Jaargang 4 • Herfst 2012 • Tijdschrift van de Rotterdamse vrijescholen Rudolf Steiner College • Rudolf Steiner School Rotterdam • Vrije School Vredehof
1
advertenties
vanbinnen
Inleiding
natuurlijk wonen
VORM. Wie in Florence de Galleria dell'Accademia bezoekt om de David te bekijken, passeert eerst A PERFECT MATCH: CULTUURCLICK ALS UITGANGSPUNT
een aantal beelden van Michelangelo die niet af
BIJ EXECUTIVE SEARCH
opgevallen. De aantrekkingskracht van de David,
zijn. Bij binnenkomst waren die beelden mij niet die aan het eind van de zaal staat, is enorm. Pas in tweede instantie, toen ik beduusd terugliep, zag ik de andere beelden. Niet af, wordt vaak gezegd, maar niet bevrijd is beter. Wat Michelangelo bij David wel voor elkaar kreeg, is hem bij deze beelden niet gelukt; het opgesloten beeld bevrijden uit het steen. Aan de beelden zelf heeft het niet gelegen. Je ziet de
PBW Consultancy
t 31(0)10 420 05 22 m 31 (0)6 144 06 155 e
[email protected] i www.pbwconsultancy.com
mannen knokken. Zij ballen al hun kracht samen om zich te los te rukken uit het marmer. De kunstenaar
vanbinnen heeft alles voor een smaakvol, comfortabele en duurzame inrichting van uw woning. Vloerbedekking en gordijnen, eettafels & stoelen maar ook keukens, bedden, accessoires & doehetzelf-artikelen. Eigentijds design van o.a. Varier, Team 7, Green Sleep, Forbo & Moso gaan bij ons hand in hand met aandacht voor uw leefomgeving !
heeft ze blijkbaar niet verder kunnen helpen. In zijn
Mariniersweg 1 - Rotterdam - 010 2409379 - www.vanbinnen.com
WIL. Dit herfstnummer van Vrij geestig heeft
sonnet 151 beschreef Michelangelo dit fenomeen. Het gedicht staat op pagina 6 van dit nummer.
als rode draad ‘vorm’. Waar wordt gesproken of
Poppedijn
3 nov
embe
geschreven over vorm, is de wil nooit ver weg. Na
r; KAP
Speelgoed van natuurlijke materialen
LA DA
G
de vakantie is het niet eenvoudig weer in de vorm van het dagelijks leven te komen. Jeroen Gommers (directeur van de Samenwerkende Vrijescholen in Zuid-Holland) vertelt wat de participerende scholen samen willen. De smid tracht het weerbarstige ijzer zijn wil op te leggen. Handarbeidleraar
spirit is vernieuwd!
kom zelf proeven
maandag t/m zaterdag 8.00 – 23.00 Mariniersweg 9 – 3011 NB Rotterdam Spirit is onderdeel van De Groene Passage www.spiritrotterdam.nl
handarbeidles de wil wordt geschoold. Wie wil er een bijdrage leveren aan de volgende en daarop
AL RUIM 25 JAAR IS POPPEDIJN De leukste speelgoedwinkel van Delft en omstreken. Het is inmiddels uitgegroeid tot 140 m2 Luilekkerland voor kleine, grote en volwassen kinderen. Een prachtige verzameling houten speelgoed van gerenommeerde merken die milieubewustzijn en eerlijke arbeidsomstandigheden hoog in het vaandel hebben staan. Kenmerkend is de grote hoeveelheid handgemaakte vilten en stoffen artikelen die door de medewerksters van Poppedijn zelf worden gemaakt alsook de ruime sortering zelfmaakpakketjes en materialen voor het maken van poppen. Ook voor de mooiste prentenboeken, mineralen en jongleerartikelen. Buitenwatersloot 35, Delft, 015-2126330, www.poppedijn.nl
20
Openingstijden: di-vr 9.00-17.30 vr 19.00-21.00 za 10.00-17.00
Een nieuwe keuken, een nieuw interieur, nieuwe openingstijden en nieuwe gerechten. Het enige dat niet nieuw is, is dat we nog steeds 100% biologisch en 100% vegetarisch koken. Want ons idee blijft hetzelfde: goed eten maken dat beter smaakt. In je mond, je hoofd én in je hart.
Steven Wouters vertelt hoe in zijn ambachtelijke
volgende Vrij geestig? Zie de oproep in het midden van dit nummer.
Inhoudsopgave Oefenen aan het ambacht, werken aan de wil.
4, 5
Gedichten
6, 7
Terug naar Vredehof, in gesprek met Jeroen Sommers
8 t/m 10
Column van de bovenbouw: Apocalypse
11
Niet te geloven wat water allemaal vermag
12 t/m 14
Fouten verslaan
15
Een school van melk en honing: de Boerderijschool
16, 17
15 minutes of Fame
18/19
Kunstwens werkt door...
20, 21
Harmonie in het Vondelkoor
22, 23
Mijn Passie: Paulus van der Jagt, ambachtelijk smid met hart en ziel
24, 25
Column van de bovenbouw; Crisis: loslaten, omvormen, scheppen
27
Gratis uit de Natuur, Recept Kastanjecake
28
Uit en thuis tips: Schoonoord
29
Ik heb geen zin!
30
Vormtekeningen
31
Over het Goetheanum en het NAi
32
Steiner celeb: Jesse Klaver - woordvoerder Het bestbewaarde geheim van Rotterdam. Zo wordt park Schoonoord weleens aangeduid. Wie de herfst echt wil ruiken en voelen, moet daar de komende
Sociale Zaken en Werkgelegenheid en Onderwijs
33
Colofon en Scholen
34
weken eens binnengaan. We hebben echt ons best gedaan, maar zoveel herfst als daar in past, past zelfs niet in Vrij geestig.
3
Oefenen aan het ambacht, werken aan de wil. Door Steven Wouters, docent handvaardigheid aan het Rudolf Steiner College en Rudolf Steiner School Foto's: Jan de Groen Houtbewerken.
In de trein terug van Hoek van Holland, na het Sint Jansfeest, kom ik toevallig in gesprek met de conducteur. Als hij hoort dat ik leraar houtbewerken ben, begint hij enthousiast te vertellen over een werkstuk dat hij 40 jaar geleden op school heeft gemaakt. Het is niet de eerste keer dat ik zo’n reactie krijg.
Wat is het met dit vak, dat het bij veel mensen iets oproept?
We lopen de keldertrap af naar het houtlokaal op de Vondelweg. De aanduiding langs de trap is eigenlijk niet nodig want je hoort al van een afstand wat hier gebeurt. Als de deur opengaat worden we verwelkomd door een hels kabaal van hamers en zagen, vermengd met de geur van hout en zweet. Een groep zevende klassers is druk bezig met het maken van bewegend speelgoed. Er wordt gezaagd, geraspt gevijld en gehakt. De spaanders vliegen letterlijk in het rond. Op het eerste gezicht een behoorlijke chaos.
Waarom doen we dit op onze school?
Bij de oprichting van de eerste Vrije School in Stuttgart, bijna 100 jaar geleden, kregen de ambachtelijke- en kunstvakken een belangrijke plaats in het rooster. Dat is bij ons intussen door de invoering van de examens wel minder geworden, maar het is nog steeds een essentieel onderdeel. 4
Waarom wordt er nog steeds veel waarde aan gehecht?
Is het omdat het een (leuke) afwisseling biedt naast de cognitieve vakken? Of omdat je handigheidjes kunt leren die je later bij het klussen kunt gebruiken? Nee, het gaat om veel meer. En, zo ‘leuk’ hoeft het niet altijd te zijn. Sterker nog, het kan ook flink frustrerend zijn als een zwaluwstaartverbinding na twee pogingen nog steeds niet wil passen… Laten we eens verder onderzoeken welke elementen we nog meer tegenkomen. Een volgend element, waar je vreugde uit kunt halen, kan zijn: dat je een concreet ‘product’ helemaal zelf, van het begin tot eind ontwerpt, tekent, maakt en afwerkt. (Dit geldt natuurlijk ook voor het zelfgenaaide jurkje dat je bij textiel kunt maken.) In een wereld waar we worden omgeven door kant en klare producten, waarvan wij de oorsprong niet kennen, is dit iets reëels, herkenbaars en eigen. Dat kan een bijzondere voldoening geven. Je verbindt je met de dingen die je kent. Hoe meer dingen je kent, des te meer je je met de wereld kunt verbinden Een ander element dat we kunnen ontdekken bij het samen maken in de 10e klas van een serieproduct kan zijn: dat we respect krijgen voor veel producten, wanneer we ervaren hoeveel kennis, ervaring en arbeid in een eenvoudig product is ‘opgeslagen’. Ook als het fabrieksmatig is gemaakt, ligt er een ambachtelijk proces van vakmanschap aan ten grondslag.
In China zijn mensen tien of meer uren per dag bezig die producten te maken. Dat ‘weten’ we wel met ons hoofd, maar we realiseren het ons te weinig totdat we ervaren wat nodig is om een bepaald product tot stand te brengen. Vervolgens kunnen we ontdekken dat handwerk natuurlijk met de handen gedaan wordt. Onze handen zijn bij uitstek instrumenten van de wil. De wil kun je omschrijven als een stromende activiteit van binnen naar buiten. Bij een jong kind is de wil spontaan, maar nog ongevormd en ongestuurd. Naarmate we ouder worden, kunnen we die wil beter sturen en onder controle krijgen. Bijvoorbeeld: iedereen kan zich nog wel herinneren hoe hij heeft leren schrijven. Wat een toer om die letters in de vorm te krijgen! Als we het eenmaal kunnen, is het ‘eigen’ geworden en hoeven we er niet meer over na te denken. Deze ‘oefening’ wordt voortgezet in de ambachtelijke vakken. Nu niet alleen met onze vingers, maar met verlengstukken hiervan, het gereedschap. De hamer is een specialisatie van de vuist. De tang van het grijpen. Door het gereedschap wordt onze ‘greep’ op de wereld groter. De machine kan die greep nog versterken en versnellen. Bijvoorbeeld door middel van een pneumatische hamer.
maar ook weer terugwerkt op onszelf. We kunnen hier een grens beleven. Om iets mooi af te maken moet je vaak weer heel verfijnd kunnen werken .Dat wil zeggen onze wil terughouden. De gestuwde wil brengt ons weer terug. Als de wil niet in beweging kan komen, worden we wilszwak en apathisch. Als de wil teveel gestuwd wordt, kan hij destructief tot uitbarsting komen. Vandalisme zie je overal om je heen. Naast het denken en het gevoel brengt de wil, geoefend door het ambacht, ons in direct contact met de wereld. Er is veel te doen, pakken we het aan?
Terug naar de wil. Het interessante is dat door het ambachtelijke werken de wil niet alleen naar buiten gaat
5
151 Aan Vittoria Colonna De grootste kunstenaar kan niets verzinnen dat niet vooraf al in de steen bestaat, maar als zijn hand niet met zijn geest meegaat zal hij het nooit van ‘t ruwe marmer winnen.
Zo schuilt in u, o hemelse godinne, zowel wat ik verlang als wat ik haat, maar ‘t is of ik alleen maar stuit op ‘t kwaad wanneer ik ‘t goede in u probeer te ontginnen.
En de oorzaak van mijn droeve onvermogen ligt niet bij ‘t harde lot dat mensen tart, noch bij uzelf en ‘t stralen van uw ogen,
maar slechts bij mij, want ik kan uit uw hart, dat zowel dood bevat als mededogen, niets halen dan slechts dodelijk smart. Michelangelo (1475-1564) Uit: Sonnetten : Amsterdam 1986 Vertaald uit het Italiaans door Frans van Dooren
6
SONNET ik mij ik mij
mij ik mij ik
ik ik mijn
mijn mijn ik lucebert uit: aprocrief / de analphabetische naam : 1952
7
8
Terug naar Vredehof, in gesprek met Jeroen Gommers Tekst: Jan van Bergen en Henegouwen, Foto’s: Mariecke Springvloed-de Roodt
Jeroen Gommers (1967) was vrije scholier in Rotterdam van de kleuterklas tot en met de 13e klas. Na het vervullen van zijn dienstplicht studeerde hij sociologie aan de Universiteit van Amsterdam. Sinds vorig jaar januari is hij algemeen directeur-bestuurder van de Samenwerkende Vrijescholen Zuid-Holland (S.V.Z.H.). Dit is een samenwerkingsverband van de Leeuwenhartschool in Oud-Beijerland, de Dordtse Vrije School in Dordrecht, de Rudolf Steiner School in Rotterdam en Krimpen aan de IJssel, de Vrije School Vredehof in Rotterdam, de Vrije School Widar in Delft en Basisschool Wonnebald in Den Haag. Als algemeen directeur vormt hij samen met de schoolleiders het managementteam waarin beleid wordt gemaakt dat op de scholen wordt uitgevoerd. Gommers woont samen en heeft 2 zoons en een dochter.
Ik kijk met veel plezier terug op mijn schooltijd op de Rotterdamse Vrije School. In het begin van mijn kleutertijd zat ik in Zwijndrecht op een reguliere basisschool, maar in 1974 verhuisden wij naar Zevenhuizen en vanaf dat moment ging ik naar de vrijeschool. Ik kwam in de kleuterklas bij juffie Rienks. Van de eerste tot de vierde was Anneke Molenaar mijn juf. In die tijd hadden wij nog school op zaterdagochtend. Vaak gingen we dan spelen in het Kralingse bos. De vriend van juf, Frans van Gennip, ging dan weleens mee. Hij werd in de vierde onze meester. Dat was eigenlijk heel vanzelfsprekend. Hij kende ons al en wij kenden hem en ik had het idee dat onze ‘eigen’ juf aan de kant meekeek. Ik herinner me Van Gennip als een levenlustige en ondernemende onderwijzer. Vanzelfsprekend ging ik na de zevende naar de bovenbouw aan de Vondelweg. Mijn klassenleraar was meneer Bocke. Hij gaf economie. In mijn herinnering was het niet echt een vrijeschoolleraar. Maar het vak dat hij gaf vond ik buitengewoon interessant. Bij mijn studiekeuze heb ik getwijfeld tussen economie en sociologie. Het werd sociologie in Amsterdam. Ik genoot van de intellectuele uitdaging die de studie mij bood. Ik had college van Goudsblom, de Swaan en Schuyt. Van de eerste kan ik mij een reeks colleges herinneren over de “ontdekking van vuur”. Toen besefte ik pas goed welke bagage ik had meegekregen op de vrijeschool. Mijn nieuwsgierigheid, verbeeldingskracht en het vermogen tot verwondering bleken noodzake-
lijk om een betrokken, enthousiaste en succesvolle student te zijn. Ik deed een jaar te lang over mijn studie en zou vandaag de dag een langstudeerboete hebben gekregen van €3.000,- . Ik studeerde naast sociologie twee jaar onderwijskunde en vervulde een aantal -al dan niet betaalde- studentbestuursfuncties. Voor een daarvan, namelijk het voorzitterschap van de medezeggenschap studentenbeleid werd nota bene een werkkamer in het Maagdenhuis beschikbaar gesteld en een parttime secretaresse! Na mijn studie was ik beleidsadviseur in Rotterdam over de aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt en de laatste acht jaar heb ik leiding gegeven aan een grote nationale vernieuwing in het basisonderwijs. Met als doel: wetenschap en techniek een vaste plaats te geven in de basisschool. Mijn motto bij die opdracht: onderwijs voor hoofd, hart en handen. In die baan had ik veel contacten met mensen op het ministerie, bij de inspectie, met onderwijsontwikkelaars en wetenschappers, maar vooral met scholen en pabo’s in heel Nederland. Een netwerk waarvan ik nog dagelijks gebruikmaak. Tijdens mijn studie raakte ik steeds meer geïnteresseerd in onderwijs. In het tweede jaar schreef ik een scriptie over het Jezuïetenonderwijs en omdat ik nieuwsgierig was naar de macht die dat onderwijs heeft gegeven. De school bleek een instituut waar niet alleen kennis werd opgedaan, maar waar ook je identiteit werd gevormd naar de normen en waarden 9
van de groep waartoe je behoort. Onderwijs als sleutel naar de macht en als “instrument” om ordening te brengen in de samenleving. Stap voor stap werd mijn blik op onderwijs, de blik van een socioloog. Ik ging deel uitmaken van een commissie van de Universiteit voor onderwijsvoorlichting en raakte geïnteresseerd in de vraag: waarom kiezen mensen voor een bepaalde opleiding? Wat zegt dat over de mens die je bent? De identiteit die je daarmee uitdrukt? Het wordt eigenlijk te weinig zo gezien, maar onderwijs levert een bijdrage aan de identiteitsontwikkeling van jonge mensen. De zoektocht die je als mens maakt: wie ben ik eigenlijk? Worden wie je bent is een mooi motto, dat ik helemaal onderschrijf. Onderwijs gaat te vaak over ‘worden wat anderen vinden dat hoe je moet zijn’. De vrijeschool creëert een omgeving waar je op zoekt kunt naar wie je bent. Het opdoen van kennis en ontwikkeling gaan daarbij hand in hand, dat bijt elkaar beslist niet. In het verleden werd weleens gedacht dat kennisontwikkeling de mensontwikkeling in de weg stond, maar dat is volgens mij onwaar. Het creëren van een omgeving, waar kwalitatief goed onderwijs wordt gegeven en waarin het kind bovendien de kans krijgt te worden wie het is, is niet eenvoudig. Dat is de belangrijkste reden dat een aantal Zuid-Hollandse vrijescholen een paar jaar geleden besloten tot samenwerking. Kennisdelen, van elkaar leren, ideeën uitwisselen, jezelf kritisch bekijken. Is de wijze waarop wij zaken aanpakken en onderwijs geven nog wel van deze tijd, of zijn wij onze tijd vooruit? Met als doel de aantrekkelijkheid van het vrijeschoolonderwijs in de regio te vergroten en de kwaliteit en de continuïteit te waarborgen.
De Samenwerkende Vrijescholen Zuid-Holland is een samenwerkingsverband van de Leeuwenhartschool in Oud-Beijerland, de Dordtse Vrije School in Dordrecht, de Rudolf Steiner School in Rotterdam en Krimpen aan den IJssel, de Vrije School Vredehof in Rotterdam, de Vrije School Widar in Delft en Basisschool Wonnebald in Den Haag. De samenwerking is tot stand gekomen vanuit een gezamenlijke ambitie van de verschillende scholen. Namelijk om ervoor te zorgen dat meer ouders kiezen voor ons vrijeschoolonderwijs en dat we samen onze krachten bundelen om de kwaliteit van het vrijeschoolonderwijs te verbeteren. Door het bestuur te professionaliseren zijn afzonderlijke scholen ook financieel minder kwetsbaar. Samen werken aan de borging maar ook aan verbetering van
10
wat het vrijeschoolonderwijs zo bijzonder maakt. Onderwijs voor een brede ontwikkeling van elk kind. Onze leerlingen brengen we kennis, vaardigheden en attitudes bij die er toe doen in de toekomst. Vrijeschoolonderwijs is bij uitstek het onderwijs van de 21e eeuw. Elke school heeft zijn eigen parels in huis van goed onderwijs. Die parels delen we met elkaar. Niet vrijblijvend maar om ervoor te zorgen dat elke school de basis op orde heeft en het beste uit elk kind naar boven mag halen. Leraren, ouders, schoolleiders en het bestuur spannen zich in om de afzonderlijke scholen beter zichtbaar te maken. Op onze scholen leren de kinderen hetzelfde als op iedere andere basisschool maar dan méér. We gaan iedereen laten weten dat het scholen zijn om voor om te fietsen.
Apocalyps Column van de bovenbouw door Ferdinand Pieterse
Afgelopen zomer was ik op vakantie in Griekenland, op het eiland Patmos, waar Johannes de Evangelist de Openbaringen kreeg of zag of droomde: de Apocalyps. De grot waarin dat heeft plaatsgevonden is er nog, maar afgesloten en uitgebreid met een kapel zodat het een soort kerkje is geworden. Tegen de grotwand staan iconen en andere religiosa. Voor twee euro mocht je naar binnen. Ik ging op een van de eenvoudige houten bankjes zitten en keek om mij heen, open om iets van de religieuze en historische waarde in mij op te nemen. Er waren meer toeristen. Sommigen keken wat rond zoals ik en anderen waren druk in de weer met het kussen van iconen en het slaan van kruisjes. Plotseling werd de stilte doorbroken met een harde stem. Een Grieks-orthodoxe priester (lang zwart gewaad, randloos zwart hoedje, lang haar in wrong en lange grijze baard, blauwe crocs) kwam met grote stappen, luid orerend de ruimte binnen, gevolgd door een groep Griekse toeristen. Terwijl de toeristen plaatsnamen, ratelde de priester onvermoeid voort en keek streng rond of er soms iemand iets durfde te zeggen. De geur van zweet en zonnebrandolie, het gebrek aan zuurstof; ik werd er niet vrolijker van. Toen dacht ik even een visioen te hebben van een koud glas bier. De priester keek onverwacht naar mij: plops, weg glas bier! Plotseling was de man verdwenen, zonder te groeten of te vragen of iemand nog iets te vragen had. Iedereen ging weer door met een beetje rondkijken, naar zonnebrand stinken en fotos maken, wat eigenlijk niet mocht. En toen kreeg ik toch nog een openbaring, ik zag het helder: de Apocalyps is reeds begonnen!
11
Niet te geloven wat water allemaal vermag door Rene Didde foto’s: Circe Penning de Vries, Vincent Harry
Magnetiseer drinkwater en de kippen raken weer aan de leg. Is dat puur bijgeloof, of steekt er iets aantoonbaars achter? Bij DHV geloven ze niks, maar ze veroordelen ook niks. Tijd om met een open mind te spreken over vitaal water.
‘Water dat smaakt zoals Moeder Natuur het in een bergbeekje heeft gemaakt. Als je het gedronken hebt, voel je je goed.’ Hans van Sluis van advies- en ingenieursbureau DHV in Amersfoort is al jaren in de ban van vitaal water. Hij noemt voorbeelden van verlepte kroppen sla die snel opfleuren na contact met gevitaliseerd water. Kippen die ziek en van de leg waren, produceren weer eieren bij de vleet, varkens raakten een hardnekkig virus kwijt. Sommige sterrenrestaurants zweren bij met vitaal water gekweekte groenten. Zelfs een cementproducent gebruikt gevitaliseerd water om tot een beter product te komen. Niets minder dan een wonder, lijkt het, vitaal water. Maar wat is het nu precies? ‘Het water is in contact gebracht met een vitalisator, meestal een roestvrij stalen buis of een bol van messing’, zegt Van Sluis. ‘Er zijn tientallen producenten met honderden modellen. Sommige schroef je op de waterleiding of douchekop, andere hangen in een waterton of reservoir.’ In het dubbelwandige buisje zit water. Wat er met dat water is gebeurd, vertellen de fabrikanten niet. Websites zijn omgeven met vaagheid over hoe het werkt. Onderzoek lijkt er niet aan ten grondslag te liggen, wetenschappelijke publicaties ontbreken. ‘Klopt’, zegt Van Sluis, ‘daar pest ik de fabrikanten vaak mee. Sommigen magnetiseren water of laten het langs kwartskristallen lopen, anderen zeggen dat het water hoogactief is.’ Klinkt nog steeds behoorlijk vaag, spiritueel, esoterisch. ‘Ik ontken niet dat de fabrikanten baat hebben bij mystiek en een bepaald type mensen aantrekken die met wellness bezig zijn’, zegt Van Sluis.
12
Het zijn echter niet louter particulieren, boeren en restauranthouders die denken baat te hebben bij drinken van vitaal water. Ook waterschappen en een afvalbedrijf werken ermee, zo blijkt uit het programma van DHV. Bij Waterschap De Dommel wordt een zogeheten flowform-cascade geïnstalleerd. Op de gerenoveerde rioolwaterzuivering in Soerendonk loopt het gezuiverde water over een vijftal schaalvormige bekkens. ‘Het water raakt in de cascade in een wiegende, ritmische beweging’, zegt Van Sluis die betrokken is bij de dimensionering naar het ontwerp van beeldhouwer Paul van Dijk. Meer dan vijfhonderd kuub per uur gaat eroverheen stromen. De verwachtingen zijn hooggespannen. Het water zal niet langer de kenmerkende muffe rioolgeur hebben, maar neigt naar ‘een aroma van humeuze bosgrond’, zegt Van Sluis. ‘Water en moerasplanten groeien beter door betere wortelvorming, bloei en zaadvorming. De lichtdoorlatendheid is groter. In de vijvers zitten geen slome kevers en slakken maar snellere soorten als bloedzuigers, muggenlarven, libellen, haften, wantsen en vrij zwemmende watermijten. Ten slotte zijn vissen als de winde niet langer kalm grazend, maar beweeglijk en spelend.’ Van Sluis baseert zich onder meer op een meerjarige proef tussen 1980 en 1984 op het toenmalige biologischdynamische proefbedrijf Warmonderhof in Tiel. Daar is onder leiding van professor Jan Diek van Mansvelt van Wageningen Universiteit vergelijkend onderzoek gedaan. De resultaten komen niet door extra zuurstof die door de waterval in de stroming komt, aldus Van Sluis. ‘Zuurstofgehalten verschilden in beide proefopstellingen niet. Dat is heel precies nagemeten. Er zijn geen fysische, chemische of biologische verklaringen te vinden. We zien alleen maar dat het werkt.’ Hoewel dus een wetenschappelijke verklaring ontbreekt, heeft Van Sluis wel een hypothese. ‘Ik denk dat het wiegende ritme van het water in de cascade als een antenne gaat functioneren voor invloeden uit de kosmos. Deze planetaire invloeden die lijken op de invloed van de maan op de hormoonhuishouding, maken het water vitaal’, aldus de adviseur van DHV, die foto’s laat zien van druppels die schitterende patronen vormen.
‘Cascadewater produceert complexe druppelbeelden, vervuild water laat lelijke en verstoorde patronen zien.’ Bij waterschap De Dommel zegt adviseur Oscar van Zanten ‘niet geïnteresseerd te zijn in de vermeende invloed van krachten uit de kosmos’. Van Zanten: ‘Wij doen mee omdat we denken dat de ritmische beweging extra zuurstof toevoegt. Dat is goed voor het effluent en goed voor de Buulder Aa, de beek waarop we het gezuiverde water lozen.’ Die beek mag overstromen in het natuurlijk ingerichte slotstuk van de waterzuivering. De cascade is een toegevoegde waarde, vindt het waterschap, en draagt bij aan betere beleving van het water door het publiek. Er lopen toeristische routes langs en er wordt zelfs een houten vlot aangelegd. Vooraf is geen aanvullend onderzoek verricht op de bevindingen van antroposofen naar de effecten van de cascade. ‘We gaan nu wel goed monitoren’, belooft Van Zanten. Een dergelijke flowformcascade naar een ontwerp van DHV verschijnt weldra ook bij de renovatie van de rioolwaterzuivering in Dinxperlo. En ook daar vormen extra zuurstof en esthetische overwegingen de boventoon. ‘Wij houden ons niet bezig met kosmische krachten’, zegt woordvoerder Arian Kuil van waterschap Rijn en IJssel. ‘Als sommige DHV’ers er spirituele denkbeelden op nahouden, mogen ze die hebben.’ Ook de composteringsector werkt met vitalisatoren. Afvalbedrijf Twence in Hengelo kampte jaren geleden met stankoverlast en instabiele compost. Toenmalig bedrijfsleider Onno Harmsen liet zo’n buis monteren. ‘Binnen enkele dagen was de stank weg; we stonden perplex’, zegt Harmsen. Door het gevitaliseerde composteringswater te besprenkelen over vers aangevoerd groenafval, steeg de compostkwaliteit zienderogen. ‘Mensen kwamen er om terug. Hun bomen groeiden harder dan die van de buren.’ Ook Harmsen zoekt de verklaring niet in extra zuurstof of enting met de juiste bacteriën. ‘Water heeft een geheugen, het herinnert zich na zuivering de eerdere ervaringen met zware metalen, medicijnresten of bestrijdingsmiddelen, ook al zijn ze 13
Aan de werking wordt dan ook sterk getwijfeld. De buis zit er nog wel (bijgeloof?). Baat het niet, dan schaadt het niet, meer is het niet.’ Bij kennisinstituut STOWA zijn ecoloog Bas van der Wal en technoloog Cora Uijterlinde ‘hoogst ongelukkig’ met het feit dat hun organisatie door ‘een slip of the pen’ de publieksdag medefinanciert. ‘Als er al een meetbaar effect is van cascade, magneet of vitalisator moet er een verklaring voor zijn’, zegt Van der Wal. ‘Zuurstof, biologische activiteit of magnetische invloeden. Dat is bij mijn weten niet alleen niet aangetoond, er is nog nooit over gepubliceerd in een peer-reviewed tijdschrift. Ik hoop dat de experimenterende waterschappen fatsoenlijk dubbelblind onderzoek opzetten met een blancobehandeling.’ Wateronderzoeker Roelof Stuurman van Deltares is het daarmee hartstochtelijk eens. ‘Er is geen wetenschappelijke verklaring voor de waarnemingen. Ze kunnen praktijkwaarnemingen niet significant en herhaalbaar uitvoeren’, aldus Stuurman. ‘In plaats van goed te onderzoeken, suggereert men spiritueel getinte invloeden. Dat doet het goed in het huidige tijdsgewricht, maar het is op deze manier uiteraard lastig discussiëren. Je gelooft het of je gelooft het niet.’ Watertechnologie-instituut Wetsus heeft sinds 2007 een promovendus, die onder meer met geld van een douchefabrikant, waterschap De Dommel en Brabant Water (de laatste twee met elk 20 duizend euro per jaar) onderzoek verricht. Hij probeert onverklaarbare verschijnselen die in de praktijk optreden in eerste instantie met laboratoriumproeven te herhalen. Wetsus wil niets zeggen over het onderzoek dat in 2012 klaar moet zijn en komt pas naar buiten als het is gepubliceerd in peer-reviewed tijdschriften. Bij DHV overlegt leading professional Helle van der Roest een lijstje met meer recente publicaties in wetenschappelijke tijdschriften. ‘Universiteiten van Delft, Wageningen en Nijmegen hebben er onderzoek naar verricht. Er gebeurt meer dan jij denkt met vitaal water, ook bijvoorbeeld in ziekenhuizen. Niemand durft ermee naar buiten te komen. DHV biedt een platform aan wetenschappers en waterprofessionals om openbaar en open minded te spreken over vitaal water’, aldus Van der Roest. fysiek uit het water gefilterd. Vitalisatoren resetten deze desinformatie waardoor bacteriën beter hun werk doen.’ Andere compostbedrijven werken eveneens met vitalisering volgens Harmsen. ‘Alleen komen ze er niet voor uit.’ Harmsen is intussen mede-eigenaar van een milieutechnologiebedrijf dat onder meer luchtwasinstallaties uitrust met vitalisatoren. Vanuit de compostbranche wordt de vitalisering weersproken, al zijn vitaliseringleveranciers wel aanwezig op beurzen. Bij Twence schrijft manager Huub Nijkamp in een e-mail: ‘er zijn nooit aantoonbare resultaten onderzocht of vastgelegd. 14
DHV ziet het als zijn verantwoordelijkheid om innovatieve technieken te ontwikkelen voor kwaliteitsverhoging van de belangrijkste vloeistof ter wereld, aldus de technoloog. ‘Vele innovaties, zoals de membraanbioreactor, werden aanvankelijk met scepsis bekeken; proeven leverden geen eenduidig resultaat op. Nu zijn ze gemeengoed. Ik geloof niks, veroordeel niks. Ik houd alle opties open en ik ben er apetrots op dat directie van DHV de vrijheid geeft om ook op andere manieren naar water te kijken. Want vrijheid en creativiteit staan aan de basis van innovaties.’ Dit artikel is met toestemming van de auteur overgenomen uit de Volkskrant
Fouten verslaan
Onze maatschappij is gericht op het maken van fouten. Op zich is dat niet heel erg. Tenslotte, van fouten leren wij. Maar wat, als wij nou juist focussen op wat wel goed gaat? Hoe dezelfde situatie verandert door de instelling waarmee men ernaar kijkt. Dit kunnen wij volwassenen ons aanleren, en mee geven aan onze kinderen. Het is niet moeilijk om voor jezelf en een ander aan te geven wat er beter kan, wat je verkeerd doet, hoe het anders moet enz. Het wordt van jongs af aan met de paplepel ingegoten. Bij een gemaakt tentamen staan de fouten vermeld in plaats van het aantal juiste antwoorden. De maatschappij is ingesteld om zo min mogelijk, liefst helemaal geen, fouten te maken. Zaken die goed gaan worden snel vergeten en als normaal geaccepteerd, terwijl je vaak blijft tobben over de negatieve zaken. Je kunt dat doorbreken door je meer bewust te worden van de positieve dingen, waardoor je positief en gemotiveerd de negatieve aspecten kunt aanpakken, waardoor er uiteindelijk een hoger rendement ontstaat. Neem als voorbeeld kinderen die minder eten dan het gemiddelde. Begin ermee, te accepteren dat niet ieder mens evenveel voedsel nodig heeft. Tijdens het eten, werkt het erg goed om op te letten wat een kind wel eet in plaats van wat het kind niet gegeten heeft. Benoem het ook voor het kind en loof het ervoor. Niet alleen is dit een stuk gezelliger opvoeden, het geeft je kind zelfvertrouwen om zelf goed te eten. Je kunt dit vertalen naar een situatie in het onderwijs. Hetzelfde geldt voor problemen. Dat zijn de ‘andere soort van fouten’. Wanneer een volwassene tegen mij zegt, al die problemen van dat kind, of dat is het, wat dat kind mankeert, dan geloof ik dat het eigenlijke probleem ligt bij deze zin. In deze zin wordt het probleem aan het kind toegedicht als eigenschap. Dit kan op een meer pedagogisch verantwoorde manier worden verwoord: ‘het kind loopt momenteel tegen een probleem aan, maar ik heb vertouwen in het kind’ dan geef jij de ruimte aan een open, oplossend nieuw inzicht. Volgens mij ontstaan problemen voornamelijk als men problemen ziet. (Er zijn natuurlijk problemen…maar dat is voor een andere keer). Nee, ik heb het over probleemkinderen. Ze bestaan niet. Natuurlijk gaan er dingen niet altijd even goed. Sommige kinderen hebben ergens moeite mee, misschien met sociale contacten of de cognitieve vakken. Maar zie het kind niet als probleem. Zodra je het zo benoemt, vooral voor het kind, dan sta je het toe. Het gaat groeien. Kijk naar de goede eigenschappen. Heb vertrouwen in het kind en benoem het ook zo. Het begin maak je al, door het anders te zeggen. Zo verinnerlijk je positieve gedachten en gedrag. Problemen zien, dat is iets wat we niet moeten doen. Vertrouwen hebben, naar goede eigenschappen kijken en wat er wel goed gaat. Dat is precies wat wij nodig hebben, om ‘fouten’ naar de achtergrond te halen. Dit is een belangrijk onderdeel van mijn pedagogische visie in het onderwijs, maar ook thuis. Laten we het nieuwe schooljaar beginnen, vol moed en vertrouwen. Dana Lenzen (Bron: Bezieling en kwaliteit in organisaties, Ir Daniel D. Ofman, GO-Burnin) 15
agrarisch bedrijf. Op de boerderij wordt de levenszin van kinderen op een eigen manier aangesproken. Leren met hoofd, hart en handen in de buitenlucht en met herhaling op het ritme van de seizoenen. Kinderen ervaren in de gezonde omgeving op de boerderij hoe het is onderdeel te zijn van een groter geheel, de aarde en de natuur, en daaraan zelf een bijdrage te kunnen leveren. Het is de aarde waar we als mens bij horen en met zorg, aandacht, betrokkenheid én liefde mee moeten omgaan. Het hoofd wordt aangesproken door de cognitieve vakken te integreren in de activiteiten op de boerderij. Op de boerderijschool wordt een vanzelfsprekend beroep gedaan op de taal- en rekenvaardigheid: ervaringen worden in logboeken opgeschreven en het berekenen van afstand, gewicht, omtrek en hoeveelheden heb je bijna bij elke opdracht nodig. Bijvoorbeeld het verdelen van balen stro over twee stallen of het bespreken hoeveel zaadjes er nodig zijn om een zaaibed vol te zaaien met worteltjes.
Een school van melk en honing; de Boerderijschool... Als het drukke leven in de stad je naar de keel vliegt dan is er niets heerlijkers om je terug te trekken in de ruimte en rust van de natuur. Groene bossen, weidse stranden, polders of het boerenleven! Een kind dat opgroeit in een haastige stad weet meestal niet beter dan dat het zo is. Lawaai, drukte en gehaast hoort erbij! Maar past het wel bij de belevingswereld van een kind? De natuur staat toch veel dichterbij het kind? En bij die van een volwassenen trouwens ook, waarom zouden wij er anders zo goed van opladen? Wij dromen er als stadse ouders van om te verhuizen naar het platteland, waar het leven groen, klein en veilig is. Maar hier hebben we ons leven en werk waardoor we economisch afhankelijk van de stad zijn. Het beste van twee werelden wordt geboden op 'de boerderijschool': een basisschool waar stadse kinderen leren en ‘doen’ buiten in de natuur, op een 16
boerderij. Waar kinderen kunnen zaaien en oogsten, kalfjes naar de wei kunnen brengen en kunnen leren waar de oudste koe staat door naar de horens te kijken en te ontdekken dat een koe met horens nog geen stier is, varkens voeren, over de bijen leren, oogsten, jam maken, compost maken, poep scheppen, eieren rapen en testen of ze nog goed zijn.
Waar ze kunnen rekenen en meten in de praktijk. Leren door ervaren. Met laarzen en handen in de modder. Nee, het gaat hier niet over een eenmalige schoolreisje naar een kinderboerderij of een klein uurtje tuinbouw in de vijfde en zesde klas, maar over een volledig onderwijsprogramma op een
Het concept van de ‘Boerderijschool’ komt uit Noorwegen vanuit de ‘Levende School’ (Levande Skule). Het doel was natuur en school dichter bij elkaar te brengen. Het experiment was tweeledig: de grond rondom de school actief te gebruiken als lesmateriaal en boerderijen in de omgeving in te schakelen als educatieve bron. Inmiddels zijn er al acht van deze scholen. Ruim tien jaar geleden begon het als experiment op het gebied van natuuronderwijs, maar het initiatief groeide uit tot een nationaal succesproject. Sinds 2006 brengt Stichting Boerderijschool in Nederland, boer en basisschool bij elkaar en onderzoekt de stichting tevens de leereffecten van de boerderijschool. Kinderen van een willekeurige basisschool werken en leren gedurende een jaar ca. 20 dagdelen met hun klas op een boerderij in de omgeving. Het idee gaat uit van het beleven door kinderen van het echte leven en leren waardoor ze de werkelijkheid van binnenuit begrijpen. Veel kinderen leren beter door te ‘doen’. Zoals Stichting Boerderijschool het zo mooi verwoordt: ‘Elk kind is op verschillende manieren getalenteerd, begaafd en intelligent. Ieder kind is (hoog)begaafd. De vraag is alleen wàt de begaafdheid van een
specifiek kind is. Een boerderij biedt een rijke en krachtige leef- en leeromgeving waar kinderen met verschillende sets van talenten worden uitgedaagd om zich verder te ontwikkelen.’ Van de 21 scholen die sinds 2006 'gekoppeld' zijn aan een boerderij zijn er acht vrije scholen. Veelal staan deze scholen reeds in een landelijke omgeving en wordt de koppeling naar de belevingswereld van de kinderen gemakkelijk gemaakt. Maar hoe heerlijk zou het zijn voor onze stadse bleke snoetjes, om 20 dagdelen op een boerderij te mogen leren? Zou er een samenwerking mogelijk zijn met stadslandbouwinitiatieven zoals 'Uit je eigen stad' of de boerderijen waar nu mee samengewerkt wordt? Biedt de boerderijschool nieuwe mogelijkheden voor kinderen die extra aandacht of extra uitdaging nodig hebben? Is het mogelijk een dergelijk programma in het huidige onderwijs in te passen? Zijn ouders en leerkrachten bereid om dit programma te ondersteunen? Dat laatste weten we (nog) niet. Maar voor de zekerheid hebben wij onze kaplaarzen alvast bij de deur gezet. ‘Dag stad, hallo hooischuur!’ Wij zijn een groep enthousiaste ouders met een droom die we graag zien uitkomen. Daarvoor hebben we draagkracht nodig en een hoop mensen met verstand van zaken! Ben je ouder, leerkracht of boer en deel je onze droom? Heb je goede ideeën over hoe we onze droom werkelijkheid kunnen maken? Stuur dan een mailtje met je gegevens en je idee of opmerking, dan kunnen we je bereiken. Stuur een mail aan
[email protected] Eerst meer weten over het concept van de Boerderijschool, zie: http://www. boerderijschool.nl/ Een leuk voorbeeld van een bezoek met de tweede klas vrije school Vredehof, aan twee imkers midden in de stad kijk op www.immeke.blogspot.nl Veronica Storm Femke Bouwer - van Schie Angelique Berger - de Meijer Rinske Kreukniet Miryam Hupkes 17
Fifteen minutes of fame is short-lived media publicity or celebrity of an individual or phenomenon. The expression was coined by Andy Warhol, who said in 1968 that “In the future, everyone will be worldfamous for 15 minutes.”
BIRK RUBEN VINCENT 18
15
Hûh? Feestje op 21 oktober? Birk, Ruben en Vincent uit klas 10 weten er meer van...
MINUTES OF FAME Hoe kennen we jullie, en julie elkaar? Van de Vredehofschool! Ik denk dat we elkaar leerden kennen omdat ik Ruben in zijn pink beet, haha, poffertjes bakken op Koninginnedag, optreden op de lentemarkt, ja, eigenlijk altijd wel met elkaar opgetrokken. Vrienden vanaf de eerste klas.
de acts, maar Hollywood regelt dat deel. Wij zijn druk met de promotie, we hebben alle ambassadeurs benaderd, mensen samengebracht, feestjes gegeven om elkaar te ontmoeten en om te horen wat de wensen zijn. We hopen dat, dat heel goed gaat werken.
Waar komt jullie idee vandaan? We hadden dit idee al een tijdje, maar het kwam niet echt van de grond. Tijdens een vakantie, op de Roos kwam mijn vader met een artikel waarvan hij vond dat ik het moest lezen. Het ging over een jongen die ook zo’n feest organiseerde in Amstelveen. Ik vond het geweldig en heb gelijk aan zes jongens voorgesteld om elke zondag af te spreken; wij kunnen ook zo’n feest organiseren. Het ging allemaal wel een beetje langzaam. We hadden wel ideeën en een naam, maar het bleef ook allemaal bij een beetje dromen. Na zo’n half jaar, besloten we de groep kleiner te maken en om Birk erbij te vragen. Vanaf dat moment zijn we met zijn drietjes verder gegaan. Het idee… we wilden echt een fris feest, voor jongeren tussen de 12 en 17 jaar met leuke acts en een goeie sfeer! Met een naam en ideeën zijn we op eigen houtje op zoek gegaan naar sponsors en een locatie! Het werd ‘Off Corso’. We hadden The noise boys! en allemaal andere dingen al geregeld. Toen de deadline op die bewuste vrijdag naderde, had de sponsor nog steeds niet gereageerd en kon de eerste editie van ‘Taste it’ niet doorgaan! Wel hadden wij de facebooksite al in de lucht, drie dagen, en zijn daar gespot door Hollywood. Zij stuurden ons een mailtje: dat ze onze ideeën leuk vonden, en al een tijdje op zoek waren naar jongens die zoiets willen organiseren! Haha, ja! Vanaf toen zijn we helemaal in het feest gerold en is het nu al weer een paar maanden geleden dat we ermee begonnen zijn.
Wie was het die jullie inspireerde, we denken de jongen uit het krantenartikel? Ja! Klopt, Martin Garrix. Hij is 16 jaar, DJ en organiseert ook feesten.
Voelt het feest nog steeds van jullie? Ja, we mogen heel veel zelf bepalen, behalve als het over financiën gaat (grote grijns), dan zijn er natuurlijk wel grenzen. We kunnen veel zeggen en kijken met elkaar of het lukt. Nu wordt het een hele drukke tijd. Gisteren kwamen de kaarten binnen en die moeten nu naar de ambassadeurs van de verschillende scholen. Online is de kaartverkoop zelfs al gestart. We zijn zo benieuwd hoe het gaat lopen! Wij bedachten
Wat viel tegen en wat viel mee? Toch wel de sponsoring, dat was heel lastig. We zijn natuurlijk jong en hebben bijna niks. Het geld dat wij hadden, stopten wij er in, maar dat is natuurlijk nooit genoeg. Op een gegeven moment zeiden onze ouders ook: ‘jongens, als jullie het geld niet voor elkaar krijgen dan willen wij niet dat jullie het doen, dat is een te groot risico.’ We planden ook een feest voor 1 juli, maar Gers Pardoel belde af! Op het allerlaatste moment! En, onze facebooksite!! Die al na drie dagen uit de lucht werd gehaald! De grootste meevaller was dat we bij Hollywood terechtkwamen! Was het idee anders verloren gegaan. Nee! Dan had het wat langer geduurd, wie weet over twee jaar of zo. Hoe gaan jullie hiermee verder? Ja we willen hier wel mee verder. Het is natuurlijk enorm vet als we daar straks rondlopen en denken WAT?! Het werkt, dat geeft een kick! En het is natuurlijk heel leuk werk, waar je veel van je eigen ideeën in kan stoppen! Hoe zien jullie jezelf over 10 jaar? Over 10 jaar willen we zowiezo een groot festival organiseren. Ons voorbeeld? Dan moeten jullie even op Youtube zoeken: Tomorrowland 2011, Aftermovie 2012 dat is één van de geweldigste festivals ter wereld. Ja, we fantaseren wel eens met z’n drieën een huisje in Noord, een coole auto voor de deur, en voor ons alle drie een Mac. En in dat huis, daar gaat alles gebeuren! Wie dragen jullie voor voor de volgende 15 minutes? Auke, hij kan echt geweldig tekenen. www.facebook.com/CheckInRotterdam
Birk, Ruben en Vincent geven de volgende fifteen minutes door aan Auke Paulusma
, 19
Kunstwens werkt door … door Jan van Bergen en Henegouwen Foto's: Stichting Kunstwens
Een jaar of acht geleden lukte het kunstenaar Diederik van Leeuwen om een idee, dat hij al van jongs af aan had, te realiseren. In zijn jeugd was Van Leeuwen ernstig ziek. Zo ziek dat hij op de rand van leven en dood balanceerde. De ervaring die hij toen opdeed, heeft zijn leven getekend. Hoe indrukwekkend en bepalend ook, zijn ervaring met iemand delen deed hij niet. De angst verkeerd te worden begrepen, weerhield hem. Het was indertijd, halverwege de jaren zestig nog minder dan nu de gewoonte over dergelijke zaken te spreken. In zijn werk -overwegend schilderijen en beelden- speelt de gebeurtenis uit zijn jeugd eigenlijk altijd een rol. Niet direct zichtbaar wellicht, maar voor Van Leeuwen zelf is de ervaring die hij opdeed tijdens zijn ziekte het fundament van zijn leven en kunstenaarschap.
Tijdens de feestelijkheden na onthulling van een door hem gemaakt beeld in de tuin van het Amsterdamse Ronald McDonaldhuis raakte Van Leeuwen in gesprek met hoogleraar kinderoncologie Tom Voûte. Van Leeuwen vertelde hem over het plan waarmee hij al een aantal jaren rondliep. Hij had het idee een stichting op te richten met als doel om ernstig zieke kinderen onder begeleiding van een professionele kunstenaar een kunstwerk te laten maken. Dat kon van alles zijn: een schilderij, een beeld, maar ook een boek of een gedicht. Professor Voûte was enthousiast over Van Leeuwens plan en bleek de juiste man om hem wegwijs te maken in de medische wereld. Zelf had hij het te druk om mee te werken aan de oprichting, maar hij raadde Van Leeuwen aan contact op te nemen met professor Rob Pieters, kinderoncoloog in het Rotterdamse Sophia kinderziekenhuis. 20
Samen met Pieters en een aantal bevriende Rotterdamse kunstenaars richtte Van Leeuwen Stichting Kunstwens op. Ondertussen hebben circa tachtig kunstenaars uit het hele land zich aangemeld als vrijwilliger. Kinderen kunnen worden aangemeld door artsen en verplegend personeel, maar het komt ook voor dat familie of klasgenoten patiëntjes wijzen op de stichting. Belangrijk is echter dat het kind zelf de wens uitspreekt om een kunstwerk te maken. De coördinator van de stichting zoekt bij iedere wens een passende kunstenaar. Afhankelijk van de omstandigheden en de ernst van de ziekte wordt er bij de kinderen thuis, in het ziekenhuis of in het atelier van de kunstenaar gewerkt. Kind en kunstenaar werken het idee samen uit en kiezen het materiaal. Als het werk klaar is, wordt het eigendom van de maker/maakster. Op de website www.kunstwens.nl vertellen kinderen over hun ervaringen.
Voor het vervullen van kunstwensen wordt geen geld gevraagd. De Stichting vergoedt de gemaakte onkosten aan de kunstenaar. Bent u naar aanleiding van dit stuk enthousiast geworden over het werk van de Stichting en wilt u het fonds van de Stichting ondersteunen dan kunt terecht op bovenstaande website of kunt u contact opnemen met: Stichting Kunstwens, Jericholaan 25, 3061 HA Rotterdam. Telefoon: 06-22622222
21
Harmonie in het Vondelkoor door Ruth N. Cooiman- van Heijningen. Eigenlijk wilde ik het al eerder doen: teruggaan naar mijn koor van vroeger, het Ouderkoor van de vrijeschool in Rotterdam, maar werk en andere afspraken op dinsdagavond kregen mijn prioriteit. Tot januari 2012. Ik meldde me bij dirigent Hans Barkmeijer en op de eerstvolgende repetitie werd ik hartelijk verwelkomd en stond ik meteen mee te zingen in een koor van zo'n 40 mensen. Sommigen ken ik nog van toen, maar ook zijn er veel jonge mensen mee gaan zingen, zodat het koor een gemêleerd geheel is. 'Nee hoor, je hoeft niet voor te zingen om mee te doen, zing maar gewoon met de anderen mee', zei Hans, 'al doende leert men, want je wordt door elkaar gedragen'. En dat bleek ook zo te zijn, het is weer een groot plezier om zo mooi mogelijk met elkaar te zingen.
Persoonlijke herinneringen
Het Ouder- en vriendenkoor, dat inmiddels Vondelkoor is gaan heten, bestaat al best lang. Terugbladerend in oude agenda's meen ik de datum van oprichting te vinden. Op dinsdag 11 september 1984 schrijf ik: ‘20 uur: Ouderkoor! Helaas zijn er maar 10 enthousiastelingen, waaronder één man, maar we hebben heerlijk en leuk gezongen onder leiding van Rene Rovers die onze dirigent wil zijn’. 28 jaar geleden dus... Ik kan me nu inderdaad herinneren dat we een Ouderkoor van de vrijeschool wilden oprichten, omdat onze kinderen mooie stukken muziek op school zongen en wij die ook graag wilden leren zingen. Tussen mijn bewaarde bladmuziek kom ik een 'Michaëlssong' tegen en andere jaarfeest gerelateerde stukken, ball ades, vrolijke liedjes, maar ook klassiek repertoire. Zo voerden we in 1988 een groter werk van Maurice Charpentier uit. Daarna liep mijn zangleven anders, maar het Ouderkoor ging voort.
Onder leiding van…
Vier dirigenten gingen Hans Barkmeijer voor, toen hij acht jaar geleden het dirigeerstokje overnam. In een gesprek met Hans komt duidelijk naar voren welke visie hij op het koor heeft en zingen in het algemeen. Zingen doe je met hart en ziel en omdat iedereen die heeft, is iedereen welkom. De sopranen zijn goed vertegenwoordigd (al kunnen er best nog een paar bij), maar vooral de tenoren, de bassen, maar ook de alten kunnen versterking gebruiken. We willen niet alleen zingen, maar ons met de muziek uiteenzetten. Er is zoveel uit muziek te halen. Dat betekent dat ons vaak gevraagd wordt te luisteren. Stil...luister eens naar je eigen, maar ook naar elkaars partij. We proberen iets over de componist te weten te komen: wie is de componist? Onder welke omstandigheden is de compositie geschreven? Muziek en juist het zelf zingen, kan volgens Hans de beleving geven dat we van geestelijke oorsprong zijn en deel uit maken van een veel groter geheel. Vanuit het geheel worden de stukken ingestudeerd. Dat komt me bekend voor en ik glimlach 22
omdat ik me herinner hoe onze kinderen de tafels leerden: 7 = 1x7, 14 = 2x7 enz. in plaats van 1x7 =7, 2x7 =14 enz. op andere scholen. Pas na het geheel gehoord en ervaren te hebben, is het trouw wekelijks oefenen geblazen, door ieder van de vier zangpartijen op de afzonderlijke stukken. Hans werkt met zijn 'Lenteboommethode'. In februari heb je nog gedacht dat het niets meer worden gaat met die boom, maar in maart lijkt er een lichte groenige glans om de boom te hangen, die nog niet van dichtbij zichtbaar is. In april blijkt dat de boom gaat uitlopen en nog later in de maand mei staat diezelfde boom in lentetooi. Die hoop en dat verlangen naar een doorleefde uitvoering van de ingestudeerde stukken heeft Hans voor ogen. Op zoek naar de harmonie in het koor en om daartoe te komen, moet er veel, met volle aandacht voor de muziek, worden geoefend. Harmonie is samenklank, het is een melodie in -in ons geval- vier stemmen en kan soms best conflictueus zijn, maar dan vraagt de componist daarom. Juist dissonantie kan voor een koor een uitdaging zijn. Na de repetitie bedankt Hans meestal iedereen, omdat hij zo'n fijne muziekavond heeft gehad.
Repertoire
De dirigent bepaalt het repertoire. In de afgelopen 28 jaar is er een ontwikkeling te zien van eenvoudige liederen naar grotere werken, vanwege de vraag naar diepgang bij de koorleden. Hans kiest voor het klassieke romantische repertoire, omdat dat naar zijn beleving luiken opent naar onbekende verten. Het zijn oratorium gerelateerde stukken die het Vondelkoor de afgelopen jaren heeft uitgevoerd. Het ‘Requiem’ van Amadeus Mozart, 'de Mis in G' van Franz Schubert, liederen van Schubert en zelfs 'Ein Deutsches Requiem' van Johannes Brahms werden ingestudeerd. Moeilijke stukken kunnen voor Hans met zijn school- en ouderkoren een uitdaging zijn, mits de koorleden bereid zijn zich in te zetten en te genieten van de ervaring zelf een muziekstuk te doordringen. Momenteel (voor- en najaar 2012) studeren we op twee muziekstukken van Josef Gabriel Rheinberger (1839-1901) : 'Stabat Mater ' en 'Requiem'. Voor Rheinberger is gekozen omdat hij aantrekkelijke composities maakte, soms een beetje buitenissig, maar deze componist maakt gebruik van een uitnodigend palet aan klanken.
Onder begeleiding van de pianist
Van het allergrootste belang is een goede pianobegeleiding op de repetities en uitvoeringen. En die heeft het Vondelkoor in de persoon van Harimada Kusuma gevonden. Hans en Harimada werken alweer vijf jaar samen en zij zijn in staat elkaar te inspireren. Ook de koorleden zijn heel blij met de zorgvuldige manier van begeleiden van Mada. Hij kan heel goed juist die ene partij die geoefend wordt accent geven, waardoor het studeren gemakkelijker gaat. Mada is werkelijk in staat met zijn wijze van musiceren het koor in de muziek op te tillen!
Informatie over het Vondelkoor Wie zingt er in het Vondelkoor en waarom? Van oudleerlingen tot ouders die hun kinderen op de vrije school hadden of nog steeds hebben. Maar ook mensen die affiniteit met het koor hebben. Een aantal van de leden heeft onder woorden gebracht wat het Vondelkoorlidmaatschap voor hen betekent en daaruit blijkt dat het samen zingen allen veel vreugde en ontspanning brengt. Opvallend veel leden kiezen ervoor om jarenlang deel uit te maken van dit koor. Wie mee wil zingen is bij ons van harte welkom! Het Vondelkoor repeteert op dinsdagavond (behalve in de schoolvakanties) van 19.30-21.30 uur in de aula van het Rudolf Steiner College op de Vondelweg. Hoewel er veel concentratie opgebracht wordt tijdens de repetities, is er ook betrokkenheid en gezelligheid met elkaar als we om 20.30 uur een kwartier pauzeren. De contributie wordt 2x per jaar geïnd. In september en in januari worden de Vondelkoorleden vriendelijk verzocht een bedrag van 75 euro (150 euro per schooljaar) over te maken naar de penningmeester van het Vondelkoor.
Op zondag 11 november a.s., om 15.00 uur, zal het Vondelkoor een uitvoering van genoemde muziekstukken geven in de aula van 'Orion' het heilpaedagogisch centrum op de Wollefoppenweg in Rotterdam Ommoord. Ook het Magnificat van Caldera staat op het programma. Het spreekt vanzelf dat u die dit leest hartelijk bent uitgenodigd hierbij aanwezig te zijn! 23
Nieuwsgierig geworden?
Meer informatie over de smid en zijn smidse op: • • •
YOUTUBE: Levend ijzer www.smeden.nl ww.ijzerijpaulus.nl
Mijn Passie... Paulus van der Jagt, ambachtelijk smid met hart en ziel door Jan van Bergen en Henegouwen. Foto’s: deze pagina Michaël Lehmann en pagina hiernaast Joop Hollander en Paulus van der Jagt Wie nog nooit een smederij van binnen heeft gezien, doet er goed aan eens langs te gaan bij IJzerij Paulûs aan de Kandelaarweg in Rotterdam. Verhalen en foto’s, hoe mooi ook, steken flets af bij de werkelijkheid. De hitte en de geur van het kolenvuur zijn indrukwekkend en het geluid van de apparaten en van de hamers op het aambeeld is oorverdovend. Hier wordt gewerkt. Wilskracht, kracht en passie gaan hand in hand. Een willekeurig stuk ijzer wordt tot ‘leven’ gewekt en dat gaat niet vanzelf. ‘Het leven in een werkstuk slaan’, zegt Paulûs, ‘gaat niet zonder inspiratie en zweet’.
24
Twintig jaar geleden kwam Paulus van der Jagt via een banenplan terecht bij het Maritiem Buitenmuseum (tegenwoordig Havenmuseum Rotterdam) aan de Leuvenhaven. Hij hielp daar bij het restaureren van een schip en leerde klinken. Het was zijn eerste kennismaking met smeden. Het was liefde op het eerste gezicht. Sindsdien heeft hij zich steeds verder bekwaamd in het ambacht. Aanvankelijk sloot hij zich, om het vak te leren en ervaring op te doen, aan bij allerlei restauratieprojecten. Na een jaar of tien had hij voldoende kennis en vaardigheden opgedaan om voor zichzelf te beginnen. Nu is de Schiedamse Molenstichting één van zijn belangrijkste opdrachtgevers, werkt hij mee aan de bouw en restauratie van molens in die stad en maakt hij ook werk voor particulieren en beeldende kunstenaars. Bovendien is zijn smederij door het Nederlands Gilde van Kunstsmeden gecertificeerd als erkende (restauratie) smederij en leerbedrijf. Vanaf het begin van zijn loopbaan heeft Paulûs zich ingezet om zijn vak onder de aandacht te brengen van een breed publiek. De kinderen van Vrije
School Vredehof kennen hem van het Michaëlsfeest, waarop hij jaarlijks een demonstratie geeft. ‘Mijn bevlogenheid overbrengen op kinderen en jongeren dat is mijn passie. De kleuters op het schoolplein raken betoverd door het vuur en kijken vol ver- en bewondering hoe ik van een stuk ijzer iets moois maakt. Onder jouw hamer, door jouw kracht ontstaat er een werkstuk, een krul, een speerpunt; dat is magisch. Die magie wil ik overbrengen. Op de ambachtelijke stroom van het Rudolf Steiner college geef ik sinds een paar jaar de periode smeden. In het begin gaat het vaak schoorvoetend. Leerlingen zijn bang om vuil te worden of schrikken terug voor de kracht en het lawaai, maar op den duur krijgt iedereen de geest en maken we de mooiste werkstukken. Soms wordt een leerling zo gegrepen door het vak, dat hij er voor kiest smid te worden. Bij mij in de smederij lopen nu een paar jongens stage. Als lid van het gilde breng ik hun het geheim van de smid bij. Hun de mogelijkheid geven iets in zichzelf te ontdekken, dat is het mooiste wat er is. Ik hoop vurig dat iedereen ervaring met smeden kan opdoen. Het heeft mijn leven enorm verrijkt’.
25
advertenties
Crisis : loslaten, omvormen, scheppen De wereld kent de nodige crisissen: milieu, migratie, economisch, financieel en politiek. Er wordt veel gesproken over maatregelen, oplossingen en idealen. Toch lijkt het, de verkiezingen in Nederland en de Verenigde Staten zijn daar een voorbeeld van, vaak te gaan om one-liners, imago, reputatie, ‘de ander betrappen op onwaarheden’, oude idealen in een nieuw jasje.
Helianth ph-ontwerp Hans Langstraat
huisstijl,
Voor een moet je bij hans zijn.
Ook voor een
Therapeuticum voor antroposofische gezondheidszorg Huisartsen Fysiotherapie Kinderfysiotherapie Kunstzinnige therapie Consultatie bureau Euritmie therapie Psychotherapie Biografische gesprekken
advertentie in dit blad! t e l .: +31( 0 ) 6 -18 8 0 5 4 3 9
[email protected] www.ph-ontwerp.nl
Samenwerking in het Gezondheidscentrum Lage Land Vredeman de Vriesstraat 19 - 23 • 3067 ZJ Rotterdam • 010 4205580 • www.helianth.nl
Het is veel moeilijker om te ontdekken wat er wezenlijk in een crisis wordt gevraagd, een toekomstvisie te hebben en uit te dragen, die daadwerkelijk hout snijdt en gerelateerd wordt aan een weg naar verwezenlijking. In veel scheppingsverhalen is sprake van chaos, duisternis, het niets of alles zonder structuur en vorm. En dan gaat God een licht op, Geest zweeft boven de chaos : grenzen worden gesteld, land ontstaat uit de oerzee, vormen ontstaan. Een tijdloos beeld : schepping is altijd gaande, hier en nu, op dit moment, in de natuur en via ons. Aan een scheppingsproces, vormgeving, gaat vaak een zoektocht vooraf, een tijd van crisis of onzekerheid. Een kunstenaar die iets wil uitdrukken in zijn werk; een gezin dat op de been wil blijven na een ingrijpende gebeurtenis; een organisatie op zoek naar antwoorden op nieuwe vragen. In zo’n scheppingsproces is het kunst om het aan te gaan, het uit te houden. Er is het risico om slachtoffer te worden van onzekerheid of chaos, om vast te klampen aan, of bekneld te raken in oude vormen die niet meer voldoen, om de moed op te geven dat het anders kan worden of dat er resultaat ontstaat. Maar in zo’n crisis, als je het aangaat of volhoudt, kan Geest oplichten, kan een hart verlicht worden, kan het onvermoede zichtbaar worden. Flitsen van inzicht, een idee, een gedeeld ideaal, het scheppend vermogen van mensen in je omgeving, kunnen wakker maken en moed schenken, in ons oplichten en ons helpen om tot een vormgeving te komen die klopt.
Rudolf Steiner spreekt niet alleen over het fysieke lichaam van de mens, diens fysieke verschijningsvorm. Maar ook over een levenskrachten- of vormkrachtenlichaam. Iets wat onze fysieke vorm voortdurend beïnvloedt en verandert en wat samenhangt ook met ziekte en gezondheid. In de fysieke wereld kunnen we zintuiglijk waarnemen, wetenschappelijk feiten vaststellen, analyseren en definiëren. In de fysieke laag krijgt de schepping in talloze vormen gestalte. Bestudering ervan vraagt afstand. Maar die vormenwereld kunnen we ook opvatten als een beeld, als verbeelding van de Geest, onze geest / Gods geest. Als uitdrukking van een scheppende levenskracht. Kennis van de wereld van processen en levenskrachten vraagt niet om afstand, maar om verbinding. Niet om definiëren maar om karakteriseren. In een crisis is er de verleiding om aan de kant te gaan staan roepen dat het helemaal verkeerd gaat. Of om ad hoc of uit een deelbelang een oplossing voor een acuut probleem te bedenken. Kunst is het om in die levensstroom van krachten en processen te staan, meebewegend en sturend tegelijk. Dat vraagt wakkerheid van Geest en een verbinding met een gemeenschappelijk belang, zo dat we de essentie gewaar kunnen worden. Zo kunnen oplossingen ontstaan voor de toekomst en voor alle betrokkenen. Wie herkent niet de neiging in zichzelf om op allerlei vlak vast te houden aan oude vormen. Mensen raken
eraan gehecht, het biedt vastigheid en zekerheid. Achter spullen in ons huis zit vaak een geschiedenis. Gewoontes of denkpatronen hebben wellicht ooit zin gehad of een doel gediend. Toch kan het soms goed en nodig zijn om oude vormen los te laten, om je weer eens tot op het bot te realiseren dat het gaat om een laag die zit onder alles wat vorm gekregen heeft. De laag van scheppende creativiteit, van idealen en ideeën, van leven en geest. Die essentie blijft, ook als ik ziek wordt, ook als bepaalde inhouden van een vrijeschoolleerplan verdwijnen, ook als een organisatie omgevormd moet worden, ook als het barst van de crisissen in de wereld. De rijkdom van de zomerse natuur en de veelheid aan vormen maakt plaats voor de dorheid van de winter, maar in het verborgene blijft levenskracht aanwezig. Hoopvol is het dat er steeds weer mensen op staan die metterdaad aantonen dat ze gevoed worden door die levenskracht. Dat ze niet alleen een droom of toekomstvisie koesteren, maar die ook voorleven en gestalte geven. Zodat wij allemaal kunnen beseffen en erop vertrouwen dat er in ons en voor ons onder alle omstandigheden een levensbron aanwezig is vol geest en scheppende creativiteit, waardoor we vorm kunnen geven aan wat via ons ten goede zichtbaar wil worden. P.Peeters
27
Gratis uit de natuur Kastanjecake: (voor 8 personen) 400 g kastanjes 5 eierdooiers 200 g fijne suiker 100 g boter 1 el geraspte citroenschilx 150 g grof gehakte amandelen 2 el bloem 4 eiwitten slagroom, om erbij te geven Verwarm de oven voor op 180 C. Vet een cakeblik van 20 cm doorsnee in en bestuif met bloem. Kook de kastanjes 15-20 minuten in een pan water op hoog vuur gaar. Giet de kastanjes af en pel ze zo snel mogelijk. Pureer de gepelde kastanjes in een keukenmachine. Wrijf de kastanjepuree door de zeef. Klop de eierdooiers en de suiker tot een licht en luchtig mengsel. Roer de boter, citroenrasp, kastanjepuree,amandelen en bloem erdoor. Klop de eiwitten stijf. Schep het eiwitschuim met een metalen lepel door het beslag. Giet het mengsel in de vorm en bak de cake 50-60 minuten. Keer de cake op de taartrooster en laat hem afkoelen. Geef geklopte slagroom bij de kastanjecake.
In de natuur zijn in de herfst veel smakelijke zaken te vinden. Als je er oog voor hebt kun je nu veel gratis voedsel vinden. In bosschages staan vaak vlieren en hazelnoten aangeplant. Van de vlieren kun je de bessen oogsten en jam en sap maken. Hazelnoten zijn in het najaar rijp en kunnen dan geoogst worden. Moeder natuur heeft ze verpakt in een kokervormig omhulsel en een harde schil. Ook in Rotterdam kom ik walnoten, kersen en appelbomen tegen. Veel tamme kastanjes trekken in het najaar ouders en kinderen die deze lekkernij komen oprapen. Je moet deze bomen even weten te vinden en daarom moet je weten hoe ze eruit zien. Het blad van de tamme kastanje is niet handvormig samengesteld zoals dat van de bekende paardenkastanje, maar enkelvoudig en gezaagd. De vorm van de kastanje is ook anders: tamme kastanjes zijn niet rond, maar lopen uit in een puntje met een kwastje. Ze groeien met meerdere kastanjes bijeen in heel stekelige bolsters. Om wijken te omzomen zijn heerlijk geurende rozen, (bottel)rozen neergezet en de oranjeduindoorn. Van beide planten kunnen de bottels/bessen gebruikt worden voor jam. Van de appels uit de vrije natuur kun je natuurlijk appeltaart maken, bladerdeeg lapjes vullen met appels, rozijnen en wat noten: heerlijk! En wat te denken van je eigen appelwijn of cider? Maak je eigen Rozenbotteljam Liefhebbers van rozenbotteljam: neem je kinderen, plastic tas en handschoenen mee en ga plukken. Was (en weeg) de bottels en breng ze aan de kook. Giet de inhoud door een zeef om de schillen en pitten te verwijderen. Doe het sap van een citroen erbij en suiker(dezelfde hoeveelheid als de bottels). Breng alles weer aan de kook en laat alles pruttelen en indikken. Giet de jam in schone potten en direct het deksel erop! Lekker,leuk en leerzaam en goedkoop! Wat ook erg leuk is: om eens op bezoek te gaan in een echte molen. In Rotterdam zijn er twee waar ik wekelijks naar toe fiets. Ik verklap verder niks maar geef wel de adressen van deze molens.
Uit en thuis tips
Schoonoord. Als kind zijnde kwam ik vaak met mijn oma in het park Schoonoord. Het parkje ligt verborgen achter een monumentaal toegangshek aan de Kievitslaan. Schoonoord is veel minder bekend als het ernaast gelegen Park aan de Westzeedijk bij de Euromast. Eenmaal het hek gepasseerd, betreedt de bezoeker een tuin met een zeer eigen karakter. Het parkje is al zo'n driehonderd jaar oud. Verschillende monumentale bomen getuigen van deze lange historie. Onder deze eeuwenoude bomen, als de prachtige ceders afkomstig uit Libanon, klatert een watervalletje. Er scharrelt een toompje kippen rond, met een trotse haan. Maar het meest bijzondere is de uitbundige plantentuin. Een samenspel van wilde en gecultiveerde planten zorgt van het voorjaar tot de late herfst voor een bloemenweelde. Te midden van een overvloed aan zevenblad blijken de planten en struiken elk jaar weer geweldig te bloeien. Zoekt u nog enige ijzersterke soorten voor uw eigen tuin dan kunt u hier ideeën opdoen. De tuin is open op zaterdag, zondag en feestdagen van 11.30 tot 16.00 uur. Op alle andere dagen van 08.00 tot 16.00 uur.
Tekst: Lin Klaassen Foto's: Circe Penning de Vries
Drie Kleur Grutterij-Molen de Vier Winden Terbregse Rechter Rottekade 91 3055 XC Rotterdam (Terbregge) 010 - 422 41 95 De molenwinkel is geopend op woensdag, donderdag, vrijdag en zaterdag van 10.00 - 16.00 uur. Korenmolen “De Distilleerketel” Voorhaven 210 3024 RR Rotterdam telefoon: 010-4779181 Geopend op woensdag van 13.00 – 17.00 uur en op zaterdag van 10.00 – 16.00 uur
28
29
Wil je b ewustzi jn in he in een p t ouder raktijk a schap o f heb je l s G e In okto z i n s interess e n Kinde ber star e r t C de geac oach? Gezinscreditee en Kind rde ople erCoach iding vrij. . Er zijn nog enk ele plaa tsen Schrijf j e snel i n!
Ik heb geen zin! ‘Ik heb geen zin!’, zegt mijn 13-jarige (pre) puberzoon. Hij gaat dit jaar naar klas 8 van de vrije school in Amsterdam. Hij is gegroeid deze vakantie. Was het voor de vakantie een verlegen jongetje die alles wel best vond, nu heeft hij duidelijk een mening die hij wil laten horen. Als ouder staan mijn oren soms te klapperen en krijg ik de neiging om hem te corrigeren terwijl het juist zo’n goede ontwikkeling is. Eindelijk laat hij zijn stem horen! Zijn duidelijke afwijzing naar school is een wat mindere gevolg van de ontwikkelingen die hij doormaakt. Maar ook dat hoort erbij. Ergens in mijn moederhart weet ik dat het juist is en dat het allemaal goed gaat komen. Dit vertrouwen heb ik nodig om naar mijn kind een congruente boodschap te zenden. ‘Jij mag zijn wie je bent, om te worden wie je bent’. Vroeger ging opvoeden over autoriteit, hiërarchie binnen het gezin en luisteren naar wat er gezegd werd. Als je vader timmerman was, dan was de kans groot dat jij dat ook werd. Familiebedrijven gingen over van vader op zoon. Tegenwoordig laat een kind zich niet makkelijk meer vormen maar zoekt het naar een wijze waarop hij zelf vorm kan geven aan zijn leven. Een kind wil gehoord en gezien worden voor wie hij of zij is en daarom is het zo belangrijk om daar als ouder een goed voorbeeld in te zijn. Het kind in deze tijd kan niets meer met woorden alleen. Het heeft beeld en gevoel nodig bij de woorden. Om zich ten diepste te kunnen ontplooien heeft hij jou als ouder nodig die zichtbaar is en zijn verlangen leeft. Een kind verlangt naar jouw pure zelf. En dan het liefst een krachtige, evenwichtige zelf. Het kind van deze tijd is een intuïtief kind dat reageert op prikkels en signalen die afgegeven worden door de omgeving. Veel van deze signalen die je als ouder afgeeft zijn onbewust. Via woordgebruik en lichaamstaal zeg je vaak veel meer dan je je bewust bent. Omdat het kind van deze tijd reageert op deze onbewuste prikkels kun je als moeder of vader een kind de richting op sturen die je beslist niet wilt. Het kind reageert alleen maar op dat wat aangeboden wordt. Wanneer de reactie van het kind op de onbewuste signalen van de ouder tot ongewenste situaties leidt, gaat de ouder tegengas geven. De ouder gaat opvoeden. Hierdoor komt het kind tussen twee vuren te liggen. Aan de ene kant moet het kind het innerlijk
30
www.dr
eamchi
kind van de ouder tevreden stellen (het deel dat de onbewuste signalen afgeeft) en aan de andere kant moet het de volwassen ouder tevreden stellen (het deel wat het kind wil opvoeden). Doet het kind het goed voor de volwassen ouder dan voelt het kind druk van het innerlijk kind van de ouder. Doet het kind het goed voor het innerlijk kind dan begint de volwassene druk uit te oefenen. Voor een kind kan dit tot lastige situaties leiden die zich grotendeels onbewust afspelen.
ld.nl
Om Dante te laten zijn wie hij is zal ik zelf aan de gang moeten met mijn angsten van het kleine kind dat geleerd heeft haar mond te houden en haar mening voor zich te houden. Wanneer ik die angsten niet overwin, zend ik twee boodschappen naar Dante uit. De volwassene in mij zegt: ‘Natuurlijk mag jij een eigen mening hebben!’ Het kleine kind in mij raakt echter in paniek en roept: ‘Nee, houd je mond. Je krijgt de grootste problemen als je je mond open doet!’. De afgelopen tien jaar heb ik de Reversie Methode ® en de opleiding Gezins- en Kindercoach ontwikkeld. De Reversie Methode ® staat voor het terugdraaien van de tijd. Doordat de kinderen van deze tijd veel intuitiever zijn, pikken ze makkelijk onbewuste signalen van de ouder op. Hierdoor is de kans groot dat juist die onbewuste signalen de opvoeding bepalen. Simpel gezien is het dan het innerlijk kind van de ouder, dat vaak niet ouder is dan tien jaar, die de opvoeding bepaalt en niet de volwassen ouder zelf. Met de Reversie Methode ® gaan we op zoek naar de trauma’s die onbewust zo’n grote rol spelen in de opvoeding. Door de ouder te helpen de traumatische jeugderDe Gezins- en varing te verwerken, zal Kindercoach op leiding van D reamChild star het innerlijk kind helen t twee keer per jaar. In okto be r ga an we van star en minder nadrukkelijk t in Rotterdam ja nu en in ar i 2013 in Wormer aanwezig zijn. (Noord Holland Wees welkom ). op onze inform atieavonden of andere traini ngen of worksho ps voor ouders, professi Sylvia Roosendaal onals of geïnte resseerde.
www.DreamChil
d.nl
31 31
Over het Goetheanum en het NAi
Steiner celeb Jesse Klaver – woordvoerder Sociale Zaken en Werkgelegenheid en Onderwijs.
door Jan van Bergen en Henegouwen. Foto: Goetheanum NAi, Circe Penning de Vries
Jesse Feras Klaver, geboren in Roosendaal, op 1 mei 1986). Jesse is sinds 2010 Tweede Kamerlid voor GroenLinks. Daarvoor was hij voorzitter van CNV Jongeren, de jongerenbond van het Christelijk Nationaal Vakverbond.
In het zomernummer werd in de rubriek Steiner celeb aandacht besteed aan Ferdinand Alexander Porsche (1935 – 2012). Telg uit de familie Porsche, ontwerper van auto’s en oud vrijeschool scholier. Op de foto bij het artikel, zie je Porsche werken aan een ontwerpmodel in klei van de Porsche 911. Bij het zien, meende ik mij een bijna identieke foto te kunnen herinneren van Rudolf Steiner boetserend aan een (ontwerp)model van het tweede Goetheanum. Ik heb kennelijk in gedachten wat knip-en-plakwerk verricht, want de foto die ik in mijn hoofd had, heb ik nergens terug kunnen vinden. Wel verschillende foto’s waaruit ik, naar ik nu aanneem, het beeld heb samengesteld dat ik mij herinner. Foto’s van een kleimodel zonder een boetserende Steiner en Steiner trots poserend naast een model van het eerste Goetheanum. Tijdens mijn vergeefse zoektocht kwam ik telkens weer uit bij het NAi. Op hun website vond ik een onduidelijke foto van -ik moest heel goed kijken- een kleimodel van het Goetheanum. Was dit het ontwerpmodel van de hand van Steiner en indien dat zo was, hoe kwam dat in godsnaam terecht in Rotterdam? Navraag bij het NAi maakte een eind aan mijn opwinding. Niet van klei en niet van Steiner. Desondanks ben ik even gaan kijken. Het model van gips en hout maakt deel uit van de schenking die de erven van architect F.L.P. Dewald (1900 – 1980) hebben gedaan aan het NAi. Uit geen van de archiefstukken wordt precies duidelijk waar Dewald het model voor heeft gemaakt en waarvoor hij het gebruikte. “Het meest waarschijnlijk” veronderstelt Pascale Pere (medewerker Cultureel Erfgoed bij het NAi),
32
Zijn vader is Marokkaans en zijn moeder is Nederlandse van Indische afkomst. Hij is opgevoed door zijn moeder. Misschien mede daarom heeft hij een vrijzinnig katholieke, links georiënteerde achtergrond. Tussen 1999 en 2004 volgde hij het VMBO aan de Vrije School Michael College te Prinsenbeek.
‘is dat de antroposoof Dewald het model gebruikte bij lezingen of presentaties over organische architectuur, maar misschien stond het wel ter decoratie op zijn werkkamer’. In het maquettedepot van het NAi maken we foto’s. Pere verontschuldigt zich over de staat van de maquette, die naar haar zeggen binnenkort wordt gerestaureerd. Het blijft een merkwaardig gebouw. ‘Het lijkt net een schildpad of een kever’, zegt iemand. Zo zijn we rond, want de kever werd weer ontworpen door Ferdinand Porsche de opa van Ferdinand Alexander.
Hij was tussen 2006 en 2009 lid van het bestuur van DWARS, de jongerenorganisatie van GroenLinks. Hij was eerst duo-voorzitter organisatie, later secretaris en vervolgens voorzitter. Klaver zette zich daarnaast in voor de professionalisering van DWARS. Naast zijn bestuurswerk studeerde hij Social Work aan de Avans Hogeschool en volgde hij een schakelprogramma om toegelaten te
worden tot de materpoliticologie aan de Universiteit van Amsterdam. Met het schakelprogramma is hij voortijdig gestopt.
Voor de Tweede Kamerverkiezingen 2012 was Klaver de campagneleider van GroenLinks en stond hij op de lijst als nummer 4.
Klaver werd op 17 september 2009 benoemd als voorzitter van CNV jongeren. Klaver is voorstander van de verhoging van de AOW-leeftijd naar 67. Dit punt is controversieel binnen het CNV. Op 1 december 2009 werd hij lid van de Sociaal-Economische Raad. Met zijn drieëntwintig jaar was hij het jongste SER-lid ooit. Naast zijn voorzitterschap van CNV Jongeren was hij onder andere lid van de programmacommissie van GroenLinks, van het bestuur van het Christelijk Sociaal Jongerencongres en oprichter van de Jongeren Kopenhagen Coalitie In 2010 kondigde Klaver zijn kandidatuur aan als Kamerlid voor GroenLinks.
Op 10 augustus kwam hij in het nieuws omdat hij op de Nederlandse radio een wetswijziging bepleitte waarbij het voor cafés en restaurants verplicht zou worden om gratis water te serveren aan een ieder die daarom vraagt. “De politiek is er om mensen een polsstok te bieden, maar iedereen bepaalt voor zichzelf de lat. Uiteindelijk gaat het mij niet om gelijke uitkomsten, het gaat mij om gelijke kansen”. Door Aase Henschien
Klaver is nu in de Tweede Kamer woordvoerder sociale zaken & werkgelegenheid, onderwijs en sport. In 2010 werd Klaver genomineerd voor de prijs politiek talent van het jaar.
33
advertenties
Rudolf Steiner College Rotterdam www.rudolfsteinercollege.nl •Arjanne van der Bijl– redactie Rudolf Steiner School Rotterdam www.rudolfsteinerschool.nl • Aase Henschien – eind redactie
[email protected] • Lin Klaassen – beeldredactie Achtergrondfoto’s, cover en illustraties;Lin Klaassen • Kittie Boone - Advertenties mail:
[email protected] Mark Wams – webmaster Vrije School Vredehof www.vrijeschoolvredehof.nl • Jan van Bergen en Henegouwen • Amber de Grauw Angelique Berger-de Meijer - tekstredactie Vormgeving ; • Hans Langstraat, www.ph-ontwerp.nl Aan dit nummer hebben meegewerkt: • Paul Peeters, Ferdinand Pieterse, Sylvia Roosendaal, Rene Didde, Ruth N. Cooiman- van Heijningen, Mariecke Springvloed-de Roodt (foto’s), Dana Lenzen, Steven Wouters, Circe Penning de Vries (www.metxir.nl) (foto's) • Drukkerij Macula B.V., Waddinxveen www.macula.nl Verschijning 4 keer per schooljaar Administratie
[email protected] © 2011 Vrij geestig Geen overname zonder voorafgaande schriftelijke toestemming SCS-COC-
De Rotterdamse vrijescholen ‘Worden wie je bent’ is het motto van onze scholen. Om te worden wie je bent, heb je veelzijdig onderwijs nodig. Ons lesprogramma is gebaseerd op het gestructureerde twaalf-jarige leerplan van de vrijeschool. Daaraan voorafgaand mogen onze kleuters spelen! Door het spel leren kinderen alles wat zij in voorbereidende zin nodig hebben. Ons leerplan omvat veel kennisvakken, kunstzinnige en ambachtelijke vakken, waaraan uw kind zich vanaf klas 1 (6 jaar) tot en met klas 12 (18 jaar) kan ontwikkelen. Op eigentijdse wijze werken wij vanuit de menskundige en pedagogische inzichten van Rudolf Steiner. We zien het leven als een ontwikkelingsweg. Op de vrijeschool leren kinderen voor het leven. Rudolf Steiner College Rotterdam www.rudolfsteinercollege.nl Vrijeschool voor voortgezet onderwijs vwo, havo vmbo-tl in Kralingen-Crooswijk Vondelweg 87/89 3031 PT Rotterdam 010 - 413 41 58 dependance klas 11 en 12: IJsclubstraat 9, Rotterdam
[email protected] directeur: Rudolf van Lierop Rudolf Steiner School Rotterdam www.rudolfsteinerschool.nl Vrijeschool voor basisonderwijs in Prinsenland Michelangelostraat 375 3009 AG Rotterdam 010 - 455 76 70
[email protected] directeur: Els Blacquière
Jij mag zijn
DreamChild
wie je bent om te worden wie je bent
Opleidingen, trainingen
maar nog niet
en persoonlijke coaching
kunt zijn
Wil je bewustzijn in het ouderschap of heb je interesse in een praktijk als Gezins- en KinderCoach? In oktober start de geaccrediteerde opleiding Gezins- en KinderCoach. Er zijn nog enkele plaatsen vrij.
vwo havo vmbo-tl
Schrijf je snel in!
Vrijeschool voor voortgezet onderwijs
www.dreamchild.nl
Open Dag 2012 10.00 za. 28 januari 15.00 uur Op zaterdag 28 januari 2012 verwelkomen wij jou en je ouders op onze Open Dag. Er is die dag een doorlopend programma met een rondleiding, kennismakingslessen en nog veel meer. Een reprise van de Open Dag is op 15 februari 2012, 13.30 - 15.30 uur. Informatieavond: 6 maart, 20.00 - 22.00 uur.
Vrijeschool Vredehof www.vsvredehof.nl Vrijeschool voor basisonderwijs in Kralingen Vredehofweg 30, 3062 EP Rotterdam 010 - 452 65 19
[email protected] directeur: Christiaan Naves
Vanaf € 99,95 Deze e xclu kleure sieve n zijn verkr ijg Van d baar bij en Ass em!
www.rudolfsteinercollege.nl www.assem.nl
SCS-COC-00652-EH
in onze winkels en op
www.assem.nl Volg viagemaakt facebook.com/assemschoenen | twitter.com/assemschoenen Vondelweg 87-89 - 3031 PT Rotterdam - onsTel. 010 4134158 Zwarte pietjes door leerlingen van meester Riekwel, klas 5, Rudolf Steiner school Rotterdam.
34
facebook.com/assemschoenen |
RSCposters8nov.indd 1
Vrij-geestig-oktober2012.indd 1
twitter.com/vandenassem |
assem.nl/ugg-fuchsia
assemschoenen.hyves.nl
14-11-2011 12:12:00
06-09-12 11:51
Portret Rudolf Steiner: Mees Buddenbaum (klas 2)
Colofon