(c) Liberaal Archief - Kramersplein Gent

liberaal

(c) Liberaal Archief - Kramersplein 23 - 9000 Gent

Halfmaandelijks

--

97e Jaargang -

Nr. 9

Vlaams Tiidschrift Woensdag 15 mei 1974

Dubbele opdracht

wonnen die ontstaan is op het moment waarop de PVV als unitaire partij had afgedaan. De jongste maanden hebben sommigen in het LVV de vraag gesteld of de liberale Vlamingen nog behoefte De Vlaamse PVV is onder hadden aan een druk groep druk van het LVV tot stand als het LVV om te waken gekomen. Zij is geboren uit over de realisatie van onze de politieke wil, die in LVVdoelstellingen in de PVV. kringen tot uiting is gekoSedert het stichtingscongres men. Haar eerste schreden werden geleid door politici van de Vlaamse PVV heeft Senator Louis Waltniel die zelf uit de schoot van het het LVV zich minder vaak volgt staatssecretaris Poma LVV zijn gesproten. Vooral en minder scherp gemanials voorzitter van het LVV dank zij het Liberaal Vlaams festeerd dan zulks voordien Verbond en haar politieke het. geval was. o.p. In een korte, nuchtere toespraak heeft Louis--wsd't- leiders -;reeft de Vlaamse Een nuchtere kijk op de poniel herinnerd aan de in- PVV zeer snel de crisis over- litieke ontwikkeling noopt

Het Liberaal Vlaams Verbond heeft op zijn algemene jaarvergadering in aanwezigheid van verscheidene PVV-ministers en parlementsleden zijn wil bevestigd om, ondanks de gewijzigde toestanden, de taak verder te zetten die zijn leden zichzelf hebben opgedragen: de Vlaamse belangen in de liberale partij en de liberale: belangen in Vlaanderen veilig te stellen.

druk wekkende rol, die het LVV gespeeld heeft in de jaren zestig. Door de snelle evolutie die zich in de jaren zeventig voltrokken heeft, is het het LVV zijn doel zeer dicht genaderd.

elke waarnemer trouwens tot de vaststelling, dat vrijwel alle Vlaamse drukgroepen #'\ejongste tijd eerder op een laag pitje werden gezet, Of deze Vlaamse drukgroepen hun tijd hebben uitgedaan is echter niet bewezen. Integendeel. De opkomst voor de algemene vergadering van het LVV toont in ieder geval aan, dat de meerderheid der liberale Vlamingen nog duidelijk de noodzakelijkheid onderkent van een liberale Vlaamse formatie, die los van de parPiet VAN BRABANT (VerVOlg

ol!/:. 5)

De verslagen en toespraken van de algemene vergadering van het L.V.V. en van de Stichting A. Vanderpoorten vindt men op blz. 2 tot 6.

Van belang


fundamentele vragen, schermen de coöperatieven ermee dat afdoende waarborgen werden bedongen voor het behoud Met het bekendmaken van van hun zelfstandigheid. Behet akkoord van samenwerwust van de mate waarin deking tussen de christelijke en ze formulering kan gerelatide socialistische coöperatieven veerd worden, is daaraan t0emet het distributiebedrijf Dis- gevoegd dat de verbruiker extrimas, dat door Delhaize en tra zal beschermd worden o.m. Carrefour wordt beheerd. werd door ontleding van de te koop het probleem van de verhou- gestelde produkten in zelfding en de integratie van standige laboratoria en door de coöperatieve bewegingen in oprichting van een verbruihet bestaande sociaal-econokersvereniging door Distrimisch systeem nog maar eens InaS ... afdoend gesteld. Een beschouwing rond deze Paradoxaal genoeg toont het samengaan van de coöperatiebelangwekkende gebeurtenis ve bewegingen, die te pas en moet vertrekken vanuit het te onpas het zogenaamde kabesef dat de coöperatieven eind vorige eeuw werden op- pitalistische systeem afzweren, gericht met het doel de ar- aan hoe de arbeidersbeweging dichter naar een volledige «inbeidsklasse in de gelegenheid tegratie in het systeem», wordt te stellen de allernoodzakegebracht, een systeem dat men lijkste levensmiddelen aan te schaffen. De ideologische ach- beweert te bestrijden. tergrond van deze doelstelling Tot zo een situatie kan men kan omschreven worden als alleen maar komen door de ereen poging om door samenvaring dat de coöperatieve cikoop de arbeidersmassa uit de troen zodanig uitgeknepen is, greep te houden van wat we dat er zelfs geen druppel gemeenzaam het kapitalisme vruchtesap meer overblijft om zullen noemen. In deze dagen een alternatief uit te denken zou men een dergelijk initiavoor de grondig veranderde tief de alternatieve ..winkel consumptiesitua tie. noemen. En zeggen dat het precies derOrspronkelijk kenden de coögelijke organisaties zijn, die peratieven een met onbelangzich er herhaaldelijk op beroerijk succes, maar onder de pen de vooruitstrevende krachinvloed van de voortdurende ten in onze maatschappij te stijging van de levensstanzijn. daard enerzijds en de grondige veranderingen van de koopgewoonten anaerzijds (het oprichten van supermarkten, hypermarkten, shopping-centra, superettes, dis countwinkels, cash and carry bedrijven), ver- Wc:~tende dat de christelijke minderde de omzet van de en de socialistische coöperacoöperatieven aanzienlijk, in tieven elk voor 15 t.h. deelneeen tijd dat de consumptie ge- men in de N.V. Distrirnas en dat de resterende 70 t.h. gelijk voelig toenarr •... verdeeld is tussen Delhaize en De nieuwe verkooptechnieken Carrefour, wordt het duidelijk van de grote distributieketens dat het Distrimas uitsluitend lagen er aan de basis van dat te doen was om de kapitaalinde coöperatieven schaakmat breng van de tweede coöperawerden gezet. tieve bewegingen. Grotendeels ten einde raad verkozen de coöperatieve be- Daarmee wist Distrirnas het wegingen de pragmatische op- probleem van het kapitaaltelossing, die erin bestond zich kort, een ware plaag voor grote distributiebedrijven, op een te associëren met het distribuvoor haar bijzonder voordelige tiebedrijf Distrimas, zonder manier te omzeilen, gezien zich druk te maken over prinDelhaize en carrefour in alle cipiële vragen zoals : moeten omstandigheden de vennootcoöperatieven geïntegreerd schap overheersen. worden in distributiebedrijven, moeten coöperatieven dezelfde Dat was voor Distrirnas mogelijk omdat de coöperatieve beverkoopstechnieken toepassen, weging zich als geslagen honmoeten coöperatieven barnum den in de schoot van een tereclame voeren ? genstander kwamen leggen, die door de coöperatieven in een uiterste stuiptrekking nog slechts met woorden kon beAls alibi voor een gebrek aan een afdoend antwoord op deze streden worden.

De coöperatieven en Distrimas

Distrimos en de coöperatieven

Vooruitstrevend

10

Anderzijds toonde het distributiebedrijf aan niet vies te zijn om in de boot te stappen met verbale maatschappij vernieuwers, toch bij voorbaat wetende dat deze de kracht ontberen om fundamentele wijzigingen in de opties van de N.V. aan te brengen. Desondanks nog altijd geen afdoende reden om tot een monsterverbond met de coöperatieven te besluiten, ook al was dat «slechts» noodzakelijk om in staat gesteld te worden een stel nieuwe hypermarkten op te richten.

Armzalige Van Eynde Jos Van Eynde legt het er stevig op aan zijn politieke carrière te beëindigen als folklorist. (in een poging het jaar van de folklore enige injectie te geven?) De socialistische kopman, tot dusver wijd en zijd bekend om zijn bulderende krachtpatserstaal, heeft sedert het voorbije investituurdebat in de Kamér, zijn repertorium uitgebreid met een onuitgegeven circusnummer. Na de onderbreking van het Kamerdebat, ingevolge bomalarm, kwam Van Eynde naar de tribune en inspecteerde voorafgaandelijk, in een onverbeterlijke rechercheurstijl, het spreekgestoelte om na te gaan of de bom daar niet was neergelegd. Onnodig te vertellen dat het hele gevalletje heel wat hilariteit ontlokte bij de kamerle-

den. Het gelach was evenmin uit de lucht toen Van Eynde door het RW uitgedaagd werd om te bewijzen dat deze partij haar programma grotendeels had verloochend, zoals de socialistische co-voorzitter dat met veel tremelo's in de stem had uitgebazuind. Van Eynde keerde daarop zowaar naar zijn plaats terug om in zijn boekentas het RW-verkiezingsprogramma te zoeken ! Op vrij originele wijze leidde Van Eynde dan uiteindelijk zijn ratelende tussenkomst in

met te zeggen dat de taalpartijen Tindemans hebben gevangen om hem later te hangen, en dat de «periodieke onthouding» van de regionale partijen de enige houding was, die zij durven aannemen. Voldaan over zijn eigen vondst riep hij tot de CVP-voorzitter: «Wat een stijlfiguur, hé, mijnheer Martens». Af te leiden uit de reacties van de kamerleden, scheen echter niet iedereen deze geestigheden van Van Eynde te willen begrijpen. Ook al ~ag Jos Van Eynde beweren dat hij, als het ware, verjongt telkens de BSP op de oppositiebanken terecht komt, met een dergelijk armzalig vertoon bewijst Jos noch de BSP, noch 's lands instellingen, enigerlei dienst. Van een oppositieleider verwacht men in een investituurdebat nu eenmaal wat anders dan wat uitgehold slogangebrul.

Waarom P. Descamps niet ? Onder deze titel vroeg La Libre Belgique zich af waarom de nationale voorzitter van de PVV-PLP, P. Descamps, geen deel uitmaakte van het minderheidskabinet Tindemans. Het blad meende te weten dat aan de PVV-PLP voorzitter de portefeuille van Landsverdediging werd aangeboden. De h. P. Descamps zou voor de eer bedankt hebben, omdat, naar het hem voorkwam, het de voorkeur verdiende aan het hoofd te blijven van de nationale PVV-PLP. Op een ogenblik dat én PVV én PLP deel uitmaken van de regering. ziet P. Descamps het als zijn belangrijkste taak de cohesie tussen de liberale krachten in dit land te helpen verstevigen. Alzo bevestigt P. Descamps zich in de nationale PVV-PLP voorzitters zetel , die mocht hij ertoe besloten hebben tot de regering toe te treden, statutair bestemd zou zijn geweest voor een Brusselaar. In voorkomend geval leek het niet onwaarschijnlijk dat de nationale voorzitterszetel, in navolging van wat bij de CVPPSC gebeurd is, onbezet zou zijn gebleven. Want wie aan Vlaamse kant zou kunnen gedogen, dat een grillige franstalige Brusselaar aan het hoofd van de nationale leiding zou komen, ook al wordt de functie van nationaal PVVPLP voorzitter met de dag minder en minder duidelijk.

Van belang


LVV - Voorzitters

K. Poma

)

Nooit

H. Vanderpoorten

L.

Het mag als een hulde aan het LVV worden beschouwd, dat daaruit nieuwe krachten moet putten, om haar rol van politieke drukgroep, door' te drukken en die in essentie ge-voortdurend ij veren VOOI" de richt moet blijven op het verwezenlijking van de Vlaamse eisen, de gelijkberechtiging binnen het Belgisch staatsverband en het streven naar de verwezenlijking van een vooruitstrevende sociale politiek in het kader van de economische expansie. Tevens is het een geruststelling te weten dat de drie LVVvoorzitters, bezield door de humane beginselen van het liberalisme, voortdurend in de bres zullen staan om, gematigd maar volhardend, de Vlaamse ontvoogding binnen nationaal en ruimer verband te helpen voltooien. Alzo kan in deze regering het LVV in zijn new-mk sterker dan ooit worden uitgebouwd,. als schakel tussen de Vlaamse liberalen en zij die de politieke werkelijkheid dagelijks beleven.

trna«

eleer

De bijzondere belangrijke rol die het LVV heeft gespeeld bij het tot stand komen van de Vlaamse PVV, wordt in de samenstelling van het minderheidskabinet Tindemans geconcretiseerd door de aanwezigheid van de oud LVVvoorzitters H. Vanderpoorten, L. D'Haeseleer en K. Poma, respectievelijk als minister en staatssecretarissen.

genoeg

Een beperkt geheugen is in de politiek een zalige tekortkoming. Maar dit defect in de grijze hersenstof kan natuurlijk ook kunstmatig worden aangekweekt. Karel De Witte bracht er in «Gazet van Antwerpen» een typisch staaltje van. Onze collega noemt het in een commentaar, «onbegrijpelijk dat Vlaanderen een vrijzinni~ minister voor onderwijszaken krijgt, terwijl Wallonië, waar de scholen relatief sterker staan, een P.S.C.-minister krijgt:.. Maar Kareltje weet. verdomd goed dat: - Het vrij onderwijs, ook als het voor 100 t.h. door de gemeenschap zal betaald worden, nog steeds zal staan op zijn «totale onafhankelijkheid» ten overstaan van de staatsoverheid en zijn eigen inrichtende macht derhalve niet in de plaats van de staat kan treden. - Onderwijs en Cultuur, traditioneel onder het gezag van de vrijzinnigen in de regering, destijds met instemming van de socialisten gescheiden werden, ondanks liberaal (én socialistisch) protest. - De sector Cultuur, gelet op de voortschrijdende autonomie der landsdelen en dank zij ruime financiële middelen voor een goeddeels nog braakliggend

en niet politiek verkaveld» terrein, heel wat meer materiële en electorale mogelijkheden biedt. Het vrij onderwijs daarenboven op het stuk van personeelsbeleid volkomen vrij is en niet te klagen heeft over het aandeel dat katholiek gev 0 r m d e onderwijskrachten meer bepaald in het rijksonderwijs toebedeeld krijgen. De bewegingsvrijheid van de onderwijs-minister door het Schoolpact s ter k beperkt wordt, wat ten opzichte van het vrij onderwijs ruime wet-

-

telijke verplichtingen en waarborgen schept. De bedoeling van zijn stukje is de C.V.P. nu ook nationale opvoeding toe te schuiven. uiteraard zonder de verplichting Cultuur los te laten. Op die manier Cultuur en Onderwijs weer versmolten kunnen worden, maar dan in katholieke handen. Het is niet slecht gevonden. Maar daarvoor zijn de liberalen niet tot de regering toegetreden. Of wilde Kareltje al vuur stoken vooraleer het kabinet de parlementaire arena betreed t ?

KIESSTELSEL EN VERTEGEN"100RDIGING (Vervolg

pan bl.:. 91

De kiesdeler zou het quo tien t De voorstanders van die me- zijn bekomen door de deling thode verwijzen naar het Ne- van het totaal der geldig uitgederlands systeem waar een re- brachte stemmen door het aangerlngsvorming steeds een tal zetels welke in het land te begeven zijn. moeilijke bevalling is. In de huidige stand van onze A priori moet men niet uitsluiten dat een correctie zou kungrondwet en wetgeving bestaat dit gevaar niet vermits de kies- nen aangebracht worden door deler niet op nationaal niveau het bepalen van een zekere kieswordt bepaald, maar wel op drempel die onbeduidende formaties zou weren. Wij zijn ons het niveau van het kiesarrondissement met mogelijkheid tot daarbij wel bewust van het feit uitbreiding tot de provinciale dat dergelijk voorstel een grondgrenzen door middel van de wetsherziening vereist. apparentering. Dit voorstel zou derhalve een bijkomend element zijn voor Indien nu de publieke opinie het dossier tot aanvulling, mits het niet volkomen rechtvaareen grondige voorbereiding. dig zou vinden dat een partij van de onvoltooide symphonie die in totaal 50.000 stemmen die tot stand kwam met de verliest toch een zetel bijwint, maar men anderzijds het be- grondwetsherziening van 19681971. zwaar zou willen afwenden van de Nederlandse snipperpartijProf. Dr. W. LAMBRECHTS en, kan gedacht worden aan Docent U.I.A. volgend systeem.

Ong,'.e',ijk maar waar Per liinvliegtui, naar MALLORCA yan 1 tot 15 juni 1974 8 •• NEGRESCC - Playa de palma - alle t1.bMI llaaers _t bad, lerras - met zwa.1IIad ea uaaispleio

e" zeezlcbt

VOLSTREKT ALLES INBEGREPEN -

Yliectllic been ea &eruc traaslert yaa l_htunD naar hetel en ter •• YelletliC JellSivo, takRa en dIe..suo iDWrreJlen

-

TOESLAG

.a.

B&A."iDSTOF

SLECHTS : 8.G88,·Fr. per persoon J[iad~rea 1.5M,-Fr. V_

Z &0& 1Z jaar

: op de kamer "an

iDscllrijYiacea : LOTUS REIZEN N.V. Korte SieD traat 26, Aulwerpeo Tel 13/33.1.2.71 BORNEM. s-.straal Tel t3/18.%4.45 MEC Ht:LF.N , BJauw ••••• Tel. UI5/153.10

de ouder

'Ier,. B 1305

54 Vert. t.raat

B 1315

•• V~rc. A 1315 GB lU9

11

Liefdevolle

nostalgie van Sidney

HOLLYWOOD'S (c) Liberaal Archief - Kramersplein 23 - 9000 Gent

Soms hoort men wel eens vertellen dat het starsysteem dood is maar geloof daar maar niets van. Echte filmsterren worden nu beter betaald dan ooit voorheen en ze hebben ook véél meer invloed dan vroeger. Als de filmstar «dood» is dan zou ik ook op die manier willen «doodgaan»! Aldus de gezaghebbende Amerikaanse cineast John Frankenheimer, realisator van o.m. dmpossible Object» en «The lceman cometh». Laat het waar zijn dat Hollywood. niet meer is wat het was, dat het Amerikaanse filmmekka veel van zijn toverglans heeft verloren, het door Louis B. Mayer en andere oppermachtige studiobonzen zo stevig uitgebouwde vedette-systeem is nog lang niet aan zijn laatste adem toe. Het is niet voor niets dat talent-scouts overal ter wereld druk in de weer zijn om gelijkwaardige remplacanten te vinden voor «legenden» als Garbo, Clark GabIe, Errol Flynn, Tyrone Power en dichter bij ons Marylin Monroe. Vedetten wier naam alleen al op een poster volstond om de bioskopen te laten volstromen, zelfs als de film zelf niet zo bijster veel te betekenen had.

Pollack

MOOISTE JAREN))

«

ciële» kans te geven. Dat hij het goed voor had bewijzen de cijfers in «Variety»: «The Way we were» breekt in Amerika momenteel alle rekords. Dit enorme publiek succes is voor vele critici voldoende om over Pollacks jongste produktie een opvallend gereserveerd oordeel uit te brengen. Sommigen gaan hierbij zelfs zover dat ze het vakmanschap van de cineast in twij fel trekken, net of Pollack geen artistieke réussites als «They shoot Horses, don't they h en «Jeremiah Johnson» (met dezelfde Robert Redford ! ) op zijn actief heeft. Zo «The Way we were» voor de oppervlakkige filmfan al de thrills van een groots opgezette Hollywood - produktie mag hebben, al de trucjes van een «onmogelijke» liefdesgeschiedenis, waarin vroeger Charles Boyer en lrene Dunne zouden getriomfeerd hebben, dan kan het de dieper graven-

de bioskoop-bezoeker (én criticus ) toch niet ontgaan dat Pollack, geheel in de lijn van het thans opgeld makende veertiger-jaren-sentiment, een bijzonder aantrekkelijke film heeft gerealiseerd, waarin hij op indringende wijze en met een tedere nostalgie ook terugblikt op het intellectuele New Vork en Hollywood van kort vóór en onmiddellijk na World War Il. De tumulteuze love story van een linkse militante (Streisand) met een uitgesproken Fi tzgerald achtige scenarist (Redford), een romance als een immer dreigend onweer, trillend van elektrische aantrekkings- en afstotingskracht, is voor Pollack de sterke leidraad voor het opzetten van een . heimweevolle comedie, een meeslepende retrospectieve, vol zachte ironie. Maar tevens gelardeerd met scherp geobserveerde intermezzi als bv. de door Joseph McCarthy op gang gebrachte hek-

senjacht tegen de «commies», die zo fataal zou blijken voor het toen al zieltogende Hollywood, dat toen al zijn aandacht nodig had om de door de televisie geslagen wonden te likken. Net als Peter Bogdanovitch in «The last picture Show» en George Lucas in «American Graffiti laat Pollack in «The Way we were» zijn grote liefde blijken voor het medium film en vooral voor de periode waarin dat medium het hof werd gemaakt als een capricieuze courtisane. Wie niet van het Hollywood van de briljante jaren met al zijn tot dagdromen aanzettende extravaganties heeft gehouden, zal waarschijnlijk ook ongevoelig blijven aan de nostalgieke charme van «The Way we were» - «Onze mooiste Jarenen zeker die van Hollywood... \

F. PAPON

Zij hadden niet alleen sex-appeal maar ook en dát was voor de Hollywood-tsaren stukken belangrijker een ijzersterk box-office-appeal. Er zijn er niet veel meer die aan die ideale voorwaarden voldoen. Des te machtiger en te wispelturiger voelen en tonen zich de «vedetten» die deze Sunset Bouvard - traditie glorieus voortzetten. Neem nu Barbara Streisand en Robert Redford bv. Het was bepaald geen toeval dat de producer Ray Stark hun talent én pubtic-appeal verenigde om Sidney Pollaks jongste film «The Way we were» ook een ecommer-

12

Redford en Streisand de Marx-Brothers.

tijdens

een gekke Hollywood-party,

die bedoeld is als hommage aan

Jaarverslag Stichting Arthur Variderpoorten


Wij redden het nog steeds niet

Ine

I

I

RlI I

-::l=~rker, Cop, bracht het jaarverslag voor, in afwezighei~ van voorzitter I..• eo Siaens, met opd in :::' Jap~

L

--1

De Stichting Vanderpoorten kon vorig jaar enkel dank zij een buitengewone en eenma1ige subsidie overleven. Een der belangrijkste redenen voor de stagnatie is de grote vertraging die het uitbetalen van de subsidies vanwege de Dienst Volksontwikkeling van het Ministerie van Nederlandse Cultuur kenmerkt. Toch blijkt daarin een zekere kentering te komen in de laatste maanden. Wellicht is het collectief protest van de socio-culturele organisaties van alle strekkingen aan deze gunstige evolutie niet vreemd. Het tijdsverloop tussen uitgave en subsidie dient nog ingekort , zodat men de toelagen voor de in 1973 gedane kosten nog in de loop van dit jaar mag verwachten. De hoge kosten van het blad Volksbelang, en de gestegen kosten van de televisieuitzendingen, terwijl de terugbetaling vanwege de B.R.T. even laag bleef als vroeger, bevorderen de vlotte werking evenmin.

Nederlandse Cultuur verwacht blijkbaar van een publikatie voor volksontwikkeling een onleesbaar, droog, technisch blad. In elk geval weigert Volksontwikkeling «Volksbelang. te erkennen als ,een uitgave voor vonningswerk zodat van de hoge kosten geen cent gerecupereerd wordt. Deze post op de begroting stijgt voortdurend: de verzendkosten per postabonnement b.v. bedragen nu precies het dubbele. De T.V.-uitzendingen vormen verreweg de belangrijkste activiteit en de grootste post op het budget, groter nog dan de eveneens gevoelig stijgende post voor de statmedewerker. De Stichting kan niet méér betalen dan de B.R.T. teruggeeft,

2

raal Socio-Cultureel Beleid werd eveneens opgenomen in het bestuur. Tot slot werd de onlogische toestand rechtgezet, dat de hoofdredacteur van «Volksbelang» niet bij de beslissingen betrokken werd : ook de h. Strieleman vervoegde de Raad.

en dat is minder dan de helft van wat een uitzending van een half uur normaal aan ons nationaal zendinstituut zelf kost. Begin 1974 kregen de makers van gedachtenprogramma's een mysterieus schrijven van directeur-generaal Paul Vandenbussche, waaruit moest blijken dat zowel de partijen als de verenigingen voorlopig geen zendtijd meer kregen, tot het probleem van de Vlaams-nationale programma's opgelost was. Wél zou dit gecompenseerd worden met de toekenning van zendtijd aan de vormingsinstituten van de politieke partijen, om de partijdoctrine toe te lichten. . Een tweede fase is voorzien om de levensbeschouwelijke gastprogramma's te herstructureren, maar de brief vermeldde geen termijn. Intussen werden de uitzendingen van januari en februari alvast opgeschort. Wel beloofde de B.R.T. een verdubbeling van de subsidie, maar dan in de onderstelling dat wij de uitzendingen in kleur zouden verzorgen. Nu kost het maken van een kleurenfilm meer dan het dubbele van zwart-wit, zodat van deze onzinnige eis werd afgezien : de Stichting krijgt nu ongeveer 30 t.h. meer. De nieuwe regeling staat blijkbaar nog niet volledig op punt, vermits nu de partijen tijd te verdelen krijgen ten bate van hun vormingswerken, in de vorm van de reeks «Standpunten». Alleszins krijgt de Stichting op dit ogenblik minder antennetijd dan vroeger, in afwachting van een herstructurering, die wie weet wanneer zal ter sprake komen ... In de loop van het voorbije jaar maakte zij een aantal infonnatieve achtergrond programma's over voortdurende vorming, krediet uren , sociaal toerisme, derde leeftijd, liberale gezondheidsinstellingen, de positie van de vrouw, de liberale jeugdsector en een herdenkingsprogramma over 60 jaar liberalisme in IVaanderen. Volgens officiële cijfers van de Dienst voor Kijk- en Luisteronderzoek van de B.R.T. bereiken deze uitzendingen gemiddeld ongeveer 180.000 kijkers, weliswaar weinig in verge-

De stafmedewerker volgde g~ durende een deel van vorig jaar in Nederland een bijzondere bijscholingscursus voor staffunctionarissen in het vormingswerk. Dit resulteerde hij in een tweetal brochures: «Het Educatief Systeem in het Cultuurbeleid morgen» en zijn proefschrift tot het behalen van het getuigschrift: «Vormingswerk en politiek».

!ijking met toppers als «spel zonder grenzen», maar toch voldoende om van een reëel vormende taak door middel van het televisiemedium te mogen spreken. Toch weigert Cultuur de T.V.uitzendingen te beschouwen als activiteit, in het jaarverslag.

Nieuwe raad van beheer Zonder voldoende financiële back-ground is enig risico bij het uitstippelen van de jaarprogrammatie op zijn minst af te raden. Toch kon een beperkt kader jonge mensen uit de verschillende provincies bijeengebracht worden in enkele kaderdagen. Uit dit groepje vertrouwensmensen koos de Raad van Beheer een tweetal, de heren Bosmans en Vuijlsteke om zichzelf te herstructureren. Minister Vanderpoorten aanvaardde het ere-voorzitterschap. De h. Leo Siaens, directeur, volgde hem op. Terwille van de betrekkingen met de PVV en het Liberaal Vlaams Verbond, aanvaardden voorzitters Grootjans en Poma elk een ondervoorzitterschap. Piet Van Brabant, afgevaardigde van de Stichting in de Raad van Beheer van het Coördinatiecentrum voor Libe-

De cursus kwam de professionalisering zeker ten goede, maar beperkte alvast zijn werktijd tot drie vierde. Wanneer dan eindelij k de voorbereiding kon beginnen van een studieweekeinde over de gewijzigde verhoudingen na de energiecrisis, een weekeinde over sensitivity-training en een studiedag voor leraars maatschappeljke vorming brak de plaag van de autoloee zondagen uit, om kort daarop plaats te maken voor de regeringscrisis en voortijdige verkiezingen. Eén en ander werd dan maar verschoven tot later, al is uitstel natuurlijk geen afstel. Het archief blijft nog goede diensten bewijzen. De massa's boeken, bijna vergeten op de zolderkamers aan de Circusstraat te Brussel, werden van onder het stof gehaald en vormen een belangrijk historisch archief. Het wordt de jongste maanden druk geraadpleegd door studenten die jaarwerken of proefschriften wijden aan één of ander aspect van het Vlaams liberalisme. Het meest op prijs gesteld initiatief van de Stichting Vanderpoorten was zeker de uitgave van het Liber Amicorum Albert Maertens ter gelegenheid van het 60-jarig bestaan van het L.V.V. en als hulde aan de stichter van de organisatie. Dit merkwaardig boek bevat nog een Inleiding van de hand van Prof. Van Werveke, die deze week te St.-Denijs-Westrem overleed.

(

(


Marcel Van der Bruggen :

Coördina tiecentrum vraagt Liberale Cultuurminister

Nieuwe VOOI'Iitter L. Waltniel

Staatsst"('ret:uis voor het I.eefmilieu Kar"" POIlla diende ontslac in ~s 1'oorzitter van het L.V.V.

~ien de korte perielle tllSSen ft l'OI"IIline van de reg-erlne en de ~e_ vereadering kwamelI reen kandidaturen voor deze functie binnen.

BiJrevoIc werd senator Leuis Waltniel ait Ninove, omIste en eerste onclervoorzitter, ad , terim met het voorzitterschap belast.

In zijn dankweerd leeft hij de nadrwk op lIIe rol van het L.V.V., dat als drukkingsgroep zijn hoogtepunt voorbij is sedert de Vlaamse PVV werd opgericht. Toch kan deze drtlkkinp~p nog een belan«rljke rel spelen als speet'IIunt In de rue vaa de Partij. w&nneer de re~_ine witrewerkt al •••• orden. atdn de b. Waltalel. Rij Woelde een baitenre_e ai&'emene ftII'C:uln-inc in et najaM' _ een de" itieve -atter te 11:'- en v_ral ••• een pl'ocraDlma.schets voor de werkinC en de structuren van het L.V.V. 1'_r te le&,cen.

De eerkasenen Drie bOOid ten per pl'Ovincie werden door de al~ne Wl'I'aderiag aan~uid om te Iletelen in het Reofdbestuur van het L.V.V. Antwerpen : Goldwasser Maroel, R.emael Raymond, Verschueren Ronny. Brabant: Matthiewis Jan, Scholl rt Willy, Neyts Freddy. Limburg. Germeys Frans, Guffens Paul en Feraille Amaury. Oost-Vlaanderen Mannekens Georges, CoBe Georges en Eeman .Jan. West-Vlaanderen: DegraW Henri, Denys Henri en B6ssuyt Gilbert .

rMa~v~e~;ï

I I

gen, zendingsgelastigde bij het Ministerie van Nederlandse Cultuur handelde over de erpnisaties aangesloten bij het Coördinatie-

I---

centrum.

niet erkend, op een totaal van Il5 erkende organisaties. Mea ziet de verhouding voor vertegenwoordigingen in de adviesorganen. De liberalen hebben no!;' geen efficiënte werking 0 volgende domeinen : beg"eleiding van gehandicapten ~ milieuproblematiek ; buurtwerk en opbouwwerk. Zij moeten uitmaken of zij vitaal genoeg zijn om elk facet van de maatschappij te bestrijken. Enh'le organisaties leverden een bijzondere inspanning om te evenaren of te overtreffen wat in de andere ideologische groepen gebeurt : ze wist Felint op te klimmen van 5 tot 70 maatschappijen.

I

I

I

-

Het komt er vandaag op aan nuchter te ontleden hoe de gunstige vooruitzichten van vorig jaar verwezenlijkt zijn en welke nieuwe mogelijkheden er thans bestaan. Voor de toekomst dient niet alleen de bestaanszekerheid van de koepel en zijn organisaties verder uitgebouwd maar vooral zijn doeltreffendheid naar binnen en naar buiten bewerkt. Hierin speelt zijn samenstelling een 1"01. Wij zijn gestart met twaalf o~'anisaties waarvan de activiteit op het hele Vlaamse gebied gericht is of zou kunnen zijn. Slechts twee llberale organisaties Het Willemsfonds er de Stichting Vanderpoorten - waren door Nederlandse Cultuur erkend en gesubsidieerd, temidden van de 117 verenigingen in de volwassenensector. De twee erkende verenigingen ontvingen samen Q,7 t.h. van de Rijkssubsidies r die sector.

Het Liberaal Radio. en Televlsie-instttuut organiseerde druk bijgewoonde kaderdagen en voorbereidingscul'Susscn voor deelnemers aan B.R.T.-examens. De kaderwerken in de bonden van de gepensteneerdea verlopen uitstekend, Werknemerswelzijn en de Vrouwenbeweging" zullen in de komende maanden een deel van de eindeloze mogelijkheden op hun terrein realiseren. Het gaat hier om het Liberaal Radio en Televisie-Instituut ; de Vrouwenorganisaties; de Liberale Bonden van Gepensioneerden; de Federatie van Liberale Muziekmaatschappijen; Werknemerswelzijn ; het Kaderinstituut Omer Vanaudenhave en de Koepel zelf.

In het verleden werd immers Gunstig was de bereidheid tot te veel geklaagd geen subsidies samenspel van zowel onze meer te ontvangen terwijl veel van traditionele verenigingen als onze organisaties ze eigenlijk van tie nevenorganisaties van nooit hadden gevraagd. vakbond en mutualiteit en de Twee nieu we organisaties sloamateuri tische kunstbeoefe- ten aan : de Liberale Turnbonning. Zij kwamen er toe hun den en Zomerzon, groepering aktiviteiten te heroriënteren op van alle liberale verenigingen moderne vonnen van socio-cul- die zich beEigfwutlen met soturele activiteit. Ten slotte ciaal toerisme. Deze laatste slaagden zes verenigingen met werd inmiddels erkend door het de hulp van de staf van de Commissariaat-generaal voor koepel er in zich met hun acti- toerisme. viteiten en dossiers in orde te De koepel telt thans dus 14 stellen, I:od.at een erkenning verenigingen waarvan 6 nog lBo~lijk werd.

Er is echter Ot\k een keerzij"e aan al dit positiefs : verenigingen die niet of onvoldoen"e werken aan de top. plaatselijke afdelingen die niet kunnen starten of in hun activiteit tegengewerkt worden, het misbruik van de culturele verentging als wipplank, wegens een nog onvoldoende gemotiveerdheid in de liberale rangen over de functie en het belan!;' van de socio·culturele activiteit. De koepel \\;1 deze motivering stimuleren en tegenover de nederlandstalige Cultuurraad en het departement van Nederlandse Cultuur de liberale beleidsopties duidelijk formuleren. De culturele organisaties kunnen zeker niet klagen over het deel van hun desiderata die in het partijproJ;'1'amma worden epgenomen of in de co missies van de Cultuurraad verdedigd, maal' wat minder mee-

3


valt is de manier waarop tijdens de kiescampagne de socio-culturele problematiek behandeld wordt. Nochtans is de finaliteit van de welvaart de kapitale vraag ; de socio-culturele vorming is niets anders dan een weg om die welvaart mét de burgers om te zetten in een betere kwaliteit van het persoonlijke- en het gemeenschapsleven. De ministers van Nederlandse Cultuur hebben steeds hun persoonlijk stemmenaantal meer dan verdubbeld, wat alleszins het electoraal belang aantoont. EEN LIBERALE CULTUURMINISTER

Het is normaal dat een koepelorganlsatie als de onze erop rekent dat de gemotiveerdheid in liberale middens ooit groot genoeg zal worden om dit departement op te eisen.

Cultuur vormt nog steeds de wisselmunt voor Nationale Opvoeding. Er zijn in een tweeledige contexst twee argumenten om Onderwijs boven Cultuur te verkiezen : het menselijk argument dat vele leerkrachten en kandidaat-leerkrachten onder de vorige ministers geen rechtvaardige kansen kregen, en de onaanvaardbare rode politisering van het officieel onderwijs waardoor de expansiemogelijkheid en de geloofwaardigheid ervan zijn aangetast. De officiële school had wellicht de basis van een pluralistische gemeenschapsschooI kunnen worden zonder de drieste en kleinzielige bezetting door één ideologie. Nederlandse Cultuur is nochtans twaalf jaar in handen van dezelfde partij. Is dit nog gezond ? De visie van één strekking is gedurende een dozijn jaren omgezet in een beleidspatroon waar de andere visies niet meer buiten kunnen, zodat deze strel(king het status quo nastreeft. In de krachtlijnen van de formateur volstonden dan ook 10 lijnen voor Cultuur. Is een departement dat radio en T.V. beheert niet belangrijk? 230 moderne, goeduitgeruste jeugd-, sport- en culturele centra zijn voltooid of in oprichting. Slechts in drie gemeenten zitten liberalen in de plaatselijke coalitie. Bijna 200 centra staan in gemeenten met homogeen C.V.P.-bestuur. Deze gebouwen betekenen niet alleen muren, maar ook honderden weldra duizenden, vrijgestelden die vanuit één visie opereren. Zal de cultuurpactwet meer kunnen dan de schade indijken ? De decreten worden vanuit dezelfde visie aangebracht. De christelijke organisaties willen deze nu in de kortste tijd gestemd zien. De decreten zullen voor lange jaren de

4

mogelijkheden en de onderlinge verhoudingen vastleggen. De subsidies zullen verdrievoudigen, 300 stafleden worden ingeschakeld. Hoeveel daarvan in onze verenigingen? Het bibliotheekdecreet institutäonaliseert twee netten, een openbaar en een katholiek, maar die beschikken over het vijfvoud van de huidige middelen. LEVEND ORGANISME Aan de top staat de liberale koepel naast de socialistische en de twee katholieke thans gelijkwaardig uitgebouwd. Dit betekent dat wij niet zoals in de sociale sector jarenlang voor gelijkberechtiging zullen moeten vechten. Deze koepel moet echter een levend organisme zijn dat de beleidsvoorstellen vanuit een georganiseerde en betrokken basis aanbrengt. Daarom moet hij kunnen rekenen op de bewuste steun van de sociale organisaties maar ook van de liberale mandatarissen die vooral op het plaatselijke vlak stimulerend kunnen optreden. Een alternatieve liberale cultuurbeleidsvisie vindt men terug. in het «Vademecum» waarvan het basisbestanddeel is verschenen en dat vóór het einde van het jaar alle cultuurdomeinen zal behandelen.

VERWACHTINGEN Van het L.V.V. verwachten wij dat het onze beleidseisen zou steunen en meevertolken zowel binnen de liberale beweging als daarbuiten. Bij de P.V.V. vonden wij alle begrip en steun, wij verwachten dat op het gepaste ogenblik de politieke haalbaarheden uit onze eisen worden naar voor geschoven. Wij willen dagelijks met de voorzitter van de Cultuurraad samenwerken om deze raad te helpen valoriseren. Is het ogenblik waarop de confessionele inspiratie als cultuurbron afzwakt niet geschikt om de liberale inspiratie te verstevigen ? Is het ogenblik waarop de politiseringsdrang van de B.S.P. ook de socialistische cultuuradiviteit vastgeklonken heeft aan de partij niet gunstig voor de doorbraak van liberale ideeën? Zou het liberalisme definitief de dualiteit kunnen opheffen tussen zijn manchesteriaanse economische evolutie en zijn fundamentele filosofische inspiratie? Zou het liberalisme van enkelen voor een algehele welzijnsmaatschappij het liberalisme van allen kunnen worden?

Algemeen LVV -secretaris Piet V an Brabant: Het Liberaal Vlaams Verbond heeft in zijn zestigste jaar de voldoening gesmaakt een reeks politieke winstpunten te mogen noteren, die het dichter brengen bij het doel, dat in 1913 door de stichters werd gesteld. Onze aanloop is misschien lang en moeizaam geweest. Als liberalen hebben wij de moeilij kste en de moedigste weg gekozen in een Vlaanderen, dat lange jaren een wingewest is geweest van de clericale meerderheid en ook in de [engste jaren nog dreigde geheel in de greep van rooms-rode coalities verstikt te geraken. Wij mogen ons vandaag verheugen over de kentering, die wij ondervonden hebben in de Partij voor Vrijheid en Vooruitgang, bij de parlementsverkiezingen van 10 maart, in de regering-Leburton en in de regering-Tindemans, waarin vooraanstaande leden van het L.V.V. zo sterk vertegenwoordigd zijn; in het Parlement, waarbij wij ook denken aan de Cultuurraad voor de Nederlandse Cultuurgemeenschap en tenslotte in het Brusselse, waar de Blauwe Leeuwen in zeer moeilijke omstandigheden erin slaagden 3 senatoren en 2 volksvertegenwoordigers naar het Parlement te zenden. Het Liberaal Vlaams Verbond toonde als zestigjarige te Kortrijk aan dat de jaren niet wegen, maar integendeel als een waarborg van kwaliteit gelden. Op de algemene vergadering van 1 april 1973, In de zaal van de Liberale Mutualiteitsfederatie te Brussel, nam Karel Poma weer de teugels in handen. Het hoofdbestuur van het L.V.V. had beslist de accenten te verleggen, o.m. door het L.V.V. vooral te oriênteren op het socio-cultureel beleid, zonder daarom Zijn recht te verbeuren stelling te nemen op het vlak van de loutere politiek en zonder afstand te doen van zijn fundamentele plicht om waakzaam te blij ven waar het er om gaat de Vlaamse belangen in de liberale partij en de liberale belangen in Vlaanderen veilig te stellen. Die actie is misschien minder spectaculair dan die welke wij in de zestiger jaren aan de dag gelegd hebben. Zonder dat wij ooit ons vertrouwen ontzegd hebben, volgden wij waakzaam het concrete beleid van de regering, vooral ten aanzien van de taalpolitiek, de

gewestvorming, het onderwijs en de cultuur, de ethische problematiek en het algemeen sociaal-economisch beleid en hebben wij de realisaties en de tekortkomingen van de regering voortdurend beoordeeld, zonder enig apriorisme en zonder vooroordelen. Het L.V.V. zou de liberale ministers een ondienst bewijzen als het volgzaam en braafjes in het gelid zou blijven lopen en de excellenties in de waan te laten, dat hun doen en laten steeds en overal aanleiding moet zijn tot het geschal onzer lof trompetten. Het werk, dat vice-eerste mtnlster Willy De Clercq, minister van Justitie Herman Vanderpoorten, staatssecretaris van P.T.T. Jos Daems en staatssecretaris van Buitenlandse Handel André Kempinaire hebben gepresteerd, kunnen wij als L.V.V.-ers slechts toejuichen.

(

ABORTUS Zij zij n er stellig niet in geslaagd hun ztenswtlze zonder meer op te dringen aan de anderen. Zo zullen velen onder ons zeker betreuren, dat minister Vanderpoorten met het abortusontwerp gestuit is enerzijds op C.V.P.-ministers, die dit nochtans gematigd ontwerp als een al te verregaande liberalisering beschouwden en anderztjds op socialistische collega's, die in een wanhoopspoging om de liberalen voorbij te streven, op een domein waarin het L.V.V. en de Vlaamse P.V.V. onbetwistbaar het initiatief hadden genomen een eigen wetsvoorstel Pierson - in het Parlement lieten indienen. Het ontwerp- Vanderpoorten is nu waarschijnlijk voor enkele tijd weer opgeborgen, maar niet begraven. De huidige regering zal in ieder geval genoopt zij n een ontwerp op te stellen. Een ander probleem waarmee de drieledige regering had af te rekenen was zeker de gewestvorming. Zij is er niet in geslaagd deze staatshervorming te realiseren, omdat noch in de parlementaire commissie, noch in de regering hierover eensgezindheid kon bereikt worden. Het Liberaal Vlaams Verbond heeft een studie-commissie ingesteld, die de netelige politieke aspecten van de regionalisatie bestudeerde; van bij de aanvang bleek, dat het Brussels knelpunt het scherpst gesteld. was en de onvermijdelijke struikelblok zou vormen. De werkgroep van het L.V.V.

(


Steenokkerzeel nog geen reden tot juichen

Bet regeerakkoord van 1973 bepaalde O.ID.: or Voor Brussel zal de gewestraad bestaan uit de provincieraadsleden woonachtig in de agglomeratie op het ogenblik van de inwerkingtreding van de wet ». In het nieuwe regeerakkoord wordt dienaangaande gezegd: «De Brusselse gewestraad rou samengesteld zijn uit: 1) de helft van de leden van de agglomeratieraad, aangewezen volgens het stelsel van de evenredige vertegenwoordiging en 2) de in het Brusselse gewest gedomicilieerde senatoren ».

te kan uitgewerkt bouwd worden.

De regeling van 1973 bood voor de Vlaamse liberalen van Brussel vrIj sombere vooruitzichten: de Vlaamse P.V.V. zou geen enkele vertegenwoordiger tellen in de Brusselse gewestraad.

)

De Blauwe Leeuwen zo\iden evenmin trouwens als de Rode Leeuwen, in de Brusselse gewestraad niet vertegenwoordigd zijn, ten ware het Ra.ssemblement BruxeUois de enige gekozene van de Vlaamse P.V.V. In ~ agglomeratieraad zou aanduiden als lid van de gewestraad. Het L.V.V. vraagt de onderhandelaars ernstig de mogelijkheid te overwegen bij M hervatting van het beraad 'Van gemeenseh.ap tot gt!meensehap een andere oplossing voor te stellen.

Concreet betekent zulks een neiging in de richting van gesplitste kiezerslijsten en gesplitste kandidatenlijsten. De liberale Vlamingen hebben redenen te over om zich te verheugen over het succes bij de recente verkiezingen.

(Veroolg

VII/I

IJ/z. 1)

tij, op autonome wijze de liberaal-humanistische beginselen en de Vlaamse principiële stellingen in de dagelijkse politieke realiteit tot belangrijk zijn voor de liberale uitdrukking brengt. Vlamingen. Er meldt zich in de eerstvelDe deelnemers aan het conclaaf gende maanden al een dubvan Steenokkerzeel zullen elkaar woensdag weer ontmoeten. bele opdracht aan : de verwezenlijking van de gewestSlagen zij erin een akkoord te bereiken over het statuut van vorming in het kader van Brussel en over de grenzen van artikel 107 quater van de het Brussels gewest, dan bestaat grondwet en de uitbouw van er een kans, dat de kwetsbare regering van Leo Tindemans de centrumgedachte, Ol' het stand houdt. congres van Blankenberge Dan begint in onze politieke door PVV-voorzitter Grootgeschiedenis wellicht een nieuwe tijd. Steenokkerzeel heeft de jans gelanceerd. liet LVV heeft te kennen hoop doen ontstaan, dat een overeenkomst mogelijk was tusgegeven, dat het in beide gesen alle partijen, behalve de vallen aan de zijde zal staan B.S.P. Maar Steenokkerzeel zal van de liberale politici. slechts een historisch moment geweest zijn als het over enkele liet is duidelijk, dat het LVV weken uitmondt op een definiin beide aangelegenheden tief akkoord. nog een belangrijke rol kan Dan breekt ook het moment spelen. aan waarop de centrumgsdach-

kon zich bezwaarlij k verzoenen met het regeringsschema inzake het Brussels gewest. Naderhand kwam de regering zelf tot de bevinding, dat dit schema onuitvoerbaar zou zijn. Ook voor ons geldt de slagzin: c Beter ~n gewestvorming, dan een slechte :t.

Het akkoord van Steenokkerzeel kan in het L.V.V. evenmin geestdrift wekken.

Dubbele opdracht

wal. Door zijn kraehti~ taal en hoogstaande tussenkomsten tn het Parlement of elden heeft hij een reputatie verworven, die velen hem benijden. Aan Frans Grootjans is ook te danken dat de Vlaamse P.V.V. weer aan de tafel zit van de ministerraad in een regering, die bovendien de hoop heeft doen ontstaan, dat eindelijk een punt zou ge:.et worden achter de communautaire geschillen.

zijn

Deze regering telt drie gewezen voorzitters van het Liberaal Vlaams Verbond, de hh. Vanderpoorten, D'haeseleer en

Poma. Door steeds onze eigen mede-

standers hoger op te stuwen in het Parlement en In de regertng waar zij onze opvattingen tot werkelijkheid kunnen maken, geraakt het L.V.V. echter soms buiten adem. Het is gelUkkig sterk genoeg om nieuw bloed te produceren.

De resultaten Tall de parlementsverkiezingen hebben aan~ dat Frans Grootjans geUjk heeft gehad waar en wanneer bet nodig was de Vlaamse liberale stem te laten weerklinken. Zij n tegenstrevers hebben hem soms verweten oppostttetaal te voeren terwijl zijn partij deel uitmaakte van de coalitie.

De Terkiezing Tan Jean Bascour tot voorzitter Tall het Vlaamse cultuurparlement betekent ongetwijfeld een hart onder de riem van alle Blauwe Leeuwen, maar stellig ook van al zijn vrienden in het L.V.V.

Hun verwijten raken kant noch

De eerstvolgende

VOOftZITl'ER

CULTUURPARLEMENT

weken zullen

en

uitge-

P. VAN BRABANT

Het L.V.V., dat steeds aan de spits stond van een vooruitstrevend sociaal liberalisme, zal ook bij de uitbouw van de centrumgedachte en later wellicht bij de opbouw van een centrumpartij aan de zijde staan van zijn vrienden. Uit de electorale toets bij onze Noorderburen bUjkt een polarisatie tussen twee maatschappijvisies : het collectivisme en het liberalisme. gaat hierbij niet om een tegensteütng tussen links en rechts, zoals de socialisten met een oeverloze overmoed beweren. Het

Minister van Nationale Opvoed1ng Herman De Croo heeft eens gezegd: eIndien ••ltnks ziJn" erin bestaat om van staatswege voortdurend In te grijpen in het moreel, sociaal en economisch leven, dan verkies ik dat men mij niet met links vereenzelvigt. Indien "rechts zijn" zich vertaalt in bet beletten van alle vooruitgang en in het weigeren afstand te doen Tan aanvechtbare voorrechten, wil ik niet aan-geduid worden als een man van rechts. Maar indien het voeren van een centrumbeleid .een voortdurend streven Inhoudt om de levensomstandigheden van eenieder te verbeteren en om de medemens gelukkiger te maken, dan zal ik fier zij n beschouwd te worden als iemand die deel uitmaakt van het een trum. )

Italië stemde NO

5

Minister Willy De Clercq:


Wij moeten

Op het huidige ogenblik gebeurt in onze wereld heel wat; we worden dagelijks voor nieuwe feiten en onverwachte toestanden geplaatst: Weldra zullen we de tweede en beslissende ronde van de Franse presidentiële verkiezingen meemaken; in Portugal, zagen we een nieuw politiek regime tot stand komen; in Italië heeft het referendum plaats over de wet op de echtscheiding: we vernamen het ophefmakende nieuws van het on tslag van Bondskanselier Brandt; Engeland heeft een Labour-minderheidsregering, na een spectaculaire liberale vooruitgang; bij onze Noorderburen spreken de commentatoren van een duidelijke polarisatie van de politieke ~edachtenstromingen ; in eigen land tenslotte hebben we op dit ogenblik een regering, waarvan Volksbelang terecht zei dat het een «minderheidskabinet is met een meerderheidsprogramma. Resumerend stellen wij vast dat er op enkele maanden tijd in vele Europese landen een wisseling heeft plaatsgevonden ofwel van politieke partijen, of personali tei ten. En nochtans worstelt men bijna overal met dezelfde problemen: De budgettaire toestand baart zorgen; de inflatie is een wereldverschijnsel dat slechts met heel veel moeite kan beteugeld worden omdat men het oneens is over de eigenlij ke oorzaken ervan; de scherpste kan ten van het energieprobleem zij n lichtelijk afgerond, wat nog niet betekent dat het voorbij is. Op een ander plan, doen zich bij na overal regionaliserende en decentraliserende strekkingen voor, verborgen of openlijk, in extreme of in gematigde vorm. Ik vernam het beklemmende nieuws van het overlijden van Prof. Dr. Hans Van Werveke. Ik heb hem gekend als professor; we hebben hem allen gekend als een historicus met wereldfaam. We hebben hem leren waarderen als een edel mens, maar we hebben hem vooral gekend als Liberale Vlaming; eerlijk, beginselvast, oprecht. Wij hebben een medestander verloren die terecht «het geweten van het Vlaams liberalisme) genoemd werd. LEEFMILIEU Maar het leven gaat verder: wij moeten het verheugende

6

•

ln

feit vaststellen dat voorzitter Karel Poma, tot het ambt van Staatssecretaris geroepen is; voor de eerste maal in de Belgische geschiedenis wordt een afzonderlij k Staatssecretariaat voor het Leefmilieu opgericht, waarover wij ons verheugen, maar waarvan wij verwach ten dat deze instelling in onze politieke en admtntstratteve organisatie ook in de toekomst zal bestendigd blijven. Door dit Staatssecretariaat toe te vertrouwen aan een van onze medestanders wordt eens te meer het bewijs geleverd dat wij een vooruitstrevende partij vormen. De verantwoordelij ke voor dit nieuwe departement is een specialist terzake: de naam Karel Poma is synoniem geworden van leefmilieu. Wij stellen vast dat het zo langzamerhand een traditie begint te worden de voorzitters van het L.V.V. tot belangrijke ministeriële posten te roepen. Zulks is niet al tij d het geval geweest. Er is een tijd geweest dat het een excentriciteit was tegelijkertij d Vlaams en liberaal te zijn. Exemplaren van dit soort vormden een eigenaardige verzameling van politieke gehandicapten die gedurende lange jaren in dit land nooit werkelijk aan bod zijn gekomen. Zo is er ook een tij d geweest dat het liberalisme in de volksmond geïdentificeerd werd met conservatisme, en dat elke vorm van sociale bewogenheid bijna automatisch toegeschreven werd aan het socialisme. De Vlaamse liberalen hebben zich echter ontvoogd; vandaag lezen we in kranten, die dan toch van een andere politieke signatuur zijn dan de onze, dat de Vlaamse liberalen thans een geloofwaardig, gedisciplineerd en doctrinair verdiept geheel vormen. Hiertoe heeft deze kern van het L.V.V. veel bijgedragen. Op het huidige ogenblik maken wij een soort van politieke en maatschappelijke Renaissance mee, die tegen niemand gericht is, die geen exclusieven wil maken en die enkel en alleen het mensbeeld wil revaloriseren. Dit beeld wordt voortdurend bedreigd door de technologische vooruitgang. Liberalen hebben geen bezwaar tegen verbetering en vooruitgang, op voorwaarde evenwel da t het de mens is die deze techniek blij ft beheersen en niet omgekeerd. Een tweede gevaar ligt in een

de aanval gaan

technoera tie die haar eigen wetten en wetmatigheden formuleert, maar die de produktieve mens louter en alleen ziet als een middel, een dossier, een factor en niet als een einddoel. Een derde bedreiging tenslotte ligt in het fetichisme van de ideologieën, dat er voortdurend op ui t is het heden prij s te geven voor de toekomst en in het individu slechts een aanloop wil zien voor een toekomstig collectief wezen dat anoniem in alles aan iedereen gelij k zou zijn. MENSELIJKE

WAARDEN

Maar we beschikken over de mogeHj kneden en de middelen, om een samenleving op te bouwen die gebaseerd is op de eerbied voor de menselij ke waarden en tegelij kertij d op het begrip voor de onvermijdelijke menselijke onvolkomenheden. Het volstaat in onze samenleving het goede te bewaren en het minder goede diepgaand te corrigeren; dit veronderstelt in de eerste plaats begrip en beloning voor de creativiteit van de «homo tabers die de mens steeds geweest is en geen straf voor individuele prestaties; dit veronderstelt ook een actieve welzijnszorg en het recht op een sociaal bestaansminimum voor iedereen die niet

over voldoende mogelij kheden beschikt. Dit veronderstelt tenslotte op institutioneel vlak, een parlement dat de kans moet krijgen zijn bevoegdheden uit te oefenen. Politieke partijen moeten klaar en duidelijk hun standpunten en hun prioriteiten bepalen de individuele burger open en ~erlij k tegemoet gaan, hem beschouwen als een verstandelijk wezen en niet als een propagandisttsch element, hun I-mei toespraken in overeenstemming brengen met hun werkelij ke bedoelingen en tenslotte een onderscheid maken tussen ( machtsverwerving en sociale politiek. In de huidige regeringsverklaring is grote aandacht gewijd aan de verdediging van de menselij ke persoonlij kheid : Er wordt klaar en duidelij k in gesteld dat het privé-initiatief de grondslag blij ft van ons economisch bestel; de instellingen moeten in dienst gesteld worden van de burgers : de dossiers dienen zo dicht mogelijk bij de betrokken burgers afgehandeld, de administratieve formaliteiten moeten vereenvoudigd worden en een aangepaste rechtsbescherming moet verzekerd worden o.m. door het instellen van het ambt van ombudsman. Diezelfde regeringsverklaring vermeldt uitdrukkelijk dat on( ze samenleving menselijker moet gemaakt worden, waaronder verstaan wordt dat bureaucratische tendensen, machtsconcentraties, milieuvernietigende activiteiten dringend dienen tegengegaan. Dit alles biedt ons waarborgen, wat nog niet betekent dat onze waakzaamheid mag verslappen. Het is de taak van het L.V.V. kritisch te zijn tegenover de schaduwplekken die in onze maatschappij blijven bestaan' het is zijn taak beginselvast: eensgezind en onverzettelijk te zij n tegenover de bedreigingen die de mensel1j ke waarde aantasten. Het liberalisme heeft lange tijd eenzaam in de schaduw geleefd, het heeft zich dikwijls moeten beperken tot een verdedigende rol. Hierin komt thans een drastische wijziging. We moeten in de aanval gaan, niet in stilte, niet schuchter, niet behoedzaam, niet voorzichtig, maar resoluut, krachtig, met luide stem en met vernieuwd zelfvertrouwen.


Vlaams-Liberaal

)

Historicus ging heen

In memoriam Hans Van Werveke Prof. Emeritus Hans Van Werveke overleed onverwacht in zijn woning te Sint-Denijs- Westrem bij Gent. Hij was bekend als professor in de geschiedenis aan de Rijksuniversiteit Gent. Hij was gespecialiseerd in de economische en sociale geschiedenis van de middeleeuwen. Tijdens zijn rijk gevulde loopbaan was hij ook algemeen voorzitter van het Willemsfonds. Hij was één der oudste leden van het Liberaal Vlaams Verbond (sedert 1929). Hans Van Werveke werd geboren te Gent op 22 januari 1898 als zoon van Alfons Van Werveke, wiens loopbaan bekroond werd met het ambt van conservator van de historische gebouwen van vermelde stad, en kreeg van zijn vader de belangstelling en de liefde voor het verleden mee. Na aan het atheneum de Grieks-Latijnse humanio-

ra te hebben doorlopen, begon Hans hogere studies in de geschiedenis aan de Gentse Rijksuniversiteit, waar hij in 1922 onder leiding van de befaamde Henri Pitenne doctoreerde met een proefschrift van kerkhistorische aard: te Het bisdom Terwaan van de oorsprong tot het begin der 14de eeuw». Kort nadien, in 1924, zou de begaafde jonge historicus benoemd worden tot part-time çl 0 c ent aan de gedeeltelijk vernederlandste Gentse universiteit. Hij werd belast met het college over de geschiedenis van België, dit gedoceerd in de Nederlandse taal. Dit vak heeft hij verscheidene decennia met gezag onderwezen in al de kandidaturen van de faculteit Letteren en Wijsbegeerte. Sinds 1933 was Van Werveke gewoon hoogleraar. In 1945 werd zijn opdracht nog aangevuld met economische qeschie-

denis. In 1966 verkreeg hij het e mer i t a a t na 42 jaar professoraat. Prof. Van Werveke, één der uitmutitetuiste leerlingen van de school van Pirenne, was in het bijzonder bedrijvig op het gebied van de economische en sociale geschiedenis van de middeleeuwen. Vooral de middeleeuwse steden boeiden hem, hetgeen o.m. blijkt uit publikaties als « Gent, schets van een sociale geschiedenis» en « Brugge en Antwerpen, acht eeuwen Vlaamse handel». Voor het geheel van zijn wetenschappelijke activiteit verkreeg Van Werveke in 1 953 de vijfjaarlijkse Staatsprijs voor Nationale Geschiedenis. Hoewel zijn wetenschappelijke verdiensten in

eigen land en tot ver buiten de qreneeti erkend waren - zo was hij werkend lid van de Koninklijke Academie van België en eredoctor van de universiteit van Utrecht was de overledene vooral in brede kringen bekend door zijn rol in de rangen der vlaamsgezinde liberalen. Van 1951 tot 1962 was hij algemeen voorzitter van het Willemsfonds en ter wille van zijn beginselvaste Vlaamse en »rijzinstiqe lunuiin.q werd hij beschouwd als het « geweten van het Vlaams tiberabisme ». Zijn onverminderde zorg ging uit naar de culturele eenheid van de nederlandseprekende gebieden, maar tegelijk bleef hij een voorstander van het Belgisch staatsverband.

HET HOEKJE VAN DE P. V. V.-VOORZITTER

)

Het investi/llUrdebat in Kamer en Senaat heelt vooral de grote venlJarring aangetoond die th4ns in de socialistische rangen heerst. De B.S.P.-leiding heeft overduidelijk tijdens haar onderhandelingen met de C.V.P. ZWOM gegokt. Zi1 heeft ge1IIetmd dat zij Wilfried Martem en zijn vrienden onder druk lam zetten, omdat geen alternatiel ter beschikking stond. De Vlaamse P.V.V. heelt, met haar voorstel om een gesprek met de regionale partijen (Uln te knopen, de weg naar dit alternatie/ geopend. Veel aal nu a/hangen van de manier waarop de regionale parttien. in de nabije toekomst zullelt reageren. Zij zullen bilillenkort uitgenodigd worden het belQÎj:! te leveren dat zij ook bekwaam zijn reçerinçsrerantioooräetiikllf~id te dragen. Dit betekent meteen. dat zij zullelI moetelI aam)(UJroen dat een t'ergelijk inzalu het communautair dos,ier tot sta71d komt. Wie illte-

graal votäoeninç wil bekomen, ilt een overleg waarbij vier 0/ viii partijen belrokken moe/eli worden, beuiiist: daardoor alleen al niet rijp te zijn om de zwaarste politieke last te torsen. Met belangstelling werd, op dat vlak, een verklaring van R.W.voorman Perin. genoteero volgens dewelke de iranstaliçe Brusselaars geelt overdrevell eisen moçen. stellen. Wallonië blijkt dus 11 iet bereid te zijll eindeloos te lvachten op een regiona/isering van onze staatsstructuren, uitsluitend omdat het F.D.F. honderd procent 1'0,doelti7lg wil bekomen. Tijdens het Ï1tvestiluurdebat is inderdaad gebleken dat de F.D.F.-woordvoerders In belangrijke mate tenlgkomen op wat op het kasteel van Steenokkerzeel werd bedollgen. Dit belooft niet veel goeds. /. Wat er ook valt zii, de Vlaamse P.V.V. ;001 zich blijt'en inspannen om aa71 te tonen dat

eell alternatie/ ten overstaan vall een C. V.P.-B.S.P.-coalitie te nertoezenliikett is. Dit sluit trouwens volledig aan bij onze resoluties van ons jongste conçres vall Blankenberçe, tijdens hetwelk IQÎi een eerste poging tot omschrijving van een centrumbeleiä hebben ondernomen. Dit centrumbeleid trekt voortdurend meer de aandacht, ook in kringen die er aanvankelijk erg sceptisch tegellover s/onde". In de schoot van de Vlaamse P.V.V. zijn titans zeven werkgroepen bezig 0110$ volgend congres voor te bereidelI. Het ;001· einde ok/ober, begin november • plaats hebben. We verwachten dat ondertussen het cCelltrU11I voor politieke Vernieuwillg~, lvaarvan de oprichting tijdens 0110$ conçres te Btaukenberçe werd voorgesteld. zijn «MOIli[est» zal hebbell gepUbliceerd. De politieke vernieuwing waarop we aansturen zal zeker niet gehinderd worden door ons deel-

nemen aall de bewindsploeg T'ituiemans, t nteoendeet, haar samenstelling ligt in. de lijn van hetgeen de Vlaamse P.V.V. wil bereiken. We beklemtollell noçmaals dat deze nagestreefde »ernieuuiin q van de politieke partijen, zeker lIiet ill de aanloopperiode, vereist hUil eigenheid te verzaken. Een samenbundeling van de niet-collectivis'ische politieke formaties kan i 71 /len eerste fa se tot sta nd kome7l, zonder dat hiervoor een. nieuwe partij moet worden opgericht. Pas loonneer hiervoor alle voorwaarden zoruten vervuld zij" hoeft aall dergelijke nieuwe partijvorming echt gedacht te worden. Overhaasting zou ook in dit geval slechts kunn/fu schaden. Nu reeds komt het ons voor dat het congres, dat in het najaar zal doorgaan opnieuw grote weerklank zal villden. De arronäissementsfedemttes horen er eerlang meer over. F. GROOTJANS

7


PO

DE E

• •

EEN DICTATUU

.....tt ~

'Sedert !5 april jl. is PertupI het U'Ste wereld deor ailitairea &a ••••est ..e~waIm1iiee gdleurtenis, die Riet aIIeat liet _ifiI•• __ "_te t Illerisch schieI'I:uIIt bewerkers van de ÎIIp'«p is ~ip1 als eeR Oftrga~ W •. at eea •• __ .tie...,et op 25 a «:lIS lftIl cie.. cratie wel een 4ict.atuW" geborgen. Een hoogstmerkwaa.rdi,ge gebeurtenis omd .•t niet het voile, maar de mitiwl-en zijn opgestaan en dit bovendien blijkbaar eensgezind gebeurde. Ten sk>tte was het het leger zelf dat in 1926 Portugal in de dictatoriale handen van dr. Salazar had gegeven en sedertdien nooit naliet die toestand te bestendigen.Tot in maart jl. dan, toen de groeiende tegenstand 2IOU uitbarsten in een mislukte poging tot staatsgreep. Een popng die werd overgedaan en lukte. Bet waarom van die 'Operatie is volgens de reg'els van het persbedrijf onmiddellijk na de feiten met een 'Overvioed aan commentaren uit de doeken gedaan. Bij ",oor~ wel'd verwezen naar het gevoel van '001"logsmoeheid, de stijgende afkeer van nuttdoos bloedvergieten in Mozambique, GuineeBissau of Angola, de Portugese overzeese gebieden. Ontegensprekelijk was dit het punt waar de meningsverschillen zich concreet tot de grens van onverzoenlijkheid hadden opgetrokken. Maar fundamenteler lijkt na nader toezien de inspiratie van die afwijzende houding, met name de nieuwe oriëntering die jonge Portugese militairen boven de legerdiscipline been er toe bracht de daad bij bet woord te voegen. Militairen behoren traditioneel niet tot bet kamp van de bealuitv()!l"ft1e!l'tl.Zij beschermen of voeren uit. En in Portugal, zo blijkt nu dagelijks, zijn zij al evenzeer de uitdrukking van een indringende gedachten.stroming die binnen de maatschappij gericht is op modernisme, openheid, grotere verdraagzaamheid en vooruitgang. Dit wil niet noodzaketijk een zwenking naar links of rechts zeggen. In een eerste fase kan men het Aoogdit hebben cwer een dooIbreIdng va.n het steriele, onbuigbare, politieke It>efklimaat. Vele jonge Portugezen moeten dit gevoel kennen. Ook de militairen onder hen. Het vuur in t kntitvat In zulke omstandigheden ontbreekt dan nog alleen de luci-

8

fer, nodig om het vuur in het kruitvat te doen slaan. Het vuur smeulde eigenlijk al in de overzeese gebieden, waar de ondergrondse oorlog teveel jonge levens kost, .••.. aar 40 t.h. van het nationale budget naar toe stroomt en de economische modernisering van het moederland op de klippen gaat. In zulke omstandigbeden wordt de absurditeit van een koloniale oorlog een dwanggeda.chte. Zelfs ouwe getrouwen van het Portugese leger, mannen die in Mozambique of elders hun sterren hebben verdiend, kwamen met hun twijfels aan de oppervlakte. Generaal de Spinota, die in het verleden nooit als vijand van het regime kon gedoodverfd worden, opende met zijn geruchtmakend boek voor het eerst de mogelijkheid om de Afrikaanse zaak met andere middelen dan wat hij de "goe'institutionaliseerde oorlog" noemt op te lossen. Dat andet· middel is dan politiek, de vormteg van een federatie waarin de overzeese gebieden aan Portugal. zouden gebonden blijven. Een refonnistisch, maar &een revolutionair voorstel. Het ~lerlen van de onafhankelijkheid zit niet ingebouwd.

Correctie ! De waag ia Gf de militaire junta. ook voor BJlllpassing van de binnenJand-ge structuren een refonnistisch patroon in het hoofd beeft. De instelling van een geeorri~ democratie bv. waarin dan vooral de uiterst linkse krachten stevig in de hand zouden worden gehouden. Of zal zij het politieke steekspel de vrije loop laten, zonder inmenging en met aanvaardiging van de door vrije verkiezingen bepaalde nieuwe Yerhouding tussen de poolitieke machten ? Het is nog wat te vroeg om op deze vraag een voor de toekomst sluitend antwoord te geven. Teveel determinerende factoren ontsnappen DOg. Z0als bv. de persoonlijkheid van

generaal Spinola: is hij een vertegenwoordiger van de opgestane officieren of is hij hun leider? Geweten is dat de jongere legerleiders de motor van de staatsgreep -zijn geweest, dat hun overwinning die is van het Portugese volksdeel dat naar buiten wü treden en zich ook niet meer economisch alleen in de kolonies wil inkapselen. Maar zuilen hun verwachtingen met die van de massa te verzoenen zijn?

Tot nog toe kan het allemaal. Prioritair is het herstel van de democratische vrijheden, het nieuw adem geven aan het politieke leven. Eens dat kader vastgelegd kan de confrontatie volgen. Dat is dan de tweede stap. De derde fase wordt de gevaarlijkste, namelijk het leren den-ocrattseh leven. Met andere woorden het voorkomen van de anarchie of van de dictatuur. GABY FEYAIi.:RTS

1

2 mei•

I I I

I

I I

Een Va4er ~ Zoon-sloetJch. - Koffie, koffie voor mijn Z1IlO1lar IIOO-jrl.. - Asjeblieft, pa. - (slurpt) - Pa. trek een 6ndere broek mln voor ma je ziet. E~ ander.e ... (kijkt ft4ar benMea) Vel'àO"~'n.e, wa.t een !Cheur. HCH! ben ik daar GaU gekomen? - Je bent §'et>allen. pa. Toetl ie in 't café «R.oedborBtje~ de staken toesprak. Stakers? Gist.erof!n? - Nou ja. 1K1.denkbeeldige stakers. En toen ben je t'lZn de teog geoo/le1!. Aan de verkeertk - 1tant. Eli met ;e broek fWn de bierkraan blijvcn ha nçen. - Hebben. -de meJt!lf!1l gei6chen ? - Er waren geen mensen meer, pa. 't Was ~/ uur _JI _gen.

I'n

iedereen

was

weg,

Oe-

h41ve Gust, die sliep. - Hoe laat ia het nll ? Tloee "UT. fM. In de na",Nf4og. Twee wat? Verdomme. wil jij tIe7U snel naar tie werf bellen dat ik ziek ben. - Ik hof!b al gebeld. 'Ptt. Maar er is 7lie1llau OJI de toer]. Hahaha, De Ftms. Hahalui. De se). Hah4h4. De Loune. Ha~a. Df,e Z'iUeft ftt( ook «lle-

manl met 2:0 -eeK ~ Ilrbtkel/..

Jongeru.

IChooR, M. ,,;.tereK.

koffie te 't WG3 toch

·t Wa.s toch.

L -------Om zich

volledig uit te bouwen heeft de

Vlaamse P.V.V. Brussel· Hoofdstad uw steun nodig Cirkusstraat, 21 1000 Brussel Lidmaatschap: 150 fr. te storten op PB nr. leeJ9.56 van de Vlaamse P.V.V.Bnlssel-Hoofdstad

verdomme schoon (pinkt een traan weg). Ik pOlui de nutziek niet gO<'d. Jij !,<:mdt de m uziek niet g~ ! Nee t Voor tlW soort moeUIl het bietels zijn. En Ro/linq Stoons. Dc muziek niet flGt'd. Niets

gaat

001'1'11

steriçe

1"1'11

I I

)

fanfare. h4ddel/

En de majoretten aüemaiü te dllnt,e of

te

dikke

beIlen.

-

(ha4lt uit 0711 toe slaan.) Ik zal eens... -- (springt SI/el tt'r;;ij4eJ - Jos tieett: weer ::0 schoon geII

sproken.

-

Pa,

d.ctt r

rvat

Z1/>art::ak1oe1l,

zij 11

- Wat zijn zmartzakken, Wal zi;n n..-tad:k.ew.. H-et>jij ~ oorlog niet meegemaakt? Nee. pa. - Ach, dut is looar. Jij bent mln 54. 't Wa$ de eerste keer dat I'T ook Marokkanen mee opstapten. Dat waren Portugezen, na. - Waren dat Portuqezen ? Ja, ik uieet h.et niet. ze spraken loeit

zo een taaltje

van aan die I(;a,,,

ten.

Kom, pa, drink nog koffie. - Ja. ;emoe", IChenk lilt! _ !lOl. Efl geef _ 4Mt de knmt o. te zien of ik 011 ü foto Gttz. __

wat nog eens ft1et

B~E~Y~J

VOlKSIElANG wordt u1tgegeveD door de

SUcbt1ntt A. VanderpoorteD

ItEDACftE: ltGne l!Iteuw..-•• t •. 2IOCII ADtwer))eD

HOOFDREDACTEUR

EN

VEBAN'l'WOORDEUJKE UITGEVER : Pr. 8WIrr!teInu ft. tteDDiaatn&L 36. 2S2O lilde4Jem

ADMINISTRATIE Korte ft1euwstTaat aMJO Antwerpen Tel

(83) 32.23.2&

2CI

I

I I I I

)

Kiesstelsel en venegenwoordiging (c) Liberaal Archief - Kramersplein 23 - 9000 Gent

Het is een traditie dat, naar aanleiding van de ontleding van de verkiezingsuitslagen, de deugdelijkheid van de bepalingen van het kieswetboek wordt onderzocht. Na de verkiezingen van 10 maart heeft men zich afgevraagd hoe het mogelijk was dat de Volksunie 1 zetel kon winnen daar waar het totaal stemmenaantal van deze partij terug: liep van 586.917 tot 536.195. Het antwoord moet gezocht worden in de techniek der evenredige vertegenwoordiging, waarbij de zetelverdeling niet op nationaal niveau plaats vindt maar wel per kiesarrondissement, zonder ooit de provinciale grenzen te mogen overschrijden. Daardoor blijft altijd een restgetal van stemmen bestaan dat geen vertegenwoordiging in het parlement bekomt. Bij de verkiezingen van 7 november 1971 bestond voor de Kamer een restgetal van 48.467 stemmen. Moet ons kiesstelsel dan aangepast worden en volgens welk systeem?

Er bestaan 2 grote kiessystemen : de evenredige vertegenwoordiging en de meerderheidstelsels. Het toeval wil dat met enkele dagen verschil verkiezingen volgens beide stelsels plaats vonden. In het meerderheidsstelsel wordt de zetel toegewezen aan de lijst of aan de kandidaat ) die de meerderheid behaalt. In dit systeem wordt het onderscheid gemaakt tussen de uninominale stemming bij betrekkelijke meerderheid en de uninominale stemming bij volstrekte meerderheid met herstemming. De eerste variante vindt men in Groot-Brittannië terug: in het uninominaal stelsel bij betrekkelijke meerderheid stemt de kiezer slechts voor een kandidaat en zijn er zoveel kiesgebieden als er mandaten te begeven zijn. De zetel wordt toegekend aan de kandidaat die de betrekkelijke meerderheid behaalt. Indien de labourkandidaat 90.000 stemmen verenigt, de conservatieve kandidaat 70.000 stem) men en de liberale kandidaat 50.000 stemmen, dan is de labourkandidaat verkozen, ofschoon een meerderheid van 120.000 kiezers niet voor hem heeft gestemd. Frankrijk kent het uninominaal stelsel met ballotage (herstemming). In tegenstelling tot het Engelse systeem, streeft dit stelsel ernaar de meerderheid van de volksvertegenwoordiging beter te laten samenvallen met de meerderheid van de kiezers. Zij worden een tweede maal opgeroepen voor een herstemming wanneer geen kandidaat bij de eerste stemming .de volstrekte meerderheid behaalde. Het is pas bij de herstemming dat de zetel bij betrekkelijke meerderheid zou kunnen toegewezen worden. In West-Duitsland wordt een combinatie van het meerderheidsstelsel en het evenredigheidsstelsel toegepast. De helft van de zetels wordt toegewezen volgens het Brits model, de an-

dere helft volgens de Belgische regeling. Voor dat land moet nog aangestipt worden dat de kleine partijen uit het Parlement geweerd worden vermits een partij in tenminste één kiesomschrijving 5 t.h. van de stemmen moet behalen om voor de proportionele verdeling in aanmerking te komen. Voorbeelden van landen met een kiesstelsel, gesteund op de evenredige vertegenwoordiging, zijn Nederland en België. Beide landen kunnen echter niet volledig vergeleken worden. Onze Noorderburen kennen een absolute evenredige vertegenwoordiging waarbij alle schakeringen van de openbare mening tot hun recht komen omdat de resultaten van iedere partij op het nationaal plan worden samengeteld. Geheel Nederland is voor de zetelverdeling een onverdeeld kiesgebied en de zetels worden er evenredig verdeeld over de landstotalen van alle politieke partijen. In België zou op dit ogenblik het Nederlands systeem grondwettelijk niet kunnen doorgevoerd worden omdat de geografische kiesindeling volgens art. 48 van de grondwet nooit de grenzen van de provincie mag te buiten gaan. Volgens het kieswetboek vormt het kiesarrondissement de basis van het college. De kandidaten van een lijst mogen evenwel verklaren dat zij zich met het oog op de verdeling der zetels groeperen met de bij name aangewezen kandidaten van in andere kiesarrondissementen uit dezelfde provincie voorgedragen lijsten. Om tot de aanvullende verdeling te worden toegelaten moeten de lijsten in minstens één arrondissement een bepaalde kiesdrempel hebben overschreden. Dit is het systeem van de lijstenkoppeling of apparentering. De lijstenverbinding heeft tot doel de evenredige vertegen.woordiging zoveel mogelijk toe te passen door het benutten in één en dezelfde provincie van het stemmenoverschot dat elk

van de verbonden lijsten in het kiesarrondissement had na toekenning van de zetels op het arrondissementeel niveau. Dit verhindert evenwel niet dat in ieder kiesarrondissement een overschot blijft bestaan dat onbenut zal blijven. . HET BESTE STELSEL?

Wij moeten vaststellen dat ieder land van de Europese gemeenschap een ander kiesstelsel heeft. Zou het aangewezen zijn een éénvormig Europees kiesstelsel uit te werken? Tot nu toe blijkt niemand aan dergelijk idee gestalte te willen geven. De Britten zijn aan hun stelsel gehecht omdat het de vorming of de handhaving van kleine partijen bemoeilijkt en de totstandkoming van een efficiënte regering mogelijk maakt. De verhouding tussen meerderheid en oppositie ligt er traditioneel anders dan bijv. in ons land. De zetelwinst van de liberalen op 28 februari 1974 blijkt voor de eerste maal een bres geslagen te hebben in die traditie en het zal de moeite lonen de politieke toestand in dat land te volgen en na te gaan of de traditie van de werkende meerderheid het zal moeten afleggen voor een tweepartijenregering. In Frankrijk werd vóór 1940 het meerderheidsstelsel toegepast en tussen 1944en 1958het stelsel van de evenredige vertegenwoordiging. Geen van beide systemen heeft de stabiliteit van de regeringen kunnen verzekeren. Ieder land heeft wel een bepaalde evolutie doorgemaakt in de toepassing van de kiesstelsels. België is geëvolueerd van het cijnsstelsel. via het systeem van het meervoudig algemeen stemrecht naar het enkelvoudig algemeen stemrecht en van een facultatieve stemming naar de stemplicht. Het antwoord op de vraag welke het beste kiesstelsel is kan nooit op uniforme wijze gegeven worden. Soms heeft men gemeend in een verandering van het kiesstelsel het middel te kunnen ontdekken om de stabiliteit van de regeringsmacht te verzekeren of de versnippering van de partijen te vermijden. De oorzaken van regeringsinstabiliteit en splitsing van partijen ligt zeker niet in de verkiezingstechniek. Het beste kiesstelsel is het stelsel dat op degelijke wijze beantwoordt aan de in een bepaald land bestaande politieke en sociale verhoudingen en aan de geestesgesteldheid van de burgers. Abstracte theorieën zijn terzake niet van doorslaggevende betekenis.

HERVORMINGEN

Betekent zulks dat geen hervormingen zouden moeten of mogen overwogen worden? Geenszins. Zij zullen evenwel niet van grondige aard zijn, maar wel betrekking hebben op de verfijning van de techniek van het kiesstelsel en de harmonisering van de kieswetgevingen. In deze bijdrage blijven we niet stilstaan bij een ontleding van het op 28 juli 1971herziene artikel 49 van de grondwet. Wij stippen enkel aan dat dit artikel het aantal kamerleden op 212 vastlegt en voorschrijft op welke wijze dit aantal over de kiesarrondissementen moet verdeeld worden. Het staatsblad van 4 oktober 1973 heeft in uitvoering van deze bepalingen het Koninklijk besluit van 1 december 1972 gepubliceerd tot indeling van de leden van Kamer van Vofksvertegenwoordigers over de kiesarrondissementen. Terzelfdertijd werd de wet van 19 juli 1973bekend gemaakt tot indeling van de senatoren voor de kiesarrondissementen. De zetelaanpassing aan het bevolkingsaantal werd volgens deze bepalingen op 10 maart 11.toegepast. Wel wensen wij te onderstrepen dat tijdens de voorgaande legislatuur de regering Leburton-Tindemans-De Clercq plannen koesterde om de verschillende kieswetgevingen te vereenvoudigen en te harmoniseren. De werkzaamheden van de diensten van het Ministerie van Binnenlandse Zaken bleken tamelijk ver gevorderd te zijn, zonder dat tot op heden enig officieel document werd vrijgegeven. Het is evenwel bekend dat de grote vernieuwing van het ontwerp zou bestaan hebben in de opheffing van de mogeltjkheid van lijstenverbinding voor de wetgevende en provinciale verkiezingen. Zulks ZC?U wel een belangrijke wijzigmg hebben veroorzaakt in de samenstelling van de Kamers. Bij de verkiezingen van 1971 zouden in die hypothese 20 zetels in Kamer en Senaat aan kandidaten van andere partijen toegekomen zijn. Ongetwijfeld zou afschaffing van de apparenteringsmogelijkheid de vorming van kartellijsten in de hand werken. Berekeningen hebben uitgewezen dat de afschaffing van de apparentering zwaar zou uitvallen voor de kleine partijen. De optie moet genomen worden of men het de kleine partijen moeilijk wil blijven maken om enkele zetels in het Parlement te verwerven. (Vervolg

blz. 11)

9

(c) Liberaal Archief - Kramersplein Gent

Recommend Documents