Leerjaar 4: Lesopbouw en suggesties (incl. bewijzenblad) voor leerroute A Thema 9: Omgaan met geld en consumeren Praktijkkern e: Salarisafrekening lezen en begrijpen Thema 9 Praktijkkern e
Omgaan met geld en consumeren Salarisafrekening lezen en begrijpen
Overkoepelend doel
De leerling kan een salarisafrekening lezen en begrijpen en kan de redenen voor het verschil tussen bruto en netto salaris in eigen woorden uitleggen. Lesdoel (in waarneembaar Bron Lesdoel Lessuggesties leerlinggedrag) Voor de leerling Voor de docent De leerling inventariseert wat zij VSO kerndoelen Invulschema voor mind map Groepsgesprek; kan starten met al weet over het begrip 'salaris' M&M kd 2 eigen voorbeeld(en) van de leraar. en de salarisafrekening. Voorbereiding op Zijn er leerlingen die een afschrift Arbeid (=voa) kd 2
Soort les 1. Intro les
van stagevergoeding ontvangen? Laat ze die er dan bij pakken. Maak samen een mind map
2. Info les
De leerling leest en rubriceert de gegevens op een salarisafrekening.
VSO Kerndoelen Voa kd 2 VSO Ned. taal 3 VOX leerlijn Nederlands 2.1
Voorbeeld salaris afrekening met toelichtingen voor de 'rubrieken': - naam en adres werkgever - persoonsgegevens werknemer - cao loon, loonschaal e.d. - bruto loon / salaris per maand - premies (voor oudedagvoorziening) - zorgverzekeringsbijdrage - belasting, loonheffing - netto loon / salaris per maand
VOx is ontwikkeld in opdracht van OCW door KPC Groep, SLO en CED-Groep
1
Zet een voorbeeld van een salarisafrekening op het (digi)bord en loop de gegevens één voor één na. De belangrijkste begrippen worden in de volgende lessen achtereenvolgens behandeld. - naam en adres werkgever - naam en adres werknemer - sofi nr. of BSN - loonschaal, trede - cao loon , uurloon - bruto loon, salaris - pensioenpremie
Thema 9 Praktijkkern e
Omgaan met geld en consumeren Salarisafrekening lezen en begrijpen
Overkoepelend doel
De leerling kan een salarisafrekening lezen en begrijpen en kan de redenen voor het verschil tussen bruto en netto salaris in eigen woorden uitleggen. Lesdoel (in waarneembaar Bron Lesdoel Lessuggesties leerlinggedrag) Voor de leerling Voor de docent (ev. nog premie fpu) Oefeningen erbij (bijv. "sleep .... naar de - ZVW-bijdrage (zorgverzekering) juiste plek op de loonstrook"; of o.i.d.) - loonheffing - netto loon De leerling breidt de VSOkerndoelen oefeningen met de aangegeven Laat de leerlingen oefenen met de woordenschat uit en gebruikt Ned. taal kd 7 woorden. aangegeven woorden.
• Bruto loon themawoorden VOX leerlijn • Loonheffing, Nederlands. 4.3 loonbelasting • Netto loon • cao loon , uurloon • (pensioen)premie • ZVW-bijdrage (zorgverzekering) De leerling vertelt in eigen VSO kerndoelen Info tekst met vragen en opdrachten over Instructieles woorden wat bruto en netto loon Voa kd 2 bruto en netto loon. Één of enkele opdrachten samen is en leest dit af op een M&M kd 2 Info en tips op www.nibudjong.nl maken, de rest in 2-tallen laten (voorbeeld) salaris afrekening.
Soort les
3. woordenschat les
4. info les
Opdrachten: Leerlingen wijzen bruto en netto loon aan op diverse voorbeelden van salaris afrekeningen.
5. info les
De leerling vertelt in eigen woorden wat een cao is en hoe dit tot stand komt.
VSO kerndoelen Voa kd 2 M&M kd 4
- Informatie via info- tekst en website www.nibudjong.nl - vragen en opdrachten over cao's, caolonen. - opdracht om minimum-loon voor eigen
VOx is ontwikkeld in opdracht van OCW door KPC Groep, SLO en CED-Groep
2
doen.
Korte nabespreking. Instructieles - bespreking van de tekst - laat leerlingen info verzamelen op www.nibudjong.nl/ baantjes - opzoeken minimum-loon voor
Thema 9 Praktijkkern e
Omgaan met geld en consumeren Salarisafrekening lezen en begrijpen
Overkoepelend doel
De leerling kan een salarisafrekening lezen en begrijpen en kan de redenen voor het verschil tussen bruto en netto salaris in eigen woorden uitleggen. Lesdoel (in waarneembaar Bron Lesdoel Lessuggesties leerlinggedrag) Voor de leerling Voor de docent
Soort les
leeftijd op te zoeken.
eigen leeftijd
Bronnen, o.a. www.cnv.nl ;www.fnv.nl
6. taalgebruiksles
De leerling benoemt in eigen woorden voor- en nadelen van minimum(jeugd-)lonen.
VSO kerndoelen Voa kd 2 M&M kd 4
Opdracht: Bedenk (in 2-tallen) argumenten voor en tegen minimum (jeugd-)lonen. Noteer in trefwoorden. Gebruik jullie trefwoorden in de groepsdiscussie.
Discussie over minimum (jeugd)lonen Introduceer de vragen.
Schriftelijke vragen, bijvoorbeeld:
Geef opdracht om in 2-tallen argumenten voor en tegen te verzamelen.
1. Waarom hebben we in Nederland minimum(jeugd) lonen?
Verdeel de hele groep in voor / tegen.
2. Wat gebeurt er als werkgevers zich daar niet aan houden?
Laat beide groepen hun argumenten voordragen. Weeg de argumenten met de hele groep. Bespreek vervolgens de vragen (zie leerlingmateriaal) en laat leerlingen de antwoorden opschrijven.
7. info les
De leerling vertelt in eigen woorden - wat een pensioenpremie is, - waarvoor deze wordt geheven; - wat het nut van premie betalen is voor werknemers.
VSO kerndoelen Voa kd 2 M&M kd 4
VOx is ontwikkeld in opdracht van OCW door KPC Groep, SLO en CED-Groep
Info + vragen en opdrachten over 'oudedag voorzieningen' zoals pensioen en AOW. Weet- en opzoek-vragen (laat de premies opzoeken op verschillende loonstrookjes)
3
Instructieles - bespreek de informatie uit de tekst - doe de opzoek-opdrachten met de hele groep (aanwijzen premies op
Thema 9 Praktijkkern e
Omgaan met geld en consumeren Salarisafrekening lezen en begrijpen
Overkoepelend doel
De leerling kan een salarisafrekening lezen en begrijpen en kan de redenen voor het verschil tussen bruto en netto salaris in eigen woorden uitleggen. Lesdoel (in waarneembaar Bron Lesdoel Lessuggesties leerlinggedrag) Voor de leerling Voor de docent
Soort les
8. info les
9. info les
10. info les
De leerling vertelt in eigen woorden - wat zorgverzekeringspremie is - waarvoor deze wordt geheven - wat het nut is van verplichte zorgverzekering voor alle burgers van Nederland De leerling vertelt in eigen woorden - wat loonbelasting is; - waarvoor deze wordt geheven; - wat het nut van belasting betalen is voor alle burgers van Nederland. De leerling - benoemt het verschil tussen 'wit' en 'zwart' werken - legt uit wat de gevolgen van zwart werken kunnen zijn voor de
Discussie-vragen en/of stellingen.
loonstrookjes)
Opdrachten: leerlingen bedenken argumenten voor en tegen het verplicht premie betalen voor oudedag voorzieningen.
- bespreek de opdrachten m.b.t. meningsvorming, argumenten - Leid de groepsdiscussie over vooren nadelen van verplicht premie betalen.
VSO kerndoelen Voa kd 2 M&M kd 4
Idem als vorige les; naar nu over zorgverzekeringen.
VSO kerndoelen Voa kd 2 M&M kd 4
Idem als vorige les, maar nu over loonbelasting
Idem als vorige les, maar nu over loonbelasting
VSO kerndoelen Voa kd 2 M&M kd 4
Info + vragen en opdrachten over 'zwart' en 'wit' werken en de gevolgen van zwart werken voor de zwartwerker, de werkgever en de samenleving.
Bespreek eerst de informatie uit de tekst en geef instructie over de weet- en opzoek-opdrachten.
VOx is ontwikkeld in opdracht van OCW door KPC Groep, SLO en CED-Groep
4
Idem als vorige les; naar nu over zorgverzekeringen
- bespreek de opdrachten m.b.t.
Thema 9 Praktijkkern e
Omgaan met geld en consumeren Salarisafrekening lezen en begrijpen
Overkoepelend doel
De leerling kan een salarisafrekening lezen en begrijpen en kan de redenen voor het verschil tussen bruto en netto salaris in eigen woorden uitleggen. Lesdoel (in waarneembaar Bron Lesdoel Lessuggesties leerlinggedrag) Voor de leerling Voor de docent zwartwerker zelf en voor de - Weet- en opzoekvragen meningsvorming, argumenten samenleving. - meningsvormende vragen: leerlingen halen uit de vorige lessen argumenten tegen zwartwerken. Zijn er ook argumenten voor zwartwerken te bedenken? De leerling vormt een eigen VSO kerndoelen Optie 1: Optie 1. Groepsgesprek over het mening (over het verplicht Voa kd 2 Stellingen en discussie- opdrachten verplicht betalen van belasting en betalen van belasting en M&M kd 4 premies (= wit werken) en over de premies), kan deze onder LGO kd 4 Optie 2. gevolgen van zwartwerken. Laat woorden brengen en met Casus voor rollenspel over een situatie de leerlingen hun mening uiten en argumenten onderbouwen. waarin een groep zwartwerkers bij onderbouwen met feiten en controle wordt gesnapt. Zonder argumenten. Optie 2: Rollenspel paspoort ! (komt veel voor in de Ga hier ook in op de emotionele tuinbouw, bouw, ...) kant van iedere betrokkene. Werk de rollen uit voor de een groepje Wat voel ik (bij controle), wat denk zwartwerkers, de baas en de ik? wat doe ik? wat ga ik zeggen? controlerende ambtenaar.
Soort les
11. taalgebruiksles
12. sociale competentieles
De leerling voert (in simulatie) een loononderhandeling met een (toekomstige) werkgever.
VSO kerndoelen Voa kd 2 M&M kd 4
Stappenplan oefeningen
Rollenspel - Voorbereiding met stappenplan - Oefening (leerkracht steeds in de rol van werkgever) - nabespreking
VOX leerlijn Sociale competentie
VOx is ontwikkeld in opdracht van OCW door KPC Groep, SLO en CED-Groep
5
Thema 9 Praktijkkern e
Omgaan met geld en consumeren Salarisafrekening lezen en begrijpen
Overkoepelend doel
De leerling kan een salarisafrekening lezen en begrijpen en kan de redenen voor het verschil tussen bruto en netto salaris in eigen woorden uitleggen. Lesdoel (in waarneembaar Bron Lesdoel Lessuggesties leerlinggedrag) Voor de leerling Voor de docent 5.4 Algemene procedures rondom het werk De leerling toont d.m.v. een toets Instructie voor de toets Alle voorafgegane aan dat hij een salarisafrekening Nabespreking bronnen kan lezen en begrijpen, inclusief de redenen voor het verschil tussen bruto en netto loon.
Soort les
13. assessment
VOx is ontwikkeld in opdracht van OCW door KPC Groep, SLO en CED-Groep
6
Leerjaar 4: Bewijzenblad voor leerroute A Thema 9: Omgaan met geld en consumeren Praktijkkern e: Salarisafrekening lezen en begrijpen
De prestatie:
Ik kan een salarisafrekening lezen en begrijpen. Ik kan het verschil tussen bruto en netto loon uitleggen.
Naam leerling: Klas/groep: Datum beoordeling: Beoordeeld door: Totaal beoordeling: (plaats X in juiste vak) G(oed) 4 ++
V(oldoende) 3 +
M(atig) 2 -
Opmerking leerling
O(nvoldoende) Opmerking leraar 1 --
VOx is ontwikkeld in opdracht van OCW door KPC Groep, SLO en CED-Groep
7
Opdracht 1 De leerling maakt een kennistoets. Opracht 1. Minimumloon (1 punt per vraag, totaal 4 punten) Iedereen die werkt, heeft recht op minimumloon. a. Wat betekent minimumloon? _______________________________________ b. Wat is het minimumloon voor iemand vanaf 23 jaar? _______________________________________ TIP Ga naar www.google.nl en tik in 'minimumloon'. Je krijgt dan een link naar een website. Voor docent: bijvoorbeeld http://www.loonwijzer.nl/home/minimumlooncheck/minimum-looncheck-uurloon Op deze website vind je het minimumloon per leeftijd. c. Wat is het minimumloon voor iemand van 18 jaar? _______________________________________ d. Noem een voordeel en een nadeel van minimumloon. Voordeel: ___________________________________ Nadeel: _____________________________________
VOx is ontwikkeld in opdracht van OCW door KPC Groep, SLO en CED-Groep
8
Opdracht 2. Wat staat er op de salarisspecificatie? (1 punt per vraag, totaal 5 punten) Kijk naar de salarisspecificatie van een werknemer. Deze werknemer heeft een 'bijbaantje'. Op de salarisspecificatie is de naam van de werknemer onleesbaar gemaakt. Ook het BurgerServiceNummer (BSN) kun je niet lezen. Dat is voor de bescherming van de privacy van de werknemer. Kijk naar de kolom 'Totalen'. a. Hoeveel verdient de werknemer bruto per maand? _______________________________________ b. Welke premies betaalt de werknemer elke maand? _______________________________________ c. Wat is het netto salaris van de werknemer? _______________________________________ d. Welk bedrag krijgt de werknemer op zijn/haar rekening gestort? _______________________________________ e. Wat is het rekeningnummer van de werknemer? _______________________________________
VOx is ontwikkeld in opdracht van OCW door KPC Groep, SLO en CED-Groep
9
Opdracht 3. Bruto en netto (1 punt) Het bruto loon is altijd hoger dan het netto loon. Kijk naar de loonstrook in opdracht 2. a. Welke zaken gaan er van het bruto loon af? _______________________________________ _______________________________________
Opdracht 4. Premies en belastingen (2 punten) Het bruto loon is hoger dan het netto loon. Het verschil tussen bruto loon en netto loon zijn premies en belastingen. a. Waarom betalen werknemers belasting? _______________________________________ b. Waarom betalen werknemers premies? _______________________________________ NB: Deze opdracht mag ook mondeling gemaakt worden.
VOx is ontwikkeld in opdracht van OCW door KPC Groep, SLO en CED-Groep
10
Uitslag kennistoets 'salarisafrekening' Opdracht nummer 1 2 3 4
Te behalen punten 4 5 1 2
TOTAAL PUNTEN:
12 = max. score
Mijn score:
1 - 4 punten: onvoldoende 5 - 7 punten: matig 8 - 10 punten: voldoende 11 - 12 punten: goed
VOx is ontwikkeld in opdracht van OCW door KPC Groep, SLO en CED-Groep
11
Opdracht 2 Bewijzenblad invullen Kijk naar de beoordelingspunten die de leraar voor je heeft uitgekozen. Hoe heb je het gedaan? Wat vind je er zelf van? Kruis aan. Je kan kiezen tussen: g = goed v = voldoende m = matig o = onvoldoende
VOx is ontwikkeld in opdracht van OCW door KPC Groep, SLO en CED-Groep
12
Leerling Weten (=Kennis)
g
Ik kan informatie opzoeken en gebruiken Ik kan minimum lonen opzoeken en aflezen uit een tabel. Ik kan een salarisspecificatie lezen en begrijpen. Ik kan het verschil tussen brutoloon en nettoloon uitleggen.
Ik kan vertellen wat de volgende woorden betekenen: BSN, bruto loon, loonheffing, loonbelasting, netto loon, cao loon , uurloon, (pensioen)premie, zorgverzekering Plannen en voorbereiden Ik heb me voorbereid over de onderwerpen van de lessen (o a zwart wit werken, loonbelasting, zorgverzekering etc.) Uitvoeren Ik heb mijn mening gegeven in een gesprek (over betalen van belasting en premies). Ik heb argumenten gegeven voor mijn mening.
Werk-, leerhouding Ik heb rustig gepraat in de discussies. Ik heb geluisterd naar de mening en argumenten van anderen. Ik ben respectvol omgegaan met de mening van anderen.
Het resultaat Ik heb de toets gedaan. De uitslag is: .... Ik heb een bewijzenblad ingevuld en op tijd ingeleverd.
VOx is ontwikkeld in opdracht van OCW door KPC Groep, SLO en CED-Groep
13
v
Leraar m
o
g
v
m
o
Opdracht 3 Eindgesprek Het eindgesprek met mijn leraar is gepland op ______________ (datum) Tijdens het eindgesprek gaat je leraar het bewijzenblad ook invullen en met je bespreken. Hij zal ook met jou bespreken wat je leuk en niet leuk vond en wat erg goed ging en wat minder goed. Uiteindelijk geeft je leraar jou een totaal beoordeling. Deze informatie wordt toegevoegd aan je portfolio.
VOx is ontwikkeld in opdracht van OCW door KPC Groep, SLO en CED-Groep
14