Jaargang 6 Zomer 2014 Tijdschrift van de Rotterdamse vrijescholen. Rudolf Steiner College Rudolf Steiner School Rotterdam Vrije School Vredehof

Jaargang 6 • Zomer 2014 • Tijdschrift van de Rotterdamse vrijescholen Rudolf Steiner College • Rudolf Steiner School Rotterdam • Vrije School Vredehof

advertenties

de groene passage

Hét groene winkelcentrum van Rotterdam. 2500 m2, negen winkels met een groene visie. Alles voor de bewuste consument.

winkelen • eten • beleven

www.degroenepassage.nl hoek Mariniersweg-goudsesingel rot terda M

Steun dit blad! Hoe?

Therapeuticum Helianth

Uw bijdrage is zeer welkom

Antroposofisch gezondheidscentrum

• • • • • • • • • •

1- vrijwillige bijdrage [email protected]

2- adverteren Kosten advertenties: 1/8 = liggend 95 x 65 mm = kosten 50 euro per keer 1/4 = staand 95 x 135 mm = kosten 100 euro per keer 1/2 = liggend 194,5 x 135 mm = kosten 200 euro per keer 1/2 of staand 95 x 275 mm = kosten 200 euro per keer 1/1 = pagina die aflopend geplaatst wordt, staand 210x297 mm + extra daarbij 3mm overlap rondom= kosten 400 euro per keer.

Huisartsen Fysiotherapie Kinderfysiotherapie Ergotherapie Kunstzinnige therapie Euritmie therapie Psychologie Consultatiebureau Kraamzorg Diëtiek

Vredeman de Vriesstraat 19 - 23 3067 ZJ Rotterdam 010 4201701

Hartelijk dank! Redactie Vrij Geestig 2

w w w. h e l i a n t h . n l

Inhoudsopgave

Spring Sint Jan. Net voordat het vuur wordt aangestoken, steekt er een briesje op. Dat hebben we nodig. Nu zal het vuur snel bezit nemen van het hout. De vlammen laaien meters hoog op. Als eerste zullen de zesde klassers springen. Zes jaar geleden waagden zij de sprong over de drempel van de eerste klas. Vandaag, hun laatste jaarfeest op de basisschool, nemen ze symbolisch afscheid met een sprong over het vuur. Dwars door de vlammen. De lange haren wapperen, maar vatten geen vlam. Nadat de zesde klas heeft gesprongen, volgt de vijfde, de vierde en tenslotte de eerste. Iedereen springt. Soms geholpen door een vader, moeder, juf, meester of oudere schoolgenoot. Maar iedereen zal springen, wil springen. Vier, vijf, zes of meer keer. “Hoe langer, hoe liever”. Springen. Meneer Kusuma vertelt in een prachtig interview hoe hij de sprong vanuit Indonesië naar Nederland heeft gewaagd. Hier was hij in de gelegenheid de opleiding te volgen die paste bij zijn talent. Zevende klassers maakten een enorme sprong voorwaarts en bedachten zelf een krant die de concurrentie met Vrij geestig gemakkelijk aankan. Kijk maar, je ziet nauwelijks verschil tussen de door hen opgemaakte pagina’s en de rest. “De omgeving van de mens is de medemens” zegt Deelder. Ergens in de stad staat het op een muur. Wie er op uit trekt, komt de zin in neon ongetwijfeld tegen. Sint Jan en dan vakantie. Dit jaar niet direct, jammer genoeg. Nog een paar weken naar school en dan vrij. Spring, naar buiten.

Inleiding

3

Meneer Kusuma met hart en ziel muziekdocent

4

door Aisha So

Rudolf Steiner :

8

alchemie van het alledaagse Tentoonstelling in de Kunsthal

Waarom zouden wij nog leren schrijven?

11

door Ferdinand Pieterse

Kunnen we nog wat doen? Klas 7hv1 12 maakt een krant door Mariska van der Knaap en Floor, Vicky en Kiki

Huisdieren – op bezoek bij: Evita van Utrecht

15

door Viv Naastepad

Sint Jansvier

19

door Femke Bouwer-Van Schie

Klas in beweging

20

door Anna Livia Groeneweg.

15 minutes of fame

22

door Aisha So

Prettige vakantie

Klas 10 f op de bres voor de bijen!

Jan van Bergen en Henegouwen

24

Door Steven Wouters en Rinske Kreukniet

De Vlinder

27

illustraties leerlingen Rudolf Steiner school

Aardekracht en levenskracht, leve de euritmie

29

door Paul Peeters

Tuinbouw in klas 3 van de Rudolf Steiner school (deel II)

30

door Lin Klaassen-Swamborn

Er op uit…in Rotterdam

32

door Lin Klaassen-Swamborn

De zesde klassen vliegen uit

34

En dat is zeven… de kleuters van 36 Vrije School Vredehof vieren Sint Jan Foto’s Bart de Wild

Colofon en scholen Cover: Amber de Grauw Achterkant: Marjon Bolijn

3

38

Meneer Kusuma met hart en ziel muziekdocent

een interview door Aisha So Foto’s uit het privé bezit van meneer H. Kusuma Er zijn nu geen schoolleiders meer om te interviewen. Maar er zijn wel nog heel veel leraren die we graag beter zouden willen leren kennen. Ik interviewde meneer Kusuma. Meneer Kusuma geeft muziek en begeleidt muziek, koorzang en euritmie lessen bij ons op school. Maar waarom, hoe en wat? En wat doet hij nog meer? Tijd om daar achter te komen! Hoe gaat het met u? Het gaat heel goed met mij. Op school gaat het goed en met mijn muzikale activiteiten buiten school gaat het ook goed. Wat is uw lievelingskleur? Vroeger was het altijd groen, omdat ik het een mooie verfrissende kleur vond. En sinds kort ook blauw. Ik stond, ongeveer negen jaar geleden, op het stationsplein in Amsterdam en voor de eerste keer in mijn leven was ik zo gefascineerd door de blauwe lucht. Ik dacht: “wauw, dat is echt een mooie kleur.” Dus als we mooi weer hebben, zoals nu, dan kijk ik heel graag naar de blauwe lucht. En nu zijn mijn tas, mijn auto, mijn schoenen allemaal blauw. Het is niet dat ik het allemaal per se in het blauw moet hebben, maar ik vind het wel mooi. Wat is uw lievelingsdier? De vis, de goudvis. Eigenlijk heb ik daar geen echte reden voor. Maar als klein kind wilde ik altijd graag een aquarium hebben thuis. Toen kreeg ik op mijn negende verjaardag een aquarium met drie of vier goudvissen van mijn moeder. Het maakte heel veel indruk op me. En ik heb tot twee of drie jaar geleden altijd een aquarium met goudvissen gehad. Maar toen kreeg ik minder tijd om voor de vissen te zorgen. Dat vond ik een beetje zielig voor de vissen, dus toen ben ik ermee gestopt. Wat is uw lievelingseten? Ik eet ook heel graag vis. Tegenwoordig eet ik geen vlees meer en vis is nu mijn vervangend voedsel voor vlees. En ik vind het eigenlijk best lekker. Vroeger was ik allergisch voor zeedieren. Op de een of andere manier ben ik dat nu niet meer en de smaak van vis vind ik wel lekker. 4

Heeft u broers of zussen? Ik heb half broers en zussen. Ik ben het enige kind van mijn moeder, maar de zesde van mijn vader.

Ja, u was cum laude geslaagd toch? Ja, en die avond, die blijft in mijn herinnering.

En ziet u ze veel? Nee, want ze wonen in Indonesië, dus ik zie ze maar een of twee keer per jaar. Dat is wel heel jammer. Eén broer woont zelfs in Japan. Als u een superkracht zou mogen kiezen, welke zou dat dan zijn? Nou geen moeite. Maar het zou wel fijn zijn om het nog meer te hebben. Bijvoorbeeld als ik moe ben op school heb ik de neiging om te denken: “Dit vind ik niet meer leuk en ik wil eigenlijk zo snel mogelijk naar huis.” Terwijl als je het gewoon doet, gebeurt het gewoon. Ik vind het eigenlijk heel leuk wat ik allemaal doe, maar soms heb ik even geen zin omdat ik zo moe ben. Het ligt eigenlijk aan mij, dus als ik dan gewoon helder na zou kunnen denken is er geen probleem. Wat is uw favoriete film? Dat is misschien een minder bekende film, hij heet ‘Twister’. Het gaat over een groep mensen die heel gefascineerd is door de natuur. En die mensen gaan op jacht naar tornado’s in Amerika, om meer te leren over tornado’s en zodat ze op tijd een waarschuwing kunnen geven als er een tornado aankomt. Hij is erg leuk en spannend. Houdt u van achtbanen? Ja. Ik heb de echt spannende dingen nog nooit meegemaakt, maar als ik een achtbaan zie heb ik altijd de neiging om er in te gaan.

Welke stukken speelde u? Ik speelde drie grote stukken. Een sonate van Sergei Prokofiev, een Russische componist. Daarna speelde ik een viool sonate, dus voor viool en piano, van César Franck. En na de pauze speelde ik een onbekend stuk van Enesco, een Roemeense componist. Doordat laatste stuk ben ik cum laude afgestudeerd. Als u uzelf in drie woorden zou moeten omschrijven, welke woorden zou u dan kiezen? Dus hoe ik mezelf zie? Liefdevol. Misschien ongeduldig, niet altijd op een negatieve manier. Ik weet van mezelf dat ik ongeduldig ben, maar ik kan het wel goed verbergen. Verder ben ik ook eigenlijk een makkelijk persoon. Waarom denkt u dat u de eerste leraar bent die wordt geïnterviewd, na alle scholleiders? Is dat zo? Wow. Hé, daar heb je wel gelijk ik. Ik heb eigenlijk geen idee. Ja, misschien willen ze u wel de volgende schoolleider maken Nou, die ambitie heb ik niet, haha. Ik heb ook de kennis niet om schoolleider te zijn, ik denk niet dat ik het kan. En ik denk ook niet dat ik het wil worden. Ik vind het zo leuk om muziekles te geven. Wanneer bent u jarig? Ik ben twee maart dertig geworden.

Wat zou u als eerste kopen als u miljonair zou worden? Een heel mooi huis met een hele grote tuin. Wat voor soort tuin? Planten en bomen. Dus ik wil dat mijn tuin groen wordt. Ik hoef niet per se een groot huis. Maar ik wil een mooi huis met een hele grote tuin waar ik dag en nacht muziek kan maken. Wat was de mooiste dag van uw leven tot nu toe? De dag dat ik mijn eindexamen op het conservatorium gedaan heb. Het was een afsluiting van mijn studie aan het conservatorium, mijn masteropleiding. Ik zat in totaal zes jaar op het conservatorium, het was een hele leuke tijd. Ik ging het afronden door een concert te spelen en dat was ook heel goed afgelopen. 5

Wat wilde u vroeger worden? Vroeger wilde ik architect worden. Mijn opa kon heel goed tekenen en mijn tante zei toen dat ik daar ook een talent voor had. Maar ik heb daar nooit op geoefend. Mijn oudste zus is arts geworden. Dat vond ik echt heel ‘cool’ toen ik klein was. Ze studeerde toen geneeskunde en ik dacht: “wauw, cool!”. Maar ik heb ook gezien hoe zwaar het is, dus toen ging ik weer twijfelen. Ik speelde toen al piano, maar ik heb nooit aan muziek gedacht als mijn beroep. Maar toen deed ik mijn eindexamen van de middelbare school en was ik geslaagd. Toen moest ik gaan studeren. Ik dacht nog niet aan muziek. Ik ging studeren op een universiteit in Indonesië voor IT, informatica. Toen ik nog in mijn eerste jaar zat zeiden mijn klasgenoten: “Wat doe jij hier eigenlijk? Jij moet echt iets met muziek gaan doen!”. Ik zei: “Nee joh, zo goed ben ik niet.” Maar ik zat op een muziekschool en die muziekschool had

ook een voorbereidende opleiding voor het conservatorium. Ik zat toen in de fase, dus ik kon doorstromen naar het conservatorium. Ik wist niet of ik dat wel zou gaan doen. Toen nam ik voor de grap een video op als auditie. Die heb ik opgestuurd naar het conservatorium in Rotterdam en toen werd ik aangenomen. Ik twijfelde nog steeds, maar dit was voor mij wel het zoveelste bewijs dat ik toch wel iets met muziek moest gaan doen. Ik ben blij dat ik er voor gekozen heb. Waarom naar Rotterdam? Ik ben in Soerabaja, in Indonesië geboren. Maar mijn familie heeft een indirecte verhouding met Nederland. Mijn opa en oma zaten op school toen Indonesië een kolonie van Nederland was en spraken vloeiend Nederlands. Ik sprak zelf geen Nederlands, maar de taal was dus niet vreemd voor mij. Verder had mijn pianodocente in Indonesië ook in Nederland gewoond en gestudeerd. Wat doet u nu? Alles wat ik doe is in de muziek. Ik geef hier muziekles, ik begeleid mensen bij audities en examens op het conservatorium. Verder speel ik regelmatig concerten, en nu organiseer ik ook mijn eigen concerten samen met andere musici. Hoe en waarom ging u piano spelen? Mijn zus speelde gitaar. Ik was vier of vijf en ik mocht ermee spelen. Ik vond het echt leuk om naar mijn zus te luisteren als ze gitaar speelde. Op een dag ging ik met mijn moeder en die zus, mijn oudste zus die nu arts is geworden, naar een muziekwinkel in mijn geboortestad. Volgens mij moest zij nieuwe snaren of muziekboeken kopen, dat weet ik niet meer. En toen raakte ik voor de eerste keer een piano aan. Ik was meteen verliefd op het geluid van de piano. Ik zei tegen mijn moeder: “Mam, die wil ik”. Dus niemand heeft me gedwongen om piano te gaan spelen, dat was mijn eigen keuze. Het was puur om het geluid van de piano. Weet u nog het eerste liedje of stuk dat u speelde? Ja, ik weet niet hoe het heet, maar ik kan het spelen. Ik had het gehoord ergens en toen kon ik het meteen naspelen op de een of andere manier. Het tweede stuk was Für Elise van Beethoven, maar ik wist toen niet hoe dat stuk heette, ik zag iemand dat stuk op TV spelen en de dag daarna kon ik het een beetje naspelen op de piano. Dus ook liedjes die ik op de radio of TV hoorde en toen kon naspelen. Een soort Mozart dus? Haha, ja, maar op een heel eenvoudige manier. Hoe lang geeft u al les? Ik kwam in 2007, aan het eind van het schooljaar voor het eerst hier op school. Ik moest toen een vriendin van me vervangen, de eerste pianiste van meneer Barkmeijer, omdat zij naar Italië ging verhuizen. Het was heel grappig, want ik

wist niet wie meneer Barkmeijer was. Dus ik liep op het schoolplein en zocht een leraar om te vragen wie meneer Barkmeijer was en waar hij les zou gaan geven. Ik zag een leerkracht lopen, dus ik zei: “Ik zoek meneer Barkmeijer”. “Ja dat ben ik”. “Ik ben de vervanger van Alla (de eerste pianiste van meneer Barkmeijer). “Oh, dan bent u aan het juiste adres. Ik ben meneer Barkmeijer, dus loopt u maar mee.” Dus vanaf 2007, na Pasen, werk ik hier op school. En vanaf 2010, dus na mijn afstuderen, geef ik hier ook les. Wist u toen al wat antroposofie was? Nee, ik wist wel dat het bestond, ik had er van gehoord, maar ik wist niet wat het was. Ik heb het eigenlijk langzaamaan ook van meneer Barkmeijer geleerd. Niet letterlijk geleerd, niet dat ik vroeg: “Wat betekent dit of dat?”. Maar door zijn manier van lesgeven, door zijn manier van met mensen omgaan en voornamelijk door zijn verhalen ben ik erachter gekomen wat antroposofie is. Vindt u uzelf nu ook antroposofisch? Ik zeg zelf van niet. Maar sommige mensen maken er soms wel opmerkingen over. Vooral mensen die mij ook al kenden voordat ik op school ging werken. Ze merken een verandering in mijn gedrag, in mijn manier van denken, in mijn manier van doen, waardoor ze soms ook kunnen zeggen: “O, natuurlijk, jij werkt op een Vrije School, die manier hoort dus nu bij jou.” Dus ik weet niet of het echt antroposofisch is, maar zo zien mensen het wel. Ik vind het wel positief, ik ben er eigenlijk best blij mee, best tevreden mee. Wat vindt u van euritmie? Euritmie is een vak dat je niet in één keer kunt begrijpen. Ik heb een heleboel dingen meegemaakt op school, dus niet alleen maar in de muziek, maar ook met euritmie. Ik werk nu bijvoorbeeld sinds dit jaar bij de docentopleiding euritmie, hogeschool Helicon. Daar geef ik ook muziekles, harmonie les. Dat heeft ook een reden. Volgens mij is euritmie ehm… nou je hebt natuurlijk heel veel mensen die het beter kunnen vertellen dan ik, maar volgens mij is euritmie heel interessant. In het begin begreep ik ook niet wat de bedoelding was van euritmie, oké het was een ‘danskunst’ op een hele bijzondere manier, maar ik wist niet eens wat het was. Maar drie jaar geleden werd ik door een euritmie-ensemble uit Den Haag gevraagd om mee te gaan naar Dornach, in Zwitserland, naar het Goethenanum, om die groep te begeleiden. Toen zag ik een euritmievoorstelling op afstand, vanuit de zaal dus. Vanaf 2007 tot op dat moment had ik euritmie alleen meegemaakt van dichtbij, dat ik bij de voorstelling hoorde. Maar toen zag ik een euritmievoorstelling uit Duitsland met een orkest erbij. Ik hoorde de muziek en ik zag de euritmisten tegelijkertijd. En toen snapte ik opeens wat euritmie was. Wat ik ervan vind? Ik snap dat niet iedereen het mooi vindt. Ik snap dat niet iedereen dat wíl of kan begrijpen. Maar ik vind het bijzonder, ik vind het erg indrukwekkend.

6

Vindt u dat alle kinderen koorzang zouden moeten krijgen op school? Ja, want het gaat niet alleen om de stukken, het gaat niet alleen om de componisten, het gaat om het samen zingen. Ja, ik vind het wel belangrijk.

De eerste kreeg ik van mijn vader. De tweede heb ik gekocht toen ik studeerde in Amsterdam, dat was niet zo’n goede, maar ik had niet zoveel geld. En vlak voor mijn afstuderen had ik de gelegenheid om een hele mooie piano voor mezelf te kopen. Die heb ik nu nog steeds.

Kreeg u zelf veel muziek up school? Ja, ik zat op een hele christelijke school. En muziek was ook een groot onderdeel van school. Ik was sowieso heel actief in de muziek.

Heeft u een levensmotto? Ja: Succes bestaat uit 90% hard werken en 10% talent. Dus als je talent hebt zonder hard te werken, bereik je ook niets.

Wat vindt u het leukste werk om te doen, van het werk dat u nu doet? Concerten spelen. Ten eerste, omdat ik daar eigenlijk ook voor heb gestudeerd. Verder vind ik ook dat het bij mij hoort. Ik zeg niet: “ik ben geboren om concertpianist te worden”, dat wil ik ook eigenlijk niet zeggen. Maar de spanning en het plezier bij een concert spelen, vind ik echt leuk, vooral als ik samenspeel met iemand anders. En wat vindt u leuk aan het lesgeven? Niets is leuker, dan als de leerlingen zelf ook plezier hebben in mijn les. Dat is eigenlijk mijn doel met lesgeven. Niet alles hoeft perfect te gaan. Niet alles hoeft zuiver gezongen te worden, nou liefst wel natuurlijk. Maar, maar je hebt het zelf meegemaakt in de negende. Toen vond ik het zo leuk dat het lukte. Dat kwam niet alleen door mij, maar ook door jullie, door jullie interesse, door jullie betrokkenheid in de les. Dat vond ik zo leuk dat ik het wilde opnemen. Dus het resultaat was voor mij niet zo goed omdat het zo goed werd gespeeld, maar omdat jullie er zoveel plezier in hadden (http://www. youtube.com/watch?v=gNCEijsvq98). Dus daarom vind ik lesgeven heel erg leuk. Wat is uw favoriete soort muziek? Romantiek. Romantische muziek heb je in de klassieke muziek, in de popmuziek, in de jazz muziek, zelfs in tango en eigenlijk in alle soorten muziek. Niet alle muziek gaat over de liefde. Maar ik denk dat de liefde het grootste gevoel is dat een mens kan hebben. En als muziek is gebaseerd op de liefde, klinkt het echt mooi. Wat is uw favoriete nummer of stuk? Dat zijn er heel veel. Ik luister naar heel veel dingen. Ik heb bijvoorbeeld van de top 40 ook een paar favorieten, maar van de klassieke muziek heb ik ook heel veel favoriete stukken. Het is misschien te veel om te noemen allemaal. Hoeveel piano’s heeft u in uw leven gehad? Drie. En wat was de mooiste? De laatste, die ik nu heb. Het is de mooiste omdat ik hem zelf heb gekocht. Het was geen goedkoop ding en ik heb de beste piano gekocht die ik kon kopen. Hij lijkt ook heel erg mooi. 7

Wat is uw droom? Mijn droom, maar misschien ook mijn levensdoel, is om de medemens blij te maken door mijn muziek. Hoe ziet u uzelf over 10, over 20 en over 30 jaar? Over 10, 20 en 30 jaar ben ik nog steeds aan het werk in de muziek. Kijk, muziek maken is een ding. Maar het is een ander ding om mensen te verzamelen om samen met jou muziek te maken. Ik ben nu onderweg naar dat ik jaarlijks mijn eigen muziekfestival ga organiseren. Dat zou heel gaaf zijn. Er zijn nu een aantal beroemde muziekfestivals in Zwitserland en Oostenrijk, voor de klassieke muziek. Omdat ik heel veel met klassieke muziek doe wil ik ook zoiets in Nederland organiseren. Ik ben al begonnen in mijn eigen woonwijk, Kralingen, waar ik mijn eigen concertserie organiseer (www.kamermuziekinkralingen.nl). Het loopt heel erg goed en ik wil het ook graag uitbreiden. Dus dat is mijn doel voor de komende 10 jaar, om zoiets uit te breiden. En over 20 jaar? Over 20 jaar? Oe, dan ben ik vijftig. Ik weet het niet. Soms denk ik inderdaad aan de toekomst, maar ik denk niet te ver vooruit. Dus als je me vraagt wie ik over 30 jaar ben. Heeft u dan kinderen bijvoorbeeld? Nou, ja, waarschijnlijk binnen 10 jaar wel, ja. Zou u zelf nog iets willen zeggen, want u komt in de Vrij Geestig? Ja, geloof in jezelf en vooral in je gevoelens. Want je moet op je gevoelens vertrouwen, dat is heel vaak de waarheid. Althans, dat heb ik in de afgelopen 30 jaar van mijn leven geleerd. Welke leraar zou na u moeten worden geïnterviewd vindt u? Mevrouw Nathalie Silva

Wat kunt u mooi vertellen meneer! Nog veel succes op school en bij uw andere activiteiten!

Rudolf Steiner Alchemie van het alledaagse 13 September 2014 tot 11 Januari 2015

8

Op zaterdag 13 september 2014 opent de Kunsthal Rotterdam met een groots opgezette tentoonstelling over één van de invloedrijkste en tegelijkertijd meest omstreden vernieuwers van de 20ste eeuw, Rudolf Steiner (1861 – 1925). Het effect van deze grondlegger van de antroposofie op ons dagelijks leven lijkt groter dan ooit. De tentoonstelling ‘Rudolf Steiner. Alchemie van het alledaagse’ presenteert een uitgebreid overzicht van zijn leven, werk en wijdverbreide gedachtegoed. Een grote collectie maquettes, meubels, ‘blackboards’ tekeningen, brieven, foto’s en filmmateriaal biedt een fascinerend inzicht in zijn veelomvattende oeuvre. Steiner inspireert in zijn tijd grote kunstenaars zoals Piet Mondriaan, Wassily Kandinsky en later Josef Beuys. Hij legt de basis voor de organische architectuur en houdt een vurig pleidooi voor hedendaagse maatschappelijke vraagstukken als sociaal ondernemen en duurzaamheid. De tentoonstelling en activiteiten in de Kunsthal plaatsen Steiners gedachtegoed in het licht van de actualiteit en laten zijn wereldwijde invloed op het gebied van design, kunst, architectuur, voeding, geneeskunde en onderwijs zien. Steiners populariteit Eind negentiende eeuw presenteert Steiner zijn antroposofisch wereldbeeld als een universele leefwijze waarin wetenschap, kunst en spiritualiteit moeten samensmelten. Hij zet zijn artistieke en filosofische inzichten in om het dagelijks leven op een praktische manier te verbeteren. Steiners vernieuwende ideeën trekken, naast soms stevige kritiek, vooral veel volgelingen aan. Ruim een eeuw later werken wereldwijd honderden vrijescholen en vele gezondheidsklinieken, boerderijen en financiële instanties volgens zijn antroposofische grondbeginselen. Steiners populariteit groeit nog steeds en zijn gedachtegoed lijkt relevanter dan ooit. Maatschappelijke kwesties als een toenemend milieubewustzijn, aandacht voor biologisch-dynamische landbouw, eerlijke voeding en sociaal ondernemen zijn overal aan de orde van de dag. Intrigerende wisselwerking De tentoonstelling in de Kunsthal plaatst Steiner in de context van zijn tijd, waarin nieuwe kunststromingen en natuurwetenschappelijke ontdekkingen elkaar in hoog tempo opvolgen. Te zien is hoe Steiner onder deze invloeden zijn ideeën vormt en met de wereld deelt. Aandacht is er voor de intrigerende wisselwerking met beroemde tijdgenoten als Friedrich Nietzsche, Franz Kafka, Piet Mondriaan, Wassily Kandinsky en Frank Lloyd Wright. Daarnaast toont ‘Alchemie van het alledaagse’ hoe Steiner een geheel nieuwe ‘organische’ esthetica in architectuur en design ontwikkelt. De fascinerende

9

Programma rond de Steinertentoonstelling De Kunsthal heeft het laatste weekend van september uitgeroepen tot “Steinerweekend”. Aan programmering voor deze manifestatie wordt nog volop gewerkt. Een eerste indruk willen we jullie niet onthouden. Na de zomervakantie volgt er meer informatie. Houdt het in de gaten! Zaterdag 27 september richten we ons op volwassenen met lezingen over architectuur, kunst, sociaal ondernemen en biologisch-dynamische landbouw. • Er is een bijenlezing in samenwerking met Odin. • Waarschijnlijk komt de hoofd tuinman van Weleda een lezing geven • Er zijn biologisch-dynamische hapjes en drankjes meubels en gebouwen met de natuurlijke vormen die zo kenmerkend zijn voor Steiners werk, tonen een duidelijke parallel met hedendaags design van kunstenaars, vormgevers en architecten als Olafur Eilasson, Ronan & Ewan Bouroullec en het Rotterdamse 24H Architecture. De tentoonstelling maakt een breed publiek bekend met verschillende perspectieven van Steiners werk en gaat daarbij in op de vele praktische toepassingen van de antroposofie in onze tijd op het gebied van design, kunst, architectuur en onderwijs.

Zondag 28 september richten we ons op families. • Workshop Bijenwas gieten in samenwerking met Immeke (voor kinderen 7-12 jaar) • STEK stadstuinen workshop: zaaien in taartendozen (taartendozen naar architectuur van Steiner) in KunsthalLAB. • Waarschijnlijk guerrilla zaaien via Odin.

Educatie en Steinerweekend Speciaal voor deze tentoonstelling ontwikkelt de Kunsthal educatieprogramma’s voor vrijescholen en voor het reguliere onderwijs, waarmee leerlingen kennismaken met de ideeën van Steiner en gestimuleerd worden zelf na te denken over hun wereldbeeld. In het SteinerLAB kunnen kinderen en families meedoen aan activiteiten. Op zaterdag 27 en zondag 28 september vindt in de Kunsthal het ‘Steinerweekend’ plaats (zie: kader).

Op beide dagen Euritmie optredens door leerlingen van het Rudolf Steiner college en rondleidingen door de tentoonstelling Educatie: Periodeschrift als ‘kern’ van het vrije school onderwijs is uitgangspunt. Leerlingen maken een klein periodeschrift in de tentoonstelling. Ook het reguliere onderwijs.

Een afwisselend programma met lezingen en activiteiten op het gebied van voeding & landbouw, architectuur, dans, sociaal ondernemen en kunst & design maakt voelbaar hoe actueel Steiners gedachtegoed ook nu nog is.

In de herfst- en kerstvakantie zijn er workshops voor kinderen in de leeftijd tot 13 jaar. Thema’s sluiten aan bij de seizoenen. Workshop worden begeleid door 11de/12de klassers.

Catalogus Bij de tentoonstelling is de omvangrijke Engelstalige catalogus ’Rudolf Steiner - Alchemy of the Everyday’ verkrijgbaar, een uitgave van het Vitra Design Museum. ISBN 978-3-931936-86-0. Deze tentoonstelling komt tot stand in samenwerking met het Vitra Design Museum in Weil am Rhein.

10

Waarom zouden we nog leren schrijven? door Ferdinand Pieterse

Meer dan ooit wordt het idee “leren” gerelativeerd. Het oeroude idee was om kennis tot je te nemen en vaardigheden te ontwikkelen, opdat je dan een autonoom persoon kon worden. Kennis omtrent geschiedenis, de aarde, biologie, cultuur, natuurkunde enz., vaardigheden als lezen, schrijven en rekenen. De vraag die steeds meer gesteld wordt, is waarom al die kennis zo nodig in ons geheugen zou moeten zitten als die op internet keurig geordend en veelzijdig belicht te vinden is. Waarom zou je moeten kunnen rekenen en wie schrijft er nog in de nabije toekomst? U zou het voor de grap eens moeten doen, een brief schrijven. Twee kantjes. Liefst met vulpen. Mooier nog, want ambachtelijk, met een kroontjespen en een potje inkt. Als je zo schrijft heb je een andere focus; geen spellingscontrole, niet even een andere zin proberen, of iets omgooien. Het is zeker anders dat schrijven, maar beter? Zouden sommige mensen denken dat digitale tekstverwerking van voorbijgaande aard is? Dat we over een poosje weer naar de pen grijpen? Of is het gezond conservatief denken, zo van je weet maar nooit met al die nieuwigheid. Stel je toch eens voor, een school waar niet meer geleerd wordt om te schrijven, de tafels niet meer uit het hoofd geleerd hoeven te worden en waar Genemuiden ligt, doet er niet meer toe. Het idee is even wennen, maar wat zou je in de tijd die vrij komt fantastische dingen kunnen doen met de kinderen. Je zou met de kinderen weer volop terug kunnen naar de moeder aller wetenschap: de kunsten. Dat was wat Rudolf Steiner voor ogen stond met de Vrije school. Misschien was hij een eeuw te vroeg.

11

Horoscoop Weegschaal · Het idee van zomer maakt je helemaal blij, maar probeer die blijheid om te zetten in energie voor school. Schorpioen · Geloven in jezelf is het middel naar geluk, en een beetje geluk komt altijd van pas.

Klas 7hv1 maakt een krant

Kunnen we nog wat doen!

Boogschutter · Ga eens vrijwilligerswerk doen, want het geluk van anderen maakt jezelf ook gelukkig. Steenbok · Ga eens op de ouderwetse toer en stuur wat mooie ansichtkaarten naar je vrienden.

Door Mariska van der Knaap, mentor klas 7hv1, Rudolf Steiner College

Waterman · Ga eens naar het strand en laat al je zorgen wegwaaien.

Voor het eerst dit schooljaar zijn de zevende klassen op het Rudolf Steiner College ingedeeld in een vmbo-tl/havo stroom en een havo/vwo stroom. Aan mij de eer om mentor te zijn van een van de havo/vwo klassen. In september 2013 ben ik enthousiast begonnen met deze 32 leerlingen tellende h/v groep. In het begin dacht ik: wow…..32!! Maar al snel merkte ik dat de homogeniteit qua leerniveau in de groep ook een zekere rust met zich meebracht. Het grootste gedeelte van deze club wil echt leren! Maar ook in een h/v groep merk ik verschillen. Want in deze groep zit een aantal leerlingen die toch nog meer willen dan het dagelijkse leerplan. Differentiëren is dus het devies!

Vissen · Stop eens met tv kijken en ga naar buiten, het zonnetje is er niet voor niets.

Ram · Zing eens, want jij voelt je er beter van, een keer hard mee met je favoriete liedje. Wat anderen ervan vinden is niet belangrijk.

Stier · Als je een keer niets te doen hebt, kan je misschien een honden uitlaatservice beginnen. Lekker buitenzijn in het zonnetje is best lekker en je krijgt er zelfs betaald voor.

Voor die leerlingen die meer willen en kunnen, bedenk ik extra opdrachten. Uitdagingen waar ze zelfstandig mee aan de slag kunnen, waarbij ze dingen moeten uitzoeken en analyseren. Zo kreeg afgelopen januari een groepje de opdracht om een les voor te bereiden over ons sterrenstelsel. Met de klas zaten we midden in de periode sterrenkunde. Het groepje moest gezamenlijk dingen uitzoeken, plannen, uitvoeren en uiteindelijk aan hun klasgenoten presenteren.

Tweelingen · Geef eens een keer een compliment aan iemand die niet lekker in zijn/haar vel zit, het is niet zo veel moeite en die ander wordt er vrolijk van.

Als mentor laat ik dan voor een deel de regie los, want helemaal zelfstandig zo’n opdracht uitvoeren is nog wel wat veel gevraagd in de zevende klas, waar de meesten 13 zijn en sommigen zelfs nog twaalf. In het voorjaar van 2014 bedacht ik een andere opdracht. Vorm met een groep een redactie en maak zelf een krant voor de klas. Enthousiast meldde zich een aantal leerlingen. Sturing en begeleiding van mijn kant was natuurlijk nodig; een krant maken, schijven, fotograferen, het is heel iets anders dan wat leerlingen dagelijks doen. Deadlines moeten gehaald worden, redactievergaderingen gepland en stukken uitgezet en geschreven.

Kreeft · Versier je kamer met alle posters die je in huis kan vinden. Je ouders worden er misschien niet vrolijk van maar jij voelt je weer vrolijk.

Leeuw · Ga eens een keer met wat vrienden picknicken. Picknicken is het leukst als je zelf het eten hebt gemaakt, als je een keer een hele dag allemaal lekkere dingen maakt, word je er vaak ook nog vrolijk van.

Hierbij een gedeelte van de krant die we alvast met u willen delen. De krant is nog niet af, er wordt nog hard gewerkt om deze voor de hele klas voor de zomervakantie te kunnen presenteren!

Maagd · Ga eens als je net wakker bent meteen onder de koude douche, je wordt er wakker van en het bespaart ook nog eens energie. 12

a j s A zit op

ermen

sch

door Floor Hoogstad

Ik heb Asja geïnterviewd over haar sport en een van haar grootste hobby’s: schermen! Schermen is vandaag de dag een sport, maar vroeger was schermen een gevecht. Je had het nodig om te overleven. Door de uitvinding van het buskruit in de Middeleeuwen werd schermen steeds minder belangrijk. Kogels zijn immers veel sneller dan een

zwaard. Toch vond men het schermen zo belangrijk dat het een echte sport werd. Hoe ben je erop gekomen om op deze sport te gaan? Asja: “mijn oom schermt en het leek me ook wel leuk om te doen. Toen ben ik een keer wezen kijken en ik vond het superleuk! Later ben ik er ook opgegaan.” Wat is het doel van het spel? Asja: “de tegenspeler raken of steken met de punt van je wapen. De punten worden dan door het pak dat je aan hebt automatisch opgeteld.” Raad je mensen aan om op schermen te gaan, zo ja waarom? Asja: “ja , omdat het heel leuk is en je kunt de tegenstander steken”

Schermen staat er om bekend dat het een beetje kakkerig is, klopt dat? Asja: ”niet echt bij de vereniging waar ik op zit, er zitten niet veel kakkerige kinderen tussen.” Wat heb je nodig voor schermen? Asja: “een floret, degen of sabel, schermschoenen, schermsokken, schermbroek, ondervest, een elektrisch vest (dat de punten optelt), een masker, een handschoen, en nog een moeilijk Frans woord dat ik altijd vergeet.” Heb je wel is iets gewonnen? Asja: "ja, ik was twee jaar geleden derde op het Nederlands kampioenschap en nog een paar tweede prijzen op kleine toernooien.” Hoe lang zit je al op schermen? Asja: “ik weet het niet precies, ik denk al vier of vijf jaar” Vervolg op pagina 14 >>

13

n ze

i u h

r e V een

w

ie v r e int

e

P. r e ne

m met

S

s

te l o h c

door Vicky en Kiki

Iedereen weet dat wij over een paar jaar met de school verhuizen, maar wat gaat er dan allemaal veranderen.Wij spraken hier met meneer Scholtes over. Komt er goede Wi-Fi in het nieuwe gebouw? Wi-Fi kan worden aangelegd, maar het is nog niet bewezen dat Wi-Fi schadelijk of onschadelijk is. Wij zijn dus nog voorzichtig. Komen er Digiborden? Er zijn er pas drie opgehangen, maar de meningen hierover zijn nog verdeeld. Sommige leraren vinden het fijn, maar anderen kunnen er niet goed mee overweg. We blijven ze in het volgende gebouw dus afwisselen met krijtborden. Al zullen er wel meer komen. Komt er een computerzaal waar je regelmatig naar binnen mag om informatie op te zoeken? Er komt een grote computerzaal, maar je mag er alleen naar binnen met een leraar. Komt er een bibliotheek of stilteplek? Er komt een studieruimte, maar geen bibliotheek. Komen er veel zitplekken op het schoolplein? Er komen wat fietsen op het schoolplein te staan, maar ook willen wij het schoolplein zo groen mogelijk maken. Er zullen dus wel wat zitplekken komen en anders is er ook een park in de buurt en kan je naar de kantine. Hoeveel kantines komen er en hoe groot zijn ze? Je kunt gaan zitten in de theaterzaal, ook is er een ruimte waar kookles wordt gegeven en daar zullen ook wat dingen worden verkocht.

14

Komen er automaten voor eten en drinken, of moet je het kopen in de kantine of supermarkt? Er komen wat automaten en er is een supermarkt in de buurt, al is hij wat verder lopen dan nu. Ook worden er dus wat dingen verkocht in de schoolkantine. Is er goed openbaar vervoer in de buurt? Er zijn een tram en een bus in de buurt. Met deze kan je gemakkelijk naar het centraal station. Hoeveel euritmiezalen komen er? Er komen er twee dicht bij elkaar in de buurt. Is er een plek om te voetballen? Je kan voetballen in het park, maar op het schoolplein is het niet handig. Komt er een grote theaterzaal? Er komt een kleine en een grote theaterzaal. De grote theaterzaal is groter dan die we nu hebben. In de theaterzaal van nu passen ongeveer 250 leerlingen, maar in de nieuwe 450 leerlingen. Komt er een lift in het gebouw? Er komt een grote trap en vier kleinere. Ook komen er twee liften, helaas zijn deze alleen voor mensen met een rolstoel en om spullen te vervoeren. Wij hopen dat de meeste van jullie vragen nu beantwoord zijn. Wij hebben nu in ieder geval wel een beter beeld van de nieuwe school. Ook kunnen wij jullie alvast verklappen dat de lokalen hoger zullen zijn dan nu en de school drie verdiepingen heeft.

Tekst en foto’s gemaakt door Viv Naastepad

15

Op 8 mei in de middag ging ik naar Evita om een paar vragen te stellen over haar huisdieren voor de klassenkrant. Daarbij heb ik ook foto’s gemaakt. (Het regende eigenlijk de hele dag, dus het was moeilijk om foto’s te maken.) Evita heeft in haar thuis best veel huisdieren rondlopen. Ze zijn alleen niet allemaal van Evita. Evita heeft twee katten Marietje en Vlinder, veel guppen in een aquarium, een goudvis en een cavia Charlie. Evita’s zusje heeft een dwerghamster die Bobo heet, veel guppen in een aquarium en een goudvis. (De guppen krijgen steeds baby’s) Er logeert tijdellijk een Jack Russell bij Evita.

Marietje, Vlinder, Charlie en Bobo.

16

Dan door naar de vragen: Vraag:

Welke van jouw huisdieren kosten de meeste tijd?

Antwoord:

De katten. Je moet ze elke dag eten en drinken geven en je moet daarbij ook de kattenbak schoonmaken.

Vraag:

Krabben jouw katten wel eens iets stuk?

Antwoord:

Marietje krabt aan een krabpaal, maar Vlinder krabt aan de bank.

Vraag:

Zou je nog een ander dier willen hebben?

Antwoord:

Ja, een pony of paard.

Vraag:

Vind je een van jouw huisdieren soms een beetje vervelend doen?

Antwoord:

Ja, Charlie, hij schopt het zaagsel vaak uit zijn kooi.

Vraag:

Verzamel je iets wat met dieren te maken heeft?

Antwoord:

Ja, ik spaar paardenbeeldjes.

Vraag:

Doet een van jouw huisdierenwel eens iets grappigs?

Antwoord:

Ja, Marietje steelt sokken. (kan ook soms vervelend zijn)

Vraag:

Waar blijven jouw huisdieren en de huisdieren van jouw zusje als je langer weg gaat (bijvoorbeeld op vakantie)?

Antwoord:

De katten en vissen gaan naar de buren, Charlie gaat waarschijnlijk naar Lola. Mijn zusje moet nog iets regelen voor Bobo.

Vraag:

Welke van jouw huisdieren vind je het liefste?

Antwoord:

Vlinder, die komt echt naar je toe om geknuffeld te worden.

Vraag:

Van welk huisdier merk jij het minst?

Antwoord:

Van de vissen, ze maken geen enkel geluid.

17

18

Sint Jansvier door Femke Bouwer-Van Schie Toegegeven, ik hou ook heus van de verstilling van de advent. En uiteraard word ik best blij van het kleuren van de bladeren en de strijd met de draak. Oké, oké, ik pink elk jaar opnieuw een traantje weg als al die prachtige witte engeltjes onder de pinksterboom dansen. Natuurlijk heeft ieder jaarfeest zijn eigen charme, maar míjn feest is: Sint Jan! 'Nu zit de zonne hooge in de hemelstoel...' Mijn hart gaat sneller kloppen als de dagen langer worden. Als de zonnewarmte de meisjes omtovert tot wapperende zomerjurkjes met sandalen. Als de jongens onder hun korte broeken stoere schaafwonden op hun knieën hebben. De zon kruipt naar haar hoogste punt, de voetjes in het zand en het water en dan... de fik erin! Ziet hoe de vlamme bijt... Uren kan ik in de vlammen staren. De rood-oranje tongen dansen om het hout tot het langzaam zwart schroeit en verdwijnt. In het midden gloeit de withete kern van het vuur, waar het verse hout zich knisperend aan overgeeft. Vonken schieten omhoog, de lucht in, alsof ze terug naar hun sterrenzusjes willen.

19

Stokken en sterren, heerdvier en hemelvier. Sint Janstijd is ‘maak je borst maar nat-tijd’ in de klas. Liever dan in ’t gareel, vliegen we er lekker uit. En probeer dan nog maar eens wat aan de kinderen uit te leggen... Dus bestrijden we het vuur met water. Mee in de stroom, lekker veel bewegen en mooie dingen maken. Naar buiten! Het is een prachtige tijd voor heemkunde. Bloemen plukken, insecten bekijken, bessen zoeken. De kinderen duikelen onder in de overvloed van de natuur. En dan springen over het vuur! Op het Sint-Jansfeest springen we ons schoon voor het nieuwe jaar. Hoe hoger de vlammen hoe beter. Met klamme handen in de rij. Best eng. Springen met je beste vriend, of met je moeder, of met de meester. Rennen, springen, en dan weer zo snel mogelijk in de rij. Net zolang tot je rood aangelopen en zwetend je kersen eet. Hoe langer hoe liever. Leve Sint Jan!

Eva Barends is met zwangerschapsverlof

Klas in beweging

door Anna Livia Groeneweg, leerkracht klas 1 Rudolf Steiner School

Het einde van het schooljaar is alweer in zicht. De eersteklassers zijn nu bijna tweedeklassers en dat kun je zien. Wat zijn de kinderen in een jaar tijd gegroeid en wat hebben ze veel geleerd! Het begon in de eerste periode met het leren van de letters. Daarna kwamen de eerste woordjes en zinnen. En nu, aan het eind van de eerste klas, lezen de kinderen boekjes en kunnen ze al zelf verhaaltjes schrijven. Ook met rekenen hebben ze flinke stappen gezet. De kinderen maken nu echte sommen en zijn zelfs al een beetje begonnen met het leren van de tafels. Tussen al het harde werken door hebben we in de eerste klas ook veel bewogen. Bewegen draagt bij aan een veelzijdige ontwikkeling van kinderen. Bewegen is natuurlijk belangrijk voor een goede motorische ontwikkeling, maar het ondersteunt ook andere leerprocessen. Het denken wordt beweeglijk en kinderen kunnen zich beter concentreren nadat ze bewogen hebben. Bovendien is bewegen in de klas een sociale activiteit, waar kinderen veel vreugde aan beleven. Genoeg redenen dus om het veel te doen! Het bewegen begint bij ons gelijk ’s ochtends bij binnenkomst. Nadat de kinderen mij een hand hebben gegeven, mogen ze over de evenwichtsbalk de klas in. Het is mooi om te zien hoe verschillend de kinderen dit doen. De één gaat bijna dansend van de ene naar de andere kant, de ander doet het heel voorzichtig, voetje voor voetje.

Na de ochtendspreuk doen we allerlei bewegingsoefeningen. Er wordt gezongen, gesprongen, geklapt en gestampt. Favoriet zijn de klapspelletjes met steeds wisselende tweetallen. Op ‘Ik ben geboren in Frieseland’ klappen de kinderen er vrolijk op los. Na dit vreugdevolle begin van de dag zijn de kinderen wakker en klaar om aan het werk te gaan. Dit betekent niet dat de kinderen de rest van de ochtend stil zitten. Bewegen en leren gaan hand in hand. Bij het rekenen tellen we bijvoorbeeld met stappen en sprongen tot honderd en we oefenen de tafelrijen met passende ritmes. Tijdens de taallessen bewegen de kinderen op het ritme van een versje of kunnen met gebaren de inhoud van een gedicht ondersteunen. Nu het zomer is, kunnen we ook veel naar buiten. Wat is er nu fijner dan bewegen in de buitenlucht? We wandelen in het park achter de school of doen een spel op het plein. De afgelopen weken zijn we ook volop bezig geweest met touwtje springen. Elke dag even oefenen werpt zijn vruchten af. Steeds weer komen er kinderen naar me toe om te zeggen dat ze hun ‘record’ verbroken hebben. Of dit nu tien keer springen is of honderd, maakt helemaal niet uit. De kinderen hebben plezier in het oefenen en bewegen met elkaar en dat is heerlijk om te zien!

20

21

15

ELIAS 22

5

Ik ben het beste in op mijn handen staan.

MINUTES OF FAME Fifteen minutes of fame is short-lived media publicity or celebrity of an individual or phenomenon. The expression was coined by Andy Warhol, who said in 1968 that “In the future, everyone will be world-famous for 15 minutes.”

Charlotte heeft Elias Abbink uit 8e voorgedragen.

rest van mijn groep.

Hoe lang dans jij al? Nu bijna vier jaar.

Is het moeilijk te combineren met school? Nee, want toen ik begon zat ik nog niet op de middelbare school dus dat maakt niet zo uit.

Wat voor soort dans doe je? Breakdance. Hoeveel keer per week train je? Twee en soms drie keer. En ben je er een beetje goed in? Ik heb er een prijs mee gewonnen. Ik deed mee aan een competitie en toen had ik gewonnen. En hoe gaat dan zo’n competitie? Je komt daar aan en dan moet je gaan ‘battelen’. Je staat in een kring en om beurten stappen de dansers in de kring om ‘tegen’ elkaar te dansen. Het was bij het HipHopHuis in Rotterdam bij Centraal Station. Een jury kiest wie het beste heeft gedanst. Zo’n 10 jongens deden mee. Er waren een paar rondes die je moest zien door te komen en aan het eind heb je de finale.

Wat vinden je ouders ervan dat je danst? Die vinden het heel erg leuk en mijn vrienden ook. Hoe zou je zelf zien over 10 jaar? Veel wedstrijden doen en winnen natuurlijk. Wil je nog wat zeggen? Als je gaat dansen, ga dan dansen bij het HipHopHuis in Rotterdam.

Welke houding van het breakdance kun je het best? Ik ben het beste in op mijn handen staan. Heb je een idool? Nee, die heb ik niet echt. Hoe ben je op het idee gekomen om op breakdance te gaan? Ik heb een vriend en die danst al acht jaar en toen ben ik een keer met hem mee gegaan en met hem ben ik heel vaak gaan oefenen, ook thuis. Wat doe je zoal in een breakdance les? We doen steeds wat anders zoals bijvoorbeeld ‘power moves’, hierbij sta je bijvoorbeeld op je handen of op je hoofd en koprollen. Soms doen we ook gewoon battles. Ik battle dan tegen de

De volgende fifteen minutes worden gemaakt door twee nieuwe redactieleden... 23

23

,

Klas 10 f op de bres voor

de bijen! door Steven Wouters en Rinske Kreukniet foto’s door de auteurs

24

Bzzz, bzzz, bzz Overal zie je bijenhotels op scholen verschijnen, maar bij ons op school worden echte bijenkasten geproduceerd! En niet zomaar bijenkasten, maar kasten waarin de honingbij zich zo natuurlijk mogelijk kan ontwikkelen. Er is veel te doen over bijen. Je kan de krant niet openslaan of er staat iets over hoe slecht het wel niet met deze beestjes gaat. Allerlei oorzaken worden genoemd; monocultuur, landbouwgif en straling van mobiele telefoons. Maar ook het weghalen van de wintervoorraad honing (waar de bijen een hele zomer hard voor gewerkt hebben) door de imker en vervanging door suikerwater heeft voor een algehele weerstandverlaging gezorgd bij de bijen. Wat doet klas 10 f van het Rudolf Steiner College daar aan? Een van de mogelijkheden leek ons, (Rinske Kreukniet, professioneel imker en docent aan het RSC en Steven Wouters, docent houtbewerken aan het RSC) om samen met leerlingen bijvriendelijke kasten te gaan maken: Een behuizing waar de bijen zich in alle opzichten ‘thuis’ kunnen voelen. Aan het werk dus: De hoogste klas van de ambachtelijke stroom heeft dit als project opgepakt en in de afgelopen weken gezamenlijk zes grote bijenkasten geproduceerd. Het zijn bijzondere kasten geworden. Het idee was zo natuurlijk mogelijk bouwen: De buitenwanden zijn uit roggestro gevlochten. Het frame is van onbehandeld dennenhout, en de buitenwand wordt tegen weer en wind beschermd met een laag leem. Zonder gebruik van kunststoffen en metalen schroeven. De principes klinken heel oud, maar zijn in een nieuwe jas gestoken. De mooie kwaliteiten van het ambachtelijke korfimkeren zijn met de kennis van nu in een nieuwe vorm gegoten en samengebracht tot een roggestro bijenkast. Er wordt echt uitgekeken naar deze nieuwe kasten onder imkers. Het nieuwe imkeren gaat niet meer over honing maar over het voorbestaan van de bij. Gelukkig is er een nieuw bewustzijn aan het ontstaan waardoor wij ook goed deze kasten kunnen verkopen! Naast het educatieve doel, leren samenwerken en bijenkennis, is er ook een sociaal aspect: De opbrengst van de verkoop gaat naar de financiering van de eindreis van 10 f naar Polen. Daar werken ze mee aan een vrijwilligersproject voor gehandicapten. Er zijn overigens nog enkele bijenkasten te koop. Als je meer wilt weten over bijen en over de bijen(kasten) kijk op www.immeke.nl

Bzzz, bzzz, bzz

25

Door Anne Spronkers klas 10 f Op de basisschool heb ik een periode over bijen gehad. We gingen naar een imker. Daar mochten we in de bijenkasten kijken en dat was heel leuk. We kregen ook honing van de bijen mee. Zulke lekkere honing had ik nog nooit geproefd. Nu leerden we weer over bijen en dat het een heel interessant volk is. We gingen de bijenkasten maken en we moesten vlechten en dat was soms best lastig want het moest strak, mooi en gelijk. Maar het was wel leuk om te doen. Ik vind het leuk dat de bijen door ons een huisje krijgen en ik hoop dat ze verkocht worden. En dat de mensen en bijen er veel plezier van hebben.

Door Amber op de Beeck Klas 10 F Een paar van mijn klasgenoten en ik hebben de vlieggaten voor de bijenkasten gemaakt. Eerst dachten we alles op de draaibank te maken, de buitenkant lukte perfect maar toen we aan de binnenkant begonnen merkten we al snel dat ons plan niet helemaal goed lukte. Dus moesten we een andere manier vinden om de vlieggaten uit te hollen. We kwamen uit op de boor. Door met steeds kleinere boren gaten te boren, kregen we een nogal een hoekige holling. De rest moest met de rasp, guts en de hand. Het koste veel moeite maar voor ieder vlieggat hebben we onze uiterste best gedaan en al zeg ik het zelf; het resultaat mag er wezen!

26

De vlinder Een vlinder legt een eitje waaruit een rupsje stapt. Dan gaat het rupsje eten totdat het bijna knapt. Het bouwt zelf een huisje en sluit zich daarin op. En is het veilig binnen, dan noem je het een pop. En op een mooie morgen dan zit er in het gras, een schitterende vlinder die ooit een rupsje was.

e

27

advertenties

http://waterido.com

Portret Rudolf Steiner: Mees Buddenbaum (klas 2)

Gezond Vitaal Water Techniek

28

28

Aardekracht en levenskracht, leve de euritmie. door Paul Peeters

Dag na hemelvaart, deadline voor dit artikel, leeg papier, geen idee. Waar ik 10th-ers bestook omdat deadlines niet gehaald worden ben ik het aan mezelf verplicht: dat artikel komt er. Mij schiet een bordtekening te binnen die ik onlangs zag: een boom, een pijl omhoog en een pijl omlaag, met de woorden aardekracht en levenskracht.

en hemels geestelijk leven met elkaar in verbinding gebracht worden. Pinksteren wordt het als de geest gaat waaien over de aarde. Alleen zo kan chaos weer tot ordening gebracht worden, kan enthousiasme weer als een lopend vuurtje rond gaan, kunnen de scherven weer samengebracht worden tot een nieuwe gemeenschappelijkheid.

Hemelvaart, wie kent nog de oorsprong van deze vrije dag? Dag tussen de aarde-doodse Goede Vrijdag en het geestlevende Pinksteren. Dag waarop de leerlingen van Christus naar de hemel staren, waar ze hun verrezen Heer zien verdwijnen, zo meldt het verhaal. Zij zouden dat wellicht ook wel willen, de aardse zwarigheid en hun ellende ontstijgen, even weg. Soms overheerst de zwaarte, narigheid, crisis, lichamelijk ongemak, examenellende. Ons fysieke lichaam bindt ons aan de aarde. Onze onvolkomenheden, ons gebrek aan inzicht of gemeenschap veroorzaken leed, relationele misère, milieuellende, organisaties die zo maar in crisis blijken te zijn, enz. Maar we zijn ook toegerust om dat alles te doorleven, te verwerken, te overstijgen. Opstaan, verdergaan, tot leven gewekt worden of anderen het leven schenken. Vallen en opstaan. De leerlingen van Christus worden door engelgestalten met beide benen op de grond gezet, terug, in de aardse realiteit moet het gebeuren. Daar moet iets ontwikkeld worden, daar kunnen aardse zwaarte

Euritmie is voor mij bij uitstek het vak dat beide krachtenvelden betreft en bespeelt. Op een euritmie avondvoorstelling zag ik zware puberlijven, struikelend, verkeerd lopend, soms in lichte jurken. Ik zag zoeken naar concentratie en vorm, waar dat echt niet bij iedereen lukte. Ik zag moeite om bij zich zelf te blijven en tegelijk positief gericht te zijn op de groep. Ik zag maat en ritme. Maar ik zag ook levenskracht, beweging in een stroom, creativiteit, leerlingen die een voortrekkersrol vervulden, zich in dienst stelden van gemeenschappelijkheid. Ik zag aardekracht en levenskracht in een levend oefenproces. Super zo’n vak, leve de euritmie.

29

Ik hoop dat iedereen zich in de zomer kan laven aan de levenskrachten van de natuur, aan het los zijn van de zwaarte en een vast stramien. Zo dat daarna nieuwe aardetaken met aarde-energie en geestkracht kunnen worden opgepakt.

Tuinbouw in klas 3 van de Rudolf Steiner school (deel II)

door Lin Klaassen-Zwamborn

30

De zon geeft licht aan de planten omdat de zon van de planten houdt. Zo geeft een mens aan anderen zielelicht wanneer hij van ze houdt. Rudolf Steiner

Het is elke vrijdagochtend een feest om in de schooltuin te staan, die grenst aan klas 3 van de Rudolf Steiner School Rotterdam Prinsenland. De kinderen komen met heel veel plezier de schooltuin in gestapt. De een nog niet helemaal wakker, de ander al voorbereid op wat deze ochtend hem brengen zal. Tuinbouw staat deze vrijdagochtend op het programma. Een heel jaar lang.

we houden de tuin in toom. Het spelletje zorgde ervoor dat de tuin er gelijk weer netter bij staat. Ook de plant is eetbaar. We hebben de stengels gebruikt die makkelijk buigen. Een paar minuten gekookt, groente net onder water, met blokje bouillon. Een lekkere fijne smaak die ons aan spinazie doet denken.

De kinderen leren de grond te bewerken, verschillende soorten gereedschap te hanteren en planten te verzorgen, van zaaien tot oogsten. De tuinbouwperiode sluit mooi aan bij de boerderijperiode en de vele ambachten. Allemaal periodes die in klas 3 op het programma staan. De tuin ontwaakt. Vogels zingen, kikkers kwaken. De geur van aarde, nevel en diverse pepermuntsoorten en geurige kruiden en bloemen, komen met een fijn briesje onze neuzen binnen. Stralend stijgt de zon omhoog, rijzend langs de hemelboog  wijst hij ons de dag. Door de stille nacht omhuld werden wij met kracht vervuld,  voor de nieuwe dag. Dankbaar gaan wij aan het werk, blij en sterk.

In september kunnen we de nootjes van de springbalsemien oogsten en even roerbakken. Hopelijk heeft de schooltuinslak onze grote kroppen sla dan nog niet gevonden, zodat wij die rijkelijk kunnen eten. We werkten hard voor onze theetuin op de lentemarkt afgelopen mei. We hadden zelfs een winkeltje van zelf gestekte plantjes. We verkochten lavendel-, kamille-, appelpepermunt-, citroenmelisse-, brandnetel- en vlierbloesemthee. Allemaal door klas 3 geoogst, geknipt en in theezakjes gedaan. De opbrengst was fantastisch. Een echte ambachtelijk theefabriek en stekjesfabriek. Iedereen mocht proeven en vele kinderen hebben de smaak te pakken. Zo zijn we nu bezig met de bladeren van groot hoefblad. Vele kostuums maken we ervan. We worden deftige dames en heren en met het resttuinafval maakten we een pinsterdanmala.

In gedachten hoor en zie ik de kleuters aan hun ochtendspel beginnen. Verbeeld ik het me of hoor ik een bekend liedje langs waaien. Een van de kinderen neuriet het liedje:

Met onze handen klein en sterk gaan wij aan het dagelijks werk Zo kunnen voorbijgangers zich hierover verblijden. Dat is iets wat we graag willen. De kinderen zijn allemaal in de leeftijd van 8, 9 en 10. Het is mooi om te ervaren hoe zij steeds meer hun eigen etherlichaam kunnen verzorgen. Met grote toewijding, liefde en respect verzorgen zij de natuur en elkaar.

Als de zon gaat schijnen duister doet verdwijnen en de bloempjes wakker kust dan ontwaak ik ook met rust. Ik hoor de vogels fluiten en ik loop naar buiten roep dan met een blijde lach dag lief zonnetje goeie dag. We treffen mooie lange reuze springbalsemienen, ook weleens boerenverdriet genoemd. We doen een spelletje. In vijf minuten zoveel mogelijk springbalsemienen oogsten. Wie de langste, de dikste en de meeste heeft mag een worteltje uit de tuin proeven. Veel keurig geoogste en geordende springbalsemienen liggen klaar om mee te doen aan de wedstrijd. We gebruiken de oogst gelijk want we hebben geleerd dat springzaad eetbaar is. Echt burenverdriet komt er niet want

31

Aarde die het voor ons bewaarde, zonne die het rijpen deed, lieve zon en lieve aarde, dat men u nooit vergeet. De aarde heeft het voortgebracht. Het rijpte door de zonnemacht. O zon en aarde, die ons dit schenken, wij willen dankbaar aan u denken.

Er op uit... ...in Rotterdam

door Lin Klaassen-Zwamborn

Rotterdam is niet te filmen  De beelden wisselen te snel  Rotterdam heeft geen verleden  en geen enkele trapgevèl   Rotterdam is niet romantisch  heeft geen tijd voor flauwekul  is niet vatbaar voor suggesties  luistert niet naar slap gelul  ' t Is niet camera-gevoelig  lijkt niet mooier dan het is  Het ligt vierkant hoog en hoekig  gekanteld in het tegenlicht   Rotterdam is geen illusie  door de camera gewekt  Rotterdam is niet te filmen  Rotterdam is vééls te ècht 

Jules Deelder Uit: Vrijwel alle gedichten, 2004

32

Het was afgelopen Koningsdag dat ik een boekje vond met wandelroutes in Rotterdam. Ik had net een aantal weken daarvoor bedacht dat het zomernummer van Vrij geestig maar weer eens, een “Er op uit” pagina moest krijgen. De wandelroute krijgen jullie van mij cadeau door middel van een mooie oude kaart met routebeschrijving. Het lijkt mij leuk om te zien dat op een mooie zomerse dag allemaal Vrij geestig lezers door de stad lopen. Mocht u iemand zien en kunt u een kiek van dit materiaal maken dan kijken wij van de redactie daar erg naar uit. Nu neem ik u aan de hand mee naar allerlei leuke uitjes in Rotterdam. In de zomervakantie is er genoeg gelegenheid om ook eens dichtbij in onze eigen stad, er een dag op uit te zijn. Neem nou Swan Market. Zondag 27 juli, 20 augustus en zaterdag en zondag 20 en 21 september krijgen we de gelegenheid om van 12:00-18:00 uur divers creatief aanbod te bekijken. Naast al het shopplezier word je verwend met (h)eerlijk eten en drinken. Swan Market is voor jong en oud toegankelijk. Kijk voor meer informatie op swanmarket.nl. Als je dan Swan Market in het museumpark bezocht hebt, is een bezoek aan de Kunsthal een gouden tip. Bijvoorbeeld de Tentoonstelling: Rudolf Steiner : de Alchemie van het dagelijks leven vanaf 13 september. Zie ook op de pagina’s 8, 9, en 10 van dit nummer. In augustus kunnen we ook onder een mooie sterrenhemel 19 zomeravonden lang naar de pleinbioscoop. De Pleinbioscoop is iedere avond van 13 t/m 31 augustus 2014 geopend vanaf 19:00 uur. Op de Pleinbioscoop draait een selectie van de beste films van het afgelopen jaar; van Hollywood blockbusters tot Arthouse pareltjes. Het filmprogramma start om 21:15 uur. Op geselecteerde avonden wordt de hoofdfilm voorafgegaan door een film uit de selectie van de korte filmcompetitie ‘En Plein Public’. Vooraf aan de film is de Pleinbioscoop een groot openlucht restaurant waar u uw zomeravond goed kunt beginnen met lekker eten, drinken en een relaxte muziekprogrammering.

33

Het euromastpark is altijd fijn om even uit te rusten. Neem ook eens de Maastunnel met de fiets en kijk eens wat Rotterdam Zuid voor moois te bieden heeft. Zo is er een heel mooi nieuw project gestart waar alles om kruiden draait. Dit alles vind je bij Rotterdamse Munt. Waar?  Laan op Zuid. Ingang aan de Brede Hilledijk 2 en aan de Hilledijk 56. Wanneer?  Woensdag, donderdag, vrijdag tussen 10.00 uur en 17.00 uur. Een ander gezellig park is het Vroesenpark in Rotterdam Blijdorp. Misschien ontmoet je net als je op een zomerse dag heerlijk wil picknicken daar Duizel. Duizel hoort bij het Festival Duizel in het park. Jong en oud zijn het erover eens: Duizel in het Park is het meest sfeerrijke zomerfestival van het jaar. Ook deze zomer, op 8, 9 & 10 augustus 2014, wordt het Rotterdamse Vroesenpark omgetoverd tot een zinnenprikkelend landschap vol fantasierijke kunst, vervoerende verhalen en guitige ontmoetingen Wil je ook wel eens op een oogstbaar dak kijken, hou dan het Schieblock in de gaten. Boven op het Schieblock is het eerste oogstbare dak in de Randstad gerealiseerd: de DakAkker. Hier worden groente, fruit en kruiden verbouwd en honingbijen gehouden. De DakAkker functioneert als proefopstelling om te experimenteren met verschillende manieren van groene daken. De DakAkker ligt op het dak van het Schieblock. Je kan de DakAkker iedere vrijdag tussen 11:00 en 13:00 bezoeken of op afspraak. Adres: Schiekade 189 – 7e etage – 3013BR Rotterdam Ook is het wandelen op De Luchtsingel een leuke tip. De Luchtsingel verbindt Rotterdam Noord met het centrum en brengt nieuw leven in een vergeten gebied met een brug, een Dakakker, een evenemententerrein op de Hofbogen en een park. Op zondag 24 augustus zal de Luchtsingel officieel worden geopend. Het startschot van de bouw van de houten brug vond twee jaar eerder plaats tijdens de start van de 5e Internationale Architectuur Biënnale; de realisatie zal in het slotweekend van de 6e IABR feestelijk met de hele stad worden gevierd. Met Urban Picknick in het gehele gebied rond de Luchtsingel. Ik wens jullie alle een fijne vakantie en veel plezier in onze eigen stad Rotterdam

De 6e klassen vliegen uit

34

Klas 6 van De Rudolf Steinerschool Terão Calor

Rudolf Steiner College

Noya Van Eijk


Louban El Manouzi


Romy Fister

IJsselcollege

Filo Gomes


Amber Hiemstra


Joy van der Jagt

Meerpaal

Jozef Luisman


Finn Maingay

Marnix Gymnasiuma

Carlo Mascini


Melissa van Noort

Thorbecke

Rosa Polak


Julijan Rebernik

Libanon

Samuël Sahertian


Quincy van Tienhoven

Meerpaal

Tara van Veen


Tessa Verveer


Shekina Vrijdag


Helena Wams


Bob Weemering

Libanon

Klas 6 van Vrije School Vredehof

Ian Bode uit k las vijf gaat na de va kantie ook naar het Rudo lf Steiner Colle ge

Lily Rose Betist

Theater HAVO/VWO

Juultje de Bie


Nubia Cats

nog niet bekend op 25 juni.

Nick Wellerdieck


Milou Pijpker

Lyceum voor beeldende vorming

Anne de Sousa Lopes Pereira

Lyceum voor beeldende vorming

Maud Veldhuijzen


Poppe de Ruiter


Teun Kalkman


Sam Houdijk

Libanon

Rudolf Houdijk

Libanon

Indy Kaassen

Libanon

Hajo Wennekes

Libanon

Nika Ferwerda


Marcello Strooband

Libanon

Merlijn van Hinthem

Havo voor Muziek en Dans

Han Rotteveel

Cosmicus College

35

En dat is zeven... De kleuters van Vrije School Vredehof vieren Sint Jan Foto’s: Bart de Wild

36

37

Colofon

De Rotterdamse vrijescholen

Vrij geestig Tijdschrift van de Rotterdamse vrijescholen (Rudolf Steiner College, Rudolf Steiner School en Vrije School Vredehof) verschijnt vier maal per jaar in de week voorafgaande aan de herfst-, kerst-, paas- en zomervakantie.

‘Worden wie je bent’ is het motto van onze scholen. Om te worden wie je bent, heb je veelzijdig onderwijs nodig. Ons lesprogramma is gebaseerd op het gestructureerde twaalf-jarige leerplan van de vrijeschool. Daaraan voorafgaand mogen onze kleuters spelen! Door het spel leren kinderen alles wat zij in voorbereidende zin nodig hebben. Ons leerplan omvat veel kennisvakken, kunstzinnige en ambachtelijke vakken, waaraan uw kind zich vanaf klas 1 (6 jaar) tot en met klas 12 (18 jaar) kan ontwikkelen. Op eigentijdse wijze werken wij vanuit de mens-kundige en pedagogische inzichten van Rudolf Steiner. We zien het leven als een ontwikkelingsweg. Op de vrijeschool leren kinderen voor het leven.

Redactie Tereza Andrews (advertentie acquisitie), Jan van Bergen en Henegouwen (eind-), Angélique Berger-de Meijer (tekst-), Arjanne van der Bijl, Amber de Grauw, Lin Klaassen (beeld-) en Circe Penning de Vries. Vormgeving Hans Langstraat en Xanthe van Haaften www.ph-ontwerp.nl Aan dit nummer werken mee: Marjon Bolijn, Femke Bouwer- Van Schie, Anna Livia Groeneweg, Aaf Heijliger (V.S.V. klas 5), Mariska van der Knaap en Floor, Kiki en Vicky (leerlingen van klas 7hv1 van het RSC), Rinske Kreukniet, Viv Naastepad, Mariecke van Oudheusden (Kunsthal), Paul Peeters, Ferdinand Pieterse, Aisha So, Bart de Wild en Steven Wouters

Rudolf Steiner College Rotterdam www.rudolfsteinercollege.nl Vrijeschool voor voortgezet onderwijs vwo, havo vmbo-tl in Kralingen-Crooswijk Vondelweg 87/89 3031 PT Rotterdam 010 - 413 41 58 dependance klas 11 en 12: IJsclubstraat 9, Rotterdam [email protected] rector: Martin Klomp

Contact: Bijdragen en reacties kun je mailen naar: [email protected] Advertenties: Wil je adverteren in Vrij geestig neem contact op met: [email protected]

Rudolf Steiner School Rotterdam www.rudolfsteinerschool.nl Vrijeschool voor basisonderwijs in Prinsenland Michelangelostraat 375 3009 AG Rotterdam 010 - 455 76 70 [email protected] Schoolleider: Christianne Verbraeken

© 2013 Vrij geestig Geen overname zonder voorafgaande schriftelijke toestemming SCS-COC-

Vrijes

Op

za.

Op zater Er is die en nog v

Een repr

Informat

Vrijeschool Vredehof www.vsvredehof.nl Vrijeschool voor basisonderwijs in Kralingen Vredehofweg 30, 3062 EP Rotterdam 010 - 452 65 19 [email protected] directeur: Ernstjan Cooiman

www.ru Vondelweg 87-89

38 RSCposters8nov.indd 1

advertenties

Uitwendige Therapie

     Cursussen ‘Verpleegkunst Thuis’ en thema avonden over de verschillende levensfasen.

Meubel- & timmerwerk

﹐      Ruth Cooiman E

[email protected]

T

010 - 422 00 74

M 06 - 43 78 27 21 www.zorgvanwiegtotgraf.nl

Tai Chi Chuan les Woensdagavond 19.00 tot 20.00

Meubels Timmerwerk Restauraties

op de Vrije school Vredehof in Kralingen Info: [email protected]

M 06 - 12162818

06 24159470 / 020 6240455

www.ericblom.com

rotterdam-taichi.nl

Jaargang 6 Zomer 2014 Tijdschrift van de Rotterdamse vrijescholen. Rudolf Steiner College Rudolf Steiner School Rotterdam Vrije School Vredehof

Recommend Documents