(c) Liberaal Archief - Kramersplein Gent

(c) Liberaal Archief - Kramersplein 23 - 9000 Gent

,Uitgegeyen door de vzw Liberaal Vlaams Verbond. Stichting A. Vanderpoorten Redactie: leopoIdsttaat 10 2000 Antwerpen 'HooIdIedacteur en veranIWoordeIij uiIgeIIer ~Fr. StrieIeman. H. Kennisstraat 36 2520 Edegem ,Administratie: Tel. 021230.37.73 Eburonenstriat 33 1040 Brussel

IN ·DIT·.Nu.ER

•

Zuid-Afrikà

De .grote. bocht

•

Geteisterd continent

•

VS, Japan; EEG

• .Empire'of thê Sun

.

..

- jaargang 110 - nr. 4 - april 1988

Liberalisme vandaag

,

Geesteskind' van Het 'laatste NieuWs .

Maandblad

Het liberaal Vlaams Verbond (LVVl bereidt een CAverjaardagscongres ••voor - het LW viert in 1988 zijn 75ste verjaardag - dat geheel in het teken zal staan van de liberale ideologie: het liberalisme vandaag. Dit congres heeft plaats op

ZATERDAG 28 MEI 1988 in het splinternieuwe congrescentrum 't Elzenveld, Lange Gasthuisstraat 45, te Antwerpen. Voor de voorbereidende teksten werd per commissie een beroep gedaan op twee auteurs. Omdat zij zich binnen het liberaal spectrum niet altijd aan dezelfde zijde opstellen, leggen zij soms verschillende accenten. Vanaf 10 uur wordt vergaderd in drie commissles. Commissie I: «De liberalen en de vrije markt» Voorzitter: Rik Daems Preadviseurs: Prof. Dr. G. Schrans Prof. Dr.~J. Vuchele,n Commissie 11: «Het liberale Voorzitter: Piet Van Preadviseurs: Prof. Prof.

streven naar een open, verdraagzame maatschappij» Brabant Dr. J. Hannes Dr. F. Van Dun

Commissie 111: eeHetsociale gelaat van het liberalisme •• Voorzitter: Johan Verstraeten Preadviseurs: Prof. Dr. R. Strybol Prof. Dr. B. Bouckaert Tijdens de middagpauze kan ter plaatse in het prachtige middeleeuwse kader van 't Elzenveld geluncht worden tegen de prijs van 300 Fr. De conclusies van de commissievergaderingen zullen in de namiddag te 14u.30 aan de plenaire vergadering worden voorgelegd. Tot slot van het congres wordt een gelegenheidstoespraak gehouden door Minister van Staat Frans Grootjans. Geen enkele liberaal mag ontbreken op dit congres, dat een nieuw hoogtepunt moet worden in de actie van het LW. U gelieve onderstaande strook ingevuld terug te zenden uiterlijk vóór 10 mei 1988 aan C. Paulus p.a. Universitaire Instelling Antwerpen Universiteitsplein 1, 2610 Wilrijk

Naam:

.

Adres:

.

neemt deel aan Commissie I (0) Commissie 11 (0) Commissie 111 (0) neemt deel aan de plenaire vergadering (0) ver1angt de congresdocumenten (0) neemt CO) neemt niet ca) deel aan de lunch stort hiervoor Fr. (congresdocumenten enlof lunch) op bankrekening nr. 5513351400-22 van het liberaal Vlaams Verbond, Eburonenstraat 33, 1040 Brussel (0) schrappen wat niet past.

Het LVV, geesteskind van «Het Laatste Ni_euws» (c) Liberaal Archief - Kramersplein 23 - 9000 Gent

Op 7 juni 1988 zal het eeuwfeest van ft Het Laatste Nieuws» gevierd worden. Ook voor het Liberaal Vlaams Verbond is zulks een feest. Want het LVV is van bij zijn ontstaan op de vooravond van de eerste Wereldoorlog en onmiddellijk erna als het ware door de Vlaamse liberale krant van Julius Hoste gekoesterd. J. Hoste Jr. riep al op 25 mei 1919 het LVV tot actie op. Wij publiceren hierbij het hoofdartikel dat hij op blz. 1 van de krant liet verschijnen, onder de titel: ft Inrichten! » De vraag zou eigenlijk anders dienen gesteld en wel: wanneer gaat het « Liberaal Vlaamsch Verbond» teeken van leven geven? . Want in feite bestaat dit Verbond reeds van vóór den oorlog. Het was ontstaan uit de liberale kongressen voor de Vlaamsche gewesten, en had als voorzitter wijlen den h. De Puydt en als sekretaris den h. Van Hoorick. Het overlijden van den voorzitter en het feit, dat de sekretaris nog steeds dienst doet in het Belgisch leger, leggen groot deels uit waarom het weder-inrichtingswerk niet verder gevorderd is. Wij zijn de eersten om het te betreuren, want zoo er één groepeering is, die de grootste diensten bewijzen kan aan de zedelijke ontvoogding van het Vlaamsche volk, dan is het wel een « Liberaal Vlaamsch Verbond ». Wij verklaren zulks zoowel van een liberaal als van een Vlaamsch standpunt. Er zal inderdaad te kiezen vallen: ofwel zal de anti-Vlaamsche bekrompenheid in sommige liberale korpsen zegevieren en dan drijven die kringen het liberalisme in hun arrondissement naar den afgrond; ofwel zal de liberale geest die onteerende voogdij weten af te schudden, en dan ligt er voor de liberale partij nog een schoone toekomst weggelegd. Er bestaat een « Katholiek Vlaamsch Verbond »; het «Socialistisch Vlaamsch Verbond» is in wording. Wij zijn overtuigd. dat het « Liberaal Vlaamsch Verbond» niet zal ten achtere blijven op het gebied van Vlaamschgezindheid. Die overtuiging putten wij uit de talrijke brieven van liberale demokraten, die ons uit alle gewesten bereiken en die van de opleving der Vlaamsche gedachte in de liberale gelederen getuigen. Een flinke organisatie. en de laatste doktrinaire en antiVlaamsche tegenstand wordt gebroken als glas. In elk geval zal de anti-Vlaamsche kaste, die in sommige liberale korpsen nog wat veel beslag verkoopt, het genoegen niet hebben te kunnen beweren,

dat de Vlaamsche beweging in het teeken zou staan van de katholieke of de socialistische partij. Het Vlaamsche rechtsherstel is geen partijkwestie; die bewering zou men onder meer kunnen wettigen door de eenvoudige overweging, dat geen enkele partij bij machte is haar alleen op te lossen. Vlaamsche leiders als L. Franck, F. Van Cauwelaert en K. Huysmans weten dat beter dan wie ook. . Welnu, een spoedige en afdoende oplossing van de taalkwestie behoort onder de hoogste levenseischen van het Vlaamsche volk; daarvoor is het noodig, dat. Vlamingen, die elkaar op politiek gebied bestrijden, ook beseffen dat er gemeenschappelijke Vlaamsche belangen zijn. Ingevolge de zedelijke verdrukking zelve, die op Vlaanderen weegt. In dat opzicht zullen of kunnen de verschillende politieke verbonden geen afbreuk doen aan het « Algemeen Vlaamsch Verbond» dat, men kan het niet genoeg herhalen, geen partij is, maar slechts als hoofdoei heeft aan het Vlaamsche streven in de verschillende partijen de noodige eenheid te geven en het gewenschte overleg mogelijk te maken. Vóór den oorlog was de Vlaamsche beweging een ongeordende strijd met veel protesten, veel betoogingen en veel verspilling van krachten. Alleen in zake Vlaamsche hoogeschool kon er van organisatie spraak zijn. De Vlaamsche krachten dienen niet nutteloos verkwist opdat zij des te doelmatiger op het gepaste oogenblik zouden kunnen ingezet worden. Organisatie zij het wachtwoord; moge het ook begrepen worden door de liberale Vlamingen! Enkele dagen later, op 4 juni 1919 verscheen, eveneens als hoofdartikel in Het Laatste Nieuws een commentaar van Hoste, die er zich over verheugde dat het Liberaal Vlaams Verbond in werking was getreden. De titel van dit artikel luidde: «Het Liberaal Vlaamsch Verbond -

De Vlaamsche gedachte in de liberale gelederen ». Hier volgt de integrale tekst: Zooveel mogelijk verwarring stichten, alles vertroebelen, werken door middel van leugens en laster, dat zijn de middelen, die in de verschillende politieke partijen worden in het werk gesteld om de zegepraal van de Vlaamsche gedachte tegen te werken. . Natuurlijk is ook de liberale partij van dergelijke smetten niet vrij. Maar of het een reden worden kan om daarom de partij te verlaten en heil te zoeken in onzijdige groepeeringen, die zich tot een nieuwe partij willen inrichten? Daarop dient beslist neen geantwoord. Eerstens is het onze diepe overtuiging, dat de liberale demokratiscbe opvattingen aan het land de grootste dieosten moeten bewijzen en aan een nationale behoefte beantwoorden. Zonder een machtige partij doordrongen van verdraagzaamheid zou het land in een politieken warboel geraken, die zijn bestaan zelf bedreigen zou. Ten tweede, houde men zich overtuigd, dat zij, die het liberalisme willen verlagen tot een knoei-partij tegenover het Vlaamsche volk, niets beter vragen dan overtuigde Vlamingen hun krachten te zien verspillen aan het mede-oprichten van onzijdige Vlaamsche partijen. Niemand meer dan ondergeteekende is overtuigd, dat waar de anti-Vlaamsche leastehaar liberalen, katholieken en socialisten telt, die bet broederlijk.eens zijn om het Vlaamsche volk op moreel gebied kort te houden, de Vlamingen tot welke· partij zij ook behooren overleg moeten plegen om de hoogste belangen van het Vlaamsche volk te dienen, die zoo innig vergroeid zijn met de belangen van België zelf. Men ga trouwens na hoe de Walen handelen.. Worden de h, Destrée ontrouw aan de socialistische partij. de h. Buisset aan de liberale partij en de h. Winandy aan de katholieke partij, omdat deze drie Kamerleden deel uitmaken van eenzelfde vereeniging zooals « L'Assemblée Wallone» ? Vlaamschhaters en Walen - wij vragen aan onze Waalsche broeders, die wij hoogschatten. verschooning hen hier in één adem te noemen met de meest bekrompen Belgen - Vlaamschhaters en Walen mogen dus alles doen. Alleen op de Vlamingen zou de moreele lmechtschap zoo zwaar wezen, dat zij over hun levens-

rechten niet zouden mogen overleg plegen zonder de noodige toelating te bekomen van eenige zoogezegde partij-leiders, die zelf met politieke tegenstanders konkelen om de Vlamingen te bestrijden. Laat ons ernstig zijn, en laat ons vooral niet vergeten, dat zoo er één partij bestaat die vrije mannen moet tellen, het wel degelijk de liberale partij is. Die vrijheid behoort tot haar wezen zelf. Niet wij, liberale Vlaamsche demokraten, hebben ons vanwege wie het ook zij lessen te laten welgevallen, vooral niet vanwege bekrompen geesten, die het liberalisme willen vereenzelvigen met het onder den domper houden van al wat Vlaamsch is, en die de liberale partij zelve in de Vlaamsche gewesten naar den afgrond zouden leiden, indien er geen liberalen bestonden, die Vlaamscb&ezIndheld en liberale demokratie beschouwen als twee onafscheidbare grondgedachten. Zoo het aktivisme aan de Vlaamsche gedachte niets anders dan ondiensten bewees, dan is het vooral omdat die onzalige politiek in botsing kwam met het diep menschelijke, dat leeft in het volksgemoed. Wij hebben geschreven en herhaald dat het aktivistisch avontuur aan de anti-Vlaamsche kaste en hare slipdragers zó6 welkom was, dat zij er wel alles zouden voor gedaan hebben om het aan te moedigen. In ons vrij land is een tweede aktivistisch avontuur uitgesloten, vermits de Duitscllers verdwenen zijn, maar laten de Vlamingen op hun hoede blijven voor al wat zelfs in schijn aan de uitspattingen kan herinneren, die gebeurden tijdens de bezetting. Wij vragen het hun in het hooger belang van het Vlaamsche volk. Het is voldoende de Vlaamsche grieven te laten spreken tot het hart van ons volk, opdat zelfs de onverschilligsten zouden opspringen tot verdedigingvan ons vertrapte volksrecht In elk geval houden wij ons overtuigd, dat de liberale Vlaamsche gedachte. wars van elk ongezond streven, maar des te krachtiger en des te doelmatiger, zich zal weten te doen gelden in de liberale gelederen. Geleidelijk, maar zeker vooruit, weze de leus, waar het ons Vlaamsche volksrecht geldt, doch wij voegen er onmiddellijk bij: nooit of nimmer één enkele stap achl!Btuit! Wij sluiten dit artikel met de heuglijke tijding, dat het «liberaal V1aamsch Verbond» eindelijk opnieuw in werking gekomen is. Moge zijn werk gedijen tot heil van de liberale demokratie. Wat het Vlaamsche volksrecht betreft, houden wij ons overtuigd, dat het bij liberale demokraten in veilige banden is. Zij hebben immers allen elke knechtschap verleerd. J. Hoste Jr.

De Zuid-Afrikaanse thuislanden

(2)

De regel en de uitzondering (c) Liberaal Archief - Kramersplein 23 - 9000 Gent

Transkei Dit was bet eerste thuisland dat de ODafhankeliJsbeid aanvaardde (1976). Bij de eerste ~ verktezinS"" die. voorafpende aan de onafhankelijkheid. werden georganiseerd. Het de toenmalige president lCaiser Matanzima alle oppositieJeden van tevoren anesteren. Daarmee verzekerde hlJ zich van de macht én van de onafhankelijkheid, die door de oppositie niet werd gewenst. Als Matanzima zich aan de democratische spelregels had gehouden was Transkei vermoedelijk nu niet zelfstandig geweest. Sindsdien is arrestatie zonder proces in Transkei aan de orde van de dag. Pretoria kan hier moeilijk tegen protesteren: Zuid-Afrika maakt zich aan dezeUde willekeur schuldig. Alleen, er bestaat wel degelijk verschil tussen de aanleiding van de arrestaties in Zuid-Afrika en Transkei. Matanzima twijfefde geen ogenblik toen de opppositieleider in het parlement de President «een ezel» noemde: Matanzima liet de man onmiddellijk arresteren. Hij liet hem later weer vrij op voorwaarde dat de man onmiddellijk Transkei zou verlaten. Matanzima en zijn broer, George, besturen hun thuisland als hun persoonlijk bezit. Elke benoeming moet door hen worden goedgekeurd en benoemingen hangen niet af van de kundigheid of geschiktheid van de betrokken persoon, maar uitsluitend en alleen van de manier waarop de ambtenaar in kwestie over de President denkt en praat. In andere landen heet dit gewoon vriendjespolitiek, maar in zwart Afrika valt dit geenszins uit de toon. Ook wat de corruptie betreft steekt Trenskei niet af tegen de rest van Afrika. Af en toe komt een Zuidafrikaanse regeringsaccountant onderzoeken hoe de financiën in Transkei worden besteed. Tenslotte verschaft Pretoria 75 t.h. van Transkeis nationale inkomen; dus houdt Zuid-Afrika zich het recht voor enige controle op de uitgaven uit te oefenen. De accountant treft elk jaar weer posten aan, die in de miljoenen lopen en die niet kunnen worden verantwoord. Maar als Pretoria durft om hierover zijn beklag te doen staat de regering van Transkei klaar om Zuid-Afrika van paternalisme te beschuldigen. Hetzelfde geldt voor de vele gevallen van sterfte van gedetineerden. Als Pretoria daartegen protesteert wijst Transkei (terecht) op de vele geheimzinnige sterfgevallen die in Zuidafrikaanse politiecellen voorkomen. Het verschil is echter (en ZuidAfrika onderstreept dit telkens weer) dat in Zuid-Afrika dergelij-

ke gevallen tot op de bodem worden uitgezocht (Biko) en in Transkei officieel in de doofpot wordt gestopt. Vakbonden zijn in Transkei verboden.

temin heeft President Lennox Sebe in 1979 een eredoctoraat in de rechten ontvangen van de overigens goed bekend staande Universiteit van Fort Hare.

Ciskei

Venda

Dit onafhankelijke thuisland, dat in 1981 de zelfstandigheid verwierf, staat hier bekend als het land waar een gedetineerde ongeveer 30 procent kans heeft om levend uit de gevangenis te komen. Zoals Transkei wordt gelegeerd door de familie-Matanzima zo wordt Ciskei bestuurd door een kliek uit de familieSebe. Lennox Sebe, de President van Clskei, heeft zichzeH de titel President-voor-het-Ieven gegeven, zodat het thans grondwettelijk niet meer mogelijk is hem af te zetten. Dat heeft tot gevolg dat andere leden van de familie-Sebe geen kans meer hebben om vóór zijn dood Lennox op te volgen. Dat heeft veel kwaad bloed gezet. In 1983 sloeg Lennox Sebe toe. Hij liet zijn broer Charles arresteren, die tot dan aan het hoofd van de Ciskeise strijdkrachten stond en liet voor de goede orde ook diens zoon opsluiten alsook de zoons van een andere broer, Namba Sebe, die uit zijn ambt van Minister van Vervoer werd gezet en Ciskei moest verlaten. Vakbonden, daar gelooft Lennox Sebe niet in. Onmiddellijk na de onafhankelijkheid mesteerde hij, via een andere broer die hoofd van de Ciskeise Inlichtin,gendienst was, 205 vakbondsleiders. Van veel van deze mensen heeft men nooit meer iets gehoord. De verkiezingen, die aan de onafhankelijkheid vooraf gingen, worden nog steeds de grootste zwendel op dit gebied genoemd die ooit in zuidelijk Afrika is vertoond. Sembe kwam aan de macht en wist zijn volk voor de onafhankelijkheid warm te maken door eerst alle oppositieleiders met geldschenkingen te «kopen» om vervolgens te verklaren dat Zuid-Afrika bereid was grote stukken grond aan Ciskei te schenken als dat thuisland de onafhankelijkheid zou aanvaarden. Op die basis won Sebe de verkiezingen en werd Ciskei zelfstandig. Maar een Zuidafrikaanse juridische commissie constateerde dat het Ciskeise volk die onafhankelijkheid niet zou hebben aanvaard als Sebe geen landwinst in het vooruitzicht had gesteld. Nadat de onafhankelijkheid een feit was kwam men er achter dat Zuid-Afrika nimmer zoveel grond aan Ciskei had beloofd te zullen afstaan.

Dit thuisland, gelegen in het uiterste noorden van Transvaal, werd in 1979 zeUstandig onder President Chief Patrick Mphephu die zich ondanks het feit dat zijn schoolopleiding zich beperkt tot de lagere school, tot President voor het Leven heeft laten uitroepen. Onlangs besloot Mphephu, in navolging van zoveel andere zwarte landen in Afrika, de éénpartijstaat uit te roepen. De oppositie is alleen maar lastig en verdeelt het volk, luidt Mphephu's oordeel. Trouwens, dit had hij al eerder, op hardhandige wijze, laten blijken; Sinds de onafhankelijkheidswording maakt hij er een gewoonte van oppositieleden op gezette tijden op te pakken, alleen om er de schrik in te houden. Ook in Venda komen regelmatig gedetineerden op onverklaarbare wijze om het leven. Tot drie keer toe wist Mphephu via arrestatie van zijn tegenstanders verkiezingen te winnen terwijl iedere waarnemer kon zien dat de oppositie te verkiezingen zou winnen. Mphephu woont in een paleis dat de Zuidahikaanse belastingbetaler een miljoen Rand heeft gekost. Het gemiddelde inkomen van de 400.000 inwoners van Venda beloopt 800 Rand per jaar. Openbaar vervoer is er nauwelijks. De President rijdt rond in een kogelvrije "Mercedes,hem geschonken door Zuid-Afrika. Chief Mphephu kwam onlangs opnieuw in het nieuws toen uitlekte dat zijn beruchte veiligheidspolitie opdracht had gegeven een razzia te houden op alle onbesneden mannelijke inwoners. Deze werden gedwongen in het openbaar een besnijdenis te ondergaan, als teken van hun man-zijn. In ZuidAfrika en daarbuiten is, niet alleen om deze reden, Vanda beschreven als een barbaarse staat. President Mphephu heeft de gewoonte om zijn vrienden en familieleden eens per maand te tracteren op een feestelijk uitje, ergens in de «bush» van zijn thuisland. Een grote groep personen wordt dan met Landrovers naar een drinkplaats voor wilde dieren gebracht. Daar laat het gezelschap een aantal ezels kniehalsteren om vervolgens, onder het genot van alcoholische versnaperingen, toe te zien hoe hongerige leeuwen de weerloze ezels doden en opeten. De ZuidArrestatie en gevangenschap afrikaanse Dierenbescherming, zonder proces is in Cisket de die tegen deze gang van zaken normale gang van zaken. Niet- officieel heeft geprotesteerd,

kreeg van de regeringsvoorlichtingsdienst van Venda te horen dat het protest een ongeoorloofde bemoeienis in de interne aangelegenheden van een souvereine Staat betekende.

Bophuthatswana

Het vierde onafhankelijke thuisland en in menig opzicht een gunstige uitzondering van hetgeen zo langzamerhand de regel begint te worden. De laatste maanden zijn er echter tekenen te bespeuren die erop duiden dat ook President Lucas Mangope van Bophuthatswana het de oppositie lastig wil maken. Onlangs zijn enkele leden van de oppositie zonder aanklacht gearresteerd, zogenaamd omdat zij via hulpverlening aan het ANC de nationale veiligheid in gevaar brachten. Maar afgezien van deze op zichzelf in Afrika normale gang van zaken is Bophuthatswana niet alleen een voorbeeld voor de rest van zwart Afrika maar ook voor Zuid-Afrika zelf. Een studie van dit thuisland (dat in 1977 de onafhankelijkheid verwierf) toont aan dat Bophuthatswana vrij is van corruptie en het elkaar toeschuiven van baantjes, zoals men elders aantreft. Mangope -onderstreept dat Bohuthatswana niet in de eerste plaats een land van Tswana's is maar een multiraciale staat waar iedereen welkom is. De rechten van alle personen zijn verankerd in een «Bill of Rights», waarvan de tekst thans model staat voor een gelijkluidende «Verklaring van de Rechten van de Mens» die binnenkört in Zuid-Afrika een feit wordt. Bophuthatswana is in alle opzichten een rijk land, dat financieel niet van Zuid-Afrika afhankelijk is. Het is opvallend dat zwarte Zuidafrikanen, die om politieke redenen hun land verlaten, veelal een goed heenkomen zoeken en krijgen in het land van Lucas Mangope. Hij wordt door zijn volk op handen gedragen en hoeft niet, zoals de drie andere onafhankelijke thuislanden, zijn heU te zoeken in een Geheime Dienst om te kunnen blijven regeren. Graag willen blanke ZuidafrikaDeIl Bophutahtswana zien als het ide.al waaraan Zuid-Afrika zelf eens zal voldoen. Te vrezen valt echter clat ••• er ooit een «zwarte meerderbeiclG'egering» komt deze meer overeenkomsten zal verton8D met de regeringen van TraDskei. Cskei. V8Dd. en de rest van zwart Afrika dan met de gunstige IItmmdering die BophuthatBwana heet. w.s. VAH KETEL

Annemie Neyts in het LVV

De grote bocht van de CVP (c) Liberaal Archief - Kramersplein 23 - 9000 Gent

Ter gelegenheid van de algemene vergadering van het LVV op woensdag 30 maart t 988 sprak Annemie Neyts, voorzitter van de PVV de leden toe. Wij publiceren haar integrale uiteenzetting:

Ik ben bijzonder blij en gelukkig dat het LW en zijn Voorzitter me vandaag de kans bieden even uit te wijden over de politieke actualiteit. U allen weet hoe dierbaar Het Liberaal Vlaams Verbond me wel is, niet in het minst omdat het LVV mijn allereerste liberale bakermat is. Ik was er immers al bij aangesloten nog voor de oprichting van de Blauwe Leeuwen me de mogelijkheid boden mijn liberaal en mijn Vlaams engagement ook middels een partijpolitiek lidmaatschap te concretiseren. De aandachtige en voortdurende Liberale én Vlaamse waakzaamheid van het LVV is onschatbaar voor de PW omdat ze, omdat U allen dus ons behoeden voor eventuele dwaasheden, mochten we daartoe in de verleiding gebracht worden. Daarenboven weet ik dat de PVV in de komende weken en maanden zal kunnen rekenen op deze waakzaamheid en slagvaardigheid, want ik vrees dat we deze hard nodig zullen hebben. De politieke actualiteit biedt ons immers weinig redenen tot tevredenheid, zij baart ons integendeel grote zorgen. Met uw instemming zou ik even terug in de recente politieke geschiedenis willen gaan om vanuit dat perspectief de Jongste ontwikkelingen te evalueren. De PVV verloor de parlementsverkiezingen van oktober 1985: min zes zetels in de Kamer, het was niet niks. Psychologisch werd dit zware verlies echter gecompenseerd door de opmerkelijke persoonlijke successen van vele PVV-lijsttrekkers en door het feit dat onmiddellijk werd begonnen met de formatie van een kristendemocratisch-liberaal Kabinet. Onze drie onderhandelaars Minister van Staat Frans Groot[ans, Herman De Croo en Guy Verhofstadt slaagden er daarenboven in duidelijke liberale accenten in het regeerprogramma te leggen. Ik breng ze even in herinnering - de absolute fiscale en parafiscale stop, met andere woorden het engagement om noch de rechtstreekse belastingen, noch de BTW, noch de accijnzen, noch de sociale lasten, noch welkdanige andere heffing te verhogen en dat evenzeer voor de burgers als voor de bedrijven. Vervolgens het engagement om

het begrotingstekort op twee jaar tijd terug te brengen tot 8 % van het BNP (het tekort bedroeg eind '85 nog altijd meer dan 11 %); de aanzetten tot privatisering, het beginsel van een Autonome Raad voor het Nederlandstalig Rijksonderwijs - dat waren de belangrijkste PW -klemtonen die Martens VI meekreeg. Het uitstippelen van de besparingen vergden wekenlange onderhandelingen: Guy Verhofstadt trok naar Hertoginnendal met de vaste wil voor 200 miljard over twee jaar te besparen en ... hij kwam buiten met 195 miljard. Voor één keer geen compromis op z'n Belgisch, voor één keer geen aaneenrijgen van schijnmaatregelen maar echte besparingen, waarvan het merendeel structurele besparingen zijn. Structurele besparingen zijn besparingen die voortvloeien uit een wijziging van uitgavenmechanismen en die dus ook in de toekomst blijven doorwerken. Daarom noemt men ze «structureel» in tegenstelling tot éénmalige ingrepen die na één begrotingsjaar geen effect meer hebben. De ganse toentnalige regering stond achter dit zogeheten SintAnnaplan en verdedigde het met grote eensgezindheid, zij het niet steeds met evenveel entoesiasme. Inmiddels zag men hoe Guy Verhofstadt van vinnig Partijvoorzitter zienderogen groeide tot een regeringsverantwoordelijke van uitzonderlijk formaat. Alhoewel hij nauwelijks enige parlementaire ervaring had, ontpopte hij zich tot een algemeen gewaardeerd Minister die ook de oppositie hoffelijk aan het woord liet, en haar kordaat maar ten gronde en eerlijk van antwoord diende. Terwijl de politieke besparingsbeslissingen omgezet werden in beleidsmaatregelen, werd stilaan her en der geschreven dat de regering amechtig leek, dat ze kordaatheid miste. Die twijfels verdwenen echter toen dezelfde regering in juli-augustus 1987 opnieuw een aantal erg belangrijke beslissingen trof: de begroting 1988 zou opgemaakt worden met een tekort van 7,4 % BNP, er werd een serieuze belastinghervorming overeengekomen, er werd overeengekomen dat de privatiseringen in '88 7 miljard zouden moeten opbrengen. Opnieuw bleek hoezeer het de PW en haar Ministers, met op kop Verhofstadt, menens was met hun programma en met het regeerprogramma. De tweede adem leek gevonden, alhoewel ... Eind juli '87 ver-

scheen een ophefmakend interview van de broertjes Herman en Eric Van Rompuy waarin zij gal uitspuwden over de PW, over Verhofstadt en zelfs over mij en waarin zij. de CVP bezwoeren een halt toe te roepen aan al dat liberaal geweld. Alhoewel, in mei daarvoor was de regering bijna gevallen over een zoveelste Happartperikel. Alhoewel, rond diezelfde tijd begon het te gonzen van geruchten over allerlei drukke contacten tussen PSC-ers en PS-ers. En in september '87 was het zover. De CVP-Kamerfractie, nota bene in aanwezigheid van Martens, lanceerde een ultimatum: tegen half oktober moest Happart weg zijn, of de CVP-Kamerfractie zou Martens en zijn ganse regering wegstemmen. U weet hoe het verder verging: de PSC greep het CVP-ultimatum aan om het voorontwerp van wet betreffende de taalkennis van mandatarissen in gemeenten met een bijzonder taalregemine, te kelderen. En daarmee viel de regering. Vlug werd er nog een verklaring tot herziening van de Grondwet gestemd en het Parlement werd ontbonden. De verantwoordelijkheid hiervoor ligt volledig en uitsluitend bij de kristen-democraten en het was de CVP die de lont in vlam zette, zogezegd omdat ze Happart niet langer kon gedogen. Ondertussen zit die al zes maand ongestoord langer in zijn zetel en ondertussen neemt de Bestendige Deputatie van Limburg, samengesteld uit CVP-ers en SP-ers geen enkel opzienbarend initiatief meer. De Gouverneur van Limburg, eveneens van CVPhuize doet dat trouwens evenmin. Dat was wel helemaal anders zolang er in Brussel een CVP-PW regering was. En ondertussen heeft Gabriëls, ook uit Limburg maar van de VU, al gezegd dat Happart mag blijven zitten tot januari '89, als 't maar voor de toekomst geregeld raakt, maar nu loop ik vooruit op mijn verhaal. Terug naar oktober '87 dus. Op 24 oktober, tijdens mijn Congrestoespraak stelde ik de volgende vragen, en nu citeer ik mezelf - met excuses - : «ging het wel over welles-nietes Happart, betrof het wel het beruchte wetsontwerp? Leefde niet veeleer de verdoken wil om het huidige liberaal getint sociaal-economisch beleid voortijdig af te breken en om het vervolgens om te gaan buigen? Denken we maar aan die christen democraten die allang gewag maakten van echte of vermeende

besparingsmoeheid, denken we maar aan de steeds duidelijker en luider klinkende ergernis over de liberale successen, aan de ergernis ook om de liberale vastberadenheid en vasthoudendheid. Begint het er niet naar te lijken alsof de belangrijkste en veelal liberaal geïnspireerde regeringsbeslissingen van augustus jongstleden door sommigen nooit echt gemeend onderschrevefl werden?», en ik vervolgde aldus: «Was men misschien bang voor de verdere inkrimping van de staatsuitgaven, vreesde men de consolidering van vroegere besparingen, schrok men terug voor de aanzetten tot privatisering die in 1988 alleen al zeven miljard had moeten opleveren? Dacht men misschien echt dat de belastinghervorming en de belastingverlaging ten belope van 80 miljard alléén en uitsluitend ons electoraal voordeel zou opleveren? Zijn dat misschien de liberale druppels geweest die het christen democratische gemoed deden vol- en uiteindelijk overlopen ?», om met deze woorden te besluiten: «een hinderlijk wetsvoorstel over zwangerschapsonderbreking opgeruimd, een al te liberaal herstelbeleid dat stilgelegd wordt, zou het kunnen dat daar de ware motieven moeten gezocht worden? Ik beschuldig niet. Ik stel de vraag, maar ik stel ze met klem omdat de gevolgen voor de bevolking rampzalig kunnen zijn». Vanzelfsprekend volgden verontwaardigde ontkenningen, we waren immers in verkiezingscampagne, maar waar staan we nu, zes maanden en zeven dagen later? De CVP verloor zes zetels en kwam ons op 13 december zelve voorstellen om de nieuwe Vlaamse Regering te vormen. Wij, die als enige Vlaamse Partij, 3 Kamerzetels wonnen, gingen daar grootmoedig op in. Wat de Nationale Regering betrof, kwam er eerst een PSinformateur die zijn opdracht besloot met de aanbeveling een Rooms-Rood Kabinet te vormen. Dan volgde Willy Claes, als Koninklijk Onderhandelaar en

ook hij bewandelde Rooms-Rode uitgeven en doen alsof ze bepaden. Toen hij stuitte op een spaart. ultimatum van de SP, en op een De SP is inmiddels zodanig njet van de CVP allebei in verlamd door het verlangen naar verband met de Vlaamse Execu- machtsuitoefening, dat de CVP tieve, gaf hij zijn opdracht terug. haar veel zal kunnen doen slikEn toen kwam Dehaene die ken en inslikken. En de VU, die na tien jaar voor het eerst gedurende een tweetal weken portefeuilles in het verschiet ziet echt informeerde. Inmiddels schitteren, zal ook wel geen raakten PW' en CVP akkoord lastige klant zijn. Dolblij met een over een Vlaamse Regeringsverklaring, werd deze aan de pers zogezegd Vlaams front. schikt ook zij zich naar de CVP en voorgesteld en zei Swaelen «croix de bois, croix de fer, si je erkent ze haar suprematie. Toemens, je vais en enfer» dat het gegeven, je moet het kunnen. Negen weken lang schaduwvoor vier jaar was. vechten, negen weken lang Dehaene zette zich inmiddels aan het preliminair, informeel en schijnmaneuvers, 't is een mooi nummertje. L'Etatvoorbereidend aan de praat hou- mediatiek den van vijf partijen: een Rooms- Spectaele op zijn best met J.L: als Rode ruggegraat, en de VU als «anti-held», blinkend onder de toemaatje. Vijf weken lang werd schijnwerpers, ruw in zijn uitspraken, zogezegd onverschillig er gezocht naar «een oplossing voor zijn imago, maar ondertusvoor de problemen die kunnen sen bezig aan een zorgvuldig voortvloeien uit een eventueel verschillende samenstelling van opgebouwde en angstvallig getiregering en executieven». Van mede show die precies tot doel meetaf äan sloot hij PW en PRL heeft vijf partijen te doen meeuit, van meet af aan stevende hij spelen in een toneelstuk waarvan af op een Rooms-Rode combina- zij de tekst, noch de uitkomst tie annex VU. En daarvoor bleek kennen. alles goed: het proberen in Heel deze show heeft daarenbodiskrediet te brengen van het ven tot doel te verdoezelen dat begrotingsbeleid en van Verhof- Dehaene, en met hem de CVP, de stadt, het degraderen van de sleutel tot de vorming van een communautarisering van het on- nationale regering in de hand derwijs tot een voorwendsel om spelen van de PSC en dus van de toch maar de samenstelling van PS of. nog duidelijker, in handen de Vlaamse Executieve te kun- van Gérard Deprez. en dus van nen wijzigen, het verzuipen van Guy Spitaels. Happart en Voeren in een globale Frank Swaelen mocht dan al het CVP-verkiezingscongres in lichstaatshervorming, het overhaast bespreken van die zelfde hervor- terlaaie zetten met zijn uitspraak ming. het bediscussieerbaar stel- over de misbaarheid van de PSC. len van het statuut van de zijn partij heeft alleszins niets wezenlijks ondernomen om de faciliteitengemeenten. En dat alles achter mediatieke en ' PSC te doen afzien van haar mediagenieke kunstnummertjes : weigering om de christen-democratische-liberale coalitie verder de wekelijke persconferenties te zetten. waarop de informele formateur steevast niets wezenlijks zegt, Herinner U maar de verkiezingshet buiten elke proportie opbla- avond aan franstalige kant. Geconfronteerd met het onmiskenzen van de psychologische baar succes van de Parti Socialiaspecten. Mijnheer Dehaene die het als een ste, verklaarden zowel Deprez als Gol dat de PS «incontournable», krachttoer voorstelt dat toppolitici en partijen überhaupt praten. dit wil zeggen «onontkombaar» Inmiddels werden de echt moei- was geworden, en allebei boden lijke kwesties almaar vooruit ze meteen hun diensten aan. Hun geschoven;· Mijnheer Dehaene overhaaste verklaringen leidden was duidelijk bezig aan het ertoe dat een nochtans essentieel ineenknutselen van een coup de aspect van de Waalse verkiezingsuitslag totaal de mist inthéàtre. De stuntjes, de psychologing. te weten het feit dat de PS gie, de kunstmatige vervaldata, de artificiële onderbreking van de absolute meerderheid NIET de gesprekstherapie, dit alles had behaalde, noch in de Franse één enkel doel: alle partijen Gemeenschap. noch in het Waals murw maken en inmiddels de Gewest. Spitaels ging onbetwist aandacht afleiden van het essen- vooruit. maar aUOOnkon hij niet tiële, te weten dat de CVP de uit de voeten. grote bocht aan het nemen is. Geconfronteerd met het aanbod regelrecht naar een coalitie met van zowel PSC als PRL, koos de socialisten, en duidelijk niet Spitaels begrijpelijkerwijze voor om hetzelfde beleid te gaan de zwakste, de kleinste en de minste moeilijke partner die al voeren. Maar daar was dus tijd voor maanden zoete broodjes aan het nodig. Omdat de CVP voor de bakken was. Hij koos dus voor de eeuwigheid werkt, doen zes PSC en deed hen vier van de maanden er nauwelijks toe, en negen regionale portefeuilles caomdat zij de Staat willen blijven do. een manier als een ander om te bezetten, eerder dan hem te . de PSC stevig aan de verlichten. doet het er ook niet klinken. De CVP heeft niets ondernomen toe dat tientallen miljarden ver- noemenswaardig loren gaan. De CVP zal ze wel om dit Rooms-Rede tij te doen


I

rs

keren wat, mij het Frans spreekwoord in herinnering brengt «qui ne dit mot, consent» ofte «wie zwijgt, stemt toe». Want dames en heren, spijts alle anders klinkende geruchten, werd de PW op geen enkele manier uitgenodigd voor wat dan ook in verband met de vorming van een nieuwe nationale regering. Wat sommige CVP-ers ook mogen insinueren, de waarheid is dat wij sedert 13 december nergens voor uitgenodigd werden. Logischerwijze volgt uit deze afwezigheid van elke uitnodiging aan ons adres, dat wij niets hebben geweigerd. Het is de CVP die de grote bocht maakt en het is evenzeer de CVP die de coalitieformule laat afhangen van Deprez en Spitaels. De gijzeling van de VU mag dit bedenkelijk feit niet verdoezelen. En alsof dit nog niet erg genoeg was, Dehaene en de CVP doen dit op een moment dat zijzelf de staatshervorming aan de dagorde

stellen, mét Brussel, met Voeren, met de randgemeenten, en met de financiering van gewesten en gemeenschappen. Niet alleen leveren ze zich uit aan de Francofonen, ze vinden het ook nog nodig meteen de ganse toekomst van Vlaanderen (Brussel inbegrepen) op het spel te zetten. Voorwaar een fraai acrobatennummer van een partij die de kiezers vroegen JA te zeggen. JA aan Martens (waar blijft Martens ?), JA aan het herstelbeleid (nu al herdoopt tot vernieuwingsbeleid) en JA voor Vlaanderen (nu op de onderhandelingstafel). Ik hou in alle geval mijn hart vast ook al weet ik dat de PW voldoende kracht en energie rijk is om alle lotgevallen het hoofd te bieden. Hierop vertrouwend en wetend dat ik ook op het LW mag rekenen. dank ik U voor uw aller aandacht.

Paulus verwerpt Plan-Dehaene voor Brussel Namens het Liberaal Vlaams Verbond (LVV) heeft voorzitter Camille Paulus scherp uitgehaald naar de plannen van formateur Iean-Luc Dehaene met het oog op de vorming van. een nieuwe regering. De mededeling verscheen in de pers op woensdag 13 april. Paulus stelt vast dat na meer dan 120 dagen steriel over en weer gepraat men voor de echte knelpunten verder dan ooit van een oplossing verwijderd is en dat de spanning tussen de gemeenschappen zelden zo groot was. Erger nog is dat de tegenstellingen aan de onderhandelingstafel de formateur tot voorstellen inspireren met nefaste gevolgen voor de Vlaamse gemeenschap. Het LW verwerpt in dit verband het plan van de formateur voor de hoofdstad. Brussel mag niet uitgroeien tot een derde gewest, naast Vlaanderen en Wallonië, maar moet als ontmoetingsplaats van de twee gemeenschappen en als hoofdstad van het land een eigen statuut krijgen, dat uiteraard anders moet zijn dan dat voor Vlaanderen en Wallonië. Het Liberaal Vlaams Ver-

bond verwerpt ook het voorgenomen paralellisme tussen het beschermingsmechanisme voor de nederlandstaligen in Brussel en de franstaligen in de Vlaamse randgemeenten met «faciliteiten». Even rampspoedig dreigt het te verlopen met de toekomstige financiering van de deelgebieden. Het LW waarschuwt ervoor dat wanneer de franstaligen niet bereid zijn voor meer regionale autonomie ook de daaraan gekoppelde financiële verantwoordelijkheid te dragen, een verregaande regionalisering volledig overbodig en zinloos is. Het doet een oproep tot alle Vlaamse verenigingen om ervoor te ijveren dat dringend een einde wordt gemaakt aan het huidig gesukkel dat het land dagelijks meer prestige-verlies bezorgt. Blijven dulden dat de crisis aansleept, is een aanfluiting van een gezonde democratie. Volgens het LVV zijn dringend nieuwe onderhandelaars nodig, die het staatkundig genie kunnen opbrengen om via een rationele benadering de grondslagen van een nieuwe unie te leggen.

Afrika, een geteisterd continent


In weerwil van de opsplitsing van Europa in twee door ideologische, economische en andere verschillen aan elkaar tegengestelde kampen en niettegenstaande - misschien wel dmk zij een ophoping van nucleaire en conventionele bewapening, biedt ons oude continent een wat bevreemdende, vreedzame aanblik. Zeker als de ver~:mg wordt gemaakt met de den van onrust overal elders ter wereld. Men denke slechts aan Latijns Amerikaa, de Phllippijnen en het Midden-Oosten met de oorlog tussen Irak en Iran, de golf va Islam-fanatisme en de bedreiging van de oliebevoorrading. Maar vooral Afrika is de bron van de grootste zorg. . Afrika, van oudsher «het zwarte werelddeeb, ingevolgde de huidskleur van zijn bewoners, wellicht ook omdat het mysterieuze donkere hart van Afrika tot in onze eeuw ontdekkingsreizigers en avonturiers bleef aantrekken. Thans echter is Afrika een continent, dat met uitzondering van de Noordafrikaanse bij de Middellandse Zee gelegen landen, zwart ziet van ellende. Oorlogen, staatsgrepen, epidemieën, hongersnood, bloedbaden, het behoort allemaal bijna dagelijks tot het nieuws uit Afrika. Nu mag het zijn, dat morbiede sensatiezucht zekere minder scrupuleuze perslui ertoe aanspoort alleen negatieve en nooit positieve aspecten te belichten. Maar ook wie deze correctie aanbrengt staat versteld van de onheilspellende Afrikaanse situatie, vooral omdat men maar al te vaak de indruk krijgt dat de problemen en kwalen er onuitroeibaar endemisch zijn.

Schuldenlast Onbekwame, corrupte en dikwijls ook onmenselijk heersende potentaten zijn niet in staat geweest er veel aan te verhelpen. De weinige uitzonderingen bevestigen alleen maar de regel. De tekortkomingen moeten nochtans ook voor een belangrijk deel worden toegeschreven aan de westerse en andere landen die een verkeerd bijstandsbeleid hebben gevoerd. Niet alleen omdat die bijstand hoofdzakelijk gericht was op het in stand houden van eigen invloeden en belangen en het handhaven van strategische steunpunten. Dat gaat als vanzelfsprekend gepaard met een overvloed aan wapens en militaire apparatuur. Maar ook de louter economische en met ontwikkelingsdoeleinden verleende bijstand schoot in vele landen het doel voorbij. Onmiddellijk na de dekolonisatie werd veel te boog gegrepen. met grootscheepse projecten die de mogelijkheden en de ware behoeften van de plaatselijke bevolkingen ver te boven gingen. Deze

vergissing, die nog altijd zwaar doorweegt, wordt thans algemeen toegegeven. Inmiddels echter hebben de Afrikaanse landen zich met schulden overladen. Lichtzinnig werden soms lcredieten toegestaan. Nu zitten zowel schuldenaars als schuldeisers met de kater. Op de onlangs in het Canadese Quebec gehouden conferentie van de «Franscophonie» (41 Franssprekende naties en gewesten) heeft het gastland Canada aangekondigd, dat het de schulden van zeven fransspre~nde Afrikaanse landen (Senegal, Zaïre, Madagascar, Kameroen, Congo, Ivoorkust en Gabon) zonder meer zou kwijtschelden. Het gaat om een bedrag van 240 miljoen US-Dollars (ca. 9 miljard B. F). Op zichzelf natuurlijk een niet onaardig sommetje, maar vergeleken met de overige schulden van de Afrikaanse landen aan vroeger koloniserende Europese landen, zoals Frankrijk en België, niet zo indrukwekkend. Op de francophone conferentie zei de Canadese minister van Buitenlangse Zaken, Joe Clark, dat Canade, de spons veegt over deze schulden, «omdat het een concreet gebaar wil maken na de beloften die gedaan werden door de deelnemers aan de Franssprekenden topvergadering» .

Speldeprik Al bij al blijft het een royaal gebaar, maar het bleef niet zonder sarcasme voor de andere deelnemers uit de welvarende landen. Voor Frankrijk was het een speldeprik. die denkelijk niet zonder reden werd toegediend. Frankrijk is vanzelfsprekend niet in staat tot een even grote mildheid. In de eerste plaats omdat de Afrikaanse schulden aan Frankrijk torenhoog uitstijgen boven die aan Canada. Maar ook omdat Frankrijk deze financiële verplichtingen sebrUikt als evenzovele banden die deze landen binnen de Franse invloedssfeer houden. En dus vergrootte de vorstelijke geste van Canada alleen maar de wrevel van de Franse regering, die van oordeel is dat Canada zich wat al tB vrijpostig gedraagt in de commerciële en politieke jachtgebieden die Frankrijk met francophoDB grandeur voorzichzelf heeft gereserveerd. Bovendien was er afgesproken, dat er met geen woord zou worden gerept over de staat van de mensenrechten in de Franssprekende landen van Afrika en Azië. Dat was wel geen dappere maar alleszins een practische beslissing, want Amnesty International had bij voorbaat in een rapport aangeklaagd, dat in tweederde van de landen die aan de oonferentie van Quebec deelnamen de mensenrechten worden geschonden door folteringen, terechtstellingen zonder vorm van

proces en andere vormen van landen hebben wel staatsapparamishandelingen van gevange- ten maar ontberen nationale sanen. Onde de geciteerde landen menhang. Regeeders. zelf degenamen de Afrikaanse een «ere- nen die beginnen met de beste plaats» in. bedoelingen, vechten wanhopig Tekenend voor de Afrikaanse tegen menselijke tekortkomingen toestanden was nog, dat de en talloze hinderpalen en worpresident van Burundi, Jean- den zo spoedig tot dictators, die Baptiste Bagaza, de conferentie eventueel door staatsgrepen en met alle een staatshoofd ver- burgeroorlogen worden verjaagd schuldigde plichtplegingen had om door andere dicatators te vervangen. betreden en er enkele dagen later ~den als een dief in de nacht vandoor «The Economist» besloot: «uit moest, omdat een militaire ooup eigen belang en uit menselijke in zijn V81T8 vaderland hem tot solidariteit moeten de rijken beeen politieke vluchteling had reid zijn om intelligente hulp te gemaakt, die moest gaan aan- verlenen waar en wanneer ze dat ~ppen om onderdak. kunnen. Maar mus in hun zetels geïnstalleerde TV-kijkers en AIDS krantenlezers doen er goed aan Alsof de economische tekortko- zich schrap te zetten voor het mingen, de plaag van de honger schrikbarend nieuws uit plaatsen en de natuurrampen, zoals soms waar ze voorheen nauwelijks jarenlang aanhoudende dr0ogte- over B_ehoordhebben. Hun eigen perioden, nog niet volstaan, heeft betrekkelijke welstand werd verhet Acuired Immune Deficlency overd dank zij inspanningen, Syndrome (AIDS) zich met zulk door de eeuwen heen, niet zozeer een beangstigende snelheid over van heersers dan wel door de Afrika verspreid, dat westerse trage groei van een samenhorigonderzoekers dch al beginnen af heidsgevoel. Wanneer dat instort te vragen of Afrika niet eerder volgt er iets hels». wordt bedreigd met ontvolking Een Afrikaans «antwoord» hierdan met overbevolking. Daar op werd gegeven door Olusegun komt nog bij, dat de informaties Obasanjo, voormalig president over AIDS nog altijd heel frag- van Nigeria, in een verklaring mentair zijn. Nochtans is over aan «Tbe Washington Post •. een aantal gebieden al voldoende Zelfs de Verenigde Staten, zo zei geweten inzake AIDS om zich de hij, ondervinden tegenwoordig grootste zorgen te maken. vooral dat er een vorm van onderlinge voor Afrika. Volgens Amerikaan- afhankelijkheid op wereldschaal ae inlichtingsbronnen zijn in bestaat. «Lang zal het niet meer delen van Rwanda 25 procent duren tot men zal inzien, dat de vande volwassenen aangetast en noodzaak om de Afrikaanse ecozou de helft van de bewoners van nomieën te versterken van essenKampala in Oeganda in de loop tieel belang is voor gezonde van de komende tien jaar aan de economieën in de Eerste WeAIDS-gesel kunnen sterven. reld». Wat de Afrikanen en hun Tal van Afrikaanse kinderen leiders betreft meende Obasano kregen AIDS via bloedtransfusies dat die nu maar eens eindelijk die waren toegediend om daar moeten leren dat «een onrechtmalaria veroorzaakte bloed- vaardige economische orde. niet armoede tegen te gaan. Maar ze met mythen en mooi klinkende kregen AIDS ingevolge besmet slogans kan omgebogen worden. bloed of injectienaalden. In Ke- Het inzicht groeit, dat een nieunia en Rwanda heeft AIDS onder we vorm van bijstand, zowel als de prostituees een ware ravage een nieuw leiderschap nodig zijn. De ontwikkelingshulp aangericht. wordt tegenwoordig meer en Omdat herhaaldelijk werd geop- meer op schaal van «de gewone perd, dat de oorsprong van AIDS mensens verleend en niet meer in Afrika zou kunnen liggen, uitsluitend op het niveau van reageerden Afrikaanse reBerin- soms megalomane heersers, die gen en politici aanvankelijk met theorieën en methoden hanteren verontwaardigde ontkenningen die in Afrika niet toepasselijk en censuur. Gezien de katastrofa- zijn. Afrika heeft stoutmoedige le ontwikkeling van de ziekte is en vindingrijke leiders nodig die er nu wel verandering gekomen eindelijk echte, eigen Afrikaanse in deze houding. strukturen opbouwen om de creativiteit en de energie van de Ahikaanse volkeren een kans «Helse» voorspeUing «The Economist», een gezagheb- geven. Uit overwegingen van bend Londens blad, heeft de eigen belang, historisch verleden ernst van de situatie beklem- en menselijkheid blijft Afrika een toond. Het wees er op, dat zekere prioritaire opdracht van Europa. Afrikaanse staten laat zijn ont- Maar gezien de verloren tijd en staan, binnen willekeurig getrok- de omvang van de problemen ken grenzen en met mensen van lijkt het heel erg op een wanhopiuiteenlopende stamverbanden, ge wedloop tegen de tijd. met weinig onderwijs en met economieën aie afhangen van de welddadigheid van de rijken. Die R.S.

Touwtrekken met drie


Onder hun gedrieën leggen de Verenigde Staten, de EEG en Japan beslag op een overgroot deel van de wereldeconomie. Helaas, de verdeling van die macht verloopt niet volgens lijnen van harmonie. Dat is niet in de laatste plaats te wijten aan ingrijpende wijzigingen die zich in de onderlinge verhoudingen hebben voorgedaan. Na de Tweede Wereldoorlog waren de Amerikanen de onbetwiste beheersers van het terrein. In een verstandige koppeling van grootmoedigheid en eigenbelang hebben de VS het vernielde Europa economisch weer op de been gebracht via het Marshalplan. En ook tegenover het verslagen Japan betoonden de Amerikanen zich verlichte overwinnaars, die er zich vlijtig op toelegden de Japanners de politieke en economische weldaden van het democratisch bestel bij te brengen. De resultaten hebben alle verwachtingen owrtroHen, dermate dat een groeiend aantaI Amerikanen zich in het licht van hun huidige problemen beginnen af te vragen of hun land destijds niet te ver is gegaan in mildheid en begrip. Zij beweren dat ze nu stank voor dank krijgen.

DEFICITS

Vanzelfsprekend zijn er in de VS nog heel wat anderen die weigeren dit demagogische pad te bewandelen en die lnzfen dat de Amerikanen zelf in belangrijke mate verantwoordelijk zijn . voor hun moeilijkheden. Heel wat Amerikaanse maaI8I:happijen hebben er altijd een punt van beleid van gemaakt om zich wereldwijd te .vettakken. niet alleen ten bate ftD bun afzet, maar ook met het oog op lagere lonen. Die uitwijking gaat nu nog door, o.a, naar Zuid-Oost-Azië. Maar ook in Mexico worden de goedkopere werkkrachten opgezocht. De produkten van die firma's werden naar de VS geëxporteerd, wat vanzelfsprekend bijdraagt tot het Amerikaanse handelsdeficit dat in oktober van vorig jaar de New YorIcse beurs tijdelijk in paniek bracht. En dan is er het verbazingwekkend begrotingstekort. Verbazingwekkend niet alleen door zijn afmetingen, maar niet minder omdat het die omvang heeft aangenomen onder de regering van president Reagan die de economische orthodoxie bovenaan zijn programma had geplaatst. De balans is doorgeslagen ingevolgde de reusachtige uitgaven voor defensie. Dat was een te voorzien risico, om van de VS «weer de sterkste mogendheid van de wereld» te maken. Ook

VS, Japan en EEG

worden de VS ervan verdacht, -dat ze de Sovjet-Unie, die er economisch nog oneindig erger aan toe is, wilden dwingen een ondraaglijk groot deel van haar middelen aan militaire uitgaven te besteden. Thans wordt aangevoerd dat hierdoor in de Sovjet Unie spanningen werden uitgelokt, die op hun beurt hebben geleid tot de opkomst van Gorbatsjov, de glasnost. de perestrolka en zelfs de in december laatstleden in Washington getekende akkoorden tot ontmanteling van de middellange atoomraketten in Europa.

«SHOPPINGPROMENADE VOOR VREEMDELINGEN»

Maar de anti-protectionisten mogen niet te vroeg victorie kraaien. Want nu heeft Dukakis, in een poging om zich tegenover Jesse Jaekson te «proftleren», onverwacht scherp de slogans van Gephardt overgenomen. Tijdens een toespraak in Milwaukee viel Dukakis hevig uit naar de regering Reagan, die hij ervan beschuldigde Amerika's toekomst te hebben verkwanseld «aan een troep defensie-contractanten, fusiemaniakken en kwieke leperds van Wan Street. Zij hebben, zo zei hij nog, «het BRAINDRAIN Amerika van Main Streel (van de Maar voor dit alles moesten de gewone, bonafide Amerikaanse VS dus ook een prijs betalen. in zakenman) veranderd in een de vorm van de hierboveo ver- shopping-promenade voor melde deficits, plus een instabie- vreemde investeerders». le dollar. En de degradatie van de Bovendien wordt in het Ameridollar van universele muntstand- kaanse Congres gewerkt aan een aard naar een in waarde vermin- nieuwe handelswet. Een gederde, onstandvastige munt beeft meenscbappelijk comité van het voor gevolg gehad dat meer en Huis van Afgevaardigden en van meer Europese en Japanse maat- de Senaat beeft een wetsvoorstel schappijen doordringen tot en klaar dat o.a. voorziet in: 1) zelfs de hand leggen op Ameri- maatregelen tegen de Japanse kaanse firma's. maatsdlappij Toshiba. omdat die Tegen de constante .brain gesofistikeerd defensiemateriaal drain. van de beste elementen beeft geleverd aan de Sovjetuit Europa eo Azië naar de VS, Unie; 2) een aangroei met 1 bestond er aan de overzijde van miljard dollars van de subsidies de Atlanlisdle Oceaan vanzelfvoor de Amerikaanse graanexsprelend geen bezwaar. Maar nu port; 3) meer regeriDgsuitbrindie vreemde invloed ook finan- gen aan werklozen die hun job cieel en economisch zichtbaar en verliezen «ingevolge concurrentastbaar wordt rijst er verzet. AI tie door invoen. Tevens wonlt zijn er dan weer niet weinig de registratie van de buitenlokale Ameribanse politici en landse eigendommen in de VS overlieden, die op plaatselijk oveswogen. Ook zijn er vom:stelvlak buitenlandse firma's en in- len in het Congres om een lijst vesteerders met open armen ont- van buitenlandse «handelsbarwngen. terwille van de werl:~ rières. op te stel1en, die even·scbafflng. tueel met invoerbeperkingen Tijdens verkiezingscampagnes kunnen bestreden worden. wordt de objectiviteit gemakkelijk het kind van de rekening. Het WOEDENDE REACTIES IN was onvermijdelijk. dat in de VS het Democratisch kamp de kwes- JAPAN In Tokio wordt woedend getie van de «oneerlijke buitenlandse concurrentie» zou aan- reageerd op de mogelijke sangrijpen om de Republikeinse cties tegen Toshiba. Men ziet dit Partij van president Reagan te als een Amerikaanse aantasting belagen. Een van de vele gega- van de Japanse souvereïniteit. De digden voor de Democratische Japanners beweren ook dat de kandidatuur voor het president- Amerikanen overdrijven. Het Amerikaans-Japans twistschap, Richard Gephardt, had punt draait om de levering aan van het protectionisme zijn strijdros gemaakt. Gephardt heeft de Sovjet-Unie door een nevenzich uit de Democratische wed- maatschappij van Toshiba (Tosloop teruggetrokken, zodat het hiba Machine Co.) van machines nu in hoofdzaak gaat tussen }esse voor het vervaardigen van ultraJackson en Michael Dukakis. Van stille schroeven, waardoor sodie twee heeft de zwarte dominee vjetduikboten móeilijker te ontJackson zich vooralsnog ver ge- dekken zullen zijn. Deze leverinhouden van de economische gen gebeurden tussen 1982 en discussie, terwijl Dukakis aan- 1984. Vorig jaar heeft de Japanse vankelijk slechts aandrong op regering aan Toshiba voor een duurtijd van een jaar een uitvoergematigde beschenningsmaatreverbod naar de communistische gelen. Bij de Republikeinen heeft Bob Dole, die protectie eiste voor landen opgelegd. En van een de textielindustrie, ook de af- districtsrechtbank in Tokio heeft Toshiba wegens onwettelijke tocht geblazen.

handel met de Sovjet-Unie een boete van, omgerekend, 16.000 dollars gekregen. Wat dan weer kwaad bloed heeft gezet in de VS omdat men daar deze straf veel te licht vond.

OOK DE EEG BOOS Ook de EEG heeft redenen tot verontwaardiging, maar die richt zich zowel tegen Japan als tegen de VS. De Europese Gemeenschap heeft namelijk krachtig geprotesteerd tegen een akkoord, dat Amerikaanse maatschappijen - met uitsluiting van andere buitenlanders, toegang geeft tot de Japanse openbare werken; Japan stemde ermee in om Amerikaanse maatschappijen te laten deelnemen aan offertes voor aanbestedingen van 14 openbare projecten, voor een totaal van om en bij de 17 miljard dollars. De vertegenwoordiging van de EEG in Tokio heeft dit Amerikaans-Japans onderonsje aangeklaagd. De EEG zal hierover zowel met de Amerikaanse als met de Japanse regering contact opnemen. De EEG-delegatie noemde het een «niet te excuseren» zaak, die volkomen in strijd is met het General Agreement on Tariffs and Trade (GATI). Harerzijds waarborgt de EEG inzake aanbestedingen wel de gelijkberechtiging voor Europese zowel als voor niet-Europese firma's. De EEG heeft er zich reeds eerder over beklaagd, dat Japan blijk geeft van een voorkeur voor handeJsafspraken met de VS omwille van het economisch en politiek gewicht dat de VS in de weegschaal kunnen werpen. *

*

*

In België zijn we heel goed geplaatst om de internationale bijdrage tot onze welvaart naar waarde te schatten. Maar de grotere partners in de EEG en nog meer de VS en Japan hebben heel wat meer moeite met het temperen en concorderen van hun universele aanspmken en van hun protectionistische neigingen. Al deze conflicten en belangentegenstellingen zijn onverrnijdelijke groeikwalen. In het verleden werden dergelijke overgongsweeën vaak met geweld van wapens «opgelost». Die methode heeft haar ondeugdelijkheid ten overvloede aangetoond. Daarom zijn alle betrokkenen veroordeeld om te slagen bij de moeizame en ongetwijfeld nog langdurige opbouw van een we.reldomvattend kader, waarbinnen de economie zich zo vrij maar ook zo rechtvaardig mogelijk verder kan ontwikkelen. R.S.

Ballard door Spielberg-Iens


Empire of the 'Sun: toch. de moeite waard Het was van meetaf een uitgemaakte zaak dat de schitterende roman van J.G. Ballard «The Empire of the Sun» binnen de kortste keren op het filmscherm zou komen. Dit prachtige boek. een van de meest opwindende die de laatste jaren op de Britse literaire markt kwamen, is nl. geknipt voor een goed filmscenario en Steven Spielberg liet er dan ook geen gras over groeien om de rechten' te verwerven. Te meer omdat hij zich persoonlijk heel gemakkelijk kon identificeren met de jeugdige held van het verhaal. de 12-jarige Jim Graham, die als het ware geobsedeerd is door alles wat met het vliegwezen te maken heeft. Het geborgen universum van deze knaap in volle puberteit. met een drang naar heroïek die typerend is voor jongens van zijn leeftijd, is anders heel beperkt. Hij leeft met zijn Britse ouders in het oproerige Shanghai van 1941. totaal onverschillig voor de onheilspellende gebeurtenissen en chaotische toestanden buiten de welvarende Engelse gemeenschap ter plaatse. Zowel in het boek als in de film wordt op unieke wijze aangegeven hoe de Engelsen niet het minste gevoel hebben om zich behoorlijk aan te passen «in het buitenland» maar liever op hun goed onderhouden gazons rustig golf spelen en minder rustige tuinfeestjes organiseren of er geen vuiltje aan de lucht is. Dit vrolijke, schaamteloos onbezorgde leventje (waarvan men ook een _indringende evocatie krijgt in «White Mischief»] komt tot een abrupt einde als de Japanse troepen hun invasie op gang brengen en paniek zaaien in de Chinese miljoenenstad. Die paniek en algehele ontreddering. dat ongeloof in de nieuwe werkelijkheid, heeft Spielberg meesterlijk weergegeven. De dolle angst van de opdringende mensenmassa die haar heil zoekt in een nutteloze vlucht. heeft Spielberg haast tastbaar gemaakt. Een krachttoer, die niet velen hem zullen nadoen. Van dát ogenblik af staat Jim die op dramatische wijze van zijn ouders gescheiden wordt «alleen in de wereld». Wat daarna volgt: de ruwe manwording in de gruwel van de Japanse interneringskampen

maakt «Empire of the Sun» zoals gezegd een van de sterkste' boeken van de laatste jaren maar in de weergave van dat complex proces schiet Spielberg kennelijk te kort. Hij kon zich niet geheel losmaken van het . «oorlogsavontuur voor grote jongens» om de onderliggende tragedie van een vroegrijpe knaap. die in tranen uitbarst omdat hij de herinnering aan zijn ouders niet meer kan oproepen en geheel ontredderd wordt bij de uitputtingsdood van zijn door het lot opgedrongen pleegmoeder in het Jappenkamp, meer reliëf en emotioneel impact te geven. Dat is bijzonder spijtig. omdat hij

hiermee ook de unieke kans liet liggen. na zijn onderschatte «The Color Purple», aan te tonen dat hij ook ernstige thema's met de vereiste volwassen «touch» aankan. Nu komt het -voor of hij bevreesd was de nachtmerrie-achtige passages van het boek in prangende filmtaal over te zetten. vooral omdat hij aan het idealiseren gaat waar zulks helemaal niet gewenst is. De vrijheden die co-scenarist Tom Stoppard zich met Ballard's roman veroorloofde, zijn overigens niet te tellen. Toch kan men moeilijk beweren dat «The Empire of the Sun» in de cinema een mislukte onderneming - is. Voor

degenen die het boek niet gelezen hebben. wat we hun vooralsnog stevig aanbevelen, is de film alleszins te rekenen bij de «betere» bioskoopervaringen. En dat zeker niet in de laatste plaats door de vertolking van de jonge Christian Bale als de wispelturige [irnmy. een vroegwijze. onhandelbare vlerk. die men vaak een flinke pandoering zou willen geven maar die soms ook weer vertedert door zijn kwetsbaarheid als eindprodukt van een irrealistische opvoeding. Een educatie, die in vele Engelse «public schools» overigens nog steeds als -de enig deugdelijke wordt beschouwd!

«Moonstruck» : een juweeltje

I?e beeldmooie Cher als Loretta Castorini met haar opera-minnende lover (Nicolos Cage) rn «Moonsttuck»: Italiaanse passie in New York «When the moon hits your eye, like a big pizza pie, that's amore», galmt de stem van Dean Martin over de klankband als de generiek van «Moonstruck» zich afrolt en de eerste beelden van New Vork zich koesteren in de -liefdevolle aftasting van Norman Jewison. «Moonstruck» is inderdaad via de amoureuze perikelen van de nog jonge Italiaanse weduwe Loretta Castorini en haar pittoreske familie één grote liefdesverklaring aan New Vork en al de bewoners van «Little Italy» in The Big Apple. Die Loretta verbergt onder een berustend uiterlijk een ongebreideld temperament, dat tot explosie komt bij haar eerste

ontmoeting met de viriele broer van haar verloofde, een saai en grijs heerschap met een haast pathologische moederbinding. De passies laaien zo hoog op. dat onheil niet kan uitblijven, maar zoals de maan veel romantische zielen in vuur en vlam zet, zo kan ze ook de gemoederen weer bedaren en er voor zorgen dat het gezond verstand de bovenhand krijgt op dolle escapades. Niet zo voor Loretta evenwel. die háár ware Iacob niet meer loslaat, hoewel alles er op wijst dat haar leven. zo niet meer grijs en monotoon, nu rijk zal zijn aan ontelbare hoog oplaaiende disputen. Waarbij de echtelijke sponde natuurlijk steeds het spanningsveld is, waarop de vrede in passievolle overdracht weer

getekend wordt, Italian style! Men kan slechts watertanden bij de gedachte wat een Anna Magnani van die rol zou gemaakt hebben. Welnu, de licht-ontvlambare Cher moet voor «La Magnani» bepaald niet onderdoen! Ze levert in «Moonstruck» een festival van vrouwelijke charme en kattigheid, dat gewoon verbluffend is door zijn levensechtheid. Een grootse prestatie. Een bijzondere vermelding verdient overigens ook de meeslepende soundtrack met zijn pakkende Puccini-uithalen, die schitterend de «highlights» van de plot begeleiden. «Moonstruck» is een juweel van een «kleine» film. «Con amore» aanbevolen!

F.PAPON

(c) Liberaal Archief - Kramersplein Gent

Recommend Documents