Leerjaar 4: Lesopbouw en suggesties (incl. bewijzenblad) voor leerroute A

Leerjaar 4: Lesopbouw en suggesties (incl. bewijzenblad) voor leerroute A Thema 9: Omgaan met geld en consumeren Praktijkkern d: Budget opstellen en bewaken Thema 9 Praktijkkern d

Omgaan met geld en consumeren Budget opstellen en bewaken

Overkoepelend doel

De leerling kan een (maand)budget opstellen en kan grote(re) uitgaven plannen en verantwoorden

Soort les

Lesdoel (in waarneembaar

Bron Lesdoel

leerlinggedrag) 1 Introles

De leerling benoemt eigen ervaringen m.b.t. het plannen van inkomsten en uitgaven (= budgetteren)

VSO Kerndoelen LGO kd1 M&M kd2

Lessuggesties Voor de leerling

Voor de leraar

* mind map 'budget'

Herhaling van ljr. 2 / opstap:

* bekijken eigen weekbudget (ljr 2)

* Groepsgesprek: de leerlingen vertellen over eigen ervaringen met het bijhouden van inkomsten en uitgaven.

* belang van bewaren bonnetjes e.d. * opfrissen kennis mbv website www.nibudjong.nl * herhaling test 'geldtype'

* Herhaling uit ljr. 2: weekbudget (in hun portfolio) * herhaling test "Welk geldtype ben jij?" vergelijken met testuitslag "geldtype" in ljr. 2 (in portfolio?)

2 Doeles: maandelijkse inkomsten en uitgaven inventariseren.

De leerling heeft inzicht in de eigen inkomsten en uitgaven (van de afgelopen maand).

VSO Kerndoelen M&M kd 2

Opdrachten voor leerlingen: * noteer eigen inkomsten afgelopen maand, incl. de bronnen van inkomsten * inventariseer uitgaven van de afgelopen maand, incl. de soorten uitgaven. * berekenen of inkomsten en uitgaven in

* Herhaal de instructie over budgetteren uit ljr. 2. * Bekijk samen een voorbeeld van inkomsten en uitgaven van een jongere via www.nibudjong.nl/ waar blijft het. * Oefen samen ahv fictief

VOx is ontwikkeld in opdracht van OCW door KPC Groep, SLO en CED-Groep

1

Thema 9 Praktijkkern d


Overkoepelend doel


Soort les


Bron Lesdoel

leerlinggedrag)


Voor de leraar

balans waren.

voorbeeld op het (digi)bord

* wat doe je als je geld overhoudt?

* Geef opdracht: leerlingen zelf laten doen a.h.v. eigen inkomsten en uitgaven in de afgelopen maand. Zijn ze in balans?

* wat doe je als je geld tekort komt? voorbeeld: Invulblad, bijlage 1

* Nabespreking: Als je geld overhoudt, kun je sparen. Als je geld tekortkomt, moet je (tijdelijk) lenen. Inventariseer hoe leerlingen hiermee omgaan. * Herhaal instructie over het (belang van) verzamelen en geordend bewaren van stagevergoeding / loonstrook en bonnetjes. Hiermee kunnen leerlingen inkomsten en uitgaven 'bewijzen'/ aantonen. 3 Rekenles, ICT

De leerling geeft informatie weer in een staafdiagram.

VSO Kerndoelen Rekenen-wiskunde kd 9 VOX leerlijn Rekenen-wiskunde Onderdeel 10


Opdracht: Geef de uitgaven van leerlingen in de klas weer in een staafdiagram of cirkeldiagram. Print het uit en neem het op als bewijs in je

2

Inventariseer de uitgaven in de klas. Orden deze gegevens van laag naar hoog: bijvoorbeeld hoeveel leerlingen geven 10-30 euro p.m uit?; hoeveel 30-50 euro



Overkoepelend doel


Soort les


Bron Lesdoel

leerlinggedrag)


Voor de leraar

portfolio.

p.m? etc… Laat de leerlingen daadwerkelijk in groepen bij elkaar staan. (De 10-30groep etc...) Vanuit deze 'groepsindeling' kun je tellen en dit dan weer samen op het (digi-)bord in een staafdiagram en/of een cirkeldiagram verwerken. (toepassen vaardigheden Excel). Laat de leerlingen nu dezelfde stappen (zelfstandig) uitvoeren, op basis van alleen de cijfermatige informatie. Laat ze het diagram overnemen of uitprinten en opnemen in hun (bewijzen)map of portfolio.

4. Infoles

De leerling leest een informatieve tekst (in dit geval over soorten inkomsten en uitgaven in de toekomst (als de leerling zelfstandig gaat wonen) .

VSO Kerndoelen M&M kd 2 Ned.taal kd 3

Info tekst over soorten inkomsten en uitgaven (voor mensen die zelfstandig wonen)

VOx leerlijn Nederlands 2. 1


3

* Groepsgesprek over (maandelijkse) uitgaven. - hoeveel ga je later verdienen, denk je? (zie: minimum jeugdloon op



Overkoepelend doel


Soort les


Bron Lesdoel

leerlinggedrag)


Voor de leraar http://www.nibudjong.nl/LAS/ APP=SEMLITE/_run/01,0496 ,000,00 - waar moet je later aan uitgeven? Hoe veel, denk je? - verdeel in soorten uitgaven: vaste kosten, variabele kosten, reservering (= sparen voor grote aanschaf of onvoorziene uitgaven)

5 Woordenschatles

De leerling gebruikt actief en passief de geselecteerde themawoorden.

VSO Kerndoelen Ned. taal kd 7

oefeningen met de aangegeven woorden.

VOX leerlijn Nederlands 4.3


4

Laat de leerlingen oefenen met de aangegeven woorden EN zo nodig met nóg basalere woorden als blijkt dat (sommigen) die nog niet kennen. • Inkomsten • loon • minimum loon • minimum jeugdloon • uitgaven • vaste kosten • variabele kosten • reservering • sparen • lenen



Overkoepelend doel


Soort les


Bron Lesdoel

leerlinggedrag)


Voor de leraar • • •

6 Doeles (tevens voorbereiding voor assessment )

De leerling stelt een maandbudget op voor de eigen toekomstige situatie.

VSO kerndoelen M&M kd 2 Rekenen/wiskunde kd 8 VOx leerlijn Rekenen-wiskunde onderdeel 9

Opdracht: Denk na over je financiële situatie ná school. Stel een maand budget op voor als je (straks) zelfstandig gaat wonen. (alternatief: als je werkt en nog thuis woont)

saldo positief saldo negatief saldo

Geef opnieuw instructie en begeleid het maken van de opdracht.

Zie voorbeeld in bijlage 2. Bron: "Straks op je 18e", (SLO, J. ter Pelle e.a.; voor RENN 4) 7 Info-les en sociale competentieles

De leerling heeft inzicht in (eventuele) financiële problemen en schakelt effectief hulp in.

VSO kerndoelen M&M kd 2 Rekenen/wiskunde kd 8 VOx leerlijn Rekenen-wiskunde onderdeel 9


Voorbeelden (casussen) voor mogelijke financiële problemen van jongeren, bijv.: - X. slaagt er - ondanks pogingen - niet in om overzicht te houden over inkomsten en uitgaven; heeft geen zicht op bestedingsruimte; dus risico voor schulden. - Y. heeft al problematische schulden en heeft schuldhulpverlening nodig. - Z. is ouder dan 18, maar niet handelingsbekwaam; heeft ruzie met bewindvoerder over besteding van eigen inkomsten uit werk.

5

Kies een casus die aansluit bij situatie van je leerling(en) of bedenk zelf een casus. Behandel de casus eerst analytisch: - wat is het probleem? - wie heeft dat probleem? - welke hulp is mogelijk / beschikbaar? door wie? Bespreek dezelfde casus daarna vanuit het perspectief van de jongere. - wat voel ik? wat denk ik? wat kan ik doen? wat ga ik



Overkoepelend doel


Soort les


Bron Lesdoel

leerlinggedrag)


Voor de leraar zeggen? - wat is wel/niet effectief om het probleem op te lossen? waarom?

8. info les

De leerling benoemt drie zaken die belangrijk zijn bij de planning van een grote aanschaf

VSO kerndoelen M&M 1, 2

Info tekst met vragen en opdrachten. De tekst gaat i.i.g. over: - hoe kom je aan consumenteninformatie over kwaliteit, milieuaspecten, prijs, service? - hoe financier je de grote aankoop, (via sparen of lenen) - wat kun je doen als het een miskoop blijkt te zijn? Samengevat: : 1. keuze van het product; 2. financiering cq. betaling, 3. reclameren bij miskoop.

9 Rekenles 'hoe kan ik het betalen?'

De leerling schat in of een beoogde aankoop betaalbaar is binnen een gegeven budget.

VSO kerndoelen Rekenen-wiskunde kd 2 en kd 8

VOx leerlijn Rekenen-wiskunde onderdeel 3 en 9

* Oefeningen: de leerlingen krijgen een serie (fictieve) maandbudgetten met saldo voorgeschoteld + een lijst van 'beoogde aankopen' (bijv. mp3-speler, iPhone, scooter). De opdracht is om telkens de haalbaarheid van de aankoop te beoordelen binnen het gegeven budget. (dus zonder te lenen)

Groepsgesprek over ervaringen met het (plannen van) een grote aanschaf: 1.hoe een product te kiezen? (consumenteninformatie verzamelen) 2.hoe te betalen? (sparen, lenen) 3.wat te doen als het een miskoop blijkt te zijn? (bijvoorbeeld kapot, defect, niet volledig etc) Bespreek daarna de tekst en laat de vragen in 2-tallen maken. TIP: Pas de oefeningen aan, zodat ze zo realistisch mogelijk worden. * Toelichting op de oefeningen; * begeleiding bij het oefenen Instructie m.b.t. financiële


6



Overkoepelend doel


Soort les


Bron Lesdoel

leerlinggedrag)


Voor de leraar gevolgen van de beoogde aanschaf: - hoe lang moet je sparen? - variabele kosten als gevolg van de aanschaf (iPhone abonnement, onderhoud scooter, brandstof verbruik etc...)

10. info les Sparen of lenen?

De leerling kan een beredeneerde keuze maken voor sparen of lenen voor een grote aanschaf.

VSO kerndoelen M&M kd 2

Info tekst met vragen "De voor- en nadelen van sparen en lenen" Opdrachten om in een gegeven situatie beargumenteerd te kiezen voor sparen of lenen. Zie voorbeeld om in te vullen, bijlage 3.

11. info les

De leerling kan (bij een grote aanschaf) zijn rechten en plichten als consument in eigen woorden vertellen.

VSO kerndoelen M&M kd 1, 2 LGO kd 3


Infotekst met vragen "De rechten en plichten van de consument"; behandel daarin in ieder geval de volgende onderwerpen: - recht op correcte en volledige informatie over product / dienst - de nota: wat staat er op? waarom belangrijk? - wat is btw en waarom apart vermeld? - plicht tot betalen; gevolgen van nietbetalen; - reclameren: termijn, de manier waarop..

7

Bespreek eerst situaties vanuit de eigen ervaring van leerlingen met sparen en/of lenen. Leg deze vast in een mindmap. Bespreek daarna de tekst. Laat de vragen in 2-tallen maken. Bespreek met de groep vragen als: - hoe krijg ik als consument goede informatie over het product? - belang van een nota + bewijs van betaling - wat is btw, waarom apart op de nota? - wat er gebeurt als de consument niet (op tijd) betaald;



Overkoepelend doel


Soort les


Bron Lesdoel

leerlinggedrag)


Voor de leraar - wat de consument kan doen als het een miskoop blijkt te zijn (hoe te reclameren ?)

12. Sociale competentieles

De leerling kan adequaat opkomen voor zijn rechten (in geval rechten als consument).

VSO kerndoelen M&M kd 1, 2 LGO kd 8

Tekst of filmpjes met (voorbeeld)situaties waarin een klant een aankoop reclameert. Bijv: de iPhone doet het niet; een duur kledingstuk blijkt beschadigd te zijn, o.i.d.

Bespreek de gegeven situaties of kies voor eigen ervaringen van leerlingen. Wat voelt de klant? Wat kan de klant doen of zeggen? Bijv. reparatie eisen, (deel van) het geld terugvragen. Hoe zeg je dat? Hoe voer je zo'n gesprek? Oefenen in rollenspel. Bespreek de voorbereiding + uitvoering en verdeel de rollen: A. klant / consument B. verkoper

De leerling krijgt twee individuele "persoonlijke taken" 1. maandbudget nabespreken (zie les 6,7 en bijlage 2; kies bijlage 1 voor een makkelijker variant) 2. binnen een gegeven budget een grote aanschaf plannen, gemaakte keuzes voor sparen of lenen onder woorden brengen en argumenten aandragen. (zie les 10, 11, 12 en bijlage 3). Bewijzenbladen 1 en 2 invullen en beoordeling bespreken.

- Introductie assessment: toepassen en laten zien wat je geleerd hebt. - zie bijlagen 2 en 3. Een makkelijker variant van de opdracht 'budget opstellen' : zie bijlage 1. - instructie voor invullen van twee 'bewijsbladen' - nabespreking en beoordeling:

VOx leerlijn Sociale Competentie: 1.3

13. Assessment

De leerling past geleerde vaardigheden toe in twee geïntegreerde opdrachten. Bewijzenblad 1: maandbudget Bewijzenblad 2: grote aanschaf

alle voorafgaande bronnen


8



Overkoepelend doel


Soort les


Bron Lesdoel

leerlinggedrag)


Voor de leraar door leerling zelf én door leerkracht, m.b.v. de beoordelingspunten op de bewijzenbladen.


9

Bijlage 1: Voorbeeld invulblad bij les 2 Mijn inkomsten en uitgaven in maand:....

Inkomsten in euro:

Uitgaven in euro:

Soort inkomsten - zakgeld:

_________________

- stagevergoeding:

_________________

- bijbaantje:

_________________

- cadeau:

_________________

- anders namelijk:

_________________

Totaal:

_________________ (dit heb ik)

Uitgaven - snoep en snacks

_______________

- uitgaan

________________

- kleren

________________

- cadeautjes

________________

- ____________

________________

-_____________

_________________

Totaal:

________________ (dit geef ik uit)

Balans: Kom je tekort? Wat ga je daaraan doen?

+________________ (over, sparen)

-________________ (tekort)

Houd je iets over? Dan kun je sparen.


10

Bijlage 2: Voorbeeld opdracht t.b.v. les 6 en assessment 'maandbudget' Schat in wat je inkomsten en uitgaven in de toekomst zijn. Stel een maand budget op voor de toekomst, ná je 18e. Kies a of b. Omcirkel je keuze. a. als je straks zelfstandig gaat wonen. b. als je straks werkt en (nog) thuis woont. Budget

Geschatte inkomsten

Geschatte uitgaven

Voor ná m'n 18e

in euro:

in euro:

Soort inkomsten - loon voor werk (zie minimumloon)

_____________

- loon bijbaantje(s)

_____________

- (aanvullende) uitkering

_____________

- toeslagen (zorg, huur)

_____________

- anders ?

_____________

Totaal inkomsten:

____________=Totaal inkomsten

Soort uitgaven a. vaste kosten - huur - gas, water, elektriciteit - telecom - zorgverzekering b. variabele kosten - eten en drinken - pers. verzorging - vervoer - mobieltje - kleding - uitgaan, leuke dingen c. reservering

______________ ______________ ______________ ______________ ______________ ______________ ______________ ______________ ______________ ______________

- sparen (voor grotere uitgaven) ______________ Totaal uitgaven:


______________= Totaal uitgaven

11

Bijlage 3: Voorbeeld opdracht: les 10, 11 en assessment "Grote aanschaf plannen" Je gaat iets duurs aanschaffen. Bijvoorbeeld een mobieltje, computer of een duur kledingstuk. a. Bepaal wat je wilt aanschaffen. Kijk in folders. Kijk op vergelijkingssites om je te oriënteren en om te vergelijken. Bijvoorbeeld: www.kieskeurig.nl www.vergelijken.nl. Je keuze: Ik wil __________________________________ kopen. b. Kies verstandig. Bij welk bedrijf ga je kopen en waarom? Denk na over de prijs en de kwaliteit van het product. Zoek informatie over prijs, kwaliteit en service bij minimaal drie bedrijven of internet winkels. Koop je iets nieuws of liever een occasion?(gebruikt, tweede hands). Je keuze: Ik koop het product bij bedrijf ______________________________, omdat _________________________________________________ c. Hoe betaal je? Ga uit van je eigen (geschatte) budget (zie bijlage A of B). Hoe betaal je met dit budget de dure aanschaf? Sparen, lenen of kopen op afbetaling? Ik ga________________________________, want ________________________________. d.

Wat betekent dat voor je budget?


12

•

•

Stel je hebt gekozen om eerst te sparen. Hoeveel ga je dan sparen per maand? Hoe lang duurt het voordat je het product kunt kopen? Stel je hebt gekozen om te lenen. Je weet: geld lenen kost geld. Hoeveel ga je dan lenen? Hoeveel moet je per maand afbetalen? Hoe lang duurt het voordat je alles afbetaald hebt? Hoeveel geld kost je de hele lening?

Bereken dit op een apart blaadje. Lever je berekening in. Lever ook iets in, waarop het product en de prijs vermeld staan (bijvoorbeeld folder). e. Niet goed! Na drie maanden blijkt dat het product al niet meer goed werkt. Gelukkig heb je het garantiebewijs bewaard. • •

Schrijf op wat je gaat doen. Doe je liever een rollenspel? Je docent speelt de verkoper (of de baas van het bedrijf). Wat doe je? Wat zeg je tegen de verkoper?


13

Leerjaar 4: Bewijzenblad 1 voor leerroute A Thema 9: Omgaan met geld en consumeren Praktijkkern d: Budget opstellen en bewaken

De prestatie:

Ik kan een maandbudget opstellen voor nu / voor de toekomst (streep door).

Naam leerling: Klas/groep: Datum beoordeling: Beoordeeld door: Totaal beoordeling: (plaats X in juiste vak) G(oed) 4 ++

V(oldoende) 3 +

M(atig) 2 -

Opmerking leerling

O(nvoldoende) Opmerking leraar 1 --


14

Opdracht 1 De leraar maakt hier een passende opdracht waarin de leerling aan de hand van beoordelingspunten kan laten zien welke vaardigheden hij beheerst.

Opdracht 2 Bewijzenblad invullen Kijk naar de beoordelingspunten die de leraar voor je heeft uitgekozen. Hoe heb je het gedaan? Wat vind je er zelf van? Kruis aan. Je kan kiezen tussen: g = goed v = voldoende m = matig o = onvoldoende


15

Leerling Weten (=Kennis)

g

Ik kan mijn eigen inkomsten en uitgaven voor een maand opschrijven Ik kan berekenen wat ik in een maand overhoud of tekort kom. Ik kan informatie in een diagram weergeven.

Plannen en voorbereiden Ik kan minimumlonen opzoeken op internet en aflezen uit een tabel Ik kan toeslagen (huur- en zorgtoeslag) opzoeken en aflezen.

Uitvoeren Ik heb mijn inkomsten ingeschat en opgeschreven. Ik heb mijn uitgaven ingeschat en opgeschreven. Ik heb berekend wat ik per maand overhoud of tekort kom. Ik heb verteld wat ik daarmee / daaraan kan doen.

Werk-, leerhouding Ik heb inzicht in mijn inkomsten en uitgaven. Ik kan hulp inschakelen als dat nodig is. Ik heb meegedaan aan de groepsgesprekken en/of rollenspel.

Het resultaat Ik heb een kloppend maandbudget opgesteld voor nu / voor de toekomst ná mijn 18e. (streep door) Ik heb een bewijzenblad ingevuld en op tijd ingeleverd.


16

v

Leraar m

o

g

v

m

o

Opdracht 3 Eindgesprek Het eindgesprek met mijn leraar is gepland op ______________ (datum) Tijdens het eindgesprek gaat je leraar het bewijzenblad ook invullen en met je bespreken. Hij zal ook met jou bespreken wat je leuk en niet leuk vond en wat erg goed ging en wat minder goed. Uiteindelijk geeft je leraar jou een totaal beoordeling. Deze informatie wordt toegevoegd aan je portfolio.


17

Leerjaar 4: Bewijzenblad 2 voor leerroute A Thema 9: Omgaan met geld en consumeren Praktijkkern d: Budget opstellen en bewaken

De prestatie:

Ik kan een grote(re) aanschaf plannen en verantwoorden.

Naam leerling: Klas/groep: Datum beoordeling: Beoordeeld door: Totaal beoordeling: (plaats X in juiste vak) G(oed) 4 ++

V(oldoende) 3 +

M(atig) 2 -

Opmerking leerling

O(nvoldoende) Opmerking leraar 1 --


18

Opdracht 1 De leraar maakt hier een passende opdracht waarin de leerling aan de hand van beoordelingspunten kan laten zien welke vaardigheden hij beheerst. a. Dit ga ik aanschaffen: Ik wil ____________________________ kopen, omdat___________________________. b. Kies verstandig. Ik koop het product bij bedrijf ________________________, omdat ___________________________________________ c. Hoe betaal je? Ga je sparen, lenen of kopen op afbetaling? Ik ga___________________________, omdat _________________________________. d. Wat betekent dat voor je budget? Ik heb een berekening gemaakt (en ingeleverd). e. Niet goed! Na drie maanden blijkt dat het product al niet meer goed werkt. Wat ga ik doen? o o

Dat heb ik opgeschreven (en ingeleverd) Dat heb ik gespeeld in een rollenspel met de leerkracht.


19

Opdracht 2 Bewijzenblad invullen Kijk naar de beoordelingspunten die de leraar voor je heeft uitgekozen. Hoe heb je het gedaan? Wat vind je er zelf van? Kruis aan. Je kan kiezen tussen: g = goed v = voldoende m = matig o = onvoldoende


20

Leerling Weten (=Kennis)

g

Ik heb informatie over het product gezocht in folders / op internet. Ik heb informatie gezocht bij meerdere bedrijven. Ik kan prijzen en kwaliteit vergelijken Ik heb berekend wat de koop voor mijn budget betekent. Ik kan mijn rechten en plichten als consument in eigen woorden vertellen Uitvoeren Ik heb een product gekozen Ik heb een leverancier gekozen met de beste prijs/kwaliteitsverhouding. Ik heb een bewuste keus gemaakt voor sparen, lenen of kopen op afbetaling. Ik kan een miskoop reclameren.

Werk-, leerhouding Ik kan opkomen voor mijn rechten (als consument). Ik kan een bedrijf aanspreken bij een miskoop.

Het resultaat Ik heb een grote(re) aanschaf gepland en de stappen doorlopen. Ik heb een bewijzenblad ingevuld en op tijd ingeleverd.


21

v

Leraar m

o

g

v

m

o

Opdracht 3 Eindgesprek Het eindgesprek met mijn leraar is gepland op ______________ (datum) Tijdens het eindgesprek gaat je leraar het bewijzenblad ook invullen en met je bespreken. Hij zal ook met jou bespreken wat je leuk en niet leuk vond en wat erg goed ging en wat minder goed. Uiteindelijk geeft je leraar jou een totaal beoordeling. Deze informatie wordt toegevoegd aan je portfolio.


22

Leerjaar 4: Lesopbouw en suggesties (incl. bewijzenblad) voor leerroute A

Recommend Documents