaan met groepsdynamiek Team management

Verkoop

SYMPOSIA

Workshop : De winnende offerte! Bewust evolueren naar Professionele verkoop Efficiënt inkoopbeleid Offertes voor aanbestedingen en prijsvragen Verkopen voor ingenieurs Inkooponderhandelingen

1D*A 8A*A 4NA*A 1N*A 5A*A 2NA*A

20.02 23.02 08.03 18.03 17.04 19.04

01.03.02: CE-markering en pijpleidingen. PED en EN13480: nieuwe richtlijn en norm voor industriële pijpleidingsinstallaties 14.03.02: Metalen vervangen door kunststoffen, Antwerpen 21.03.02: Profibus or Fieldbus Foundation – How to network our installation", Antwerpen

LEGENDE A = AVOND N = NAMIDDAG V = VOORMIDDAG D = DAG

*A = ANTWERPEN *B = BRUSSEL *G = GENT *GR = GRIMBERGEN *O = OOSTAKKER

24.04.02: Brandveiligheid en kunststoffen, Antwerpen voorjaar: Shutdown en toch 100 % beschikbaarheid? Antwerpen

Meer informatie over ons opleidingsprogramma kan men vinden op de VIK-website: http://www.vik.be of in de Gids Permanente Vorming voorjaar 2002.

voorjaar: Vision, Antwerpen

Contact: VIK-secretariaat, Noël Aelbrecht, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel. 03 259 11 05, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected].

Een uitgebreide folder met verdere informatie kan u aanvragen bij de VIK, Raf Van Os, tel. 03 259 11 19, e-mail: [email protected]

De VLAAMSE INGENIEURSKAMER organiseert in samenwerking met ADECON Consultancy nogmaals een reeks van drie seminaries

PROJECTBEHEERSING en PROJECTMATIG WERKEN Hoe een project structureren, beheersen en beheren, en hoe problemen oplossen door projectmatig te werken. Te Antwerpen: 1: op 27 en 29 nov., 11 en 13 dec. (09u30 tot 17u30). 2: op 14 en 21 nov., 5 en 12 dec. (09u30 tot 17u30); 3: op 17 en 24 nov., 8 en 15 dec. (09u00 tot 16u30) Panacheren is, mits afspraak, mogelijk. Prijs (excl. BTW): 39.856 BEF (988 EURO) voor leden; 42.276 BEF (1048 EURO) voor niet-leden.

Een unieke methodologie gebaseerd op een rijke ervaring LAAT DEZE KANS NIET VOORBIJGAAN MAAK EEN SPRONG VAN VELE JAREN ERVARING Tel. 03 259 11 00 Fax: 03 259 11 01

SCHRIJF NU IN OF VRAAG MEER INFORMATIE! BEPERKT AANTAL DEELNEMERS

Tel. 03 383 65 86 Fax: 03 384 30 09

27 I.M.-

JANUARI 2002

INGENIEUR EN VORMING

Cursus:

Plastic products & mould design

Verantwoording Product- en matrijsontwerp moet een samenspel zijn. Het hoofddoel is de cursist kennis, inzicht en vaardigheden aan te reiken om in groepsverband de producteisen van een nieuw product te vertalen naar een goede productconstructie gebaseerd op een economisch en technisch verantwoorde grondstofkeuze; leidend tot een zo gunstig mogelijke kostprijs van het kunststofspuitgietproduct, via een juiste matrijsconstructie met een optimale kostprijs van de matrijs. Het ontwerpen van een product en het construeren van een matrijs is niet een solopartij voor de ontwerper, maar een volledig orkest dient hiervoor samengesteld en geoefend. De vroegere benadering was een tijdrovende, lineaire aanpak met weinig of geen samenwerking tussen de diverse gespecialiseerde afdelingen. Kijk over de grens van uw eigen specialiteit en leer hoe uw inbreng in het proces een meerwaarde kan betekenen in een samenwerkend team. De productontwerper en de inkoper van de eindgebruiker, de matrijsconstructeur, de matrijsbouwer, de kostprijscalculator, de kunststofverwerker en soms ook de grondstofproducent moeten hun violen in een vroege fase op mekaar afstemmen. De nadruk ligt niet noodzakelijk op de details maar op het functioneel samenspel tussen de verschillende spelers en de noodzaak aan preventieve interactie. Daarom is een "over the Wall approach" voorbijgestreefd en is een integrale aanpak de filosofie in de projectmatige "parallel approach" die wij u aanleren. Een integrale multidisciplinaire aanpak, zoals u zult leren, betekent een snellere voortgang, minder dure wijzigingen en uiteindelijk een korte "time to market". Samenwerking en kennis, een noodzaak bij het efficiënt ontwerpen van kunststofproducten.

Doelgroep Productontwikkelaars, designers, ontwerpers, prototype- of maquettebouwers, matrijs-constructeurs, in- en verkopers van matrijzen, werkvoorbereiders, kortom iedereen die in een of andere fase te maken heeft met productontwerp en/of matrijsconstructie. Om deze cursus met succes te kunnen volgen is voldoende kennis van en over kunststoffen noodzakelijk. De VIK-cursus "Initiatie in Kunststoffen" is een minimumvereiste.

Programma • Inleiding • Kunststoffen • Het gedrag van kunststoffen bij belasting • Rheologie van kunststoffen en CAE-TOOLS • Productontwikkeling • MPO-Design (Milieugericht Product Ontwerp) • Ontwikkelingsproces • Productvormgeving (materiaalselectie + keuze productietechniek) • Ontwerprichtlijnen/constructieve aspecten • Matrijsontwikkeling • Algemene inleiding spuitgietmatrijzen • Uitstoting uit matrijzen • Het aanspuiten • De koeling • Matrijsfabricage • Productietechnieken • Thermische behandelingen & materiaalkeuze matrijs • Vormgeving • Herstelling & onderhoud • Poetsen/reinigen van matrijzen • Groepswerk

PRAKTISCH Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem Data: 21 weken vanaf vrijdag 22 februari 2002 van 19u00 tot 22u00 (uitgezonderd schoolvakanties) Kosten voor deelneming (excl. BTW): 1.600 EUR voor leden VIK/NIRIA, 1.800 EUR voor niet-leden. Voltijdse docenten betalen slechts 1/3 van de prijs Vraag uw uitgebreide folder aan: VIK, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, e-mail: [email protected]

28 I.M.-

JANUARI 2002

INGENIEUR EN VORMING TKHK en VIK starten met e-learning Master Internet en Webdevelopment De eerste editie (2001) van de Master in Interneten webdevelopment was meteen een voltreffer. Van de 31 cursisten haalden er 29 de eindmeet. Dat wijst erop dat de opleiding bleef boeien en nauw aansloot bij de verwachtingen. Ook de zeer hoge waarderingscijfers zijn een indicator van de aangeboden kwaliteit. KHK en VIK willen de opleiding nog verfijnen. In 2002 willen KHK en VIK de opleiding nog verfijnen door gerichte e-learning toepassingen. Tijdens de diploma-uitreiking op 11.12 jl. werd het MIWB-project 2002 toegelicht. Is e-learning echt een volwaardig systeem? Waarom beginnen wij ermee als er zoveel e-learning initiatieven mislukken? Luc Friant, Programmadirecteur van de stuurgroep van de Master Internet en Web Development gaf verduidelijking. Tot nu toe zijn er een aantal e-learning initiatieven op een mislukking uitgedraaid. Waarom zou de Master in Internet en Webdevelopment dan wel lukken? Luc Friant: De interactiviteit wordt niet uit het oog verloren. De master blijft een opleiding waarbij de cursisten les volgen, het persoonlijk contact met de docenten blijft bestaan. Onze e-learning omgeving wil deze aanpak niet vervangen, we willen enkel een pedagogisch surplus meegeven. We bieden een ELearning-Square aan waarbij cursisten een bijdrage kunnen leveren aan de content. Een deel van de evaluatie is gebaseerd op hun bijdrage aan Square. De docenten werken actief mee aan de Square. De interactie wordt dus niet beperkt tot de lessen. Ook daarbuiten blijven docenten en cursisten met elkaar communiceren. Dat is bepalend voor onze e-learning opvatting. We willen het klassikaal gebeuren niet vervangen, we willen er enkel een meerwaarde aan geven.

Hoe is de Master in Internet en Webdevelopment opgesteld? LF: De Katholieke Hogeschool Kempen en de Vlaamse Ingenieurskamer alleen kunnen zo een systeem niet onafhankelijk opstellen. Daarom werd er beroep gedaan op een aantal partners. Siemens, Telenet en Porta Capena zijn de bedrijven waar de KHK en de VIK mee in zee gaan. Deze partners brengen op het vlak van technische know-how een perfecte aanvulling op de door ons geleverde inhoud. Waarom stappen de KHK en de VIK in dergelijk elearning project? Zijn de lessen dan niet voldoende? LF: De hogeschool Geel en het VIK-vormingsinstituut willen de e-learning trein niet missen. We beginnen niet met e-learning om modern te zijn. We willen iets extra bieden. Zo nemen we de lessen op en cursisten die de les niet konden bijwonen kunnen het opgenomen college alsnog inhalen. Dat is een ontegensprekelijk voordeel voor ingenieurs. Voor hen is het niet vanzelfsprekend om agenda’s vrij te maken. Bepaalde sessies zullen ook live via internet kunnen gevolgd worden. Wat, waar en hoe wordt op voorhand meegedeeld op de Square. De sessies gaan door op dinsdagavond en zaterdagvoormiddag. Start: 15 januari 2002. Voor het volledige programma: www.miwd.be; inschrijving: www.vik.be

J. Van Opstal, secr.-gen. VIK, E. Capenberghs, Porte Capena, directeur KHK , L. Friant, Programmadirecteur

M. Vaes, alg.

29 I.M.-

JANUARI 2002

INGENIEUR EN VORMING Master in Communication Technology een successtory Ing. Erwin Welleman is Managing Director Benelux bij Muxum, maar daarnaast is hij eveneens programmadirecteur van de Master in Communication Technology (MCT). Erwin is ook lid van het Dagelijks Bestuur en de Raad van Beheer van de VIK. Q. Wat is MCT ? A. MCT staat voor Master in Communication Technology, een langlopende opleiding over technologieën voor lokale netwerken tot en met operator netwerken. Het is een initiatief van de Vlaamse Ingenieurskamer en wordt georganiseerd in samenwerking met het bedrijfsleven en het De Nayer Instituut te Mechelen. Gedurende één jaar, twee maal per week (dinsdagavond en zaterdagvoormiddag) worden lessen en voordrachten gegeven rond de communicatietechnologie. Er zijn twaalf modules en twaalf praktische cases, dikwijls onder de vorm van een bezoek. Zo werden o.a. Telenet, Belgacom, Flanders Language Valley, Siemens / Atea, KPN, Telindus, Worldcom en BASF bezocht en kregen enkele vooraanstaande fabrikanten uit de telecomsector de mogelijkheid producten en strategie te komen voorstellen. Q. Welke zijn die modules? A. Dat zijn "Market and technology evolutions", "Transmission media", "Protocols and protocol stacks", Telephony", Local Area Networks", "Network operating systems", "Wide area & metropolitan area networks", "Mobile communications", "Applications", Network management", "Telecom operators and (Internet) service providers" en als afsluiter "Legal constraints". Er is een brochure met nog meer informatie over de items. Q. Hoe is de MCT ontstaan? A. Bij de VIK is er altijd een Studiegroep Ttelematica geweest. De idee voor de oprichting van de MCT is een 6-tal jaar geleden ontstaan bij twee leden

30 I.M.-

JANUARI 2002

van de studiegroep die een voortgezette universitaire opleiding over telecommunicatie achter de rug hadden en nog steeds een behoefte voelden aan een bijkomende doch ruimere (lees conceptuele) opleiding. Na wat onderzoekswerk stelde de studiegroep met verbazing vast dat zoiets nog niet bestond. De rest kwam vanzelf met de MCT als resultaat. Het is het werk geweest van een tiental leden binnen diezelfde studiegroep samen met een twintigtal personen uit de industrie die werden aangesproken met de vraag of er interesse was om te participeren. Q. Er bestaan toch al heel wat opleidingen in de communicatiewereld? Waarom nog een MCT programma? A. Inderdaad, maar die zijn meestal van korte duur - enkele dagen- en bovendien te zeer gericht op één of andere technologie (ATM, IP, ISDN, …). Er zijn eveneens een drietal langlopende programma’s i.v.m. communicatie maar die zijn dan weer zéér theoretisch en vooral gericht naar ingenieurs uit een R&D (onderzoek en ontwikkeling) omgeving. Zelf heb ik ook zo’n langlopende (2 jaar) opleiding gehad aan de universiteit, en ik moet toegeven dat het niveau zeer degelijk (academisch) was, maar nogmaals, te zeer gericht naar mensen met een ingenieursopleiding. Q. Welk is dan het profiel waartoe u zich richt? A. Zoals reeds werd gezegd heeft de MCT een "conceptuele" benadering, het is met andere woorden de bedoeling een helicopter-"view" te geven op de communicatiesector en de daarbij gebruikte technologieën. Met uitzondering van een vijftal onderwerpen die door hun belang in detail besproken worden (vb. TCP-IP) is het de bedoeling een weergave te maken van oorsprong, werking, voor- en nadelen doch ook zin en onzin van communicatietechnologieën. Zo worden bijvoorbeeld de infrastructuur van Telenet

en Belgacom bekeken en plaatsen we hun zwakke en sterke punten naast elkaar, met het oog op toekomstige ontwikkelingen in de telecomsector. Dit alles heeft tot gevolg dat we een zeer breed publiek kunnen aanspreken, gaande van de ingenieur die een bredere kijk op de dingen wil krijgen tot en met de aankoopdirecteur die de communicatiewereld wil doorgronden. Er is dus een gezonde mix van ingenieurs, managers en zelfs corporate executives. Tot techneuten en-of techniekers richten we ons minder - voor hen bestaat er reeds een meer dan ruim genoeg aanbod aan specialistische opleidingen in de markt. Q. Hoe kan u met dergelijke diversiteit toch nog kwaliteit garanderen? A. Kijk, er worden een 60-tal lessen gegeven door ongeveer 40 docenten. Deze laatste kunnen professor, professioneel lesgever of mensen met een massa aan ervaring zijn. Elke les wordt zowel op inhoud als op docent geëvalueerd en geloof me, we hebben een zeer kritisch publiek. Wie minder dan 75% haalt gaat er uit, zo simpel ligt dat, en vorig jaar waren er zo toch drie docenten. Voor deze drie onderwerpen komen er andere lesgevers en kunnen de studenten de lessen opnieuw bijwonen, ze ontvangen dan eveneens de nieuwe nota’s "free of charge"! Ook worden de lessen onder druk van de steeds wijzigende technologie permanent aangepast. We hebben er ook geen enkel bezwaar tegen dat ex-studenten een extra les komen bijwonen om hun kennis bij te schaven. Het gevolg is een uitzonderlijke tevredenheid met een positieve mond-tot-mond reclame er bovenop. Grotere voldoening kan men zich niet wensen.

Q. Welk is uw rol in dit verhaal? A. Ik ben algemeen directeur van Muxum en ik wil een positieve toegevoegde waarde brengen in de ruimere ICT omgeving. Mijn overtuiging is namelijk dat bedrijven ook een sociale rol moeten vervullen, zonder daarbij evenwel een liefdadigheidsinstelling te worden. Dit kan middels opleiding en via deze MCT. Weet echter dat bedrijven zich eveneens kosteloos inzetten voor dit initiatief. Siemens, Telenet, Labo De Nayer, RMS en Telindus zijn daar enkele voorbeelden van. Q. Wat brengt de toekomst ? A. Het succes van de MCT is dermate groot dat een aantal belangrijke partijen verder wil gaan. De bedoeling is een platform op te zetten waarbinnen je op eenvoudige wijze aan informatie kan komen, dit zowel onder de vorm van gegevens als onder de vorm van relaties. Binnen dit kader worden in de volgende maanden nog een aantal belangrijke stappen ondernomen, maar daarover kan ik voorlopig nog niets zeggen. Q Waar kunnen geïnteresseerden terecht voor informatie? A. Bij de Vlaamse Ingenieurskamer, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, http:www.vik.be, tel. 03 259 11 00, fax 03 259 11 01, vragen naar Ria Brugmans. Indien u wenst kunnen wij u in contact brengen met studenten van vorig jaar, zo kunnen aspirant-cursisten een onpartijdige mening horen. Q. Waar en wanneer start het volgende programma? A. De 5e sessie (2002-2003) start op 5 oktober 2002, 09u30 aan het De Nayer Instituut te Mechelen. Raf Van Os

VIK-cursus:

Facility Management

Onder de leiding van Chris Claessens De voorbije periode heeft Ing. Chris Claessens, general service director van PricewaterhouseCoopers in nauw verband met de Vlaamse Ingenieurskamer opnieuw een cursus Facility Management georganiseerd. Verspreid over vijf studiedagen werden een 20-tal cursisten ingewijd in de geheimen van een goed facilitair beleid, met name "het integraal managent, (plannen en bewaken) van de huisvesting, de services en de middelen die moeten bijdragen tot een effectieve, efficiënte, flexibele en creatieve realisatie van de doelen van een organisatie in een veranderende omgeving". Hierbij moeten drie managementniveaus onderscheiden worden. Facility Management situeert zich zowel op operationeel, strategisch als tactisch

niveau. Naast een theoretische benadering met aandacht voor trends en toekomst, deelden sprekers uit verschillende branches hun praktische ervaringen met de cursisten. Zo werd in detail ingegaan op optimalisatie van m_-gebruik en problemen op vlak van oppervlakteberekening en allocatie, werden de verschillende aspecten van move management besproken en werden onder andere office supplies management, benchmarking en Facility Management Informatiesystemen vanuit een praktische benadering bekeken. Een nieuwe cursus wordt georganiseerd in het voorjaar 2002. Inlichtingen te bekomen op het VIKsecretariaat.

31 I.M.-

JANUARI 2002

INGENIEUR EN VORMING

&

Cost of Downtime Mission Critical Computing Vindt u het belangrijk dat al uw medewerkers vlot toegang krijgen tot de belangrijkste bedrijfstoepassingen, dat uw facturatie-, leverings- en stockbeheerssoftware steeds draait? Zijn HighAvailability, redundante systemen, business recovery nieuwe begrippen voor u? Of hebt u er al enige notie van en wil u er beter mee kunnen werken? Grote bedrijven en organisaties worden meer en meer afhankelijk van geïntegreerde data- en informatieverwerking. Uiteenlopende departementen moeten gegevens uitwisselen en mekaars gegevens verwerken in analyse en decision support systemen. Bij uitval of andere niet-beschikbaarheid van deze kritische applicaties lopen de kosten en de zichtbare en verborgen schade hoog op. Vandaar de term ‘bedrijfskritische toepassingen’. Sommige organisaties beveiligen hun kritische toepassingen met zware netwerk- en computerinfrastructuur: clustering, RAID, disaster recovery, CallTo-Repair supportcontracten. Anderen steunen sterk op robuuste en geïntegreerde ERP of SCM applicaties. De effectieve beschikbaarheid van deze toepassingen voor de soms duizenden gebruikers is evenwel afhankelijk van vele technische, organisatorische andere parameters. Daarnaast blijkt de objectieve afhankelijkheid zeer te verschillen naargelang de bedrijfscontext. Analyses van grote fabrikanten, consultancy-bedrijven en onderzoekers tonen echter aan dat de zuivere technologie-incidenten slechts een klein deel van

Symposium:

De stelling: "100% beschikbaarheid garanderen" start vanaf het ontwerp en dient blijvend gerealiseerd te worden tijdens de volledige duur van de productiefase. Geen sinecure. JANUARI 2002

Vandaar de noodzaak om de specifieke business impact financieel te kunnen inschatten (Cost Of Downtime) én om vanuit die risico-analyse en financiële schattingen de juiste keuzes te maken. De ene investering in technologie voor ‘Mission critical’ heeft namelijk soms een heel andere ‘baat’ dan een even hoge investering in support, beter ontworpen ICTinfrastructuur, training, ‘live’ uitgeteste afspraken voor backup & restore. De VIK organiseert een reeks seminaries rond deze problematiek. Een inleidend avondseminarie schetst de problematiek en de uitdagingen. Daarna wordt een dieper gaande cursus aangeboden. Een zestal docenten, ervaren consultants en operationele experts, bespreken de verschillende aspecten van deze problematiek én de oplossingen. Technieken en cases worden besproken om de Cost of Downtime in elke specifieke context te leren inschatten. Daarna worden alle mekaar aanvullende technieken en methoden ter beveiliging van de beschikbaarheid besproken. De rode draad is de feitelijke beschikbaarheid van de kritische bedrijfstoepassingen én de daarin opgeslagen gegevens en kennis voor de eindgebruikers. De oriënteringsavond gaat begin februari door. De eerste van de 15 maandagavondseminaries vindt plaats op 25.02.2002. Meer info: VIK, Raf Van Os, tel.: 03 259 11 19 en [email protected]

"Shutdown en toch 100% beschikbaarheid…"

Deze uitdaging wordt behandeld tijdens een studiedag die zich zowel naar de procesindustrie als naar middelgrote bedrijven richt. Elk bedrijf dat zijn productietijd wil maximaliseren krijgt hier een antwoord naar mogelijkheden en grenzen. Sprekers zijn mensen met een stevige ervaring in belangrijke bedrijven van de maintenancewereld.

32 I.M.-

de downtime en bijhorende kosten veroorzaken. Incidenten met de software, gebruikers, procedures en andere ‘menselijke’ en ‘organisatorische’ aspecten blijken zwaarder te wegen!

Dit symposium is een onderdeel van de opleiding "Master in onderhoudsmanagement", georganiseerd door de VIK, de Hogeschool Gent en Agoria. Het symposium gaat door in het voorjaar 2002 te Antwerpen. Info : VIK – Raf Van Os, tel.: 03 259 11 19 – e-mail: [email protected]

INGENIEUR EN VORMING De psychologie van de interface Gebruiksvriendelijkheid is een woord dat softwareontwikkelaars graag in de mond nemen. En toch blijven gebruikers het steeds weer een vervelende klus vinden om nieuwe toepassingen onder de knie te krijgen. Toch slagen IT’ers er niet in de gebruikers vlot doorheen hun toepassingen te manoeuvreren. Hoe komt dat? IT’ers besluiten wat moedeloos dat gebruikers te dom zijn. Maar da’s wat te gemakkelijk gezegd, vinden psychologen, en ze vertellen er gelijk bij dat het probleem bij de ICT’ers zelf ligt. Die willen maar niet begrijpen hoe het menselijke denken werkt. Waarom lukt het maar niet om de computer met zijn enorme mogelijkheden zo te ontwerpen dat een leraar, in welke vorm dan ook, niet meer nodig is? Zullen personal assistants dit probleem oplossen? Aanvankelijk dacht men te kunnen volstaan met een optie in het helpmenu, daarna kwamen de helpknoppen en helpdesks, de wizards, personal assistants en… language. De klacht dat ICT-toepassingen nodeloos complex zijn en, bij uitbreiding, het leven nodeloos ingewikkeld maken, blijft. De tip van de dag is technisch eenvoudig te maken maar staat los van de leerfase van de gebruiker. De wizard neemt een kruisverhoor af terwijl hij de ontwerpers de geruststellende gedachte bezorgt dat daarmee alle bedieningsproblemen zijn opgelost. Een kleine fout in het algoritmisch proces van de wizard stuurt de gebruiker echter het bos in omdat schattend rekenen op heuristische wijze niet mogelijk is met een wizard. Dan maar terug de mens ingeschakeld met de helpdesk. Echter, het ontwerp is technisch al afgerond en bedieningsproblemen worden slechts achteraf opgelost, en niet tijdens de ontwikkeling van het ontwerpproces. Brengt een personal assistent met zijn warme mannenstem, zijn licht Limburgs accent en zijn modieuze kapsel de oplossing? Cultuurhistoricus De Wilde plaatst de personal assistent in een evolutie die begint bij drukpers en die via de telegraaf, de radio en de TV eindigt bij de computer. De mens is bij al deze uitvindingen de maat der dingen en telkens dacht men dat de innovaties zouden leiden naar een betere wereld. Einstein heeft ooit gezegd dat de schepper van een probleem het probleem niet kàn oplossen. Misschien verklaart dit ook waarom de helptools van de computer geen echte hulp brengen – de oplossingen van het probleem worden immers aangereikt door de bedenkers ervan.

Computerhulp zou zo opgezet moeten worden dat de hulp de gebruiker leidt van de uitvoerige handeling van een beginner naar het verkorte handelen van een expert. Het verschil tussen een beginner en een expert is niet de snelheid waarmee ‘next button’ wordt ingedrukt, maar zit in de kwaliteit van de mentale handeling. Hoe meet je dat? Wie kan de kloof tussen applicatie en gebruiker overbruggen? Voor zover de psychologie al betrokken is bij interfaces, constateert zij achteraf wat er allemaal beter zou kunnen. Psychologische kennis kan echter constructiever en preventiever aangewend worden. Wat hebben ICT-ontwerpers te leren van de cognitieve psychologie? Uitgaande van een paar basisvereisten uit de leerpsychologie is het best wel mogelijk om efficiënte interfaces te bouwen. De uitgangspunten zijn: • mensen leren vanuit verschillende vaardigheidsniveaus • bij verschillende expertlevels moet de gebruiker een interface van het juiste level krijgen • menselijk leren bestaat uit het verkorten van handelen • er moet interactie zijn tijdens het leerproces • rekening houdend met het menselijk geheugen moet de vormgeving van Help compatibel zijn met de menselijke hersenen • de interface moet onzichtbaar zijn. Drs. psychologie Leonard Verhoef is directeur van Human Efficiency (Utrecht). Hij heeft ‘How to unenslave Windows users’ geschreven. Op 29 en 30 mei geeft hij bij de VIK de cursus ‘Hoe gebruiksvriendelijke interfaces bouwen’. Zijn benadering is onconventioneel. Je hoeft geen programmeerkennis te hebben maar wel kennis van grafische user interfaces. Meer info: zie ‘Ingenieur en Vorming’ en VIKstudiegids voorjaar 2002. edw

33 I.M.-

JANUARI 2002

STUDIEGROEPEN KUNSTSTOFFEN Programma: 08u30: 09u00: 09u15:

10u00:

10u45:

Ontvangst Welkom Achtergrond, opportuniteit en beperkingen prof.dr.ir. Paula Moldenaers, KU Leuven Een klare kijk op kunststofkeuze dr. Ing. Karine Van Doorsselaer, Hogeschool Antwerpen, Dept. Ontwerpwetenschappen Koffiepauze

Enkele kunststoffen die metalen kunnen vervangen: a. 11u00: Replacing metals with IXEF Ing. Michel Magdelyns, Solvay Advanced Polymers b. 11u45: Hybrid Technologie Ing. Steven Daelemans, Bayer 12u30: Lunch 13u30: CASE: Optimalisatie van constructies: hoeft niet altijd in composiet! ir. Marcus Kremers, Airborne Development B.V.

Symposium: "Metalen door kunststoffen"

vervangen

donderdag 14 maart 2002

14u15:

15u00: 15u15:

16u00:

16u45: 17u00:

CASE: De productie van onderdelen uit Vezel-Hars Composieten in de vliegtuigindustrie, een dagelijks hoogstandje door de heer Dirk C. Hoff, Sabca Limburg N.V. Koffiepauze CASE: Gebruik van glasvezelversterkte pultrusieprofielen in secundaire structuren binnen de industrie Ing. Johan Vander Sande, Vink N.V. CASE: Kunststoffen vervangen metalen, niet vanzelfsprekend! ir. Dirk Samoy, Philips High Tech Plastics Vragen Einde

PRAKTISCH Plaats: Antwerpen Datum: donderdag 14 maart 2002 Kosten voor inschrijving: 220,62 EUR voor leden VIK en NIRIA; 245,41 EUR voor niet-leden; 81,80 EUR voor niet-leden leraars en studenten lid VIK en NIRIA; 73,54 EUR voor leden leraars en studenten Inschrijving vereist: VIK-secretariaat, waar eveneens een uitgebreide folder kan aangevraagd worden (Raf Van Os, 03 259 11 19, e-mail: [email protected]).

Abstracts: Performance of nanocomposites and oxygen scavenger of Aegis resins. To fulfill the severe requirements of the food and beverage industry Honeywell develops a new family of nanocomposites and oxygen scavenger materials: the Aegis range. Based on various studies a few grades have been selected and will be presented: those grades are targetting the beer bottle and other applications. Oxygen and carbon dioxyde barrier properties will be reviewed, as well as the imechanical behavior of

Lezing: "Nanocomposites for the food Industry" dinsdag 12 februari 2002

nanocomposite films. Whilst these products already fulfill some of the beverage applications requirements, work continues to exceed the most stringent requirements of the beer & carbonated soft drinks bottles.

PRAKTISCH Plaats: VIK-Huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem Datum: dinsdag 12 februari 2002 om 20u00 Spreker: Bruno Defendini, Aegis Kosten voor inschrijving: gratis voor de leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 7,44 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

34 I.M.-

JANUARI 2002

STUDIEGROEPEN ONDERHOUD Lezing: "Documentatiebeheer in de onderhoudsdienst" dinsdag 26 februari 2002 Door de steeds toenemende complexiteit van machines en installaties ondervinden de onderhoudsdiensten dat het welslagen van hun activiteiten niet alleen meer afhangt van de competentie van hun werknemers, maar ook van de degelijkheid en gebruiksvriendelijkheid van de beschikbare technische documentatie. Opdat die technische documentatie echter zou bijdragen tot tijdswinst bij het uitvoeren

van onderhoudsactiviteiten en herstellingen en dus tot de winst van de onderneming, moet zij aan een aantal eisen voldoen en moet de eindgebruiker ze kunnen consulteren op de voor hem meest geschikte manier (papier, pdf, on-line help of Internet, afhankelijk van de werkomgeving en de toepassing). Volgende aspecten worden dan ook nader toegelicht:  Waar moet men rekening mee houden bij het opstellen of het bestellen van technische documentatie.  Welke mogelijkheden zijn er om technische documentatie aan te bieden aan de eindgebruiker.

PRAKTISCH Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem Datum: dinsdag 21 februari 2002 om 20u00 Sprekers: de heren Annaert & Van den Bulcke, SGS Documentation Service Kosten voor inschrijving: gratis voor de leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 7,44 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

TECHNISCH-COMMERCIEEL Lezing: "Nonverbale communicatie in de verkoop" dinsdag 26 februari 2002 Communiceren doen we niet alleen met woorden, maar ook door de manier waarop wij een gesprek voeren, door de klemtoon die we leggen, de intonatie en vooral ook door onze lichaamstaal.

Onderzoek toont aan dat verkopers vooral dit laatste nog te weinig beheersen. Een gesprekspartner kan ons verbaal in het vage laten, maar zijn lichaamstaal geeft duidelijk aan of hij ons voorstel totaal niet, of juist wel interessant vindt. Als we dit snel oppikken kunnen we het gesprek bijsturen. Op basis van louter verbale communicatie was het gesprek compleet in de mist gegaan. Een niet te missen avondje TechnischCommercieel!

PRAKTISCH Plaats: Hotel Mercure Diamant, Desguinlei, Antwerpen Datum: dinsdag 26 februari 2002 om 20u00 Spreker: de heer Marc Van Olmen, Advice & Training Centre Kosten voor inschrijving: 7,44 EUR voor de leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 12,39 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

35 I.M.-

JANUARI 2002

STUDIEGROEPEN TECHNISCH-COMMERCIEEL Succesvolle en gelukkige mensen gebruiken hun brein om te bereiken wat ze willen. Volgens Einstein gebruikt de doorsnee mens maar 10% van zijn hersencapaciteit. We hebben echter nooit geleerd dat we zelf ons brein kunnen sturen én beter benutten. Al te vaak stellen we ons op als ‘slachtoffer’ van een situatie of zien we een beslissing van anderen als iets wat buiten onze macht en invloed ligt. Het gevoel waarmee we opstaan bepaalt onze dag terwijl een plotse gebeurtenis dit gevoel weer doet veranderen. Maar zelf hebben we veel meer invloed op ons leven dan we denken. In deze uiteenzetting leert u deze onontgonnen rijkdom kennen én onmiddellijk benutten. U ontdekt hoe u uw gedachten en gevoelens zelf kan sturen, hoe u stressvolle situaties leert beheersen, welke invloed u uitoefent op anderen en hoe u daardoor vaak uw eigen doelen verhindert, of juist bereikt.

Lezing: "Self-Coaching" dinsdag 26 maart 2002

Iris Willems is licentiate in de klinische en ontwikkelingspsychologie. Zij specialiseerde zich voornamelijk in het stressgebeuren en het ontwikkelen van emotionele intelligentie. In haar praktijk ontdekte zij dat mensen veel meer in zich hebben dan ze werkelijk benutten. Op basis hiervan ontwikkelde zij gedurende de voorbije 10 jaar het unieke pakket "Prana Selfcoaching". Hierin worden de meest beproefde en efficiënte technieken gecombineerd tot een eenvoudig en werkzaam systeem dat voor iedereen bruikbaar is, en waarmee u uw capaciteiten maximaal leert benutten.

Iris Willems

PRAKTISCH Plaats: Hotel Mercure Diamant, Desguinlei, Antwerpen Datum: dinsdag 26 maart 2002 om 20u00 Kosten voor inschrijving: 7,44 EUR voor de leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 12,39 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

Sabena, Renault Vilvoorde, Lernout en Hauspie…de kaalslag in de tewerkstelling ligt nog vers in ieders geheugen. De sociale gevolgen waren rampzalig. Maar ook bij individuele ontslagen en nieuwe aanwervingen zijn er nog grote ongelijkheden naargelang sector of bedrijf. De Studiegroep "Technisch-Commercieel" van de VIK organiseert een lezing omtrent deze vrij ingewikkelde materie. Advocaat Bert Mergits, die zich de laatste 25 jaar heeft gespecialiseerd in sociaal- en arbeidsrecht komt een en ander in verstaanbare taal uitleggen. Aan de hand van een checklist die Bert Mergits opstelde gedurende zijn rijke ervaring kunnen zowel werknemers als werknemers valkuilen vermijden. Door de grote betrokkenheid van advocaat Mergits bij hogervermelde drama’s weet hij te vertellen waar de valkuilen in dergelijke situaties liggen. Als leidraad wordt volgende checklist gebruikt:  Nazicht duur van de overeenkomst.  Nazicht geldigheid, toepasselijkheid en impact van bijzondere bedingen van de arbeidsovereenkomst.  Bepalen van de opzeggingstermijn.

Lezing: "Veranderen van job: scenario’s en risico’s" Ook voor werkgevers!      

Kennisgeving van de opzegging. Sluiten van een nieuwe arbeidsovereenkomst. Beëindigen met wederzijdse toestemming. Beëindigen van de nieuwe arbeidovereenkomst vóór het begin van haar uitvoering. Wat met Technisch-Commercieel medewerker. Vragen.

Advocaat Bert Mergits is Licenciaat in Sociaal Recht en startte zijn advocatenkantoor" Mergits" te Antwerpen in 1975. Belangrijkste publicaties:  Sociale verkiezingen, 1983, Antwerpen  Modellen voor het bedrijfsleven, 1983, Antwerpen.  Codex Sociale zekerheid, 1983, Brugge.  Aanwerven, tewerkstellen en ontslaan, 1986, Antwerpen. C.A.O.–Recht, 1994, Antwerpen.

PRAKTISCH Plaats: Hotel Mercure, Desguinlei, Antwerpen Datum: dinsdag 29 januari 2002 om 20u00 Spreker: mr. Bert Mergits Kosten voor inschrijving: 7,44 EUR voor VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 12,39 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

36 I.M.-

JANUARI 2002

Bert Mergits

STUDIEGROEPEN AGENDA BIJEENKOMSTEN Studiegroep Bouwkunde

Studiegroep Regeltechniek

30 januari 2002: Kernvergadering, VIKhuis Wommelgem, 20u00 27 februari 2002: Kernvergadering, VIKhuis Wommelgem, 20u00 27 maart 2002: Kernvergadering, VIK-huis Wommelgem, 20u00 24 april 2002: Kernvergadering, VIK-huis Wommelgem, 20u00 29 mei 2002: Kernvergadering, VIK-huis Wommelgem, 20u00 26 mei 2002: Kernvergadering, VIK-huis Wommelgem, 20u00

5 februari 2002: Kernvergadering, VIK-huis Wommelgem, 20u00 5 maart 2002: Kernvergadering, VIK-huis Wommelgem, 20u00 21 maart 2002: Symposium: "Profibus or Fieldbus Foundation – How to network your installation", Antwerpen 2 april 2002: Kernvergadering, VIK-huis Wommelgem, 20u00 7 mei 2002: Kernvergadering, VIK-huis Wommelgem, 20u00 4 juni 2002: Kernvergadering, VIK-huis Wommelgem, 20u00

Studiegroep Kunststoffen 12 februari 2002: Lezing "Nanocomposieten", Antwerpen, 20u00 14 maart 2002: Symposium: "Metalen vervangen door kunststoffen", Antwerpen 16 april 2002: Lezing "Metalocenen", Antwerpen, 20u00 Studiegroep Onderhoud 28 januari 2002: Kernvergadering, VIKhuis Wommelgem, 20u00 26 februari 2002: Lezing: "Documentatiebeheer in de onderhoudsdienst", VIKhuis, Wommelgem, 20u00 25 maart 2002: Kernvergadering, VIK-huis Wommelgem, 20u00 16 april 2002: Lezing, KHKempen, Geel, 19u30 27 mei 2002: Kernvergadering, VIK-huis Wommelgem, 20u00 juni 2002: Lezing: "Elektrische aandrijving vorkliften, laadwagens en trekkers", VIKhuis Wommelgem, 20u00 Studiegroep Pijpleidingen april 2002: Symposium"CE-Markering Pijpleidingen- PED en EN13480 Nieuwe richtlijn en norm voor Industriële Pijpleidinginstallaties", Ter Elst, Edegem

Studiegroep Technisch-Commercieel 29 januari 2002: Lezing: "Plichten en rechten van de verkoper", Hotel Mercure, Antwerpen, 20u00 26 februari 2002: Lezing: "Non-verbale koopsignalen van de klant", Hotel Mercure, Antwerpen, 20u00 26 maart 2002: Lezing: "Self-coaching", Hotel Mercure, Antwerpen, 20u00 30 april 2002: Lezing, Hotel Mercure, Antwerpen, 20u00 28 mei 2002: Afsluitende activiteit Studiegroep Veiligheid 21 januari 2002: Kernvergadering, VIKhuis Wommelgem, 20u00 18 februari 2002: Kernvergadering, VIKhuis Wommelgem, 20u00 18 maart 2002: Kernvergadering, VIK-huis Wommelgem, 20u00 15 april 2002: Kernvergadering, VIK-huis Wommelgem, 20u00 27 mei 2002: Kernvergadering, VIK-huis Wommelgem, 20u00 17 juni 2002: Kernvergadering, VIK-huis Wommelgem, 20u00 Studiegroep Voeding 21 januari 2002: Kernvergadering, VIKhuis Wommelgem, 20u00 18 februari 2002: Kernvergadering, VIKhuis Wommelgem, 20u00 18 maart 2002: Kernvergadering, VIK-huis Wommelgem, 20u00 15 april 2002: Kernvergadering, VIK-huis Wommelgem, 20u00 Studiegroep Haventechnologie

Voor inlichtingen en inschrijven: VIK-secretariaat, Katrien Van Vosselen Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem tel. 03 259 11 07, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected].

22 januari 2002: Kernvergadering, VIKhuis Wommelgem, 20u00 28 februari 2002: Lezing: "Terminal Management", Schipperswelzijn Antwerpen, 20u00

37 I.M.-

JANUARI 2002

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN ZUD-WEST-VLAANDEREN

LEZING "CREATIEF IN JE BELASTINGSAANGIFTE" vrijdag 25 januari 2002 U gaat voor de eerste keer of weer eens uw belastingsbrief invullen. De tafel ligt vol formulieren. Maar was die firmawagen nu aftrekbaar of niet? U vindt dat uw echtgenote minstens twee personen ten laste zijn, maar beschouwt de fiscus uw echtgenote ook zo? U bent een echte Belg en u vindt dat elke EUR die u aan de staat betaalt er een teveel is?

Kom dan op 25 januari 2002 naar de raadzaal in de Provinciale Hogeschool Kortrijk. De jongerenwerking van de VIK-Afdeling Zuid-West-Vlaanderen nodigt u graag uit om te leren zo efficiënt mogelijk uw belastingsbrief in te vullen. Onze specialist onthult u de kneepjes van het vak!

PRAKTISCH Plaats: Raadzaal van de Provinciale Hogeschool Kortrijk Datum: vrijdag 25 januari om 19u45 Kosten voor deelneming: gratis voor alle VIK-leden en studenten industrieel ingenieur, niet-leden betalen 2,50 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

LIVING TOMORROW 2 bezoek op zaterdag 2 maart 2002 In Vilvoorde staat een huis van de toekomst, Living Tomorrow 2 heet het en het zit vol nieuwe technologie uit de toekomst. Of die technologie echt wel in de zo heel verre toekomst ligt valt nog te bezien. De jongeren van de Afdeling Zuid-West-Vlaanderen gaan op zaterdag 2 maart Living Tomorrow 2 van dichtbij bekijken. We combineren het bezoekje met een visite aan de VRT (10u00) waar creativiteit en techniek hand in hand gaan. Daarna het hoogtepunt van de dag: het

bezoek aan 'Living Tomorrow 2' met begeleiding van een gids. Alleen is maar alleen, daarom nodigen we u graag uit en vragen we niet veel voor dit alles: studenten en leden van de VIK mogen mee voor slechts 2,5 EUR, niet-leden voor 7,5 EUR. Plaatsen zijn beperkt, dus vlug inschrijven bij [email protected].

PRAKTISCH Plaats: vertrek aan de Provinciale Hogeschool, Kortrijk om 10u00 Datum: zaterdag 2 maart 2002 Kosten voor deelneming: 2,5 EUR voor alle VIK-leden en studenten, niet-leden betalen 7,5 EUR Inschrijving vereist: via e-mail: [email protected]

ACTIVITEITENKALENDER 2002

ZUID-WEST-VLAANDEREN

25.01.2000:

Lezing: "Creatief in je belastingsaangifte", Kortrijk

02.02.2002:

Ski indoor, Komen

02.03.2002:

Bezoek Living Tomorrow 2, Vilvoorde

15.03.2002:

Dropping

19.04.2002:

Algemene Ledenvergadering

08-09.06.2002: Weekeind uitstap Chablis-Champgane Tenzij anders vermeld dienen de inschrijvingen voor de activiteiten, georganiseerd door de VIK-Afdeling – Zuid West – Vlaanderen, te gebeuren op volgend adres: VIK–secretariaat, Ann Craane, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel. 03 259 11 16, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected]

38 I.M.-

JANUARI 2002

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN LIMBURG

RECORDOPBRENGST FIETS- EN WANDELDAG De VIK schenkt 1.103.938 BEF (27.365,91 EUR) aan de Kleine Prins Op zondag 24 juni beleefde Limburg de 11° uitgave van de fiets- en wandeldag tegen kanker. Dit keer zou de opbrengst gaan naar het kinderkankerfonds Kleine Prins v.z.w.

welijks volgen. Kassakassa dus bij het bonnetjestafeltje. Voor het eerst was er ook een tombola voorzien, waarmee 2 fietsen te winnen waren, geschonken door een van onze hoofdsponsors, United Bycicles uit Maasmechelen. Kelly Swila, ex-kankerpatiënte, mocht de 2 nummers uit de trommel halen. De winnaars kregen hun fiets tijdens de uitreiking van de cheque op 6 november. De opbrengst Rekening houdend met recordopkomst moest er dus ook een recordopbrengst zijn, ook al omdat de hard werkende bestuursleden konden rekenen op en flinke bedrijfssponsoring. Dank aan iedereen die hiervoor gezorgd heeft!

De Kleine Prins "Kleine Prins" is in 1974 opgericht om gezinnen waarvan een kind aan kanker lijdt psycho-sociale begeleiding bieden. "Kleine Prins" biedt in samenspraak met medische en sociale diensten en met de ouders morele ondersteuning voor het hele gezin en tussenkomst bij financiële en materiële problemen. De medische behandeling en de vele verplaatsingen kosten enorm veel geld, daarin wil de Kleine Prins tussenkomen. Ook helpt men de ouders als een ouder zijn werk moet opgeven om het kind intens te begeleiden. Ook na het eventueel afscheid nemen van het kind blijft de v.z.w. de ouders steunen als ze dit wensen. Fietsen en wandelen tegen kinderkanker Was het dankzij het prachtige weer of sprak het thema "kinderkanker" de deelnemers meer aan, we zullen het waarschijnlijk niet te weten komen, maar de opkomst was overweldigend! Niet minder dan 2.500 fietsers en wandelaars zakten af naar de Universitaire Campus te Diepenbeek en schreven in voor een wandeling van 7 of 15 km of een fietstocht(je) van 25, 50 of 100 km. Een recordopkomst! De computers zorgden voor een vlotte gang van zaken bij de inschrijvingstafels. Hartelijk dank aan Sofie, Peter en Steven. Volgend jaar rekenen wij ook op u!

Op 6 november jongstleden had in het Limburgse Provinciehuis te Hasselt de plechtige overhandiging plaats van de opbrengst van de fiets- en wandeldag. De heer Leon Vanderstraeten, verantwoordelijke sportdienst, verwelkomde namens de Gouverneur en de Deputé, de talrijke aanwezigen. Hij feliciteerde de VIK met het mooie initiatief en sprak de hoop uit dat de Vlaamse Ingenieurskamer nog lang met deze sportieve manifestatie zou verder gaan. Ing. Roland Mebis, voorzitter van de werkgroep, prees in zijn toespraak het werk dat de Kleine Prins doet en was fier dat de VIK haar financiële steun aan dit initiatief verleende. Verder dankte hij iedereen die voor, tijdens en na de fiets- en wandeldag geholpen heeft om tot dit resultaat te komen. Ook de sponsors, de KHLim, de Provincie, de Tuiltertrappers, de GR, werden in zijn dankwoordje vernoemd. De cheque, met het mooie bedrag van 1.103.938 BEF (27.365,91 EUR) werd door dr.ir.Ing. Kathleen Venderickx en mej. Kelly Swila overhandigd aan mevrouw Micheline Croonen, voorzitter van de Kleine Prins. Dat de Kleine Prins zeer tevreden was met deze opbrengst spreekt voor zich. Het ontroerend dankwoord van mevrouw Michelene Croonen was daarvan het levende bewijs.

Op een paar kleine schrammetjes na verliep het parcours voor iedereen vlekkeloos. De fietsroutes waren, net als vorige jaren, prima uitgestippeld door de Tuiltertrappers. De wandelpaden werden bewegwijzerd door wandelvereniging GR. Bij aankomst genoten de deelnemers van een frisse pint, frisdrank, broodje in het cafetaria van de KHLim. En dat het daar soms heel erg druk was, zullen de tappers en garçons geweten hebben, zij konden nau-

39 I.M.-

JANUARI 2002

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN LIMBURG

De toekomst En wat nu? De werkgroep heeft ondertussen niet stil gezeten. Na overleg tussen de leden van de werkgroep en het bestuur van de Afdeling Limburg, werd besloten om ook in 2002 de traditie verder te zetten. Datum: zondag 30 juni. Ook in 2002 zal de opbrengst ten goede komen aan de Kleine Prins. Hopelijk zullen de weergoden ons dan ook gunstig

gezind zijn en zal de opkomst nog groter zijn. Dat op dezelfde dag ook de finale van de wereldbeker plaatsheeft mag voor voetballiefhebbers geen reden zijn om thuis te blijven. We plaatsen een reuze scherm zodat we allemaal samen de finale live kunnen volgen. Tot volgend jaar! Francine Demaret

PALLIATIEVE AFDELING IN ZIEKENHUIS TE TONGEREN GEOPEND Mede dank zij VIK-steun Op 5 december jongstleden was de VIK uitgenodigd in het Vesalius-ziekenhuis te Tongeren. De uitnodiging kwam van de v.z.w. Palliatieve zorg Zuid-OostLimburg. Waar de VIK in 2001 de opbrengst van de jaarlijkse fiets- en wandeldag schonk aan v.z.w. Kleine Prins, besteedde ze de opbrengst van 2000 aan de ziekenhuizen van Tongeren en Neerpelt voor het opstarten van een palliatieve eenheid in deze hospitalen. De heer Yvan Vanbockrijck, voorzitter A.Z. Vesalius en mevrouw Liezet Caproens, voorzitter v.z.w. Palliatieve Zorg Zuid-Oost-Limburg schetsten de voorbije realisaties en de toekomstige projecten. 

De v.z.w. Palliatieve Zorg Palliatieve Zorg wil samen met de thuiszorg en het ziekenhuis ondersteunende hulp bieden aan de patiënt en zijn familie in de laatste zorgfase. Met de steun van velen wil de v.z.w. een eigen bijdrage leveren aan die zorg door o.a.:  het ter beschikking stellen van duurzame materialen, o.a. matrassen tegen het doorliggen, spuitaandrijvers tegen pijn, … ;  het uitlenen van educatief materiaal rond palliatieve zorg, stervensbegeleiding en rouwbegeleiding;



het opkomen voor een palliatieve zorgcultuur binnen de regio; fondsen te verwerven om van de palliatieve eenheid een meer huiselijk gebeuren te maken.

De VIK-mensen brachten een bezoek aan de palliatieve eenheid en stelden vast dat de opbrengst van de fiets- en wandeldag 2000 goed was besteed. Voor de organisatoren was het bezoek een aanmoediging om de jaarlijkse fiets- en wandeldag verder te zetten. Francine Demaret

14-DAAGSE RONDREIS "ALLE HOOGTEPUNTEN VAN CHINA" – 2DE EDITIE Peking – Chengde – Xian – Kunming – Yangshuo – Suzhou - Shanghai Gezien de enorme belangstelling voor de China-reis tijdens de Paasvakantie 2002, hebben we diverse VIK-leden moeten ontgoochelen omdat we zo snel aan het maximum van 40 deelnemers zaten. Mààr…voor de laatkomers organiseren we een tweede China-reis met reisorganisator Alk Reizen te Alken (Lic. 1995). Deze tweede 14-daagse rondreis "Hoogtepunten van China" gaat door van woensdag 14 augustus 2002 tot dinsdag 27 augustus 2002. Het programma van deze rondreis door China is hetzelfde als het programma van de eerste reis,

40 I.M.-

JANUARI 2002

verschenen in "Ingenieursmededelingen" nr. 6-7, juni-juli 2001. Reissom per persoon: 2.329 EUR in een tweepersoonskamer; toeslag voor éénpersoonskamer: 345,8 EUR. Deze reissom werd berekend op minimum 25 en maximum 40 deelnemers.

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN LIMBURG

In de reissom is alles inbegrepen zoals in het programma beschreven. Niet inbegrepen zijn de drankjes, persoonlijke uitgaven en de fooien.

Formaliteiten: een internationale reispas is vereist, met zes maanden geldigheid na de datum van terugreis. Inschrijven: alle VIK-leden (ook buiten Limburg) en hun partner kunnen inschrijven door een voorschot van 745 EUR per persoon te storten op rekeningnummer 451-8527851-34 van VIK-Afdeling Limburg te Hasselt, met de vermelding "China met ….. personen" en dit vóór 28 februari 2002. Voor verdere informatie over deze reis kan men zich in verbinding stellen tijdens de kantooruren met het VIK-secretariaat, Ann Craane, of na 17u00 met Ing. André Boes, Vildersstraat 20, 3500 Hasselt, tel. en fax: 011 21 05 89.

LEZING: "E-LEARNING" donderdag 25 april 2002 De drie hogescholen in Limburg: Hogeschool Limburg, Katholieke Hogeschool Limburg en Provinciale Hogeschool Limburg, werken samen in een ambitieus project rond electronic learning als begeleidingssysteem voor de studenten. Op het einde van het voorbije academiejaar werd er door de directies van de drie hogescholen van Limburg beslist om samen te werken aan een project E-learning of elektronisch leren. Aangezien dit een zeer nieuwe vorm van begeleiding van studenten is zal er een bezoek gebracht worden aan de Hogeschool Limburg waar de details van het systeem en de eerste praktijkervaringen uit de doeken gedaan wordt. Deze avond zal ook voor industriëlen interessant zijn aangezien de doelstelling ervan verder reikt dan de drie hogescholen. Opleidingen voor de industrie kun-

nen ook profijt halen uit deze vorm van begeleiding. Het systeem dat gebruikt wordt heeft als naam Blackboard, naar analogie met het schoolbord. Docenten kunnen er in digitale vorm hun cursusteksten, slides, opmerkingen en aankondigingen kwijt. Studenten kunnen onderling met elkaar overleggen over de cursusinhoud. Dit kan met of zonder begeleiding van de docenten. Studenten kunnen testen afleggen in het systeem en daar automatisch een beoordeling van krijgen. Er dient in het achterhoofd gehouden te worden dat het Blackboard systeem, zeker in de beginfase, vooral bedoeld is als extra ondersteuning en begeleiding van de studenten. Belangrijke aankondigingen en omvangrijke cursussen zullen hun weg blijven vinden via de huidige klassieke routes.

PRAKTISCH Plaats: Hogeschool Limburg, Universitaire Campus, gebouw H, Diepenbeek Datum: donderdag 25 april 2002 om 19u30 Sprekers: de heer Ascioglu Turan en Ing. Andy Camps Kosten voor deelneming: gratis voor alle VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 7,44 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

41 I.M.-

JANUARI 2002

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN LIMBURG

BEZOEK AAN RADSON dinsdag 29 januari 2002 Radson NV is één van de grootste en meest moderne Europese fabrieken voor horizontale en verticale radiatoren en vloerverwarming.

  

Voornaamste doelstellingen en aandachtspunten  Investeren in nieuwe producten en modernisering van de productie

Permanente vorming van het personeel Snelle en gerichte levering en service in heel Europa Aandacht voor alle milieuaspecten en het milieu in de onmiddellijke omgeving.

PRAKTISCH Programma 18u30: 18u45:

19u15: 20u15: 21u30:

Verwelkoming Toelichting van de Radson productie  Producten  Missie en doelstellingen  Afzetmarkt  R&D  Milieustrategie Bezoek aan de productiehallen Vraagstelling Einde

Plaats: Radson N.V., Vogelsancklaan 25, Zonhoven Datum: dinsdag 29 januari 2002 om 18u30 Kosten voor deelneming: gratis voor alle VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 7,44 EUR (300 BEF) Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

LEZING: "DE NIEUWE POLITIESTRUCTUUR" dinsdag 12 februari 2002 De voorbije jaren was het thema van de nieuwe politiestructuur geen week uit de media. Tijdens het zogenaamde "octopusoverleg" in 1998 werd beslist om de drie politiediensten, met name de gemeentepolitie, de rijkswacht en de gerechtelijke politie bij de parketten, om te vormen tot één geïntegreerde politiedienst gestructureerd op twee niveaus. Deze hervorming heeft één doel: de politiediensten beter en efficiënter te laten werken en meer te doen inspelen op de behoeften van de bevolking. De twee niveaus:

Het lokale niveau, of dat van de politiezone, kan bestaan uit één of meer gemeenten:  beheer: politiecollege  leiding: zonechef  taak: veiligheid op lokaal niveau. Het federale niveau:  beheer: ministerie van binnenlandse zaken  taak: verzekeren van gespecialiseerde functies, gerechtelijke taken, handhaving van de openbare orde en ook steun aan de lokale politie.

PRAKTISCH Plaats: Hasselt, Datum: dinsdag 12 februari 2002 om 19u30 Spreker: de heer Tony Verlact, vroeger commandant bij de rijkswacht, politiecommissaris te Tongeren, nieuwe zonechef van de politiezone Tongeren Kosten voor deelneming: gratis voor alle VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 7,44 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

42 I.M.-

JANUARI 2002

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN LIMBURG

DR.ING. HANS STARCK IS NIET MEER Op 6 oktober overleed dr.Ing. Hans Starck, voormalig bestuurslid van VDI-Aachen. Hij werd 82 jaar. Dr. Starck was voorzitter van DIK (Drielanden Ingenieurs Kontakt) in 1988 en 1989. Hij was de drijvende figuur om van DIK het platform te maken waar wetenschap, techniek en ervaring kan uitgewisseld worden in de Euregio Maas/Rijn. Hij introduceerde een groot aantal jongeren van VDI en VDE

in de organisatie. Dr. Starck heeft meer dan 10 jaar strijd gevoerd tegen de ziekte die hem uiteindelijk zou overwinnen. Het siert hem dat hij die strijd nooit heeft opgegeven. Namens het bestuur van de Vlaamse Ingenieurskamer en het Drielanden Ingenieurs Kontakt betuigen wij langs deze weg onze deelneming aan de familie en zijn echtgenote

ING. JAAK BREBELS IS NIET MEER Ing. Jaak Brebels werd op 28 juli 1955 geboren in Bree. Hij overleed op 25 november in Herk-de-Stad. Jaak behaalde in 1977 het diploma industrieel ingenieur landbouw- en voedingsindustrieën aan de KHLim. In 1978 werd hij industrieel ingenieur Chemie. Hij was VTIH bestuurslid van 1979 tot 1992. Samen met de jongerenploeg was hij de bezieler van de vernieuwingen in de Limburgse ingenieurskringen. Jaak was een vechter, recht voor de vuist, eerlijk en zeer intelligent. Hij had een breedband beeld op alle aspecten van het leven en had daarom ook zo’n vernieuwende invloed op de VIK. Jaak richtte samen met zijn echtgenote, Ing. Renilde Van Rompaey, een modern fruitbereidings-

bedrijf op "Varofruit" dat uitgroeide tot een internationale onderneming met basis te Herk-de-Stad. Hij heeft een ongelijke strijd aangegaan tegen een ongeneeslijke ziekte en heeft bewust afscheid genomen van zijn vrienden en familie, met de wens thuis in stilte en omringd door zijn naasten de witte vlag te hijsen. Jaak, al uw vrienden collega’s groeten u met spijt in het hart, maar met de gedachte dat wij een fijn mens als vriend hadden. Vaarwel Jaak, tot ziens. Aan Renilde, zijn echtgenote en zakenpartner, aan Sofie en Jolien, hun dochtertjes, aan zijn moeder en zijn familieleden bieden wij ons medeleven en wensen van sterkte aan in deze moeilijke tijden. Ing. C.V.

ACTIVITEITENKALENDER 2002 29.01.2002:

Bezoek aan Radson, Zonhoven

01.02.2002:

Nacht van de ingenieur, Diepenbeek

12.02.2002:

Lezing: "De nieuwe politiestructuur", Hasselt

14.03.2002:

Bezoek aan SKF, Tongeren

23.03.2002:

Algemene Ledenvergadering, Lummen

30.03.-13.04.2002:

14-daagse rondreis "Alle hoogtepunten van China"

25.04.2002:

Voordracht "E-Learning", Diepenbeek

30.04.2002:

Bezoek Marmorith

07.05.2002:

Voordracht: "VRT: interactieve TV"

30.06.2002:

Fiets- en wandeldag, Diepenbeek

14.08.-28.08.2002:

LIMBURG

14-daagse rondreis "Alle hoogtepunten van China" – 2de editie

Tenzij anders vermeld dienen de inschrijvingen voor de activiteiten, georganiseerd door de VIK-Afdeling Limburg, te gebeuren op volgend adres: VIK-secretariaat, Ann Craane, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel.: 03 259 11 16, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected]. Ing. Chris Ribus, secretaris van de VIK-Afdeling Limburg, is tevens het aanspreekpunt voor de Regio Limburg. U kan ook steeds bij hem terecht met uw vragen. Zijn adres: Deurnestraat 102, 3583 Beringen, tel. en fax: 013 67 85 11, e-mail: [email protected]

43 I.M.-

JANUARI 2002

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN KEMPEN

BEZOEK AAN VITO Centrum voor teledetectie en atmosferische processen VITO, of Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek, is een onderzoeksinstelling die, ten behoeve van overheid, industrie en KMO’s, duurzame technologische ontwikkeling in Vlaanderen stimuleert met gespecialiseerde diensten en met hoogwaardige O & O voor energie, leefmilieu en materialen. Voorhistorie De VITO is in 1991 ontstaan uit het SCK (Studiecentrum voor Kernenergie) als zusterbedrijf voor alle niet-nucleaire onderzoeken. Terwijl het SCK nog onder nationaal beheer staat, valt het VITO onder het beheer van de Vlaamse Gemeenschap. De VITO is derhalve een centrum van openbaar nut (krijgt jaarlijks 1 miljard BEF aan dotaties) met een N.V.-statuut, wat privé-participaties mogelijk maakt (ontvangt ongeveer 715 miljoen BEF externe inkomsten). Momenteel werken er zo’n 450-tal mensen waarvan 50% kaderpersoneel met een academische opleiding. VITO wil tijdens de volgende jaren groeien naar een bezetting van 70% kaderpersoneel en zal trachten voor elke frank dotatie ook één frank externe inkomsten te genereren. Men wil dit doen door verkoop van octrooien, onderzoekadviezen en contractwerk voor bedrijven, instellingen en overheden. Expertisecentra Binnen de domeinen waarin VITO zich heeft gespecialiseerd (energie, leefmilieu en nieuwe materialen), zijn een aantal expertisecentra opgericht:  Milieumetingen  Teledetectie en atmosferische processen  Milieutoxicologie  Integrale milieustudies  Materiaaltechnologie  Procestechnologie  Milieutechnologie  Energietechnologie Expertisecentrum Teledetectie en atmosferische processen Het expertisecentrum voor teledetectie en atmosferische processen is actief in aardobservatie en beeldverwerking voor vliegtuig- en satelliet-gedragen sensoren, en in het opstellen van modellen voor atmosferische processen. Wat aardobservatie betreft, herbergt VITO het centrale verwerkings- en archiveringscentrum van de vegetatie-sensor op de SPOT4-satteliet, gelanceerd in 1998. Deze sensor is een lage resolutiesensor met een grote kijkhoek die dagelijks het overgrote

44 I.M.-

JANUARI 2002

gedeelte van aarde scant. Dit in een zeer breed spectrum met afzonderlijke bandbreedtes van 1 nanometer. De pixelgrootte is echter ongeveer 1 km. Daarnaast heeft de satelliet ook een sensor aan boord met een veel hogere resolutie, maar met een veel kleinere kijkhoek. Dit expertisecentrum verwerkt en archiveert de data die door de satelliet naar de aarde worden gestuurd tot bruikbare gegevens. Naast de basisbeeldverwerkingsactiviteiten zoals geometrische en atmosferische correctie, wolkendetectie, indexberekeningen enz., worden bij VITO ook producten ontwikkeld met een hoge toegevoegde waarde zoals globale classificaties van vegetatie, gewasgroeimodellering, detectie van verbrande gebieden enz. In het kader van het GMES-initiatief (Global Monitoring for Environment and Security) van de Europese commissie werden een reeks nieuwe algoritmen ontwikkeld welke onder meer het transport van polluenten in de lucht beschrijven, met zowel de chemische als fysische processen die daarbij optreden. Deze gegevens zijn van belang om een duidelijk beeld te krijgen van de invloed van de industriële emissies. Andere producten zijn onder andere SMOGSTOP (voorspelling van ozonvervuiling) en IFDM (verspreiding en dispersie van emissies). Momenteel werkt VITO ook mee aan de ontwikkeling van de volgende generatie hyperspectrale satellietsensoren: de APEX-sensor. Momenteel worden met deze sensor proeven gedaan op vliegtuigen. De resolutie van de Apex is erg hoog, nl. 15 cm. Hiermee kunnen gebieden heel gedetailleerd in kaart worden gebracht. Buiten de eigen ontwikkeling van modellen, worden de ruwe satellietbeelden ook te koop aangeboden aan derden, die hierop hun eigen modellen loslaten. Wie geïnteresseerd is maar niet aanwezig kon zijn kan volgende websites bezoeken: http://free.vgt.vito.be of http://www.geosucces.net

Ing. Guido Hendrikx

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN KEMPEN

LEZING: "RIETVELDEN OF HELOFYTEN" woensdag 17 april 2002 Op dit moment en in de komende jaren wordt er in België druk gewerkt aan de aansluiting van onze woningen op communale zuiveringsstations. Toch zullen er in de toekomst in ons land nog heel wat woningen, boerderijen en andere bedrijven niét aangesloten worden omdat aansluiting te duur is vanwege de grote afstanden. Maar niet enkel de kost is een obstakel. De communale zuiveringsstations zuiveren het afvalwater niet erg efficiënt en verbruiken daarbij veel energie. Bovendien worden ieder jaar miljoenen liters zoet water naar de Noordzee afgevoerd.

40 en 100 vierkante meter, afhankelijk van de bedrijfsgrootte.

Het kan ook anders. Een eigen waterzuivering hoeft niet duur te zijn. Ooit al gehoord van een rietveld? Een rietveld laat doe om het gezuiverde water te hergebruiken. Dat is goed voor een aanzienlijke kosten- en waterbesparing. En een rietveld zuivert ook nog eens veel beter dan de traditionele waterzuiveringsstations.

Vloeiveld Dit is het oudste en eenvoudigste systeem. Het is in wezen een sloot of een serie sloten, beplant met riet. Het afvalwater stroomt tussen de stengels van het riet door en wordt hier gezuiverd door allerlei micro-organismen die op de stengels gaan leven. Het vloeiveld is het minst efficiënte systeem en vraagt wat meer ruimte dan de overige soorten filters. Het is dan ook vooral geschikt als nazuivering of in speciale situaties.

Wat is een helofytenfilter? Helofytenfilters zijn in wezen waterzuiveringssystemen die werken met oever- en moerasplanten (helofyten). Voorbeelden van helofyten zijn riet, lisdodde, gele lis en diverse biezensoorten. In de waterzuivering wordt meestal riet gebruikt. In de loop van de laatste tientallen jaren zijn na internationaal onderzoek diverse systemen ontwikkeld, elk met hun eigen voor- en nadelen.

Horizontaal filter Een veel efficiënter systeem krijgen we wanneer we het water niet bovengronds maar ondergronds door de bodem laten stromen. In de grond kunnen veel meer bacteriën leven die zich voeden met de stoffen in ons afvalwater. Bovendien is het horizontale systeem reukloos en heeft het ook in de winter een goed rendement. Dit systeem kan, als er wat hoogteverschil is in het terrein, zonder pomp functioneren.

Een eigen rietveld Het meest efficiënte kleine waterzuiveringssysteem is het helofytenfilter of eenvoudiger gezegd, rietveld. Zo'n rietveld kan gebruikt worden voor de zuivering van huishoudelijk afvalwater. Maar ook afvalwater van restaurants, campings, melkveebedrijven, afvalwater uit de tuinbouw en sommige soorten industrieel afvalwater kunnen met succes in een rietveld behandeld worden. Het resultaat is een helder en reukloos eindproduct dat zelfs heel goed hergebruikt kan worden. U kunt er bijvoorbeeld de tuin mee sproeien, het toilet doorspoelen, of machines en stallen mee schoonspuiten. Wanneer het helofytenfilter in de tuin geplaatst wordt, kan het aangekleed worden met sierplanten of uitgebreid worden met een vijver. Zo kan het uitgroeien tot een sierlijk onderdeel van de leefomgeving. En veel ruimte kost het niet: voor een huishouden gaat het ongeveer om 4 vierkante meter per persoon. Voor melkveebedrijven om een totale oppervlakte van tussen de

Verticaal filter (percolatie-rietveld) Nog beter zuivert een verticaal filter. Hier wordt het water opgepompt uit een pompput en zo wordt het rietveld ongeveer twee maal per dag bevloeid. Na een bevloeiing valt het filter droog en kan er lucht in het zand doordringen, waardoor de zuivering sterk verbetert. Dit filter presteert veel beter dan de traditionele waterzuiveringsstations en voldoet dan ook ruimschoots aan de lozingseisen uit de VLAREM 2 wetgeving. Dat geldt overigens ook voor de andere typen filters, mits zij op de juiste wijze aangelegd worden. Naast bovenstaande systemen worden er voor speciale toepassingen ook nieuwe typen filters ontwikkeld in samenwerking met internationale specialisten. Kosten Een rietveld kan voor een 4-persoons huishouden al aangelegd worden voor een bedrag tussen de 6.200 EUR en 6.800 EUR (incl. BTW). Hierbij inbegrepen is het ontwerp, de materialen en de volledi-

45 I.M.-

JANUARI 2002

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN KEMPEN

ge aanleg, vanaf de woning tot aan de sloot of vijver. Bij de aanleg is plaatsing van een septic tank en een vetafscheider als voorzuivering inbegrepen. Wanneer de gebruiker het systeem gedeeltelijk zelf kan aanleggen kunnen de aanlegkosten aanzienlijk beperkt worden. Onze gastspreker heeft als zaakvoerder van RietLand al sinds begin 1994 ervaring met de installatie van helofytenfilters. Daarmee waren zij de eerste Nederlandse specialisten in het ontwerp en de realisatie van rietvelden. Tot hun opdrachtgevers behoorden diverse overheidsinstanties en organisaties uit de landbouw. In 1995 werd een proefproject bij vijf melkveebedrijven in Friesland gerealiseerd. In 1996 volgde een soortgelijk project bij acht bedrijven in Groningen.

In België realiseerde RietLand diverse projecten bij melkveebedrijven, waaronder twee werken in opdracht van de Provinciale Dienst voor Land- en Tuinbouw bij proefbedrijven in Geel. Verder legden zij een rietveld aan in Bierbeek in het kader van het project voor kleinschalige waterzuivering. Er draait ook een proefproject met drie verschillende filters bij de VITO in Mol. Tijdens deze lezing zal er ingegaan worden op alle aspecten van de aanleg van rietvelden, en dit met focus op de particuliere inzetbaarheid van rietvelden. We brengen ook een bezoek aan een particulier rietveld.

PRAKTISCH Plaats: Taverne ‘In de wandeling’, Peggerstraat 58, Zoersel Spreker: de heer Dion Van Oirschot, zaakvoerder Rietland Datum: woensdag 17 april 2002 om 19u30 Kosten voor deelneming: gratis voor alle VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 7,44 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat voor 1 april 2002. Het aantal deelnemers is beperkt.

GEZELLIG SAMENZIJN zaterdag 2 februari 2002 Het bestuur van de VIK-Afdeling Kempen nodigt alle leden uit op haar jaarlijks gezellig samenzijn op zaterdag 2 februari 2002.

PRAKTISCH

Menu Spiesje van scampi op gemarineerde rode biet Parelhoen met hutsepot, een sausje op basis van gebruinde ajuin en donkere Leffe of Zalm verpakt in filodeeg op gewokte paksoi en een donker jus Quenelles van chocolademousse met abrikozensorbet uit eigen patisserie

Plaats: Potirom, Geelsebaan 73, Kasterlee Datum: zaterdag 2 februari 2002 om 20u00 Kosten voor deelneming: 42,14 EUR per persoon alles inbegrepen. Te betalen op rekeningnummer: 418-9082131-70 van de VIK-Afdeling Kempen Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

ACTIVITEITENKALENDER 2002 02.02.2002:

Gezellig samenzijn, Kasterlee

13.03.2002:

Lezing: "Onderwijs: kwaliteitsbewaking en accreditatie", i.s.m. KHK, Geel

17.04.2002:

Lezing: "Rietvelden of Helofyten", Zoersel

04.2002:

Bezoek Umicore, Balen

20.05.2002:

Familiewandeling

KEMPEN

Tenzij anders vermeld dienen de inschrijvingen voor de activiteiten, georganiseerd door de VIK-Afdeling Kempen, te gebeuren op volgend adres: VIK-secretariaat, Ann Craane, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem , tel.: 03 259 11 16, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected].

46 I.M.-

JANUARI 2002

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN MECHELEN

TONEELVOORSTELLING: "EIGEN SCHULD IS GOUD WAARD" Een blijspel van Piet De Vries, geregisseerd door Frieda Nuyens De VIK-Afdeling Mechelen heeft 20 plaatsen gereserveerd voor een toneelvoorstelling in de prachtig vernieuwde Stadsschouwburg. Waarover gaat het stuk? Het moest de familie Dompeling maar overkomen, ze kopen een huis,

een spotgoedkoop huis! nemen er hun intrek in maar … spoedig blijkt dat er een reukje zit aan de aankoop! Er zit een cadeautje verscholen tussen de kleine lettertjes. Ahaa, dààrom was het zo goedkoop! Het is dus lachen geblazen in deze luchtige komedie!

PRAKTISCH Plaats: Stadsschouwburg, Keizerstraat, Mechelen Datum: vrijdag 12 april 2002 om 20u00 Kosten voor deelneming: 6,20 EUR (250 BEF) per persoon, te betalen op rek.nr. 4050106331-50 van de VIK-Afdeling Mechelen, met de vermelding "toneelavond ...... personen. Eerst telefonisch inschrijven, daarna de betaling doen. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat, voor 30 maart 2002. Opgelet: enkel de eerste twintig personen die zich melden en betalen kunnen mee!

BEZOEK DEPONT DE NEMOURS MECHELEN Engineering Polymers (Plastics) Dupont de Nemours is één van de grootste chemische multinationals, met hoofdzetel in Wilmington – Delaware in USA, de Europese hoofdzetel bevindt zich in Genève. Het bedrijf viert zijn 200ste verjaardag in 2002. Terwijl het prille begin bestond uit de fabricatie van buskruit is de focus doorheen de eeuwen heen geëvolueerd van chemie en energie naar op wetenschappelijke basis gesteunde oplossingen die een verschil maken in het dagelijkse leven. Dupont is uitvinder van producten zoals bv. Nylon, Lycra, Teflon, Kevlar, Nomex, Corian om er maar enkele te noemen. De meeste productmerknamen zeggen de eindgebruiker misschien niet direct iets. Je vindt deze producten echter zeer vaak terug in diverse industrieën waar ze gebruikt / verwerkt worden in bepaalde eindproducten die een grote

naambekendheid genieten: gezondheid en voeding, elektronica, landbouw, auto-industrie, kleding, huisvesting. Dupont stelt wereldwijd ongeveer 93.000 mensen tewerk, waarvan ongeveer de helft in de USA. Het bedrijf is vertegenwoordigd in 70 landen, telt 135 productielocaties en 75 research en development labo’s. In 2000 werd een omzet van 28 miljard $ gerealiseerd. De grootste vesting in België bevindt zich in Mechelen, waar verven, plastics en teflon worden geproduceerd. Mechelen stelt een 1.000-tal mensen tewerk, waarvan er zo’n 300 werkzaam zijn in de Engineering Polymers (plastics). De plastics die in Mechelen gemaakt worden vinden voornamelijk afzet in de automobielindustrie, elektronica, huishoudapparatuur.

PRAKTISCH Programma 19u00: 19u15:

20u00: 21u00:

Ontvangst met koffie of frisdrank in vergaderzaal Rembrandt Uiteenzetting over Dupont de Nemours  Wereldwijd  Europa  Mechelen  Dupont en het veiligheidsbeleid  Dupont Engineering polymers (markt, producten, ….) Rondleiding in de Plastics fabriek (dit is een continue productieomgeving) Gelegenheid tot stellen van vragen.

47 I.M.-

JANUARI 2002

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN MECHELEN

Plaats: Dupont de Nemours, A.Spinoystraat 6, Mechelen, Gebouw Engineering Polymers (aanduiding EP) Datum: donderdag 21 maart 2002 om 19u00 Kosten voor deelneming: gratis voor alle VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen € 7,44 (300 BEF) Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

BEZOEK AAN COMET TE MECHELEN donderdag 28 februari 2002 COMET vervaardigt ecologische, recycleerbare containers voor allerlei doeleinden: bier-, wijn- en frisdrankvaten, olie- en voedingsmiddelencontainers en verpakking voor chemische afvalstoffen. Het bedrijf begon in 1947 als kleine werkplaats voor pers- en stampwerk en heeft thans ruim een halve eeuw knowhow en ervaring (als moderne, semi-automatische ‘inox-kuiperij’). Sinds 1960 maakt men gebruik van roestvast staal als meest geschikte grondstof voor het conserveren van voedingsmiddelen en dranken. Comet is een wereldleider in de fabricage van containers en vaten voor de voedingsindustrie. De firma geniet een wereldwijde faam en haar producten hebben niet alleen gans Europa, maar ook de andere continenten veroverd. Ze produceert per jaar 750.000 containers in haar twee fabrieken Comet in Mechelen en FSB in Oostenrijk. Het productengamma gaat van de 5 liter ‘mini’ tot de 400 liter ‘maxi’-container, met daarenboven fabrikaten voor specifieke vereisten. In de vaten

zijn er twee groepen: vaten volledig in roestvrij staal (grade AISI 304) en vaten met elastomeerkragen. De knowhow omvat niet alleen de meest geavanceerde dieptrek- en lastechnieken, maar ook de optimalisatie van gereedschappen en machines, bijv. de 12.500 kN markeerpers en de vermaarde robot voor braamvrije handgrepen. De producten worden continu verbeterd en alle fasen van het fabricageproces worden strikt gecontroleerd. Daardoor zijn alle containers van hoge kwaliteit, heel duurzaam, sterk en veilig. Ze zijn duizenden malen herbruikbaar en volledig recycleerbaar op het einde van de levensduur. Elke container wordt geïdentificeerd met een serienummer en het klantlogo kan worden aangebracht door druk (stempel)-, markeer- of verftechniek. Milieubewustzijn is een prioriteit en daaruit volgt dat:  de productie conform de internationale wetgeving terzake verloopt;  men SVR’s (Small Volume Returnable containers) ontwikkelt voor non-food vloeistoffen zoals gevaarlijke chemische producten, oliën, verven, enz. Die diversificatie wordt nog verder uitgebreid. Comet is de hoofdleverancier van (heel) veel brouwerijen.

PRAKTISCH Plaats: COMET N.V., Koningin Astridlaan 132, 2800 Mechelen Datum: donderdag 28 februari 2002 om 18u30 Kosten voor deelneming: gratis voor alle VIK-leden (en eventueel partner) op vertoon van hun lidmaatschapskaart; niet leden betalen 7,44 EUR per persoon Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Het aantal deelnemers is beperkt.

48 I.M.-

JANUARI 2002

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN MECHELEN

HOGESCHOOLOPLEIDINGEN EN MASTERDEGREE Zijn Sorbonne en Bologna 2 zuiderse vakantiebestemmingen? Denk je dat Master en Bachelor begrippen zijn uit de muziekwereld? Dan wordt het hoog tijd dat je daarover bijkomende informatie krijgt. Je weet het of je weet het nog niet, maar ons onderwijssysteem wordt grondig hervormd. Termen als Master of Science en Bachelor vliegen

ons om de oren. Wat houdt dit in? Is mijn diploma nog iets waard? Moet ik bijscholen of zelfs omscholen? Op deze en andere vragen kun je antwoord krijgen indien je naar de lezing komt.

PRAKTISCH Plaats: Auditorium Hogeschool voor Wetenschap en Kunst, De Nayer Instituut, Sint-Katelijne-Waver Datum: donderdag 14 februari 2002 om 20u00 Spreker: Ing. Eddy Aelbrecht, ondervoorzitter VIK Kosten voor deelneming: gratis voor alle VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 7,44 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

ACTIVITEITENKALENDER 2002

MECHELEN

14.02.2002

Lezing: "Hogeschoolopleiding en Masterdegree", Sint-Katelijne-Waver

28.02.2002:

Bedrijfsbezoek COMET, Mechelen

21.03.2002:

Bedrijfsbezoek Dupont de Nemours, Mechelen

12.04.2002

Toneelvoorstelling Dijlezonen: "Eigen schuld is goud waard", Mechelen

23.05.2002:

Bedrijfsbezoek Umicore, Olen

24.05.2002:

Werfbezoek aan de tunnelwerken NMBS, Antwerpen-Centraal

06.06.2002:

Lezing: "De bionische mens, waar begint en eindigt de science fiction", Mechelen

21.06.2002:

Stadswandeling: "Het onbekende Schaarbeek", Schaarbeek

06.09.2002:

Bezoek aan HST-werken NMBS-station, Antwerpen-Centraal

november 2002:

Bedrijfsbezoek Pauwels Trafo, Mechelen

Tenzij anders vermeld dienen de inschrijvingen voor de activiteiten, georganiseerd door de VIK-Afdeling Mechelen, te gebeuren op volgend adres: VIK-secretariaat, Ann Craane, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel. 03 259 11 16, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected].

49 I.M.-

JANUARI 2002

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN OOST-VLAANDEREN

NIEUWJAARSCONCERT EN -APERITIEF zondag 20 januari 2001 De Regionale Afdeling Oost-Vlaanderen nodigt uit voor een sprankelend nieuwjaarsconcert en aansluitend aperitief. Panache is een dynamisch ensemble musici dat lichtklassieke muziek in de ruimste zin van het woord vertolkt. Het brengt hoogstaande romantiek vol feeërieke sfeer en levenslust, gezellige muzikale onderonsjes, kortom een lach en een traan op partituur. Talent én enthousiasme zijn de sleutels voor het succes.

Panache maakte vier fel gesmaakte cd’s. De nieuwste, "Fiori Musicali" is een bloemlezing van onvergetelijke romantische melodieën uit lichtklassiek, belcanto en operette. Het sextet brengt een gevarieerd menu van romantische thema’s uit de 19de eeuw en luimige melodieën uit de 20ste.

Programma 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

Schneidig Dunkelrote Rosen Largo uit "De Winter" In de Velden Bitte Schön Die letzte Rose Méditation uit Thaïs Frühlingsstimmen Liebestraum nach dem Balle Melodie op42nr3 The Penguins Picnic Gabriel's Oboe Schaukle Liebchen, Schaukle Annen-Polka Valse tendre...valse blonde La Mattchiche

R. C. A. P. J. Fr. J. J. A. P. B. E. F. J. F. C.

Vollstedt Millöcker Vivaldi Benoit Strauß von Flotow Massenet Strauß Czibulka Tchaikowsky Carver Morricone Lehár Strauß Grothe Borel-Clerc

PRAKTISCH Plaats: Aula van de RUG, Volderstraat, Gent Datum: zondag 20 januari 2002. Deuren open om 09u30, einde om 13u00 Inschrijving vereist: secretariaat Afdeling Oost-Vlaanderen

BEZOEK AAN DE SINT-ROCHUS GILDE vrijdag 1 maart 2002 De Oude Koninklyke Gilde St. Rochus is een actieve Gentse Gilde die nog steeds volgens de oude tradities werkt. De gilde werd opgericht in 1820 en evolueerde van een lokale "maatschappij" naar een nationaal en internationaal podium. De tradities in de broederschap en in de kruisboogsport worden door deze exclusieve mannengilde hoog in ere gehouden. Lid wordt men na een proeftijd van minstens één jaar, en op voordracht van twee peters. In het historisch kader van de kelders van de SintPietersabdij worden nog steeds de wapens op de 6, 10 en 20m gebruikt. Diverse getalenteerde schutters hebben echter de stap naar de moderne

50 I.M.-

JANUARI 2002

match- en field wapens gezet en zijn met succes de internationale weg ingeslagen. De Eed, dit is de historische benaming van het dagelijks bestuur, heeft op vraag van broeder Jacques Vervaet, lid van de VIK, een bezoek aan de gilde toegestaan. Dit gebeurt uitzonderlijk en is deze keer bovendien ook toegestaan voor… vrouwelijk gezelschap. Naast een korte historische schets zal er onder leiding van enkele meesters een initiatieschieting zijn op de korte afstand, met de traditionele 6m kolfboog. Een buitenkansje! De hofmeester en diens assistent doen de rondleiding in gildenkamer en schietstanden. De dorstigen worden pas gelaafd nà de schieting.

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN OOST-VLAANDEREN

PRAKTISCH Plaats: afspraak op het Sint-Pietersplein, voor de grote poort naar het Schoolmuseum Datum: vrijdag 1 maart 2002 om 19u00. Het einde is voorzien omstreeks 23u00 Kosten voor deelneming: gratis Inschrijving vereist: VIK-secretariaat Afdeling Oost-Vlaanderen. Het aantal bezoekers is beperkt tot 50 personen.

ACTIVITEITENKALENDER 2002 20.01.2002:

OOST-VLAANDEREN

Nieuwjaarsconcert en –aperitief, Gent

Tenzij anders vermeld dienen de inschrijvingen voor de activiteiten, georganiseerd door de VIK-Afdeling OostVlaanderen, te gebeuren op volgend adres: VIK-secretariaat, Afdeling Oost-Vlaanderen, p/a Ing. Ludo Verhegghe, Langenakkerlaan 36, 9080 Lochristi, tel. en fax: 09 355 19 40, e-mail: [email protected]. De activiteiten van de VIK-Afdeling Oost-Vlaanderen kan men steeds raadplegen op de VIK-website onder: URL: http://gallery.uunet.be/vik-ovl.

BRUSSEL - HALLE - VILVOORDE

ACTIVITEITENKALENDER 2002

BRUSSEL - HALLE - VILVOORDE

14.01.2002:

Nieuwjaarsreceptie, Erasmushogeschool, Anderlecht

06.02.2002:

Industriedag, Erasmushogeschool, Anderlecht

04.2002:

Bezoek aan het Research Centre van Solvay, Neder-over-Heembeek (i.s.m. de Erasmushogeschool)

04.2002:

Bezoek aan kunstenaarsatelier in het Pajottenland en het Felix Deboeck museum te Drogenbos

15.05.2002:

Bezoek Treco van Caterpillar, Overijse (i.s.m. Afdeling Leuven-Hageland)

07.06.2002:

Algemene Ledenvergadering; Sint-Pieters-Leeuw

19.06.2002:

Bezoek Turbowinds, Overijse (i.s.m. Afdeling Leuven-Hageland)

21.06.2002:

Stadswandeling "Het onbekende Schaarbeek", i.s.m. Afdeling Mechelen

13.09.2001:

Academische zitting en receptie n.a.v. opening academiejaren, Brussel

Tenzij anders vermeld dienen de inschrijvingen voor de activiteiten, georganiseerd door de VIK-Afdeling BrusselHalle-Vilvoorde, te gebeuren op volgend adres: VIK-secretariaat, Ann Craane, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel.: 03 259 11 16, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected].

51 I.M.-

JANUARI 2002

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN ANTWERPEN

INGENIEUR EN INDUSTRIËLE ARCHEOLOGIE Bezoek aan de Petroleumhaven Zuid in Antwerpen

Het verhaal over de opkomst en de neergang van één van Antwerpens ‘vergeten’ industriële wijken, verteld door een autoriteit terzake, vanop één van de resterende bedrijven. Volgende items worden behandeld:  historische achtergrond  overzicht van verdwenen en actieve bedrijven  bedrijfsvoorstelling van ATAB  belangwekkende vondsten i.v.m. industriële archeologie  mogelijke vrijwaring en toekomstplan van de site. In samenwerking met de Vereniging voor Industriële Archeologie v.z.w. en de Buurtontwikkelingsmaatschappij v.z.w. wordt deze avond een boeiende kennismaking met deze buurt in volle ontwikkeling. De V.V.I.A. stelde in opdracht van de BOM een beschrijvende inventaris op van wat rest aan oorspronkelijke architectuur en installaties, zowel op Petroleum Zuid (de huidige plant van International Oil langs de Naftaweg) als in de bedrijvenzone langs de Schelde (ATAB, Castrol, Q8, Avia…). Tot op heden werd, opmerkelijk genoeg, weinig aandacht besteed aan de geschiedenis van de petroleumhandel en -verwerking. Antwerpen ontpopte zich al in 1861 als eerste petroleumhaven van Europa. Omwille van het brandgevaar werd aan het einde van de 19de eeuw beslist om de petroleumactiviteiten te concentreren in een afgescheiden havengebied ten zuiden van de stad: Petroleum Zuid. Na een gigantische brand (met als gevolg een massa ramptoeristen aangevoerd door de Antwerpse trammaatschappij) werden in 1904 nieuwe installaties in gebruik genomen. Tussen de beide wereldoorlogen is de petroleumindustrie op deze plek enorm gegroeid. In de jaren ‘60 en ’70 heeft de havenactiviteit zich echter verplaatst naar het noorden van Antwerpen en is Petroleum Zuid voor een groot deel verlaten en vervuild achtergebleven. Het onderzoek van de V.V.I.A. leidt nu al tot een opmerkelijke vaststelling: de betonnen petroleum-

52 I.M.-

JANUARI 2002

pier uit 1903, een aantal olietanks uit het interbellum, een reeks gebouwen en magazijnen die dateren uit de industriële revolutie van eind 19de eeuw zijn het klasseren waard. Het blijkt echter vijf voor twaalf: sommige gebouwen en installaties dreigen nog voor het einde van dit jaar afgebroken te worden, andere installaties zullen ingrijpend worden verbouwd. De BOM grijpt de unieke kans om op Petroleum Zuid een evenwichtige samenwerking te realiseren tussen natuurbeleid en infrastructuurbeleid. Daarbij wordt uitgegaan van de bestaande en evoluerende biodiversiteit enerzijds en het waardevolle maar miskende en dringend te beschermen industrieel erfgoed (‘versteende getuigen’) anderzijds. De jongste jaren wekt Petroleum Zuid hoe langer hoe meer ook interesse vanwege de stadsbeheerders en projectontwikkelaars. De open stadsruimte wordt immers schaars zodat ook de ‘vergeten’ plekken opnieuw aandacht krijgen. Tegelijk groeit de behoefte aan woon- en werkruimte en aan groen, want de stad Antwerpen groeit en deint uit naar de Zuidrand. Enkele bestemmingen voor de Petrol zijn al wereldkundig gemaakt: een Eurostadion of een wetenschapspark met als thema ‘energie’ of een stadsbos of de wereldtentoonstelling 2012 of congres- en expohallen of eco-kmo-zone. De BOM heeft binnen haar impulsopdracht voor de Antwerpse Zuidrand een eigen visie met aanzet tot actieplanning op Petroleum Zuid ontwikkeld. Met de ambitie een constructieve synergie tussen bewoners, stadsbestuur, industrie en andere betrokkenen op te starten die binnen afzienbare tijd moet leiden tot de realisatie van een plek in de Zuidrand, aan de Schelde, waar het aangenaam vertoeven is en waar ogenschijnlijk tegengestelde activiteiten evenwichtig en beheerst samengaan: Petroleum Groen.

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN ANTWERPEN

PRAKTISCH Plaats: ATAB N.V., D’Herbouvillekaai 80, Antwerpen (eerste gebouwen op Petroleum Zuid bij het aanrijden vanaf Antwerpen Centrum) Datum: donderdag 21 februari 2002 om 19u00 Kosten voor deelneming: gratis voor alle VIK-leden (en partner) op vertoon van hun lidmaatschapskaart, nietleden betalen 7,44 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

BEZOEK ACHTER DE SCHERMEN VAN DE ZOO IN ANTWERPEN Zondag 17 maart 2002 Het bezoek achter de schermen belicht de hele infrastructuur van de ZOO. Alle vragen worden beantwoord over de dagelijkse werking van een dierentuin waarin ca. 6.000 dieren van 750 verschillende soorten leven en huizen. Wat eten die dieren, waar halen de verzorgers al het voedsel vandaan, wat met zieke dieren, wat is een stamboek en hoe werkt dat? Wij kunnen een kijkje gaan nemen in de dienstgangen, de keukens, de filterzalen,… kortom overal waar de gewone dierentuinbezoeker nooit toegang heeft.

PRAKTISCH Plaats: Zoo, Koningin Astridplein 26, Antwerpen. Samenkomst/verzamelen te 13u00 (binnen, juist voorbij de ingang). Datum: zondag 17 maart 2002 om 13u30. Het bezoek duurt ongeveer 2u15 Kosten voor deelneming: u betaalt de gewone individuele toegangsprijs van 13 EUR per persoon en 8,50 EUR voor deelnemers 60-plus (gewoon aan de kassa te betalen). Hiervoor kan u voor en/of na uw Zoo-schermenrondleiding ook nog (gewoon) de hele dierentuin bezoeken Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Als u na inschrijven toch niet kan komen, wil dan tijdig afmelden, het aantal deelnemers is immers beperkt! Het bezoek is bestemd voor volwassenen (vanaf 16 jaar) en eventueel kinderen vanaf 12 jaar die hun ouders vergezellen. Het aantal deelnemers is beperkt tot max. 40 personen (2 groepen).

ACTIVITEITENKALENDER 2002

ANTWERPEN

21.02.2002:

Ingenieur en industriële archeologie. Bezoek Petroleumhaven Zuid, Antwerpen

17.03.2002:

Bezoek achter de schermen van de Zoo, Antwerpen

Tenzij anders vermeld dienen de inschrijvingen voor de activiteiten, georganiseerd door de VIK-Afdeling Antwerpen, te gebeuren op volgend adres: VIK-secretariaat, Ann Craane, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel.: 03 259 11 16, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected].

53 I.M.-

JANUARI 2002

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN WAASLAND

LEZING: "RISKMANAGEMENT EN EXPLOSIEBEVEILIGING" Een oordeelkundige keuze van de juiste beveiligingswijze in functie van een objectieve kosten-baten analyse Reeds voor de vijfde maal organiseert de Vlaamse Ingenieurskamer, Afdeling Waasland, een lezing die in het teken staat van de explosiebeveiliging in industriële omgevingen. De nieuwe Atex-normeringen zorgen ervoor dat iedereen zich heel bewust is dat explosiebeveiliging meer is dan een ombouw of de aankoop van een toestel, dat volgens deze normeringen werd gebouwd en waarbij de fabrikant de nodige certificaten kan voorleggen. Atex-normering betekent voor iedereen een herdenken van de hele bedrijfsfilosofie op het vlak van de beveiliging, en dit niet enkel uit het materiële oogpunt. Dit leidt natuurlijk tot de onvermijdelijke vraag: ‘Wat moet dit kosten en welke is de beste keuze in het bepalen van de meest economische beveiligingswijze?’ Diegenen die beweren dat voor veiligheid geld van geen belang mag zijn hebben ongelijk, aangezien dit kan leiden tot situaties die een goede werking van het bedrijf in de weg kunnen staan. Aan de andere zijde hebben wij ook de anderen die van oordeel zijn dat veiligheid weinig of geen financiële inspanning mag vergen, want "er is hier in twintig jaar nog niets gebeurd". Het is onnodig te vertellen dat deze vorm van denken zeker niet meer van deze tijd is en het imago van het bedrijf zeker niet ten goede zal komen. Bij de studie van projecten en toestellen is het van het grootste belang dat tussen beide zienswijzen naar een aanvaardbaar evenwicht moet worden gezocht tussen het gewenste beveiligingsniveau en de daarmee gepaard gaande kosten. Hierbij zullen zowel objectieve als meer subjectieve criteria een rol spelen.

De keuze van beveiligingstechnieken in functie van de applicatie en de implementatie in een proces wordt bepaald door meerdere factoren. Uiteraard dient men te weten of de overheid "deterministisch" denkt (Frankrijk) of "probabilistisch"(zoals in de meeste Europese landen). Beveiligingstechnieken dienen zo te worden gekozen dat ze geen negatieve invloed hebben op de productiviteit, waarbij niet uit het oog mag worden verloren dat iedere investering verantwoord dient te zijn ten opzichte van het acceptabele restrisico. Aangezien dit onderwerp een zeer complex karakter heeft en steunt op jarenlange ervaringen, is het zeer belangrijk dat wij beroep kunnen doen op twee gastsprekers die nauw verwant zijn met deze problematiek. Dankzij de uitstekende contacten met de firma StuvEx International, kan de Vlaamse I n g e n i e u r s k a m e r, Afdeling Waasland, een beroep doen op de heer Janssens (algemeen directeur StuvEx / president IRMACO-Groep) en de heer Ake Harmanny (technisch–wetenschappelijk directeur StuvEx). Beiden hebben jarenlange ervaring in het aanbieden van oplossingen voor explosiebeveiligingsvraagstukken aan de industrie, waarbij het kostenplaatje nooit uit het oog wordt verloren. Deze lezing, met uitgebreide mogelijkheid tot het stellen van vragen, is aangewezen voor personen die geconfronteerd worden met situaties waarbij een verhoogd risico op explosies bestaat. Wij denken voornamelijk aan de chemische en farmaceutische industrie. Ook studiebureaus en installatiebedrijven zijn belangrijke doelgroepen. Tevens nodigen wij iedere geïnteresseerde uit om deze unieke uiteenzetting bij te wonen.

PRAKTISCH Plaats: Karel De Grote Hogeschool, Salesianenlaan 30, Hoboken Datum: woensdag 20 februari 2002 – aanvang om 19u30 stipt (deuren open vanaf 19u) Kosten voor deelneming: 10 EUR voor VIK-leden (syllabuskosten), niet-leden betalen 20 EUR (toegang + syllabuskosten) Organisatie: VIK-Afdeling Waasland in samenwerking met StuvEx International n.v. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Inschrijvingen (max. 80 personen) tot en met vrijdag 15 februari 2002. (Opgelet: gelieve werkgever en uitgeoefende functie mee te delen.)

54 I.M.-

JANUARI 2002

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN WAASLAND

BEZOEK AAN DE FIRMA VERHAERT TE KRUIBEKE donderdag 14 maart 2002 Opgericht in 1969 is het bedrijf Verhaert uitgegroeid tot een toonaangevende groep in de ontwikkeling van nieuwe producten en systemen. Met meer dan 150 werknemers richt het bedrijf zich voornamelijk op nichemarkten voor high-tech producten. De divisies actief in ruimtevaart zijn wellicht het bekendst bij het brede publiek, o.a. via de in oktober gelanceerde PROBA-satelliet, die zowat de meest geavanceerde mini satelliet ooit mag genoemd worden.

wat lager uitvallen dan bij de hedendaagse ruimtevaartprogramma’s. Door miniaturisatie worden ook lagere investeringen mogelijk en als bijkomend voordeel volgt ook de korte ontwikkelingstijd van ‘state of the art on board technology’. Maar het bedrijf Verhaert staat ook voor onderzoek en ontwikkeling op een meer ‘aardse’ schaal. De VIK-Afdeling Waasland biedt u de mogelijkheid het bedrijf Verhaert in al zijn facetten beter te leren kennen.

Het PROBA (project onboard autonomy) onderzoeksprogramma is binnen het Europees ruimtevaartprogramma van de ESA een zeer belangrijk project, niettegenstaande de kleinschalige opzet. De bedoeling van dit satellietproject is het ontwikkelen van nieuwe technologieën die aan de toekomstige vereisten voldoen voor observatie vanuit de ruimte, telecommunicatie en wetenschappelijk onderzoek met behulp van LEO (Low Earth Orbit) satellieten. In de toekomst zal dit type van satellieten cruciaal worden in de exploratie van de ruimte. Op economisch vlak is er vooral het feit dat de kosten in ontwikkeling, lancering en werking heel

PRAKTISCH Plaats: Verhaert Design & Development, Hogenakkerhoekstraat 9, Kruibeke Datum: donderdag 14 maart 2002 om 19u00 stipt!!! Einde voorzien omstreeks 21u30 Kosten voor deelneming: gratis voor VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 7,44 EUR Organisatie: VIK-Afdeling Waasland i.s.m. Verhaert Design & Development (www.verhaert.com) Inschrijving vereist: VIK-secretariaat tot en met vrijdag 8 maart 2002. Het aantal deelnemers is beperkt tot max. 30 personen. Opgelet: gelieve werkgever en uitgeoefende functie mee te delen.

BEZOEK WESTERSCHELDETUNNEL Bijzonder verbindend De VIK-Afdeling Waasland organiseert een bezoek aan de werf "tunnel onder de Westerschelde". De in opbouw zijnde tunnel tussen Zuid-Beveland en Zeeuws-Vlaanderen zal de verbinding verzekeren van de enige nog niet verbonden delen binnen de provincie Zeeland. De plannen hiervoor zijn niet nieuw. In de jaren dertig was er reeds sprake van. In de jaren zeventig zou men tussen Kruiningen en Perkpolder een hangbrug in combinatie met een afgezonken tunnel plaatsen. Te duur en dus de lade in. In 1986 werd het project terug opgevist, doch België lag dwars.

Een brug kon niet. Het scheepvaartgedeelte naar Antwerpen zou teveel belemmerd worden. Het idee van de geboorde tunnel deed zijn intrede als laatste schakel in de ontsluiting van Zeeland. Het technisch hoogstandje zal 12.000 auto’s per dag moet kunnen verwerken. Maximale capaciteit is 27.000 wagens/dag. Hiervoor moet natuurlijk tol betaald worden. De boring in de Boomse kleilaag gebeurt met twee speciaal gebouwde hydroschild boormachines met diameter 11,3 meter.

55 I.M.-

JANUARI 2002

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN WAASLAND

PRAKTISCH Programma 

film rondleiding in het tunnelcentrum  rondleiding naar het uitkijkpunt (wandeling van 2,2 km, heen en terug)  bekijken expositie Duurtijd bezoek: 90 tot 120 minuten 

Plaats: Tunnelcentrum, Willemskerkeweg 1, Hoek/Terneuzen (Nederland). Ruime parkeergelegenheid, ook voor minder validen. Het tunnelcentrum is toegankelijk voor rolstoelgebruikers Datum: zaterdag 27 april 2002 om 13u45 Kosten voor deelneming: gratis voor alle VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 7,44 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Het aantal deelnemers is beperkt tot 30 personen. Westerschelde op internet: www.westerscheldetunnel.nl

ACTIVITEITENKALENDER 2002

WAASLAND

31.01.2002:

Lezing: "Veiligheidscoördinatie op werven"

20.02.2002:

Lezing: "Riskmanagement en explosiebeveiliging", Hoboken

14.03.2002 Bedrijfsbezoek Verhaert, Kruibeke 27.04.2002

Bezoek aan de werf "Tunnel onder de Westerschelde"

06.06.2002:

Algemene Ledenvergadering, Sint-Niklaas

Tenzij anders vermeld dienen de inschrijvingen voor de activiteiten, georganiseerd door de VIK-Afdeling Waasland, te gebeuren op volgend adres: VIK-secretariaat, Ann Craane, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel.: 03 259 11 16, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected]. De aankondigingen van activiteiten die de VIKAfdeling Waasland haar leden aanbiedt, kan men ook steeds raadplegen via de VIK-website of rechtstreeks via het adres: http://www.vikwsl.yucom.be. Tevens kan men op bovenstaande website van de VIK-Afdeling Waasland een historiek van verslagen opvragen van de reeds eerder georganiseerde activiteiten.

NOORD-WEST-VLAANDEREN

ACTIVITEITENKALENDER 2002 04.02.2002:

NOORD-WEST-VLAANDEREN

Industriedag KHBO

Tenzij anders vermeld dienen de inschrijvingen voor de activiteiten, georganiseerd door de VIK-Afdeling NoordWest-Vlaanderen, te gebeuren op volgend adres: VIK-secretariaat, Ann Craane, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel.: 03 259 11 16, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected].

56 I.M.-

JANUARI 2002

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN LEUVEN-HAGELAND

GESLAAGDE START VOOR DE JONGERENWERKING IN LEUVEN! Waar kan je als jongerenteam op dit ogenblik beter mee starten dan met een informatieavond over de waarde van het ingenieursdiploma na Sorbonne en Bologna? Over de akkoorden van Sorbonne en Bologna doen immers nogal wat cowboyverhalen de ronde. Het dossier evolueert continu en er zijn verschillende meningen over hoe het verder moet. Het nieuwe jongerenteam Leuven haalde op 21 november VIK-ondervoorzitter Eddy Aelbrecht naar de Aula van Groep T om de studenten en jongeren wegwijs te maken in het kluwen van wetteksten,

decreten, belangen en discussies met onze goede (?) vrienden burgies. Wat staat er te gebeuren? Waar is de VIK actief? Eddy maakte het talrijk opgekomen publiek duidelijk wat er in de toekomst van de scholen verwacht wordt. De belangstelling voor het thema bleek uit de vele vragen van het publiek. Voor de aanwezige jongeren was Sorbonne en Bologna duidelijk geen vervan-mijn-bed-show meer. Na de lezing werd er door Groep T nog een drankje aangeboden. Ing. Ief Leroy

LEZING: "HET ONDERHOUDEN VAN HET PREVENTIEF ONDERHOUD" woensdag 20 maart 2002 Elk bedrijf past preventief onderhoud toe. Dat zegt men ten minste. Maar werkt ons preventief onderhoudssysteem wel zoals het zou moeten? Hoe kunnen we ons onderhoudssysteem bijsturen? Hoe kunnen we onze kosten beheren? Dit zijn veelgestelde vragen waarop u een antwoord krijgt in onze lezing "het onderhouden van het preventief onderhoud".

Deze interactieve lezing vertrekt vanuit een algemeen beeld van een preventief onderhoudssysteem en zoomt in op de verschillende facetten van het preventief onderhoud. De deelnemers aan deze lezing kunnen zowel positieve als negatieve ervaringen aanreiken aan onze spreker om zo te komen tot de essentie van het verhaal: hoe moet een optimaal werkend onderhoudssysteem eruit zien en hoe kan dit geïmplementeerd worden?

PRAKTISCH Plaats: Kastanjehof, Ganzendries 65, Pellenberg Datum: woensdag 20 maart 2002 van 19u00 tot 22u30 Spreker: Guy Tuyaerts, co-voorzitter Studiegroep Onderhoud Kosten voor deelneming: 4,96 EUR voor VIK-leden, niet-leden betalen 12,39 EUR. Na inschrijving dient het verschuldigde bedrag met vermelding "Lezing preventief onderhoud" gestort te worden op rekeningnummer 431-0647591-86 van de VIK-Afdeling Leuven-Hageland Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Eerst telefonisch (of per mail) inschrijven daarna verschuldigde bedrag storten. Gelieve bij inschrijving uw huidige functie te vermelden zodat deze lezing kan afgestemd worden op de samenstelling van de groep. Het aantal deelnemers is beperkt tot 30 personen!

NIEUWJAARSRECEPTIE Uitnodiging

Het bestuur van de VIK-Afdeling Leuven-Hageland nodigt haar leden uit op de nieuwjaarsreceptie op 25 januari a.s. Om deze eerste nieuwjaarsreceptie luister en kracht bij te zetten heeft het bestuur besloten om met andere verenigingen samen te werken. Dit om het belang van de verschillende sectoren in het bedrijfsleven in de regio samen te brengen om de regio krachtiger te maken op economisch gebied.

Het eerste deel zal een academische zitting worden met als sprekers de voorzitters van iedere vereniging. Ook de bedrijfsleiders komen aan het woord. Dit alles wordt opgeluisterd door een muzikaal ensemble. Nadien is iedereen uitgenodigd op de receptie, waar men kan genieten van een hapje, een drankje en een gezellig babbel met collega’s uit de regio.

57 I.M.-

JANUARI 2002

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN LEUVEN-HAGELAND

PRAKTISCH Plaats: Salon Georges, Hogeschoolplein 15, Leuven Datum: vrijdag 25 januari 2002 om 19u Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Een uitnodiging wordt nog opgezonden.

BEZOEK TURBOWINDS woensdag 19 juni 2002 Op woensdag 19 juni 2002 brengt de VIK-Afdeling Leuven–Hageland, in samenwerking met de VIKAfdeling Brussel–Halle–Vilvoorde, een bedrijfsbezoek aan Turbowinds. Turbowinds werd in 1985 gesticht. Het nieuwe gebouw van Turbowinds is opgetrokken op het terrein van TRECO, de Caterpillar-dealer. Ten gevolge van de verbintenissen die werden aangegaan op de conferentie van Kyoto (1997) i.v.m. de beperking van de CO2-emissies, ontwikkelde de Europese Unie middelen om duurzame energiebronnen te steunen die de emissie van de broeikasgassen moet beperken. Turbowinds wil zich profileren op dit terrein. Het bedrijf speelt een actieve rol in de snelle ontwikkeling van duurzame energiebronnen. Momenteel concentreert Turbowinds zich vooral op windenergie, fotovoltaïsche zonnepanelen, gecombineerde warmte-elektriciteitsproductie en WinDiesel systemen. Duurzame energie uit milieuvriendelijke windturbines Turbowinds is de belangrijkste fabrikant van krachtige windturbines voor het opwekken van elektriciteit en van windturbinepompen voor de aan- en afvoer van water. Op het domein van de opwekking van zonne-energie werden reeds successen geboekt. Het bedrijf heeft reeds windparken geïnstalleerd in Zeebrugge, Kallo en Perwez. Turbowinds heeft zich verenigd met het energiebedrijf Interelectra en met Dredging International, baggerspecialist, om het C-Power consortium te vormen. Een windpark dat in de Noordzee op de zandbank van Wenduine zal gerealiseerd worden.

WinDiesel: elektriciteit in geïsoleerde streken Een hybride installatie kan bestaan uit een Caterpillar dieselgenerator gecombineerd met een windturbine. Het winddiesel systeem is vooral gebaseerd op windenergie, terwijl de dieselgenerator wordt ingezet bij afnemende windsnelheid. Een softwarepakket voor het automatisch starten en besturen, de AWDSS (Automatic WinDiesel Supervisory System) zorgt ervoor dat de elektriciteit opgewekt wordt zonder enige tussenkomst. Het volledig WinDieselsysteem werkt dus altijd, met of zonder wind. Zonne-energie: stil en in overvloed Soltech, een gezamenlijk bedrijf van Nobema (dochtermaatschappij van Tractebel), Imec en Turbowinds, produceert zonnepanelen of, preciezer uitgedrukt, fotovoltaïsche eenheden en volledige systemen met zonne-energiepanelen.

PRAKTISCH Plaats: Turbowinds, Brusselsesteenweg 340A, Overijse (Jezus-eik) Datum: woensdag 19 juni 2002 van 14u00 tot 17u00 Kosten voor deelneming: gratis voor alle VIK-leden (en hun partner) op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 7,44 EUR op rekeningnummer 431-0647591-86 van de VIK-Afdeling Leuven-Hageland met de vermelding "Bezoek Turbowinds 19.06.2002" Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

58 I.M.-

JANUARI 2002

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN LEUVEN-HAGELAND

BEZOEK TRECO (CATERPILLAR) woensdag 15 mei 2002 Op woensdag 15 mei 2002 brengt de VIK-Afdeling Leuven–Hageland, in samenwerking met de VIKAfdeling Brussel–Halle–Vilvoorde, een bedrijfsbezoek aan TRECO. In 1926 importeerde TRECO, onder de naam Bergerat-Dutry, de eerste Caterpillar machine in België. In 1957 veranderde de naam van het bedrijf in Tractor & Equipment Company, kortweg TRECO. TRECO staat in voor de verkoop en de dienstverlening van Caterpillar grondverzet- en bouwmachines,

industriële motoren, scheepsmotoren, stroomaggregaten en noodgroepen. Het bedrijf bestaat uit 2 grote afdelingen:  TRECO Construction Equipment: Caterpillar machines  TRECO Energy Systems: Caterpillar motoren en elektrogeengroepen TRECO behaalde het ISO 9002 certificaat voor zowel de verkoop als de dienstverlening.

PRAKTISCH Plaats: TRECO, Brusselsesteenweg 340, Overijse (Jezus-Eik) Datum: woensdag 15 mei 2002 van 14u00 tot 17u00 Kosten voor deelneming: gratis voor leden (en hun partner) op vertoon van hun lidmaatschapskaart; niet-leden betalen 7,44 EUR op rekeningnummer 431-0647591-86 van de VIK-Afdeling Leuven-Hageland met de vermelding "Treco, 15.05.2002" Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

BEZOEK WEZEMAAL WIJNDORP Wandeling door de Hagelandse wijngaarden gevolgd door een begeleid bezoek aan de wijngaarden en kelders van een wijnbouwer. Voor dit bezoek aan de Hagelandse wijngaarden begeven we ons naar Wezemaal. Eerst krijgen we de kans om een wandeling te maken over de prachtige Wijngaardberg, waarbij een gids ons al de geheimen vertelt van deze historische berg. Daarna bezoek aan de wijngaarden en kelders van de familie Overbergh. Geschiedenis van de Wezemaalse wijngaarden De titel wijndorp dankt Wezemaal aan de wijnbouw in de eerste helft van de 19de eeuw. Onder impuls van de hoofdgriffier aan het hooggerechtshof in Brussel, de heer Audoor, werden wijngaarden aangelegd op de bergen rond Wezemaal. In 1817 had de wijngaard een oppervlakte van 6 ha; in 1834 bedroeg de totale wijngaardoppervlakte 32 ha.

tegen de noordenwind beschermen. Maar daarnaast had de wijnmuur nog andere functies: door het bouwen van een muur uit ijzerzandsteen werd het teveel aan ijzerzandsteen uit de wijngaarden gehaald en werden de wijnranken beschermd tegen ongewenste dieren.

Omstreeks 1845 werd de bloeiende wijnteelt echter abrupt stopgezet. De reden is tot op heden niet gekend. Maar nu nog kan men restanten zien van de toenmalige wijnbouw: de terrassen op de zuidflank van de Wijngaardberg zijn nog zichtbaar, evenals de restanten van de unieke ijzerzandstenen wijnmuur op de heuvelkam. Deze wijnmuur stond er reeds in 1825 en was opgebouwd door inwoners van Wezemaal. De muur moest de wijnranken

Op het einde van de 20ste eeuw kende de wijnbouw in Wezemaal en omstreken terug een heropleving die gerust succesvol genoemd kan worden. De zuidoostelijk georiënteerde heuvels en de zonnestralen die quasi loodrecht invallen op de steile hellingen zorgen voor een gunstig microklimaat. De ijzerstandsteen stockeert de warmte van overdag en geeft deze warmte ’s nachts geleidelijk af. Maar ook de wind heeft vrij spel op de hellingen zodat de

59 I.M.-

JANUARI 2002

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN LEUVEN-HAGELAND

vochtigheid snel kan verdampen in de ochtendzon. Programma Een wandeling van 7,7 km, vertrekkend op het marktplein in het centrum van Wezemaal, laat ons toe om kennis te maken met alle aspecten van de Wijngaardberg.

gemaakt van de druivensoorten Müller-Thurgau, Pinot Noir, Bacchus en Chardonnay. Daarna gaat het natuurlijk naar de wijnkelders om te genieten van een heerlijk glaasje Hagelander.

We maken kennis met de middeleeuwse en hedendaagse wijnbouwtechnieken. In de traditionele maar arbeidsintensieve wijnbouw laat men de druivelaars aan een afzonderlijke stok groeien. In de moderne wijngaard geleidt men de wijnranken langs draden, wat resulteert in veel grotere opbrengsten. Het voormalige gemeentehuis is ingericht als wijnkelder. Hier wordt de wijn geperst. In het voormalige cachot vergist het druivensap tot wijn. Na de wandeling stappen we naar de Beninckxberg. Hier bekijken we het wijnbouwproces bij de familie Overbergh, eigenaar van het domein de Graevenberger. Voor deze wijn wordt gebruik

Het etiket van de Graevenberger

PRAKTISCH Programma 13u00 tot 15u00: Wandeling over de Wijngaardberg 15u15 tot 16u30: Bezoek aan de wijngaard van de familie Overbergh 16u45 tot 18u00: Bezoek aan de wijnkelder van de familie Overbergh Plaats: Samenkomst op het marktplein te Wezemaal. Na de wandeling gaan we per auto naar de wijngaarden van de familie Overbergh. Nadien hebben we nog éénmaal onze auto nodig om naar de kelders te rijden. Datum: zaterdag 7 september 2002 van 13u00 tot 18u00 Kosten voor deelneming: leden (en hun partner) betalen 5,58 EUR; niet-leden betalen 9,92 EUR. Na inschrijving dient het verschuldigde bedrag betaald te worden op rekeningnummer 431-0647591-86 van de VIKAfdeling Leuven-Hageland, met de vermelding "Wezemaal wijndorp" Inlichtingen: Ing. Bart Van Orshoven, tel. 016 58 24 70 of e-mail: [email protected] Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Stevig schoeisel is vereist! Aan alle deelnemers wordt een routebeschrijving bezorgd. Het aantal deelnemers is beperkt tot 30 personen!

GASTRONOMISCH WEEKEND 8, 9 en 10 februari 2002

De VIK-Afdeling Leuven–Hageland organiseert op 8, 9 en 10 februari 2002 een gastronomisch weekend in de Ardennen. In het prachtige Maissin in de provincie Luxemburg, kan je genieten van een heerlijk en ontspannend weekend. We verblijven in het prachtige 3-sterrenhotel Chalet-sûr-Lesse.

60 I.M.-

JANUARI 2002

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN LEUVEN-HAGELAND PRAKTISCH Programma Vrijdag 8 februari:  Aankomst en aperitief  4-gangendiner Zaterdag 9 februari:  Uitgebreid ontbijtbuffet.  De avond wordt afgesloten met een uitgelezen gastronomisch 6-gangen-diner. Zondag 10 februari: We genieten van een uitgebreid ontbijtbuffet gevolgd door een prachtige wandeling om het weekend waardig af te sluiten.

Plaats: Chalet-sûr-Lesse, Avenue Bâtonnier Braun 1, Maissin. Een routebeschrijving wordt opgestuurd na inschrijving. Datum: vrijdag 8 februari (late namiddag) tot 10 februari Kosten voor deelname: € 152,45 (6.150 BEF) per persoon voor 2 nachten. Verplaatsingen gebeuren op eigen kracht van de deelnemers. Verplaatsingskosten zijn in deze prijs niet inbegrepen. Inlichtingen en inschrijvingen: Ing. Bart Van Orshoven, tel. 016 58 24 70 of via e-mail: [email protected].

BEZOEK HANNOVERMESSE Van 19 tot 21 april 2002

De VIK-Afdeling Leuven–Hageland gaat van 19.04.02 tot en met 21.04.02 naar de Hannovermesse. De Hannovermesse is een beurs die elke ingenieur wel zal kennen en daarom bieden we onze leden een weekend aan om deze beurs te bezoeken. Dit bezoek wordt bovendien gekoppeld aan een toeristisch programma in Hannover. Volgende onderwerpen zullen aan bod komen: Factory Automation  Industrial IT & Software  Micro Technology  Surface Technology  Research & Technology  Motion, Drive & Automation  Compressed Air Technology, Factory Equipment & Tools 

We vertrekken met een autocar vrijdagmorgen 19.04.02 om 11u30 in Leuven (Martelarenplein aan het station). Thuiskomst op zondagavond 21.04.02 rond 21u30. PROGRAMMA 19.04.02: vertrek om 11u30 in Leuven met autocar. Aankomst voorzien rond 19u30. We logeren in het Berghotel Wolfshagen. Na het inchecken: avondmaal. 20.04.02: na het ontbijt vertrekken we naar de Hannovermesse. Omstreeks 18u00 keren we terug naar het hotel. Nadien gaan we eten in de stad. 21.04.02: na het ontbijt checken we uit. Nadien volgt een toeristisch programma in Hannover, waarbij we de Herrenhäuser Gärten, de beroemdste bezienswaardigheid van Hannover, zullen bezoeken. Nadien lunch. Vertrek in Hannover is voorzien om 13u30 - thuiskomst omstreeks 21u30. Reissom per persoon 183,44 EUR per persoon in tweepersoonskamer; toeslag voor éénpersoonskamer bedraagt 42,14

EUR per persoon. Deze reissom werd berekend op minimum 20 en maximum 30 deelnemers. Inbegrepen  Busreis van Leuven naar Hannover heen en terug.  Alle verplaatsingen in Duitsland.  Verblijf in hotel (halfpension).  Alle toegangsgelden.  Duitstalige gids tijdens het toeristisch programma.  BTW Een korting werd mogelijk gemaakt dank zij sponsoring door Tyco Electronics. Niet inbegrepen  Persoonlijke uitgaven  Maaltijden buiten halfpension  Fooien Inschrijving Leden van de VIK die wensen deel te nemen aan dit weekend, kunnen inschrijven op het VIK-secretariaat, Ann Craane, en betalen bovenvermelde bedragen op rekeningnummer 431-06447591-86 van de VIK-Afdeling Leuven–Hageland, met vermelding van naam en "Hannovermesse met … personen in …-persoonskamer". Voor verdere informatie: met Ing. Bart Van Orshoven, Vlasselaar 10, 3221 Nieuwrode, tel. 016 58 24 70 (na 19u00); e-mail: [email protected] Deze reis werd mede mogelijk gemaakt door medewerking van Tyco Electronics

61 I.M.-

JANUARI 2002

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN LEUVEN-HAGELAND

ACTIVITEITENKALENDER 2002 25.01.2002:

LEUVEN - HAGELAND

Nieuwjaarsreceptie, Salon Georges, Leuven

08-10.02.2002: Gastronomisch weekend, Massin-Luxemburg 19.02.2002:

Bedrijfsbezoek Glaxo SmithKlein, Waver

20.03.2002:

Lezing "Preventief en predictief onderhoud", Leuven

19-21.04.2002: Hannover Messe + toeristische trip in Hannover (2 overnachtingen) 30.04.2002:

Nacht van de ingenieur, Leuven

15.05.2002:

Bezoek Treco van Caterpillar, Overijse (i.s.m. Afdeling Brussel-Halle-Vilvoorde)

22.05.2002:

Lezing Leiderschap

07-09.06.2002: Weekend in de Champagnestreek 19.06.2002:

Bedrijfsbezoek Turbo Winds, Overijse (i.s.m. Afdeling Brussel-Halle-Vilvoorde)

07.09.2002:

Wandeling in de Hagelandse Wijnstreek, Wezemaal

17.10.2002:

Lezing VLAREM

Tenzij anders vermeld dienen de inschrijvingen voor de activiteiten, georganiseerd door de VIK-Afdeling LeuvenHageland, te gebeuren op volgend adres: VIK-secretariaat, Ann Craane, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel.: 03 259 11 16, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected].

Regionale bestuursvergaderingen 2002 Afdeling Antwerpen: 13.02.2002 13.03.2002 10.04.2002 08.05.2002 12.06.2002 Afdeling Brussel-Halle-Vilvoorde: 30.01.2002 27.03.2002 29.05.2002 Afdeling Kempen: 16.01.2002 20.02.2002 20.03.2002 17.04.2002 15.05.2002 19.06.2002 Afdeling Leuven-Hageland: 13.02.2002 13.03.2002

10.04.2002 15.05.2002 12.06.2002 Afdeling Limburg: 15.01.2002 19.02.2002 19.03.2002 16.04.2002 21.05.2002 18.06.2002 Afdeling Mechelen: 07.02.2002 14.03.2002 11.04.2002 16.05.2002 13.06.2002 Afdeling Noord-West-Vlaanderen: 05.02.2002 05.03.2002 02.04.2002

07.05.2002 04.06.2002 Afdeling Oost-Vlaanderen: 21.01.2002 18.02.2002 18.03.2002 15.04.2002 20.05.2002 17.06.2002 Afdeling Waasland: 07.02.2002 07.03.2002 04.04.2002 02.05.2002 Afdeling Zuid-West-Vlaanderen: 28.01.2002 04.03.2002 29.04.2002 03.06.2002 24.06.2002

Voor meer informatie omtrent uur en plaats van deze vergaderingen kan u terecht bij Ann Craane op het VIK-secretariaat op het telefoonnummer 03 259 11 16.

62 I.M.-

JANUARI 2002

Vul dit formulier in als uw adres of werkomgeving gewijzigd is, zo blijft u op de hoogte van alle activiteiten die u als ingenieur interesseren. Fax het naar 03 259 11 01 of stuur het naar de Vlaamse Ingenieurskamer, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem. (art. 4 van de Wet van 08/12/92:1. houder van het bestand: Vlaamse Ingenieurskamer VZW, Herentalsebaan 643 2160 Wommelgem. 2. doel: ledenadadministratie 3. recht tot inzage en correctie cfr. arts. 10 en 12: Vlaamse Ingenieurskamer op adres van de zetel te Wommelgem) Kruis het gepaste aan:

❏ ❏ ❏ ❏ ❏ ❏

INLICHTINGENEN AANVRAAGFORMULIER Inschrijving VIK-activiteit

Adreswijziging

❏ Ik wens mij in te schrijven voor volgende activiteit:

Wijziging werkgegevens

...........................................................................................

Inschrijving VIK-activiteit

Aard van de activiteit: ❏ bedrijfsbezoek ❏ lezing ❏ studiedag ❏ vergadering ❏ socio-culturele activiteit ❏ cursus ❏ andere activiteit (nader te specificeren): ...........................................................................................

Opvragen informatie Inschrijving "Dienstaanbiedingen"

❏ bedrijf ❏ persoonlijk

Nieuw lidmaatschap

Aantal personen: ...................................

Privé gegevens: Lidmaatschapsnummer: ............................................ Geslacht:

❏M/❏V

Datum: ......................... plaats: ...........................................

Geboortedatum: ....................

Naam + voornaam: ..............................................................

Georganiseerd door (Afdeling, Studiegroep) ........................................................................................... Enkel in te vullen bij opname in de "Dienstaanbiedingen":

Oud adres (enkel bij adreswijziging):...............................................

Nuttige ervaring:.......................................................................

..........................................................................................

..............................................................................................

Privé adres (nieuw/huidig): straat + huisnummer:............................................................ postnr. + gemeente:.............................................................. tel.nr.:.................................. fax nr.: .................................... e-mail: ...............................................................................

.............................................................................................. Talenkennis: ............................................................................ Tijdstip van mogelijke indiensttreding: .......................................... Belangstellingsgebieden:............................................................ ..............................................................................................

Gevolgde specialiteit: ......................... Diplomajaar: ................

Indien van toepassing, geef aan in welke omgeving of provincie u wenst werk te vinden:

School: ...............................................................................

.............................................................................................. Handtekening: ........................................................................

Werkgegevens: Naam bedrijf/school/instelling:

Datum: ..................................................................................

.......................................................................................... straat + huisnummer:............................................................ postnr. + gemeente:.............................................................. tel.nr. algemeen:........................rechtstreeks......................... fax nr. algemeen:........................rechtstreeks......................... e-mail: ............................................................................... Sector tewerkstelling:

❏ industrie ❏ onderwijs ❏ openbare dienst ❏ zelfstandige

Activiteit van het bedrijf: invullen volgens bijgaand overzicht (NACE-code):......................... BTW-nummer:..................................................................... Functie: .............................................................................. Departement: ..................................................................... Aantal werknemers:

❏

O <50

❏ 50-100 ❏ 101-250 ❏ >250

Omzet:

❏ <50 miljoen ❏ 50-200 miljoen ❏ 200-500 miljoen ❏ >500 miljoen Aanvraag informatie Ik zou graag informatie bekomen over volgend onderwerp: ............................................................................................. ............................................................................................. .............................................................................................

Activiteit van het bedrijf: NACE-code. 15: Vervaardiging van voedingsmiddelen en dranken 17: Vervaardiging van textiel 20: Houtindustrie en vervaardiging van artikelen van hout, kurk, riet en vlechtwerk 22: Uitgeverijen, drukkerijen en reproductie van opgenomen media 24: Chemische nijverheid 25: Rubber- en kunststofnijverheid 26: Vervaardiging van overige niet-metaalhoudende minerale producten 27: Metallurgie 28: Vervaardiging van producten van metaal 29: Vervaardiging van machines, apparaten en werktuigen 31: Vervaardiging van elektrische machines en apparaten 32: Vervaardiging van audio-, video- en telecommunicatieapparatuur 33: Vervaardiging van medische apparatuur, van precisie- en optische instrumenten en uurwerken 36: Vervaardiging van meubels; overige industrie 45: Bouwnijverheid 51: Groothandel en handelsbemiddeling, exclusief de handel in auto's en motorrijwielen 60: Vervoer te land 61: Vervoer over water 62: Luchtvaart 65: Financiële instellingen 66: Verzekeringswezen 72: Informatica en aanverwante activiteiten 74: Overige zakelijke dienstverlening 75: Openbaar bestuur, algemene collectieve diensten en verplichte sociale verzekering 80: Onderwijs ...... Andere (te specificeren)....................................................

63 I.M.-

JANUARI 2002

dinsdag 30 april 2002 LIDO LEUVEN zaterdag 18 mei 2002 EYE-WEEKEND BRUGGE

vrijdag 1 februari 2002 FITLINK DIEPENBEEK

JOBBEURS met een diversiteit van top-bedrijven in een ontspannende sfeer 24u00 MEGAPARTY met uniek HIGH TECH THEMA aangepaste lichtinstallatie, chemical cocktailbar, videowall, robots, imposante standbeelden...

22u00

PROGRAMMA:

MEGAPARTY

DE VLAAMSE INGENIEURSKAMER PRESENTEERT