Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,
Ik hoop voor u dat u ooit eens flink verliefd bent geweest. Niet zo’n beetje van: die of die vind ik best aardig. Misschien wordt dat nog wel eens wat… Nee, helemaal hotel de botel. Met alles er op en er aan: dat alles kriebelt. Met vlinders in je buik. Dat je er ’s nachts niet van kan slapen, omdat je steeds aan hem of haar moet denken. Dat je warm wordt als je er over nadenkt hoe het is om de ander aan te raken. De intimiteit van het lichaam van de ander, sterk en stevig of zacht en intiem. Liefde met alles er op en er aan.
Dat is de liefde die het prachtige Bijbelboek Hooglied bezingt. Liefde en verlangen. Op een hele lichamelijke, erotische manier. Je moet het boekje thuis een lezen. Alles aan de ander wordt bezongen: de ogen en lippen, de benen en de borsten, tot aan de navel toe. Het zijn prachtige liefdesliederen, die woorden geven aan onze erotische verlangens: bezitten en bezeten worden, bevrediging van onze behoeften aan intimiteit. 1
Een liefde die maar één ding wil: ‘Ik grijp hem vast en laat hem niet meer los, tot ik hem gebracht heb in mijn kamer.’ ‘Fifty Shades of Grey’ is er niets bij.
Je zou het niet zo snel in de Bijbel verwachten… Maar waarom ook niet? Volgens mij gaat geloven ook om het leven van alledag, met alles wat daarbij hoort. Als we vieren, vieren we niet een of ander abstract idee, een dogma of een formule. Als we het geloof leven en vieren, vieren we dat we worden liefgehad en dat het leven waard is om te leven. Waard om te genieten en lief te hebben.
Het boek Hooglied wordt ieder jaar gelezen op het Joodse Peschafeest, het feest waarop de bevrijding uit de slavernij en de dood wordt gevierd. Want op het feest van de bevrijding, vertel je elkaar over het goede, nieuwe leven. Het boek Hooglied zit vol verwijzingen naar Genesis 2, naar het paradijs, de Hof van Eden. De tuin die God voor de mensen heeft gemaakt om te leven en te spelen om te genieten en lief te hebben. Hooglied vertelt: Zo heeft God ons en de wereld bedoeld. Het leven als een lust-hof, waar het altijd lente is. Een tuin vol vlinders. 2
Nu moet ik wel eerlijk zijn: het boek Hooglied is niet in de Bijbel terecht gekomen, omdat het zulke prachtige erotische literatuur is. Die intieme relatie tussen twee geliefden, wordt ook gezien als een beeld van de relatie tussen God en de mensen. Zo intens en intiem kan een religieuze, mystieke ervaring zijn, dat alleen beelden van erotische intimiteit dat kunnen verwoorden. Maar ook: zo onverklaarbaar exclusief kan je toewijding aan een ander zijn, dat je het alleen met een verliefdheid kan verklaren. Het is met geloven soms net als met verliefd zijn: het is niet logisch. Je weet dat de ander objectief gezien niet de mooiste of beste van de wereld is, maar toch is er alleen maar die persoon voor jou. Zo kan het ook met geloven zijn. Je weet dat geloven niet ‘logisch’ is, dat er stapels boeken zijn waarin staat wat er allemaal mis is met God en geloof. Dat je zelf ook vaak genoeg je vragen en twijfels hebt als je nuchter nadenkt. Maar toch… Toch kan je je een leven zonder ‘iets van God’ niet voorstellen. Toch blijft het kriebelen, blijft er iets branden.
We weten niet hoe de relatie tussen Maria Magdalena en Jezus is geweest. U kent vast het verhaal van de Da Vinci Code, waarin wordt verteld dat Jezus en Maria een lichamelijke liefdesrelatie hadden. Dat ze getrouwd waren en kinderen kregen. De Bijbel zegt daar niets over, maar uit de Bijbel wordt wel duidelijk dat de relatie tussen hen heel bijzonder is geweest. Heel intens, heel intiem, maar dat hoeft niet op een lichamelijke, erotische manier geweest te zijn. 3
Als je de evangelieverhalen leest, dan zie je dat Maria veel aan Jezus te danken heeft. Ze is door hem bevrijd van boze geesten die haar kwelden, die haar het leven zuur en onmogelijk maakten. Ze heeft haar nieuwe leven te danken aan Jezus liefde. Ze voelde zich zó door hem gekend en bemind, dat ze zich een leven zonder Jezus niet kon voorstellen. En daarom was de dood van Jezus ook zo’n enorme klap voor haar. Kon ze verder leven zonder de persoon die haar maakte wie ze was, zonder de persoon die ze zo lief had?
En in beelden die verwijzen naar het boek Hooglied, vertelt Johannes over de zoektocht van Maria naar Jezus op die stille Paasmorgen. In het donker staat ze op en zoekt haar geliefde in de tuin van het graf, in het verloren paradijs. En net als het meisje in Hooglied, die aan de wachters vraagt waar haar geliefde is, vertelt Maria aan de engelen die de wacht houden bij het graf, dat zij niet weet waar haar geliefde Heer is. En direct daarna verschijnt hij, die gezocht wordt. En net als het meisje uit Hooglied, wil ook Maria haar geliefde vastpakken en helemaal voor zichzelf houden. Vastpakken en nooit meer laten gaan.
Maar dat gaat niet, want deze relatie, die tussen Maria en Jezus, is een andere relatie geworden.
4
De nieuwe relatie tussen Jezus en Maria is geen exclusieve relatie, die gebaseerd is op angst voor verlies en vasthouden. Bang als Maria is dat de ander weer verdwijnt of wordt weggehaald. Die nieuwe relatie is een open relatie gebaseerd op vertrouwen. Omdat juist nu de ander altijd aanwezig kan zijn, ook al is hij lichamelijk niet meer voor handen. Of misschien wel juist omdat Jezus niet meer lichamelijk voor handen is.
Jezus, de tuinman van het nieuwe paradijs, is door de dood veranderd, getransformeerd tot nieuw bestaan. Zoals vlinders op de Paaskaars: ze zijn niet meer de rupsen die ze eerst waren. Beestjes die over de grond kruipen, die je kunt vasthouden en in een doosje kunt doen. De rupsen zijn het donker in gegaan, de cocon van de dood. Of is het de cocon van nieuw leven?
In hun nieuwe bestaan symboliseren ze al fladderend het leven van de toekomst. Een leven dat niet vast te houden, niet vast te prikken is. Want vlinders moeten vliegen, als je ze vasthoudt gaan ze dood.
5
En wij? Wij worden op deze Paasmorgen opgeroepen om dat nieuwe leven te leven. Om verder te kijken dan naar wat nu voor handen is, om verder te kijken dan naar wat vroeger was. Wat nu is, gaat voorbij. En wat vroeger was, komt nooit terug.
Wij worden opgeroepen om te leven met open handen. Niet krampachtig vasthouden waar we onze zekerheden aan denken te ontlenen. Ons eigen gelijk, waarmee we anderen buiten sluiten. Onze oordelen en vooroordelen, waarmee we ons leven vorm en zekerheid denken te geven.
Leven vanuit Pasen is een andere, een nieuwe manier van leven. Een leven waarin alles waar we altijd zo zeker van waren, alles waar we ons aan vast willen houden, ons ontvalt. Leven vanuit Pasen is leren leven met een nieuwe werkelijkheid: God heeft ons lief en niets zal die liefde tegenhouden. Leren leven van de liefde, van vergeving en hoop. Hoe ongrijpbaar dat vaak ook is. Fladderend als vlinders in de tuin.
Leven vanuit Pasen is leven naar een nieuwe toekomst. Dat klinkt misschien vaag en abstract, maar dat kan een concreet en alledaags zijn.
6
Dat is kunnen opstaan vanuit een situatie, waarin je verdrietig bent en iemand mist, en weer leren genieten van de kleine dingen van het leven. Dat is in de nieuwe lente een teken zien van een nieuwe toekomst. In bloeiende bloemen, nieuw blad aan de bomen en vogels die zingen, het paradijs herkennen. Dat is je laten raken door de kracht van de muziek, en daarin iets horen van bovenaardse schoonheid. Dat is intens kunnen genieten van liefde, aandacht en tederheid, op een warme, medemenselijke manier, maar net zo goed in een verliefde, passionele, erotische vorm.
Leven vanuit Pasen, vanuit de opstanding. Het is zo prachtig verwoord door Ad den Besten, de dichter die afgelopen week overleed, in een van de mooiste Paasliederen die ik ken:
Al wat ten dode was gedoemd mag nu de hoop herwinnen; bloemen en vogels, – alles roemt Hem als in den beginne. Keerde de Heer der schepping weer, dan is het tevergeefs niet meer te bloeien en te minnen.
Ik wens u in Gods naam dat leven toe. In de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. 7
