INGENIEURSMEDEDELINGEN

INGENIEURSMEDEDELINGEN

MAANDBLAD

VAN

DE

VLAAMSE

INGENIEURSKAMER

adreswijzigingen: VIK, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem jaargang 40 • nummer 8-9, augustus-september 2002 maandelijks tijdschrift, verschijnt niet in juli en augustus afgiftekantoor Overpelt 1

DEPARTEMENT TOEGEPASTE ECONOMISCHE WETENSCHAPPEN L E U V E N G R A D U A T E S C H O O L OF BUSINESS STUDIES

Postgraduaat in de Bedrijfskunde ◗ VOOR WIE?

◗ MODULES

Universitair afgestudeerden, industrieel ingenieurs en houders van een einddiploma hoger onderwijs van twee cycli.

Economie en Bedrijfseconomie • Financiering • Accountancy • Marketing • Bedrijfsorganisatie en Organisatiegedrag • Informatica • Operationeel Onderzoek • Bedrijfsstatistiek • Voorraad- en Productiebeheer.

LEUVEN

◗ PRAKTISCH Het 30ste academiejaar vangt aan op 27 september 2002 en loopt tot 21 juni 2003. De colleges worden ingericht te Leuven en Kortrijk, op vrijdagavond van 18.30 u. tot 21 u. en op zaterdagvoormiddag van 8.30 u. tot 13 u.

Voor inlichtingen en brochures: Mevr. Gonda Huybens, Postgraduaat in de Bedrijfskunde Naamsestraat 69, 3000 Leuven, tel. 016/32.66.23, [email protected]

w w w. e c o n . k u l e u ve n . a c . b e / G S B S

Staalinfocentrum

KATHOLIEKE UNIVERSITEIT

EDITORIAAL Maandblad van de VIK, Vlaamse Ingenieurskamer Jaargang 40 Nummer 8-9 augustus september 2002

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Ing. Etienne Beernaerts E. Claeslaan 29, 9051 Sint-Denijs-Westrem HOOFDREDACTEUR Ing. Ivan Born REDACTIERAAD Ing. E. Aelbrecht Ing. E. Beernaerts Ing. I. Born Ing. B. Demol Ing. H. Derycke Ing. N. Lagast Ing. G. Roymans Ing. L. Van Bouwel REDACTIESECRETARIAAT Francine Demaret Eddy De Winter SECRETARIAAT VIK Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem Tel. +32 3 259 11 00 Fax +32 3 259 11 01 URL: http://www.vik.be E-mail: [email protected] Doorlopend open van 08u30 tot 17u00 U kan lid worden door betaling op rekening 406-0098501-56 van de VIK te Wommelgem € 50,00 voor technisch en industrieel ingenieurs, die meer dan drie jaar gediplomeerd zijn; voor geassocieerde leden € 25,00 voor hen, die 3 jaar of minder dan drie jaar gediplomeerd zijn; voor een samenwonend lid (1e lidmaatschap tegen 50,00 €) of voor gepensioneerden

De spiegel van de VIK Al 40 jaar verschijnt het maandelijks tijdschrift Ingenieursmededelingen. Aanvankelijk werd het uitgegeven onder de vorm van een A4 gestencild blad. De eerste gedrukte uitgave verscheen in 1967. Ze had een wat ongewoon formaat (17x25 cm) en telde gemiddeld 20 vellen. Dank zij een jarenlange financiële ondersteuning van een handvol adverterende bedrijven en de verbeten inzet van een schaars aantal medewerkers, kreeg het tijdschrift niet alleen een fraaiere "look" maar ontpopte het ook tot een magazine dat vlugger over de snel evoluerende beroepsactualiteit informeerde. In 1979 verscheen het voor het eerst in een tweekleurendruk onder het huidige formaat. Het product dat voor u ligt steekt natuurlijk schril af met de inmiddels groezig geworden uitgaven van weleer. Het is niet alleen het resultaat van een modern en hoog technologisch drukprocédé, maar ook, en niet in het minst, van het teamwerk van de medewerkers van het VIK-secretariaat en van de vele collega’s die maandelijks hun steentje bijdragen. De lezer correct informeren en duiden vormen de basisprincipes van deze maandelijkse onderneming. Hierover waakt het Dagelijks Bestuur van de VIK en de Redactieraad. Elk nummer is vanzelfsprekend gebonden aan een dead-line en aan een bepaald budget, een bedrag dat jaarlijks wordt vastgelegd. Dit is ook nodig voor een tijdschrift dat maandelijks op gemiddeld 18.000 exemplaren verschijnt. Niet zelden is er een overschot aan artikels. De Redactierraad beslist dan in gemeenschappelijk overleg welke artikels er zullen worden opgenomen en welke naar een volgende uitgave worden verschoven. De actualiteit inzake de graad en het diploma, de vorming, de ingenieur in de maatschappij, het O&O dossier en het nieuws uit de Afdelingen en Studiegroepen krijgen steeds "voorrang". Wie zijn ingezonden tekst niet in dit nummer terugvindt zal dus nog even geduld moeten hebben. Artikels die niet in overeenstemming zijn met de doelstellingen van de VIK worden voor al of niet opname voorafgaandelijk met het Dagelijks Bestuur besproken. De samenstelling van de Ingenieursmededelingen die voor u ligt maakte overigens het voorwerp uit van de bijeenkomst van de Redactieraad van 30 juli jongstleden, een snikhete dag. Bij de aanvang van het nieuw werkjaar houden we er aan om al degene te danken voor hun bemoedigende woorden. Wees er van overtuigd, we zijn er niet ongevoelig voor.

€ 12,50 voor studenten-industrieel ingenieur € 65,00 voor leden woonachtig in het buitenland

Ing. Noël Lagast

In dit nummer:

€ 350,00 voor bedrijven, scholen, instellingen, enz. met meer dan 250 werknemers € 200,00 voor bedrijven, scholen, instellingen, enz. met minder dan 250 werknemers DRUKKERIJ & LAY-OUT Drukkerij SLEURS nv, Overpelt Tel +32 11 80 90 90 Fax +32 11 80 90 95

Tech-Art 2002

Dossier O &O

VIK-kaderweekend 10

6

22

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers (U.U.P.P.)

Voor de ondertekende artikels zijn alleen de auteurs aansprakelijk.

Tech-Art 2002

Dossier O &O 6

VIK-kaderweekend 10

22

INGENIEUR INGENIEUREN ENMAATSCHAPPIJ MAATSCHAPPIJ

Foto: Jean-Jacques Soenen

Kroniek van het succesvol ondernemen

Noël Lagast

p zijn naamkaartje staat «Jan Puype, vrije journalist», een titel die hij boven die van «free lance» verkiest. Hij werd in een West-Vlaams dorpje geboren, maar hij was nog jong toen zijn ouders naar Brussel gingen wonen. Ze spraken er onder elkaar West-Vlaams. Zoon Jan deed dit niet. Vandaag houdt hij nog enkele restanten van het dialect over, met een voldoend aantal woorden om een interview met West-Vlaamse bedrijfsleiders op gang te kunnen trekken. Puype ging op zoek naar de waarheid en fictie achter de mythe van de aparte West-Vlaamse ondernemersgeest. Hij bundelde zijn bevindingen in een boek, een kroniek van het succesvol en minder succesvol ondernemen.

O

Jan Puype allures, de De Poortere’s en bij nog enkele andere vooraanstaande «textieliens». Op zijn lijstje stonden ook de houtridders, de spaanplaaten meubelridders en ook de talrijke baksteenridders waaronder sommige klinkende namen zoals De Simpel en Christian Dumolin, de Claudia Schiffer van de baksteenwereld, zoals de auteur het bedrijf typeert. Bij de veevoederridders was hij te gast bij de veelzijdige familie Vanden Avenne en bij de familie Depré, de molenaars die destijds de sprong naar de veevoedertop waagden. En dan waren er nog de Steverlynck’s, de jeansbroekenfamilie, de Lannoo’s, de drukker, uitgevers en de invloedrijke Belgische mediatycoon De Nolf – Claeys - De Clerck.

"Zie je gie van de streke?" Voor elk interview ging onze vrije journalist de boer op. In sommige gevallen was dit letterlijk. In de overwegend natte zomer van 2000 fietste hij daarvoor langs WestVlaamse wegen. Een rijbewijs bezit hij niet. Dat hoeft ook niet, want een auto is niet aan hem besteed.

Hij fietste naar de metaal- en machineridders, zoals Bekaert, Vandewiele, Claeys en naar de vastgoed- en toerismeridders. Maar ook de «VIP’s naar RIP’s» zoals het spraakmakend en ter ziele gegane Lernout en Hauspie werden in de kroniek opgenomen.

«In een auto» vertelt hij mij, "zoef je alleen maar voorbij aan de interessante plekjes". Beladen met tent, laptop, bandrecorder, kookgerei en propere kleren sprak hij met de «baronnen» van de textiel, van de veevoedersector, de bouwgroepen, het toerisme en de nieuwe technologieën.

De lijst van West-Vlaamse ondernemers mag dan wel indrukwekkend zijn, voor een interview lopen ze niet vlug warm. Dit heeft te maken met hun legendarische geslotenheid. Alhoewel. Een kromgebogen fietsende vrijetijdsjournalist die voor een gesprek aanklopt, dat is toch wel een uitdaging, iets apart. Dan maakt de achterdocht vlug plaats voor sympathie en verbondenheid. Wanneer de journalist in kwestie ook nog in een mondje West-Vlaams kan antwoorden op de traditionele streekvraag «zie je gie van de streke?» dan ontdooit het ijs vlug en scherpt het vertrouwen aan.

Hij omschrijft ze als ridders van de West-Vlaamse tafel. Hij klopte ook bij de politici aan, bij de boeren en de boerinnen. Hij legde zijn oor te luister bij de textielridders zoals onder meer de tapijtboer De Clerck, bij de kleine Beaulieu, de familie Balcaen, bij de familie met Dallas-

4 I.M.-

AUGUSTUS-SEPTEMBER 2002

Een gesprek met Jan Puype

Het leidt tot een gezellige babbel al of niet «on» the record, en tot het beleefd formuleren van de richtlijn voor het gesprek dat er een is van "to the point". De gulden regel in de West Vlaamse graafschappen is immers dat wie veel zegt of brabbelt ook helemaal niets zegt.

nemers het grondgebied onder elkaar. Een concurrent die zich aan de overkant komt vestigen beschouwt men als een gezond economisch gegeven. Concurrentie stimuleert en leidt tot betere producten, zo gaat men er van uit. "Ons product is toch veel beter dan dat van de overbuur» is een van de typische statements.

"Texas van Vlaanderen" De as Roeselare-Kortrijk vormt met haar talrijke vertakkingen één grote werkplaats. Op de forse industrieterreinen doet men zaken. Daar draait het allemaal rond. De middelen waarmee de West–Vlaamse ondernemers dit realiseren liggen vervat in een sleutelwoord en dat heet "efficiëntie". Doeltreffend werken is voor hen synoniem aan succesvol werken. Iedere factor of structuur die dit in de weg staat is er een te veel. Papierwinkels en logge administratie zijn hen een doorn in het oog. Aan de cultuur van het vergaderen en aan een strakke bedrijfshiërarchie hebben ze geen directe boodschap. Als de meerwaarde ervan kan worden bewezen, ja dan willen ze er eens over nadenken. Met Brussel, het centrum van de administratie en de draaispil van de naar hun gevoel te sterk opgedrongen reglementeringen, waarvoor men al een advocaat in huis moet halen om er uit wijs te geraken, willen ze zo weinig mogelijk te maken hebben. De kernopdracht van het bedrijf dient immers gescheiden te blijven van de papiermolens. In deze moderne tijd roept deze houding misschien vragen op. In het licht van een lange geschiedenis van hard werken is ze nochtans begrijpbaar. Een eeuw geleden was de provincie nog een lappendeken van akkers en weiden. Vanuit het niets wisten heel wat boeren en ambachtslui zich op te werken tot topindustriëlen, een proces dat in de loop der tijden ongedwongen en zonder pottenkijkers een gang kon gaan. Het resultaat mag er zijn. De toppers uit het bedrijfsleven kunnen zich vandaag gerust meten met de klassieke haute-finance van elders in het land.

Familieonderonsje Vaak trouwen ondernemers met elkaar zussen of nichten. Het topmanagement blijft daardoor in de "inner circle". Inteelt leidt nochtans ook tot onderlinge conflicten en ruzies tussen vaders, zonen, broers en zusters. De gevolgen zijn niet altijd min. Bedrijven worden daardoor wel eens opgedeeld. In het slechtste geval verdwijnen ze van de kaart. De open neergang geeft alvast stof voor de sociologische geschiedschrijving of voor doctoraatsproefschriften. Hoe dan ook, al die jaren leerden de West-Vlaamse ondernemers de kunst om van één oude Belgische frank er tien te maken, en dit wellicht tot spijt van wie het benijdt. Als de fiscus zich daarover vragen stelt dan hebben ze geen moeite om met hem daarover te bakkeleien. Want recht is recht. Jan Puype bundelde de talrijke verhalen in een boek "De Ridders van de West-Vlaamse Tafel", een turf van 442 bladzijden (Uitgeverij Van Halewyck). Hij legde eerst zijn teksten voor aan de ondernemers die in het boek werden opgenomen. Naast de betrokken familieleden kreeg hij zowat het hele West-Vlaamse advocatenkorps over zich heen. Ze meenden dat bepaalde gevoelige passages niet in het boek mochten worden opgenomen. De WestVlaamse-Brusselaar schuwde na het verschijnen van het boek nochtans niet een confrontatie met de in zijn boek opgenomen personen.

Business

Dit leidde op verschillende plaatsen tot succesvolle en geanimeerde debatten. Zonder tierlantijnen beaamden de ondernemers de grote waarde van het boek en loofden ze de auteur. Het werk heeft een historische onderbouw en omvat, naast de vele gesprekken met ondernemers, een uitgebreide literatuurlijst. Aan de samenstelling van het boek werkte de auteur ruim anderhalf jaar. De jonge schrijver, met wie ik een gesprek had, verdient alvast onze bewondering. Het stilistisch goed verzorgd boek leest vlot en is een aanrader. Een interessant relatiegeschenk.

De West-Vlaamse «booming business» roept alle hens aan dek. De patroon is een werknemer onder de werknemers. Meestal spreekt men haar of hem aan met de voornaam, een uitzondering niet te na gesproken. De onderneming heeft vaak een familiale structuur. Als middeleeuwse ridders verdeelden de West-Vlaamse onder-

Ing. Noël Lagast, Beheerder Kamer voor Handel en Nijverheid West-Vlaanderen

Met de omschrijving "Texas van Vlaanderen" in het boek voor de industrie-as Roeselare-Kortrijk heeft de gewezen voorzitter van de Kamer voor Handel en Nijverheid, Jean Van Marcke, het moeilijk. "We zijn gewoon een heel actief volk en anderen hebben het daar misschien moeilijk mee", zegt hij.

I.M.- AUGUSTUS-SEPTEMBER 2002

5

INGENIEUR EN MAATSCHAPPIJ

Berichten uit de samenleving

Dit jaar studeren 1.770 industrieel en 570 burgerlijk ingenieurs af. Volgens de VDAB verdubbelde het aantal vacatures voor ingenieurs en technici in vier jaar van 7.646 tot 15.202. Volgens een enquête van AGORIAVlaanderen vindt ruim twee derde van de afgestudeerde ingenieurs onmiddellijk werk in de Vlaamse technologische industrie. 70 procent van de bedrijven zou de komende jaren meerdere industrieel of burgerlijk ingenieurs nodig hebben. Bij de grote bedrijven (+ 250 werknemers) ligt het aantal op 85 procent, bij de kleine bedrijven (- 50 werknemers) is dat 40 procent. Bij de middelgrote bedrijven ligt het aantal op 60 procent. De 115 bevraagde bedrijven willen tijdens de volgende twaalf maanden 265 industrieel en 81 burgerlijk ingenieurs aanwerven. Geëxtrapoleerd naar de 750 AGORIA-bedrijven zou dit betekenen dat de technologische industrie alleen al beslag zou leggen op 70 procent van het totaal aantal afgestudeerde burgerlijk en industrieel ingenieurs.

houden – sommige hersengebieden beter uitgerust zijn dan andere. Daniel Goleman schreef een paar jaar geleden een boek over emotionele intelligentie. Het werd over de hele wereld de hemel in geprezen en was de gangmaker voor werkboeken en workshops. Goleman’s theorie was nochtans eenvoudig: IQ is belangrijk, maar om te slagen in het leven heb je ook EQ nodig – een stelling die elke gezonde huisvrouw perfect begrijpt en toepast. Voortbordurend op het succes is er nu ‘Emotionele intelligentie voor managers’. Goleman heeft zijn thesis niet gewijzigd, alleen zijn focus: ook managers hebben EQ nodig in hun job. Goleman onderscheidt zes leiderschapsstijlen: vier die resonant zijn (visionair, begeleidend, gelijkwaardig en democratisch) en die resulteren in goede sfeer en samenwerking rond dezelfde doelen, en twee die dissonant zijn (autoritair en tempoaanjagers) en die eindigen in cynisme, apathie en sabotage. Managers die zich resonant en emotioneel intelligent gedragen boeken volgens het onderzoeksteam van Goleman de beste bedrijfsresultaten (Uitg. Contact).

het heelal voor lagere IQ’s

knelpuntberoepen

Als u dit leest is hij waarschijnlijk weer verdwenen uit de non-fiction boeken top-10, maar als ik dit schrijf staat hij nog op 7 en ik heb ‘m net gekocht: ‘Het Universum’, van Stephen Hawking. Hawking is de zwaar gehandicapte maar briljante hoogleraar wiskunde van Cambridge en wordt beschouwd als de meest geniale theoretische natuurkundige sinds Einstein. In 1988 publiceerde Hawking zijn standaardwerk ‘Het Heelal’. Dat monument wilde het heelal en als z’n wetten volledig beschrijven en begrijpen. Het ging heel wat mensen zonder specialistische wiskundige achtergrond boven het petje. Het Universum is de enigszins gevulgariseerde herneming van ‘Het Heelal’, aangevuld met de belangrijkste wetenschappelijke ontdekkingen sinds het verschijnen van ‘Het Heelal’. In ‘Het Universum’ gaat het nog steeds over hetzelfde heelal, maar nu brengt Hawking het voor een andere doelgroep (u en ik). In een toegankelijke stijl, dikwijls erg grappig en prachtig geïllustreerd combineert hij Einsteins relativiteitstheorie met Feynmans idee van de beschrijving van alle mogelijke levensgeschiedenissen van verschijnselen, om uiteindelijk alles wat er in het heelal gebeurt te kunnen formuleren. Hawkings’ heelal is een surrealistische reis langs banen, via deeltjes en op snaren, waarin zwarte gaten verdampen en hun geheim meesleuren in een cataclystische zwaartekrachtsput. De Definitieve Theorie van het Alles ligt vlak achter de horizon. Opwindend! (Uitg. Bert Bakker)

In het laatste Cevora-Federgonlijstje voor knelpuntberoepen eindigen ingenieurs op de vijfdeplaats. Het jaar daarvoor stonden ze op drie. Is dit nu een goed of juist een slecht resultaat?

ingenieurstekort

IQ-EQ Dat zuivere intelligentie niet bestaat is al langer geweten: je hebt theoretische intelligentie, praktische intelligentie, verbale intelligentie enz., naargelang – om het simpel te

6 I.M.-


boekhouder directiesecretaresse technisch verantw. technicus analistprogrammeur tekenaar ingenieur financieel analist HR-manager informaticus

2001

2000

1 2 3 3 5 5 5 8 9 10

1 1 8 5 5 5 3 14 21 8

alarm in Koeweit Ingenieur Guy Negre heeft met zijn MDI-ingenieursteam (Moteur Developpement International Enterprises - Nice) een auto gemaakt die op lucht rijdt. In plaats van benzine of diesel zit er 300 liter gecomprimeerde lucht (onder 300 bar) in de tank. De MDI-familiewagens, bestelwagens, pick-ups en taxi’s lopen gesmeerd op plantaardige olie en zijn gemaakt van composietmaterialen. Uit de uitlaat komt alleen zuivere lucht. Stel je voor, een katalysator in de radiotor die vuile lucht zuivert, in plaats vervuilt. MDI gaat de motor in 60 Europese fabrieken bouwen. Ook in België wil Negre een fabriek opstarten. edw


Ingenieurs Zonder Grenzen Eerste missie van Ex-Change in Guinée geslaagd ngenieurs Zonder Grenzen (IzG) is als VIK-Centrum steeds erg actief geweest. Heel wat jonge VIK-ingenieurs hebben via IZG de derde wereld verkend. Samen met vier andere verenigingen richtten VIK en IZG onlangs Ex-Change op.

I

Ex-Change zendt op verzoek van ondernemers in Afrika, Azië, Latijns-Amerika, Centraal en Oost-Europa Vlaamse seniorexperts en managers uit naar verre buitenlanden om op basis van ervaring en praktische kennis advies te geven aan plaatselijke KMO’s. Experts en kaderleden die engagement combineren met zin voor avontuur stimuleren op deze manier duurzame ontwikkeling in de derde wereld. Reiskosten, verzekering, administratie- en overheadkosten en Ontvangst in het stadhuis van mevr. een vergoeding worMarleen Goossens-Demuynck en De Heer den betaald door ExLoïc De Canniere door de lokale overheid Change. De plaatselijke KMO zorgt voor levensonderhoud, huisvesting, transport en kantoorfaciliteiten. Omdat er grote vraag is naar technische en technologische specialisten en ingenieurs die net die kennis in huis Zicht op het binnenplein van het Bedrijven- hebben stapte de VIK centrum in Guinée-Kindia. maart 2002 mee in de boot. De eerste Afrika-missie van Ex-Change zit erop: het bedrijvencentrum in Kindia, Guinée vond in Marleen Demuynck, directeur van het bedrijvencentrum te Waregem, de geknipte vrouw om het management van een aantal Afrikaanse bedrijven te coachen. Het KMO-centrum in Kindia huisvest 23 bedrijfjes die diensten verlenen als zaaddistributie, afvalophaling schrijnwerkerij en computerbasics. Marleen werd vooraf grondig ingelicht over de opdracht, over Kindia en over de Guinése cultuur. Marleen Demuynck: "In Guinée werd ik warm onthaald door de mensen van het bedrijvencentrum. Na een eerste kennismaking gingen we van start met de analyse van de problemen die het bedrijvencentrum ervaart. Vanuit mijn ervaring in België formuleerde ik een aantal voorstellen. Ik ben ervan overtuigd dat het bedrijvencentrum in Kindia een zeer goed initiatief is dat over een groot potentieel beschikt. Er dienen evenwel een aantal maatregelen en beslissingen te worden genomen om dit potentieel optimaal te benutten". In het evaluatierapport van het bedrijvencentrum lezen we dat ook de mensen in Guinée erg tevreden zijn over de mis-

sie. Zij prijzen de professionaliteit van Marleen Demuynck en zijn vastbesloten om haar voorstellen in de praktijk om te zetten. Marleen: "De Guinése bevolking is erg leergierig en vraagt zelf om scholing. Er is vooral nood aan een basisopleiding financieel management, fiscaliteit en informatica. Door m’n werk in Afrika kreeg ik beter zicht op de Noord-Zuid thematiek. Ik beperk me tot het doorgeven van kennis. Het zijn de lokale bedrijfsleiders en werknemers die de job klaren en zo hun eigen bedrijf onafhankelijk leren runnen. Het is duidelijk dat Noord en Zuid kunnen en moeten samenwerken op lange termijn. Dit resulteert in een win-win situatie voor allen. Het was voor mij een zeer verrijkende ervaring". Tijdens de zomer reist een tweede expert voor drie weken naar Guinée om de missie op te volgen. Op deze manier ontstaat er een continuïteit in de contacten die meerwaarde oplevert. Ex-Change werkt dit jaar in Guinée, Tanzania, Uganda, El Salvador… De opdrachten gaan van algemeen managementadvies tot financieel advies, technisch advies, advies op het gebied van kwaliteit. Ex-Change doet dan ook beroep op experts met diverse competenties die bereid zijn om voor een korte periode gratis een collega-ondernemer in het Zuiden te adviseren. Geïnteresseerde ingenieurs kunnen zich aanmelden bij Mieke Winne (tel.: 03 829 25 36 of [email protected]).

Op donderdag 10 oktober 2002 om 19u00 organiseert Ex-Change een kennismakingsavond in het VIK-huis te Wommelgem Programma

Ex-Change: wie? wat? planning? Toelichting door de heer Karel Huysmans, voorzitter Ex-Change. De heer Tony Vandeputte, gedelegeerd bestuurder VBOFEB, getuigt over zijn reis naar Ecuador. Een authentiek verhaal over hoe het bedrijfsleven zijn rol speelt in de ontwikkeling van de lokale economie. Koffiepauze. Enkele boeiende getuigenissen van Ex-Change-experts: Mevrouw M. Demuynck, directeur Bedrijvencentrum Waregem De heer U. Schotte, voormalig hoofd Financiële Boekhouding Bekaert De VIK-IZG ervaringen over participatieve aanpak in het ontwikkelingsgebeuren – case "Localising Agenda 21" door Ing. Luc Vierendeels, voorzitter VIK-Centrum Ingenieurs zonder Grenzen. Slotwoord.

De heer Dirk Haesevoets, lid van de directiestaf van de Financieel Economische Tijd, presenteert. Inschrijven bij Ingrid Van Damme (VIK), tel. nr. 03 259 11 16 of [email protected]. I.M.- AUGUSTUS-SEPTEMBER 2002

7


Na de fusie van de verschillende Oost-Vlaamse Kamers van Koophandel volgt West-Vlaanderen et een groots opgezet feest werd op 24 juni jongstleden in de Expo-hal in Kortrijk de fusie ondertekend van zes West-Vlaamse regionale Kamers voor Handel en Nijverheid. De eengemaakte Kamer heet voortaan "Kamer voor Handel en Nijverheid West-Vlaanderen". Ze bundelt de krachten van ruim 4.300 bedrijven en is daarmee de grootste van het land. Alle West-Vlaamse bedrijven spreken voortaan met één stem naar de Overheid toe.

M

Collega Noël Lagast benoemd tot beheerder

Dit provinciaal samengaan is het sluitstuk van een proces dat in 1996 een aanvang nam en een initiatief was van aftredend voorzitter Jean Van Marcke. Hij leidde sinds 1988 de Kamer, eerst deze van de regio Kortrijk, daarna ook Jean Van Marcke Michel Steverlynck samen met deze van Kortrijk deze van de regio’s Roeselare, Tielt en Oostende. In mei 2002 voegden zich ook de zijn opvolger Michel Steverlynck (Picanol) als "the right Kamers van de regio’s Brugge (de oudste sinds 1870) man on the right place", als iemand met een groot maaten de Westkust bij de reeds (gedeeltelijk) eengemaakte schappelijk engagement en een brede visie. Kamer. Van Marcke legde inmiddels ook de basis voor een verDe fusie was gesteund op een studie van de London dere eenmaking van het patronale landschap in Business School over de ideale schaalgrootte voor een Vlaanderen. Dit dient uit te monden in een gestructuwerknemersorganisatie. Ze werd in gang gezet door de reerde samenwerking of fusie (op termijn) tussen het aftredende voorzitter zelf, door Christian Dumolin VEV, de andere Kamers in Vlaanderen en ook met (Keramic Building Products) en de bakstenentycoon Aimé UNIZO. De nieuwe Kamer is gevestigd aan het Desimpel. De Engelsen doorgronden ter plaatse het Casinoplein 10, 8500 Kortrijk, in het voormalig en industrieel landschap. Jean Van Marcke werd aangesteld geklasseerd gebouw van het Textielpatronaat. Alhoewel als stichtend erevoorzitter van de nieuwe Kamer. Hij is het steeds een vaste stek is geweest voor de bijeenkomgedelegeerd bestuurder van zijn eigen participatiemaat- sten van de Raad van Beheer, kocht ze het gebouw schappij Van Marcke/J.Invest en bestuurder van talrijke recent aan. organisaties zoals het VEV, Telindus, de Koning Collega Noël Lagast, die sinds vele jaren beheerder is Boudewijnstichting en een reeks andere. van de Kamer, werd opnieuw tot beheerder van de eenDe gewezen professor strategie aan de universiteit van gemaakte Kamer voor Handel en Nijverheid WestRijsel staat bekend als een diplomaat, een go-between, Vlaanderen benoemd. iemand met visie en was een uitstekende voorzitter van de Kamer. Hij wenste nochtans zichzelf niet op te volgen in de nieuw eengemaakte Kamer. Van Marcke beschouwt Ing. Hilaire Derycke

8 I.M.-


INGENIEUR EN MAATSCHAPPIJ Studienamiddag mechatronica en open bedrijvendag bij maaidorserproducent

New Holland in Zedelgem n de week van 30 september tot 6 oktober 2002 is het feest bij de wereldfabrikant van oogstmachines in Zedelgem die 2.400 werknemers telt, waaronder ruim honderd ingenieurs. Men kan zich op vrijdag 4 oktober voor een studienamiddag over mechatronica in de landbouwsector inschrijven en op zondag 6 oktober is er een open bedrijvendag. Voor de studienamiddag kan men contact opnemen met de heer Roland Pattijn, kwaliteitsmanager New Holland Belgium (tel. 050 25 32 47 – fax: 050 25 36 43).

I

Van fietsenfabrikant tot wereldfabrikant van maaidorsers Wat de West-Vlaamse staaldraadproducent Bekaert voor Zwevegem is, is de familie Claeys voor Zedelgem, een metaal en machinebouw dynastie die teruggaat tot het midden van de 19de eeuw.

Zijn vader wilde dat hij voldoende technisch onderlegd was en ook de Franse taal beheerste. Zoon Louis studeerde voor technisch ingenieur mechanica aan het Hoger Technisch Instituut van de Aalmoezeniers in Charleroi. Louis stond bekend als het "technisch brein" achter de technische ontwikkeling van een gamma nieuwe producten. In 1932 resulteerde dit in de bouw van zijn eerste zelfgemaakte stationaire dorsmachine. In samenwerking met ontwerper technisch ingenieur Maurice Soenen uit Harelbeke bouwde hij in 1937 de eerste vlastrekmachines die voornamelijk in Frankrijk werden geleverd. Daarna volgde de productie van tractoren. In 1950 werd in de Camarque in Zuid-Frankrijk de eerste zelfrijdende maaidorser met succes getest. Op 1 maart 1952 stond de "Claeys MZ" (MZ = Maaidorser Zelfrijdend) op de landbouwtentoonstelling in Parijs. De levensdroom van technisch ingenieur Louis Claeys was werkelijkheid geworden. Terecht mag hij de constructuur van de eerste Europese maaidorser worden genoemd. In 1952 stelde het bedrijf 200 werknemers tewerk, in 1980, het jaar van het overlijden van Louis, 2.600.

Landbouw- en bouwindustrie Leon Claeys (1879), één van de elf kinderen uit het gezin Louis Claeys – Leonie Pattijn, was in 1906 de grondlegger van de toenmalige "Werkhuizen Leon Claeys" en de stamvader van het reuzenbedrijf van landbouwmachines. Leon Claeys leerde de stiel van de dorsmachines in de fabrieken van Jacobi in Keulen. In 1903 startte hij in Zedelgem met een klein landbouwmachinebedrijf dat Jacobimachines verkocht en herstelde. Drie jaar later maakt hij zelf dorsmachines in de Werkhuizen Leon Claeys. Na de eerste wereldoorlog bouwde Leon zijn eerste benzine- en dieselmotoren, onder meer ook voor waterpompen, scheepvaart en Technisch ingenieur Louis industrie. Claeys (1908-1980)

Technisch ingenieur Louis Claeys In 1928 versterkte de oudste zoon Louis (1908-1980) de zaak. Onder zijn beleid groeide de kleine WestVlaamse producent van landbouwmachines uit tot de absolute top. Hij stamt uit een gezin van 4 kinderen (2 meisjes en 2 jongens).

In 1958 werden Amerikaanse New Holland persen ingevoerd. New Holland is een plaats in Pennsylvenia waar de eerste dorsmachines werden gebouwd. Midden de jaren zestig verkocht Louis Claeys de Zedelgemse dorsmachinefabriek voor een bom geld aan de Amerikanen en kocht de familie zich in andere sectoren in. In 1967 werd de naam "Werkhuizen Leon Claeys" omgevormd in Clayson N.V. (Claeys en son). Dit gebeurde na een gerechtelijk dispuut met de Duitse constructuur Claas.

Na het plotseling overlijden in Allicante (Spanje) van Louis Claeys volgden er een hele reeks van fusies en naamsveranderingen: Ford New Holland, Sperry New Holland, New Holland Belgium, Case New Holland (CNH). De twee wereldomvattende merkenfamilies Case en New Holland fusioneerden in 1999 en vormden CNH Global. Case is de groep die zware en lichte bouwmachines

I.M.- AUGUSTUS-SEPTEMBER 2002

9


New Holland maakt. Ze heeft een netwerk van 2.000 dealers. De machines worden echter onder verschillende merken op de markt gebracht. De landbouwmachines maken deel uit van de groep New Holland. CNH-Global haalde in 2000 een totale omzet van 100 miljard USD en heeft wereldwijd 31.000 werknemers. CNH-Global is op Wallstreet een beursgenoteerd bedrijf. Het verstrekt ook financieringsproducten om klanten bij hun aankoop te helpen.

Zedelgems paradepaard van de landbouwindustrie New Holland Belgium Zedelgem stelt 2.400 werknemers te werk. 98% van de productie is voor export bestemd. In de CNH-Global groep zijn de maaidorsers goed voor 8%, de andere landbouwmachines voor 10%. Wereldwijd zijn er 10.000 dealers van landbouwmachines, waarvan 45% in Europa en 27,5% in Noord-Amerika. In de week vanaf 30 september zullen vele van deze dealers het Zedelgems bedrijf bezoeken. New Holland laat hen dan kennis nemen met de nieuwste productontwikkelingen. De paradepaarden zijn ongetwijfeld de

TC-maaidorsers die volledig autonoom door Zedelgems bedrijf worden ontwikkeld en gebouwd.

De ontwikkeling New Holland maaidorsers is het werk van een groep van een 50-tal ingenieurs. In Zedelgem is Ing. Luc De Splentere (Ing. Mechanica – Oostende 1980) GPL-manager (Global Product Line) en ir. Paul Snauwaert is er hoofd van de ontwerpdienst. Tijdens ons bezoek konden we ons vergewissen van de hoog technologische knowhow van deze ingenieurs en de dynamiek van het bedrijf. Per dag rollen er een 10-tal maaidorsers van de band. Een maaidorser kost gemiddeld 10 miljoen oude Belgische franken en heeft ongeveer 6.400 verschillende onderdelen. Een doorsnee auto heeft gemiddeld 980 onderdelen. De computergestuurde maaidorsers, met hun panoramisch gezichtsveld en talloze instelmogelijkheden zorgen voor een ongekend comfort en een prettige werkomgeving. "Mijnheer Louis", zoals de meeste werkgevers hem destijds noemden, die overigens ooit afgevaardigd bestuurder was van de N.V. Roularta te Roeselare, zou zonder weerga trots zijn op het werk van zijn nazaten. Een bezoek aan het bedrijf is zeker de moeite waard. Ing. Noël Lagast

VERENIGINGSNIEUWS Zelfkleverslag Maandelijks delen we met de stickeractie een aantal prijzen uit. Kleef uw VIK-sticker op een leuke plaats (auto, fiets, brievenbus, enz.). U kan in de prijzen vallen als een attente collega uw sticker opmerkt en ons dat meldt. Werd uw nummerplaat gepubliceerd in een vorige uitgave van de Ingenieursmededelingen dan kan u nog steeds reageren. Dit deden ook Ing. Paul Aerts uit Aartselaar (nummerplaat CHB 198), Ing. Marc Witters uit Hasselt (nummerplaat BNW 599) en Ing. Patrick Pilat uit Beringen (nummerplaat HCL 584). Hun prijs werd hen ondertussen toegezonden. Uit de nummerplaten die onze fulltime speurploeg doorseinde, lootten we de volgende nummers:

CIA 550

DTP 507

E 5319

Als een van deze nummerplaten de uwe is, stuur dan een kopie van het inschrijvingsbewijs en van uw VIK-lidkaart (een fotootje mag ook altijd!) op naar het VIK-secretariaat, t.a.v. Francine Demaret, Herentalsebaan 643 Wommelgem, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected] Succes!

10 I.M.-


het

HXT 372

RRL 318

INGENIEUR EN BEROEP

Controle op e-mailverkeer Wat kan en wat kan niet? ns arbeidsgereedschap is grondig gewijzigd: elke ingenieur gebruikt e-mail op het werk en meestal hebben we ook toegang tot het internet. Misbruiken zijn mogelijk. Wat kan en wat niet? Er is rechtspraak, gebaseerd op verspreide wetgeving over de verwerking van persoonsgegevens, de bescherming van het privé-leven en het briefgeheim. Op 26 april heeft de Nationale Arbeidsraad CAO nr. 81 gesloten over de bescherming van de persoonlijke levenssfeer bij de controle op de elektronische gegevens op de werkplek.

O

grote beginselen De noties ‘privacy’ en ‘briefgeheim’ zijn niet meer zo absoluut. Werknemers erkennen het recht van de werkgever om controle uit te oefenen op computerverkeer op het werk, ook wanneer dit binnen de persoonlijke levenssfeer valt. Werkgevers van hun kant erkennen het recht van het personeel op bescherming van hun persoonlijke levenssfeer. Werknemers hebben het recht op ‘normale privé-communicatie’. Het bedrijf kan dus niet eisen dat het personeel nooit een privé mailtje stuurt. Werkgevers hebben anderzijds recht op een correctie uitvoering van het werk.

controle is dus toegestaan maar ze moet voldoen aan drie voorwaarden:

finaliteit: controle mag als ze tot doel heeft schade te voorkomen: ongeoorloofde of lasterlijke feiten, feiten die strijdig zijn met de goede zeden of die iemands waardigheid aantasten (vb. computerkraken, porno of racistische sites raadplegen). Controle mag ook om handelsbelangen van de onderneming (schending van zakengeheim, onderzoeksgeheimen, productieprocessen) of de technische werking van de netwerksystemen te beschermen. Er mag ook gecontroleerd worden om ondernemingspolicy bij ‘on-line technologieën en ondernemingsregels bij toegangsrechten’ te doen naleven. Als het bedrijf schade oploopt door dergelijk mailgedrag mag de werkgever om dringende redenen ontslaan; proportionaliteit: controle mag geen inmenging in de persoonlijke levenssfeer van de werknemer tot gevolg hebben. Als dat toch gebeurt moet dit tot een minimum beperkt worden. De duur van de bezochte internetsites en aantallen uitgaande e-mails en hun volume mogen gecontroleerd worden; informatie: de werkgever moet z’n personeel inlichten over het controlebeleid. De controle kan dus niet anoniem zijn.

eerst inlichten Als de werkgever een controlesysteem installeert licht hij de werkgevers (via ondernemingsraad, comité PBW…)

in over dit beleid (al dan niet permanent karakter en doel van de controle, rechten en plichten…). De manier van controleren moet regelmatig geëvalueerd worden, rekening houdend met de technologische ontwikkelingen. Deze controles mogen geen geïndividualiseerde gegevens opleveren.

dan pas individualiseren Als de werkgever op basis van die controle (tot nu toe anonieme) gegevens krijgt van misbruiken (lijsten met ‘vreemde websites’, lange surftijden, hacken…) kan hij overgaan tot ‘individualisering’ en nagaan wie een bepaalde communicatie heeft verricht en de persoon in kwestie op het matje roepen. Hij mag dit maar doen als hij rekening houdt met de hierboven beschreven finaliteits- en proportionaliteitsprincipes. Beroepsmatige e-mail, herkenbaar aan de titel van het onderwerp mag ingekeken worden door de werkgever.

desnoods de alarmbel Als de identificatie gebeurt met het oog op ‘te goeder trouw doen naleven van de regels voor het gebruik van on line-technologieën en toegangsrechten’ moet er een voorafgaande voorlichtingsfase gevolgd worden, die het personeel inlicht en waarschuwt over het bestaan van onregelmatigheden tegen de ondernemingspolicy. Als de onregelmatigheden aanhouden wordt de werknemer geïdentificeerd. De werkgever nodigt zijn personeelslid uit voor een gesprek met woord en weerwoord. Dit gesprek vindt plaats voor iedere beslissing of evaluatie die de werknemer individueel kan raken. Ed De Winter

VIK op WWW Naast algemene informatie over onze vereniging kan u de laatste stad van zaken in verband met de ontwikkeling van het Bachelor-Master-dossier inkijken. Voor de leden is er het enkel voor de leden toegankelijk gedeelte (login met lidnummer en geboortedatum). Voor de bestuursleden is er bovendien de mogelijkheid om de sedert januari 2001 verschenen stafledeninformatie STIN te raadplegen. Ook het VIK-vademecum kan rechtstreeks geraadpleegd en gedownload worden. Surf naar http://www.vik.be

Belangrijk bericht aan onze Bestuursleden Zorg er voor dat het secretariaat op de hoogte is van het e-mail-adres waarop de VIK de informatie kan bezorgen. Bezorg dit adres per e-mail aan [email protected]. Problemen met de verzending van mails op uw adres zijn: de talrijke adreswijzigingen, niet geledigde postbussen, wijziging van provider.

I.M.- AUGUSTUS-SEPTEMBER 2002 11

INGENIEUR EN BEROEP

De zachte VIK-weddenenquête

In het artikel ‘Tevreden maar gestresseerd’ dat verscheen in vorige Ingenieursmededelingen, bleek dat de gemiddelde Belgische werknemer wel degelijk tevreden is met z’n job, maar veel stress ondervindt. In dit artikel willen even doorgaan op wat stress wel en niet is en hoe eraan te verhelpen.

I

Naar schatting wordt de helft van het ziekteverzuim veroorzaakt door voorkombare stress. Als werknemers onder stress lijden krijgen ze al gauw de raad dat ze het zelf maar moeten oplossen: "Met het bedrijf is niks mis! Leef wat gezonder, doe aan sport of ga in therapie". Klassieke dooddoeners die ervan uit- gaan dat stress een soort persoonlijkheidskenmerk is. Sommige mensen zouden eenvoudigweg ‘sterker’ zijn dan andere. Stress zegt dan niets over de organisatie, maar alles over het ‘zwakke karakter’ van de werknemer.

ZebraZone heeft een model ontwikkeld om ze op te sporen. Het adviesbureau onderscheidt 9 soorten stressoren. Ze worden gemeten aan de hand van gestandaardiseerde vragen. Naast de stressoren zijn er ook de buffers en de strain. Buffers zijn alle factoren die helpen om het effect van stressoren op de werknemer te reduceren, zoals een goed sociaal netwerk, goede contacten met collega’s en je overste en een goede balans tussen werk en privéleven. Hoe meer buffers, hoe beter de werknemer gewapend is tegen stress. Er zijn vier soorten buffers:

Organisatie

Overste

BUFFERS

De organisatie

STRESSOR

Collega's

Controlemogelijkheden

Buffers

STRAIN Strain is de fysieke en de psychologische uiting van stress. Strain duidt aan in hoeverre de werknemers last hebben van stress en onder welke vorm dit zich uit. Het zijn deze uitingen van stress die voor een vermindering in de productiviteit en een vermindering in de tevredenheid zorgen. Strain wordt opgedeeld in 5 deeldomeinen:

De Wet op Welzijn van 4/8/1996 zegt echter dat de organisatie ervoor moet zorgen dat er zo min mogelijk factoren op het werk en in de omgeving van het personeel zijn die stress veroorzaken. Weg met de stressoren op de werkvloer!

S T R A I N

Taakaakinhoud Taakaakomschrijving

Technologie echnologie

Vervoer ervoer

Werkerkomstandigheden

12 I.M.-


Psychisch

Gedragsmatig

TRA

Cognitief

Overste

Stressoren

Jobzekerheid

Fysisch

Collega's

Organisatie

Aan de hand van de vragenlijsten zoekt men de mogelijke indicatoren voor stress. Het feit dat er indicatoren zijn, wil nog niet zeggen dat werknemers onderhevig zijn

Een andere manier om stress te lijf te gaan

aan stressgevoelens. Om dit na te gaan, kijken we in hoeverre werknemers strain ondervinden. Indien de werknemers aangeven dat ze geen strain ondervinden is er in feite geen probleem, wel is er verbetering mogelijk. Tenslotte gaan we kijken naar de buffers. Deze kunnen de strain reduceren terwijl er toch wel duidelijk stressoren aanwezig zijn. Het is dan aan te raden deze stressoren toch te reduceren daar buffers door het dynamische karakter van een organisatie kunnen veranderen. Andersom kan het ook zijn dat er wel strain en stressoren aanwezig zijn, maar dat deze stressoren door de aard van de organisatie onvermijdelijk zijn. In dit geval wordt getoond waar meer buffers kunnen ingeplant worden, door bijvoorbeeld aan teambuilding te doen, of taakinhouden te herstructureren. De studie berekent de gemiddelde scores van het personeel op de verschillende deeldomeinen voor de stressoren, de buffers en de strain. Verder kunnen er voor de stressoren, de buffers en de strain segmentaties uitgevoerd worden voor het bedrijf. Voor de stressoren berekent de studie naast de gemiddelde scores van het personeel ook de impact van elk deeldomein op het algemeen ervaren niveau van stress. Wanneer die eerste en tweede analyses samengevoegd worden, krijgt men een beeld (grafiek) dat weergeeft hoe goed het bedrijf scoort op elk deelgebied en de impact van deze deelgebieden op het geheel. Zo kunnen acties geordend worden naar hun prioriteit. Deelgebieden waarop het bedrijf slecht scoort en die een grote impact hebben op het geheel staan dan bovenaan deze prioriteitenlijst. Na een benadering van de 3 luiken afzonderlijk, worden de stressoren, de strain en buffers in een samenvattende grafiek voorgesteld. Aan de kleur van de deeldomeinen kunnen de scores gelezen worden. De lengte van de boxen voor de stressoren geven eveneens de impact weer van de stressoren op het geheel. Hoe langer de boxen, hoe groter de impact.

Controlemogelijk- Overste heden Organisatie Collega's Overste

Buffers

Organisatie

Organisatie, departement mannenpopulatie, kaderleden, ...

Collega's Jobzekerheid

Stressoren

Technologie echnologie Taakinhoud aakinhoud Taakaakomschrijving Vervoer ervoer

S T R A I N

Werkerkomstandigheden

Stress is niet alleen ongezond, het is ook allesbehalve goedkoop. Door stress preventief aan te pakken kan een organisatie flink wat geld besparen, dat anders verloren gaat aan ziekteverzuim. Verder dient de werkgever binnen het huidige wettelijke kader stress te integreren in zijn welzijnsbeleid. In CAO 72 van 30 maart 1999 is namelijk expliciet de verplichting opgenomen om stress veroorzaakt door het werk te voorkomen en/of te verhelpen. Het daarin voorgestelde stressbeleid kan dan ingepast worden in het algemene preventiebeleid van de onderneming. Stressbeleid verdient meer dan slechts een marginale plaats in dit globale preventieplan. De CAO spoort de werkgever dus aan om een beleid uit te werken waardoor stress op de werkvloer voorkomen of toch minstens verholpen kan worden. Het beleid ter voorkoming van stress blijft dus eerder een aansporing waarvan de concrete uitwerking afhangt van de goodwill van de werkgevers. Een studie van ZebraZone geeft aan waar het goed loopt, waar de risico's zitten en waar verbetering mogelijk is. Als de stress in uw bedrijf zichtbaar door de gangen giert, ga ’s kijken bij www.zebrazone.be edw


DOSSIER

& OO

AAN DE

5

hogesc

HOGESCHOLEN

n de vorige Ingenieursmededelingen brachten we in het dossier O&O aan de hogescholen een aantal HOBU-realisaties in de hogescholen. In deze uitgave gaan we verder met de reeks en wordt er onder de rubriek O&O ook weer druk gerefereerd naar het HOBU-fonds. Daarom wat meer uitleg over deze innovatiemotor.

I

HOBU werd in 1997 onder impuls van de Vlaamse regering opgestart. Het initiatief heeft steeds probleemloos gefunctioneerd. Sinds 2000 zit het op kruissnelheid. Na het beëindigen van de eerste en de tweede reeks HOBUfondsprojecten was het even wachten op een bilan van IWT-Vlaanderen. Het verslag is een paar maanden geleden gepubliceerd en vertoont een uiterst positieve balans. Waar bij de lancering van het HOBU-fonds in 1996 wat terughoudendheid bestond, bleek - misschien tot verbazing van zowel IWT-Vlaanderen als van het beleid - het HOBU-fonds elk jaar opnieuw een succes. De VIK had van bij het begin echter het volste vertrouwen in de expertise van de departementen industriële wetenschappen om innovatie-overdracht-projecten naar KMO’s te begeleiden. Mede onder VIK-impuls werd de initiële betoelagingenveloppe van jaarlijks 4,21 miljoen EUR opgetrokken naar 5,95 miljoen EUR. Gezien de betoelaging per project constant is gebleven op max. 309.867 EUR en de participerende KMO’s in gezamenlijk overleg een financiële bijdrage van 10% op zich moeten nemen voor aanschaf van de nodige duurzame apparatuur, konden de laatste jaren telkens zo’n vijfentwintig in plaats van twintig projecten per oproep goedgekeurd worden.

jaar

O&O themanummers van de Ingenieursmededelingen.

Wat na de associaties met de universiteiten? Bij de opmaak van het ontwerpdecreet dat het hogeschoollandschap grondig zal wijzigen staan de opgelegde associaties van hogescholen met universiteiten centraal. Noodzakelijkerwijze komt dan de financiering van onderzoek en ontwikkeling binnen de nieuwe associaties om het hoekje kijken. Het initieel ontwerp van decreet voorzag een stapsgewijze afbouw van het HOBU-fonds pro rata van de nog lopende projecten en de opslorping van de vrijgekomen betoelagingen in een gemeenschappelijke financieringsenveloppe waar straks de universitaire onderzoeksraden hun zeg zouden over hebben. Wegens de vertragingen die het decreet inmiddels (gelukkig?) heeft opgelopen kwam een en ander niet tijdig klaar voor uitvoering en – tot opluchting van de hogescholen – is voor de oproep van 2002 opnieuw 5,95 miljoen EUR gebudgetteerd. Hoewel er geen enkele zekerheid is dat het HOBU-fonds na de installatie van de associaties tussen hogescholen

Nu alles naar wens verloopt (wat voor bepaalde middens misschien een doorn in het oog is) riskeren gewijzigde ondersteuningsmaatregelen straks de goede resultaten te zullen ondermij- "rector A. De Leenheer van de RUGent (midden), secretaris R. Mortier en voorzitter G. nen. Hoog tijd om de Van Wichelen tijdens de VIK-O&O bijeenkomst met de departementshoofden op 10 juni alarmklok te luiden in de jl. Rector De Leenheer schetst het O&O veld na de associaties "

14 I.M.-


hoolfonds hogeschoolfonds

en universiteiten zal worden verder gezet, wil de Vlaamse overheid zich na de publicatie van het IWT-Vlaanderenverslag 2000 blijkbaar toch even bezinnen over de impact van een afbouw van het fonds.

Succes na tien jaar werk Op 7 december 2001 vierde IWT-Vlaanderen te Gent zijn 10-jarig bestaan. IWT-Vlaanderen verspreidde toen een persbericht waarin op niet mis te verstane wijze het succes van het HOBU-fonds werd onderstreept. De aandacht die het hogeschoolfonds tijdens lustrumvieringen te beurt viel was niet toevallig. De teksten weerspiegelden de tevredenheid van IWT-Vlaanderen bij de beoordeling van de resultaten van het HOBU-fonds over de jaren. Enkele berekeningen en conclusies die we putten uit de verslagen "HOBU-fonds Portfolio’s 1997-2000 Statusverslag oktober 2000" en "Activiteitenverslag 2000" van IWT-Vlaanderen:

over de 10 jaar dat IWT-Vlaanderen actief is zijn nooit eerder op zo korte termijn zoveel KMO’s bij innovatieoverdrachtprojecten betrokken geweest dan het hogeschoolfonds alleen al sedert zijn start in 1997 heeft gegenereerd; van alle denkbare steunmaatregelen die de Vlaamse regering in het leven heeft geroepen is het hogeschoolfonds zowat het goedkoopste en meest efficiënte geworden wanneer men de verleende steun berekent per deelnemende KMO. Goedkoop betekent niet dat het kwaliteitsniveau daarom lager ligt; de rapporten van IWT-Vlaanderen bewijzen net het tegendeel; de resultaten van alle hogeschoolfonds-projecten moeten na afloop toegankelijk zijn voor andere KMO’s. De hogescholen beschouwen het als hun opdracht om de KMO’s uit hun relatiekring toegang te verschaffen tot de gegenereerde expertise en laten hen gebruik maken van de aangeschafte apparatuur en de daarmee opgebouwde knowhow.

VIK-besluiten Op zijn zachtst gezegd kunnen we gewagen van een winwin operatie voor alle betrokken partijen: de Vlaamse overheid heeft een onverhoopt kanaal aangeboord via hetwelk KMO’s met de hulp van kenniscentra aan innovatie doen. Daardoor worden ze weerbaarder in een steeds verder globaliserende economie; IWT-Vlaanderen heeft via het hogeschoolfonds zijn hoogste penetratiegraad ooit bereikt naar KMO’s toe. De opgelegde driemaandelijkse vergaderingen van de gebruikerscommissies waarin alle deelnemende KMO’s en hogescholen zitting hebben zijn voor IWTVlaanderen een uitgelezen platform om intensere contacten met de bedrijven uit te bouwen en om beter

aan te voelen welke de specifieke noden zijn van KMO’s die willen innoveren; de KMO’s blijken sterk gemotiveerd. Sommige onder hen participeren in meerdere opeenvolgende projectaanvragen. Nog andere hebben via het hogeschoolfonds andere door IWT-Vlaanderen begeleide steunmaatregelen ontdekt waarvan ze dan ook gebruik maken door het indienen van projectaanvragen. Elk jaar neemt het aantal KMO’s per hogeschoolfondsproject toe, wat wijst op een meer dan gewone belangstelling; de Vlaamse hogescholen leveren het overduidelijk bewijs van hun expertise als technologieverkenner, vertaler en –verspreider naar KMO’s toe. Zij hanteren een uiterst lage instapdrempel waardoor bedrijven zich aangetrokken voelen om een samenwerkingsverbintenis voor de ganse duur (maximum 2 jaar) van het project aan te gaan; de docenten van de Departementen Industriële Wetenschappen en Technologie doen zeer waardevolle ervaring op in soms nieuwe domeinen en mede dankzij de eventueel aangekochte duurzame apparatuur verzekeren zij een betere opleiding van de kandidaten industrieel ingenieur. De door IWT-Vlaanderen gerapporteerde bevestiging van de kwaliteit van de O&O-activiteit aan de hogescholen is bewijskrachtig voor de accreditatie van de opleidingen; tenslotte beschouwt de VIK zich in zekere mate ook als winnende partij. Ons geloof in de knowhow van de Departementen IW&T heeft ons er in 1996 toe bewogen alle 2 cycli-hogescholen rond de tafel te brengen. Onder impuls van de VIK zijn zij door de Vlaamse overheid en IWT-Vlaanderen als kenniscentra erkend geworden, wat hen vanaf 1997 toeliet naast HOBUfondsprojecten ook te participeren in onder meer KIVen MKB-projecten. Straks kunnen zij dat eveneens in het kader van de VIS (Vlaamse Innovatie Samenwerkingsverbanden).

De door de VIK – ook vandaag nog – geleverde inspanningen beogen een betere inschatting door de Vlaamse overheid van de toenemende O&O-activiteit aan de hogescholen. Die mondt noodzakelijkerwijze uit in steeds beter onderlegde docenten en een meer doorgedreven opleiding van toekomstige industrieel ingenieurs. Het zijn die ingenieurs die de economische structuur van onze bedrijfswereld zullen dragen. Beter opgeleide industrieel ingenieurs (lees: Masters of Science) moeten de weerbaarheid van de Vlaamse bedrijven in de steeds toenemende globaliseringbeweging verhogen.

Ing. Roland Mortier


DOSSIER

& OO

AAN DE

HOGESCHOLEN

Katholieke Hogeschool Limburg

en simpele verbruiker - u en ik dus – beseft niet wat voor een organisatie er nodig is om een eerlijk en eenvoudig product als een appel in de rekken van een warenhuis te krijgen. Zelfs het sorteren van appels is een kunst op zich. Enorme machines en ingewikkelde elektronica bieden hulp maar er blijven moeilijkheden bij het sorteren. Bedrijven doen dan beroep op de IW&T-departementen. De chemie-afdeling van de KHLIM knobbelt aan oplossingen.

E

een sorteermachine voor appeltjes De fruitveiling "Fruitmasters" te Geldermalsen (Nederland) en de Belgische Fruitveiling te Sint-Truiden kochten verleden jaar allebei een appelsorteerinstallatie van de toonaangevende Nederlandse machinefabriek Greefa. Het zijn erg grote machines die elk 20 ton appels per uur sorteren. Ze sorteren op basis van kleur, visuele vorm, afmetingen en gewicht. Het hart van de machine is een zeer ingewikkeld computerondersteund elektromechanisch systeem waarbij dat van iedere appel een aantal beelden neemt en iedere appel individueel weegt. Hieruit worden via beeldanalyse-algoritmen gegevens geëxtraheerd die gevoed worden in een computerondersteund systeem dat de appels indeelt in vijftiental klassen, volgens een sorteermethodiek uitgedacht en ingegeven door een specialist in het sorteren van fruit. Van ieder verwerkt lot appels worden gegevens verzameld en opgeslagen. De ingepakte appels worden van een barcode voorzien die de sleutel is tot de opgeslagen gegevens.

niks mis met de machine maar… De sorteermachines zijn inmiddels al een paar maanden in bedrijf. Alle ervaringen wijzen uit dat de sorteermachines op elk gebied aan de wensen van de gebruikers voldoen. De ruwe schattingen en het natte-vingerwerk waarmee men vroeger diende te werken behoren tot het verleden. Maar…

alles kan beter! Er bleef nog een probleem: om het fruit zo weinig mogelijk te kwetsen

16 I.M.-


Geef mij maar een appel wordt water gebruikt als transportmiddel. De appels drijven in water dat in kringloop rondgepompt wordt doorheen de verschillende onderdelen van de sorteerinstallatie. Door de kist – die uit de boomgaard wordt aangevoerd – onder water te dompelen, stijgt het fruit door de opwaartse stuwkracht uit de kisten. Het water in de kringloop wordt vooral vervuild door vuil dat aan de kisten kleeft en door stoffen die vrijkomen uit de rotte en beschadigde appels die in het bad terechtkomen. Dit vervuilingprobleem wordt nu nog opgelost door het vervuilde water elke week uit de machine af te voeren naar de riolering. Daarna wordt de machine grondig gereinigd en terug gevuld met zuiver leidingwater. Dit is erg duur en blijkt in de praktijk niet echt te voldoen. Om de waterkwaliteit op een aanvaardbaar peil te houden, zou men nog veel frequenter moeten verversen, bijvoorbeeld iedere dag. Dat is helemaal onbetaalbaar. Het komt er dus op aan het afvalwater te zuiveren tot in principe de kwaliteit van leidingwater wordt bereikt en het zo opnieuw te gebruiken. Maar dat is vlugger gezegd dan gedaan. Met besparing op het waterverbruik en vermindering van afvalwater vang je dus twee vliegen in één klap. De chemieafdeling van het departement IWT van de KHLim werd gevraagd om hiervoor een oplossing te verzinnen.

OO &

de appels en de kisten in het zogenaamde badwater van de sorteermachine aanvoert. Je moet ook weten hoe de vuilvracht is samengesteld. In principe is deze meting zeer eenvoudig, maar omdat de meting moet uitgevoerd worden op een industriële installatie in werking zonder de normaal geplande activiteiten te storen, wordt dit toch een ingewikkelder verhaal. In een wetenschappelijk experiment waarbij alle regels gerespecteerd worden, wordt geprobeerd om door systematische variatie van de relevante parameters heel precies een verband tussen oorzaak en gevolg op te sporen en te beschrijven. In een industrieel experiment zit men met een machine die door een industrieel gebruikt wordt om een meerwaarde te creëren en mag men eigenlijk niets doen dat de normale werking van de machine stoort. We kunnen dus enkel waarnemen voor zover dit mogelijk is, zonder hinder te veroorzaken maar we mogen nergens aankomen. We gaan dus gedurende een bepaalde periode vaststellen hoeveel fruit door de machine verwerkt werd en meten welke vuilvracht in het water is terechtgekomen. Eens de vuilvracht per ton verwerkte appels gekend is, kunnen we aan het ontwerpen slaan en behandelingsalternatieven uitdenken die kans van slagen hebben.

een laboratorium voor wateronderzoek Om te beginnen werd een grote opslagruimte omgetoverd tot laboratorium voor wateronderzoek. De fruitveilingen sponsorden het project. Zij betalen de uitrusting van het labo en de wetenschappelijke medewerker. Het onderzoeks- en analysewerk wordt uitgevoerd onder supervisie van docenten van de afdeling chemie van KHLim.

Momenteel is de meetcampagne in volle gang. Er werd al met succes gewerkt om de meetmethode te verfijnen. De eerste resultaten zijn binnen. Die suggereren alvast dat de vervuiling van het water met afvalstoffen veel geringer is dan aanvankelijk werd gevreesd. Die afvalstoffen zijn bovendien biologisch afbreekbaar en de resten van fruitbehandelingschemicaliën zijn miniem.

alleen kijken, aankomen niet Je hebt om te beginnen dus gegevens nodig. Je hebt zeker een globaal beeld nodig van de totale hoeveelheid vuil die je met

John Hermans, projectverantwoordelijke


DOSSIER

& OO

AAN DE

HOGESCHOLEN

Hogeschool Gent

E

en paar in het oog springende O&O-projecten die de Hogeschool Gent in samenwerking met de industrie heeft lopen.

Zwaar bier Het bierproject is wellicht het meest Belgische: voor het behoud van de superieure kwaliteit van het Belgische bier is microbiële reinheid erg belangrijk. Controle op ongewenste micro-organismen (microbiële kwaliteitscontrole) is dus een must. In de brouwerij van de hogeschool werd een nieuwe methodiek ontwikkeld voor het sneller bepalen van bierbedervers.

Hippe T-shirts

>>

Sneller en meer Tijdens onderzoeksprojecten met Vlaamse bedrijven werd nieuwe technologie ontwikkeld voor het maken van injectiematrijzen. Conventionele matrijzen worden ontwikkeld in 3 tot 6 maanden. Injectiematrijzen bestaande uit inzetstukken vervaardigd met metaalsintertechnieken zijn in 8 dagen af. Hierdoor wordt de doorlooptijd van consumerproducten enorm verminderd. Dit onderzoeksproject wordt momenteel verder uitgebreid zodat met dergelijke moderne injectiematrijzen naast de gangbare prototypereeksen tot een paar 10.000 modellen ook grote productiereeksen van meer dan 100.000 stukken kunnen aangemaakt worden.

Zwaar metaal Spijtig genoeg is de problematiek van de zware metalen in afval- en grondwater ook Belgisch. In Gent wordt een nieuwe methode onderzocht die veel zuiverder water oplevert dan de gewone methodes. Metalen reageren met chemische (organische) extractanten die geadsorbeerd zijn op speciale harsen. Het geheel ziet er ongeveer uit als een gewone waterontharder. Eenvoudig maar efficiënt.

Slechte slapers Goed nieuws voor slechte slapers: in een kunststofproject worden ergonomische matrassen op punt gesteld, met specificaties voor de metaalveren, schuimen, lijmen en textielmaterialen.

Leonardo en de VIK Tijdens voorbije onderzoeksprojecten werd er intensief informatie uitgewisseld op het vlak van onderzoeksmogelijkheden binnen verschillende Europese instellingen. Dit resulteerde tijdens een Europees Leonardo project in het ontwikkelen van nieuw cursusmateriaal voor studenten en bedrijven die zich bezighouden met kunststofverwerking en matrijzenbouw. De Studiegroep Kunststoffen van de Vlaamse Ingenieurskamer was hierbij een belangrijke partner voor het verspreiden van de onderzoeksresultaten.

Ratten en muizen Door middel van een Vlaams KMO-Innovatieproject werd een systeem ontwikkeld voor het efficiënt bestrijden van ongedierte. Een GSM wordt gebruikt voor het doorgeven van signalen naar een centraal register, zodat men weet of er in de lokdoos ratten of muizen zitten. Tijdens de ontwikkeling van het prototype werd gebruik gemaakt van RP&T technieken.

18 I.M.-


Matrijzen In samenwerking met Vlaamse en Europese instellingen wordt in de afdeling Elektromechanica al tien jaar onderzoek verricht naar nieuwe technieken voor snelle ontwikkelingskunststofproducten en kunststofmatrijzen. Conventionele productiemethodes als draaien en frezen van kunststoffen en metalen verwijderen het teveel aan materiaal. De nieuwe "layer additive methods" zijn Gesinterde matrijsinserts rapid prototyping & tooling technieken waarbij materiaal laagsgewijs toegevoegd wordt. Stereolithografie en selectief laser sinteren zijn de bekendste. Stereolithografie produceert vanuit een 3D computertekening heel snel een nieuw product. Dit wordt in een paar uur laag per laag opgebouwd uit een vloeibaar epoxy-fotopolymeer. Deze kunststof hardt uit bij belichting met UV licht. Om het uithardingsproces nauwkeurig en snel te laten verlopen gebruiken we een UV-laserstraal. Selectief laser sinteren gebruikt een analoog principe. Poedermaterialen worden plaatselijk aan elkaar gesmolten met een CO2 laser. Prof. Dr. Marc Vanhaelst, departementshoofd IWT BME-CTL Benchmark injectiematrijs met meetsesoren voor druk en temperatuur

>> >> Hippe Tshirts met DIGIWATCH Het digitaal bedrukken van textiel is met kwalitatieve en gepersonaliseerde prints, unieke en exclusieve dessins in een stroomversnelling gekomen, zelfs zodanig dat er een nieuwe niche ontstaan is met digitaal drukken. De techniek richt zich vooral op proofing, sampling en gespecialiseerde kleine loten (<300 m). Conventionele methoden blijven wel dominant bij grote productielengten (>1000 m).

behandeling van textiel (o.a. plasma-, coating-, stoomen andere applicatiesystemen) zijn voorhanden. Het DP-concept beantwoordt de vraag naar een economische en milieuvriendelijke behandelingsmethode als alternatief voor de huidige op zeefdruk- en op solvent gebaseerde procédés. Deze hebben immers de laatste jaren de milieu-eisen niet bepaald mee. Bij het digitaal bedrukken van textiel is de ecologische impact duidelijk lager - digitaal drukken vergt immers geen voorbereiding en residuele pasta’s, geen schoonmaken van de sjablonen. Digitale druktechnieken gebaseerd op watergebaseerde inkten zijn niet enkel milieuvriendelijk maar verbeteren ook de arbeidsomstandigheden omdat er geen vluchtige solventen gebruikt worden.

Het centrum voor technologisch onderzoek CTO-T02C speelde hier met de oprichting van DIGIWATCH op in. DIGIWATCH is een gezamenlijk initiatief met Centexbel (Wetenschappelijk onderzoekscentrum voor de Belgische Textiel) en een 20-tal textiel- en toeleveringsbedrijven. Twee HOBU-projecten en een MKB-project hielpen de start-off. Voor DIGIWATCH begon opereerden designers, studio’s, onderwijs, onderzoekcentra, textielbedrijven, converters en kleinhandelaars op eigen houtje. DIGITWATCH biedt netwerking, clustervorming en co-partnership. Het platform heeft drie digitale printsystemen, waarvan twee voor het bedrukken van textielpiëzo (Mimaki) en bubble jet (ENCAD) en een digitaal printsysteem voor tapijten (chromojet). Ook de nodige infrastructuur, randapparatuur als CAD-CAM (Sophis) en pilootinstallaties voor

a) ENCAD-printer (bubble-jet) digitale printsystemen beschikbaar in het Digiwatchcentrum

Nieuwe technieken vragen om nieuwe producten én nieuwe marktstrategieën. De compeb) Mimaki-printer (piëzo) titie van morgen is niet zozeer de concurrentie met andere bedrijven maar een andere manier van zaken doen door alert, creatief en competitief te reageren op kleine orders in competitie met andere textielproducenten zoals wevers of invoerders van textielmaterialen. Ook in deze fase profileert DIGIWATCH zich.

Voorbeelden van digitaal bedrukte textielmaterialen


DOSSIER

& OO

AAN DE

HOGESCHOLEN

Groep T • Technologische hogeschool Nieuwe synthesemethode voor kernafval

es, ’t Is een winnares!". Katrien Aerts werd door het Studiecentrum voor Kernenergie (SCK) uitgeroepen tot winnares voor het beste eindwerk van alle Belgische hogescholen die in 2000 met het SCK samenwerkten. Op het SCK ontwikkelde de Chemie-ingenieur een compleet nieuwe synthesemethode om corrolen – dit zijn veelbelovende complexanten – te maken. Een methode die een rendement heeft dat driemaal hoger ligt dan totnogtoe gebruikelijk is.

Y

Katrien realiseerde haar project bij de "Radioactive Waste and Clean-up Site Restauration Unit" van het SCK, de dienst die zich met het complexe probleem van het kernafval bezighoudt. Die had het verzoek gekregen om een handje te helpen bij de ontmanteling van de uit dienst genomen reactor BR3. De vraag had meer specifiek betrekking op de ontwikkeling van corrolen die nodig zijn om kobalt uit de ontsmettingsvloeistof van de reactor te halen. Dr. Nathalie Impens, postdoctoraal wetenschappelijk medewerker bij deze unit, rook een interessante thesisopdracht. Het SCK dat elk jaar de thesisonderwerpen bundelt en aan de hogescholen en universiteiten bezorgt, stuurde het voorstel naar prof. Block die er met Katrien Aerts – toen derdejaarsstudente Chemie over sprak. Katrien hapte meteen toe, nam contact op met Nathalie Impens en trok naar het SCK waar zij begon aan haar "Bijdrage tot de synthese van corrool-precursoren".

Cor wie ? Corrool ! Katrien’s werk blijkt in realiteit een ingewikkelde zaak. In mensentaal komt het hierop neer: bij kernreactoren die al een tijdje in gebruik zijn, zetten zich op de stalen wand ionen vast, waaronder ook 60Co, een radioactief isotoop van kobalt. Als de reactor wordt afgebroken, wordt een dun laagje van het oppervlak opgelost. De wand is hiermee wel ontsmet, maar het resultaat is dat je met een effluent (afvalwater) zit dat een grote hoeveelheid nietradioactief ijzer, nikkel en chroom bevat maar ook een kleine hoeveelheid 60Co. Hoe scheid je nu deze kleine dosis radioactief kobalt van andere, chemisch zeer verwante maar niet radioactieve metaalionen als ijzer, nikkel of chroom ? Het idee dat corrolen daarbij een nuttige rol kunnen spelen komt van dr. ir. André Rahier, de projectleider van WAMIBOX en tevens mentor van dr. Nathalie Impens tijdens haar postdoctoraal onderzoek. WAMIBOX staat voor "Waste Minimisation bij Oxidation Techniques" en is een researchafdeling in de bovengenoemde Site Restauration Unit.

20 I.M.-


Het synthetiseren van deze corrolen was precies de opdracht die het SCK aan Katrien toevertrouwde. Corrolen fabriceren is evenwel gemakkelijker gezegd dan gedaan. "Corrolen zijn een soort ringvormige moleculen", legt Katrien uit. "Die ring gaat de radioactieve kobaltdeeltjes vangen waardoor je ze gemakkelijk kunt afzonderen in de afvalvloeistof". Corrolen komen tot stand via organische synthese. Het basisproduct waarvan je vertrekt zijn pyrrolen, dit is een organische stof bekomen uit aardolie. Pyrrolen bestaan uit één aromatische ring die gevormd wordt door vier koolstofatomen en één stikstofatoom. Via een reeks synthesestappen worden zo vier ringen aan elkaar geketend tot een nieuwe ring, zodat corrolen ontstaan. "Het klinkt niet alleen ingewikkeld, het is het ook", bevestigt professor Block. "Daar komt nog bij dat zich bij organische synthese altijd onverwachte dingen voordoen. Ook al doe je tweemaal exact hetzelfde, je krijgt gegarandeerd een ander resultaat". "Niettemin zijn we erin geslaagd een nieuwe en snelle syntheseroute te ontwikkelen", zegt Nathalie Impens. "Meer nog, onze methode is bijzonder performant. Het rendement ligt tot driemaal hoger dan bij de methode die recent nog in Israël is gepatenteerd. "Overigens ook voor de copromotor is Katriens’ prijs een opsteker. Dr. Impens werkt nog maar twee jaar bij het SCK en Katrien was haar eerste thesisstudent.

Een van de acht Als copromotor diende Nathalie Impens Katriens’ project in voor de SCK-prijs voor het beste eindwerk aan een Belgische hogeschool. Acht kandidaten uit evenveel hogescholen dongen mee naar de titel en de beloning van 25.000 frank. Katrien won. Via prof. Block kon zij analyses uitvoeren met een LC-MS, dit is een vloeistofchromatograaf spectrometer die enkele jaren geleden door GROEP T en de KULeuven werd aangeschaft in het kader van een IWT-project.

Lichtend voorbeeld bij Philips Katrien wilde na haar studies in research werken. En vandaag werkt ze bij Philips in Turnhout. Katrien en haar team staan in voor de optimalisering van het productieproces van een bepaald type lampen. Zij houdt zich o.m. bezig met het versnellen van de flow, het verbeteren van de efficiëntie, het verkorten van de cycle time, de behandeling van klachten, enz. "Een erg gevarieerde job die veel meer inhoudt dan chemie", bevestigt ze. "Er komen ook fysische aspecten, materiaalkunde, elektriciteit, management en heel veel communicatie bij kijken want je werkt niet alleen met machines maar vooral met mensen."

Yves Persoons, Manager Communicatie Groep T


GRAAD EN DIPLOMA

Duitsland bereidt zich voor op de invoering van de Bachelor- en Mastergraad n mei 1998 ondertekenden Duitsland, Frankrijk, Italië en het Verenigd Koninkrijk een intentieverklaring waarmee naar meer transparantie van het hoger onderwijs gestreefd werd. Het verder verhaal is voldoende bekend. Binnen een paar jaar studeren in de meeste Europese landen studenten af met de graad van Bachelor en/of Master. Reeds eerder belichtten we de situatie in Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Nederland.

I

ontstonden in 1971 en behoren tot het hoger beroepsonderwijs.

Studieduur FH-en bieden allerlei opleidingen aan. Het onderwijs is minder theoretisch georiënteerd, maar eerder praktisch. FH-en worden in Duitsland om hun praktische oriëntatie van het onderwijs hoog gewaardeerd. Aan alle FH-en bedraagt de studieduur 3 1/2 tot 4 jaar (7 tot 8 semesters). In de studieduur is er 1 semester geïntegreerd als voorbereiding op de examens en het eindwerk en 1 semester voor de stage. Aan de universiteiten TU/TH bedraagt de opleiding nominaal (en gemiddeld) 9 semesters, waarin de voorbereiding op de examens is begrepen. In de geneeskunde bedraagt de studieduur 6 jaar.

Voor een stand van zaken trokken we naar Duitsland, meer bepaald naar Aachen, waar de vierde grootste Fachhochschule (FH) van Duitsland is gevestigd. We hadden er een gesprek met Thomas Lex, directeur van de dienst internationalisering, met Dr. Antonia Csiba en Dipl.-Ing. Otto Wagner van de dienst technologietransfer en de professoren Dr. Josef Mertens en Dr. vom Hemdt. En, niet onbelangrijk, tijdens ons bezoek kwamen we ook terecht in een massabetoging van studenten van de Technische Universiteit en de FH, die in volle de exav.l.n.r. Dipl. Ing Otto Wagner, Prof. Dr. Josef menperiode protesteerden Mertens, Dr. Antonia Csiba, Ing. Noël Lagast tegen de "sociale afbraak".

Opleidingstitulatuur Magister: in het huidig systeem leiden de studies in de alfa-, soms in de gamma-, maar eerder zelden in de bêta-richtingen tot de titel van "Magister". Diplom: opleidingen in de bêtaen gamma-richtingen leiden tot de titel van "Diplom".

Hoger onderwijs in Duitsland Het Duitse hoger onderwijs is binair opgebouwd. In België heeft men een drieledig systeem. Het onderwijs behoort tot de verantwoordelijkheid van de deelstaten (Länder). In de voormalige Oost-Duitse Länder is sinds de eenwording op 3 oktober 1990 het westelijk onderwijssysteem overgenomen. In het ééngemaakt Duitsland heeft men 113 Universiteiten en Technische Universiteiten en 177 Fachhochschulen. Technische Universiteiten (TU) komen ook voor onder de benaming Technische Hogescholen (TH). Deze laatste mag men niet verwarren met de FH. Aan de 91 Universiteiten studeren ruim 1,2 miljoen studenten, aan de TU’s en TH’s 194.000. Met inbegrip van de 16 Theologische Hochschulen en de 6 Pädagogische Hochschulen zijn er aan de 113 Universiteiten ruim 1,4 miljoen studenten ingeschreven. De 177 FH-en tellen samen 400.000 studenten of 28,5 % van het aantal studenten aan de universiteit/TU/TH. Ter vergelijking: het Vlaams hogescholenonderwijs (1 en 2 cycli) heeft 100.000 studenten, het universitair onderwijs 56.000. Universiteiten, TU’s en TH’s, hebben per instelling gemiddeld 15.000 studenten, FH hebben per instelling gemiddeld 4.000 studenten. FH-en zijn relatief jonge instellingen. Ze

22 I.M.-


Lizentiat/Licentiatus: deze titel wordt uitgereikt in de theologische studierichtingen. Staatsprüfung: men onderscheidt een Erste Staatsprüfung en een Zweite Staatsprüfung. De eerste geldt voor opleidingen in de rechten, levensmiddelenchemie en lerarenopleiding. De tweede volgt na een praktische (stage) opleiding. Voor de geneeskunde en farmacie geldt de Staatsprüfung die uit 3 gedeelten bestaat (Abschnitten). Doctor en Habilitation: alleen de afsluitende universitaire examens en de eerste staatsexamens worden na 3 tot 5 jaar afgerond met de graad van Doktor. Na de promotie volgt de Habilitation die de toegang verleent tot hoogleraar. Diplom-Ingenieur (Dipl.-Ing.): de opleiding van ingenieur aan een FH leidt tot de titel van Diplom-Ingenieur, afgekort Dipl.Ing. (FH). Ingenieurs die aan de TH/TU worden opgeleid voeren dezelfde titel, afgekort Dipl.-Ing. (zonder toevoeging van TU/TH). Het doctoraat leidt tot de titel Dr.Dipl.-Ing. Gesamthochschulen Gesamthochschulen zijn een samenwerking (associatie) van universitair en hoger beroepsonderwijs. Het "experiment"

kwam begin van de jaren zeventig tot stand en beperkte zich tot een paar deelstaten. Volgens mijn gesprekspartners in Aachen was het opzet eerder "een politieke beslissing, die weinig succes kende en in feite een mislukking inhield".

Fachhochschule van Berlijn, Keulen, München, Hamburg

informatica (894), lucht- en ruimtevaart (669), energie/kernenergie (378), machinebouw (530), fysische technieken (568), Europese wetenschappen (1.148), elektrotechniek en automatisatie (260), biochemie (426). De opleiding gebeurt in kleine groepen (15 tot 30 studenten) en loopt over een periode van 7 of 8 semesters.

Met haar 19.000 studenten en 2.600 buitenlandse, is de FH-Köln de grootste van Duitsland. Ze heeft 450 professoren en 22 departementen. Ze biedt een waaier van technische studierichtingen aan en werd in 1971 opgericht. Ze ontstond uit een samengaan van diverse middelbare technische scholen.

Na een praktische thesis (Diplomarbeit) ontvangen de afgestudeerden van de FH de academische graad "Diplom". De graad van "Dipl.-Ing.", die door VDI is erkend, laat de uitoefening toe van het beroep van ingenieur of architect. De FHAachen reikt eveneens de officieel erkende graden uit van "Dipl. Betriebswirt" en "Dipl.-Des" (ontwerpingenieur).

Naar aantal studenten volgt de FH van München. Ze heeft 15.000 studenten, waaronder 1.400 buitenlandse. Ook hier treft men een uitgebreid gamma van technische opleidingen aan (ontstaan in 1971).

BSc en MSc mogelijk aan FH-en

De FH van München staat vooral bekend voor zijn Wirtschaftsingenieurwesen (industrial engineering). De FH-Hamburg is de derde grootste (14.000 studenten en 1.500 buitenlandse) en staat bekend om zijn machinebouwafdeling. Na de FH van Dusseldorf volgt qua aantal studenten deze van Aachen. Een aparte plaats bekleedt de Technische FH van Berlijn. Ze vindt haar oorsprong in de Berlijnse Academie voor mijnbouw die in 1770 werd opgericht. De Technische School van Berlijn kwam er echter pas in 1830. Aan deze school ontstond in 1856 de "Verein Deutscher Ingenieure" (VDI). In 1971 associeerden 4 Berlijnse instellingen. Ze vormen de huidige Technische FH van Berlijn met circa 7.000 studenten.

Dr. Thomas Lex is directeur voor internationalisering aan de FH-Aachen. Samen met Dipl.-Ing. Otto Wagner en Dr. Antonia Csiba krijg ik een uitvoerige toelichting inzake de implementatie van de opleidingen aan de FH-Aachen in het kader van de bachelor-master. Advocaat Thomas Lex heeft de ontwikkeling op de voet gevolgd. Hij is een van de gezaghebbende adviseurs van de "Hochschulrektorenkonferenz (HRK). De HRK bestaat uit een afvaardiging van de rectoren van de FH-en, de Universiteiten en de TH/TU’s. Ze omvat 257 leden en doet aanbevelingen aan het ministerie van Onderwijs. Dit mondde uit in een reeks teksten die voor de komende verkiezingen nog dienen goedgekeurd te worden (N.B. mijn onderhoud dateert van juni).

Lex: "Die Hochschule verleiht auf Grund einer Hochschulprüfung, mit der ein Studienabschluss in einem Studiengang erworben wird, einen Diplomgrad, einen Bachelorgrad Het technologiepotentieel van Aachen oder einen Mastergrad, die De stad Aachen (Aix-la-Chapelle) heeft circa Universität auch einen 250.000 inwoners en meer dan 40.000 stuDr. Thomas Lex. Directeur Magistergrad. Den Urkunden über denten. 32.500 van hen studeren aan de Internationalisering FH-Aachen die Verleihung eines Rheinisch-Westfälische Technische Hochschule Bachelorgrades oder eines (RWTH) en 7.500 aan de Fachhochschule (FH) waaronder een 1.000-tal buitenlandse. De RWTH, zeg Mastergrades fügt die Hochschule auf Antrag eine englimaar de Universiteit van Aachen, biedt omzeggens alle stu- schsprachige Fassung bei". dierichtingen aan, uitgezonderd deze voor de rechten. 23.000 studenten studeren er voor ingenieur (5 jaar). De Twee parallelle studiemogelijkheden RWTH en de FH werken nauw samen met het Ik vraag Dr. Lex of ook de FH-en de BSc of MSc zullen Wetenschappelijk Onderzoekscentrum in Jülich, het mogen uitreiken. Zijn antwoord is ondubbelzinnig: ja. "Ik Forschungszentrum, op 35 km ten Westen van Aachen. begrijp waarom u dit vraagt" repliceert hij. "Ik volg de disAachen en omgeving heeft een 1.000-tal ingenieursbureaus cussies dienaangaande in België. De opleiding aan de FH-en en softwarebedrijven en talrijke afdelingen voor onderzoek kan men niet vergelijken met de opleiding van industrieel en ontwikkeling. ingenieur in uw land. Vergelijk onze FH-en met de HBO’s in Nederland. In België heeft men immers een niveau tussen de hogeschool en de universiteit. Is het niet? De situatie in FH-Aachen reikt academische graden uit Internationaal profileert de FH-Aachen zich als "University of België is veel complexer dan in Duitsland. Laat me toe te Applied Sciences". De FH heeft 12 departementen, 240 vol- zeggen, ze is ook gevoeliger. We zijn in Duitsland al lang tijdse en 200 deeltijdse docenten. 450 personen maken over dat stadium heen. Kijk maar naar de gemeenschappedeel uit van de staf van onderzoekers, administratie en tech- lijke titel "Dipl.-Ing.". ’t Is jammer dat men in Vlaanderen over statussymbolen blijft struikelen". nisch personeel. De studierichtingen met tussen haakjes het aantal studenten zijn: architectuur (886), water, wegenwerken en bouw (1.009), (chemie 188), ontwerp (461), elektrotechniek en

Ik licht hem een en ander toe. "Maar", voegt hij er aan toe, "The success of our concept will be confirmed through the growing European Union, and from trade and industry".


GRAAD EN DIPLOMA Zoveel is duidelijk, FH-en in Duitsland zullen ook de graden van BSc en MSc mogen uitreiken, net zoals de Universiteiten en de TU’s/TH’s. Wel zal men kunnen kiezen tussen twee parallelle mogelijkheden. De eerste komt overeen met de huidige situatie: na 3 _ tot 4 jaar wordt men Dipl.-Ing. (FH). De tweede mogelijkheid, dus de nieuwe regeling, bestaat er in dat men na 3 jaar een BSc krijgt, in het vierde jaar volgt dan de graad van Dipl.-Ing. en na een aanvullend jaar kan men de graad van MSc verwerven. Voortgaande op zijn ervaring i.v.m. de uitwisseling van Belgische graduaatstudenten vindt Dr. Lex wel dat men de Duitse regeling niet kan toepassen op het Belgisch onderwijssysteem. Industrieel ingenieurs krijgen volgens hem een veel grondiger wetenschappelijke opleiding dan aan de FH. De studieduur mag volgens mijn gesprekspartner voor beide ingenieurstypen dan wel gelijk zijn, een referentiekader is het zeker niet.

600 EUR". Wie voortaan de "reglementaire studietijd" overschrijdt zal per semester 600 EUR extra moeten betalen. In Duitsland bestaat immers zoiets als een "normale" en een "werkelijke" studietijd. Vooral minder begoede studenten die voor het bekostigen van hun studies gaan werken dreigen het gelag te betalen. Ze overschrijden vaak ruim de studieduur-limiet. Komt daarbij dat heel wat taalcursussen, die vaak gratis zijn, voortaan zullen moeten betaald worden. Vooral buitenlandse studenten, die het Duits dienen te leren, zullen door deze maatregel worden getroffen. De studenten betogen dat de aldus verworven inkomsten integraal naar de staat

Dr. Lex toont me de nieuwe studieprogramma’s zoals ze voor de invoering van de BaMa werden aangepast. In de Duitstalige studiebrochures staan de nieuwe titulatuur reeds afgedrukt. Ze kreeg de goedkeuring van de rectoren. Onder "Die akademischen Grade" lezen we voor de 12 "Fachbereiche" aan de FH-Aachen "DiplomIngenieur, BSc-MSc".

Dalend aantal studenten Op mijn vraag naar de instroom van het aantal studenten ingenieur aan de FH en de TU’s antwoordt Dipl.-Ing. Otto Wagner dat ze afgelopen academiejaar "uit een diep dal komen". Bepaalde studierichtingen aan de FH-Aachen zagen een terugloop van de instroom, in vergelijking met 15 jaar geleden, van ruim 60 procent. Dit geldt zowat voor alle FH-en zegt hij. FH-en organiseren dan ook meer en meer modulaire cursussen of afstandsleren. Aan de FH-Aachen loopt momenteel een experiment inzake multimedia. Prof. Dr. vom Hemdt demonstreert zijn "Ingmedia". U kan het op het internet raadplegen (www.ingmedia.fh-aachen.de).

Studentenprotest In volle examenperiode waren er zowat overal in Duitsland massale protestacties van de studenten. Ze betoogden tegen de plannen van Minister-President Wolfgang Clement "gegen eine unsoziale Bildungspolitik". In Aachen betoogden in juni volgens een buurtrol bijna elke dag gemiddeld 2.500 studenten. Op spandoeken stond te lezen: "Wir wollen auch eine Kohle-Lobby" of "Wissen ist Macht", "Für ein freies Studium"… Tegen de invoering van de BaMa voerden ze nochtans geen actie, wel tegen de verhoging van de studiebijdragen. De "Struktorvorgaben für die Einrichtung von Bachelor-Master" mag er best komen, vertelde me een groepje demonstranten. Vertel dit maar in België, drongen ze aan. Waarover gaat het? In Duitsland betalen de studenten geen inschrijvingsgeld, enkel 70 EUR, als sociale bijdrage. De regering wil dit met 50 EUR verhogen. Maar het protest is echter vooral gericht tegen het zogenaamde "strafport van

24 I.M.-


“Ich habe nichts mehr” Studenten TU-Aachen betogen tegen sociale afbraak

zullen gaan en niet naar de FH of Universiteiten. In Duitsland zit de regering krap bij kas. In de onderwijs- en onderzoeksbudgetten zal fors worden gesnoeid.

Vrouwen: weinig belangstelling voor ingenieursstudies In het hele hoger onderwijs in Duitsland studeren er 42% vrouwen. Aan de Fachhochschulen zijn er 32% meisjes. 31% van het aantal PhD’s (doctors) zijn vrouwen. De Academische onderwijsstaf aan de Universiteiten/TU/TH telt slechts 8% vrouwen, deze aan de FH’en 7%. Het aantal meisjesstudenten aan de ingenieursafdelingen is zoals in de meeste landen bedroevend laag. Aan de FH-en zijn er amper 2% meisjes (de afdelingen voor chemie hebben circa 10% meisjes). Aan de TU/TH’s heeft men een gelijkaardig percentage. In de voorbije jaren werd er nochtans heel wat gedaan om de ingenieursstudies aantrekkelijker te maken, ook voor meisjes. De forse promoties hebben echter weinig uitgehaald. Dr. Antonia Csiba van de FH-Aachen zoekt de oorzaak in de "natuur van de mens zelf". Vrouwen kiezen meestal voor een zachte studierichting, zegt ze. Volgens haar heeft het allemaal te maken met het verschil in de werking van de hersenen van jongens en meisjes. Wellicht heeft ze gelijk. Ing. Noël Lagast

GRAAD EN DIPLOMA

Hoe ver staat het met het decreet en de BaMa bb

et voorontwerp van decreet betreffende de herstructurering van het hoger onderwijs in Vlaanderen (versie van 10 mei 2002) werd op 5 juli jongstleden door de Vlaamse regering goedgekeurd. Het is nu voor advies naar de Raad van State gestuurd. Deze heeft dan een maand de tijd om advies uit te brengen.

H

Verwacht wordt dat het decreet in het najaar in het Vlaams Parlement zal worden behandeld. Weliswaar hebben de onderwijscommissie en het Parlement nog een academiejaar de tijd. Als alles meezit zal de hervorming van het hoger onderwijs in het academiejaar 20032004 een aanvang nemen en leiden tot de graad van bachelor en master.

?

Tijdens de installatie van de Associatie KU Leuven op 10 juli wees rector André Oosterlinck op de vooruitgang van het associatieproces: "de hogescholen met het departement industrieel ingenieur zitten reeds samen met de faculteit toegepaste wetenschappen. Ze willen er voor zorgen niet te veel in elkaars vaarwater te zitten". De invoering van de BaMa is dus voor binnen een paar jaar.

Ing. Noël Lagast

TOELATINGSEXAMEN voor burgerlijk ingenieur wordt afgeschaft Minister Marleen Vanderpoorten wil vanaf het academiejaar 2004-2005 het toelatingsexamen voor burgerlijk ingenieur afschaffen. Dit zei ze onlangs tijdens de uitreiking van de K VIV-Ingenieursprijzen 2001. Ze zei dat ze zich ervan bewust is dat de K VIV deze afschaffing betreurt, maar dat het behoud ervan niet meer past in het denkkader van de open toegang tot het hoger onderwijs. Ze steunt zich hierbij op een fundamenteel uitgangspunt dat er vanuit gaat dat iedereen die het secundair onderwijs met succes heeft afgerond toegang heeft tot een opleiding van het hoger onderwijs van zijn of haar keuze. Alleen voor medische opleidingen zal het toelatingsexamen blijven, echter niet voor de toegepaste wetenschappen. Het argument van de voorstanders van het toelatingsexamen, die onder meer stellen dat een toelatingsexamen de kwaliteit en het niveau van de opleiding gunstig beïnvloedt, geldt volgens de minister voor alle opleidingen en niet enkel voor de opleidingen van burgerlijk ingenieur. Ing. Noël Lagast


GRAAD EN DIPLOMA

Technisch ingenieurs kregen destijds geen automatische assimilatie r was in 1977 geen sprake van een automatische gelijkstelling van de graad en het diploma van technisch ingenieur met dat van industrieel ingenieur. In tegendeel. Bij KB van 15 april 1977 (BS 29 april 1977) werden er voor Vlaanderen en Wallonië een afzonderlijke Assimilatiecommissie, een Commissie van Beroep en een Examenjury geïnstalleerd.

E

Wie als technisch ingenieur geen vier jaar nuttige ervaring kon voorleggen diende een proef (examen) af te leggen (KB van 28 april 1977). In de periode van 12 maart 1977 tot 11 maart 1992 konden de technisch ingenieurs bij de Assimilatiecommissie een aanvraag indienen. De ministeries voor onderwijs ontvingen 23.000 dossiers, 13.000 aan Nederlandstalige zijde, 10.000 aan Franstalige. De hele stapel (waar is dit waardevol archief naartoe?) was goed voor 11 ton papier. De behandeling van de aanvraag was niet gratis. In de regering zetelde er immers nog geen Steve Stevaert. De aanvragers spijsden de Belgische Schatkist met ruim 25 miljoen oude Belgische franken. Bij de bespreking in de Kamer op 30 juni 1976 betoogden de toenmalige ministers van Onderwijs, Herman De Croo en zijn in Namen wonende collega, de PSC-er Antoine Humblet, dat een automatische gelijkstelling van de vroegere graad met de nieuwe niet kon. Volgens hen impliceerde de invoering van de graad van industrieel ingenieur de invoering van een nieuwe graad. Het stemgedrag van de toenmalige regeringspartijen over de al of niet invoering van een automatische assimilatie, stond haaks op datgene dat ze overal in het land

tijdens de talrijke forumgesprekken hadden verkondigd. Toen bleek volgens hen een gelijkstelling de evidentie zelf. De Croo betoogde, zeer enthousiast, dat de technisch ingenieurs de ruggengraat vormden van ons economisch leven. Een dergelijke oerdegelijke opleiding verdiende volgens hem een automatische gelijkstelling, maar hij voegde er weliswaar aan toe: "de stemming in de Kamer zal daarover beslissen". Er kwam uiteindelijk geen automatische gelijkstelling. Alle meerderheidspartijen hadden tegengestemd. Het was overigens de eerste keer in de geschiedenis van het hoger onderwijs dat er geen automatische gelijkstelling werd toegekend. Sinds 1890 hadden alle universitairen bij een studieduurverlenging of bij de invoering van een nieuwe titel een automatische gelijkstelling van het oude met het nieuwe stelsel verkregen. Daarvan zijn er 13 verschillende opleidingsdisciplines bekend. De technisch ingenieurs vormden echter de uitzondering op de algemene regel. De reden waarom de regering niet alle huidige licentiaten en wellicht ook niet andere huidige twee-cycli opleidingen tot Master wenst om te vormen, blijft voorlopig koffiedik kijken. Tenzij men, indachtig het voorbeeld van de technisch ingenieurs, schrik heeft voor een nieuwe papierberg die, indien men de vroegere werkwijze toepast, torenhoog dreigt te worden. Maar wellicht kan de door de regering fel aangeprezen e-government hier een oplossing bieden. Overigens zal niet iedereen een aanvraag indienen. Dat leert toch onze ervaring. Slechts 65 procent van de technisch ingenieurs hebben dit immers destijds gedaan. De oorspronkelijke Sorbonne-verklaring stelde toch het scheppen van meer transparantie in het Europees hoger onderwijs in het vooruitzicht? Als het voorstel van de minister, voor het niet gelijkstellen van de huidige opleidingen van licentiaat en alle andere twee-cycli opleidingen wordt uitgevoerd, dan vrezen we dat de mik-mak van opleidingstitels een nooit geziene verwarring op het internationaal veld zal veroorzaken. Dan hebben we Europees niets opgelost en dit zou jammer zijn.

VVTI-Vierpartijenforum gesprek in Roeselare 16 januari 1975 met o.a. VLD-minister Herman de Croo.

26 I.M.-


Ing. Noël Lagast

GRAAD EN DIPLOMA

Minister Marleen Vanderpoorten over de ingenieursopleidingen n een schrijven aan de VIK (27 juni jongstleden) bevestigde Vlaams minister van Onderwijs en Vorming, Marleen Vanderpoorten, dat de Vlaamse regering het voorontwerp van decreet heeft goedgekeurd, maar dat nu pas de lange weg begint naar de definitieve aanvaarding door het Vlaams Parlement.

I

Op een vraag van N-VA-parlementslid Kris Van Dijck antwoordde ze op 19 juni in het Vlaams Parlement dat wie nu licentiaat is geen automatische omzetting krijgt van zijn of haar diploma in een masters- of een bachelor diploma. Uit het verslag van de Plenaire vergadering van het Vlaams Parlement (19 juni 2002) citeren we het antwoord van minister Vanderpoorten: "Het is niet de bedoeling om de oude titels aan te passen aan de nieuwe. Dat is zelfs nooit in overweging genomen, omdat men met de omvorming de bedoeling heeft om de inhoud van de lesprogramma’s zelf te wijzigen. Tegen 2003 of 2004 zullen alle instellingen, meestal in overleg, voorstellen formuleren om de curricula te vernieuwen. Er komen dus nieuwe titels, maar ook nieuwe inhouden. In het verleden werd die aanpassing ook niet doorgevoerd. Zo zijn de nieuwe doctors in de rechten licentiaten in de rechten geworden, maar de "oude" doctors zijn doctors gebleven". Guy Tegenbos schreef dienaangaande in De Standaard van 20 juni jongstleden: "Vroeger is het wel eens gebeurd dat mensen met een "oud" diploma het "nieuwe" diploma kregen: bij de omschakeling van technisch naar industrieel ingenieur. Maar dat is nu niet de bedoeling", zei de minister. Voortgaande op dit bericht stuurde de VIK twee rechtzettingen naar de krant (zie het artikel "Technisch ingenieurs kregen destijds geen automatische assimilatie"). De Rechtzettingen werden niet opgenomen. De krant had zelf het verhaal van de omschakeling van technisch naar industrieel ingenieur gefantaseerd. De minister blijkt dit niet gezegd te hebben. Van desinformatie gesproken. Overigens vernamen we dat er dienaangaande nog geen enkele beslissing werd genomen, noch inzake een eventuele automatische assimilatie, noch in verband met helemaal geen assimilatie in de nieuwe BaMa-structuur.

Over de academisering van de ingenieursopleiding zei de minister op de uitreiking van de K VIV-Ingenieursprijzen 2001 het volgende: " … Ook de opleidingen ‘industrieel ingenieur’ aan de hogescholen kunnen – evenwel enkel in het kader van een associatie met een universiteit – omgevormd worden tot een academisch gerichte bachelor- en masteropleiding. Deze academisering veronderstelt uiteraard dat de opleidingen tot ‘industrieel ingenieur’ ingebed worden in het onderzoek van verwante onderzoeksdomeinen. Het personeel van deze hogeschoolopleidingen zal toegang krijgen tot wetenschappelijk onderzoek en hun taakbeschrijving moet het zelfstandig verrichten van wetenschappelijk onderzoek bevatten. Zij zullen aan dezelfde criteria van werving en bevordering beantwoorden als het academisch personeel aan de universiteiten. Ook de kwaliteitsbewaking moet inhoudelijk dezelfde worden als voor de huidige academische opleidingen. Bovendien zal het Accreditatieorgaan deze opleidingen aan dezelfde standaarden meten als de universitaire opleidingen. Deze academisering betekent evenwel niet dat de eigenheid van de ingenieursopleidingen aan de hogescholen enerzijds en de ingenieursopleidingen aan de universiteiten mag verloren gaan. Beide opleidingen zijn gegeerd in het beroepsleven, elk met zijn eigen specificaties en sterkten. De bestaande diversiteit in het opleidingenaanbod is een sterke troef die niet mag teniet gaan met de implementatie van Bologna. Deze academisering betekent evenmin dat de studieduur van de opleidingen industrieel ingenieur moet verlengd worden tot 5 jaar. De toevoeging van een kwalificatie bij de graad van bachelor of master, die verwijst naar de gevolgde opleiding, en al dan niet van een specificatie – zijnde "of arts", "of science" – moet de studenten en de beroepenwereld duidelijkheid verschaffen over de aard en de eigenheid van de gevolgde opleiding. Ook de in het ontwerp van decreet voorziene bescherming van de huidige bestaande titels ir. en Ing. kan aan deze duidelijkheid bijdragen".

Wordt ongetwijfeld vervolgd. Ing. Noël Lagast


GRAAD EN DIPLOMA

De BaMa in Nederland: p 28 september 2001 ging de Nederlandse Ministerraad akkoord met het wetsvoorstel van minister drs. Loek Hermans voor de invoering van de BaMa-structuur in het hoger onderwijs. Vanaf 1 september jongstleden werd deze structuur inmiddels door enkele universiteiten en hogescholen ingevoerd.

O

De nieuwe regering van Jan Peter Balkenende, die op 22 juli jongstleden werd beëdigd, wil verder werken aan de introductie van het Angelsaksisch BaMa-model. Dit zal onder meer het beleid uitmaken van de minister van onderwijs Maria Van der Hoeven, de enige vrouwelijke minister van de ploeg en van de staatssecretaris van onderwijs Annette Nijs. Zij erfden het BaMa-draaiboek van Loek Hermans. In het dossier steken nog een aantal onopgeloste problemen, zoals de financiering van bepaalde masteropleidingen in het voortgezet of vervolgonderwijs aan de hogescholen. We geven u een beknopt overzicht van de huidige stand van zaken in Nederland

Bachelor en master aan de hogescholen Voor de vierjarige opleidingen aan de 60 Nederlandse hogescholen (HBO’s), die vergelijkbaar zijn met onze graduaatopleidingen (3 jaar) en de Duitse Fachhochschulen (4 jaar), is de invoering van de BaMa niet ingrijpend. Ter herinnering: niet de duur van de opleiding, maar wel het behaalde eindniveau vormt het criterium voor internationale vergelijkbaarheid van opleidingen. Alle initiële HBO-opleidingen worden na 4 jaar afgesloten met een bachelor. Aan de hogeschool van Amsterdam gaat men er vanuit dat het HBO-niveau zal gehandhaafd blijven en dat daardoor de meeste afgestudeerden direct na het behalen van de bachelor aan de slag zullen gaan

28 I.M.-


en niet zullen wensen door te stromen naar een masteropleiding. De HBO-ingenieurs krijgen dus de titel van bachelor. Naar Angelsaksische overeenkomst wordt dit "B.Eng.» (Bachelor of Engineering), eventueel met toevoeging van HBO-ing". HBO-instellingen zullen ook een aantal voortgezette- of vervolgopleidingen mogen organiseren die leiden tot de wettelijk erkende graad van "master in …". Daarvoor moet er eerst nog een KB in de Staatscourant (het Nederlands staatsblad) verschijnen. De vorige regering was van plan om deze opleidingen te bekostigen. Weliswaar gaat het hier over heel specifieke opleidingen zoals: leraar speciaal onderwijs, de voortgezette kunstopleidingen, leraar voortgezet onderwijs van de eerste graad in algemene vakken en de hogere pedagogiek opleidingen. Maar voorlopig (dus na 1 september 2002) blijven ze nog steeds hun apart statuut behouden en reiken de instellingen nog geen bachelor en mastergraad uit. Voor de nieuwe Nederlandse minister voor onderwijs en haar collega staatssecretaris is er alvast werk aan de winkel. De nieuwe wet biedt de minister in de toekomst de mogelijkheid om ook andere masteropleidingen dan de bovenvermelde te bekostigen. Dit kan alleen via het uitvaardigen van afzonderlijke KB’s. Het staat de HBO–instellingen nochtans vrij om niet-bekostigde masteropleidingen in te richten. Ze leiden eveneens tot de wettelijk erkende graad van "master in ….". Het feit dat de hogescholen daarvoor van de overheid geen geld zullen ontvangen (althans volgens een beslissing van de vorige regering) zal het collegegeld fors doen stijgen. Het is maar de

een stand van zaken vraag welke HBO-er onder deze voorwaarde een dergelijke masteropleiding zal volgen. HBO’ers die in het bezit zijn van een bachelor krijgen nochtans ook de mogelijkheid om aan een universiteit een masteropleiding te volgen. Een afgeronde HBO-bacheloropleiding geeft echter niet automatisch een toegang tot een universitaire masteropleiding. HBO-bachelors dienen eerst aanvullend onderwijs (schakelprogramma) te volgen. Weliswaar hebben de hogescholen en de universiteiten daarover reeds afspraken gemaakt. Bachelor en master aan de Universiteiten In Nederland vallen de universiteiten onder het zogenaamde Wetenschappelijk Onderwijs (WO). De studieduur voor het behalen van de graad van bachelor aan een universiteit bedraagt 3 jaar. Ter onderscheid met de "HBO–bachelor" spreekt men in Nederland over een "wobachelor". Een wo-masteropleiding duurt in de regel één jaar. De studielast bedraagt 60 studiepunten (in het vorig stelsel was dit 42 punten). De studieduur van een onderzoeksmaster is 2 jaar. Na afloop van de bacheloropleiding kan men de universiteit verlaten, tijdelijk of blijvend. Van een volwaardige universitaire studie is er pas sprake wanneer men een womaster heeft behaald. Master of Science en Master Wie slaagt voor het examen van een initiële masteropleiding ontvangt, afhankelijk van het vakgebied van de opleiding, de titel van "Master of Arts" of "Master of Science". "Science" wordt gebruikt voor technische, natuurwetenschappelijke en wiskundige opleidingen. Ook voor maatschappijgerichte opleidingen die wiskundig georiënteerd zijn, wordt de toevoeging "Science" gebruikt. "Arts" gebruikt men voor alle overige studierichtingen. Degene die het examen van een postinitiële masteropleiding heeft afgelegd krijgt de titel "master in…". Dus zonder toevoeging van "Arts" of "Science". De gebruikelijke Nederlandse titels blijven bestaan. "Meester" (afkorting: mr.) als het gaat om een opleiding op het gebied van het recht en "doctorandus" (drs) in de overige gevallen. De doctoraalopleidingen worden omgevormd tot 3 studiefasen: bachelor en master, gevolgd door een 3-tal jaren voor onderzoekswerk en het proefschrift. Aan de twee Amsterdamse universiteiten zullen vanaf het cursusjaar 2003-2004 alle opleidingen in de BaMa-struc-

tuur worden aangeboden. De TU Delft stapte met ingang van september 2002 reeds over op de nieuwe structuur. Alle ingenieursfaculteiten bieden brede bacheloropleidingen aan (3 jaar) en gespecialiseerde masteropleidingen (2 jaar). Wie na een afgeronde TU-bacheloropleiding direct gaat werken krijgt nog geen ingenieurstitel. De masteropleiding wordt afgerond met de titel "Master of Science". De Nederlandse TU-ingenieurs behouden het recht om hun titel en de afkorting "ir" verder te gebruiken. Aan de TU’s zullen de gespecialiseerde masteropleidingen hoofdzakelijk in het Engels worden gedoceerd. Men hoopt daarmee een bredere internationale uitstraling aan de opleidingen te geven en (vooral) ook meer buitenlandse studenten aan te kunnen trekken. Kwaliteitstoetsen en accreditering In Nederland werd reeds heel wat voorbereidend studiewerk verricht in verband met het opstellen van «kwaliteitsnormen» en de accreditering van het hoger onderwijs. De accreditering van de opleidingen zal gebeuren door een daartoe op te richten Nationaal Accrediteringsorgaan (NAO), dat begin 2003 van start zal gaan. Men opteerde niet voor een internationale samenstelling van het accreditatieteam. Aan rapporten dienaangaande hebben ze in Nederland geen nood. Een voorlopig eindverslag kreeg de titel "prikkelen, presteren, en profileren". We besparen u de inhoud ervan. De stijl is die van de Nederlandse Staatcourant en die prikkelt allerminst de leeslust. In Vlaanderen zijn we op het vlak van rapporten en "decretale werkdocumenten" aardig op weg om onze Noorderburen te evenaren, zo niet te overtreffen. Hopelijk blijft er straks nog voldoende aandacht over voor de eigenlijke kernactiviteiten van het hoger onderwijs. En deze zijn nog steeds: les geven, studenten tijdens hun opleiding en vorming begeleiden, studeren, bijscholen, cursussen opstellen en aandacht hebben voor de vooruitgang van de wetenschap en het onderzoekswerk, weliswaar iedereen volgens zijn of haar aanleg, talent en mogelijkheid. Als de schrijvers van rapporten (die vaak niets te maken hebben met een of andere kernopdracht van het hoger onderwijs) de essentie van het onderwijs, maar niet vanuit hun kantoren uit het oog verliezen. Rapporteurs zijn er voldoende in aantal. Daarentegen is er een tekort aan mensen die met de eigenlijke kerntaken van het hoger onderwijs bezig zijn. Dit geldt zowel voor Nederland (zo werd me in Amsterdam beklemtoond) als voor ons land. Ing. Noël Lagast


INGENIEURSCARRIERE

Uitreiking VIK-prijs

Uitreiking VIK-prijs Naar jaarlijkse gewoonte reikte de VIK bij de proclamaties ook dit jaar de VIK-prijs uit in de hogescholen. De VIK-prijzen van 125 EUR worden uitgereikt aan eindwerken die de door de hogeschooldirecties worden voorgedragen.

N

"Stabiliteitsstudie van een appartementsgebouw". De promotoren waren Ing. J. Serneels en ir. W. Verbinnen van de firma Artecom. De prijs werd, namens het bestuur van de VIK-Afdeling Limburg, op 4 juli overhandigd door Ing. Sofie Knoops.

Hogeschool West-Vlaanderen Katholieke Hogeschool Sint-Lieven Op 2 juli 2002 werd door Ing. René Peeters, voorzitter van de VIK-Regionale Afdeling Oost-Vlaanderen, ter gelegenheid van de Plechtige Proclamatie van het departement industrieel ingenieur van KaHo-Sint-Lieven, namens de VIK de prijs uitgereikt aan de laureaten Ing. Catherine Blomme en Ing. Pieter De Schryver.

"Studie en ontwerp van een Dual HDSDI-generator" is de titel van het eindwerk waarmee Ing. Steven Detremmerie, Afdeling Elektronica van de Hogeschool West-Vlaanderen te Kortrijk, de VIK-prijs won. Ing. An Dermaux, bestuurslid, mocht de prijs overhandigen. De promotoren waren de heren E. Wardenier en H. Soubry van Barco Kuurne.

Hogeschool Gent

KHBO Oostende

Op 29 juli 2002 kon de VIK-prijs voor de laureaat van de Hogeschool Gent overhandigd worden aan Ing. Dieter Roefs. Aan Ing. ***** werd de prijs van ATIG bezorgd. Beide prijzen werden uitgereikt door Ing. Marnix Demil, Ondervoorzitter van de Regionale Afdeling Oost-Vlaanderen.

De VIK-prijs in de KHBO ging naar Ing. Davy Clepp van de Afdeling Bouwkunde. Ir. Marc Spegelaere was de promotor van zijn eindwerk "Opmaken van software (Visual Basic) voor de berekening van buiging op belaste elementen. De prijs werd overhandigd door Ing. Hans Dufoer, voorzitter van de VIKAfdeling NoordWest-Vlaanderen.

Groep T – Technologische Hogeschool Leuven Op 28 juni 2002 vond de diploma-uitreiking plaats op de Hogeschool Groep T te Leuven. De VIK-prijs, overhandigd door Ing. Bart Van Orshoven, voorzitter van de Afdeling Leuven–Hageland, ging dit jaar naar Ing. Kurt De Smet voor zijn eindwerk "Optimalisatie van het dynamisch gedrag van een bestaande EM shakeropstelling" gerealiseerd in de onderneming Tenneco Automotive Europe N.V. (Monroe) te SintTruiden. Promotor Guido Ceulemans en copromotor Gert Vanhees mogen fier zijn op deze ingenieur, Kurt kaapte immers niet enkel de VIK-prijs weg, hij was ook de enige student die zijn diploma behaalde met de grootste onderscheiding.

Katholieke Hogeschool Limburg Op vrijdag 28 juni reikte Ing. Wendy Berden namens de VIK-Afdeling Limburg de VIK-prijs uit in de KHLim. De laureaat was Ing. Davy Biesmans, specialiteit Chemie, met zijn eindwerk "The development of a method for kinetic studies on UV-induced thialene polymerisation reactions by means of rapid scan fourier transform infrared spectroscopy". De promotoren waren: drs. E. Houben en dr.Sc. E. Van Hoof.

K a t h o l i e k e Hogeschool Kempen Ing. Jan Claes, van de Afdeling Elektronica, was de laureaat met zijn eindwerk "Geavanceerde temporeel-recursieve ruisreductie". Promotoren waren J. Stessen en J. Van Gorp. Voor de afdeling Landbouw- en biotechnologie ging de VIK-prijs naar Ing. Hans Muyshondt met zijn eindwerk "Eurepgap-certificaat voor de primaire productie. Veiligheids- en kwaliteitsgarantie in de landbouw". Ing. Jo Loos mocht de VIK-prijzen overhandigen.

Erasmushogeschool Ing. Roland Mortier, voorzitter van de VIK-Afdeling Brussel-Halle-Vilvoorde overhandigde de VIK-prijs aan Ing. Elke Tondeur van de Afdeling Vliegtuigmechanica voor haar eindwerk "Gevolg van het uitschakelen van thrust reserver op remmen & banden".

Hogeschool Limburg De VIK-prijs werd toegekend aan Ing. Els Van Leemputten van de Afdeling Bouwkunde, voor haar eindwerk:

30 I.M.-


Francine Demaret

INGENIEURSCARRIERE

Ingenieurs bieden hun diensten aan

02057: Ing. (ICT, 2002). Vrij: onmiddellijk. Talen: N,E,F,D, Italiaans. Ervaring: stage + eindwerk bij Mobistar nv, gsm provider; ERASMUS-uitwisselingsproject aan de Universiteit van Rome (voor 4 maanden). Belangstelling: IT, automatisering, machinebouw, industriële installaties, industriële informatica, industriële elektronica. Verkiest Vlaanderen en buitenland. 02058: Ing. (Bouwkunde, 2001). Vrij: onmiddellijk. Talen N,E (goed), F,D (basis). Ervaring: eerste werkervaring: stage bij Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap; eindwerk. Belangstelling: wegenbouw en infrastructuur. Verkiest Vlaanderen. 02059: Ing. (Elektronica, 1989). Vrij: na opzeg. Talen: N,F,D,E, Pools. Ervaring: 8 jaar support engineer pneumatiek, 4 jaar sales engineer. Belangstelling: robotica, beeldverwerking, aandrijftechniek, microsystemen, industriële automatisering en motion controllers. Verkiest Vlaanderen, BELUX. 02060: Ing. (Elektronica, 1997). Vrij: onmiddellijk. Talen: N,F,E,D. Ervaring: servicemanager BENELUX voor industriële gasdetectie en wateranalyse installaties. Belangstelling: technisch of commercieel management leverancier industriële instrumentatie. 02061: Ing. (Chemie, 2002). Vrij: onmiddellijk. Talen: N,E,F,D. Ervaring: stage in Duitsland 'Synthesis and testing of high solid polyesters'. Belangstelling: kunststoffenindustrie, chemie in het algemeen. Verkiest West- of Oost-Vlaanderen. 02062: Ing. (Ontwerptechnieken, 2001). Vrij: onmiddellijk. Talen: N,F,E. Ervaring: voorzitter/materiaalmeester computervereniging (Computer Forum KaHo). Belangstelling: computernetwerken, webdevelopment. Verkiest Vlaanderen. 02063: Ing. (Elektronica, 1995). Vrij: onmiddellijk. Talen N,E. Ervaring: Unix, verantwoordelijke IT afdeling, prof. audio en video, kabel tv. Belangstelling: ICT, telecom en ontwikkeling. Verkiest Antwerpen, Brabant en Oost-Vlaanderen.

02064: Ing. (ICT, 2002). Vrij: onmiddellijk. Talen: N,E,D,F. Ervaring: thesis dataverwerking in wegtransport, vakantiejobs netwerkbeheer KBC, eindcontrole printplaten Robosoft. Belangstelling: netwerkbeheer, ERP en programmeren. Verkiest OostVlaanderen. 02065: Ing. (Tuinbouw, 2001). Vrij: onmiddellijk. Talen: N,E,F. Ervaring: stage bij PCF te Gorsem. Belangstelling: tuinbouw, milieu en biotechnologie. Verkiest Limburg, Antwerpen en Vlaams-Brabant. 02066: Ing. (Chemie, 1995). Talen: N,F,E. Ervaring: productieleiding in fijnchemie, productiemanagement speciale gassen. Belangstelling: chemische productie. 02067: Ing. (Chemie, 1986). Vrij: onmiddellijk. Talen N,E,D,F. Ervaring: productieverantwoordelijke in diverse bedrijven. Belangstelling: productie, chemie en bouw. Verkiest Vlaanderen. 02068: Ing. (Landbouw- en voedingsindustrieën, 2002). Vrij: september 2002. Talen N,E,F noties D, Spaans. Ervaring: vakantiejob als laborant in voedingsbedrijf, 3 maanden stage in Spanje (eindwerk). 02069: Ing. (Elektronica, 1987). Vrij: onmiddellijk. Talen N,E,F. Ervaring: ontwerp van pcb's, implementatie van pc's, support toegepaste informatica, productie en kwaliteitscontrole. Belangstelling: medische branche, industriële ontwikkeling. Verkiest Vlaanderen, Vlaams-Brabant en Antwerpen. 02070: Ing. (Chemie, 1990). Vrij: 13 september 2002. Talen: N,E,F,D. Ervaring: onderzoek & ontwikkeling, technische klantenondersteuning. Belangstelling: kunststof en petroleumindustrie. Verkiest Vlaanderen, Verenigd Koninkrijk, Ierland, Australië en Nieuw-Zeeland. 02071: Ing. (Automatisering, 2001). Vrij: onmiddellijk. Talen N,F,E. Ervaring: bijkomende opleiding bedrijfskunde (EHSAL). Belangstelling: elektriciteit, procestechnieken, hydraulica. Verkiest Brabant, Oost- en West-Vlaanderen.

Werkgevers die in verbinding wensen te komen met één of meer van deze ingenieurs, kunnen zich wenden tot het VIK-secretariaat, Ingrid Van Damme, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel.: 03 259 11 16, fax: 03 259 11 01, of via de VIK-website: www.vik.be/jobdienst Leden die een dienstaanbieding willen laten opnemen in de Ingenieursmededelingen mailen het formuliertje op www.vik.be/jobdienst naar de VIK. Op papier kan ook: achteraan in deze IM staat ook een formulier. Stuur het naar VIK-secretariaat, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected].


INGENIEUR EN VORMING

Cursusoverzicht najaar 2002 vanaf september 2002 TECHNOLOGIE

Meet-en regeltechniek Explosiebeveiliging

1D*A

15.11

Ontwerp van stuurkringen met een veiligheidsfunctie

Scheikunde Droogtechnologie

7V*A

14.09

Stabiliteit van dispersies

6V*A

09.11

2D*A

20.11

4V*A

23.11

Veiligheidscoördinatie bouw

3A*A

18.09

Veiligheid bij ind. robots en

Realisatie van bouwputten

9A*A

01.10

geautomatiseerde bewerkingssystemen

Bouwgebreken

4N*A

14.11

Verbindingstechnieken

Paalfunderingen

4A*A

01.10

Schroefdraadverbindingen: van ontwerp

Betonbouw deel 1

6A*G

13.11

tot uitvoering

4A1V*H 30.09

Corrosie Verf en haar toepassingen

12.10

Veiligheid

Bouwkunde

Betonrenovatie + praktijk

2V*A

5A*A

18.11

Voeding Cleaning in Place (CIP)

4A*A

06.11

Verpakking van voeding

3N*A

22.11

Elektriciteit- Elektronica

BEDRIJFSKUNDE

Aardingssystemen (TT,TN,IT) in industriële elektrische installaties

3A*A

05.12

Arbeidsanalyse

Frequentieregelaars

2A*A

30.09

Werkmethodeverbetering in productieomgeving 5A*A

23.09

Werkmethodeverbetering in productieomgeving 2D*Br

11.10

Tijdstudie en normtijden

2D*Br

27.11

3A*A

17.09

5A*A

17.09

1D*A

09.12

Elektrische en elektromechanische schema’s tekenen

4A*A

18.11

Elektrische installaties bij gasontploffingsgevaar

Productiviteitsverbetering in niet-productie 2D*A

21.11

en ondersteunende processen

Energie - Koeltechnieken Inzicht in het energiegebeuren van uw bedrijf 1D*A

12.12

Beheer van gebouwen

Micro en kleine WKK-groepen

1N*A

18.11

Facility Management

Klimatisatie van gebouwen

5D*A

15.11

Basiscursus koeltechniek

5A*A

25.09

Basis koeltechniek: vervolg

4A*A

13.11

De nieuwe ISO 9001

8D*A

09.10

Interne auditor

1D*A

18.10

5A*G

07.11

Het meten van klantentevredenheid

4N*A

03.10

Ontwerpen koelinstallaties Stoom in de procestechniek

Kunststoffen Workshop: spuitgieten van kunststoffen

4D*GO

02.10

3N*A

06.11

Normen en technische data van kunststofgrondstoffen

3V*Z

30.11

Recycling van kunststoffen: wat is de status? 3A*A

13.11

Decoreren en oppervlakteveredeling van kunststoffen

28.11

Kwaliteitstechnieken voor procesverbetering 5A*A

10.10

Logistiek Supply Chain management

7A*A

05.11

3D*A

11.10

Milieu (gelden als bijscholing milieucoördinator) Regenwatergebruik

1N*A

21.10

Ontwerp van fysico-chemische en industriële biologische afvalwaterzuiveringsstations

9A*A

02.10

5A*A

04.11

Afval- en emissiepreventie (AEP)

1N*A

25.09

1A*A

03.12

1A*A

19.11

13.09

Opstart en onderhoud van een 8A*G

24.10

bedrijfsafvalstoffenpark Eco-mapping: visueel gereedschap om

Hydrauliek: Componenten en basisschakelingen 6V*A

05.10

Begrippen van sterkteleer voor niet specialisten 9A*G

03.10

Mechanische dichtingen

2D*A

07.11

Onderhoud

Basiscursus stans-, plooi- en dieptrekmatrijzen 6A*A

06.11

De werkvoorbereider als kostenbespaarder3D*A

milieurisico’s te inventariseren

Ontwerpen van pijpleidinginstallaties

3V*A

28.09

Implementeren van een computer-

Compressoren

3D*A

29.11

ondersteund onderhoudsbeheer

1D*A

Flensverbindingen

3V*A

16.11

TPM: Total Productive Maintenance

2D*A

06.12

6D*A

26.09

Naar een efficiënt MRO-beheer

2A*A

18.11

Toegepaste Vacuümtechniek

32 I.M.-

20.11

4N*A

09.10

Mechanica Piping & engineering

2A*A

Het EFQM business excellence model

3N*A

Composieten of glasvezelversterkte kunststoffen

FMEA: Failure Mode and Effects Analysis

Inkoop

Rubber: soorten, additieven en verwerking tot eindartikel

Kwaliteit


03.12

Basiscursus onderhoudskunde en –management 5D*A

07.11

Predictief onderhoud

6A*A

02.10

Industriële afzuigingen

2D*A

22.10

Basiscursus projectplanning en -management 3D*A

19.09

Projecting

Human Resources People Management

gevorderden

2D*A

21.11 13.11

Projectbeheersing en projectmatig werken 4D*A

16.11


26.11

MS Project: werken met het softwarepakket 2D*A

08.10

MS Project als bedrijfstool

17.12

1D*A

INFORMATICA & COMMUNICATIE TECHNOLOGIE Algemeen

2D*A

08.10

2A*A

26.11

Laaggeschoolde arbeidskrachten in dienst nemen en… in dienst houden


25.11

Houden van functioneringsgesprekken met medewerkers

Projectplanning en –management voor

4A*A

SOCIALE EN PERSOONLIJKE VAARDIGHEDEN Communicatie De winnende presentatie

1D*A

Technisch raad geven als ingenieur

3D*A

18.12 22.11

De Fieldservice-engineer.

2D*A

08.11

Presentaties in Powerpoint

1D*B

10.10

Strategisch rapporteren

1D*B

24.10

Leidinggeven

Hoe gebruiksvriendelijke interfaces bouwen? 2D*A

20.11

PC-onderhoud

5A*A

19.11

3A*A

01.10

Hoe gebruiksvriendelijke websites bouwen? 2D*A

11.12

Elektronische Data Communicatie

Internet

Effectief leidinggeven

8A*A

17.09

2D*A

28.11

Brainmapping

1D*G

16.10

Assertiviteitstraining

3D*G

12.11

positieve stresshantering

4V*G

06.11

Geheugentraining

4N*A

26.09

Invloed uitoefenen door persoonlijke kracht 2D*A

15.11

Leiding nemen en krijgen

Persoonlijke Effectiviteit

Ontwikkelen van Emotionele Intelligentie en

Netwerken & telecommunicatie Networking Technologies

8A*A

16.09

TCP/IP: Hands on

4D*A

28.09

Voice over IP in slechts 2 avonden

2A*A

20.11

TCP/IP in slechts 2 avonden

2A*A

16.10

Team

Bekabelingssystemen in slechts 2 avonden 2A*A

06.11

Team management

4A*A

12.11

Omgaan met groepsdynamiek

3D*G

03.12

Verkopen voor ingenieurs

5A*A

21.11

Commerciële onderhandelingstechnieken

5A*A

07.11

PC-Trainingen Web scripting: JavaScript

3D*A 16.01.03

Workshop – Databank programmatie met Visual Basic (VB.NET)

3D*A

21.11

Professionele MS Access oplossingen

3D*A

06.12

VBA Excel workshop

3D*A

05.12

3D*A

20.09

Applicaties ontwerpen met Visual Basic & VB.NET Gevorderde Visual Basic (VB.NET): Herbruikbare componenten ontwikkelen

3D*A 17.01.03

AutoCAD training

6A*A

18.09

AutoCAD training

3D*A

11.10

Rapportering via Crystal Reports

Verkoop

Legende A = avond N = namiddag V = voormiddag D = dag

*A = Antwerpen *G = Gent *H = Hasselt *Z = Zellik

*B = Brussel *Br = Brugge *GO = Gent + Oostakker

3A*A

05.12

AutoCAD voor gevorderden

5A*A

13.11

Windows 2000 Networking

7A*A

17.09

MS SQL Server

3D*A

18.11

Contact: VIK-secretariaat, Noël Aelbrecht, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel. 03 259 11 05, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected]

20.11

SYMPOSIA

MANAGEMENT

Meer informatie over ons opleidingsprogramma kan men vinden op de VIK-website: http://www.vik.be of in de Gids Permanente Vorming najaar 2002.

Algemeen Knowledge management d.m.v. de TINK methodologie

1D*A

Industrial engineering en Lean Manufacturing3D*A

02.12

Wetgeving op de overheidsopdrachten

18.11

1N*A

Financieel Basis in het balans lezen

2D*A

18.04

Basis in het financiële beleid

4D*A

05.03

Businessplanning

4A*A

01.10

04.10.02:

Hygiënisch ontwerp van sanitaire installaties voor de voedings- en farmaceutische industrie, Ekeren

Een uitgebreide folder met verdere informatie kan men aanvragen bij de VIK, Ria Brughmans, tel. 03 259 11 06, e-mail: [email protected]


INGENIEUR EN VORMING

VIK-MASTERS LANGLOPENDE PROGRAMMA’S

Aanvullende vorming voor preventieadviseurs niveau 1&2 Aanvullende vorming voor preventieadviseurs niveau 1 via overgangsniveau Aanvullende vorming Milieucoördinator A & B – Gent Aanvullende vorming Milieucoördinator A & B – SintKatelijne-Waver Aanvullende vorming coördinatoren inzake veiligheid & gezondheid op tijdelijke of mobiele werkplaatsen niveau A & B

MASTERPROGRAMMA’S

Master Master Master Master Master Master Master Master

in Bouwmanagement in Informatietechnologie in Productieautomatisering in Communication Technology in Integraal Onderhoudsmanagement (vj ’03) in Projectmanagement (voorjaar 2003) in Plastics Management (voorjaar 2003) in Logistiek Management (najaar 2003)

M ASTER IN BOUWMANAGEMENT 9de promotie De bestaande managementopleidingen benadrukken vooral de financiële beleidsaspecten, beter bekend als ‘Financial Management’. Enerzijds komen ingenieurs in hun opleiding weinig of niet in contact met de management-, financiële- en juridische aspecten die nochtans een fundamenteel onderdeel van hun verantwoordelijkheid uitmaken. Anderzijds komen economisten in hun opleiding te weinig in contact met de typische productie (constructie) en logistieke aspecten van het bouwgebeuren. De snelle ontwikkelingen in planning-, beheer- en informatietechnologieën, gepaard gaande met een steeds toenemende druk gericht op een efficiënt bouwproces en kwalitatief beter eindproduct, stellen strengere eisen aan het Bouwmanagement. Meer en meer groeit de bewustwording dat de verschillende beleidsfuncties, zoals productie, werfbeheer, logistiek, financiën, veiligheids- en milieubeheer, marketing, personeel en informatica, onderling onverbreekbaar met elkaar zijn verbonden. Zo is het een algemeen fenomeen geworden dat de muur die tussen werf, diensten en administratie bestond, geleidelijk aan wordt neergehaald en dat alle afdelingen steeds meer en meer bij elkaar te rade gaan om bepaalde toepassingen en ideeën over te dragen op hun omgeving. De behoefte aan een geïntegreerde kijk op de managementfunctie in al haar aspecten laat zich dan ook alsmaar sterker voelen. Het programma heeft tot doel dit algemeen inzicht in het management te verhogen en een geïntegreerd

34 I.M.-


beeld van het globale bouwmanagement te geven. Het programma analyseert de productie(werf) en andere functies vanuit een managementbenadering, toont de bijdrage aan die ze leveren aan de concurrentiekracht van de bouwonderneming en bespreekt de raakvlakken en interacties met deze andere ondernemingsfuncties. Boven het verwerven van theoretische inzichten staat het ‘praktiseren’ van een polyvalente managementopdracht in de bouw centraal in deze totaalopleiding. PROGRAMMA Algemeen strategisch management in de bouw; organisatorische aspecten; financiële aspecten; milieu; kwaliteitsbeleid in de bouw; veiligheid; aankoopbeleid; commercieel beleid; juridische aspecten; bouwprojecten in een internationale context; logistiek; human resources; informatica-aspecten; management van bouwprojecten; werforganisatie. PRAKTISCH Organisatie: de Vlaamse Ingenieurskamer (VIK), het De Nayer Instituut, de Vlaamse Confederatie Bouw (VCB) en het Sint-Lucas-Architectuurinstituut Aanvang: 21 september 2002 Wanneer: op vrijdagavond van 19u00 tot 22u00 en zaterdagvoormiddag van 09u00 tot 12u00. Op enkele zaterdagen wordt ook in de namiddag les gegeven. Tijdens de schoolvakanties worden geen lessen gegeven. Einde: juni 2003 Plaats: De Nayer Instituut, Jan De Nayerlaan 5, SintKatelijne-Waver Prijs (excl. BTW): 3.120 EUR voor leden VIK/NIRIA/ VCB/EYE/NUG/ afgestudeerden De Nayer/SintLucas; 3.480 EUR voor anderen. Cursusteksten en verfrissingen inbegrepen. Het aantal deelnemers is beperkt!

M ASTER IN PRODUCTIE & AUTOMATISERING 5de promotie Meer dan ooit blijkt er in onze hedendaagse productiebedrijven een nood te bestaan aan degelijke kennis met betrekking tot automatisering. De scherpe concurrentie in de verschillende sectoren vergt immers van onze ondernemers aandacht voor kwaliteit, kostprijs en correcte levering. Eén van de middelen die hen kan helpen om aan deze eisen van de klant te voldoen, vinden we terug in het geheel of gedeeltelijk automatiseren van het productiegebeuren. De huidige vraag naar industrieel ingenieurs gespecialiseerd in productieautomatisering is dan ook enorm hoog. Het aanbod van gespecialiseerde ingenieurs in deze richting is evenwel te gering.

De ‘Master in Productieautomatisering’ biedt enerzijds een deskundige verdieping en verbreding van de kennis van automatisering van discrete productieprocessen. Hij brengt anderzijds ook de nodige managementmethodiek bij om volwaardig te kunnen participeren in multidisciplinaire projecten. De master is modulair opgebouwd. Zo komt de module ‘Management en methode’ tegemoet aan de noden van het management in het bedrijf. Samen met de andere modules (‘Technische middelen’ en ‘Uit de praktijk’) beantwoordt deze master aan de noden van de ingenieurs die actief wensen te zijn op het vlak van productieautomatisering. Niet alleen de ingenieurs die verantwoordelijk zijn voor het concept van de productieautomatisering, maar ook de ingenieurs-uitvoerders, de ingenieurs onderhoud en management zullen ongetwijfeld baat hebben bij het volgen van deze master. De master bestaat voor meer dan een derde uit praktische lessen en sluit af met een aantal ervaringen van mensen die het invoeren van automatisering van nabij hebben meegemaakt in een reële bedrijfssituatie. Op het einde van de masteropleiding wordt van iedere deelnemer verwacht zijn kennis en kunde op het gebied van productieautomatisering te demonstreren aan de hand van een door hem uitgewerkte case. PROGRAMMA Management en methode; technische middelen; uit de praktijk; project. De module ‘Management en methode’ en de module ‘Technische middelen’ kunnen losstaand van de master gevolgd worden. PRAKTISCH Organisatie: de Vlaamse Ingenieurskamer (VIK) en de Karel de Grote Hogeschool in samenwerking met het VDAB-trainings- en opleidingscentrum van Vilvoorde. Aanvang: 24 september 2002 Wanneer: op dinsdagavond van 19u00 tot 22u00 en zaterdagvoormiddag van 09u00 tot 12u00. Tijdens de schoolvakanties worden geen lessen gegeven. Einde lessen: juni 2003 Plaats: Karel de Grote Hogeschool, Salesianenlaan 30, Hoboken. Enkele sessies zullen omwille van de vereiste apparatuur op een andere locatie gegeven worden. Prijs (excl. BTW): 3.120 EUR voor leden VIK/NIRIA/ EYE/NUG, afgestudeerden en personeel Karel de Grote Hogeschool evenals personeel VDAB; 3.480 EUR voor anderen. Cursusteksten, een aantal CDrom’s en verfrissingen inbegrepen. Het aantal deelnemers is beperkt!

M ASTER IN INFORMATIETECHNOLOGIE 10de promotie De stormachtige ontwikkeling van de informatica werkte een sterke specialisering in de hand, waarbij iedereen poogde om op zijn beperkt domein zo goed mogelijk de technologische evolutie te volgen. Dit ging echter ten koste van het algemeen inzicht in de globaliteit van de informatietechnologie. In de praktijk werd meestal gekozen voor de meest geschikte oplossing binnen de gekende technologie in plaats van voor de meest optimale.

Dit masterprogramma biedt daarom zowel aan de verantwoordelijke van de verschillende sectoren als aan de informatici zelf een algemeen beeld van de complexe informatietechnologie. Door de bundeling van hun complementaire knowhow hebben de Vlaamse Ingenieurskamer en de Katholieke Hogeschool Kempen een grote inspanning geleverd om aan de noden uit het bedrijfsleven tegemoet te komen. De "Master in Informatietechnologie" stelt zich tot doel om een blikverruimende opleiding te verstrekken. Het programma wil de deelnemers een totaalbeeld bieden van de huidige ontwikkelingen van de informatietechnologie. De opleiding, die wegens aanhoudend succes voor de tiende maal van start gaat, wordt jaarlijks geactualiseerd en aangepast aan nieuwe evoluties. Het certificaat wordt verleend op grond van de resultaten van een scriptie die voor een jury verdedigd word en de inzet tijdens de opleiding. PROGRAMMA Hardware; Operating Systems; Databases; Software Ontwikkeling; Datacommunicatie; Netwerken; Toepassingen; Beheer PRAKTISCH Organisatie: De Vlaamse Ingenieurskamer (VIK) en de Katholieke Hogeschool Kempen (KHK) Aanvang: 20 september 2002 Wanneer: op dinsdagavond van 19u00 tot 22u00 en zaterdagvoormiddag van 09u00 tot 12u00. Tijdens de schoolvakanties worden geen lessen gegeven. Einde: juni 2003 Plaats: Katholieke Hogeschool Kempen, Campus HIKempen, Kleinhoefstraat 4, Geel Prijs (excl. BTW): 3.120 EUR voor leden VIK/NIRIA/ EYE/NUG/ afgestudeerden KHK; 3.480 EUR voor anderen. Cursusteksten en verfrissingen inbegrepen. Het aantal deelnemers is beperkt !!!

M ASTER IN COMMUNICATION TECHNOLOGY 5de promotie Ongetwijfeld is het einde van deze eeuw gekenmerkt door een explosieve toename van nieuwe ontwikkelingen op het vlak van de telematica. Door toepassing van de Informatie- en Communicatietechnologie, kortweg ICT, verlopen technologische veranderingen alsmaar vlugger. Deze ICT-cultuur integreren in de eigen bedrijfsomgeving is van strategisch belang geworden om als bedrijf zijn concurrentiepositie veilig te stellen voor het volgend millennium. De snel evoluerende informatiesamenleving vereist dan ook een voortdurende actualisatie van de kennis. De liberalisering van de telecommarkt maakt bovendien dat zowel via de publieke als de privé-sector betrouwbare diensten met een hoge graad van toegankelijkheid worden aangeboden. De kennismaatschappij van morgen heeft daarom meer dan ooit nood aan specialisten in de communicatietechnologie.


INGENIEUR EN VORMING VIK-MASTERS De Master in Communicatie Technologie (MCT) vertrekt van deze vaststelling. Uniek is dat bij de samenstelling van de programma-inhoud de markt met zijn huidige noden als leidraad dient. Praktijkgerichtheid primeert zonder dat daarbij de noodzakelijke basistheorie wordt vergeten. Maar techniek alleen volstaat niet. Economische overwegingen en inzicht in de markt en haar aanbieders zijn noodzakelijk om met kennis van zaken verantwoorde beslissingen en investeringen te kunnen uitvoeren. Van het totaal urenpakket zijn er dan ook vele voorbehouden voor cases, er worden praktijksessies en bedrijfsbezoeken ingelast. PROGRAMMA Het totale Masterprogramma beslaat 180 uren en is onderverdeeld in 12 modules. De meeste worden afgesloten met een case of met een praktijksessie. In wat volgt worden steeds een aantal behandelde topics opgesomd. Introductie: De technologische evolutie en de telecommarkt Transmissie Media: Bekabelingsystemen, transmissielijnen en antennes Protocollen and Protocol Stacks: Het OSI model als standaard. Komen o.a. aan bod: TCP-IP, SNA, ... Telefonie: hier maakt men kennis met PABX, CTI, Call Centers (ACD, TAPI, Voice Over IP,º), Services (Voice Mail,º) en Videoconferencing, Protocols (DPNSS, QSIG,º) Local Area Networks: Topologie, transmissiemedia en gestructureerde bekabeling, Ethernet, Token Bus, Token Ring, FDDI, Repeaters, Bridges, Routers, Switches Wide Area- & Metropolitan Area Networks: Modems and muxes, Network protocollen en architecturen, De technologie van Packet switching, Frame Relay en ATM, Telecom Operators, X.25, N-ISDN, B-ISDN, PSTN, Internet, Superhighways, SDH en PDH, DWDM Mobiele Communicatie: hier wordt verklaard wat GSM, GPRS, ERMES, DAB, UMTS inhouden, Wireless LAN’s, Radio netwerken en Satellietsystemen (Network) Operating Systems: Novell Netware, Microsoft Windows 2000, Unix / Linux, VMS en MVS Applicaties: Back Office, Databases (Oracle, SQL,º), EDI, X.400 en E-mail, Voice & Video technologies, Groupware & workflow management (intranet, extranet) Netwerk Management: Operations en Management, Security, Network Management: SNMP – RMON Telecom Operators and (Internet) Service Providers: de Europese Markt en de geboden services De reglementen en wettelijke verplichtingen. De Belgische wetten in een Europese context

36 I.M.-


PRAKTISCH Organisatie: de studiegroep "Telematica" van de Vlaamse Ingenieurskamer (VIK) en het De Nayer instituut Aanvang: 5 oktober 2002 Wanneer: op dinsdagavond van 19u00 tot 22u00 en zaterdagvoormiddag van 09u00 tot 12u00. Tijdens de schoolvakanties worden geen lessen gegeven Plaats: De Nayer Instituut, Jan De Nayerlaan 5, SintKatelijne-Waver Einde: juni 2003 Prijs (excl. BTW): 3.120 EUR voor leden VIK/NIRIA/ EYE/NUG/ afgestudeerden De Nayer Instituut; 3.480 EUR voor anderen. Cursusteksten en verfrissingen inbegrepen. Het aantal deelnemers is beperkt!

O PLEIDING MILIEUCOÖRDINATOR De VIK en het De Nayer Instituut slaan de handen opnieuw in mekaar voor het programma "Aanvullende vorming Milieucoördinator - type A en B" op basis van de wettelijke bepalingen terzake. De aanvraag voor hernieuwing van de erkenning wordt ingediend bij de bevoegde overheid. De cursus start in september 2002 en loopt tot juni 2003 met een eindwerkverdediging begin september 2003. Diverse modules (milieuzorg - bodemsanering - lucht - water - ....) worden opengesteld voor andere geïnteresseerden. Na het volgen van de volledige cursus en het slagen in examens en eindwerk bekomt men het certificaat type A of B. Na het volgen van een module bekomt men een aanwezigheidsattest (permanente vorming).

Een uitgebreide folder over deze opleidingen is te bekomen op het VIK-secretariaat, Ria Brughmans, tel. 03 259 11 06, e-mail: [email protected]

STUDIEGROEPEN BEDRIJFSBELEID Lezing: "Balanced Scorecard (BSC)" dinsdag 12 november 2002 De Balanced Scorecard (BSC) is een geheel van bedrijfsmaatstaven, gekoppeld aan Visie, Missie en Strategische Doelstellingen van de onderneming. Volgens Kaplan & Norton is BSC in vier categorieën te verdelen, nl. financieel, klant, interne werking, innovatie en groei. Met BSC kan de bedrijfsleiding prestatie-metingsdomeinen vaststellen (vb. personeel) en deze afstemmen op huidige en toekomstige strategieën. De BSC wordt gebruikt voor het aanleggen van alge-

meen aanvaarde maatstaven die managers begrijpen, om het evenwicht te bewaren tussen financiële en niet-financiële maatstaven, om verbanden te leggen tussen strategische en operationele maatstaven, voor het zichtbaar maken van mogelijkheden voor verbetering, als motivatie voor kwaliteitsverbetering. De BSC-resultaten maken het mogelijk om problemen in de organisatie te signaleren en erop te reageren. Medewerkers worden regelmatig en duidelijk op de hoogte gebracht van zowel de maatstaven als de vooruitgang die geboekt wordt. We tonen hoe de informatie van deze flexibele meethmethode overzichtelijk in kaart gebracht wordt.

PRAKTISCH Plaats: VIK-huis Wommelgem, Herentalsebaan 643, Wommelgem Datum: dinsdag 12 november 2002 om 20u00 Spreker: Ing. Walter Van Dessel Kosten voor inschrijving: gratis voor de leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 8,00 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

Lezing: "Flow Process Chart (FPC)" dinsdag 8 oktober 2002 Flow Process Chart ( FPC ), ook wel procesanalyse genoemd, is een zeer krachtig hulpmiddel om de procesflow van een (pro-

ductie-)proces vast te leggen, te kwantificeren en te analyseren, teneinde deze processen van hieruit soms zeer drastisch te kunnen verbeteren. De kracht van dit middel ligt hierin, dat door de analysetechniek de in het proces opgesloten verliezen - ook wel "WASTE" genoemd - duidelijk vastgelegd en gevisualiseerd worden.

PRAKTISCH Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem Datum: dinsdag 8 oktober 2002 om 20u00 Spreker: Ing. Harald van der Avoird, Trainer-Consultant, TPN Kosten voor inschrijving: gratis voor de leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 10 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

ELEKTRICITEIT Nieuwe start! Na een pauze van bijna een jaar gaat de Studiegroep Elektriciteit opnieuw van start. Doel: Een platform vormen waar beroepsmensen en studenten ervaring kunnen uitwisselen en interessante informatie aan elkaar kunnen doorspelen. Industrieel ingenieurs de kans geven om hun kennis, hun vaardigheden en de nieuwste technieken binnen hun vakgebied te optimaliseren.

De studiegroep groepeert industrieel ingenieurs werkzaam in studiebureaus, privé, openbare instellingen en onderwijs, dit zowel op zelfstandige basis als op werknemerniveau. Studenten zijn meer dan welkom!

De eerste vergadering heeft plaats op maandag 7 oktober 2002 om 20u00 in het VIK-Huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem. De andere kernvergaderingen hebben plaats op 02/12/02; 03/02/03;07/04/03 en 02/06/03. Voor meer informatie of inschrijving: Katrien Van Vosselen, [email protected], 03 259 11 07. I.M.- AUGUSTUS-SEPTEMBER 2002 37

STUDIEGROEPEN DROGE STOF BEHANDELIND (DSB) De VIK-studiegroep Pijpleidingen is de laatste jaren erg actief. Het thema "Pneumatisch transport van droge stof" werd verscheidene keren besproken in deze studiegroep. Bij heel wat deelnemers blijkt er nood te bestaan aan een grondiger studie van droge stof behandeling. Daarom werd besloten om een forum op te richten waar ingenieurs uit verschillende branches met elkaar in contact kunnen komen en van gedachten wisselen rond droge stof behandeling, met uiteraard aandacht voor recente en nieuwe ontwikkelingen. Hierbij wordt gedacht aan transport en behandeling van stortgoederen (pneumatisch en mechanisch transport, silo-bevulling, big-bag lossing, …), verpakken en palletiseren, processing (malen, breken, zeven, mengen, …), doseren, extruderen, … en zoveel meer! Deze VIK-Studiegroep Droge Stof Behandeling (DSB) zal instaan voor het organiseren van vorming, het stimuleren van studie en lezingen en de uitwisseling van ervaringen rondom dit thema. Bovendien kan de studiegroep functioneren als vraagbaak waar alle ingenieurs en niet-ingenieurs terechtkunnen met de meest prangende vragen over Droge Stof Behandeling.

Nieuwe studiegroep opgericht Eerste activiteit: maandag 16 september 2002 Een eerste contactvergadering gaat door op maandag 16 september 2002 om 20u00 in het VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem. Volgende onderwerpen zullen besproken worden: 1. Voorstelling van de aanwezigen. 2. Bespreking van de informatiebrochure. 3. Voorstelling van de studiegroep, doelstellingen, doelgroep, activiteiten, thema’s. 4. Oproep tot het contacteren en verzamelen van adressen van geïnteresseerden. 5. Vooropstellen van de eerste thema’s. 6. Rondvraag. 7. Datum van volgende vergadering. Meer inlichtingen en/of inschrijvingen: VIKsecretariaat, Katrien Van Vosselen, tel.: 03 259 11 07 – e-mail: [email protected]. Wij wachten hoopvol op uw reactie! Ing. Reint Berghmans, Voorzitter Studiegroep Droge Stof Behandeling

KUNSTSTOFFEN Ethylene vinyl alcohol co-polymeren (EVOH) worden in Europa enkel in de Antwerpse haven geproduceerd. EVAL Europe N.V., dochteronderneming van de Japanse chemiegroep Kuraray, brengt deze producten op de Europese markt. Deze plastics worden het meest gekenmerkt door hun uitstekende gasbarrière eigenschappen. Daarom worden ze veelal gebruikt voor het verpakken van vers voedsel, om shelf life te verhogen en de voedselkwaliteit te beschermen. Ook wordt er steeds meer gebruik van gemaakt voor het verpakken van voedsel onder gemodificeerde atmosfeer. Twee andere grote toepassingen voor deze co-polymeren zijn vloerverwarmingsbuizen en brandstoftanks, respectievelijk om zuurstof buiten en benzinedampen binnen te houden. Vorig jaar kondigde Kuraray aan de Europese productiecapaciteit te zullen ver-

Lezing: "EVAL™ EVOH co-polymeren: plastic met fenomenale (gas) barrière eigenschappen" dinsdag 8 oktober 2002 dubbelen van 12.000 naar 24.000 ton op jaarbasis en dit nauwelijks twee jaar na het opstarten van de eerste lijn. Met deze beslissing is een investering van om en bij de 75 miljoen EUR gemoeid. Ze is een gevolg van het groeiend succes van EVAL™ polymeren op de Europese markt. In deze presentatie willen we EVAL Europe N.V. kort aan u voorstellen en de jongste ontwikkelingen op het vlak van EVAL™ barrière materialen toelichten.

PRAKTISCH Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem Datum: dinsdag 8 oktober 2002 om 20u00 Spreker: Dr. Luyten - EVAL Kosten voor inschrijving: gratis voor VIK- en NIRIA-leden, niet leden betalen 8 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

38 I.M.-


STUDIEGROEPEN KUNSTSTOFFEN Lezing met demonstratie van simulatieprogramma’s van extrusiesystemen Het gebruik van trainingssoftware in de kunststofindustrie

De moderne trainingsprogramma's voor opleiding en ondersteuning van medewerkers in de kunststofindustrie worden steeds talrijker. In deze uiteenzetting worden enkele van deze pakketten nader toegelicht. De voor- en nadelen van het gebruik hiervan voor het oplossen van problemen die zich bij de diverse verwerkingstechnieken voordoen worden besproken.

PRAKTISCH Plaats: VIK-huis Wommelgem, Herentalsebaan 643, Wommelgem Datum: dinsdag 24 september 2002 om 19u30 Spreker: de heer Frank Derijke Kosten voor inschrijving: gratis voor de leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 8,00 EUR < VIK-secretariaat

Lezing: "Herkennen van verpakkingen" Een organisatie van de Studiegroepen Voeding en Kunststoffen, samen met EHEDG Belgium

Het verpakken van voedingsproducten is één van de meest essentiële stappen in het productieproces van levensmiddelen, omdat het verpakkingsproces naar latere levensmiddelenkwaliteit en -houdbaarheid toe even belangrijk is als alle voorafgaande stappen in het productieproces. Nochtans wordt er in evenredigheid tot het productieproces soms te weinig aandacht aan dit verpakkingsproces geschonken. Verpakken wordt te dikwijls aanzien als het gewoon aanbrengen van een afsluitende fysische barrière, terwijl verpakken een belangrijke laatste stap en een ‘Critical Control Point’ in de HACCP-ketting kan zijn. Bovendien denkt men te vaak dat als het product goed is in de fabriek, dit ook het geval zal zijn in de winkelrekken. Nochtans is er geen enkele garantie dat de productkwaliteit van een slecht verpakt levensmiddel één maand na productiedatum nog altijd dezelfde is als offfabriek. Verpakkingsmaterialen vormen dus niet alleen een fysieke barrière, ze zijn zoveel meer: barrière tegen vocht, zuurstof, licht, gevaarlijke stoffen, micro-organismen

& ongedierte, maar ook transportmiddel en informatiedrager voor de mens (reclame, etikettering, …) en de machines (barcodes in de logistiek). In het licht van de huidige ECOTAKS kunnen sommige bedrijven de overschakeling plannen naar een nieuwe verpakking voor hun product. Hoewel dat misschien eenvoudig kan lijken, komt er toch heel wat om de hoek kijken bij dergelijke substitutie: duurzaamheid van de nieuwe verpakking, migratieverschijnselen, mogelijkheden om te steriliseren in de fles, kwaliteit van het product na verhitten in de fles, vorm van de fles, stevigheid van de fles, enz. Het kan een hulp zijn in staat te zijn de verpakking van een concurrent te herkennen en te definiëren op specifieke kenmerken. Op die manier kan de ontwikkeling van zijn eigen verpakkingsmateriaal eenvoudiger worden. Tegen een lagere kost kan sneller overgeschakeld worden op een nieuw verpakkingsmateriaal. DOELGROEP Alle verantwoordelijken (productie, kwaliteit, engineering, verpakking, labo, …) actief betrokken bij het afvullen en/of het verpakken van voedingsmiddelen, evenals allen die onrechtstreeks met deze problematiek te maken hebben (milieucoördinatoren, veiligheidsverantwoordelijken, …). Bezoek ook www.vik.be.

PRAKTISCH Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem Datum: dinsdag 15 oktober 2002 Spreker: ir. Peter Goeman (Campina Melkunie) Kosten voor inschrijving: gratis voor VIK- en NIRIA-leden, op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet leden betalen 8 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat


STUDIEGROEPEN ONDERHOUD ALSTOM Belgium Power maakt deel uit van de ALSTOM-groep, die wereldwijd actief is in energie, transmissie en distributie, transport en marine. De ALSTOM-groep stelt wereldwijd 125.000 mensen te werk. ALSTOM Belgium Power Customer Service is al 80 jaar actief op de Belgische markt voor de opvolging van roterende machines (stoomturbines, centrifugaal compressoren, blowers, ventilatoren, versnellingskasten en industriële pompen). Verder is er ook een afdeling voor onderhoud van filters. Het bedrijf beschikt over apparatuur voor trillingsmetingen en balanceerinstallaties.

Bezoek aan Alstom dinsdag 22 oktober 2002 Uniek in België is de mogelijkheid om rotoren onder vacuüm op nominale snelheid uit te balanceren tot snelheden van 25.000 tr/min. ALSTOM Belgium Power IO doet Belgische en internationale nieuwbouwprojecten van gas-en stoomturbinecentrales, waterkrachtcentrales, rookgasreiniginginstallaties, ketels en warmtewisselaars.

PRAKTISCH Plaats: Alstom, Muizen (Mechelen) Datum: dinsdag 22 oktober 2002 om 19u00 Kosten voor inschrijving: gratis Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

VOEDING PROGRAMMA : Voormiddag: Voorzitter: Drs. ir. Frank Moerman, EHEDG Belgium 08u30: Ontvangst met koffie 09u00: Welkomstwoord en inleiding 09u10: EHEDG (European Hygienic Engineering & Design Group) en het belang van hygiënisch procesontwerp in Europese en wereldwijde context Dr.ir. Paul Bartels, Agrotechnological Research Institute – ATO, Wageningen, Nederland 09u55: Voorspellende systemen voor ontwerp en reinigen van apparatuur Dr. P. de Jong, Nederlands Instituut voor Zuivelonderzoek – NIZO Food Research, Nederland 10u40: Pauze + gelegenheid tot bezoek aan de standen 11u10: Criteria voor hygiënisch ontwerp van sanitaire componenten en installaties ir. David Depickere, Alfa-Laval Sanitary Equipment, België ir. Eric Borremans, Alfa-Laval Food Technology, België ir. Alain Engels, Endress+Hauser Belux 12u30: Lunch + gelegenheid tot bezoek aan de standen

Symposium: "Hygiënisch ontwerp van sanitaire installaties voor de voedings- en farmaceutische industrie" Tweede EHEDG Belgium symposium Namiddag: Voorzitter: ir. Paul Lelieveld, Agrotechnological Research Institute - ATO Wageningen, Nederland 13u45: Hygiënisch ontwerp van pompen de heer Paul Vandenbon, Packo, België 14u30: Verschillende sproeisystemen voor betere in-situ reiniging (Cleaning-In-Place) ir. Frank Moerman, KULeuven & Ing. Ief Leroy, BV2, België 15u10: Pauze + gelegenheid tot bezoek aan de standen 15u30: Apparaten testen op reinigbaarheid, pasteuriseerbaarheid, steriliseerbaarheid en aseptisch karakter - certifiëring Ing. Jacques Kastelein, TNO Voeding, Zeist, Nederland 16u30: Vraagronde 17u00: Einde Symposium

PRAKTISCH Plaats: Antwerpen Datum: vrijdag 4 oktober 2002 om 09u00 Kosten voor inschrijving: 250 EUR voor leden VIK, NIRIA en NUG; 275 EUR voor nietleden; 90 EUR voor niet-leden leraars en studenten lid VIK, NIRIA en NUG; 75 EUR voor leden leraars en studenten Inschrijving vereist: VIK-secretariaat, waar eveneens een uitgebreide folder kan worden aangevraagd (Ria Brughmans, 03 259 11 06, e-mail: [email protected])

40 I.M.-


STUDIEGROEPEN TECHNISCH-COMMERCIEEL Lezing: "Vertrouwen verkopen" Lees de gedachten van je klant! Topverkopers voelen wat hun klant wil horen. Spontaan stellen ze de juiste vragen en leveren ze de exacte antwoorden. Wat is hun geheim? Klanten kopen meer dan een product. Ze vertrouwen er op dat de verkoper zijn problemen zal oplossendoor een goede service voor én na de aankoop. Dr. Paul Koeck leert u er tijdens zijn presentatie alles over. Wat is vertrouwen? Wat is charisma? Wat zijn de kritische succesfactoren van vertrouwen? Hoe kom je achter de (onbewuste) aankoopcriteria van de klant? Leer hoe je gevoelens en gedachten van je gesprekspartner leest. Je zal verbaasd staan van het effect!

Dr. Paul Koeck, Coachteam Dr. Paul Koeck is op vrij jonge leeftijd toch een bekende autoriteit op het vlak van carrièrebegeleiding en competentieontwikkeling. Hij wordt frequent uitgenodigd als gastspreker en trainer op internationale wetenschappelijke congressen en bij universiteiten. Zijn model wordt intussen in verschillende landen en talen gebruikt om managers en bedrijven te begeleiden. Paul Koeck studeerde geneeskunde, filosofie en sportgeneeskunde aan de KUL. Na zijn licentiaat Management (Vlerick) volgde hij opleidingen in Systeemtherapie, korte therapie en Hypnotherapie in Europa en de V.S. Als trainer, consultant en coach werkte hij vor o.a. Alcatel, BASF, Siemens, Belgacom, Generale Bank, de Rijkswacht, Anco, IBM, IPPA, HBK, VCK, Banksys, JCI, Swift, Janssen Pharmaceutica. Voor meer informatie: zie website www.coachteam.com.

PRAKTISCH Plaats: Hotel Mercure Diamant, Desguinlei, Antwerpen Datum: dinsdag 22 oktober 2002 om 20u00 Spreker: Dr. Paul Koeck, Coachteam Kosten voor inschrijving: 8,00 EUR voor de leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 12,00 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

Lezing: "Meer met minder" "You’re working way too hard". A talk by Hugh Dow, founder and Managing Director of Priority Management Europe Weer is VIK-technisch-commercieel erin geslaagd een spreker van wereldformaat te strikken. Een hele avond zal Hugh Dow ons riskant modern arbeidsgedrag kritisch belichten. Werken wij te hard? Op een luchtige wijze en in bevattelijk Engels illustreert Hugh Dow de valkuilen en remedies van te hard werken. Hugh Dow: "Sales people and managers spend too much time working and not enough time producing results. They can

easily increase their productivity so that they achieve more with less effort. Hugh Dow will explore how really effective people manage to achieve so much more in the same 24 hours as everyone else. I will also show how you, your department and your company can – simply by choosing its activities differently – improve its productivity now and forever. No extra effort is needed, just a little mental adjustment. Then you can stop working so hard, start adding value and go home early for once". Priority Management is currently working with customers such as Interbrew, Microsoft, Electrabel, Vlaamse Gemeenschap, Carlsberg and many more. Hugh Dow’s new book "Meer met Minder" will be available.

PRAKTISCH Plaats: Hotel Mercure Diamant, Desguinlei, Antwerpen Datum: dinsdag 24 september 2002 om 20u00 Spreker: Hugh Dow Kosten voor inschrijving: VIK-leden betalen 8,00 EUR, niet-leden betalen 12,00 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat I.M.- AUGUSTUS-SEPTEMBER 2002 41

STUDIEGROEPEN AGENDA BIJEENKOMSTEN Studiegroep Bedrijfsbeleid 10 september 2002: Lezing: "Zelfsturende teams", VIK-huis, Wommelgem, 20u00 8 oktober 2002: Lezing: "Flow Process Chart", VIK-huis, Wommelgem, 20u00 12 november 2002: Lezing "Balanced score card", VIK-huis, Wommelgem, 20u00 10 december 2002: Na-evaluatie Studiegroep Bouwkunde 25 september 2002; 30 oktober 2002 27 november 2002: Kernvergadering, VIK-huis, Wommelgem, 20u00 Studiegroep Droge Stof Behandeling 16 september 2002: startvergadering, VIK-huis, Wommelgem, 20u00 Studiegroep Elektriciteit 7 oktober 2002; 2 december 2002; 3 februari 2003; 7 april 2003; 2 juni 2003: Kernvergadering, VIK-huis, Wommelgem, 20u00 Studiegroep Kunststoffen 24 september 2002: Lezing met demonstratie van Simulatieprogramma's van Extrusieprocessen, VIK-huis te Wommelgem, 19u30. 8 oktober 2002: Lezing: "EVAL™ EVOH co-polymeren: plastic met fenomenale (gas) barrière eigenschappen", VIK-huis, Wommelgem, 20u00 15 oktober 2002: Lezing: "Herkennen van verpakkingen", VIK-huis, Wommelgem, 20u00 i.s.m. Studiegroep Onderhoud 27 november 2002: Lezing: "Kunststoffen op het internet II", VIK-huis, Wommelgem & Katholieke Hogeschool Limburg, Diepenbeek, 20u00 5 december 2002: Bedrijfsbezoek EKOL 11 december 2002: Lezing: "Easy Identification of Plastics and Rubbers", VIK-huis, Wommelgem, 20u00 16 december 2002: Bedrijfsbezoek Sabca Studiegroep Logistiek 24 oktober 2002: Lezing: "E-procurement", VIK-huis, Wommelgem, 20u00 Studiegroep Onderhoud 30 september 2002: Kernvergadering, VIK-huis, Wommelgem, 20u00 22 oktober 2002: Bedrijfsbezoek Alsthom, Muizen (Mechelen) 19u00 12 november 2002: Lezing: "Energiebesparende aandrijftechnieken", Geel, 19u30 25 november 2002: Kernvergadering, VIK-huis, Wommelgem, 20u00 december 2002: Lezing "Elektrische aandrijvingen", VIK-huis, Wommelgem

42 I.M.-


Studiegroep Pijpleidingen 20 september 2002: Lezing: "Hulpleidingen", VIK-huis, Wommelgem, 20u00 21 november 2002: Lezing: "Hulpstoffen voor pijpleidingen", VIK-huis, Wommelgem, 20u00 Studiegroep Regeltechniek 3 september 2002; 1 oktober 2002; 5 november 2002; 3 december 2002: Kernvergadering, VIK-huis, Wommelgem, 20u00 Studiegroep Technisch-Commercieel 24 september 2002: Lezing: "Meer met minder", Antwerpen, 20u00 22 oktober 2002: Lezing: "Vertrouwen verkopen", Antwerpen, 20u00 26 november 2002: Lezing: "Verkopen van woorden" (inleiding op verkoopscursus VJ 2003), Antwerpen, 20u00 28 januari 2003: Lezing: "Klachtenbehandeling", Antwerpen, 20u00 25 februari 2003: Lezing: "Afsluiten", Antwerpen, 20u00 25 maart 2003: Businesstheatre, Antwerpen, 20u00 30 april 2003: Avondlezing, Antwerpen, 20u00 31 mei 2003: Slotactiviteit Studiegroep Veiligheid-Milieu 16 september 2002; 21 oktober 2002; 18 november 2002; 16 december 2002: Kernvergadering, VIK-huis, Wommelgem,20u00 Studiegroep Voeding 4 oktober 2002: Symposium: "Hygiënisch ontwerp van sanitaire installaties voor de voedings- en farmaceutische industrie", Ter Delft Ekeren, 09u00 15 oktober 2002: Lezing: "Herkennen van verpakkingen", VIK-huis, Wommelgem, 20u00 i.s.m. Studiegroep Kunststoffen 12 november 2002: Lezing: "Verplichte etikettering van voedsel", VIK-huis, Wommelgem, 20u00 3 december 2002: Lezing: "Sanitair ontwerp van productie-, koel-, diepvries-, en distributieruimtes voor de voedingsindustrie", VIK-huis, Wommelgem Inlichtingen en inschrijven:

VIK-secretariaat, Katrien Van Vosselen, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel. 03 259 11 07, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected]

NIEUWS VAN DE AFDELINGEN LIMBURG MET DE VIK-AFDELING LIMBURG NAAR CHINA Een modelgroep van 45 vindingrijke en nieuwsgierige avonturiers in allerbeste stemming verzamelde op 30 maart jongstleden in Zaventem voor een vlucht naar China. Met bus, trein en vier binnenlandse vluchten werd het enorme, mysterieuze, exotische ‘Land van het Midden’ verkend.

De fascinerende Tempel van de Hemel in het grootste park van Peking is een toonbeeld van de Mingcultuur. De beklimming van de Chinese Muur vraagt heel wat inspanning voor de krasse knarren. Als beloning krijgen we, bij schitterend weer, een adembenemend uitzicht.

Door zijn toetreding tot de wereldhandelsorganisatie (WTO) en de toewijzing van de Olympische spelen in 2008 in Peking geniet China, met zijn 1,3 miljard inwoners, steeds meer erkenning op het internationale speelveld. De Chinese economie lijkt er wel bij te varen. De nouveaux riches hebben de zekerheid van een kom rijst en een pensioen ingeruild voor een glimmende wagen met zilveren spoilers.

In Chengde worden we in de Hemelse Tempel en de kleine Potala met Boeddha geconfronteerd. In Xian bezoeken we het indrukwekkende Terracottaleger. De medicijnmarkt in Xian ligt rechtover het filiaal van Janssen Pharmaceutica. Het Stenen Woud is een opmerkelijk natuurfenomeen. De karstformatie van kalkstenen rotsen ziet er op afstand uit als een versteend woud. Het exotische landschap van Yangshou (nabij de kreeftskeerkring) is volgens een oud gezegde het mooiste ter wereld. Suzhou is met haar netwerk van kanalen en rivieren het "Venetië van het Oosten". De tuin van de nederige(?) ambtenaar oogt prachtig in deze stad der tuinen. De vruchtbare omgeving van Suzhou blijkt ook nog de graanschuur van China te zijn. Voor deze plaats moet Hasselt deemoedig buigen.

In Peking (12 miljoen inwoners) wandelen we over het reusachtige Tienanmenplein, 13 jaar geleden het toneel voor de grote studentenrevolte. De plaats blijft herinneringen oproepen aan het communistisch verleden. Het wordt dan ook overheerst door het Mausoleum van Mao. Vlakbij duiken we de Verboden Stad in. Hier hebben niet minder dan 24 keizers gedurende 500 jaar geregeerd over China.

In Shanghai (14 miljoen inwoners), het Manhattan van het Oosten, wanen we ons in het Westen. ‘s Avonds genieten we van een fantastische acrobatenshow, we geloven onze ogen niet! En wat te zeggen van het sublieme afscheidsbuffet in het ronddraaiend restaurant van Novotel, met het onvergetelijk zicht op Shangai - grote klasse! We sluiten onze hectische tocht waardig af met een bezoek aan de Jade-Boeddhatempel en het Shangai-museum, dat werkt als viagra voor onze tanende memorie. Het polaire denken in Jing en Jang is hierbij een echte opfrissing. Een fantastische reis en dito organisatie! Bedankt André Boes (VIK-Afdeling Limburg) en Geert Gaens (Alk Reizen)! Ing. André Minten

ACTIVITEITENKALENDER 2002 - 2003

LIMBURG

15.09.2002:

Cirque du Soleil, Brussel

11.01.2003:

Nieuwjaarsreceptie en uitreiking Paul Donners Prijs – Alden Biesen

28.05-01.06.2003:

5-daagse trip naar Polen

Tenzij anders vermeld dienen de inschrijvingen voor de activiteiten, georganiseerd door de VIK-Afdeling Limburg, te gebeuren op volgend adres: VIK-secretariaat, Ingrid Van Damme, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel.: 03 259 11 16, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected]. Ing. Chris Ribus, secretaris van de VIK-Afdeling Limburg, is tevens het aanspreekpunt voor de Regio Limburg. U kan ook steeds bij hem terecht met uw vragen. Zijn adres: Deurnestraat 102, 3583 Beringen, tel. en fax: 013 67 85 11, e-mail: [email protected]


NIEUWS VAN DE AFDELINGEN LEUVEN-HAGELAND LEZING: "VLAREM EN GEVAARLIJKE STOFFEN" donderdag 17 oktober 2002

PRAKTISCH

Elk bedrijf werkt wel eens met gevaarlijke stoffen. Maar werkt men wel volgens de wet? Waarop moeten gebruiker en invoerder van gevaarlijke stoffen letten als ze de reglementering in acht willen nemen? VLAREM is opgesteld om calamiteiten te voorkomen.

Wat als er zich toch een incident voordoet? Op deze en andere vragen krijgt u een antwoord tijdens de lezing "VLAREM en gevaarlijke stoffen". Elke deelnemer krijgt een syllabus.

Plaats: Kastanjehof, Ganzendries 65, Pellenberg Datum: donderdag 17 oktober 2002 van 19u00 tot 22u30 Spreker: Lieven Dehandschutter, milieudeskundige Kamer voor Handel en Nijverheid Kosten voor deelneming: 10,00 EUR voor VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 15,00 EUR. Na telefonische inschrijving dient het verschuldigde bedrag gestort te worden op rekeningnummer 431-0647591-86 van de VIK-Afdeling Leuven-Hageland met vermelding "Lezing VLAREM" Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Gelieve bij inschrijving uw huidige functie te vermelden zodat deze lezing kan afgestemd worden op de samenstelling van de groep. Het aantal deelnemers is beperkt tot 30 personen!

BEZOEK AAN MATERIALISE N.V. donderdag 7 november 2002

De activiteiten van Materialise situeren zich op drievoudig vlak: 1. Materialise Prototyping voor het ‘materialiseren’ van technische prototypes en kleine series via de meest geavanceerde prototyping en tooling technieken.

3. Materialise Medical voor het maken van medische modellen via prototyping technieken en het ontwikkelen van medische softwarepakketten die wereldwijd door chirurgen en onderzoeksinstellingen gebruikt worden. Voor meer informatie verwijzen wij naar de vorige uitgave van de Ingenieursmededelingen.

PRAKTISCH

2. Materialise Software voor het ontwikkelen van de technische software om deze technieken nog meer doeltreffend te maken. Plaats: Materialise N.V., Technologielaan 15, Leuven Datum: donderdag 7 november 2002 van 14u00 tot 17u00 Kosten voor deelneming: gratis voor alle VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 7,44 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Het aantal deelnemers is beperkt tot 40 personen.


Photo Bombardier

LEUVEN-HAGELAND

17.10.2002:

Lezing VLAREM en gevaarlijke stoffen, Pellenberg

07.11.2002:

Bezoek Materialise N.V., Leuven

14.12.2002:

Een avondje Brussel: diner + opera, 17u00

05.02.2003:

Lezing over de Franse cultuur

18.03.2003:

Lezing Veiligheidscoördinator in de bouw: concrete inhoud en verantwoordelijkheden, Pellenberg

30.04.2003:

Nacht van de ingenieur, Leuven

Tenzij anders vermeld dienen de inschrijvingen voor de activiteiten, georganiseerd door de VIK-Afdeling LeuvenHageland, te gebeuren op volgend adres: VIK-secretariaat, Ingrid Van Damme, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel.: 03 259 11 16, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected].

44 I.M.-


NIEUWS VAN DE AFDELINGEN MECHELEN INFORMATIEAVOND: "OPTIMALISATIE VAN DE KMO" donderdag 26 september 2002

PRAKTISCH

Programma de mogelijkheden tot optimalisatie in het interne logistieke gebeuren met aandacht voor o.a. ruimtebenutting, hulpmiddelen en goederenstromen; de factoren die het productierendement beïnvloeden, zoals de lay-out, het productieproces, capaciteitsbezetting van machines en service van externe diensten; implementatie van zelfsturende teams die als voornaamste doelstelling hebben continu te verbeteren, optimaal gebruik van potentieel en organisatievervlakking.

De lezing start met de presentatie van een aantal algemene wetenswaardigheden, gevolgd door praktijkcases en zal worden afgerond met een vraaggesprek. In dit vraaggesprek kunnen specifieke vragen naar voor gebracht worden en zal er wederzijdse ervaring uitgewisseld worden. Voor meer informatie verwijzen wij naar de vorige uitgave van de Ingenieursmededelingen.

Plaats: Brasserie Passade N.V., zaal Opsinjoorke, Brusselsesteenweg 301, Mechelen (wegbeschrijving op website: www.passade.be) Datum: donderdag 26 september 2002 om 20u00 Kosten voor deelneming: gratis voor alle VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 7,50 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

BEZOEK AAN BROUWERIJ HAACHT PRIMUS TE BOORTMEERBEEK dinsdag 29 oktober 2002

In 1898 produceerde de ‘Brouwerij van Haecht’ haar eerste brouwsel. In 1913 behoorde ze al tot de top en groeide uit tot een onafhankelijke brouwerij (derde pilsproducent van België). De brouwzaal heeft een capaciteit van 7.200 hl per etmaal en er zijn 30 cylindroconische tanks voor het verdere brouwproces. We bezoeken de nieuwe, ultramoderne bottelarij die einde 2001 in bedrijf werd genomen en bekijken de waterzuiveringsinstallatie.

Het productengamma is uitgebreid: bieren van lage (Primus, Adler) en hoge gisting (Tongerlo, Keizer Karel, Wit, Gildenbier), VAL mineraalwater & frisdranken en Pepsi-cola. Dinsdag 29 oktober 2002 om 18u30. Meer details in volgende IM.

ACTIVITEITENKALENDER 2002 26.09.2002:

Informatieavond: "Optimalisatie van de KMO", Mechelen

15.10.2002:

Bezoek aan Hayes Lemmerz

29.10.2002:

Bezoek Brouwerij Haacht-Primus, Boortmeerbeek

MECHELEN

Tenzij anders vermeld dienen de inschrijvingen voor de activiteiten, georganiseerd door de VIK-Afdeling Mechelen, te gebeuren op volgend adres: VIK-secretariaat, Ingrid Van Damme, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel. 03 259 11 16, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected]


NIEUWS VAN DE AFDELINGEN KEMPEN BEZOEK LIGHTING APPLICATION CENTRE (LAC), PHILIPS EINDHOVEN woensdag 11 september 2002

Philips produceert al meer dan 100 jaar een zeer divers pakket van verlichtingsartikelen. Van eenvoudige gloeilampen tot geavanceerde lichtsystemen, zoals de QL-inductielamp. De activiteiten van Philips Lighting richten zich op een drie hoofdgebieden: 1. research en ontwikkeling, waardoor een sterke stimulans gegeven wordt aan technologische vernieuwing. 2 een uitgebreid lichtpakket realiseren in geavanceerde productieplaatsen. 3. inzicht verwerven in de wensen van de klant op het gebied van verlichtingstoepassingen.

PRAKTISCH

Uitgebreide informatie over dit bezoek kan u lezen in de vorige uitgave van de Ingenieursmededelingen.

Plaats: samenkomst aan het LAC in Eindhoven. De deelnemers ontvangen een plaatsbeschrijving Datum: woensdag 11 september 2002 om 13u30 Inschrijving vereist: VIK-secretariaat met vermelding van naam en adres firma tewerkstelling. Het aantal inschrijvingen is beperkt tot 15 personen. Vlug inschrijven is dus de boodschap.

ACTIVITEITENKALENDER 2002

KEMPEN

11.09.2002:

Bezoek lichtlabo, Philips Eindhoven

16.10.2002:

Algemene Ledenvergadering + Bezoek Glaverbel, Mol

Tenzij anders vermeld dienen de inschrijvingen voor de activiteiten, georganiseerd door de VIK-Afdeling Kempen, te gebeuren op volgend adres: VIK-secretariaat, Ingrid Van Damme, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem , tel.: 03 259 11 16, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected].

ANTWERPEN ACTIVITEITENKALENDER 2002 - 2003 09.10.2002:

Kroegentocht, Antwerpen

21.11.2002:

Lezing: "Brandveiligheid in gebouwen", Wommelgem

03.04.2003:

Wijndegustatie-avond: "Van parelwijn tot Champagne", Wommelgem

ANTWERPEN

Tenzij anders vermeld dienen de inschrijvingen voor de activiteiten, georganiseerd door de VIK-Afdeling Antwerpen, te gebeuren op volgend adres: VIK-secretariaat, Ingrid Van Damme, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel.: 03 259 11 16, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected].

46 I.M.-


NIEUWS VAN DE AFDELINGEN WAASLAND GELEIDE WANDELING DOOR DE GROTE GEULE TE KIELDRECHT zondag 15 september 2002

PRAKTISCH

De Grote Geule of Kieldrechtse Kreek maakt deel uit van het krekencomplex dat zich uitstrekt over het noorden van de provincie Oost-Vlaanderen en het zuiden van Zeeland. Het ontstaan van de Grote Geule is onafscheidelijk verbonden met de geschiedenis van de eromheen liggende Scheldepolder, maar ook met die van het dorp Kieldrecht. Reeds in geschriften van 1431 die handelden over schorren tussen Kieldrecht, Kallo en Verrebroek wordt ze vermeld.

De Grote Geule biedt een zeer interessante vogelwereld. Naast zeer algemene watervogels treffen we er de avifauna van de steeds zeldzamer wordende rietkragen aan. Niet allen watervogels, maar ook bewoners van weiden, slikken en schorren, ja zelfs van heide en broekbiotopen, worden er waargenomen. Voor uitgebreider informatie verwijzen wij naar de vorige uitgave van de Ingenieursmedelingen.

Plaats: Kreek 54 (aan de brug) te Kieldrecht Datum: zondag 15 september 2002 om 14u00 stipt !!! Einde voorzien rond 16u30 Kosten voor deelneming: gratis voor alle VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 7,44 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Opgelet: gelieve werkgever en uitgeoefende functie mee te delen.

ACTIVITEITENKALENDER 2002 - 2003 15.09.2002:

Geleide wandeling door De Grote Geule, Kieldrecht

11.11.2002:

Bezoek aan GIRA, Duitsland

19.01.2003:

Nieuwjaarsreceptie (i.s.m. Afd. Oost-Vlaanderen), Gent

WAASLAND

Tenzij anders vermeld dienen de inschrijvingen voor de activiteiten, georganiseerd door de VIK-Afdeling Waasland, te gebeuren op volgend adres: VIK-secretariaat, Ingrid Van Damme, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel.: 03 259 11 16, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected]. De aankondigingen van activiteiten die de VIK-Afdeling Waasland haar leden aanbiedt, kan men ook steeds raadplegen via de VIK-website of rechtstreeks via het adres: http://www.vikwsl.yucom.be. Tevens kan men op bovenstaande website van de VIK-Afdeling Waasland een historiek van verslagen opvragen van de reeds eerder georganiseerde activiteiten.

OOST-VLAANDEREN ACTIVITEITENKALENDER 2002 - 2003

OOST-VLAANDEREN

14.09.2002:

Bezoek Grega en Malheur

18.10.2002:

Bezoek bouwwerf STORAENSO Papierfrabriek, Langerbrugge

19.01.2003:

Nieuwjaarsconcert- en receptie, Gent

Tenzij anders vermeld dienen de inschrijvingen voor de activiteiten, georganiseerd door de VIK-Afdeling OostVlaanderen, te gebeuren op volgend adres: VIK-secretariaat, Afdeling Oost-Vlaanderen, p/a Ing. Ludo Verhegghe, Langenakkerlaan 36, 9080 Lochristi, tel. en fax: 09 355 19 40, e-mail: [email protected]. De activiteiten van de VIK-Afdeling Oost-Vlaanderen kan men steeds raadplegen op de VIK-website onder: URL: http://gallery.uunet.be/vik-ovl.


NIEUWS VAN DE AFDELINGEN NOORD-WEST-VLAANDEREN BEZOEK NEW HOLLAND ZEDELGEM woensdag 16 oktober 2002

PRAKTISCH

New Holland Belgium N.V. is een dochteronderneming van CNH Global N.V., de afdeling binnen het Fiat concern die actief is in de sectoren landbouw, bouwindustrie en financiële dienstverlening. De vestiging in Zedelgem, met bijna 2.200 werknemers, het grootste bedrijf in de regio Noord-WestVlaanderen, ontwikkelt, produceert en verkoopt – dit laatste via haar dealernetwerk - maaidorsers, zelfrijdende veld-

hakselaars en grootpakpersen. De jaaromzet in 2000 bedroeg 496 miljoen EUR. De productieafdelingen die zullen bezocht worden zijn: draaierij, plaatwerkerij, lasserij, schilderafdeling en montage. Naast deze activiteiten zijn ook andere afdelingen zoals ontwerp, verkoop en dienst-na-verkoop, aankoop en logistiek in Zedelgem gevestigd.

Programma 18u30: Ontvangst in het bezoekerscentrum 18u50: Audio-visuele voorstelling van het bedrijf en haar producten 19u10: Bedrijfsbezoek doorheen de belangrijkste productieafdelingen 21u10: Nabespreking bij een drankje Plaats: New Holland Belgium N.V., Leon Claeysstraat 3A, Zedelgem Datum: woensdag 16 oktober 2002 om 18u30 (ten laatste aanwezig zijn om 19u00) Kosten voor deelneming: gratis voor alle VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 7,50 EUR Inschrijving vereist: VIK-secretariaat

ACTIVITEITENKALENDER 2002

NOORD-WEST-VLAANDEREN

16.10.2002:

Bezoek New Holland Belgium, Zedelgem

01.12.2002:

Happening, Guldenberg Wevelgem (i.s.m.Afd. ZWV)

10.12.2002:

Bezoek Proviron, Oostende

Tenzij anders vermeld dienen de inschrijvingen voor de activiteiten, georganiseerd door de VIK-Afdeling NoordWest-Vlaanderen, te gebeuren op volgend adres: VIK-secretariaat, Ingrid Van Damme, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel.: 03 259 11 16, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected]. Tevens kan men op bovenstaande website van de VIK-Afdeling Waasland een historiek van verslagen opvragen van de reeds eerder georganiseerde activiteiten.

48 I.M.-


NIEUWS VAN DE AFDELINGEN ZUID-WEST-VLAANDEREN LEZING: "TERRA 2000"

dinsdag 24 september 2002 Onze samenleving is indringend aan het veranderen. Iedereen voelt het bijna aan den lijve. Begrippen als "nieuwe economie", "kennismaatschappij" en aanverwanten zijn niet weg te branden uit de media. Deze door technologie gedreven veranderingen hebben verregaande sociale, economische en ecologische gevolgen.

PRAKTISCH

Beslissingsnemers staan in deze tijden echter voor moeilijke beslissingen. Hun traditionele manier van beslissen leidt niet noodzakelijk tot de gewenste resultaten. Exacte toekomstvoorspellingen zijn

natuurlijk onmogelijk, maar er bestaan wel wiskundige modellen om zinvolle veronderstellingen over de toekomst te maken en van daaruit een wenselijk beleid af te leiden. De Hogeschool West-Vlaanderen werkt al een jaar mee aan het Terra 2000-project voor de Europese Commissie. Een voorstelling van de gebruikte methoden en vooral, van de voorlopige resultaten is voor hen die in de toekomst willen kijken wellicht boeiend. Voor iedereen dus.

Plaats: Hogeschool West-Vlaanderen, Raadzaal, Graaf Karel De Goedelaan 5, Kortrijk Datum: dinsdag 24 september 2002 om 20u00 Spreker: Ing. Tom Tesch Organisatie: VIK-jongerenwerking Afdeling ZWV Kosten: gratis Inschrijving vereist: [email protected]. Aantal deelnemers is beperkt tot 40


ZUID-WEST-VLAANDEREN

13.09.2002:

Bezoek Bombardier Transportation, Sint-Michiels

24.09.2002:

Lezing: "Terra 2000", Kortrijk

17.10.2002:

Kennismakingsbijeenkomst met VIK-jongeren, Kortrijk

24.10.2002:

Lezing: "Samenwerken in multifunctionele teams", Kortrijk

01.12.2002:

Happening, Guldenberg, Wevelgem (i.s.m. Afd. NWV)

12.12.2002:

Lezing: "Inzicht krijgen in eigen kernkwaliteiten in relatie met teamworking", Kortrijk

20.02.2003:

Lezing; "Inzicht krijgen in eigen voorkeursrollen in relatie met teamworking, Kortrijk

Tenzij anders vermeld dienen de inschrijvingen voor de activiteiten, georganiseerd door de VIK-Afdeling – Zuid West – Vlaanderen, te gebeuren op volgend adres: VIK–secretariaat, Ingrid Van Damme, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, tel. 03 259 11 16, fax: 03 259 11 01, e-mail: [email protected]


Regionale bestuursvergaderingen Afdeling Brussel-Halle-Vilvoorde: 25.09.2002 Afdeling Leuven-Hageland: 11.09.2002 09.10.2002 13.11.2002 11.12.2002 Afdeling Limburg: 17.09.2002 15.10.2002 19.11.2002 17.12.2002 Afdeling Mechelen: 12.09.2002 10.10.2002 14.11.2002 12.12.2002 Afdeling Noord-West-Vlaanderen: 01.10.2002 05.11.2002 03.12.2002

50 I.M.-


2002

Afdeling Oost-Vlaanderen: 16.09.2002 21.10.2002 18.11.2002 16.12.2002 Afdeling Waasland: 03.10.2002 07.11.2002 05.12.2002 Afdeling Zuid-West-Vlaanderen: 14.10.2002 18.11.2002 16.12.2002

Voor meer informatie omtrent uur en plaats van deze vergaderingen kan u terecht bij Ingrid Van Damme op het VIK-secretariaat op het telefoonnummer 03 259 11 16.

Vul dit formulier in als uw adres of werkomgeving gewijzigd is, zo blijft u op de hoogte van alle activiteiten die u als ingenieur interesseren. Fax het naar 03 259 11 01 of stuur het naar de Vlaamse Ingenieurskamer, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem. (art. 4 van de Wet van 08/12/92:1. houder van het bestand: Vlaamse Ingenieurskamer VZW, Herentalsebaan 643 2160 Wommelgem. 2. doel: ledenadadministratie 3. recht tot inzage en correctie cfr. arts. 10 en 12: Vlaamse Ingenieurskamer op adres van de zetel te Wommelgem) Kruis het gepaste aan:

❏ ❏ ❏ ❏ ❏ ❏

INLICHTINGENEN AANVRAAGFORMULIER Inschrijving VIK-activiteit

Adreswijziging

❏ Ik wens mij in te schrijven voor volgende activiteit:

Wijziging werkgegevens

...........................................................................................

Inschrijving VIK-activiteit

Aard van de activiteit: ❏ bedrijfsbezoek ❏ lezing ❏ studiedag ❏ vergadering ❏ socio-culturele activiteit ❏ cursus ❏ andere activiteit (nader te specificeren): ...........................................................................................

Opvragen informatie Inschrijving "Dienstaanbiedingen"

❏ bedrijf ❏ persoonlijk

Nieuw lidmaatschap

Aantal personen: ...................................

Privé gegevens: Lidmaatschapsnummer: ............................................ Geslacht:

❏M/❏V

Datum: ......................... plaats: ...........................................

Geboortedatum: ....................

Naam + voornaam: ..............................................................

Georganiseerd door (Afdeling, Studiegroep) ........................................................................................... Enkel in te vullen bij opname in de "Dienstaanbiedingen":

Oud adres (enkel bij adreswijziging):...............................................

Nuttige ervaring:.......................................................................

..........................................................................................

..............................................................................................

Privé adres (nieuw/huidig): straat + huisnummer:............................................................ postnr. + gemeente:.............................................................. tel.nr.:.................................. fax nr.: .................................... e-mail: ...............................................................................

.............................................................................................. Talenkennis: ............................................................................ Tijdstip van mogelijke indiensttreding: .......................................... Belangstellingsgebieden:............................................................ ..............................................................................................

Gevolgde specialiteit: ......................... Diplomajaar: ................

Indien van toepassing, geef aan in welke omgeving of provincie u wenst werk te vinden:

School: ...............................................................................

.............................................................................................. Handtekening: ........................................................................

Werkgegevens: Naam bedrijf/school/instelling:

Datum: ..................................................................................

.......................................................................................... straat + huisnummer:............................................................ postnr. + gemeente:.............................................................. tel.nr. algemeen:........................rechtstreeks......................... fax nr. algemeen:........................rechtstreeks......................... e-mail: ............................................................................... Sector tewerkstelling:

❏ industrie ❏ onderwijs ❏ openbare dienst ❏ zelfstandige

Activiteit van het bedrijf: invullen volgens bijgaand overzicht (NACE-code):......................... BTW-nummer:..................................................................... Functie: .............................................................................. Departement: ..................................................................... Aantal werknemers:

❏

O <50

❏ 50-100 ❏ 101-250 ❏ >250

Omzet:

❏ < 1.240.000 ❏ > 5.000.000

❏ 1.240.000 - 5.000.000

Aanvraag informatie Ik zou graag informatie bekomen over volgend onderwerp: ............................................................................................. ............................................................................................. .............................................................................................

Activiteit van het bedrijf: NACE-code. 15: Vervaardiging van voedingsmiddelen en dranken 17: Vervaardiging van textiel 20: Houtindustrie en vervaardiging van artikelen van hout, kurk, riet en vlechtwerk 22: Uitgeverijen, drukkerijen en reproductie van opgenomen media 24: Chemische nijverheid 25: Rubber- en kunststofnijverheid 26: Vervaardiging van overige niet-metaalhoudende minerale producten 27: Metallurgie 28: Vervaardiging van producten van metaal 29: Vervaardiging van machines, apparaten en werktuigen 31: Vervaardiging van elektrische machines en apparaten 32: Vervaardiging van audio-, video- en telecommunicatieapparatuur 33: Vervaardiging van medische apparatuur, van precisie- en optische instrumenten en uurwerken 36: Vervaardiging van meubels; overige industrie 45: Bouwnijverheid 51: Groothandel en handelsbemiddeling, exclusief de handel in auto's en motorrijwielen 60: Vervoer te land 61: Vervoer over water 62: Luchtvaart 65: Financiële instellingen 66: Verzekeringswezen 72: Informatica en aanverwante activiteiten 74: Overige zakelijke dienstverlening 75: Openbaar bestuur, algemene collectieve diensten en verplichte sociale verzekering 80: Onderwijs ...... Andere (te specificeren)....................................................


INGENIEURSMEDEDELINGEN

Recommend Documents