Jaargang 2 • Lente 2011 Tijdschrift van de Rotterdamse vrijescholen
Rudolf Steiner College • Rudolf Steiner School Rotterdam • Vrije School Vredehof
vanbinnen
natuurlijk wonen
A PERFECT MATCH: CULTUURCLICK ALS UITGANGSPUNT BIJ EXECUTIVE SEARCH
PBW Consultancy
t 31(0)10 420 05 22 m 31 (0)6 144 06 155 e
[email protected] i www.pbwconsultancy.com
vanbinnen heeft alles voor een smaakvol, comfortabele en duurzame inrichting van uw woning. Vloerbedekking en gordijnen, eettafels & stoelen maar ook keukens, bedden, accessoires & doehetzelf-artikelen. Eigentijds design van o.a. Varier, Team 7, Green Sleep, Forbo & Moso gaan bij ons hand in hand met aandacht voor uw leefomgeving ! Mariniersweg 1 - Rotterdam - 010 2409379 - www.vanbinnen.com
ng eco-friendly shoppi
van fairtrade cadeaus tot biologische specialiteiten
Gimsel
spirit
De Groene weG
Kom naar onze gezellige biologische vanbinnen
oost west centrum
buitenmarkt!
himalaya
werelDwinkel
Genmai
biologische voorjaarsmarkt
ZATERDAG 28 MEI 10-17 UUR
www.bonco.nl Mariniersweg 1-33, 3011 nB rotterdaM, 010-2331933
www.degroenepassage.nl
06 50489911
[email protected]
Showroom Dotterbloemstraat 6 Rotterdam open op afspraak
Voorwoord
Gelukkig het is weer lente. De winter is niet mijn seizoen. In de herfst begint het al, de blaadjes die vallen, de natuur trekt zich terug, binnen gaan voor het eerst de kaarsjes aan.
Inhoudsopgave
Dan is het Sinterklaas en hij is het land nog niet uit, of kerst staat voor de
Ontwerpwedstrijd Groene
deur. En dit jaar ging dat met veel sneeuwpret gepaard.
Schoolpleinen
2
Boekbespreking
5
Maar dan, januari en februari. Het zijn voor mij de moeilijkste maanden.
Gedichten
6
Het is koud en in de natuur is nog weinig te zien. Sommige mensen zeggen
Paasknutsel
tegen mij dat ik geduld moet hebben en dat het echt goed komt. Daarbij
Parzifal
10
wijzen ze op de eerste, minieme knopjes aan de struiken.
Herlezen
11
Receptenpagina
12
Vogelen
14
Peronniekspel
16
In deze wintermaanden ben ik aan de slag gegaan bij Vrij geestig. Voor mij
Column van de bovenbouw
23
een nieuw avontuur. Samen hebben we hard gewerkt en voor u ligt dan de
Juniorredactie
24
lente-editie. Voor mij is dit lentenummer als de eerste lentedag, de eerste
Klas 6 Vredehof - taalperiode
25
dag dat je voelt dat je winterjas te warm is, de eerste dag voor een voorzich-
Uit- & thuistips
26
tig terrasbezoek, heerlijk uit de wind in de zon, want anders is het toch net
Achtergronden
28
te koud.
Rudolf Steiner: een geïllustreerde
Maar toch, het duurt nog zo lang.
biografie
8
30
Dit lentenummer staat in het teken van Pasen, het feest van de opstanding.
Speciale en bijzondere verhalen
In 1997 is besloten dat de paasdatum afhankelijk blijft van kosmische rit-
van Oud-Vrijeschoolleerlingen
men. En daarom spreken wij het ene jaar van een vroege Paas en het ander
Website antroposofische
jaar van een late.
initiatieven
34
Steiner celeb
35
Colofon
36
Met Pasen hangen we beschilderde eieren in takken en zetten paashazen
32
neer, maar wat ligt er ook alweer ten grondslag aan deze symbolen. Hierover, maar ook over de ander jaarfeesten, heeft Juul van der Stok een boek geschreven, Schipper mag ik overvaren, de jaarfeesten in de stroom van de seizoenen, een boek met verschillende lagen. wil je alleen weten wat je gezellig kunt doen met je kinderen rondom Pasen, dan geeft zij verschillende suggesties. Maar ook over het leven van Jezus van Nazareth en het ‘vijfde Evangelie’ van Rudolf Steiner valt te lezen in haar boek. In deze Vrij geestig een uitgebreid boekverslag. Toen ik jong was, stonden we op paasmorgen vaak heel vroeg op. In de ochtendnevel liepen we de zon tegemoet. We telden de reeën, hazen, konijnen. We zochten naar leven dat zich al die maanden had verstopt en dat begon aan een nieuwe levenscyclus. Ik haakte altijd aan bij deze groeikracht van de natuur: tijd voor nieuwe energie, nieuwe ideeën om te zetten in daden. Zelf weer naar buiten te komen en met volle moed het leven te leven.
Namens de redactie Arjanne van der Bijl 1
Achtergrondfoto: Lin Klaassen
Ontwerpwedstrijd Groene Schoolpleinen
Studenten Zadkine, bezig met de fietsenstalling. Foto’s gemaakt door Brechtje Duijzer
We hebben gewonnen! Onze inspanningen zijn beloond! We hebben de eerste prijs van € 14.000 gewonnen in de Ontwerpwedstrijd Groene Schoolpleinen, uitgeschreven door de dienst Sport en Recreatie van de Gemeente Rotterdam. Op 16 maart ontvingen wij de prijs uit handen van wethouder Van Huffelen (duurzaamheid, binnenstad en buitenruimte). Uit het juryrapport:
onze school, heeft vanuit haar vakkundigheid als tekstschrijver veel tijd gegeven aan de presentatie. Wat zijn de plannen? Teveel om allemaal op te noemen. Hieronder vindt u een kleine bloemlezing:
‘De inzending van de Rudolf Steiner School was het meest uitvoerig van alle inzendingen. Het ontwerp bestaat uit drie gedeeltes die speciaal voor en door de kleuters, de middenbouw en de bovenbouw zijn ontworpen. Voor de allerkleinsten komt er bijvoorbeeld een kabouter- en speelbos en voor de bovenbouw een buitenklas. Zo kan elke leerling op zijn of haar manier het groene schoolplein beleven. Ook sprak het gebruik van vernieuwende elementen zoals Permacultuur de jury erg aan.’
Groen laantje en meer Door de aanplant van fruitbomen en een groenblijvende heg wordt de toegang tot het kleuterplein omgetoverd tot een groen laantje. Het bestaande bosgebiedje krijgt houtsnippers, stammetjes en stronken, waarmee de kleuters bouwend aan de slag kunnen. Er komen hutjes van wilgentenen en een boomhut. Bloeiende plantjes die de kleuters zelf hebben gezaaid en mogen verzorgen, staan in houten kistjes. Deze kistjes kunnen worden meegenomen in hun spel: hun hutje kan ineens madeliefjes naast de deur krijgen.
De ontwerpwedstrijd heeft ons de impuls gegeven om alle wensen en ideeën voor een leuker, groener en uitdagender schoolplein te bundelen. Madeleine de Jonge heeft onvermoeibaar steeds weer nieuwe tekeningen gemaakt tot het prachtige, definitieve ontwerp er was. Thea van Veen, met drie kleinkinderen op
Water Het waterelement was een grote wens van de kinderen. Die wens wordt op twee plekken gerealiseerd door het regenwater op te vangen en in een geul te geleiden. Deze geulen worden omringd door diverse stenen, keien, stammetjes en andere materialen.
2
Verstopplekjes Het hek tussen het kleuter- en het middenbouwplein wordt vervangen door een organisch gevormd wilgenvlechtwerk met verschillende eetbare planten erdoorheen, struiken en verstopplekjes en -hutjes aan beide zijden. Klimmen en zo Er komt een klimelement en er wordt een ruimte ingericht met evenwichtselementen. Deze ruimte zal zijn gevuld met valzand, zodat er ook veilig gevallen kan worden. Smulplein Er komen appel- en perenbomen en verschillende klimplanten en struiken die eetbare vruchten voortbrengen. We genieten eerst van de bloesems, zien het proces van vruchtzetting en rijping en dan is er de vreugde en dankbaarheid voor de oogst. Buitenklas Buiten lesgeven is een lang gekoesterde wens van de leerkrachten die nu wordt gerealiseerd. Er worden twee halfcirkelvormige banken geplaatst onder de grote, prachtige boom die er al staat. Het is een rustige plek in de luwte, waar kan worden geluisterd naar verhalen. Ook zal de buitenklas worden ge-
bruikt voor teken- en schilderlessen, biologie, houtbewerken en instructie voor het werken in de schooltuin. Openluchtpresentaties Er komt een ‘openluchttheater’ voor onze zang- en toneelpresentaties. In een ronding van het plein wordt een zitmuur gemetseld, waardoor er een ‘amfitheater-achtige ruimte’ ontstaat. We verheugen ons nu al op de presentaties die daar in de buitenlucht zullen plaatsvinden. Bouwplek voor wilgentenen hutten In de ambachtenperiode van de derde klas kunnen de kinderen voortaan buiten aan de slag met het bouwen van wilgentenen hutten. Hiervoor is een plek gevonden naast de nieuwe fietsenstalling. Fietsenstalling uit het zicht De fietsenstalling wordt verplaatst naar de achterkant van het plein, omringd door een scherm van gevlochten wilgentenen en met een afscheiding richting slootkant. Schooltuin volgens permacultuur De huidige moestuin van 50 m2 gaat helemaal op de schop en wordt ca. 150 m2. De schooltuin wordt volgens permacultuur heringericht, waardoor er een kleine, zelfregulerende biotoop ontstaat.
Er komt een glazen kas waarin plantjes kunnen worden voorgekweekt, alsook een tafel voor het voorzaaien, verpotten en het verzamelen van groente en fruit. De kinderen leren zaden winnen voor de oogst van het volgende jaar, stekken, enten en het inmaken van fruit en groenten. In de schooltuin staat straks een kweekbak voor wormen; die gaan de grond vruchtbaar maken. Er wordt bij de kleuters elke dag fruit gegeten, dus er is genoeg fruitafval voor zo’n bak. Voorts komen daar een insectenhotel, vogel-, vleermuis- en egelhuisjes, een waterzuiveringbak (door zand) en een kast voor tuingereedschap. Planning en begroting Er is een planning die erin voorziet dat het groene schoolplein vóór het einde van het schooljaar klaar is. De gewonnen prijs is niet genoeg om al onze wensen te realiseren, maar gelukkig hebben we een spaarpot van € 6.000, de opbrengst van meerdere lentemarkten. En daarmee komen we een heel eind in de goede richting!
ons helpen met de aanleg van het groene schoolplein in het kader van een stage. Dank! In korte tijd zijn we een indrukwekkend proces met elkaar gegaan met een geweldig resultaat. Zonder de inspanning van velen zou dit niet zijn gelukt. Allen die zich hiervoor hebben ingezet: heel hartelijk dank! En … we rekenen op uw hulp bij de realisatie en instandhouding van het groene schoolplein dat er komt! Els Blacquière Schoolleider Rudolf Steiner School Meer lezen en zien? Ga naar onze website (Actueel > Nieuws archief) om de volledige Beschrijving van het ontwerp en Permacultuur te lezen. U vindt daar ook de ontwerptekeningen van de schooltuin, het kleuterplein, het ‘middenbouwplein’ en het ‘bovenbouwplein’, alsook een schematische tekening van het geheel. Voor meer info over de prijsuitreiking: zie www.rotterdam.nl/ nieuws:prijswinnaars_ontwerpwedstrijd_groene_schoolpleinen_bekend_
Praktische hulp bij de realisatie Er is contact gezocht met het Zadkine-college en het Wellant-college. Resultaat: studenten van deze middelbare beroepsopleidingen komen
3
Ontwerpwedstrijd Groene Schoolpleinen
Schipper mag ik overvaren van Juul van der Stok ‘Om lekker in te grasduinen’, las ik van de week in een etalage. Mijn vader had mij ook al eens op dat woord gewezen. En nu ik bezig ben aan dit boekverslag denk ik ineens aan dit woord. Want het is een heerlijk boek om in te grasduinen. Daar waar het op het eerste gezicht door het formaat of de vormgeving niet meteen mijn aandacht trok, kon ik het niet meer loslaten toen ik erin begon. Druk naaiend aan het carnavalspakje geniet ik tussendoor van het feit dat ik steeds een beetje wijzer word, dat Carnaval ‘zonder vlees’ betekent. En dat alleen mijn kinderen ‘s ochtends verkleed de deur uitgaan, omdat we hier boven de rivieren wonen. Van die leuke oppervlakkige weetjes, op hetzelfde moment neemt Juul van der Stok mij mee in de diepere achtergronden, waarom wij de jaarfeesten vieren zoals wij ze vieren en waar ze hun oorsprong vinden. En ja, dat is soms wat stemmig. Maar met name de religieuze verhalen horen dat ook te zijn. Ik ben sowieso niet zo dol op authentieke dingen in een hip jasje. Daartegenover staan haar persoonlijke verhalen, haar herinneringen als kind, maar ook als moe-
4
der en grootmoeder. Leuk om te lezen hoe zij met haar kleinkinderen voor de kerst, voor iedereen een afzonderlijk boompje kocht ‘in mensenmaat’. En hoe grappig situaties soms kunnen zijn, als waar de antroposofie en het hedendaagse elkaar kruisen. Wat een rijkdom is het om in deze beide werelden te kunnen opgroeien.
en dol op oude rituelen, met kinderen op de vrijeschool vind ik het een feest om dit te boek te hebben. En om er met regelmaat even lekker in te grasduinen. Feesten tillen ons uit het allerdaagse, las ik ergens. Ik denk dat dat waar is. Amber de Grauw
Dit boek kan zo naast onze encyclopedie, De Dikke Vegetariër en EHBO in en rond het huis, maar ook naast bed tussen de Happiness en de VT-Wonen. Alles is omlijst met vele kleurrijke afbeeldingen op -iets te glad- papier, maar laat je daar niet door afleiden. Heel duidelijk zijn de werktekeningen, de leuke receptjes en de liedjes met noten voor de muzikalen onder ons. Waarom zien wij rond in de wereld en waarom is het een haantje en geen haas op de palm Pasen stok? Waarom rouwen we met Pinksteren en hoe maken we die poppetjes op de seizoenstafel? Richting de winter: waarom doen we ‘s ochtends het licht niet aan? En waarom springen we in de zomer over vuren? Wat beweegt ons in de seizoenen en de kringloop van het jaar? Al zoekende naar wijsheid
Schipper mag ik overvaren, de jaarfeesten in de stroom van de seizoenen. Juul van der Stok Uitgeverij Nearchus CV Assen ISBN nr. 978-73310-63-6 prijs € 34,95
5
Achtergrondfoto’s: Lin Klaassen
Gedichten van klas 10 hv2, 2011 Langzaam loop ‘k over ‘t strand, ‘k geef een schop tegen een steen. Hoe kan het dat alleen ik nu ween? Echter nu zié ‘k in, ’t verband Het is mijn schuld en niet van haar, Ik ben ’t geweest, gemeen. Jammer voor mij, zij zag het meteen. Nu ben ik alhier, maar jij nog daar. Zo kan ik niet verder Wij horen toch bij elkaar? Ik beloof ‘t, jij gelooft ‘t. Vanaf nu ben ik altijd jouw redder, Zelfs als de tijden zijn daar. Wij hebben het gered.
Roaldo
Elk jaar wat ouder Elk jaar wat wijzer Altijd hetzelfde Altijd net een beetje anders Soms zo ingetogen Soms zo uitbundig Vaak de gekste Vaak de denkende Wel eens impulsief Wel eens te doordacht Zelden niet mezelf Zelden op tijd Enigszins verstandig Enigszins losbandig Zo op mezelf Zo uniek Plotseling sta je daar Bijna 16 jaar Bijna volwassen, best raar En dan zeg je zomaar Zonder twijfel DIT BEN IK Geen slap aftreksel.
Eline Spanjersberg
Dit is het einde De deuren sluiten Het licht wordt gedoofd De drukte verlaat mijn hoofd De gedachtes lopen naar buiten De rust keert weer terug Ik denk aan jou En hoeveel ik van je hou Maar alles wat jij me toekeert is je rug.
Nina van Halem
Achter een dikke deur verborgen Bewaakt als een schat De sleutel verloren, nooit gezocht Waarvan ik dacht dat ik hem niet nodig had Totdat jij kwam en verbrak wat ik Zo stevig had gesloten Jij opende mijn hart en hebt jezelf Er voor altijd in opgesloten
Mickey van Wijk
Als rotsen in de branding Hij neemt en geeft Bezoekt en verlaat Een hoop die ontstaat Die nieuw leven weeft Glinsteringen vliegen Sprankelend op de golven Worden weer bedolven Terwijl ze tegen het oog liegen Uiteindelijk zullen we allemaal geven en nemen Opgroeien en begraven Met moed en pijn Glinsterend aan de horizon Zal toch onze lotsbestemming oneindig Als rotsen in de branding zijn
Standvastig, stevig, onverwoestbaar, Wortels reiken diep de aarde in, Grijpen zich vast aan de vochtige grond Gezamenlijk, vriendschap, eeuwen oud Nooit zijn ze alleen, Zo staan ze jaren zij aan zij. Groen, rood, geel, bruin Ieder seizoen zijn ze weer anders, Elke keer met een nieuwe pracht en praal. Wij ademen in, zij ademen uit, Een boom is onmisbaar En houdt ons in leven.
Anouk Toes
Bedrog Met haar donkere ogen keek ze rond Haar ook viel op hem Hij sprak volwassen en met mannenstem Het was alsof ze haar hart afstond
Zoals rechts en links Zoals zwart en wit Zoals licht en donker Zoals staan en zit Zoals goed en kwaad Zoals groot en klein Zoals dik en dun Zoals broer en zus Zoals jij en ik.
Jelle Kervers Toets week Zweet, Concentratie stress, zenuwen inkt. Druk, rijen tafels, Vragen Leraren klok surveillant Papier, geklik van pennen, tijd Pen, cijfers Uitkrassen, stilte
Merlijn Boer
Hij nam haar mee naar de mooiste plekken Ze voelde zich zijn prinses Hij speelde een groot spel hij deed het expres Hij veranderde snel, zij dacht het zijn karaktertrekken Nu zat zij daar alleen Met alleen de pijn in haar hart Nooit voelde zij zich zo bedrogen Ten einde raad geen weg terug Ze verdrietig en heel eenzaam Ze wilde vluchten maar hij zou Haar altijd volgen
Eva Manhave
Lilian de Ruiter
6
7
Gezonde kiempjes
knippen voor kleine paasbeste kapseltjes
Wanneer je weet wie er aan de Paastafel zitten, is het leuk om de gezichtjes en het haar een beetje te laten lijken. Dan kan iedereen uitzoeken waar hij of zij moet gaan zitten. Ook heel leuk is om niets aan de eitjes en het haar te doen. Dan kan iedereen er tijdens het Paasontbijt zelf een leuk gezichtje op schilderen en het kapseltje knippen, onderwijl genietend van die heerlijke en ongelooflijke gezonde kiempjes op je Matzes met honing (want dat is zó lekker!). En. Vergeet niet om een schaartje op tafel te leggen!
Voorbereiding: zoveel eitjes leegeten als er gasten komen.
Nu hoef je er eigenlijk alleen nog gezichtjes op te tekenen/schilderen of beplakken met gekke oogjes.
8
Wat ook nog kan (en dat is eigenlijk hoe ik het ook heb gedaan) is de kiempjes kant en klaar kopen en ze heel voorzichtig op toch een beetje aarde (kunnen ze nog wat verder groeien) in het eitje stoppen. In dit geval kun je het een paar dagen van tevoren doen of ja, op de dag zelf.
Knutsel door Amber
Deze eitjes vullen met een beetje aarde. Strooi er vervolgens de kiem-zaadjes over, zet ze de eerste dagen op een donker plekje, daarna in het licht. Je moet ze iedere dag een beetje water geven en/of sproeien met de planten-spuit (dat vinden kiempjes fijn). Begin zo’n twee weken van te voren, want alleen dan krijg je echt leuke kapseltjes.
Heel veel plezier ermee! 9
Herlezen
Parzifal ‘Door de dood heen’ of: ‘van dwaas naar
me heb voorgenomen.
daz muoz der sêle werden sûr.
wijze.’
Vanuit zo’n optiek worden de avon-
Dan vult de ziel zich slechts met
turen metaforen voor ons eigen leven.
smart.
er in de natuur gebeurt: de winter
De tijd dringt, het paard versnelt,
Wanneer een verhaal wordt verteld en
wijkt, de lente dient zich aan,
gaat over van draf naar galop... Wat
je luistert, soms indommelend, soms
natuurlijk naar Pasen, het feest van
is je doel, waar wil je zijn, wie wil je
actief, dan vormen zich beelden naar
de opstanding en misschien het niets
worden? Zestien hoofdstukken avon-
aanleiding van het vertelde. Iedereen
willen?
tuur, ieder hoofdstuk is zo rijk aan
vormt een eigen beeld en samen ma-
In het verhaal over Parzival, zoals Wol-
beelden, dat je er minstens één goede
ken zij het geheel. In die luisterende
fram von Eschenbach dat beschrijft,
film uit zou kunnen maken, zestien
toestand zijn vele overwinningen
ontwikkelt de dwaas zich tot kloeke
hoofdstukken in dertien dagen. Ik heb
denkbaar, overwinningen op tegen-
ridder. Een gedroomd ideaal dat let-
ongeveer een dag nodig om een hoofd-
standers, die met veel wapengekletter
terlijk met vallen en opstaan wordt
stuk te lezen en te begrijpen, van draf
worden bevochten, maar ook overwin-
bereikt, doch slechts een begin blijkt
naar galop...
ningen op ‘innerlijke tegenstanders’:
van de werkelijke queeste.
Hoewel de tekst vertaald is, de taal
jaloezie, angst, woede en meer.
Parzival krijgt van koning Arthur, de
ouderwets, hoogdravend en grappig.
opdracht de graal en de burcht te
Wat gaat er gebeuren, wat ga je doen,
zoeken. Hij had de burcht al betreden,
wat kan dit verhaal – dat tussen 1200
maar was zich geenszins bewust van
en 1210 in het Middelhoogduits werd
Als ik kwaad ben groeit de duivel in mijn
wat hem daar te doen stond. Wetend
geschreven – ons nu nog vertellen?
hoofd, hij wil me binnen hengelen, ik ga
wat hem te doen staat, diezelfde plek
Dit verhaal is zo rijk aan verwarrende
niet met hem in gevecht. Investeren in
vinden, blijkt dit een lange tocht, vol
en herkenbare beelden, door de dich-
engelen, daarna nodig ik hem uit en luister
ontberingen, ook door innerlijke dool-
ter zo vrij vertelt, dat ik telkens weer
naar zijn adviezen, want ik weet: ik moet
hoven. Sommige zijn direct herken-
verbaasd en bewonderend ronddool in
straks kiezen.
baar, andere blijven meer in nevelen
zijn rijk geschetste zoektocht naar het
gehuld. De zoektocht naar de graal
hoogst bereikbare. Telkens vanuit een
Aan de hand van Wolfram von Eschen-
inspireerde menigeen, slechts weini-
ander perspectief, te beginnen met dat
bach, volgen we Parzival en kunnen
gen wisten deze te duiden.
van de dwaas -oh, hoe herkenbaar- en
we zowel investeren in eigen droom
De transformatie van dwaas tot wijze
eindigend met dat van de wijsgeer
en engelen, als menig draak en duivel
is eenvoudiger: de nar vervult beide
-och hoe gewenst!- Dit epos verbindt
leren kennen.
rollen in menig stuk van Shakespeare,
oost en west in geloof en liefde, vrouw
en vandaag de dag vervullen cabare-
en man, het verbindt ook jong en oud.
Voor deze rubriek herlees ik boeken die ik in mijn schooltijd las voor de lijst en waaraan ik warme herinneringen bewaar. Maken de boeken die toen indruk maakten, nu vele jaren later, nog steeds indruk? Of is het zo dat ze met de kennis en de ervaring van nu minder tot mijn verbeelding spreken?
Door de dood heen, refereert aan wat
Daarover rapt Ali B treffend:
Wolfram von Eschenbach vertelt uitgebreid en beschrijft vele schitterende
tiers die rol. Zij scherpen de geest door schijnbaar onnozele opmerkingen,
Ik ben getroffen door de manier
en verwarrende avonturen, die alle
zoals kinderen te allen tijde doen en
waar-op rapper Winne en Ali B, -naar
hun opbouwende functie hebben, om
deden.
aanleiding van een antieke hit- dit
daar te komen waar de held zijn wil.
De ontwikkeling van dwaas naar wijze
epos ‘aanraken’. Ik citeer het begin
De tijd is te kort om alles te vertellen,
kan ook in het alledaagse zomaar
van Winne:
ik voel me uitgedaagd en heb zin om deze avonturen mee te maken en zo
optreden: Wanneer ik mezelf iets voorneem,
Het is een lange weg als je verlangens
bruggen te bouwen.
bijvoorbeeld: ‘Vandaag ga ik een stuk
hebt, dus het niets willen zorgt dat je
over de Parzivalperiode schrijven’. Als
alles hebt. Maar je moet keuzes maken en
Vincent Harry
ik het niet doe, dan merk ik, dat ik
de tijd vliegt, zelfs terwijl ik schrijf, dus
mezelf dat kwalijk neem en noem me-
eigenlijk moet ik vleugels dragen.
zelf een dwaas, op meerdere gronden overigens: ‘Had er dan tenminste een
Een prachtige tekst, die ik graag naast
begin mee gemaakt, dwaas,’ of ‘was
het begin van het Parzivalepos plaats:
dan wat vroeger opgestaan, dan had je wel tijd gehad, dwaas.’ Des te wijzer
Ist zwîvel herzen nâchgebûr,
voel ik me als ik ‘gewoon’ doe wat ik
Woont de twijfel naast het hart,
10
Ik tracht op poëtische wijze
ik tracht op poëtische wijze dat wil zeggen eenvouds verlichte waters de ruimte van het volledig leven tot uitdrukking te brengen ware ik geen mens geweest gelijk aan menigte mensen maar ware ik die ik was de stenen of vloeibare engel geboorte en ontbinding hadden mij niet aangeraakt de weg van verlatenheid naar gemeenschap de stenen stenen dieren dieren vogels vogels weg zou niet zo bevuild zijn als dat nu te zien is aan mijn gedichten die momentopnamen zijn van die weg in deze tijd heeft wat men altijd noemde schoonheid schoonheid haar gezicht verbrand zij troost niet meer de mensen zij troost de larven de reptielen de ratten maar de mens verschrikt zij en treft hem met het besef een broodkruimel te zijn op de rok van het universum niet meer alleen het kwade de doodsteek maakt ons opstandig of deemoedig maar ook het goede de omarming laat ons wanhopig aan de ruimte morrelen ik heb daarom de taal in haar schoonheid opgezocht hoorde daar dat zij niet meer menselijks had dan de spraakgebreken van de schaduw dan die van het oorverdovend zonlicht
Maanden had ik uitgekeken naar de poëzieperiode in de 9e klas. Nu werd het menens, tenminste in mijn beleving. Dat ik er niet ver naast zat, bleek direct de eerste dag. Op het bord stond dit gedicht van Lucebert. Ik had nog nooit een gedicht zoals dit gezien, laat staan gelezen. Ik kende de Tachtigers, maar van de Vijftigers had ik nog nooit gehoord. Na de spreuk bespraken wij het gedicht. Dat was de gewoonte. Wij deden een moedige poging iets zinnigs over het gedicht te zeggen. Veel samenhang zat er niet in. Gek genoeg vond ik het gedicht in zekere zin lijken op de spreuk die wij net daarvoor routineus hadden opgezegd. Dat dit gedicht geen routine verdroeg, bleek toen wij het klassikaal probeerden op te zeggen. Na een week oefenen lukte het ons niet dat enigszins welluidend te doen. In de 12e kwam het gedicht terug in de euritmieles. Het was eerlijk gezegd een compromis. Ons voorstel: God save the Queen van de Sex Pistols ging net effe te ver voor onze euritmiejuf. Ik hoor haar nog zeggen: ‘Jongens dat is echt veel te moeilijk, dat moeten we niet doen, laten we Ik tracht op poëtische wijze van Lucebert maar proberen.’ Dat was overigens ook niet eenvoudig. We gaven een uitvoering op het openbaar schoolfeest. Met ons gehannes kregen we de lachers moeiteloos op onze hand. Zo namen wij toch nog op gepaste wijze afscheid van de vrijeschool. Ik tracht op poëtische wijze is het bekendste gedicht van Lucebert. Het staat in elke bloemlezing van moderne poëzie. Elke keer als ik het tegenkom lees ik het en steeds ontdek ik iets anders. Welke middelbare scholier heeft niet de drang ‘de ruimte van het volledig leven tot uitdrukking te brengen’. Enige jaren later fietste ik door de Alpen ‘in het besef een broodkruimel te zijn op de rok van het universum’. Zo rond mijn dertigste spiegelde ik me aan de vierde strofe. Nu is het de tweede strofe die mij het meest aangrijpt. Eenmaal zag ik Lucebert optreden op Poetry International. Wanneer hij zijn werk voordraagt weet hij zijn gedichten een extra lading te geven. Je ontdekt dat de betekenis van zijn werk in de klank verborgen zit. Gedichten die op papier ondoorgrondelijk leken, klinken glashelder als de maker ze voordraagt. Lucebert bleek niet alleen een groot dichter, maar ook een onvergetelijk voordrachtskunstenaar. Jan van Bergen en Henegouwen Vrijschool Vredehof
11
12
Sprenkel over elke salade 2 theelepels walnotenolie en 1 theelepel agavesiroop. Strooi er een beetje gemalen chilipeper over. Serveer met mes en vork en een klein lepeltje voor het uitlepelen van de passie.
Snijd de venkel plakken van 2 mm dik. Verdeel de venkelplakken over vier bordjes. Maak de ringen van de venkelplakken ietsje losser op elk bordje, zodat er wat ruimte tussen de ringen komt. Halveer de passievruchten en leg een halve passievrucht in het midden van ieder bordje. Snijd de sinaasappels in kleine stukjes en breek de walnoten fijn. Verdeel de sinaasappel- en walnootstukjes over de venkelringen, samen met wat stukjes passievrucht, een beetje geraspte gemberwortel en wat limoenzest.
6 passievruchten 2 kleine venkelknollen 8 walnoten 2 sinaasappels, in blokjes 1 theelepel geraspte limoenzest 8 theelepels walnotenolie 4 theelepels agavesiroop gemalen chilipeper
Venkel met passie
3/4 cup ahornsiroop 1 cup cashewnoten 1 theelepel vanillepoeder 1 kop paranoten 1 kop amandelen 1/2 kop carobepoeder stukje gedroogde papaya
4 vijgen 1/2 mango 1 eetlepel ahornsiroop enkele lavendelblaadjes (te koop bij natuurwinkels)
Halveer de vijgen en leg twee helften op ieders bordje. Schil de halve mango en maal het vruchtvlees tot een dikke saus. Schep 1/4 theelepel ahornsiroop rondom de vijgen en strooi er een paar lavendelblaadjes omheen.
Vijgen met mangosaus
Maal alle ingredienten in de keukenmachine. Schep het mengsel op een stuk huishoudfolie tegen het plakken en rol met de deegroller uit tot een plak van 1/2 cm dik. Verwijder het huishoudfolie en snijd blokjes van 4x4 cm uit de plak. Laat de blokjes 1 1/2 uur in de vriezer opstijven en steek daarna in het midden van elke bonbon een paar stukjes gedroogde papaya.
voor ongeveer 20 stuks
Carobebonbons
receptenpagina gemaakt door Evelien Groeneveld klas 7d en Lin Klaassen
13
Vogelen Vlak voor de lente werd me gevraagd
‘De eerste vijftien zijn af!’ roep ik.
Ik ontwikkel een nieuwe tactiek.
De volgende zomer werkte ik bij
woord ik.
de mensen af. Misschien hebben ze
om voor een luttel bedrag honderd
Ze rukken zich los van hun Legodorp
Handiger is het om eerst alles uit
Duo Penotti. Voordat we de fabriek in
De moeder kijkt me glazig aan. Ik ga er
niks met knutselen.
vogels in elkaar te knutselen. Honderd
en lopen naar de keuken. Max werpt
te tekenen, daarna alles te knippen
mochten moesten we witte pakken
eens goed voor zitten, gretig begin ik
vogeldoosjes in een Twitterblauwe
een snelle blik op tafel.
en dan alles plakken. Steeds de-
aan trekken en een wit kapje over ons
te vertellen over mijn blauwe vogels.
Tijdens de laatste vijfentwintig vogels
kleur. Het ruggetje kan open en dicht
‘Leuk’, zegt hij. Hij draait zich om en
zelfde handeling achter elkaar, dat
haar dragen, alsof we een operatiezaal
Ik wil vertellen over hoe precies ze uit-
breken de eerste zonnige dagen aan.
zodat er iets kleins in gestopt kan
keert terug naar de Lego.
gaat sneller. Het gevolg is dat ik het
in gingen. De meeste tijd zat ik op een
getekend moeten worden, hoeveel tijd
Momo zit op tafel in een straal zon en
worden. Ik zie voor me hoe handig ik
‘Waarom maak je dat?’, vraagt Flint.
gevoel heb dat ik in een fabriek werk.
kruk. Af en toe moest ik een knop in-
netjes knippen in beslag neemt en hoe
houdt de dikke duif die op de schut-
met mijn vingers ga worden. Straks
Hij wacht het antwoord niet af en
Twee keer in mijn leven heb ik in een
drukken om een pallet naar beneden
precies ze in elkaar geplakt moeten
ting zit geconcentreerd in de gaten.
knip, vouw en plak ik alles in no-time.
volgt zijn broer naar Legoland.
fabriek gestaan. De eerste was een
te laten gaan of in het halletje een
worden. Het plakken is misschien nog
Ik duw voorzichtig lijm uit de tube en
Niet alleen deze vogels, waar het
De vogels blijven stil zitten en staren
houtfabriek, een vakantiebaan op de
nieuwe doos deksels gaan halen. Mijn
wel het moeilijkst omdat je uit moet
met mijn vingers plak ik als vanzelf de
ontwerp al klaar voor ligt. Nee, ook
me met een lege blik aan. Nog vijfen-
middelbare school. Ik stond met tien
collega was een man met een snor die
kijken dat de bovenkant niet gaat
onderkant aan de lijven en de vleugels
hondjes, katjes, olifanten, beroemde
tachtig. Bij die gedachte voel ik me
collega’s op een rij, onze enige op-
constant tegen me aan zat te praten,
scheuren en het oppassen geblazen
aan de romp. Nog tien vogels. Ik adem
gebouwen en beroemde personen die
gevangen als een kanarie in een kooi.
dracht was om houten planken op een
maar die ik vanwege het lawaai nau-
is dat niet de hele vogel onder de
in en uit. Ik kijk alleen naar de blauwe
ik dan zelf ontwerp en in elkaar vouw.
Ik besluit thee te gaan zetten, maar
lopende band te leggen. Het waren een
welijks verstond. Ik glimlachte maar
gemorste lijmklodders komt te zitten.
beestjes. Nog vijf te gaan. Ik zie hoe
Mijn vingers worden steeds langer en
eerst plaats ik de beestjes veilig in een
soort bouwpakketten. De jongen naast
een beetje terug. Na het werk vroeg
Ik zou er uren over door kunnen ver-
ze allemaal, hoewel ze erg op elkaar
dunner en kunnen straks alle kanten
doos met deksel. Als ik bij het aan-
me moest een lange lat op de band
hij of ik iets met hem wilde drinken.
tellen, maar voordat ik ben uitgepraat
lijken, een eigen uitdrukking op hun
opbuigen. Bovendien is dit één grote
recht sta zie ik in mijn ooghoek onze
leggen, ik een grote deur. Ik kreeg het
Hij bestelde twee biertjes en begon
over het tekenen, begint de moeder
koppie krijgen. De één kijkt slim uit
zen-oefening. Het hele proces zal me
dikke poes Momo naast de doos op
ding amper opgetild, maar het lukte.
te praten over zijn motor. Ik verstond
over het nieuwe roze badpak van haar
zijn ogen, de ander lijkt stomdronken
concentratie en rust brengen. Ik zal
tafel staan. Ze snuffelt voorzichtig aan
Tenminste, de eerste paar deuren. Na
hem nog steeds niet, hij praatte plat
dochter.
en weer een ander ziet er een beetje
leren geduld op te brengen en mis-
de doos.
een kwartier moest de band stil gelegd
Roosendaals.
schien zelfs op een andere manier
‘Afblijven, hè Mootje’ zeg ik.
worden omdat ik niet op tijd met mijn
In de dagen die volgen probeer ik mijn
niet meer. Ik doe. Ineens zijn ze af.
leren denken. Vol goede moed begin ik
Binnen enkele seconden wipt Momo
deur was. De manager kwam bij me
Gaande het proces merk ik dat ik de
verhaal kwijt te raken aan mijn vriend,
Mijn honderd vogels, klaar om uit te
aan de eerste vogel. Het kost me twee
met haar neus het deksel van de doos
staan en keek me spottend aan. Met
behoefte heb om over mijn vogels te
mijn kinderen, zussen, schoonmoeder,
vliegen.
en springt met haar enorme lijf de
een paars hoofd en trillende armen
praten. Tijdens de zwemles van Flint
ouders op het schoolplein en onbe-
uur om hem in elkaar te zetten.
droevig uit. Nog twee vogels. Ik denk
doos in, bovenop mijn waardevolle
probeerde ik de volgende deur op tijd
raak ik de moeder van een blond
kenden in de Albert Heijn. Ik moet het
Na drie dagen zijn de eerste vijftien
creaties.
op de band te krijgen. De band moest
meisje in gesprek. Al snel komen we
over mijn vogels hebben, ik wil klagen
vogels af. Ik zet ze allemaal naast el-
‘Momo’!’ gil ik, ‘wegwezen, idioot!’
nog drie keer gestopt worden, voordat
op het onderwerp ‘werk’.
over hoe lastig het is en ik wil dat ze
kaar op tafel en kijk vol trots naar hun
Ik durf niet in de doos te kijken. Max
het oudste mannetje van de rij naar
‘Wat voor werk doe jij?’ vraagt de
dan zeggen: ‘Ongelofelijk! Dat je dat
lieve blauwe snaveltjes. Ik roep Max
haalt er acht gedeukte vogels uit. Nog
me toe kwam en voorstelde om van
moeder.
kunt! Fantastisch!’ Maar telkens als ik
en Flint.
drieënnegentig vogels te gaan.
plek te wisselen.
‘Ik ben vogels aan het maken’ ant-
over mijn blauwe dieren begin, dwalen
14
Liesbeth Mende
15
Het Peronniekspel door Lin Klaassen Peronniek
Er leefde eens lang geleden in Bretagne een jongen die Peronniek heette. Omdat hij geen ouders had en geen huis om in te wonen liep hij steeds zijn neus achterna. Hij dronk uit een bron als hij dorst kreeg. Wanneer hij honger had bedelde hij om een broodkorst en als hij wilde slapen, zocht hij een hooiberg en maakte daarin een heerlijk warm bed. Op zekere dag gaat de dappere Peronniek op zoek naar de gouden schaal en de diamanten lans die toebehoren aan de tovenaar Rogaar, die woont in het slot Kerglas. Peronniek trotseert met hulp van de oude Bryak, het veulen, de appel der vreugde, de vrouw in het zwart en de lachende bloem vele gevaren. Hij vindt zijn weg door het betoverde dwaalwoud, lokt de dwerg met het vlammende zwaard in zijn val en misleidt de leeuw met de slangenmanen. Gewapend met de lachende bloem en de appel der vreugde zwemt Peronniek het drakenmeer met de alles verslindende draken over. Hij zingt de toornige zwarte reus met de zes ogen in slaap en bereikt zo met het veulen als metgezel het dal der vreugden. Peronniek weerstaat in het verleidelijke dal de lokkende stemmen van de bloemen, de prachtig gedekte tafels, de geur van overheerlijk gebak en de mooie meisjes. Hij bereikt tenslotte het slot Kerglas, overwint de tovenaar Rogaar en verovert zo de gouden schaal en de diamanten lans. Peronniek dient de koning totdat deze op hoge leeftijd de troon aan Peronniek overdoet, die vol wijsheid nog lange tijd over het land geregeerd heeft.
Het Peronniekspel door Lin Klaassen
Al jaren hoor ik spectaculaire verhalen over drie verschillende paasspelen. We hebben het dan over het Tobiasspel, het Peronniekspel en het Jozef van Arimatheaspel. Inderdaad zijn er drie paasspelen. Het Tobiasspel is vroeger op de Rotterdamse Vrije School gespeeld. Jan Alfrink speelde daarin de engel. Later is het Peronniekspel daar jarenlang gespeeld o.l.v. Frans van Gennip met muziek gecomponeerd door René Rovers. De prachtige maskers waren van Hans Dieter Appenroth. Later, toen het spel niet meer in Rotterdam werd gespeeld, zijn alle maskers en overige attributen naar Amersfoort verhuisd. Het spel is daar vele jaren achtereen opgevoerd o.l.v. Ria Edelman. Nu is het spel alweer een aantal jaren achtereen in de Haagse Vrije School opgevoerd; dit jaar in april voor de laatste keer. Dan zal Ria Edelman haar zesde jaar daar afsluiten en het spel met de attributen weer terugbrengen in Rotterdam, waar het oorspronkelijk vandaan komt. Na de rol van Eva gespeeld te hebben in het paradijsspel afgelopen december, werd ik nieuwsgierig naar de tekst van het Peronniekspel. Ik ging een groot avontuur aan. Het was niet eenvoudig om meer over dit spel te weten te komen, totdat ik bij de juiste mensen aanklopte, die mij de mooiste herinneringen influisterden en mij de verschillende tekstversies toonden. Het zijn zinnen waar mijn verbeelding zonder enig beeldmateriaal op mijn netvlies mee aan de haal gaat. ‘Het heeft iets wonderlijks’, hoorde ik diverse oud-vrijeschoolleerlingen zeggen. Aan een aantal kinderen heb ik de tekst voorgelezen en zij hebben mij geholpen de lezer mee te nemen in een beeldverslag van het Peronniek-verhaal. Door mijn avontuur ben ik verliefd geworden op dit spel en hoop ik ooit het toneeldoek open te zien gaan en Peronniek in reprise uit te voeren waar het spel ooit begonnen is.
*** Eerste bedrijf*** Peronniek:
Als ik de zon zo zie En mijn lege maag zo voel Dan moet het al ver in de middag zijn Als je begrijpt wat ik bedoel (ziet de boerin) Ach, daar zie ik een lieve vrouw Is dat niet iemand die mij iets geven zou? (sluipt tot achter haar en tikt op de rechterschouder, daarna linker enz. de boerin schrikt, kijkt steeds net te laat om totdat ze hem wel een keer ziet, hij zit dan voor haar geknield, ze schrikt) Peronniek was zo’n type. Altijd was hij onderweg, nooit bereikte hij zijn doel. Had hij dorst, dan dronk hij uit de bron, had hij honger, dan bedelde hij bij de vrouwen om overgebleven stukken brood, had hij slaap, dan zocht hij een hooiberg op en groef zich daarin een bed. Wat zijn kleding betreft, was Peronniek er niet slecht aan toe: hij bezat een linnenbroek, zonder zitvlak en een jas, die een hele mouw had. Op zijn hoofd droeg hij een versleten pet, die heel lang geleden nieuw geweest was.
Tekeningen door:
Thomas Andriessen (tweede klas) Bresten Dijkman (eerste klas) Joek Klaassen (tweede klas) Vliertje Klaassen (kleuter klas) Femke Maertens (tweede klas) Marcel Merfort (tweede klas)
Rudolf Steiner School Rotterdam
Grote dank aan: Jan Alfrink Majelle Bakker Wieke Baris Ria Edelman Mascha Schutz Rob Tuk
Lin Klaassen
boerin
16
17
(Terwijl Peronniek zich te goed doet aan het eten en de boerin toekijkt met genoegen verschijnt rechts van het toneel een ridder)
Gordijn gaat open Op een dag kwam Peronniek bij zijn wandeling op een boerderij aan de rand van een uitgestrekt bos. Naar zijn lege maag en de zon te oordelen, moest het al ver in de middag zijn. Hij liep op het huis toe om wat brood te vragen. Kijk, daar staat hij en vraagt het op zijn onschuldige, ontwapenende manier. Pas op en zie wat er verder geschiedt!
Bij het huisje in het bos
Ridder:
Eerste akte
Boerin: Hier, arme jongen, hier is een schotel van de brij. Je kunt er nog best iets uitkrabben.
Waar kan ik het paleis Kerglas vinden Daar waar tovenaar Rogear zich verborgen houdt Hier in dit donkere woud Zo lang al loop ik heen en weer En zoek de ingang keer op keer (ziet de boerin) Oh, ik groet u vrouwe; och zeg mij aan Hoe moet ik tot slot Kerglas gaan?
Boerin: O wee Heer Ridder, wilt ge daarheen gaan?
Peronniek: God lone U duizendmaal lieve vrouw.
Boerin: Bid maar een Onze Vader voor ons varken dat niet vet wil worden.
Peronniek: (Smikkelt behaaglijk en mompelt) Goudgierst! Zo iets lekkers heb ik mijn leven lang nog niet geproefd! Dit is bereid met de melk, die komt van de kostbaarste koe, door de beste boerin in het ganse Bretonse land.
boerin
Boerin: (Blijkt in 't weggaan gestreeld zijn) Arm onschuldig lam. 't Was niet erg veel wat ik je geven kon. Wacht. ik haal nog een kapje van het verse bruine brood. (Komt met brood). Hier, hap daar maar eens in, vanmorgen gebakken!
ridder
Ridder: peronniek
Ik kom van verre, reisde dag en nacht Mijn paard heeft mij hierheen gebracht Al driemaal werd het reeds volle maan Hoelang zal het nog duren totdat ik Voor het slot Kerglas zal staan
Boerin: Maar, wat wilt ge dan zoeken in Kerglas?
Ridder: De Schaal van goud en de Lans van diamant. Beide zijn in des Tovenaars hand.
Peronniek: Zijn die twee dingen van grote waarde Peronniek: Mmm! Zelfs de bakker van de bisschop bakt niet zulk bros brood!
18
Boerin: Weet je wat, ik geef je er nog wat vers gekarnde boter bij en een stuk spek dat van de erwtensoep overgebleven is, dat gaat erin als koek en maakt sterk.
Boerin: Ach, dapp’re ridder, ‘t zal niet gaan. Honderden ridders gingen vóór U en geen keerde daarvan terug.
Ridder: Een kluizenaar heeft mij de gevaren gewezen.
Peronniek: En wat heeft de kluizenaar gezegd?
19
20
Ridder: Verder moet ik vinden de bloem die lacht Een leeuw met slangemanen houdt er de wacht Vervolgens moet ik de drakenzee over gaan En de zwarte reus zien te verslaan Die heeft een kogel van ijzer en die mist nooit zijn doel De volgende beproeving betreft het menselijk gevoel Ik moet door het dal der verzoekingen gaan En menig verleiding weten te weerstaan Als ik dat doorsta zal ik over de rivier heen moeten Daar zal ik dan de zwarte jonkvrouw ontmoeten Haar moet ik dan op mijn paard nemen en zij zal mij zeggen Hoe ik het verder op mijn reis aan moet leggen Doch zeg mij goede vrouw, zeg mij gezwind Waar ik de ingang van het woud toch vind
Peronniek: En verder?
Ridder: Heb je het bos achter je gelaten, zo sprak de kluizenaar op het late uur Dan ontmoet je de dwerg met het zwaard van vuur Een appelboom bewaakt hij o zo goed Waarvan je een appel plukken moet
AARDWEZENS:
Peronniek: En welke beproeving moet er daarna komen?
Ridder: Zeven beproevingen moet de zoeker doorstaan Allereerst, zo sprak de kluizenaar mij aan Moet je het woud der gevaren overleven Waar toverwezens je de schrik van je leven geven
LUCHTWEZENS: Hheij hoej heij Peronniek, waar ben jij? whoej, wij suizen in de winden whoej Peronniek, wij zullen je vinden wij draaien je rond in een kring je zult niet meer weten waarheen je ging Boerin:
dwerg bloem die lacht
Boerin: (tot zichzelf) Daar gaat er weer een, hij bedoelt het goed Helaas gaat ook hij een treurig lot tegemoet. (tot Peronniek) Maar jij kleine domoor, jij hebt nu genoeg gezien en gehoord Hier heb je nog wat brood, trek nu maar verder voort. (Peronniek aarzelt) Toe gaat nu heen, waar wacht je nu nog op Of haal jij je daar soms malle dingen in de kop? Wil jij soms ook een ridder wezen?
drakenzee
21
(ridder af)
Ridder: Niets houdt mij tegen, het moet zo zijn Al vind ik de dood en hellepijn.
De ingang van het woud kan ik u wijzen Daar achter die grote eik is hij Maar goede Ridder ik smeek u, geef het op Gij zult de beproeving niet doorstaan In het toverwoud zult u ten ondergaan
Zompig zuigend aardekluiten rond zijn benen, rond zijn kuiten zwaar en vast zo zal hij staan dat hij moeizaam voort kan gaan. dat ook angst zijn vaart zal stuiten zompig zuigend aardekluiten reus leeuw
Column van de bovenbouw kozijnen serres dakkapellen badkamers
tafels wandmeubels kasten keukens
Kill your darlings
teameffectiviteit in organisaties
We werken veel met natuurlijke materialen, massieve houtsoorten en bamboe
www.fluxior.com Marijn Jansen
www.timmerbedrijf.org 06-50 230 931
[email protected]
FLU003_105x74,25.indd 1
27-09-2010 10:06:09
Goede voornemens? Mediteren helpt!
Illustratie Dick Bruna © copyright Mercis bv, 1992.
Open Dag - 30 januari 2011
Deze, op zich wat wrede uitspraak wordt met enige regelmaat gebezigd op kunstacademies. Het houdt in dat je een stukje van bijvoorbeeld een schilderij, waar je eigenlijk wel erg tevreden over bent, beter kunt opofferen ter wille van een hoger doel. Dit doel is dan zoiets als het exploreren van nieuwe, tot dan toe ongekende werelden. Ontwikkeling. ‘Kill your darlings’ spookte al een paar jaar tussen mijn oren. Dat heb je nu eenmaal met zo een plastische en stevige uitspraak, dacht ik. Maar tot mijn eigen verbazing bleek hij wonderwel te passen in mijn mijmeringen over hoe het nu toch verder moet met onze zo dierbare school. Er valt, zo blijkt, bij ons niet veel meer te doden, laat staan lievelingen. Dat komt door het langzaam wegebben, het diffuus worden van een gevoel van noodzakelijkheid, de zin om ongekende werelden te exploreren, op avontuur uit te gaan. En nu weet ik het zeker; het is het betonnen keurslijf waar de overheid ons aan het ingieten is. Het is haast onmogelijk geworden een lieveling eruit te gooien ten gunste van een spannende inspirerende ontwikkeling. We zitten meer en meer in een systeem, een programma, wat we netjes moeten volgen. En dat alles, terwijl we nog wel degelijk vrije school heten. De strategie om hieraan te ontkomen, kan alleen maar zijn dat we ons kunstenaarschap moeten heroveren. Want zo was de afspraak: vrijeschoolleraren zijn kunstenaars, pedagogie is kunst; opvoedkunst wel te verstaan. Vorm geven aan mooie lessen, met liefde boetseren aan een probleem, doen verbazen. En daar hoort bij dat je met enige regelmaat, eigenlijk iedere dag jezelf en de school opnieuw kunt uitvinden. ‘Kill your darlings!’ Werk aan de winkel! Ferdinand Pieterse Rudolf Steiner College
start introductiecursussen 31 januari 2011
zen.nl/rotterdam
22
23
Juniorredactie
Klas 6 Vredehof - taalperiode
Open dag 2011
Klas 6 heeft in de taalperiode krantenberichten geschreven over ‘Nieuwe maatregelen per 1 april.’ Ze hebben zelf de zes beste berichten geselecteerd.
Op de Open dag van de school heeft de 6e klas een toneelstuk gedaan over de Romeinen. We lieten allerlei stukjes zien uit het Romeinse leven. Zoals de Romeinse arts, een Romeins gevecht, het wc-avontuur en een offer aan de goden. De 5e klas liet een stukje euritmie zien en zong
Ik vond het toneelstuk HEEL GOED
een liedje. De 4e klas liet een stukje
GAAN.
zien over breuken. De 3e klas liet een
Romeinen zijn heel bekend dus ie-
toneelstukje zien over de leestekens!
dereen snapte wel waar we het over
de 2e klas ging mooie liedjes zingen
hadden.
en de 1e klas liet kleine toneelstukjes
De regisseur is de beste regisseur ter
zien.
wereld!
Daarna mochten belangstellenden
Zij is namelijk onze juf.
een kijkje in de klassen nemen. Het
Iedereen speelde zijn/haar rol heel
was een fabuleus plezant dagdeel met
goed.
volop vermaak!
Ik zelf deed ook goed mee.
Kinderen nog maar twee uur naar school
door onze verslaggever Stijn Wijnants twee Kinderen die op de Vrije School zitten, hoeven vanaf april nog maar school op s ochtend ‘s uur 11 om moeten kinderen De uur naar school. ingevoerd zijn en om 1 uur ‘s middags mogen ze naar huis. De regel is is ingeregel De nd. Nederla in Scholen Vrije alle van met medewerking naar de voerd zodat de kinderen langer kunnen buitenspelen. Wij gingen meer Vrije School Vredehof. De directeur vindt dat het beter is als kinderen de nieuwe kunnen bui-tenspelen. De docent Engels is erg enthousiast over n. Het regel en zegt dat ze het prettig vindt dat ze nu langer kan uitslape wordt is nog niet duidelijk of de nieuwe regel ook op andere basisscholen ingevoerd.
Bruggen over de Maas in Rotterdam weg
door Zev Oosterhout
Vanaf 1 april 2012 worden alle bruggen in Rotterdam die over de Maas gaan afgeschaft. In plaats van de bruggen komen er veerponten. De Nederlandse regering ging in onderhandeling met de Rotterdamse burgemeester Aboutaleb en kwam tot dit besluit, omdat er onder dit soort bruggen vaak illegale drugshandel plaatsvind en er zwervers onder slapen. Dat willen ze niet meer. De veerpont is natuurlijk niet gratis, daar verontschuldigt de burgemeester zich voor. De tarieven zullen zijn: 3 euro voor een ritje, een retourtje is 5,25. Vanaf 20.00 uur is het een euro duurder. Je kunt natuurlijk ook met je OV-chipkaart betalen.
Het was zo leuk dat ik het nog als de dag van gisteren weet! Hup, hup, hup, kom op, de Romeinse spelen erg leuk! De spelen, de Kelten, de masseurs, de toilet en nog veel meer. Ik was zelf degene wiens been afgezaagd moest worden. De Romeinen hebben ons geholpen met de waterbouwkunde.
Niet meer op hakken lopen
door Julie van Welie Niet meer op hakken lopen: dat zeggen doktoren en ook de regering. Doktoren zeggen dat je later krom gaat lopen. De regering zegt dat de straten er van kapot gaan. Twee goede redenen om niet meer op hakken te lopen. Het verbod geldt vanaf 1 april.
Niemand die ons nu nog evenaart in waterbouwkunde. Wij zijn daarbij land nummer 1. Jinte, klas 6
Meisjes en jongens gescheiden in de klas door Charlot Galjaard De regering heeft besloten dat vanaf 1 april 2011 alle meisjes en jongens in de klas gescheiden moeten zijn van elkaar. Dat moet omdat ze elkaar afleiden en daardoor kunnen de kinderen zich niet goed concentreren, ook mop-
Geen potloden meer
door Puck Kalkman
Vanaf 1 april worden potloden in Nederland verboden. Dat zegt het Wereld Natuur Fonds: ‘Wij vinden dat potloden verspilling is van hout. Je kunt net zo goed stiften gebruiken.’ De regering is het daar mee eens. Waarom gebruik je potl oden als je ook stiften kunt gebruiken? Dus vana f 1 april mag je niet meer met potl ood schrijven en tekenen.
peren ze veel tegen elkaar en daar hebben de leerkrachten last van. Nu moeten er dus extra lokalen komen en tafels en stoelen. ‘We hebben er last van dat de kinderen zich niet meer op hun werk concentreren’, zeggen de leerkrachten.
Eerste pauze afgelast door Emmelotte Hormann Op Vrije School Vredenhof wordt de eerste pauze afgelast, dan kunnen de leerlingen binnen 4 weken 5 uur meer les krijgen. Die 5 uur extra zijn nuttig, want dan hebben de leerlingen nog meer buitenlandse talen. Dat is nuttig voor het voortgezet onderwijs en verder in het leven. De leerlingen zelf zijn er echter fel op tegen, zo zei Nemo uit groep 8 (klas 6): ’’Wij protesteren!” De nieuwe lessen gaan in op 1 april 2012.
24
25
Achtergrondfoto: Lin Klaassen
Uit- & thuistips Jazzfestival Middelburg In Middelburg staat het Pinksterweekend (10 t/m 13 juni) geheel in
30 Jaar OEROL
het teken van jazz. Op een groot podium op het Abdijplein en in
Maritiemmusem Tijdens de meivakantie staat het museum in het teken van ‘Yin & Jan’.
In 2011 bestaat het Oerol festival 30
verschillende winkelstraten en cafés
jaar. Dit 10-daagse locatietheater- en
treden binnen- en buitenlandse pro-
landschapskunstfestival op Ter-
fessionele en amateur-artiesten op.
schelling staat garant voor prachtige
Grote Nederlandse namen als Zuco
muziek- dans- en theatervoorstel-
103, Michiel Borstlap, Rita Reys, Eric
lingen, spektakel, feest en vooral een
Vloeimans en Fay Claassen vonden
Tim Knol
hoop lol. Grote en kleine gezelschap-
in voorgaande jaren hun weg naar
Zondag 29 mei 2011
pen uit binnen- en buitenland ge-
de podia in Middelburg. Benieuwd
bruiken het eiland als inspiratiebron
wie er dit jaar te beluisteren zijn? Ga
Klinkt als: een jonge kerel met een
en podium. Overal (Oerol) vinden
naar www.jazzfestivalmiddelburg.nl
oude ziel.
Kinderen kunnen Chinese spelletjes doen, kalligrafieworkshops volgen en een draak of vlieger knutselen.
voorstellingen plaats, strand, bos, duinen, polderlandschap, tenten en
Het afgelopen kalenderjaar bracht de
openlucht. Oerol 2011: van 17 t/m 26
absolute doorbraak voor Tim Knol.
juni. Meer informatie: www.oerol.nl
Een uitzonderlijk succesverhaal, waarbij het jonge talent uit Hoorn een breed publiek voor zich wist te winnen met zijn ambachtelijke rockliedjes. Samen met zijn ijzersterke begeleidingsband speelde hij op nagenoeg alle belangrijke festivals, terwijl de critici superlatieven tekort kwamen bij hun waardering voor de artiest. Rotown was er uiteraard in een vroeg stadium bij en is nu uitverkoren voor de lancering van het nieuwste album. Op het moment
Op zoek naar de Geest van Delfshaven Stichting de Theaterstraat maakt theaterproducties op locatie. Hun nieuwste voorstelling, De Geest van Delfshaven, speelt zich af in het historische Delfshaven. Wandel mee door de oude straten en hoor en ontdek de dolende geest die dringend toe is aan zijn eeuwige rust. De tocht duurt anderhalf uur en is bedoeld voor kinderen vanaf 8 jaar. Vertrek: bovenaan de trappen van metrostation Delfshaven, woensdag 2 maart t/m zondag 29 mei om 14.30 uur.
van schrijven is nog maar weinig bekend over deze tweede langspeler, ware het niet dat hij nog voor de zomer moet verschijnen. Ook bracht Tim tijdens zijn laatste optredens al enkele nieuwe songs, die vanzelfsprekend meer volwassen klinken dat het vroegere materiaal. Tijdloze luisterliedjes eigenlijk, met een rauw randje, waarbij de liefde voor oude helden als Gram Parsons of Neil Young nog altijd weerklinkt. Noem het roots, sixties- seventiesrock, in alles hoor je de onvoorwaardelijke passie en authenticiteit terug. De voorverkoop is reeds van start! doors open 21:00 starts 21:30 fee 12,50 euro links Spotify - YouTube - Twitter Homepage - Facebook - MySpace
26
27
Achtergrondfoto: Lin Klaassen
Achtergronden Pasen: ‘dat in mij kracht en zegen tot wasdom mogen komen’.
derd zijn over ‘de rustende stenen, de
in het nieuws met steeds weer nieuwe
de aanname dat alles toevallig en on-
minder bekend waar het ook al weer
(Christus)levenskracht, vanuit een ongeneeslijke onderzoekingsdrang,
levend groeiende planten, de voe-
ontdekkingen en aannames. Geest
voorspelbaar is, staat de beleving van
mee te maken heeft, het is ook niet
lende dieren en de bezielde mens’. Als
is een illusie, gevoelens zijn hersen-
de geschiedenis en mijn eigen leven
direct een ‘feest’ dat je samen viert. In
vanuit een diep verlangen, ontwaakt
In een van de eindpresentaties van de
ik het wonder van de schoonheid en
spinsels. Wij zijn ons brein, een louter
als een bedoelde groei naar liefde en
Pasen ligt voor mij het gegeven van de
goddelijk bewustzijn in de mens zelf,
twaalfde klas hoorden we hoe lastig
de wetmatigheid van de natuur echt
spel van neuronen en hersenkwabben.
vrijheid. Een groei die vaak helaas met
ware individuele vrijheid om je eigen
wordt de vonk tot vuurkracht, ontstaat ontwikkeling die bewust gewild en
het is om je een gegronde mening te
toelaat, ontkom ik niet aan een gevoel
Wat ik mijn zelf noem is niet meer
geweldige groeistuipen, met chaos
lot ter hand te nemen. Op weg naar
vormen: verstand, gevoel, erva-
dat dat alles toch geen toeval kan zijn.
dan een constructie van mijn brein.
en geweld gepaard gaat. Antroposofie
ware vrijheid en bewustzijn trekt de
nagestreefd wordt. Zo wordt Pasen
ring en milieu spelen daarin mee. Wat
Natuurlijk zegt zo’n gevoel nog niets,
Steiner onderschrijft het belang van
vraagt geen geloof, maar openheid en
mensheid, trekt elke mens, trek ook ik
het lentefeest van de individuele
te antwoorden op de vraag of er een
ik kan het ook weg rationaliseren: er
natuurwetenschap, maar hij beschrijft
onderzoek, een bewust nastreven van
door chaos, lijden en groeipijnen heen
bevrijding, van nieuw leven, je bevrijden van de doodskrachten, door de
God bestaat, of er sprake is van een
was ooit een big bang, toen de evolutie
daarnaast die wereld(en) van geest op
ontwikkeling, daagt uit tot het bewust
om tot opstanding te komen. Voor
geestelijke wereld, afgezien nog van
en nu zijn wij er. Maar als ik mezelf
vele manieren, even reëel en net zo
werkzaam maken van de geest.
Steiner is het mysterie van Golgotha,
woestijn heen trekken, hoop blijven
de betekenis die je aan deze woorden
de ruimte gun om met dat gevoel te
toegankelijk als de fysieke wereld. In
van Pasen, één van de kernpunten
koesteren, je openen voor de wereld
geeft. Mogelijke antwoorden klinken
leven, ontstaan er vragen als: geen
de antroposofie vind je aspecten terug
Kerstmis is een volksfeest, het is van
van zijn visie op de mens in relatie
en daarmee voor de geest die daarin waait en leeft, je laten inspireren door
om ons heen: Nee, daar geloof ik
toeval? Dus bedoeld, met een doel.
van wereldgodsdiensten en mystiek.
ons allemaal. Iedereen kan beleven dat
tot de wereld en de geestwereld. In
niet in, het heelal en ons menselijk
Maar dan zit er ook wil of bewustzijn
Geest, zuiver oerbewustzijn, heeft zich
het om warmte, om vrede, om liefde
de gestalte van Christus verbindt
mensen die Pasen voorleven.
bestaan is toeval. Er moet wel iets zijn,
achter. Is dat wat zich aan ons voor-
uitgegoten in de zintuiglijke wereld.
gaat, tot uitdrukking komend in de
die geestwereld zich definitief met
In de woorden van de ochtendspreuk :
maar wat weet ik ook niet. Ik geloof en
doet wellicht een teken, een beeld van
Goddelijke oerwil of scheppingsdrang
geboorte van een kind. Het is het feest
het lot van de mensheid, met het
Rondzien in de wereld, waarin de mens
lijden in ons bestaan. Maar door de
bezield de geest een woning geeft.
vertrouw gewoon in God of wat er in
een dieperliggende werkelijkheid? Iets
wordt manifest in de wil van de mens,
waar we elkaar ook opzoeken, Kerst-
de Koran of de Bijbel staat. Die vraag
wat onze fysieke realiteit overstijgt
heeft zich daar zelfs ook afhankelijk
mis vier je samen. Dieper gaat het
verbinding die met Pasen tot stand
Tot u o godesgeest, wil ik mij vragend
valt niet te beantwoorden, dus zonde
of -beter nog- doordringt, iets wat je
van gemaakt. De wereld als beeld of
besef dat in elk van ons de mogelijk-
komt ontstaat er ook een bevrijdende
wenden,
van mijn tijd om daarmee bezig te
dan geest zou kunnen noemen? Als
belichaming van het mysterie God, als
heid ligt om onze geestelijke oor-
kracht in elke mens om op te staan.
dat in mij kracht en zegen, voor leren, le-
Zoals het leven zich steeds weer in de
ven en arbeid, tot wasdom mogen komen.
zijn.
je je voor die optie openstelt, ontstaat
een openbaring vanuit werelden van
sprong en kern echt in dit aardse leven
Met al die antwoorden neemt iemand
de vraag of bepaalde ervaringen wel
geest. Met die geest, die ‘oerwereld-
in liefde werkzaam te laten zijn. Wij
lente aan de dood onttrekt, zo kun-
die zich laat inspireren door de antro-
toeval zijn. Dan komt opofferings-
wil’, is communicatie mogelijk. Via
zijn geen bijzondere diersoort, zoals
nen ook wij ons onttrekken aan wat
Ervaringen van opstandingskracht en
posofie geen genoegen.
gezindheid van mensen in een ander
een tastend duiden, ruimte schep-
menig wetenschapper tegenwoordig
dood slaat, ons bewust openstellen
groeikracht gewenst.
voor onze levensbedoeling, conse-
De woorden van de ochtendspreuk uit
licht te staan, krijgen ontmoetingen
pen, aandacht, bewust stilstaan bij.
meldt, maar toekomstscheppers, in
de periodelessen wijzen in een andere
en gebeurtenissen mogelijk zin of
Zo leven met de mogelijkheid van een
wiens handen het lot van onze aarde
quent trouw zijn aan onze diepste
richting. Wie echt rond ziet in de
betekenis.
geestelijke realiteit dat die zich in ons
ligt.
idealen. Waar mensen zich daardoor
wereld, kan niet anders dan verwon-
De neurowetenschap is spraakmakend
en aan ons openbaren kan. Tegenover
Pasen ligt lastiger. Het is niet alleen
laten leiden, zich verbinden met die
28
Paul Peeters
29
Achtergrondfoto: Lin Klaassen
Rudolf Steiner: een geïllustreerde biografie Onze godsdienstleraar zat nooit om een
Deze anekdote verdient enige uitleg.
ontbrak ons niet aan durf. Al vanaf
voor stuk leken de biografen –uit een
zijn motieven en uitgangspunten. Hij
vrouw Marie von Sivers en de daad-
verhaal verlegen. Hij kon fantastisch ver-
Onze klas was een enigszins aparte
de tweede les hadden wij hem zien
misplaatst minderwaardigheidsge-
is door de uitgever gevraagd om ter
kracht van de Nederlandse arts Ita
tellen. Ondermeer verhalen van Tolstoj, de
klas in die jaren. Dat kwam omdat
worstelen met Steiners levensverhaal.
voel wellicht- te schreeuwen: kijk nou
gelegenheid van het jubileum 150 jaar
Wegman had de antroposofie beslist
biografieën van Antoine de Saint-Exupéry
wij geen van allen op de onderbouw
Nu herkenden wij in onze gods-
eens goed wat voor bijzonder mens
Rudolf Steiner een biografie te schr-
een ander aanzien in de wereld gehad.
en Jacques Lusseyran. Drie en half jaar
hadden gezeten. Wij waren allemaal
dienstleraar weer de verhalenverteller
die Steiner toch was. Enkelen gingen
ijven. Daar laat hij het bij. Uit de toon
Steiner was een enorm harde werker,
lang, vanaf het begin van de zevende,
pas in de zevende op school gekomen.
waarvan we in de loop der jaren zo
nog een stapje verder en bleken niet
waarop en de stijl waarin hij aan deze
maar voor het aarden van zijn werk
hadden wij aan zijn lippen gehangen. Nu,
Met onze komst begon de groei van de
waren gaan houden. Ik weet niet hoe
in staat hun bekeerdwang in toom te
“opdracht” voldoet, blijkt hoezeer hij
valt het belang deze twee vrouwen
halverwege de tiende, gaf hij ons de indruk
Rotterdamse Vrije school. Tot dan toe
het mijn klasgenoten is vergaan, maar
houden. Ik wilde niet worden bekeerd
zich bewust is van de gevaren die bij
nauwelijks te onderschatten. Ook de
dat hij was uitverteld. Ik voel nu nog de
was de school enkelstromig (van klas
deze eerste kennismaking met Stei-
tot de antroposofie. Ik was niet nieu-
het schrijven van een dergelijke bi-
rol van zijn eerste vrouw Anna Eunike
enigszins nerveuze verbazing die zich
1 tot 12). Geen van mijn klasgenoten
ners biografie had in ieder geval mijn
wsgierig naar de betekenis van Steiner
ografie op de loer liggen. Hij slaat een
is essentieel. Zij heeft Steiner in de
meester maakte van de klas. Wat nu? Een
had een antroposofische achtergrond.
nieuwsgierigheid gewekt. Ik wilde
voor het leven van de biograaf, maar
zelfbewuste toon aan zonder arrogant
jaren 90 van de 19e eeuw min of meer
van mijn klasgenoten stak zijn vinger op
Onze broers en zussen, hoewel die
meer weten.
naar het leven van Steiner zelf. Naar
te worden en zijn stijl is helder, bijna
aan het werk gezet. Tot dan toe leefde
en vroeg: “Kunt u ons niet de biografie van
ons later in veel gevallen zouden
feitelijke objectieve informatie van
afgemeten journalistiek. In relatief
hij het leven van de bohemien. Zij
Rudolf Steiner vertellen?” Onze godsdien-
volgen, zaten op andere scholen.
Er bestaat een tiental levensbeschrij-
wieg tot urn was ik op zoek.
korte zinnen doet hij zijn verhaal.
bood hem de rust en de gelegenheid
stleraar werd zichtbaar overvallen door
Gebleken ongeschiktheid voor het
vingen van Steiner in het Nederlands.
Met deze aanpak gunt hij de lezer de
aan zijn proefschrift te werken.
die vraag. Hij antwoordde: “Ik heb het nog
regulier onderwijs was het enige dat
Ik heb ze voor dit stuk verzameld.
Eind vorig jaar verscheen Rudolf
ruimte zelf een beeld te vormen en
nooit gedaan en eigenlijk is het ook niet
wij gemeenschappelijk hadden. Dat
Bijna allemaal heb ik in de loop der
Steiner: een geïllustreerde biografie van
behoudt hij als schrijver de noodzake-
Sinds het verschijnen is er in verschil-
de gewoonte hier op school. Een gewoonte
verklaart volgens mij dat juist in onze
jaren gelezen. Dat wil zeggen, ik
Ed Taylor. Taylor is werkzaam geweest
lijke afstand. Zoals het een goede gids
lende tijdschriften over deze biografie
waarin ik me helemaal kan vinden”.
klas deze vraag werd gesteld. Niet uit
ben er in begonnen. Ik kan me niet
in verschillende antroposofische
betaamt doet Taylor zelf een stapje
geschreven. Steeds duikt het woord
Desondanks kwam hij de volgende les het
braafheid, maar uit nieuwsgierigheid
herinneren dat ik ook maar één heb
werkvelden. Hij was ondermeer leraar
terug om de lezer het zicht op zijn
kritisch op in de recensies. Ed Taylor
lokaal binnen met Mijn levensweg -de
naar de man die dit allemaal had
uitgelezen. Dik zijn ze niet, allemaal
Nederlands op de Vrije school in Haar-
onderwerp niet te ontnemen. Eigenlijk
schreef geen kritische biografie in
autobiografie van Rudolf Steiner- onder
bedacht. Mogelijk was dat de reden
zo rond de 150 pagina’s. De reden dat
lem. Daarnaast publiceerde hij voor
heel vanzelfsprekend, maar een ve-
strikte zin. Hij beschrijft Steiner leven
zijn arm.
dat onze godsdienstleraar tegen de
ik de boeken steeds rond bladzijde
deze biografie een handvol korte
rademing voor wie, zoals ik, de eerdere
zonder oordelen en schrikt er niet voor
gewoonte in gehoor gaf aan de vraag
50 weglegde om ze niet meer open
levensschetsen van vooraanstaande
biografieën heeft gelezen.
terug om kanten van zijn persoonlijk-
uit de klas.
te slaan, lag niet in de omvang, maar
Nederlandse antroposofen. Wat
in de wijze waarop de schrijvers over
bovengenoemde biografen niet lukte,
Door deze aanpak wordt enkele zaken
verleden onderbelicht bleven. Ed Tay-
Een experiment dus, maar een experi-
hun onderwerp schreven. Telkens
is Taylor wel gelukt. Hij schreef een
zichtbaar die eerder onderbelicht
lor schreef geen kritische, maar een
ment dat mislukte. Na vijf lessen hield
weer probeerden de schrijvers mij iets
moderne feitelijke biografie over
bleven. Wat mij bijzonder opviel is
eerlijke biografie en daarmee heeft hij
hij het voor gezien en begon zonder
duidelijk te maken waarop ik niet zat
de mens Rudolf Steiner. Hier wordt
de sleutelrol die vrouwen in Stei-
Rudolf Steiner en de antroposofie een
veel omhaal van woorden aan een
te wachten. Hoe bijzonder Steiner was
per se niet het leven van een heilige
ners leven en bij de realisering van
enorme dienst bewezen.
ander verhaal. Niemand vroeg hem
geweest bijvoorbeeld. Een conclusie
beschreven. In zijn verantwoording
zijn werk hebben gespeeld. Zonder
waarom hij hiertoe had besloten. Het
die ik graag zelf had getrokken. Stuk
laat Taylor zich spaarzaam uit over
het organisatietalent van zijn tweede
Door Jan van Bergen en Henegouwen
30
heid aan het licht te brengen die in het
31
Speciale en bijzondere verhalen van Oud-Vrijeschoolleerlingen
Stefan de Walle
Stefan de Walle: een veelzijdig acteur De afgelopen weken speelde Het
Stefan de Walle werd in 1965 geboren
een klasgenoot gegeven. Ik had mijn
niet kan inschatten wat mijn positie
te brengen, dat wil zeggen een dui-
laat zien waar te eenzijdig geloof in
Nationale Toneel in Den Haag Faust I en
in Den Haag. Zijn vader en moeder
zinnen op die rol gezet en was zeer
nu precies is. Het overkomt me. Ik
velse figuur, waarmee de toeschouwer
het heil van het papiergeld toe kan
II van Goethe. Dat is voor ons land geen
waren beiden beeldend kunstenaar.
teleurgesteld, voelde me gepasseerd
heb er eigenlijk nooit bij stilgestaan
zich kan identificeren. Mefisto komt op
leiden en dat er niets vanzelfsprek-
alledaagse gebeurtenis. De laatste keer dat
Stefan is de tweede in een gezin
en liet het er niet bij zitten. In een
of het spelen van een bepaalde rol
kousenvoeten, het is tot zekere hoogte
ends is aan dit betaalmiddel, integen-
beide delen van Faust werden opgevoerd
van drie kinderen. Na enige andere
gesprek met de regisseur wist ik hem
goed was voor mijn carrière. Kijk,
een toffe peer. Hij grijpt Faust bij de
deel. 200 jaar voor de huidige krediet-
is 25 jaar geleden. In de media kreeg de
scholen gaat Stefan op zijn zesde naar
op andere gedachten te brengen. De
van zo’n rol in Flodder kun je je dat
kladden, Faust levert zich uit. Zonde
crisis toont Goethe aan wat er gebeurt
jongste opvoering veel aandacht: een groot
de Haagse Vrije School, maar voor-
verlegen klasgenoot deed graag een
afvragen. Ik vind het een uitdaging om
is leuk, dat wilde ik zichtbaar maken.
als het vertrouwen in het systeem
aantal recensies en interviews met de
dat hij daar goed en wel zijn draai
stapje terug. Hij had zich geen raad
uiteenlopende rollen te spelen, het
Terugkomend op mijn tijd op de vrije
wegvalt. Voor de hedendaagse kijker
hoofdrolspelers in kranten en tijdschriften.
heeft gevonden verhuist het gezin
geweten toen hij de hoofdrol in zijn
zo breed mogelijk te houden. Is een
school: ik kan me niet herinneren dat
geeft dat wellicht de indruk dat dit een
Menigmaal dook in die artikelen de naam
naar Twello in de buurt van Deventer.
schoot geworpen kreeg en heeft mij
rol leuk, mooi, interessant, word ik er
Faust nadrukkelijk aan de orde is ge-
actuele interpretatie is. “In wezen”,
van oud-vrijescholier Stefan de Walle op,
Naar de mode van die jaren beslui-
later nog speciaal bedankt voor mijn
door uitgedaagd en schaad ik er geen
weest. Geen periode, zoals bij Parzival
vertelt De Walle, “verwijst Goethe er al
die de rol van Mefisto speelt. De Walle
ten Stefans ouders op het platteland
actie. De wil om te spelen zat er al
andere mensen mee, zijn daarbij mijn
in ieder geval. Aan die periode bewaar
naar, niet zozeer naar de huidige crisis
is een vooraanstaand acteur die uiteen-
te gaan wonen. Daar bezoekt hij de
vroeg in. Ik zat niet op een jeugdthe-
criteria. Na twaalf jaar Rotterdam, een
ik goede herinneringen. Voor de rol
die gaat komen, maar naar de absurd-
lopende rollen op zijn naam heeft staan.
dorpsschool: door hemzelf steeds de
aterschool waar kinderen die willen
prachtige tijd waarin ik mooie rol-
van Mefisto heb ik dus niet terug kun-
heid van het kapitalistische systeem.
Bij het grote publiek werd hij bekend als
klompenschool genoemd. Daarna gaat
acteren tegenwoordig vaak heen gaan,
len heb gespeeld en veel heb geleerd,
nen grijpen op mijn schooltijd. Bij het
Of tenminste naar het systeem van
Kees uit Flodder. Daarnaast was hij
hij in Apeldoorn naar het VWO. Na een
maar leerde acteren in het dagelijks
ben ik overgestapt naar het Nationaal
instuderen van een rol ga ik sowieso
het papiergeld”.
verbonden aan het RO-theater en maakt
jaar blijkt dat geen gelukkige keuze.
leven. Ik gaf aan alledaagse gebeur-
Toneel in Den Haag. Ik houd er van in
altijd uit van de tekst die voorligt. In
hij deel uit van de cast van het improvi-
Hij maakt de overstap naar de 9e klas
tenissen met een geintje een draai.
een gezelschap te spelen. Het stelt mij
dit geval van de bewerking die Janine
Stefan de Walle ergert zich enorm
satieprogramma op televisie De vloer op.
van de nog jonge bovenbouw van
Als mijn moeder mij bijvoorbeeld tot
in de gelegenheid prachtige partijen
Brogt speciaal voor deze opvoering
aan de wijze waarop de crisis wordt
Stefan de Walle is getrouwd met actrice
de Zutphense Vrije School. Dagelijks
de orde riep, wist ik het tij met een
te spelen. Ondanks dat het gezelschap
heeft gemaakt. Ik bereid me in de regel
gebruikt om te bezuinigen op de cul-
Esther Scheldwacht. Samen hebben zij
fietst hij via Deventer, om met mede-
gebbetje te keren. Ik was zo’n kind
mijn primaire werkgever is, heb ik de
niet voor door een stapel boeken door
turele sector. “Wanneer de populisten
twee zonen.
leerlingen mee te kunnen rijden, 24
waarop je niet kwaad kunt worden.”
vrijheid werk daarbuiten aan te ne-
te werken over het karakter dat ik ga
de scepter zwaaien komen minder-
men. Rollen in films en televisieseries
spelen. Ik probeer zoveel mogelijk te
heden in de verdrukking en daar
bijvoorbeeld”.
putten uit mijn eigen fantasie. De rol
horen de kunstenaars en iedereen
van Mefisto is natuurlijk al vele malen
die zich bezighoudt met creativiteit
kilometer heen en terug naar school. Door Jan van Bergen en Henegouwen
32
Zijn klassenleraar in die jaren is Mat-
Na zijn staatseindexamen HAVO
thijs de la Rive Box.
in de 13e klas ging Stefan naar de toneelschool in Arnhem. “Ik had me
Nu dus Mefisto in Faust. Hoe bereid je
in het theater en in films gespeeld.
nu eenmaal bij. De kinnesinne tegen
Ik spreek Stefan in Den Haag. Hij
ingeschreven op 3 toneelscholen. In
zo’n rol voor en grijp je daarvoor in dit
Ik heb wel op Youtube gekeken, maar
de elite vind ik walgelijk. Inderdaad,
vertelt over de tijd op de Vrije school
Arnhem werd ik meteen aangenomen.
geval terug op je tijd op de vrijeschool?
ik pas ervoor op dat de verschillende
ik behoor tot een elite en daar ben
in Zutphen: “ De bovenbouw bestond
Toen heb ik die 2 andere afgezegd.
“Wanneer ik terugdenk aan die tijd
interpretaties die ik onder ogen krijg,
ik trots op. Populisten zaaien angst,
nog maar een paar jaar. Alles was
Direct nadat ik was afgestudeerd sol-
staat de duivel uit het Drie Koningens-
mijn eigen idee niet in de weg komen
precies op dezelfde manier waarop
nieuw. Het enthousiasme van de
liciteerde ik bij het RO-theater. Ik had
pel me nog voor de geest. Een zwart-
te staan. Teveel informatie werkt in
Mefisto dat doet”.
leraren was groot. De sfeer was bij
het idee dat ik ging praten voor één
geblakerd mannetje met verbrande
mijn geval vaak belemmerend”.
tijd en wijle chaotisch. Maar ik had
productie, maar aan het eind van het
vleugels en een merkwaardig loopje.
het naar mijn zin. Ik speelde er mijn
gesprek bleek ik aangenomen voor
Dat is niet de duivel zoals ik Mefisto
In het tweede deel van Faust introdu-
je graag nog eens spelen? “Macbeth”,
eerste rol in een stuk van Tsjechow.
het ensemble. Ik was echt verbijsterd.
gestalte wilde geven in Faust. Ik heb
ceert Mefisto het papiergeld aan het
antwoordt De Walle zonder nadenken.
Aanvankelijk had de regisseur om
Ik realiseerde me -en dat is overigens
geprobeerd een tot op zekere hoogte
keizerlijke hof, dat daarmee in een
pedagogische redenen de hoofdrol aan
nog steeds aan de hand- dat ik totaal
sympathieke Mefisto over het voetlicht
klap uit de financiële zorgen is. Goethe
Laatste vraag: “Welke grote rol zou
33
Steiner celeb Website antroposofische initiatieven online! Acht jaargangen is de brochure Spec-
nieuws uit de werkgebieden en nieuws
trum Antroposofie Rotterdam en omgeving
dat ons interessant lijkt voor ons
verschenen. Bij editie 2010 bleek dat
publiek.
vrijwel iedereen die in de brochure
En gewoon leuk is het interactieve
vermeld staat, inmiddels een website
Prikbord: vraag en aanbod van alles en
heeft. Het is dus aan de tijd om digi-
nog wat, een soort antroposofische
taal te gaan met Spectrum Antroposofie
Marktplaats. Wie weet vindt u op het
Rotterdam en omgeving.
Prikbord precies wat u zoekt of komt
De website biedt een overzicht van
er een gegadigde voor wat u aan te
personen en instellingen die in en
bieden heeft. Benieuwd? Ga naar www.
rond Rotterdam werken vanuit het
antroposofierotterdam.nl.
antroposofisch gedachtegoed. In de
TIP: Zet deze nieuwe site bij uw Favori-
rubriek Vrijeschoolonderwijs staan de
eten of zet hem in uw favorietenwerk-
vrijescholen vermeld, met een
balk.
Worden wie je bent is het motto van onze scholen. Om te worden wie je bent, heb je veelzijdig onderwijs nodig. Ons lesprogramma is gebaseerd op het gestructureerde twaalfjarige leerplan van de vrijeschool. Daaraan voorafgaand mogen onze kleuters spelen! Door het spel leren kinderen alles wat zij in voorbereidende zin nodig hebben. Ons leerplan omvat veel kennisvakken, kunstzinnige en ambachtelijke vakken, waaraan uw kind zich vanaf klas 1 (6 jaar) tot en met klas 12 (18 jaar) kan ontwikkelen. Op eigentijdse wijze werken wij vanuit de menskundige en pedagogische inzichten van Rudolf Steiner. We zien het leven als een ontwikkelingsweg. Op de vrijeschool leren kinderen voor het leven.
Rudolf Steiner College Rotterdam www.rudolfsteinercollege.nl
rechtstreekse link naar de eigen websites.
Thea van Veen,
Er was nóg een belangrijke reden
De werkgroep Spectrum
voor de website. We willen graag
Antroposofie Rotterdam en omgeving,
een actueel overzicht bieden van de antroposofische activiteiten in en om
altijd een actueel overzicht van wat er te doen is. U hoeft nooit meer wat te missen. De website heeft ook Nieuwsrubriek die door onszelf wordt verzorgd, met
Vondelweg 87/89, 3031 PT Rotterdam, 010 - 413 41 58
Teun de Nooijer Hockeyer, 33 jaar
dependance klas 11 en 12: IJsclubstraat 9, Rotterdam
[email protected] directeur: Rudolf van Lierop
Middelbaar onderwijs: Rudolf Steiner school, Bergen
gen, toneelopvoeringen, concerten. Op de Agenda van de website vindt u
vwo, havo vmbo-tl in Kralingen-Crooswijk
Basisschool: Vrijeschool Adriaan Roland Holstschool,
workshops, lentemarkten, studiedaEr wordt zoveel moois georganiseerd!
Vrijeschool voor voortgezet onderwijs
1976 Geboren in Egmond aan den Hoef
Rotterdam: voordrachten, lezingen,
De Rotterdamse vrijescholen
Voor lezingen, workshops, evenementen in de regio Rotterdam: Ga naar www.antroposofierotterdam.nl
(VWO)
Rudolf Steiner School Rotterdam
Vervolgopleiding; Commerciële Economie, Hogeschool
www.rudolfsteinerschool.nl
Rotterdam voor topsporters
Vrijeschool voor basisonderwijs in Prinsenland Michelangelostraat 375, 3009 AG Rotterdam
Oud-vrijescholier Teun de Nooijer is tot drie maal toe
010 - 455 76 70
uitgeroepen tot beste hockeyspeler van de wereld. Hij
[email protected]
speelde ruim vierhonderd interlands voor het Neder-
directeur: Els Blacquière
lands hockeyelftal. Ook won hij met zijn team twee keer Olympisch goud en één keer zilver goud in Atlanta en Sydney en zilver
Vrijeschool Vredehof
in Athene.
www.vsvredehof.nl
Teun de Nooijer werd zeven keer uitgeroepen tot beste
Vrijeschool voor basisonderwijs in Kralingen
speler in de hoofdklasse.
Vredehofweg 30, 3062 EP Rotterdam, 010 - 452 65 19
Hij speelde 406 interlands, maakte 201 doelpunten, won
[email protected]
diverse Champions Trophy’s, Wereldkampioenschappen
directeur: Christiaan Naves
en Europees kampioenschappen. Daarnaast is hij eigenaar van de Teun de Nooijer Academy waar hij jong talent traint en bedrijfsdagen organiseert over succesvol zijn. Teun is getrouwd met de Duitse oud-hockeyinternational Pippa Suxdorf. Ze hebben drie dochters.
34
35
Colofon Rudolf Steiner College Rotterdam www.rudolfsteinercollege.nl • Arjanne van der Bijl - redactie Rudolf Steiner School Rotterdam www.rudolfsteinerschool.nl • Aase Henschien - eindredactie
[email protected] • Lin Klaassen - beeldredactie Achtergrondfoto’s en illustraties
Helianth
Therapeuticum voor antroposofische gezondheidszorg
• Kittie Boone - Advertenties mail:
[email protected] • Mark Wams - webmaster • Evelien Groeneveld klas 7d • Juniorredactie: Fleur van der Tolen en Roman Schuring Vrije School Vredehof www.vrijeschoolvredehof.nl • Jan van Bergen en Henegouwen
Huisartsen Fysiotherapie Kinderfysiotherapie Kunstzinnige therapie Consultatie bureau Euritmie therapie Psychotherapie Biografische gesprekken
• Amber de Grauw • Vera Berntsen - tekstredactie Samenwerking in het Gezondheidscentrum Lage Land
Vormgeving • Ontwerp editie: Andy Buddenbaum • Bladconcept en ontwerp: Studio Madelinde Hageman Cover tekening • Tycho Vrijdag Tekeningen • Klas 6 Rudolf Steiner School Rotterdam Aan dit nummer hebben meegewerkt: • Paul Peeters, Ferdinand Pieterse, Vincent Harry, Thea van Veen, • Drukkerij Macula B.V., Waddinxveen www.macula.nl Verschijning 4 keer per schooljaar Administratie
[email protected] © 2011 Vrij geestig Geen overname zonder voorafgaande schriftelijke toestemming
scs-coc-00652-EH
36
Vredeman de Vriesstraat 19 - 23 • 3067 ZJ Rotterdam • 010 4205580 • www.helianth.nl
www.assem.nl
facebook.com/assemschoenen | assemschoenen.hyves.nl | twitter.com/vandenassem
