De Geo 1 th
Aardrijkskunde voor de onderbouw Antwoorden hoofdstuk 3
www.degeo-online.nl 1ste druk
De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 1 TH
1 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2008
3 De islamitische wereld Start 1 a islamitische wereld b 1 landschap 2 cultuur 3 inrichting 2 Bijna iedereen is er moslim. Turkije ligt in de islamitische wereld. Er liggen rijke olielanden. Moskeeën horen bij de islam. 3 a foto A Vrouwen zijn vaak gesluierd. foto B Er zijn moskeeën. foto C Er wordt vaak gebeden. foto D Er zijn veel rijke mensen (in landen met olie) b Antwoord verschilt per leerling. 4 a b c d
Antwoord verschilt per leerling. Antwoord verschilt per leerling. Antwoord verschilt per leerling. Antwoord verschilt per leerling.
De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 1 TH
2 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2008
§ 1 De islamitische wereld, een cultuurgebied 1 a A B C D E F G H I J K L b 2 12 8 1 3 9 c
Marokko Algerije Tunesië Libië Egypte Saudi-Arabië Iran Irak Syrië Jordanië Israël Turkije Algiers Ankara Bagdad Casablanca Caïro Damaskus
6 11 10 5 4 7
Dubai Istanbul Jeruzalem Mekka Riad Teheran
W3
d Marokko, Algerije, Tunesië, Libië, Turkije 2 a droog klimaat b 1 steppe 2 woestijn c zie antwoord 1c d lagere 3 a 1 Allah God 2 Mohammed Profeet 3 Koran Heilige boek b Heilige stad 4 a vijf b 3: Bidden 2: Bedevaart c In de zomer duren de dagen veel langer dan in de winter. 5 a t/m d Antwoord verschilt per leerling.
De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 1 TH
3 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2008
6 a Westerse wereld. b Antwoord verschilt per leerling. 7 a 1 2 b 1 2
taal (Arabisch) godsdienst kleding bouwstijl
8 a traditie: kleding modern: auto’s b Iran, Irak c Indonesië d In Indonesië is een heel andere cultuur. 10 1 2 3 4 5 6 7 8
moslim. Mekka Ramadan. Koran. Arabisch. vrijdag. Fundamentalisten Midden-Oosten Noord-Afrika 9 Saudi-Arabië 10 cultuurgebied
De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 1 TH
4 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2008
§ 2 Arm en rijk in de islamitische wereld 1 In Israël spreekt men Hebreeuws. In Israël is men joods. In Israël heerst de westerse cultuur. In Israël is de welvaart hoger. 2 a 1 Door te kijken. 2 Door te meten. b Foto A Arm: slechte gebouwen, geen auto’s. Foto B Rijk: genieten op een terras; modern gekleed. Foto C Arm: eenvoudige markt. Foto D Rijk: modern ingericht. 3 a ± € 8000 b ± 80 c W5 Inkomens Top-5 landen met hoogste inkomens
Top-5 landen met laagste inkomens
1. VAE € 40.000
1. Afghanistan < € 1.000
2. Katar € 24.000
2. Jemen € 1.000
3. Israël € 24.000
3. Irak € 2.500
4. Koeweit € 21.000
4. Syrië € 4.000
5. Bahrein € 21.000
5. Jordanië € 5.000
4 a b c d e f g
inkomen Bruto Nationaal Product Het is slechts een gemiddelde. Dan kun je landen goed vergelijken. inkomen rijke landen Er zijn grote verschillen in rijkdom.
5 a 1 2 3 4 b
voedsel huisvesting onderwijs gezondheidszorg
De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 1 TH
5 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2008
W6 Basisbehoeften huisvesting
lekkend dak hongersnood
Gezondheidszorg
onderwijs
x x
basisschool vitaminen
x x
leraar stromend water
x x
ziekenhuis
x
tandarts
x
douche
x
c Antwoord verschilt per leerling. 6 hoog / laag hoog / laag hoog / laag hoog / laag hoog / laag hoog / laag 7 a
W9
b Irak, Afghanistan, Jemen c 8 d Er zijn grote verschillen. 8 a Met een oliedruppel. b hoog De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 1 TH
6 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2008
c De opbrengsten van de olie worden over veel meer mensen verdeeld. 9 a/b W10 Drie gezichten van landen in de Islamitische wereld Soort land
Landen
1 Rijk, mét olie
VAE, Koeweit, SaudiArabië
2 Arm
Jemen, Irak, Afghanistan
3 Rijk zonder olie
Israël
10 a
W11
b 1 2 3 4 5 6 7 c 1 2 3
Israël Libanon Jordanië Saudi-Arabië VAE Katar Koeweit Afghanistan Irak Jemen
De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 1 TH
7 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2008
11
De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 1 TH
8 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2008
§ 3 Turkije: een niet-Arabisch islamitisch land 1
1 2 3 4 5 6 7 8
niet waar niet waar waar waar waar niet waar niet waar niet waar
2 a
W14
b ± 2800 c Griekenland, Bulgarije 3 a 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 a b c d e f
Istanbul Bursa Izmir Ankara Konya Antalya Adana Kayseri Samsun Erzurum Middellandse Zee Zwarte Zee Bosporus Egeïsche Zee Eufraat Tigris
De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 1 TH
9 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2008
b t/m e
W15 Topografie van Turkije
4 a t/m c
W16
d Temperatuur: Izmir: zomer heet, winter zacht. Ankara: zomer heet, winter koud. Neerslag: Izmir: nattere winter en drogere zomer dan Ankara. e Erzurum: koudere zomer en koudere winter. f Erzurum ligt hoger en verder landinwaarts (minder zee-invloed). 5 Langs de kust van Turkije is er veel / weinig reliëf. Langs de kust valt meer / minder neerslag dan in het binnenland. Dat
De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 1 TH
10 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2008
komt doordat de lucht er opstijgt / daalt vanwege de bergen die landinwaarts liggen. Het binnenland ligt aan de loefzijde / lijzijde en is daardoor natter / droger dan de kuststrook. 6 a/b/c W17 Landschappen, klimaat en landbouw Naam landschap
Klimaat
Landbouwproduct(en)
Anatolische Hoogvlakte
steppeklimaat
graan, schapen, geiten
Middellandse Zeekust
Middellandse Zeeklimaat
sinaasappelen, citroenen, olijf
Berggebied
Landklimaat
graan, schapen, geiten, koeien
Zwarte Zeekust
Zwarte Zeeklimaat
hazelnoten, thee, maïs, tabak
7 a/b/c
W18
d Turkije groeit veel sneller dan Nederland. 8 a b c d
Turks In de meeste islamitische landen spreekt men Arabisch. Antwoord verschilt per leerling. Antwoord verschilt per leerling.
De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 1 TH
11 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2008
9 a oosten b < € 1000 10 a ertussenin b oost-west c oosten: arm westen: rijk d
W20
W21
e In gebieden met hoge inkomens is de artsendichtheid hoog / laag en het percentage analfabeten hoog / laag. 11 Veel boeren: Oostelijk berggebied Lage artsendichtheid: Oostelijk berggebied Middellandse Zeeklimaat: Kuststrook Hoog inkomen: Kuststrook Islamitisch: Kuststrook, Anatolische hoogvlakte, Oostelijk berggebied Veel analfabeten: Oostelijk berggebied Steppeklimaat: Anatolische hoogvlakte Goede huizen: Kuststrook Geen waterleiding: Oostelijk berggebied Slechte gezondheidszorg: Oostelijk berggebied Landklimaat: Oostelijk berggebied Veel toerisme: Kuststrook Hoogst ontwikkeld: Kuststrook
De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 1 TH
12 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2008
§ 4 Water, de witte olie 1 a droog half droog b in de rivieroasen 2 a b c d
in het noordelijk deel De meeste mensen wonen in gebieden met veel neerslag. Uitzondering: Nijldelta. Nijldelta Daar is irrigatiewater.
3 a b c d e
Het gebied dat afwatert op een rivier. Turkije, Syrië, Irak regenrivieren regiem
W23
f smeltwater van sneeuw uit de bergen g Alle sneeuw is dan gesmolten. 4 a laag b 1 water voor irrigatie 2 water voor hydro-elektriciteit c Het debiet is de gemiddelde waterafvoer. d
De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 1 TH
13 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2008
e
W24
f
Stuwdammen in Turkije houden water vast.
5 a/b/c
W25 Stappenplan eigen mening waterafvoer Eufraat en Tigris 1 Wat is het probleem? Mag Turkije zelf beslissen over de waterafvoer van de Eufraat en de Tigris? 2 Wie zijn erbij betrokken? 1. Turkije 2. Syrië 3. Irak 3 Wat is hun mening over het probleem? 1 Turkije: het is water uit ons land. De rivieren zijn van ons. 2 Syrië: wij hebben het water nodig voor drinkwater en landbouw: het zijn ook onze rivieren. 3 Irak: idem als Syrië. 4 Wat is jouw eigen mening? Eigen antwoord leerling
6 a 1 2 b 1 2 3 c
Water voor goedkope stroom. Water voor landbouw (katoen). Bedreiging voor natuur. Bedreiging voor cultuurschatten. Mensen moeten verhuizen.
De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 1 TH
14 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2008
W26 Stappenplan eigen mening Ilusi-stuwdam 1 Wat is het probleem? Door de bouw van de Ilusi-dam zullen dorpen verdrinken. 2 Wie zijn erbij betrokken? 1 Bewoners van Hasankeyf. 2 Archeologen. 3 Natuurliefhebbers. 4 Turkse regering 3 Wat is hun mening over het probleem? 1 De bouw is niet goed omdat ze dan moeten verhuizen. 2 Door de bouw gaan cultuurschatten verloren. 3 Vogelsoorten worden bedreigd en water wordt vervuild. 4 De stuwdam is goed voor het ontwikkelingspeil van het gebied. 4 Wat is jouw eigen mening? Antwoord verschilt per leerling.
8 1 2 3 4 5 6 7 8
meer / minder dunbevolkt / dichtbevolkt nomaden / bewoners van oasen water / elektriciteit waterkracht / rivieren gemengde rivier / regenrivier Eufraat / Tigris altijd / vaak
De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 1 TH
15 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2008
§ 5 Dubai, een rijk land mét olie 1 a/b
W27
c Abu Dhabi d 1 Oman 2 Saudi-Arabië e Het ligt aan de Perzische Golf. 2 a Ze hebben allemaal heel veel aardolie in de bodem. b
W28
c 60 3 a
De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 1 TH
16 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2008
W29
b Iran Irak c rest wereld d 32 4 a rijke landen b Laten draaien van machines. Voor verwarming. 5 a Omdat de olie opraakt en er dan ook geld verdiend kan worden. b Door minder strenge regels voor toeristen. Door weinig belasting voor bedrijven. c Veelzijdiger worden van de economie. 6 a wolkenkrabbers b gastarbeiders uit Azië c Koraal wordt vernietigd. Zeeschildpadden bedreigd. 7 a toeristen b 300 c 1 Noord-Amerika 2 Europa 3 Afrika 4 Australië 8 a 1 Saudi-Arabië 2 Iran 3 VAE 4 Koeweit 5 Irak b Perzische Golf c Europa, Japan, Verenigde Staten 10 A - VI B-X C - VII D - II E - III F - VIII G - IX
De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 1 TH
17 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2008
H-I I-V J - IV
De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 1 TH
18 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2008
§ 6 Indonesië, islamitisch land in Zuidoost-Azië 1 Het heeft de meeste islamieten ter wereld. 2 a 146-147 b a Java b Sumatra c Kalimantan d Sulawesi e Bali 1 Jakarta 2 Bandung 3 Semarang 4 Surabaya 5 Palembang 6 Medan A Maleisië B Filipijnen E Australië I Grote Oceaan II Indische Oceaan III Javazee c Jakarta d
W30
e Indonesië ligt op lage breedte. Indonesië ligt zowel op Noorder- als op Zuiderbreedte. 3 a
W31
De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 1 TH
19 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2008
b Java 4 a
W33
b Indonesië 5 a gebied 6
W35
De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 1 TH
20 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2008
Keuzemenu A Bij welke landen horen de vlaggen? 3
W36
B Landenpuzzel 2 W37 1 Egypte 2 Saudi-Arabië 3 Marokko 4 Syrië 5 Algerije 6 Irak 7 Turkije 8 Jordanië 9 Libië 10 Tunesië 11 Iran 12 VAE 3 3, 5, 8, 9, 10, 11
De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 1 TH
21 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2008
C De Koerden, volk zonder land 2
W38
3 1 2 3 4 5 6
Turkije Syrië Irak Iran Armenië Azerbeidzjan
4 a Ja b Ze hebben een eigen cultuur. c 1 Het is niet duidelijk begrensd. 2 Het is niet soeverein. d 6 5 1 Geen Koerdische muziek. 2 Geen Koerdische kleding. 6 Omdat ze een geheel eigen cultuur hebben. 7 Antwoord verschilt per leerling. E Bahasa Indonesia 2 Bahasa Indonesia dessa padi bibit sawa karbouwen ani ani waringin patjul nasi goreng
Nederlandse betekenis dorp rijst jonge rijstplant rijstakker koeien rijstmesje boom hak gebakken rijst
3 dessa sawa bibit karbouwen padi patjul waringin nasi goreng
De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 1 TH
22 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2008
ani ani
Finish 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Israël. Droog klimaat. Aan het BNP per inwoner. Vrouwen zijn verplicht een hoofddoek te dragen. Het oosten van Turkije. Nomaden. Turkije, Irak, Syrië. Diversificatie van de economie, toerisme, olierijkdom, emiraat. Natte rijstakkers. Indonesië.
Wat vind jij zelf? 1 Antwoord verschilt per leerling. 2 Antwoord verschilt per leerling. Fotofinish 1 a modern – traditioneel b Turkije 2 Antwoord verschilt per leerling.
De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 1 TH
23 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2008