BURGERJAARVERSLAG 125

Jaarrekening 2015

Inhoudsopgave: JAARVERSLAG 1. Resultaat 2015 en beslispunten

3

2. Programma verantwoording 6  Toelichting Indirecte kosten ………………………………………………………………...………. 7  Programma 1: Burger, bestuur & dienstverlening ………………………………………….. 8  Programma 2: Veiligheid & handhaving ...……………………………………………………15  Programma 3: Natuur & milieu ……………………………………………………………….. 18  Programma 4: Verkeer, vervoer & wegen …………………………………………..………. 27  Programma 5: Wonen & werken ……………………………………………………..………. 34  Programma 6: Sport, cultuur & recreatie …………………………………………....………. 42  Programma 7: Zorg & welzijn………………………………………………………….………. 49  Programma 8: Onderwijs & jeugd …………………………………………………....………. 59  Algemene dekkingsmiddelen ……………………………………………………………….……….66 3. Paragrafen 67  3.1 Lokale heffingen …………………………………………………………………………………. 68  3.2 Weerstandsvermogen en risicobeheersing …………………………………………..………. 72  3.3 Onderhoud kapitaalgoederen ……………………………………………………………….…. 80  3.4 Financiering ……………………………………………………………………………….…..…. 83  3.5 Bedrijfsvoering …………………………………………………………………………..………. 84  3.6 Verbonden partijen …………………………………………………………………………..…. 86  3.7 Grondbeleid ……………………………………………………………………………..………. 91

JAARREKENING 4. Waarderingsgrondslagen

98

5. Balans per 31 december 2015

101

6. Toelichting op de balans

103

7. Overzicht van baten en lasten

118

OVERZICHT SPECIFIEKE UITKERINGEN (SISA)

122

BURGERJAARVERSLAG

125

1

JAARVERSLAG

2

1. Resultaat 2015 en beslispunten Hierbij bieden wij u de jaarstukken 2015 aan. Met de jaarstukken legt ons college verantwoording af over het in de begroting 2015 vastgestelde beleid. De controleverklaring van de accountant kunnen wij u helaas nog niet aanbieden. Dit heeft te maken met het feit dat de accountant de controles op het gebied van het sociaal domein nog niet kan afronden. Zolang de controles op het sociaal domein niet zijn afgerond, kan een controleverklaring voor getrouwheid en rechtmatigheid voor onze jaarstukken 2015 niet worden afgegeven. De accountant is momenteel nog bezig met de laatste interne procedures waarbij geldt dat de accountant op de ontvangen controleverklaringen tevens een collegiale review dient uit te voeren. Binnen het sociaal domein hebben wij met betrekking tot 2015 te maken met de volgende externe factoren die van invloed zijn op de oordeelsvorming inzake getrouwheid en rechtmatigheid van de accountant: Voor Zorg in Natura (zowel Jeugd als WMO) geldt dat wij niet van alle zorgaanbieders de controleverklaring hebben ontvangen en enkele zorgaanbieders hebben geen goedkeurende controleverklaring kunnen overleggen. De volledigheid van de door het CAK geinde eigen bijdrage met betrekking tot WMO is bij het CAK onvoldoende geborgd. Landelijk geldt dat de controleverklaring van de SVB een afkeurend oordeel heeft. Met betrekking tot drie zorginstellingen dient nog een bovenregionale verrekening plaats te vinden, hierover bestaat nog geen duidelijkheid. Tot op heden is geen controleverklaring ontvangen van Het Plein. De overige controlewerkzaamheden heeft de accountant reeds afgerond. Wij verwachten dat op basis van de nog uit te voeren interne procedures van de accountant geen aanpassing in de voorliggende jaarstukken 2015 noodzakelijk is. De bovenstaande punten zijn van dusdanige aard dat wij verwachten dat de accountant niet meer tot een goedkeurende verklaring zal komen. Het definitieve oordeel wordt door de accountant in de nog te ontvangen controleverklaring gegeven. Het jaarverslag bestaat uit een beleidsmatige toelichting en financiële analyse per programma en de paragrafen. Ons college gaat daarmee, zowel inhoudelijk als financieel, uitgebreid in op de resultaten over 2015. Ter verbetering van het integrale inzicht in de resultaten is de analyse opgesteld op product niveau. In de jaarrekening volgt de balans met toelichting.

2015 2015 was het eerste jaar waarin we gewerkt hebben met de kaders die we meekregen bij de decentralisaties Jeugd, WMO en de Participatiewet. Ambitie is om optimale zorg te verlenen en gelijktijdig het sociaal domein betaalbaarder en doelmatiger te maken. Een jaar is te kort om volledig uitsluitsel te kunnen geven op de vraag of dat gelukt is, maar in deze jaarrekening tekenen zich al wel de eerste positieve resultaten af. Discussie was er ook. Met name op het gebied van de WMO/ huishoudelijke zorg. In 2015 werd de kiem gelegd voor een aanpassing van het beleid op dit punt. Dit heeft geresulteerd in de maatwerkvoorziening ‘Ondersteuning Thuis’ die in 2016 verder zijn beslag krijgt. Uitgangspunt is het bieden van de juiste zorg en ondersteuning waarbij de eigen mogelijkheden van inwoners voorop staan. Met de (raads)klankbordgroep VVI werd verder gebouwd aan het vereenvoudigen en digitaliseren van de Planning & Control-cyclus. Belangrijk resultaat daarin is de verbeterde procedure rond de behandeling van de Bestuursrapportage. Ook werd uitvoering gegeven aan de wens om te komen tot de inzet van een revolverend fonds. Voor duurzaamheidsleningen en overige initiatieven is daartoe € 250.000 beschikbaar gesteld. Regisserend Lochem werd onverminderd voorgezet. Dit resulteerde bijvoorbeeld in het overdragen van de ‘uitvoering lokale belastingen’ naar de bedrijfsvoeringorganisatie Tribuut en het beheer van zwembad De Beemd naar de daarvoor in het leven geroepen stichting. Ook was er veel aandacht voor het stimuleren van burgerinitiatieven en werd er veel energie besteed om deze tot bloei te laten komen. Ook op het gebied van economische ontwikkeling hebben wij resultaten geboekt. Het onderzoek naar de herontwikkeling van het Gasfabriekterrein werd afgerond, de havenvoorziening in het Twentekanaal werd gerealiseerd en de Economische Agenda werd opgesteld. Over deze agenda zijn wij inmiddels met de gemeenteraad in gesprek om deze verder tot uitvoering te brengen. Terugkijkend concluderen wij dat 2015 een productief jaar is geweest waarbij er veel stappen zijn gezet richting het realiseren van de doelen uit het bestuursakkoord en collegeprogramma. In 2016 zetten wij ons met onverminderd enthousiasme en evenveel ambitie in om hieraan verder uitvoering te geven. In een tussentijdse evaluatie van het collegeprogramma brengen wij dit jaar in beeld hoever wij hiermee zijn. De resultaten hiervan worden meegenomen in de kadernota 2017 om er zo voor te zorgen dat in deze regeerperiode de gezamenlijke doelen van de gemeenteraad, college en organisatie worden gerealiseerd.

3

In cijfers geeft 2015 het volgende resultaat: Bedragen x € 1.000

Werkelijk Begroting Werkelijk 2014

2015

2015

Saldo 2015

BATEN Prg.1 Burger. bestuur en dienstverlening

1.256

Prg.2 Veiligheid en handhaving

1.333

1.191

-143

45

22

46

24

9.020

9.306

9.120

-186

413

119

149

30

Prg.5 Wonen en w erken

4.011

6.413

6.488

75

Prg.6 Sport. cultuur en recreatie

1.384

889

906

17

Prg.7 Zorg en Welzijn

9.613

6.012

6.702

690

Prg.3 Natuur en m ilieu Prg.4 Verkeer. vervoer en w egen

Prg.8 Onderw ijs en jeugd Totaal baten program m a’s

439

249

273

25

26.181

24.342

24.874

532

29.608

40.354

40.647

292

5.527

5.684

5.654

-30

799

833

843

10

ALGEMENE DEKKINGSMIDDELEN Algem ene uitkeringen Lokale heffingen Dividend Overige algem ene dekkingsm iddelen

2.764

2.893

3.253

361

Totaal algem ene dekkingsm iddelen

38.698

49.764

50.397

633

TOTAAL BATEN

64.879

74.106

75.271

1.165

10.523

9.270

9.173

98

3.131

3.349

3.307

42

LASTEN Prg.1 Burger. bestuur en dienstverlening Prg.2 Veiligheid en handhaving Prg.3 Natuur en m ilieu

10.441

11.760

11.303

457

Prg.4 Verkeer. vervoer en w egen

5.488

5.623

5.549

73

Prg.5 Wonen en w erken

6.687

9.163

9.521

-357

Prg.6 Sport. cultuur en recreatie

5.822

4.581

4.457

124

20.621

30.660

29.253

1.407

5.879

6.191

5.767

424

Totaal lasten program m a’s

68.593

80.596

78.328

2.268

TOTAAL BATEN MINUS LASTEN

-3.714

-6.490

-3.057

3.433

Prg.7 Zorg en Welzijn Prg.8 Onderw ijs en jeugd

Onvoorzien GEREALISEERDE TOTAAL SALDO VAN BATEN EN LASTEN

-49

49

-3.714

-6.539

-3.057

3.483

Mutaties reserves

5.773

5.984

4.509

-1.475

GEREALISEERDE RESULTAAT

2.059

-556

1.452

2.008

4

Resultaatbestemming Normaliter wordt het jaarrekeningresultaat verrekend met de algemene reserve. Dit zou betekenen dat het voordelig resultaat van € 1,5 miljoen zou worden toegevoegd aan de algemene reserve. Echter bij de invoering van de drie decentralisaties in de zorg is besloten het geld voor de zorg, beschikbaar te houden voor de zorg. Dit betekent dat het voordelige resultaat binnen het sociaal domein van € 966.000 wordt toegevoegd aan de bestemmingsreserve sociaal domein. Het resterende voordelige saldo van € 486.000 gaat naar de algemene reserve. Over te hevelen budgetten Een deel van de budgetten die in 2015 niet zijn besteed moeten worden overgeheveld naar 2016. Dit betreft activiteiten die niet zijn uitgevoerd vanwege personele capaciteitsproblemen, omdat de uitvoering jaar-overschrijdend is of waar de uitvoering vertraging oploopt vanwege afhankelijkheid van (besluitvorming van) derden. De in 2016 beschikbaar te stellen budgetten bedragen € 1,6 miljoen. In het bijlagenboek “Cijfermatige detailverantwoording 2015” is een specificatie met toelichting van de over te hevelen budgetten opgenomen. De besluitvorming van de overheveling vindt plaats door een afzonderlijk beslispunt in deze jaarrekening. Beslispunten De jaarstukken moeten op grond van artikel 198 van de Gemeentewet door de gemeenteraad worden vastgesteld. Wanneer de vastgestelde jaarrekening met controleverklaring van de accountant vóór 15 juli van het jaar volgend op het betreffende jaar bij de provincie wordt ingediend, voldoet de gemeente aan één van de voorwaarden om onder het repressief toezicht te blijven vallen. Het ontbreken van een goedkeurende verklaring van de accountant voor wat betreft het sociaal domein wil niet per definitie zeggen dat de gemeente onder preventief toezicht komt te staan. De Provincie heeft in een reactie het volgende verwoord: “Het ontbreken van een goedkeurende verklaring van de accountant bij de jaarrekening 2015 voor wat betreft de 3 D’s vormt als zodanig geen reden om de betreffende gemeente in 2017 onder preventief financieel toezicht te stellen. De materieel inhoudelijke redenen van het ontbreken van een goedkeurende accountantsverklaring worden altijd (en dus ook als het de 3 D’s betreft) betrokken in het totale financiële oordeel van de toezichthouder over de individuele gemeente. Dit kan leiden tot opmerkingen bij het afhandelen van de begroting 2017. Bij zeer zware materieel inhoudelijke door de accountant aangedragen financiële omstandigheden kan instelling van preventief financieel toezicht in 2017 op voorhand nooit geheel worden uitgesloten.”

Het college van B&W stelt voor in te stemmen met: Beslispunt 1:

Het vaststellen van de gemeentelijke jaarstukken 2015, bestaande uit het jaarverslag (programmaverantwoording en paragrafen) en de jaarrekening (balans, overzicht baten en lasten en overzicht specifieke uitkeringen).

Beslispunt 2:

Het voordelig saldo sociaal domein van € 966.000 toevoegen aan de bestemmingsreserve sociaal domein.

Beslispunt 3:

Het voordelig saldo van € 486.000 toevoegen aan de algemene reserve.

Beslispunt 4:

Het beschikbaar stellen van exploitatiebudgetten, die overgeheveld worden naar 2016, voor een bedrag van € 1.622.000 met als dekking de algemene reserve en subsidies. In het bijlagenboek “Cijfermatige detailverantwoording 2015” worden de over te hevelen budgetten toegelicht (13. Over te hevelen budgetten naar 2016).

Beslispunt 5:

Het afsluiten van kredieten waarvan de activiteiten zijn afgerond. In het bijlagenboek “Cijfermatige detailverantwoording 2015” worden kredieten toegelicht. De af te sluiten kredieten zijn in dit overzicht vet gedrukt. (11. Kredietoverzicht)

5

2. Programmaverantwoording

6

Inleiding Dit hoofdstuk bevat de verantwoording van de programma’s. De loonkosten en indirecte kosten, zoals huisvesting, facilitaire dienstverlening en automatisering zijn programma overstijgende kosten. Vanuit de kostenplaatsen worden de lasten verdeeld over de diverse programma’s. Vanwege dit programma overstijgende karakter lichten wij hier de afwijkingen op het niveau van de kostenplaatsen toe. Daarna volgt een toelichting per programma. Per activiteit wordt aangegeven wat er wel en niet gerealiseerd is in 2015. Tevens wordt per programma een toelichting gegeven op de afwijkingen in baten en lasten (exploitatie) exclusief de indirecte kosten. De analyse per programma begint met de indirecte kosten en kapitaallasten, vervolgens volgt een toelichting op product niveau en een toelichting op de incidentele budgetten.

Toelichting indirecte kosten Loonkosten en overige indirecte kosten De budgetten voor loonkosten en inhuur personeel zijn in 2015 nagenoeg geheel besteed. Van het totale personeelsbudget is een bedrag van € 60.000 niet besteed. Naast de loonkosten is op de budgetten voor de overige personeelskosten, zoals studiekosten, Arbo voorzieningen, salarisadministratie, werving en selectie, kerstpakketten en functiewaardering een onderbesteding van € 185.000 geweest. De lasten van de kostenplaats “gemeentehuis Hanzeweg 8” zijn € 93.000 lager uitgevallen. Hiervan zijn de kapitaallasten € 74.000 onder het begrote bedrag gebleven. Ook de lasten van de kostenplaats “automatisering” zijn € 126.000 onder de toegekende budgetten gebleven. Lagere kosten voor het uitwijkcentrum, beveiliging en kapitaallasten zorgen voor deze afwijking. In 2015 is het bouwarchief nog niet ondergebracht bij het streekarchief, waardoor van de geraamde lasten € 42.000 niet besteed is. In de begroting wordt in 2015 voor € 710.000 rekening gehouden met een toerekening van interne uren aan grondexploitaties en investeringen (de zogenaamde taakstellende uren). In 2015 is voor € 139.000 minder toegeschreven aan taakstellende uren. Dit nadeel komt ten laste van de exploitatierekening. Kapitaallasten De exploitatierekening is positief beïnvloed door de toerekening van lagere kapitaallasten. Begroot was een last van € 5.456.000, terwijl de werkelijke last € 5.170.000 was. Een voordeel van € 286.000. Het voordeel is ontstaan door een langere doorlooptijd van investeringen. Zoals vervanging brug Haalmansweg, nieuwbouw Rentray-school, kwaliteitsimpuls Noorderbleek en kredieten verkeersmaatregelen. Begrotingsrechtmatigheid Bij de rechtmatigheidscontrole vormt het begrotingscriterium een belangrijk toetsingscriterium. Begrotingsoverschrijdingen zijn in principe onrechtmatig. Volgens het toetsingskader van de commissie BBV zijn er echter situaties denkbaar waarbij de overschrijdingen binnen het door de raad uiteengezette beleid zijn gebleven, zoals compensatie van hogere kosten door direct gerelateerde hogere opbrengsten en kostenoverschrijdingen bij openeinderegelingen. In het volgende overzicht zijn de afwijkingen van de programma’s opgenomen (overschrijding van de lasten) met daarbij de verklaring in hoeverre de afwijking past binnen het door de raad geformuleerde beleid. Voor een nadere uiteenzetting van de verschillen wordt verwezen naar de toelichting op de programmarekening. De raad autoriseert deze kostenoverschrijdingen met het vaststellen van de jaarrekening.

Programma

Prg. 5 Wonen en werken

Begrotingsafwijking Begroot

Realisatie

Verschil

9.163

9.521

-357

Verklaring

Conclusie

De werkelijke lasten van de grondexploitaties woningbouw zijn ten opzichte van de begroting € 479.000 hoger uitgevallen dan begroot. Alle mutaties binnen de grondexploitaties moeten volgens het BBV via de resultatenrekening lopen. Deze lasten zijn geen exploitatielasten maar balansmutaties. Deze overschrijding aan de lastenkant wordt volledig gecompenseerd door een even hoge overschrijding aan de batenkant.

Past binnen beleid

7

Programma 1 Burger, bestuur en dienstverlening

Doelen & middelen

8

1.1 Dienstverlening Wat willen we bereiken? Een klantgerichte dienstverlenende organisatie als poort naar de overheid voor burgers, bedrijven en instellingen in 2015/2016. Beoogd maatschappelijk effect Burgers, bedrijven en instellingen ervaren een klantgerichte, toegankelijke overheid (fysiek én digitaal) die met kennis van zaken snel en doeltreffend handelt. De lokale overheid is voor iedereen duidelijk herkenbaar. Digitale Informatievoorziening uitbreiden Wel uitgevoerd De digitale dienstverlening is verder uitgebreid. Zo zijn de aangifte van geboorte en melding van huwelijk of geregistreerd partnerschap volledig gedigitaliseerd. Inwoners kunnen dit digitaal vanuit huis in gang zetten. Ook is het mogelijk geworden om het aangeven van een overlijden digitaal te doen, wat vooral voor uitvaartondernemers een verbetering van dienstverlening is. De mogelijkheden van digitale dienstverlening worden op korte termijn nog verder uitgebreid. In 2015 is ook de opbouw van de Basisregistratie Grootschalige Topografie (BGT) afgerond. De BGT is een zeer gedetailleerde digitale kaart waarop de beheergrenzen en de te beheren objecten van het gehele grondgebied staan aangegeven. De voordelen van de BGT zijn een betere dienstverlening (gegevens zijn actueel en betrouwbaar), administratieve lastenverlichting (kost minder tijd en moeite om gegevens aan te leveren en in te zien), betere samenwerking binnen de overheid (eenduidige uitwisseling van gegevens). De BGT komt als ‘Open Data’ beschikbaar voor de samenleving. Dit maakt de informatie daadwerkelijk toegankelijk voor burgers, verlaagt de drempel voor investeringen in nieuwe producten en diensten en biedt kansen voor nieuwe dienstverlening door bedrijven. Het jaar 2015 stond vooral in het teken van de opbouw van de BGT. In 2016 ligt de focus op het inregelen van de beheerprocessen en het gebruik van de BGT. Daarnaast is de digitalisering van administraties verder ontwikkeld. Elk jaar worden meer registraties en afnemende administraties aan de makelaar suite gekoppeld. In 2015 zijn de BGT en de Basisregistratie Kadaster (BRK) toegevoegd en zijn voorbereidingen getroffen voor een koppeling tussen de Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG) en de Basisregistratie Personen (BRP). Niet uitgevoerd Niet van toepassing Vereenvoudiging financiële rapportages Wel uitgevoerd In het afgelopen jaar is samen met de raad (klankbordgroep VVI) gewerkt aan het vereenvoudigen en verder digitaliseren van de Planning & Control-cyclus en bijbehorende documenten. De volgende wijzigingen zijn doorgevoerd: Raadpleegtool financiële gegevens Raadsleden kunnen op basis van real-time tot op kostensoort niveau, de financiële gegevens raadplegen. Herijken beleidsindicatoren Er is een nieuwe set beleidsindicatoren opgesteld. De indicatoren van “Waar staat jouw gemeente” zijn hierbij een belangrijke input geweest. Deze nieuwe set indicatoren zijn voor het eerst in de begroting 2016 gebruikt. Verbeteren P&C-cyclus In combinatie met het real-time raadplegen van financiële gegevens is de Planning & Control-cyclus m.b.t. de Bestuursrapportage aangepast. Een kortere doorlooptijd tussen peildatum en behandeldatum, maar ook het aangaan van de dialoog tussen college en raad zijn als uitgangspunten gekozen. De Bestuursrapportage nieuwe stijl is een mondelinge presentatie van het college aan de raad. Door middel van een raadsvoorstel neemt de raad daarna een besluit over de financiële bijstellingen en beleidsinhoudelijke bijsturingen. Subsidieregister Met ingang van de jaarrekening 2015 wordt jaarlijks een overzicht opgenomen in het bijlageboek “Cijfermatige detailverantwoording 2015”van alle in het afgelopen jaar verstrekte subsidies (12. Subsidieoverzicht 2015).

9

Niet uitgevoerd

Herijken beleidsindicatoren De indicatoren set wordt nog aangevuld met de nieuwe indicatoren voor het Sociale Domein. Daarnaast moet de set ook vanuit veranderende wetgeving (vernieuwing BBV) worden aangevuld. Begrotingsapp Bekeken wordt of in de vorm van een begrotingsapp de P&C-cyclus verder gedigitaliseerd kan worden.

1.2 Binnengemeentelijke samenwerking Wat willen we bereiken? Inwoners zijn leidend wat betreft leefbaarheid en zorg voor elkaar. Inwoners en gemeente zijn gelijkwaardige partners, met oog voor ieders rol. De gemeente wil inwoners stimuleren en faciliteren om zelf verantwoordelijkheid te nemen voor een leefbare samenleving. Beoogd maatschappelijk effect Inwoners ervaren onze gemeente als een levendige gemeenschap waaraan iedereen naar vermogen een bijdrage levert. Doorontwikkeling van Lochem als regiegemeente Wel uitgevoerd - De uitvoering op het gebied van lokale belastingen is overgedragen aan de GR bedrijfsvoeringsorganisatie Tribuut per 1 januari 2016. - In 2015 is een Revolving Fund tot stand gekomen waarmee burgerinitiatieven financieel kunnen worden ondersteund. - De exploitatie van zwembad De Beemd is overgedragen aan Stichting De Beemd Niet uitgevoerd Niet van toepassing Faciliteren van (burger)initiatieven Wel uitgevoerd - In Harfsen is naast de realisatie van het Dorpshuis ook het dorpsplein in samenwerking met Liander en de Provincie heringericht. - In Epse is het dorpsdakenplan gerealiseerd. - Uiteenlopende kleinschalige initiatieven zijn ondersteund. Voorbeelden zijn de boomgaard in Eefde, het hondenlosloopgebied, het gedenkbos, de permacultuur Gorssel, de initiatieftafel Niet uitgevoerd Niet van toepassing Voorbereiden invoering vennootschapsbelastingplicht Wel uitgevoerd - Voor de invoering van de vennootschapsbelasting is de inventarisatie gemaakt van vennootschapsbelastingplichtige activiteiten. - Het aanpassen van de administratie. Niet uitgevoerd - Opstellen fiscale openingsbalans. - De aankoop van software om de aangiften vennootschapsbelasting te verzorgen wordt in 2016 uitgevoerd.

1.3 Bovengemeentelijke samenwerking Wat willen we bereiken? Gemeentelijke taken uitvoeren en ambities realiseren samen met andere gemeenten en organisaties. Beoogd maatschappelijk effect Inwoners van onze gemeente ervaren ondanks de toename van gemeentelijke taken, complexiteit van die taken en de afname van financiële middelen een lokale overheid die daaraan toch goed invulling geeft en beschikt over voldoende bestuurskracht. Versterken rol opdrachtgever/regievoerder (regiegemeente) Wel uitgevoerd - Onderzoek is verricht naar het gewenste sturingsniveau per samenwerking. - Accounthouders op verbonden partijen en/of samenwerkingspartners zijn benoemd Niet uitgevoerd - Professionaliseringstraject medewerkers is nog niet gestart, dit wordt in 2016 opgepakt.

10

1.4 Gemeentelijke middelen Wat willen we bereiken? Ambities realiseren door innovatieve financiering waaraan ook derden een wezenlijke bijdrage leveren. Beoogd maatschappelijk effect Initiatieven vanuit de samenleving die het maatschappelijk belang dienen krijgen ondanks de afname van financiële middelen toch een kans om tot bloei te komen. Mogelijkheden Revolverend fonds onderzoeken Wel uitgevoerd - Voor de uitvoering van het revolverend fonds is in november 2015 door de gemeenteraad de verordening duurzaamheidsleningen vastgesteld en is € 150.000 beschikbaar gesteld voor duurzaamheidsleningen en € 100.000 voor overige initiatieven conform het toetsingskader van het college. Niet uitgevoerd Niet van toepassing

Indicatoren Indicator

Nulmeting (2012)

Realisatie 2014

Ambitie 2015

Realisatie 2015

Totaalscore klanttevredenheid publieksbalie (TNSNipo)* Nulmeting 2008 Oordeel burger; duidelijkheid informatie (nulmeting; gem. 7,0)** 1.2. Binnengemeentelijke samenwerking

7,8

7,8

7,7

N.v.t.

6,9

7,0 Gem. 7,0

7,0

N.v.t

Oordeel burger als kiezer; invloed op bestuur en vertrouwen in bestuur (nulmeting; gem.5,8)** Oordeel burger als partner; betrokkenheid bij totstandkoming plannen (nulmeting; gem. 5,7)**

5,8

5,8 Gem. 5,8 5,6 Gem. 5,6

6,0

N.v.t.

5,8

N.v.t

1.1 Dienstverlening

5,5

* In 2015 is er geen klanttevredenheidsonderzoek gehouden. ** Waar staat je gemeente (WSJG) heeft in 2014 voor het laatst de meting gehouden die uitging van de burgerrollen. Vanaf 2016 werken we volgens de nieuwe meetsystematiek van WSJG.

Het beleid voor dit programma is onder andere vastgelegd in de beleidsnota’s:  Visie op dienstverlening (2007)  De nota burgerparticipatie (2008)  Nota regionale samenwerking (2005)  Nota verbonden partijen (2011)  Beleidslijn Wet Bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur (Bibob 2013)

11

Wat heeft het gekost? Bedragen x € 1.000

Item

Omschrijving

Werkelijk Begroting Werkelijk 2014 2015 2015 1.256 1.333 1.191

Saldo 2015 -143

Baten 1.2 1.3 1.4

binnengemeentelijke samenwerking bovengemeentelijke samenwerking gemeentelijke middelen

1.256

1.333

1.191

-143

Lasten 1.2 1.3 1.4

binnengemeentelijke samenwerking bovengemeentelijke samenwerking gemeentelijke middelen

10.523 235 68 10.220

9.270 339 92 8.840

9.173 306 90 8.777

98 33 2 63

Totaal programma 1

-9.266

-7.937

-7.982

-45

Analyse BATEN Begroot P1 Burger, bestuur en dienstverlening

LASTEN

Werkelijk

1.333.000

Over/tekort

1.191.000

Begroot totaal

-143.000

kapitaallasten

Werkelijk bedrag Over/tekort

9.270.000

9.173.000

98.000

319.000

295.000

24.000

5.347.000

148.000

De toelichting staat in hoofdstuk 2. Programma verantwoording; Toelichting indirecte kosten. interne verrekeningen

5.495.000

De toelichting staat in hoofdstuk 2. Programma verantwoording; Toelichting indirecte kosten.

P12 binnengemeentel. samenwerking P011 Burgerparticipatie

-

-

-

54.000

45.000

9.000

-

-

-

54.000

45.000

9.000

Een deel van het budget voor burgerparticipatie is in 2015 gereserveerd voor het festival voor het inwonerinitiatief. Dit bedrag van € 7.500 moet worden overgeheveld naar 2016 ter dekking van de kosten van het in het najaar van 2016 te organiseren festival.

P13 bovengemeentel. samenwerking

-

-

-

74.000

70.000

4.000

-

-

-

74.000

70.000

4.000

P14 gemeentelijke middelen

1.333.000

1.191.000

-143.000

2.973.000

3.164.000

-191.000

P010 Bestuursorganen

191.000

-

-191.000

952.000

1.026.000

-75.000

P020 Bestuurlijke samenwerking -

Het nadeel van € 191.000 aan baten ontstaat doordat begrotingstechnisch rekening gehouden is met inkomsten van ex-bestuurders. In de jaarrekening zijn de inkomsten van ex-bestuurders in mindering gebracht op de uit te betalen wachtgelden. Dit zorgt voor lagere lasten. Betreft een per saldo budgettair neutrale administratieve afwijking. De extra lasten van €75.000 zijn te verklaren door: De hierboven genoemde lagere lasten van € 191.000 (voordeel). Om de beleggingstegoeden volledig aan te laten sluiten op de pensioenaanspraken van huidige bestuurders is door Loyalis een extra koopsom in rekening gebracht van € 181.000 (nadeel). Voor de vaststelling van het doelvermogen was door Loyalis tot nu toe uitgegaan van een rekenrente van 3%. Door de situatie op de financiële markten is deze rekenrente verlaagd. Daarnaast is een dotatie van € 80.000 (nadeel) toegevoegd aan de voorziening. Op basis van een herrekening voor toekomstige uitkeringen van gepensioneerde bestuurders was bijstorting noodzakelijk. P040 Bestuursondersteuning 83.000 72.000 10.000 De kosten van communicatie zijn ruim € 10.000 lager dan begroot. Een deel hiervan is te verklaren door lagere kosten voor de gemeentepagina terwijl ook op de overige kosten van communicatie minder is uitgegeven.

12

BATEN Begroot

P050 Bestuursinstrumenten

LASTEN

Werkelijk

Over/tekort

Begroot totaal

Werkelijk bedrag Over/tekort

-

-

-

53.000

44.000

9.000

-

-

-

18.000

9.000

10.000

P051 Bedrijfsvoering

Als gevolg van de vertraagde uitvoering van een O&O-audit is het budget niet besteed. De uitvoering van deze audit zal in 2016 plaatsvinden. Wij stellen voor een bedrag van € 10.000 voor de uitvoering van de audit over te hevelen naar 2016. P060 Burgerzaken P581 Omroepen P821 Eigendommen

575.000

584.000

9.000

368.000

360.000

9.000

-

-

-

9.000

9.000

-

317.000

345.000

29.000

251.000

318.000

-66.000

Het tekort van ruim € 66.000 op de lasten wordt met name veroorzaakt door overschrijdingen op de posten bedrijfspanden en planschades. De overschrijding van € 26.000 op bedrijfspanden wordt veroorzaakt doordat hier de adviseurskosten van ICS voor het accommodatiebeleid zijn verantwoord. De uitwerking van het accommodatiebeleid blijkt dermate complex en tijdrovend te zijn dat hiervoor meer kosten moesten worden gemaakt. De meerkosten voor planschades van € 31.000 zijn ontstaan (door wettelijk in te winnen) deskundigenadviezen, die niet mogen worden doorberekend aan ontwikkelaars. Daarnaast is een second opinion uitgevoerd en nadere adviezen gevraagd over bezwaarschriften in enkele complexe procedures. De uitbetaalde planschades zijn grotendeels gedekt door extra baten van € 27.000, doordat de planschades waar mogelijk worden doorberekend aan de initiatiefnemers. Daarnaast zijn er meeropbrengsten op de posten grondverkopen en pachten als gevolg van een sterker accent op de beleidslijn om overbodige gronden af te stoten dan wel marktconform te verhuren of te verpachten. P915 Waardering Onroerende Zaken

-

-

-

234.000

338.000

-104.000

In 2015 heeft de conversie van het belastingsysteem Gouw 5 naar Gouw 7 plaats gevonden. Deze verliep niet geheel vlekkeloos en had veel uitval tot gevolg. Voor het op orde brengen van de bestanden en het vele uitzoekwerk is extra personeel ingehuurd omdat daarvoor binnen de organisatie onvoldoende capaciteit beschikbaar was. Daarnaast is er, in voorbereiding op de samenwerking met andere gemeenten per 01-01-2016 (Tribuut), afgesproken om zoveel mogelijk “schone bestanden” over te hevelen naar de nieuwe organisatie. Dit heeft ertoe geleid dat er een behoorlijke inhaalslag gemaakt is op het wegwerken van de openstaande incassoposten, het afhandelen van bezwaar-en beroepszaken en het opschonen van de bestanden. Hiervoor is extra capaciteit ingehuurd. P920 Belastingen

25.000

34.000

10.000

60.000

112.000

-51.000

Jaarlijks wordt bij de jaarrekening het debiteurenrisico beoordeeld en wordt de voorziening wegens oninbaarheid aangevuld met een bedrag ter grootte van een percentage van de uitstaande vordering. Daarbij is rekening gehouden met de inhaalslag die is gemaakt om de overgang naar Tribuut probleemloos te laten verlopen. P922 Algemene baten/lasten

225.000

227.000

2.000

814.000

700.000

114.000

Onder de algemene baten en lasten worden diverse stelposten verantwoord. In de Begroting 2014 is ter ondervanging van onderuitputting een structurele negatieve algemene stelpost opgenomen van € 350.000. Deze post loopt jaarlijks af met € 50.000. Met deze post houden wij op voorhand rekening met een verwacht positief rekeningsaldo, de stelpost is een nadeel in de jaarrekening. Ook is hier een budget opgenomen met een beschikbare vacatureruimte van voordelig € 130.000. De besteding van dit budget wordt verantwoord in samenhang met het totaal aan beschikbare loonsom. Hiervoor is onder de “indirecte kosten” een afzonderlijke toelichting opgenomen in deze jaarrekening. Voor de organisatieontwikkeling is in het verleden een bestemmingsreserve gevormd. Bij de herziening van de bestemmingsreserves is de reserve opgeheven en het saldo overgeboekt naar het budget organisatieontwikkeling. In 2015 is er € 27.500 besteed ten laste van dit budget. Er resteert een voordeel van € 335.000 binnen dit budget.

P940 Lasten heffen en invorderen gemeentelijke belastingen

-

-

-

131.000

176.000

-45.000

In de raadsvergadering van 18 mei 2015, ten behoeve van de oprichting van Tribuut, zijn er extra opstartkosten ter beschikking gesteld van € 150.000. Achteraf zijn er door Tribuut door onvoorziene situaties nog extra kosten in rekening gebracht met betrekking tot onder andere juridische ondersteuning bij de aanbesteding van het belastingsysteem (-€ 7.000), drukwerk brieven en flyers (-€ 9.000), extra projectondersteuning (-€13.000) en het controleren van de volledigheid van de bestanden (-€11.000).

13

BATEN Begroot

Incidentele budgetten

LASTEN

Werkelijk

-

Over/tekort

-

Begroot totaal

Werkelijk bedrag Over/tekort

-

355.000

252.000

2009-2015 Dienstverlening

-

236.000

152.000

103.000 84.000

2009-2015 Dienstverlening inclusief kapitaallasten/interne verrekeningen

-

236.000

204.000

32.000

Het project e-dienstverlening is een langlopend project waarvan de uitvoering zich over een aantal jaren uitstrekt. De uitvoering van een deel van de werkzaamheden zijn niet in 2015 uitgevoerd maar zijn verschoven naar het eerste kwartaal 2016. Het gaat hierbij om het inrichten van BGT-beheer, de BAG-BRP koppeling en de implementatie van ID-burger. Wij stellen voor het restant budget van ruim € 32.000 over te hevelen naar 2016. 2014 Herontwikkeling Markt 2

-

-

1.000

-1.000

Markt 2 is verhuurd aan Lochem 3.0. Herontwikkeling is niet meer aan de orde. Project afsluiten . 2014 Bijdrage dorpsplein Barchem

-

64.000

60.000

4.000

2015 Invoering Vpb

-

30.000

17.000

13.000

In 2015 is gewerkt aan het inventariseren en het aanpassen van de administratie ter voorbereiding op de invoering van de vennootschapsbelastingplicht. In de kadernota 2017 worden de verwachte financiële gevolgen in beeld gebracht. In 2017 wordt de eerste aangifte over het jaar 2016 bij de Belastingdienst aangeleverd. In 2016 zal nog advies gevraagd worden over het opstellen van de fiscale openingsbalans en wordt software aangeschaft voor het genereren van de aangifte. Voor de uitvoering hiervan stellen wij voor het restantbudget van € 13.000 over te hevelen naar 2016. 2015 Subsidie Dorpshart Harfsen

-

14

25.000

23.000

3.000

Programma 2 Veiligheid en handhaving

Doelen & middelen

2.1 Openbare orde Wat willen we bereiken? We zorgen voor een grotere sociale veiligheid voor de inwoners van de gemeente Lochem door gerichte aanpak van overlast, woninginbraken en hennepteelt. Beoogd maatschappelijk effect Inwoners en bezoekers kunnen op een goede en veilige wijze met en naast elkaar wonen, werken en ontspannen.

Opstellen uitvoeringsplannen veiligheid Wel uitgevoerd - In 2015 is het Integraal Veiligheidsplan 2016-2019 (IVP) IJsselstreek opgesteld in aansluiting op de Veiligheidsstrategie 2015-2018 Oost Nederland. - In samenwerking met politie en andere ketenpartners, is gewerkt aan de aanpak van woninginbraken Buurtpreventie(app), waarschuwingsbrieven etc. - Actie aansluiting Burgernet is succesvol verlopen. - Onderzoek is verricht naar de beleving van leefbaarheid en veiligheid in onze gemeente. Niet uitgevoerd - Uitkomsten van het onderzoek zijn nog niet verwerkt in uitvoeringsplannen, dit wordt in 2016 opgepakt.

2.2 Handhaving Wat willen we bereiken? Een zo veilig mogelijke leef/werkomgeving voor burgers en bedrijven realiseren, waarbij de administratieve lasten voor burgers en bedrijven zo laag mogelijk zijn. Beoogd maatschappelijk effect Inwoners, bedrijven en instellingen ervaren een overheid die de regels die zij oplegt daadwerkelijk handhaaft en waar dat kan de regeldruk vermindert en/of de verantwoordelijkheid mede belegt bij diegenen die aan bepaalde regels moeten voldoen (bouwregelgeving). Er vinden minder overtredingen plaats.

15

Opstellen nieuw Wabo-beleid (Wet algemene bepalingen omgevingsrecht) Wel uitgevoerd Het nieuwe Wabo beleid is in februari 2016 aan de raad voorgelegd. Derhalve is de voorbereiding afgerond. De vaststelling moet nog plaats vinden Niet uitgevoerd Niet van toepassing

Handhaven op het juiste gebruik van voorzieningen, op veiligheid en op ruimtelijke kwaliteit Wel uitgevoerd Zoals afgesproken is de capaciteit ingezet op de onderwerpen brandveiligheid, constructieve veiligheid en duurzaamheid. Bouwwerken met een lage prioriteit zijn niet gecontroleerd . Deze bouwwerken worden op papier afgerond na melding van de bouwer dat het bouwwerk gereed is. Niet uitgevoerd Niet van toepassing

Indicatoren Indicator 2.1. Openbare orde Oordeel burger over veiligheid in de buurt (nulmeting; gem. 7,0)* Oordeel burger over leefbaarheid in de buurt (nulmeting; gem.7,5)* 2.2. Handhaving Algemeen Klachten/meldingen met een prioritair karakter worden binnen 24 uur opgepakt . (Nulmeting 2011) Bij projecten in het kader van slim handhaven wordt door de klant spontaan meegewerkt. (Nulmeting 2011) Oordeel burgers duidelijkheid regels (nulmeting; gem. 6,7)* Oordeel burger controle handhaving regels (nulmeting; gem.6,0)*

Nulmeting (2012)

Realisatie 2014

Ambitie 2015

Realisatie 2015

7,1

7,2 gem. 7,0 7,7 gem. 7,5

7,2

N.v.t.

7,7

N.v.t.

7,6

90%

90%

90%

90%

30%

N.v.t.*

60%

n.b.

6,7

6,6 gem. 6,7 5,9 gem. 5,9

6,7

n.v.t.

6,0

n.v.t

5,9

* Waar staat je gemeente (WSJG) heeft in 2014 voor het laatst de meting gehouden die uitging van de burgerrollen. Vanaf 2016 werken we volgens de nieuwe meetsystematiek van WSJG.

Het beleid voor dit programma is onder andere vastgelegd in de beleidsnota’s:  Integraal Veiligheidsplan (IVP) district IJsselstreek 2012 - 2015  Beleidsnota Handhaving 2011 – 2014 Samen zijn we één (2011)  Notitie inzake permanente bewoning recreatieverblijven (1994)  Vervolgnotitie inzake permanente bewoning van recreatieverblijven (1997)  Voortgangsnota bestrijding permanente bewoning recreatieverblijven (2002)

16

Wat heeft het gekost? Bedragen x € 1.000

Item

Omschrijving

Baten 2.1 2.2

openbare orde handhaving

Lasten 2.1 2.2

openbare orde handhaving

Werkelijk Begroting Werkelijk 2014 2015 2015 45 22 46 45 22 46

Totaal programma 2

Saldo 2015 24 24

3.131 2.162 970

3.349 2.413 935

3.307 2.374 933

42 40 2

-3.086

-3.326

-3.261

65

Analyse BATEN Begroot

P2 Veiligheid en handhaving

LASTEN

Werkelijk

22.000

Over/tekort

46.000

Begroot totaal

24.000

kapitaallasten

Werkelijk bedrag Over/tekort

3.349.000

3.307.000

42.000

89.000

83.000

7.000

1.161.000

-15.000

De toelichting staat in hoofdstuk 2. Programma verantwoording; Toelichting indirecte kosten. interne verrekeningen

1.146.000

De toelichting staat in hoofdstuk 2. Programma verantwoording; Toelichting indirecte kosten.

P21 openbare orde P110 Openbare orde en veiligheid P120 Brandweer

22.000

46.000

24.000

1.796.000

1.756.000

40.000

14.000

11.000

-3.000

155.000

161.000

-6.000

8.000

33.000

26.000

1.599.000

1.566.000

33.000

Het voordeel op de lasten is voornamelijk te verklaren doordat de bijdrage aan de VNOG voor de cluster IJsselstreek is verlaagd met € 39.000. De voorlopige jaarrekening 2015 van de cluster IJsselstreek laat een voordelig resultaat zien door lagere kapitaallasten als gevolg van het achterblijven van investeringen. De hogere baten zijn ontstaan door de ontvangst van een hogere bijdrage van € 17.000 voor de inzet van de in gemeentelijke dienst werkzame officier van dienst. Daarnaast is een bijdrage ontvangen van € 9.000 wegens gebruik van de kazerne in Gorssel door Buitenruimte. Deze was niet opgenomen in de begroting. P130 Rampenbestrijding

800

1.300

600

42.000

29.000

12.000

Als gevolg van uitstel van een aantal regionale en interne opleidingen is het budget van rampenbestrijding € 12.000 onderbesteed. P22 handhaving P823 Handhaving

-

-

-

317.000

306.000

11.000

-

-

-

317.000

306.000

11.000

-

17

Programma 3 Natuur en milieu

Doelen & middelen

18

3.1

Duurzaamheid

Wat willen we bereiken? Een klimaat neutrale gemeente in 2030. Beoogd maatschappelijk effect In 2030 is Lochem voor een belangrijk deel zelfvoorzienend in energie door optimaal gebruik te maken van lokale duurzame energiebronnen, zoals zon, wind en bio-energie en door het gebruik van (fossiele) energie zoveel mogelijk te beperken. Energiekracht Lochem verder uitbouwen Wel uitgevoerd Opzet bedacht hoe de website om te bouwen tot een energieloket. Niet uitgevoerd Aanpassing van de website gepland voor 2016. Samenwerken in Frisse Wind projecten Wel uitgevoerd Afstemming tussen de gemeenten Zutphen, Voorst, Brummen en Lochem, over de rol van de gemeenten in dit burgerinitiatief, heeft plaatsgevonden. Voorbereidingen van de opgerichte IJsselwind BV zijn gefaciliteerd. Niet uitgevoerd Raadsvoorstel omtrent het verstrekken van een lening ten behoeve van de e voorbereiding door IJsselwind BV is gepland voor de raadsvergadering in de 1 helft van 2016. Beoogd maatschappelijk effect Nieuwe woningen worden duurzaam gebouwd. Huurders en woningeigenaren maken de stap om hun woning te verduurzamen. Energiebesparing bij woningen huursector ondersteunen Wel uitgevoerd Wijkgerichte acties, communicatie omtrent woningrenovatie en uitvoering subsidie woningisolatie. Niet uitgevoerd Opzetten energieloket, omdat het gezamenlijk overleg in de regio traag verloopt. Duurzaam renoveren van woningen in samenwerking met Opgewerkt Lochem faciliteren Wel uitgevoerd Faciliteren pilot Opgewekt Lochem inzake voorbereiding en communicatie woonabonnement. Opzetten organisatiestructuur ten behoeve van de uitvoering werkzaamheden. Niet uitgevoerd Aanvragen krediet ten behoeve van de opschaling van de pilot. Hiertoe moet eerste de pilot zijn afgerond en geëvalueerd.

Beoogd maatschappelijk effect Er wordt efficiënt en duurzaam gebruik gemaakt van vrijkomende biomassa. Regionaal biomassa project realiseren Wel uitgevoerd - Er is een studie verricht naar de haalbaarheid van een grondstoffenrotonde. De conclusie is dat een fysieke rotonde op dit moment nauwelijks waarde toevoegt, maar dat gezamenlijk aanbesteden (virtuele grondstoffenrotonde) wordt opgepakt. - Ontwikkeling zeefmachine die groen en grond scheidt zodat afvoerkosten bespaard kunnen worden in het groenonderhoud. De machine is inmiddels beschikbaar. - Effect ecologisch bermbeheer op de productie van biomassa en op biodiversiteit is uitgevoerd in de gemeenten Voorst, Zutphen en Apeldoorn. Lochem heeft dit via een ander regiocontract gedaan, Deventer had deze informatie reeds paraat en Brummen en Epe hebben niet meegedaan. Niet uitgevoerd Daadwerkelijke gezamenlijke aanbesteding. Deze staat gepland voor maart 2016.

19

3.2

Milieu

Wat willen we bereiken? Verder verminderen van de hoeveelheid huishoudelijk restafval. Beoogd maatschappelijk effect De hoeveelheid ongescheiden restafval per inwoner per jaar wordt verminderd tot 80 kg per inwoner in 2020 en betere zowel kwantitatieve als kwalitatieve inzamelresultaten van de afzonderlijk ingezamelde fracties glas, oud papier en kunststof. Inzamelstructuur verfijnen Wel uitgevoerd Vanaf het voorjaar van 2015 is de gescheiden inzameling van verpakkingsafval PMD (Plastic, Metalen en Drankkartons) aan huis gestart. Niet uitgevoerd In januari 2016 is het Afvalplan 2016 – 2019 door de raad goedgekeurd. In het plan zijn maatregelen opgenomen om de hoeveelheid restafval verder te verminderen. Zo wordt bij voorbeeld in 2016 de BEST (Boeken, Elektronica, Speelgoed en Textiel) ingevoerd om waardevolle fracties bij de bron in te zamelen.

3.3

Groen

Wat willen we bereiken?  De kwaliteit van natuur en landschap behouden en versterken  Het basisniveau van onderhoud en de veiligheid van het openbaar groen volgens de doelen die zijn gesteld voor het opzetten van BBOOR en een kostenneutraal beheer van bomen in het buitengebied realiseren. Beoogd maatschappelijk effect Inwoners van en bezoekers aan onze gemeente beschikken over aantrekkelijke natuur en landschap. Onderzoeken of het Landschapsontwikkelingsplan voldoet aan nieuwe opgaven Wel uitgevoerd Inventarisatie van de nieuwe opgaven en ontwikkelingen is gestart. Niet uitgevoerd In de Bestuursrapportage 2015 is al gemeld dat door ziekte en inzet voor de landschapsprojecten Vitaal Gelderland de actualisatie van visie buitengebied en landschapsontwikkelingsplan is doorgeschoven naar 2016.

Beoogd maatschappelijk effect De openbare ruimte blijft aantrekkelijk om in te verblijven. Areaaluitbreiding openbare ruimte onderhouden Wel uitgevoerd In 2015 is het kwaliteitsniveau van het onderhoud van openbaar groen in de dorpskernen en bij entrees van dorpen afgewaardeerd naar basiskwaliteitsniveau B. Het bosplantsoen binnen de dorpskernen is afgewaardeerd naar kwaliteitsniveau C. Ook zijn de bloembakken verwijderd en ter adoptie aan inwoners aangeboden. Op deze manier zijn 20 bloembakken geadopteerd in 2015. Structureel wordt openbaar groen omgevormd om bezuinigingen in het groenonderhoud te realiseren. Circulus-Berkel heeft de indexering over 2015 niet doorgevoerd, waarmee de bezuinigingsdoelstelling voor 2015 is behaald. De compensatie voor areaaluitbreiding is verwerkt. Niet uitgevoerd Er is nog overleg met Circulus-Berkel over een structurele invulling van de bezuinigingsdoelstelling en over toekomstige areaaluitbreidingen. Onderzoeken of kostenneutraal bomenbeheer in het buitengebied mogelijk is Wel uitgevoerd In 2015 zijn alle bomen in het buitengebied visueel geïnspecteerd en zijn de voorbereidingen getroffen en is opdracht gegeven aan Buitenruimte om in de winterperiode 2014-2015 en 2015-2016 risicobomen te vellen langs gemeentelijke wegen in ons buitengebied om onveilige situaties te voorkomen. In januari en februari 2016 wordt dit werk afgerond. Samen met belangengroepen is de uitgangspuntennotitie opgesteld met daarin de kaders voor duurzaam beheer van de bomen langs wegen in het buitengebied van de gemeente Lochem. Deze uitgangspuntennotitie wordt in 2016 aan de raad voorgelegd. Onderzoeken van verschillende werkmethodieken en innovatieve ontwikkelingen in de markt. Deze gegevens zijn verwerkt in het financiële rekenmodel duurzaam beheer van de bomen in ons buitengebied. Dit rekenmodel wordt onderdeel van de

20

uitgangspuntennotitie. Bus excursie voor vertegenwoordigers van belangengroepen, raadsleden en de pers om dit project toe te lichten, de verschillende belangen onder de aandacht te brengen en de keuzes in beleid toe te lichten in de praktijk. Samenwerking met landgoedeigenaren om kostenefficiënte uitvoering van onderhoud, kap en herplant van de bomen te realiseren. Samenwerking met dorpsraden om herplant van bomen langs wegen uit te voeren Ontwikkelen van langlopende contracten, samen met Buitenruimte, om langlopende contracten te ontwikkelen, waarbij (sociaal-)maatschappelijk ondernemen en het verhogen van de werkgelegenheid, door uitvoering samen met lokale ondernemers, voorop staat. Implementatieplan. In het raadsvoorstel, dat in het voorjaar van 2016 aan de raad wordt voorgelegd, wordt een voorstel gedaan voor het implementeren van voorgesteld beleid naar een uitvoeringsplan. -

Niet uitgevoerd

3.4

Riolering

Wat willen we bereiken? Het op een efficiënte en duurzame wijze inzamelen en transporteren van regen- en afvalwater. Beoogd maatschappelijk effect Het beheer van het rioolstelsel voldoet aan het Bestuursakkoord Water en aan het geldende verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan (vGRP). Regen- en afvalwater wordt op een duurzame, effectieve en efficiënte manier verwerkt. Afvalwaterakkoord en het Afvalwaterplan uitvoeren Wel uitgevoerd In december 2015 is het afvalwaterketenplan (verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan) door de gemeenteraad vastgesteld. Het plan is gezamenlijk opgesteld met de partners in het Afvalwaterteam Zutphen: de gemeente Zutphen en het Waterschap Rijn en IJssel. Het plan geeft uitvoering aan de afspraken die vastgelegd zijn in het afvalwaterakkoord. Niet uitgevoerd Niet van toepassing Vervangen en renoveren bestaande riolering en onderzoek naar innovatief rioolbeheer Wel uitgevoerd In 2015 is het meet- en monitoringssysteem opnieuw verder uitgebreid en geperfectioneerd. Rioolrenovatie/-vervanging wordt hoe langer hoe meer gecombineerd met het onderhoud / vervanging van openbaar groen, wegen en openbare verlichting, zodat er integraal wordt gewerkt. In 2015 zijn o.a.de volgende projecten uitgevoerd: Vervanging mechanische riolering  Elektromechanische renovatie van drukrioolunits buitengebied van Barchem en Lochem circa 300 gemalen;  Vervangen drukriolering Epserbos te Epse circa 3,5 km; Rioolvervangingsprojecten  Vervangen gemengde hoofdriolering en regenwaterriool Schurinklaan (project Traverse);  Vervangen hoofdriool Wilhelminalaan/Reeverweg (project Reeverweg West Harfsen); Verbeteringsprojecten  Aanleggen infiltratiesysteem ’t Onderschoer in Barchem; Beleid  Actualiseren Basisrioleringsplan, dit plan geeft inzicht in het hydraulisch en milieutechnisch functioneren van het rioolstelsel van alle kernen binnen de gemeente.

Niet uitgevoerd

In 2015 is onderzoek gestart naar een gezamenlijke aanpak van de Wikkelaan (Eefde). De projecten in het kader van onderzoek naar innovatief rioolbeheer betreffen met name het onderzoek naar de werking van het IT riool, het opstellen van het Afvalwaterketenplan en de evaluatie van de riolering Ampsen. Al deze drie projecten zijn afgerond. Niet van toepassing

21

Overige Activiteiten Overdragen taken openbare ruimte naar Circulus-Berkel (Buitenruimte) Wel uitgevoerd In 2015 is gestart met een onderzoek naar aanpassing van het kapvergunningen beleid. In december 2015 is een college besluit genomen inzake de overheveling van taken en functies van het team Civiel en Groen naar Circulus-Berkel in het kader van de tweede fase Buitenruimte. Er is een Samenwerkingsovereenkomst gesloten tussen Circulus-Berkel en Stichting Welzijn Lochem over de burgerparticipatie. Niet uitgevoerd De overgang van een aantal taken van het Team Civiel en Groen naar CirculusBerkel per 1 januari 2016 is niet gehaald. De opdrachtgeversrol van de regisserende gemeente moet duidelijk worden gemaakt Er moet nog een Dienstverleningsovereenkomst worden opgesteld.

Indicatoren Indicator

Nulmeting 2009

Realisatie Realisatie 2014 2013

Ambitie 2015

Realisatie 2015

3.2. Milieu 250

116

120

110

108

Glas in kg per inwoner

24

33

25

35

27

Oud papier in kg per inwoner

79

71

72

79

71

8

20

20

22

28

6,1

-

6,5 (gem. 6,7)

6,5

-

Restafval in kg per inwoner

Kunststof in kg per inwoner 3.3. Groen Oordeel burger onderhoud groenvoorziening in de buurt (Nulmeting 2012, gem. 6,7)*

* Waar staat je gemeente (WSJG) heeft in 2014 voor het laatst de meting gehouden die uitging van de burgerrollen. Vanaf 2016 werken we volgens de nieuwe meetsystematiek van WSJG.

Het beleid voor dit programma is onder andere vastgelegd in de beleidsnota’s: Nationale en provinciale nota’s  Nationaal Energie akkoord (2013)  Gelders Energieakkoord (2015)  Green Deals Ministerie I en M  Hoofdlijnennotitie Biobased Economy Nota’s van de gemeente:  Milieujaarprogramma (2012)  Energiekracht Lochem (2014)  Uitvoeringsprogramma klimaat en energie (2015)  Afvalplan 2016-2019  Groenvisie (2006)  Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2012-2016  Afvalwaterketenplan 2016 – 2020  Nota Begraafplaatsen deel 1 en 2 (2011 en 2012)  Strategische visie beheer en onderhoud openbare ruimte gemeente Lochem (2012)

22

Bedragen x € 1.000

Wat heeft het gekost?

Item Baten 3.2 3.3 3.4 3.5 Lasten 3.2 3.3 3.4 3.5

Omschrijving

Werkelijk Begroting Werkelijk 2014 2015 2015 9.020 9.306 9.120 4.002 3.874 3.679 8 253 222 4.693 4.854 4.910 318 325 310 10.441 11.760 11.303 3.598 4.255 3.875 2.160 2.596 2.456 4.084 4.545 4.501 599 364 471 -1.421 -2.454 -2.183

milieu groen riolering begraafplaatsen milieu groen riolering begraafplaatsen Totaal programma 3

Saldo 2015 -186 -195 -31 55 -15 457 380 139 44 -107 271

Analyse BATEN Begroot

P3 Natuur en milieu

9.306.000

Werkelijk

9.120.000

LASTEN Over/tekort

-186.000

kapitaallasten

Begroot totaal

Werkelijk bedrag Over/tekort

11.760.000

11.303.000

457.000

1.684.000

1.528.000

156.000

1.398.000

-75.000

De toelichting staat in hoofdstuk 2. Programma verantwoording; Toelichting indirecte kosten. interne verrekeningen

1.322.000

De toelichting staat in hoofdstuk 2. Programma verantwoording; Toelichting indirecte kosten.

P32 milieu P721 Huishoudelijk afval

3.463.000

3.316.000

-147.000

3.118.000

2.806.000

312.000

3.282.000

3.304.000

22.000

2.829.000

2.744.000

85.000

Er is een voordeel van ca. € 85.000 op de uitvoering (lasten) van inzameling van huishoudelijk afval. Dit heeft een directe relatie met het feit dat er aanmerkelijk minder restafval ingezameld is en de hoeveelheid herbruikbare afvalfracties sterk verbeterd is. Aan de batenzijde hebben is er een voordeel van € 22.000 op het huishoudelijk afval. Dit bestaat uit twee onderdelen: 1) Een voordeel op de opbrengst afvalfonds van ca. € 360.000 komt met name door de betere afvalscheiding door onze inwoners. Hierdoor is de hoeveelheid herbruikbare afvalfracties sterk verbeterd, waardoor de bijdrage van het Afvalfonds (Nedvang) voor de inzameling van gescheiden fracties ook hoger is dan geraamd. 2) Een nadeel op de afvalstoffenheffing van bijna € 340.000. Sinds de invoering in 2013 van het nieuwe inzamelsysteem is er aanmerkelijk minder restafval ingezameld en is de hoeveelheid herbruikbare afvalfracties sterk verbeterd. Inwoners van de gemeente scheiden hun afval steeds beter. De invoering van de PMD (plastic, metalen, drankkartons) container levert ook een belangrijke bijdrage aan de vermindering van de hoeveelheid restafval. Het aantal aanbiedingen van de grijze container daalt. In onze raming hebben wij rekening gehouden met 14 aanbiedingen grijs en 12 aanbiedingen groen. Werkelijk ligt het aantal aanbiedingen gemiddeld op 11 grijs en 8 groen. Hierdoor hebben wij minder inkomsten afvalstoffenheffing. P723 Milieubeheer

181.000

12.000

-169.000

290.000

62.000

227.000

Een voordeel op het budget geluidssanering ISV-3 van ca. € 170.000 (lasten). In 2015 is een aantal voorbereidende werkzaamheden getroffen voor het saneren van woningen aan de Larenseweg en Oosterbleek e.o. De sanering is nog niet afgerond vanwege drukke werkzaamheden als gevolg van de subsidieregeling woningisolatie (deze regeling moest in 2015 afgerond worden). Dit ISV-budget moet in 2016 besteed zijn, dan loopt de termijn van deze subsidieregeling af. Aangezien het al een keer verlengd is, is nog een keer verlengen niet toegestaan. Dat betekent dat in 2016 de sanering uitgevoerd moet worden. Als er nog budget over is wordt dat gebruikt voor nog niet gesaneerde woningen. Per saldo verloopt dit project budgettair neutraal, omdat alle externe kosten 100% gedekt worden door de provinciale subsidie. Op het budget duurzaamheid hebben wij een overschot van bijna € 23.000. Het reguliere duurzaamheidsbudget is niet volledig besteed omdat er dit jaar meerdere activiteiten zijn uitgesteld of niet zijn doorgegaan (de slotconferentie Rural Alliances in combinatie met een dag van de duurzaamheid, inwonerfestival) en minder aanvragen vanuit de samenleving. Door de beëindiging van Rural Alliances zijn er het afgelopen jaar minder contacten met bewonersinitiatieven geweest. Het restantbudget van € 23.000 wordt – samen met het overschot op het reguliere innovatiebudget klimaatneutraliteit 2030 van € 22.000 - conform raadsvoorstel concretisering ambities uitvoeringsprogramma Klimaat en Energie (raad 14 maart 2016) voorgesteld over te hevelen naar 2016 om in te zetten voor de cofinanciering van de subsidie woningisolatie 2016. Op het innovatiebudget klimaatneutraliteit 2030 hebben wij een overschot van ca. € 22.000. Het reguliere innovatiebudget is niet volledig besteed met het niet doorgaan van het project Interreg V (€ 15.000) en minder aanvragen vanuit de samenleving. Door de beëindiging van Rural Alliances zijn er het afgelopen jaar minder contacten met bewonersinitiatieven geweest.

23

BATEN Begroot

P33 groen P560 Groen

LASTEN

Werkelijk

Over/tekort

Begroot totaal

Werkelijk bedrag Over/tekort

327.000

317.000

-10.000

2.079.000

2.137.000

-58.000

2.000

7.000

5.000

1.705.000

1.698.000

7.000

Het voordeel van € 8.000 op het product groen komt net name door een overschot van € 30.000 op het budget Bomen buitengebied, onderhoud. Dit budget is een onderdeel van de motie Achterstallig onderhoud bomen buitengebied d.d. 11-11-2013 dat gereserveerd is voor het vellen van risicobomen langs de doorgaande wegen in het Lochemse buitengebied. De kosten van de uitvoering van de risicokap zijn meegenomen in het regiocontract. Hierdoor is dit specifieke budget overgebleven. Het regiocontract wordt per 31 maart 2016 afgerond. Voorstel is dit specifieke budget, naast het restantbudget van de motie dat vrijvalt na afronding van het regiocontract, over te hevelen naar 2016 en in 2016/2017 in te zetten bij uitvoering van onderhoudswerkzaamheden aan bomen langs wegen in het buitengebied. In het raadsvoorstel Duurzaam beheer bomen buitengebied (1e helft 2016) wordt dit voorstel nader toegelicht. Naast dit voordeel van € 30.000 is er een nadeel op het onderhoud openbaar groen (regulier en renovatie) door Buitenruimte van € 20.000. In het kader van de organisatieverandering hebben alle vaste medewerkers de cursus “Open blik” gevolgd. Hierdoor is er meer aan opleidingen uitgegeven. In de eerste helft van het jaar zijn extra uren gemaakt a.g.v. meerdere stormschades. Hierdoor was het inlenen van extra medewerkers noodzakelijk. In 2015 is het maaien van ruw gras uitgevoerd door eigen medewerkers. Voorgaande jaren waren deze werkzaamheden uitbesteed. P724 Ongediertebestrijding

-

-

-

102.000

82.000

20.000

Een voordeel op het product ongediertebestrijding van bijna € 20.000 (Buitenruimte) komt met name door de lagere lasten voor tractie. Het verschil wordt veroorzaakt door de veilige lijn die gekozen is bij vervanging van voertuigen. De verandering van de organisatie van de afdeling Buitenruimte veroorzaakt ook een verschuiving in materieelbehoefte. Gekozen is voor een gelijkmatige vervanging over een aantal jaren, daar waar de behoefte duidelijk is. Kanttekening hierbij is de technische staat van de voertuigen. Mobiliteit en veiligheid staan hoog in het vaandel. Als één van deze twee waarden in gedrang komt wordt versneld actie ondernomen. Dit kan ook betekenen dat bij onduidelijkheid over de definitieve behoefte voor een tijdelijke oplossing (huur) gekozen wordt. De gunstige brandstofprijs heeft ook bijgedragen aan de onderschrijding van het budget tractie. P34 riolering P722 Riolen

4.854.000

4.910.000

55.000

2.624.000

2.692.000

-68.000

4.854.000

4.910.000

55.000

2.624.000

2.692.000

-68.000

De lasten riolering laten een nadeel van € 68.000 zien. Er is een overschot op het budget riolering binnen GRP kosten onderzoek van € 16.000. In 2015 is er minder uitgegeven aan bestandsbeheer en aan de beoordeling van het vrij vervalriool. De dotatie aan de voorziening vervanging riolering is € 38.000 hoger dan geraamd. Een overschrijding op het budget riolering binnen GRP, kwijtschelding van € 20.000. Er wordt al jaren € 120.000 geraamd voor kwijtschelding rioolheffing. In 2014 waren de werkelijke kosten € 130.000 en in 2015 € 140.000. In 2015 zijn er ruim 50 kwijtscheldingsaanvragen meer binnen gekomen dan in 2014. In het nieuwe afvalwaterketenplan (2016-2020) houden wij ook een raming voor kwijtscheldingen aan van € 120.000. Wij gaan ervan uit dat door het aantrekken van de economie er minder inwoners kwijtschelding hoeven aan te vragen en daardoor de komende jaren het budget niet wordt overschreden. Een overschrijding op het budget voor oninbaar rioolheffing is met ruim € 36.000 overschreden, omdat in 2015 in het kader van de komende belastingsamenwerking (Tribuut) alle posten die stonden op afwachten in verband met faillissement c.q schuldsanering als oninbaar zijn genomen. Een voordeel op de opbrengsten riolering bedraagt €55.000. De opbrengst voor rioolheffing is € 45.000 hoger geworden dan geraamd. Daarnaast hebben wij een bijdrage ontvangen vanuit Zutphen en Waterschap Rijn en Ijssel voor de kosten van het Afvalwaterteam van € 15.000.

24

BATEN Begroot

P35 Begraafplaatsen P725 Lijkbezorging

LASTEN

Werkelijk

Over/tekort

Begroot totaal

Werkelijk bedrag Over/tekort

325.000

310.000

-15.000

272.000

357.000

-85.000

325.000

310.000

-15.000

272.000

357.000

-85.000

Een nadeel op de lasten lijkbezorging van bijna € 85.000. Door een organisatieverandering binnen de afdeling Buitenruimte van Circulus Berkel zijn de personeelskosten verlaagd. Dat komt omdat er met 2 begraafplaatsmedewerkers minder wordt gewerkt, het graven en delven van de graven volledig is uitbesteed en het dagelijks onderhoud wordt uitgevoerd door medewerkers die afstand hebben tot de arbeidsmarkt. In 2015 zijn er meer werkzaamheden uitgevoerd aan de begraafplaats in Laren en Lochem. Hier is een deel van de beplanting gerenoveerd. Verder zijn de onderhoudskosten toegenomen door de storm die in 2015 twee keer over ons land heeft geraasd. Extra last voor de gemeente (€ 60.000) vanaf 2014 is dat BTW op de inzet van personeelsleden Buitenruimte op begraafplaatsen niet verrekenbaar is. Toen het personeel nog in dienst was bij de gemeente hoefden we geen BTW over deze lasten te betalen. De baten lijkbezorging laten een nadeel van € 15.000 zien. De landelijke tendens van afname van het aantal begrafenissen heeft zich ook in 2015 verder voortgezet. Zo is het aantal begrafenissen langzamerhand gedaald van 184 in 2005 naar 133 in 2015 (was in 2014 nog 139). Het aantal nieuwe graven is ten opzichte van 2014 gelijk gebleven. Dat betekent dat veel gebruik wordt gemaakt van bestaande graven, waar nog grafrechten op rusten. Dit heeft negatieve gevolgen voor de inkomsten. Opvallend is dat het aantal asverstrooiingen sterk is toegenomen en het bijzetten van urnen laag blijft en zelfs lager dan 2014. In 2015 hebben we een nieuwe folder uitgebracht wat mogelijk heeft geleid tot de toename van het aantal asverstrooiingen, omdat deze mogelijkheid meer onder de aandacht is gekomen. De opbrengsten voor de verlenging van grafrechten is sterk toegenomen. Dit geldt alleen voor de begraafplaatsen Gorssel en Almen. Voor de begraafplaatsen Barchem, Laren en Lochem zijn in het verleden grafrechten uitgegeven voor 30 jaar. In ca. 2025 worden hiervoor de eerste verlengingen en daarmee inkomsten verwacht. Incidentele budgetten

661.000

578.000

2011 Rural Alliances

60.000

27.000

-83.000

933.000

-33.000

87.000

742.000

190.000

67.000

20.000

Per saldo een tekort van € 13.000 voor het project Rural Alliances in 2015 (lasten voordeel € 20.000 en baten nadeel € 33.000). Project loopt over ruim 4 jaar, door verschuiving tussen de jaren is er in 2015 een klein tekort. Over de hele looptijd gezien is er geen afwijking. Project afsluiten per 31-12-2015. 2011 Pilot verduur best bouwF2

-

-

-

19.000

-

19.000

Doel van de pilot is het creëren van bewustzijn van de mogelijkheden van energiebesparing in de bestaande bouw. Ook het onderzoeken van innovatie financieringsconstructies voor woningrenovaties loopt nog. Kortom, diverse activiteiten om verduurzaming in de bestaande bouw te realiseren. De werkzaamheden zijn een gezamenlijke inspanning van de gemeente Lochem, Lochem Energie en Opgewekt Lochem en kennen een relatief lange aanlooptijd. De kosten die de afgelopen jaren zijn gemaakt – zowel interne uren als externe kosten – zijn met terugwerkende kracht uit het regiocontract gedekt (Pilot ESCO bestaande woningbouw). Het pilotproject is echter nog niet afgerond. Dit had te maken met het zoeken van de juiste doelgroep en de zoektocht naar financiering. Er is een toezegging gedaan om in 2016 communicatie-uitingen woonabonnement hieruit te dekken. Voorgesteld wordt het budget van € 19.000 hiervoor over te hevelen naar 2016.

2012 Biobased Industry

89.000

78.000

-11.000

49.000

61.000

-12.000

Biobased industry betreft een vierjarig regiocontractproject uit de periode 2012-2015. Het project is inmiddels afgerond en heeft het volgende opgeleverd: -Er is een studie verricht naar de haalbaarheid van een grondstoffenrotonde. De conclusie is dat een fysieke rotonde op dit moment nauwelijks waarde toevoegt, maar dat gezamenlijk aanbesteden (virtuele grondstoffenrotonde) wordt opgepakt. -Ontwikkeling zeefmachine die groen en grond scheidt zodat afvoerkosten bespaard kunnen worden in het groenonderhoud. De machine is inmiddels beschikbaar. - Effect ecologisch bermbeheer op de productie van biomassa en op biodiversiteit is uitgevoerd in de gemeentes Voorst, Zutphen en Apeldoorn. Lochem heeft dit via een ander regiocontract gedaan, Deventer had deze informatie reeds paraat en Brummen en Epe hebben niet meegedaan. De financiele afronding incl. subsidieafrekening regiocontract zal in het eerste kwartaal 2016 plaatsvinden.

25

BATEN Begroot

2012 Regiocont Beleef Berk III

LASTEN

Werkelijk

211.000

Over/tekort

189.000

Begroot totaal

-21.000

291.000

Werkelijk bedrag Over/tekort

177.000

114.000

Het Regiocontract Beleef de Berkel III, waaronder het laanbomenproject, het ecologisch onderzoek bermen en de vervanging Haalmansbrug vallen, eindigt op 31-03-2016. Het ecologisch onderzoek bermen is afgerond. Het laanbomenproject wordt in 1e kwartaal 2016 afgerond. Bij motie van 11-11-2013 (begrotingsraad 2014) is een budget beschikbaar gesteld van € 200.000 ten behoeve van achterstallig onderhoud bomen buitengebied ten laste van de algemene reserve. Een bedrag van € 50.000 is en wordt ingezet voor het ingrijpen bij calamiteiten in 2014-2015 en het vellen bomen langs de grote doorgaande wegen in 2014-2015-2016. Het restant van € 150.000 is en wordt ingezet in het regiocontract 'Beleef de Berkel III, landschappelijke kwaliteit recreatieve voorzieningen buitengebied Lochem' als cofinanciering. Hiermee wordt nieuw beleid ontwikkelt en uitvoering gegeven aan de business case voor duurzaam bomenbeheer in het buitengebied. Voorgesteld wordt het resterend budget over te hevelen naar 2016 en in te zetten op de uitvoering van risicokap, onderhoud en herplant in 2016.

2013 Subs.isolatiemaatreg.won.

101.000

102.000

1.000

101.000

105.000

-4.000

De subsidieregeling isolatiemaatregelen woningen 2013-2014 is met toestemming van de provincie doorgelopen t/m 2015. De financiele afronding incl. subsidieafrekening provincie zal in het eerste kwartaal 2016 plaatsvinden. 2014 Analyse BOR-omgeving

-

-

-

61.000

61.000

1.000

De uitvoerende werkzaamheden van het team Civiel Groen gaan over naar Circulus Berkel (raadsbesluit oktober 2013). In 2015 is deze overgang met externe ondersteuning voorbereid en is gestart met het opstellen van een bedrijfsplan. 2014 Onderz.duurz.ontwik.riool 29.000 26.000 3.000 De projecten waar het hier met name om gaat zijn: het onderzoek naar de werking van het IT riool, het opstellen van het AfvalWaterKetenPlan en de evaluatie van de riolering Ampsen. Al deze drie projecten zijn afgerond. Project afsluiten. 2014 Prj.Insp.Zwerfafv 2013-22

40.000

40.000

-

40.000

30.000

10.000

Wij ontvangen van het afvalfonds voor de periode t/m 2022 een vergoeding van ca. € 40.000 per jaar voor éénmalige projecten die een relatie hebben met zwerfvuil, bijvoorbeeld participatie zwerfafval of gedragsbeïnvloeding bijplaatsingen milieuparkjes. 2015 Bodemsan.asbest Possenweg

60.000

-

-60.000

128.000

51.000

77.000

Tegenvallers in de voorbereiding van de sanering hebben ervoor gezorgd dat de daadwerkelijke sanering pas in 2016 is opgestart. Gedurende het vooronderzoek bleek dat de verontreiniging veel verder in de bermen aanwezig was dan vooraf aangenomen. Dit betekende extra onderzoek, maar ook dat de verontreiniging op belendende percelen in particulier eigendom aanwezig is. Met alle eigenaren (voor zover bekend) is overleg gepleegd over de werkwijze en is toestemming gevraagd om op hun eigendom te saneren. Ook bleek dat er circa 100 bomen gerooid moesten worden om de asbestsanering volledig te kunnen uitvoeren. Met de eigenaren zijn afspraken gemaakt omtrent het afhalen van het hout na afloop van de sanering en de herplant. Omdat bij de uitvoering van de sanering rekening gehouden moest worden met de bereikbaarheid van het pluimveebedrijf aan de Possenweg, moest de start van de sanering zo gunstig mogelijk worden afgestemd met de 5-6 weekse cyclus van het bedrijf. Hierdoor is de sanering in de eerste week van 2016 gestart. Voorgesteld wordt het restantbudget over te hevelen naar 2016. In 2016 is overigens ook al een budget beschikbaar van € 500.000 voor uitvoering en € 240.000 bijdrage van de provincie. 2015 Subs.woningisolatie

35.000

91.000

56.000

35.000

87.000

-52.000

De subsidieregeling isolatiemaatregelen woningen 2015 is uiteindelijk succesvoller geweest, dan medio 2015 gedacht. In totaal is er een subsidie van € 105.000 beschikbaar vanuit de provincie en daar is binnen gebleven. De financiele afronding incl. subsidieafrekening provincie zal in het eerste kwartaal 2016 plaatsvinden. 2015 Pilot ESCO best. woningb.

26.000

26.000

-

52.000

52.000

-

In 2016 hebben wij de pilot Opgewekt Lochem inzake voorbereiding en communicatie woonabonnement gefaciliteerd. De pilot moet nog worden afgerond en geëvalueerd. Hierna wordt bekeken of er ten behoeve van de opschaling van de pilot nog extra budget nodig is. Project afsluiten. 2015 Regiocont Ecol.ond.bermen

40.000

26.000

-14.000

40.000

26.000

Het ecologisch onderzoek bermen is afgerond. Zie verder toelichting bij project '2012 Regiocont Beleef Berk. III'.

26

14.000

Programma 4 Verkeer, vervoer en wegen

Doelen & middelen

27

4.1 Verkeer Wat willen we bereiken?  Verkeersveiligheid bevorderen met speciale aandacht voor de kwetsbare groepen  Fiets- en voetverkeer stimuleren  Bereikbaarheid woon- en bedrijfsgebieden bevorderen door eenduidige weginrichting  Voldoende parkeergelegenheid in de binnenstad van de kern Lochem Beoogd maatschappelijk effect In 2020 zijn door de getroffen verkeersveiligheidsmaatregelen er minder verkeersslachtoffers. Automobiliteit is teruggedrongen en fietsverkeer voor zowel woon-werk verkeer als recreatief is toegenomen. Actualiseren en uitvoeren Nota mobiliteit Lochem Wel uitgevoerd De actualisatie van de Nota Mobiliteit Lochem is opgestart. Onder andere de belangenvertegenwoordigers zijn bevraagd op welke punten de nota vernieuwd of verscherpt moet worden. Niet uitgevoerd In januari 2016 vindt er een PAK-bijeenkomst plaats met de gemeenteraad waarin richting wordt gegeven aan de actualisatie. In samenspraak met de belangenvertegenwoordigers vindt de actualisatie plaats en deze wordt in juni 2016 voorgelegd aan de gemeenteraad. Inlopen achterstallig onderhoud bewegwijzering Wel uitgevoerd De Nederlandse Bewegwijzering Dienst (Nbd) is gestart met de voorbereidingen van de inhaalslag onderhoud bewegwijzering. Niet uitgevoerd De periode oktober-december 2015 was te kort om deze voorbereiding af te ronden, werk aan te besteden en uit te voeren. Uitvoering en afrekening vinden plaats in 2016. Bruggen Twentekanaal versterken Wel uitgevoerd In 2015 heeft de raad besluiten genomen over de Ehzerbrug en de Lochemsebrug. Voor de versterking van de Ehzerbrug is een bijdrage verstrekt aan Rijkswaterstaat. Voor de Lochemsebrug is een afspraak gepland om te bespreken hoe met de brug omgegaan kan worden nu de gemeente Lochem niet bijdraagt aan de versterking van deze brug. Niet uitgevoerd De versterking van de Ehzerbrug was voorzien in 2015. Rijkswaterstaat blijkt deze nog niet te hebben opgestart.

Beoogd maatschappelijk effect Het fietsverkeer voor zowel woon-werk verkeer als recreatief is toegenomen. Stimuleren fietsgebruik Wel uitgevoerd In april heeft de gemeenteraad het actieplan ‘stimuleren fietsgebruik’ vastgesteld. Inmiddels is er een fietspad aangelegd langs de Aardappeldijk, zijn overbodige paaltjes op fietspaden verwijderd en zijn er inwoners gevraagd naar de kwaliteit van de fietsvoorzieningen (Fietsmeter). Niet uitgevoerd In 2016 worden de locaties waar paaltjes noodzakelijk zijn verbeterd en worden aanvullende projecten vanuit de fietsmeter uitgevoerd.

Beoogd maatschappelijk effect Weggebruikers voelen zich veilig en/of zijn zich bewust van een onveilige situatie door een goede weginrichting passend bij de functie van de weg. Saneren verkeersborden Wel uitgevoerd Eind 2015 is opdracht gegeven aan het werkatelier om alle verkeersborden te schouwen. Niet uitgevoerd Het schouwen en saneren van de verkeersborden is doorgeschoven naar 2016.

28

4.2 Openbaar vervoer Wat willen we bereiken? Verschillende openbaar vervoerswijzen zijn goed op elkaar afgestemd en er zijn adequate voorzieningen voor op- en overstappen. Beoogd maatschappelijk effec Aantal en kwaliteit van bus- en treinverbindingen met bijbehorende voorzieningen blijft minimaal op het niveau van 2010. Programma Hoogfrequent Spoor monitoren Wel uitgevoerd De ontwikkelingen worden gevolgd. In 2015 zijn er geen nieuwe ontwikkelingen. Niet uitgevoerd Niet van toepassing Ledverlichting abri’s aanbrengen Wel uitgevoerd Alle abri’s zijn voorzien van ledverlichting. Niet uitgevoerd Niet van toepassing

4.3

Wegen

Wat willen we bereiken?  Een goede afwikkeling van regionaal en lokaal verkeer op provinciale wegen met minimale belemmeringen.  Leefbaarheid kernen verhogen.  Verkeersveilige wegen (inclusief civiele kunstwerken(bruggen, tunnels, viaducten)) waarbij het onderhoud afgestemd is op het karakter van de weg (intensiteit van het weggebruik en de snelheden die gereden mogen worden) Beoogd maatschappelijk effect Inwoners en bezoekers ervaren een goede en veilige afwikkeling van het verkeer. De leefbaarheid wordt verhoogd. Flankerende maatregelen N348 ondersteunen Wel uitgevoerd De provincie Gelderland bereidt momenteel de aanpassingen van de kruisingen met de Scheuterdijk/Jodendijk en de Quatre-Bras voor. De werkzaamheden worden volgens de meest recente planning in 2016 gestart en in 2017 afgerond. Niet uitgevoerd Niet van toepassing Realisatie Rondweg Lochem faciliteren Wel uitgevoerd Na de besluitvorming in 2014 omtrent het tracé en de start van het inpassingsplan is in 2015 het ontwerp van de rondweg uitgewerkt van een schetsontwerp naar een definitief ontwerp. Hiervoor zijn veel gesprekken geweest met de belanghebbenden langs het tracé en zijn bijna alle benodigde percelen aangekocht. Alle onderzoeken die nodig zijn voor het provinciaal inpassingsplan zijn uitgevoerd en vormen geen belemmering voor de aanleg. De ontheffingsaanvraag voor flora en fauna is goedgekeurd en daarmee is de weg vrij voor de aanleg. Gemeente en provincie hebben een conceptovereenkomst opgesteld, die in 2016 wordt voorgelegd aan de gemeenteraad. Tenslotte zijn de klanteisen van professionele stakeholders als RWS, ProRail en NS verzameld zodat in 2016 het aanbestedingsdossier kan worden gevormd. Niet uitgevoerd Niet van toepassing

Beoogd maatschappelijk effect De leefbaarheid in de kernen Eefde en Lochem gaat omhoog. Uitvoeren traverse Eefde – zuidelijk deel Wel uitgevoerd Uitvoering deel Midden is nagenoeg voltooid. Niet uitgevoerd Uitvoering van deel Noord laat op zich wachten omdat wij nog geen overeenstemming hebben bereikt met ProRail over de noodzakelijke maatregelen ter hoogte van de spoorwegovergang. ProRail heeft een aanvullende check verlangd door IL&T (Inspectie Leefomgeving en Transport). Afhankelijk hiervan zal duidelijk worden hoeveel budget extra nodig is voor voltooiing van de werkzaamheden. Zodra hierover meer duidelijkheid is zullen wij de Raad informeren. In de begroting zijn nog geen middelen beschikbaar voor uitvoering van het zuidelijk deel van de traverse, omdat de financiële consequenties en de dekkingsmogelijkheden nog niet duidelijk zijn. Er is dus geen voorbereiding van de uitvoering opgestart.

29

Opstellen inrichtingsplan Lochem centrum Wel uitgevoerd Niet van toepassing Niet uitgevoerd In 2015 is geen uitvoering gegeven aan dit project en is dit doorgeschoven naar 2016.

Beoogd maatschappelijk effect Inwoners en bezoekers ervaren verkeersveiligheid op de wegen in de kernen en het buitengebied. De leefbaarheid wordt verhoogd. Opstellen wegenlegger Wel uitgevoerd Niet van toepassing Niet uitgevoerd In 2015 is geen uitvoering gegeven aan dit project en is dit doorgeschoven naar 2016.

Beleidskader integraal functiegericht wegbeheer uitvoeren Wel uitgevoerd In april heeft de raad besloten om de door de bevolking gekozen oplossing van Dostal voor functiegericht wegbeheer in het pilot gebied Laren tot uitvoering te brengen. e e e Daarmee is de 1 fase afgerond en is gestart met de 2 fase. Uitvoering pilot 2 fase is verlengd tot ruim 2 jaar in plaats van 1 jaar omdat een langere looptijd nodig is om resultaten daadwerkelijk te kunnen testen. Een start is gemaakt met het opstellen van het uitvoeringsplan voor langere termijn. In oktober is de raad op de hoogte gesteld van de vergelijking van twee ingediende lange termijn oplossingen van Dostal en Dura Vermeer. Niet uitgevoerd Niet van toepassing Interreg Vb LAND Wel uitgevoerd Niet uitgevoerd

Niet van toepassing De concept aanvraag is door de Europese Unie negatief beoordeeld. Op basis hiervan is besloten onze deelname stop te zetten.

Uitvoeren van andere methode van onkruidbestrijding Wel uitgevoerd Vanaf 2016 is het verboden om met chemische middelen het onkruid te bestrijden. De uitvoering van de onkruidbestrijding is een taak van Circulus-Berkel (Buitenruimte). Circulus-Berkel voert deze taak budget gestuurd uit. In 2015 is geanticipeerd op de toekomstige ontwikkelingen door:  Het onkruid in het waterwingebied en de omgeving nieuw gemeentehuis met hete lucht te bestrijden  Het proefgebied Dillenburg hand schoon te houden  Het onkruid in de proefgebieden Laren en Eefde met het ecologische middel Ultima te behandelen  De onkruidbestrijding is in het gebied Van Lutterveltplein door bewoners opgepakt. Er is een structureel budget beschikbaar gesteld vanaf 2016 met de Kadernota 2016 van € 100.000. Niet uitgevoerd Niet van toepassing Uitvoeren onderhoud civiele kunstwerken Wel uitgevoerd De brug over de gracht in de Burgemeester Leenstraat is vervangen. e Niet uitgevoerd De Haalmansbrug over de Berkel wordt in de 1 helft van 2016 vervangen. Het opstellen van een beheerplan civiele kunstwerken en werkprogramma is doorgeschoven naar 2016. Uit het beheersysteem blijkt dat in de gemeente 25 bruggen en 146 duikers aanwezig zijn. Uit inspectie en inventarisatie blijkt dat er op korte termijn een inhaalslag moet worden gemaakt om verantwoord onderhoud aan de civiele kunstwerken uit te voeren. In eerste instantie wordt prioriteit gegeven aan de veiligheid van de kunstwerken. Vervolgens wordt ingezet op duurzaamheid. Dat wil zeggen het voorkomen van een te snelle en harde achteruitgang van de kunstwerken.

30

Beoogd maatschappelijk effect De openbare verlichting voldoet aan het gemeentelijke beleidsplan 2013-2023 Beleidsplan Openbare Verlichting uitvoeren Wel uitgevoerd In december 2014 is het beleidsplan openbare verlichting vastgesteld. Op basis hiervan zijn in 2015 de grote vervangingsprojecten uitgevoerd in Lochem Oost, Laren (Deventerweg), Harfsen (Reeverweg), Gorssel (Hoofdstraat/ Joppelaan) en Eefde (Boedelhofweg). Daarnaast zijn op diverse locaties kleinere projecten uitgevoerd. Niet uitgevoerd In het raadsbesluit is aangegeven dat de volgende zaken inzichtelijk worden gemaakt: de PPS situatie; de wijze van kostenreductie; juridische aspecten; de wijze van controle/ nazorg. In 2016 wordt dit opgepakt

Indicatoren Indicator

Nulmeting (2012)

Realisatie 2013

Realisatie 2014

Ambitie 2015

Realisatie 2015

7,0

X

7,3 gem. 6,7

7,0

n.v.t.

6,5

X

6,7 Gem. 6,7

6,6

n.v.t.

4.1. Verkeer Oordeel burger parkeermogelijkheden in buurt (nulmeting; gem. 6,7)* Oordeel burger verkeersveiligheid gemeente (nulmeting; gem. 6,6)*

* Waar staat je gemeente(WSJG) heeft in 2014 voor het laatst de meting gehouden die uitging van de burgerrollen. Vanaf 2016 werken we volgens de nieuwe meetsystematiek van WSJG.

Het beleid voor dit programma is onder andere vastgelegd in de beleidsnota’s: Nota’s van de provincie Omgevingsvisie Gelderland (2013/2014) Gelderland aan kop (2011) Nota’s van de regio Stedendriehoek Mobiliteitsagenda Stedendriehoek (2013) Fietsvisie Stedendriehoek (2012) Nota’s van de gemeente Nota Mobiliteit (2008) Wegenbeheersplan 2008 – 2011 (2007) Beleidskader functiegericht wegbeheer (2013) Ruimtelijke structuurvisie Lochem 2012-2020 (2012) Beleidsplan Openbare Verlichting (2014) Wat heeft het gekost? Bedragen x € 1.000

Item

Omschrijving

Baten 4.1 4.2 4.3

verkeer openbaar vervoer wegen

Lasten 4.1 4.2 4.3

verkeer openbaar vervoer wegen

Werkelijk Begroting Werkelijk 2014 2015 2015 413 119 149 199 49 36

Totaal programma 4

31

Saldo 2015 30 -14

214

69

113

44

5.488 1.321 32 4.136

5.623 1.209 39 4.374

5.549 1.379 39 4.131

73 -170 1 243

-5.075

-5.504

-5.400

103

Analyse BATEN Begroot

P4 Verkeer, vervoer en wegen

LASTEN

Werkelijk

119.000

Over/tekort

149.000

Begroot totaal

30.000

kapitaallasten

Werkelijk bedrag Over/tekort

5.623.000

5.549.000

73.000

612.000

869.000

-257.000

989.000

61.000

De toelichting staat in hoofdstuk 2. Programma verantwoording; Toelichting indirecte kosten. interne verrekeningen

1.050.000

De toelichting staat in hoofdstuk 2. Programma verantwoording; Toelichting indirecte kosten.

P41 verkeer P212 Verkeer

40.000

20.000

-21.000

250.000

143.000

106.000

23.000

6.000

-17.000

223.000

123.000

100.000

Een voordeel op de lasten bij verkeer van € 100.000. Het budget verkeersregelinstallatie laat een overschot van ruim € 13.000 zien. Er zijn in 2015 weinig storingen aan de verkeerslichten Nieuwstad geweest. Ook betalen wij al enkele jaren geen bijdrage meer aan de provincie voor het beheer van de verkeerslichten Elfuursweg (voordeel ca. € 4.000 structureel). Een voordeel op het onderdeel verkeersmaatregelen en verkeersveiligheid door Buitenruimte van € 25.000. Uit de analyse blijkt dat er minder tijd is besteed door Buitenruimte op dit onderdeel. Een voordeel van ruim € 40.000 komt doordat het inlopen van het achterstalling onderhoud bewegwijzering nog moet plaatsvinden. Na het raadsbesluit van 12 oktober 2015 is de Nbd gestart met de voorbereidingen van de inhaalslag onderhoud bewegwijzering. Voorbereiding van de werkzaamheden vraagt de nodige tijd. De periode oktober-december 2015 was te kort om deze voorbereiding af te ronden, werk aan te besteden en uit te voeren. Uitvoering en afrekening vinden plaats in 2016. Een voordeel op het budget verkeersveiligheid van ca. € 14.000. In 2015 is er minder uitgegeven aan verkeerseducatie op kinderdagverblijven en landelijke campagnes. Voorts is erin tegenstelling tot 2014, in 2015 geen apparatuur en materiaal aangeschaft. Een nadeel op de baten van € 17.000 komt met name door de lagere subsidiebaten verkeersveiligheid van ca. € 8.000. De eindafrekening 2014 van deze subsidie is lager geworden dan waar in 2014 rekenig mee was gehouden (nadeel van € 6.000). Dit komt omdat het subsidieplafond voor de Stedendriehoek is verlaagd naar € 150.000. Doordat de samenwerkende gemeente in de Stedendriehoek meer subsidie hebben aangevraagd dan beschikbaar, is de uiteindelijke subsidie over 2014 naar rato verdeeld tussen de gemeenten. P214 Parkeren

18.000

14.000

-3.000

26.000

20.000

6.000

-

-

-

10.000

12.000

-1.000

-

-

-

10.000

12.000

-1.000

69.000

113.000

44.000

3.150.000

3.161.000

-11.000

42.000

99.000

57.000

2.909.000

2.873.000

35.000

Geen toelichting. P42 openbaar vervoer P213 Openbaar vervoer Geen toelichting.

P43 wegen P210 Wegen

Het voordeel op de baten wegen van € 57.000 wordt veroorzaakt door de baten vergunning nutsbedrijven. Voor het herstel van kabelsleuven ontvangen wij een vergoeding van nuts- en telecombedrijven (straatwerkvergoeding). In 2015 is de gemeente gebruik gaan maken van het Meldpunt Opbrekingen Openbare Ruimte (MOOR). Hiermee kan beter regie worden gevoerd over de processen die te maken hebben met deze opbrekingen en kunnen meer straatwerk kosten worden verhaald op netbeheerders. De vergoeding is moeilijk te ramen, omdat de gemeente afhankelijk is van de aanvragen/werkzaamheden door de bedrijven zelf. P211 Openbare verlichting

27.000

14.000

-13.000

241.000

288.000

-47.000

Een nadeel op het budget openbare verlichting (lasten) van ca. € 50.000. Enerzijds hebben wij een voordeel op de elektriciteitskosten van bijna € 20.000 door het toepassen van LED-verlichting. Anderzijds is er een overschrijding van € 70.000 doordat er meer openbare verlichtingsmasten vervangen moesten worden dan dat er in eerste instantie was geïnventariseerd. Een nadeel op de baten openbare verlichting van € 13.000. Jaarlijks werd het onderhoud en de elektriciteit van de openbare verlichting langs provinciale wegen door de gemeente verzorgd en doorberekend aan de provincie. Met ingang van 2014 wordt het onderhoud door de provincie in eigen beheer gedaan en alleen de elektriciteitskosten worden door de gemeente betaald en vervolgens verrekend met de provincie. Hierdoor ontvangen wij structureel minder baten.

32

BATEN Begroot

Incidentele budgetten

LASTEN

Werkelijk

9.000

Over/tekort

16.000

2010 Gewichtbep. Lochemsebrug

Begroot totaal

7.000

551.000

-

19.000

Werkelijk bedrag Over/tekort

376.000 14.000

176.000 5.000

Budget betreft de huur van verkeerslichten. In oktober 2015 is besloten niet bij te dragen aan de versterking van de Lochemsebrug. De verkeerslichten blijven mogelijk staan tot de opening van de rondweg. Voor de continuering van de tijdelijke verkeerslichten (huur of koop) is nog geen budget beschikbaar vanaf 2016. Hierover moet nog besluitvorming plaatsvinden. 2011 Subs spoor.ov Damln Eefde

-

11.000

11.000

-

4.000

-4.000

In 2015 heeft de verantwoording van de projectkosten plaatsgevonden en is de provinciale subsidie definitief vastgesteld. Per saldo een voordeel. 2013 Reparaties div bruggen

-

-

-

47.000

11.000

36.000

Dit budget wordt ingezet voor de voorbereidingen en extra kosten voor de vervanging van de Haalmansbrug. Op basis van de kostenspecificatie moet voor de vervanging Haalmansbrug nog een budget van € 25.000 beschikbaar blijven voor kosten meerwerk aannemer, constructietoets en leges (overhevelen naar 2016). De rest (€ 11.000) valt vrij ten gunste van de algemene middelen. 2013 Verv. brug Burgem.Leenstr

130.000

139.000

-10.000

De vervanging van de brug is gerealiseerd. Er is een lichte overschrijding van het krediet. De overschrijding zit voornamelijk in de leges bouwvergunning. Project afsluiten.

2014 Fietsruggengraat Stedendr

9.000

5.000

-4.000

9.000

5.000

4.000

Betreft budget van Stedendriehoek voor onderzoek naar fietsruggengraat. Lochem voert projectleiding en financieel beheer. 2015 Verk.veiligh.infra fiets

-

51.000

12.000

39.000

Er is een fietspad langs de Aardappeldijk gerealiseerd en er zijn op verschillende plaatsen fietspaaltjes verwijderd. Met de resterende middelen worden in 2016 locaties waar paaltjes noodzakelijk zijn verbeterd en worden aanvullende projecten vanuit de fietsmeter uitgevoerd. Voorgesteld wordt het restantbudget over te hevelen naar 2016. 2015 Fietsvoorzieningen

-

49.000

5.000

44.000

In het najaar is in samenspraak met de Fietserbond de Fietsmeter uitgewerkt. De meest effectieve besteding van de middelen vloeit voort uit deze indicator. Voorgesteld wordt het restantbudget over te hevelen naar 2016. 2015 Bijdr versterk. Ehzerbrug

-

153.000

126.000

26.000

Lochemse bijdrage in versterking Ehzerbrug is betaald aan Rijkswaterstaat. Voorgesteld wordt het restantubdget over te hevelen naar 2016 voor eventuele aanvullende maatregelen.

2015 Bijdr mediaboom Laren

-

17.000

17.000

-

-

40.000

6.000

34.000

2015 Actualisatie nota mobiliteit

Project opgestart na opdracht raad in november 2015 (Begrotingsraad) en wordt in 2016 afgerond. Voorgesteld wordt het restantbudget over te hevelen naar 2016. 2015 Led verlichting ABRI's

-

9.000

9.000

-

-

28.000

28.000

-

De werkzaamheden zijn uitgevoerd. Project afsluiten. 2015 Aanv.WRM Hoeflingweg

Eind 2015 is met het woonrijp maken van de Hoeflingweg gestart. Begin 2016 is dit afgerond.

33

Programma 5 Wonen en werken

Doelen & middelen

34

5.1 Ruimte Wat willen we bereiken?  Een evenwichtige en duurzame ruimtelijke inrichting en ontwikkeling van het grondgebied bevorderen voor de hoofdfuncties wonen, werken, voorzieningen, zorg, mobiliteit, natuur en milieu.  Een actueel sturings- en toetsingskader voor ruimtelijke ordening. Beoogd maatschappelijk effect Ruimtelijke kwaliteit van het grondgebied is verhoogd door integrale toepassing van beleidsuitgangspunten en aandacht voor maatwerk. Rechtsgelijkheid en duidelijkheid voor burgers en instellingen gecreëerd wat regelgeving RO betreft en vermindering van regeldruk gerealiseerd . Visie op leegstand ontwikkelen Wel uitgevoerd Niet van toepassing Niet uitgevoerd Vanwege een veranderde prioriteitsstelling is de visie op leegstand niet ontwikkeld. Integrale Visie op de Openbare Ruimte (IVOR) opstellen Wel uitgevoerd Het kader van deze visie is opgesteld waarmee het raamwerk en de reikwijdte is bepaald. Niet uitgevoerd Het koppelen van het kader van de visie aan de actuele data over de omvang, producten en kwaliteit van de openbare ruimte is weerbarstig en vergde meer capaciteit dan beschikbaar was. Basisadministratie Adressen en Gebouwen (BAG) en bestemmingsplannen synchroniseren Wel uitgevoerd Plan van aanpak (PvA) opgesteld over omvang van de problematiek, analyse en aanpak. Op basis van het PvA is een voorstel opgesteld en heeft middels een Technisch Beraad consultatie met de raad plaatsgevonden. Vervolgens is aanpak bijgesteld: het probleem wordt eerst nader onderzocht op basis van de beschikbare gemeentelijke gegevens. Dit loopt door in 2016. Niet uitgevoerd Niet van toepassing Welstandsbeleid aanpassen Wel uitgevoerd In april heeft de raad ingestemd met het voorstel uitvoeren proef welstandsvrije gebieden 2015 – 2017. In 2017 kan de gemeenteraad op basis van de proef een besluit nemen over gewijzigd welstandsbeleid. Niet uitgevoerd Niet van toepassing Integrale ruimtelijk structuurvisie uitvoeren Wel uitgevoerd Er zijn circa 30 deelprojecten in behandeling ter uitvoering van deze visie. De uitvoering vindt plaats in overleg met de ketenpartners. Alle vragen uit de markt zijn behandeld. Niet uitgevoerd Niet van toepassing

5.2 Wonen Wat willen we bereiken? Een evenwichtig gedifferentieerd woningaanbod, passend in de markt. Beoogd maatschappelijk effect De huidige inwoners kunnen blijven wonen in onze gemeente en voor nieuwe inwoners is Lochem een aantrekkelijke vestigingsplaats om te wonen. Prestatieafspraken met woningbouwcorporaties vastleggen Wel uitgevoerd In 2015 is een samenwerkingsovereenkomst aangegaan met Viverion en IJsseldal Wonen voor de jaren 2015 tot en met 2018. Ook zijn jaarafspraken voor 2015 en 2016 gemaakt. Niet uitgevoerd Niet van toepassing

35

Zorginitiatieven ondersteunen Wel uitgevoerd Er hebben zich in 2015 geen zorginitiatieven aangediend die ondersteuning vereisten. Wel heeft Stichting Zorgcombinatie Marga Klompé eind 2015 het woonzorggebouw ’t Talma in Laren geopend. Mede in het kader van het project Wonen met een plus is in oktober de goedbezochte Informatiemarkt “Voel je thuis in Lochem” georganiseerd. Niet uitgevoerd Niet van toepassing Woonvisie uitvoeren Wel uitgevoerd

Niet uitgevoerd

In 2015 zijn 96 woningen toegevoegd aan de voorraad. Dit is met name te danken aan de woningprojecten Almen-Zuid fase 1, Waterdijk-West in Epse, Grooterkamp in Gorssel en Schoneveld in Laren en de appartementenontwikkeling achter ’t Langenbaergh in Laren. In 2015 is de starterslening geëvalueerd waarbij besloten is de regeling voort te zetten en te verruimen door deze ook open te stellen voor starters die van buiten de gemeente komen. Niet van toepassing

Beoogd maatschappelijk effect Woningbouwprojecten gerealiseerd in alle kernen van de gemeente Lochem. Planbegeleiding woningbouwprojecten Wel uitgevoerd De begeleiding van 25 woningbouwprojecten is uitgevoerd. Het betreft projecten in verschillende stadia van ontwikkeling, van planvoorbereiding (bijvoorbeeld De Cloese Lochem) tot afronding (bijvoorbeeld Grooterkamp Gorssel). De projecten liggen verspreid over alle kernen van de gemeente Lochem. Niet uitgevoerd Niet van toepassing Uitwerken stationsomgeving Lochem Wel uitgevoerd In december 2015 is het stedenbouwkundig programma van eisen vastgesteld door de gemeenteraad. In dit stedenbouwkundige programma van eisen is de gewenste ontwikkeling, kwaliteit en uitwerking vastgelegd. Niet uitgevoerd Niet van toepassing

5.3 Economie Wat willen we bereiken? In 2030 is groei van de Lochemse werkgelegenheid gerealiseerd in de sectoren duurzaamheid, agribusiness, recreatie, zorg, cultuur en ruimtelijk beheer en onderhoud. Beoogd maatschappelijk effect Het programma Lochem Stad zorgt voor een versterking van de kern Lochem. Gasfabrieksterrein ontwikkelen Wel uitgevoerd Het onderzoek naar de herontwikkeling van het gasfabriekterrein is in 2015 afgerond. Een ontwikkeling van een supermarkt op deze locatie is in principe haalbaar. Niet uitgevoerd In 2016 wordt de ruimtelijke procedure doorlopen. TKF-terrein (Kwinkweerd 3) revitaliseren Wel uitgevoerd In 2015 is een provinciale subsidie toegekend voor onder meer het realiseren van een havenvoorziening in het Twentekanaal. Deze haven is in 2015 grotendeels gerealiseerd. Daarnaast heeft TKF zich gevestigd in haar voormalige hoofdgebouw. Niet uitgevoerd Er hebben (nog) geen bedrijfsverplaatsingen plaatsgevonden naar het resterende TKFterrein. Hanzeweg: Kop van Oost ontwikkelen Wel uitgevoerd De subsidie voor het verplaatsen van de bedrijven Stemin en Nijha is beschikbaar gesteld door de provincie Gelderland. e Niet uitgevoerd Er zijn nog geen bedrijfsverplaatsingen gerealiseerd. In de 1 helft van 2016 wordt een startnotitie aan de raad aangeboden voor de verdere ontwikkeling van de Kop van Oost.

36

Hanzeweg: Hanzepoort ontwikkelen Wel uitgevoerd Het beeldkwaliteitsplan is opgesteld, maar nog niet vastgesteld in afwachting van een marktbehoefte-onderzoek naar woonwerkkavels Niet uitgevoerd Het bestemmingsplan is nog niet gewijzigd en het plan is nog niet in ontwikkeling gebracht.

Beoogd maatschappelijk effect Een voldoende aanbod van bedrijven in de gemeente Lochem. Economische activiteiten ondersteunen en faciliteren Wel uitgevoerd Ten behoeve van de raad is eind 2015 een Economische Agenda opgesteld waarin, ter behoud en bevordering van de werkgelegenheid, genomen en nog te treffen maatregelen zijn weergegeven betreffende o.a. promotie en acquisitie, bedrijfscontacten, havenbeleid, startersbeleid etc. Niet uitgevoerd De Economische Agenda is nog niet aan de raad aangeboden. In maart 2016 is hiervoor een technische beraad gehouden. Toekomstige bedrijfsterreinen voorbereiden Wel uitgevoerd Ten behoeve van de raad is eind 2015 de Nota werk- en bedrijventerreinen opgesteld, waarin een differentiatie en fasering in en van werk- en bedrijventerreinen wordt voorgestaan. Hierin worden o.a. het Stationsgebied en Stijgoord als werk/kantorenterrein voorgesteld en een fasering van het bedrijventerrein Diekink voorgestaan. Niet uitgevoerd De nota is nog niet aan de raad aangeboden. Ten tijde van behandeling van Kadernota 2017 zal dit gebeuren. Glasvezel buitengebied realiseren Wel uitgevoerd Niet van toepassing Niet uitgevoerd Begin 2015 is Lochem aangehaakt bij een Provinciaal project met 10 Achterhoekse gemeenten. Het oorspronkelijke plan is door de Europese Commissie afgewezen. Op dit moment worden diverse alternatieve plannen uitgewerkt om in de loop van 2016 alsnog een aanvang te kunnen maken met de aanleg, al dan niet in samenwerking met marktpartijen. Cleantech-congres Regio Stedendriehoek organiseren Wel uitgevoerd Het regionale Cleantech congres is in april 2016 in Lochem gehouden. Op 2 en 3 april is er een publieksfestival geweest, op 4 april een onderwijs- en bedrijven dag en op 5 april was het congres zelf (hoofdprogramma) in Almen. Uitvoering wordt gegeven aan de wens van de raad om aandacht te besteden aan circulaire regionale agrarische bedrijfsvoering en het realiseren van vijf agrarische challenges. Niet uitgevoerd Niet van toepassing

Overige activiteiten Huisvesten statushouders Wel uitgevoerd Project Huisvesting Statushouders. Een quickscan is uitgevoerd naar de huisvestingsmogelijkheden van statushouders. Niet uitgevoerd Niet van toepassing Verhuren Markt 3 aan de Vereniging Stadshuus Wel uitgevoerd In oktober heeft de raad besloten om het pand Markt 3 in Lochem voor onbepaalde tijd te verhuren aan de Vereninging Stadshuus en is een éénmalige startsubsidie verstrekt van € 43.000. Het Stadshuus verenigt een groot aantal maatschappelijke instellingen en biedt huisvesting aan verschillende bedrijven. Niet uitgevoerd Niet van toepassing

37

Indicatoren Indicator

Nulmeting 2009

Realisatie 2013

Realisatie 2014

Ambitie 2015

Realisatie 2015

161

99

47

90

96

26 54

27 49

21 5

35 55

48 20

14.920

13.930

13.970

14.250

14.340

5.2. Wonen Totaal aantal te bouwen woningen Waarvan geschikt voor starters Waarvan geschikt voor ouderen 5.3. Economie Aantal arbeidsplaatsen

Het beleid voor dit programma is onder andere vastgelegd in de beleidsnota’s: Nota’s van het Rijk  Nota Ruimte Nota’s van de provincie  Omgevingsvisie (2015) Nota’s van de regio  Regionale structuurvisie Stedendriehoek (bundelingsgebied en de Voorlanden)  Regionale Economische Visie  Jaarplan Strategische Board Regio Stedendriehoek  Regionale Planning Bedrijventerreinen Gemeentelijke nota’s  Bestemmingsplannen kernen en buitengebied (2007-2013)  Integrale ruimtelijke structuurvisie (2013)  Toekomstvisie  Woonvisie (2013)  Visie buitengebied (2007)  Landschapsontwikkelingsplan (2009)  Masterplan Etalage naar de Toekomst (2009)  Beleidskader Functieverandering Agrarische Bebouwing ( 2015) Wat heeft het gekost? Bedragen x € 1.000

Item

Omschrijving

Baten 5.1 5.2 5.3

ruimte wonen economie

Lasten 5.1 5.2 5.3

ruimte wonen economie

Werkelijk Begroting Werkelijk 2014 2015 2015 4.011 6.413 6.488 2.829 1.884 2.387 41 91 63 1.141 4.437 4.038

Totaal programma 5

38

Saldo 2015 75 503 -28 -399

6.687 4.881 196 1.611

9.163 4.151 253 4.759

9.521 4.853 264 4.404

-357 -701 -11 355

-2.676

-2.750

-3.032

-282

Analyse BATEN Begroot

P5 Wonen en werken

6.413.000

Werkelijk

6.488.000

LASTEN Over/tekort

75.000

kapitaallasten

Begroot totaal

Werkelijk bedrag Over/tekort

9.163.000

9.521.000

-357.000

375.000

914.000

-539.000

3.068.000

551.000

De toelichting staat in hoofdstuk 2. Programma verantwoording; Toelichting indirecte kosten. interne verrekeningen

3.513.000

2.573.000

-939.000

3.618.000

De toelichting staat in hoofdstuk 2. Programma verantwoording; Toelichting indirecte kosten.

P51 ruimte P810 Ruimtelijke ordening

1.628.000

1.111.000

-517.000

599.000

1.839.000

-1.240.000

115.000

117.000

1.000

111.000

111.000

-

Per saldo geen grote verschillen. De kosten die worden gemaakt in verband met aanvragen voor bestemmingsplanwijzigingen door ontwikkelaars en particulieren, worden voor zover mogelijk 100% doorberekend aan de betreffende initiatiefnemers. Voor een aantal bestemmingsplanprocedures uit 2015 zijn de gemaakte kosten voor rekening van de gemeente Lochem, omdat het om maatschappelijke initiatieven gaat. Daarnaast was er in een aantal gevallen sprake van bezwaar- en beroepsprocedures. Kosten voor deze procedures komen ook voor rekening van de gemeente (nadeel € 18.000). Hier staat tegenover dat we een voordeel hebben van ca. € 11.000 op de baten voor dit onderdeel. P822 Vergunningen

697.000

486.000

-211.000

357.000

346.000

11.000

Een nadeel van € 211.000 op de baten. Dat de inkomsten welstandsadvies lager uitvallen (€ 23.000) heeft te maken met de gewijzigde regeling. Minder bouwplannen krijgen een welstandstoets. Dit zorgt ook voor lagere kosten (€ 17.000). Bij de bouwvergunningen is er een nadeel van € 188.000. Er zijn in 2015 behoorlijk minder vergunningen verleend. Daarvoor in de plaats zijn veel meldingen afgegeven. Verder is er € 70.000 teruggeboekt als gevolg van een toegewezen bezwaar tegen de hoogte van de leges van een omgevingsvergunning.

P830 Grondzaken

815.000

508.000

-308.000

131.000

1.383.000

-1.252.000

P830 Grondzaken inclusief 996.000 1.709.000 712.000 1.005.000 1.796.000 -791.000 kapitaallasten/interne verrekeningen Aan de lastenkant is er een nadeel van € 791.000 en aan de opbrengstenkant een voordeel van € 712.000. De werkelijke lasten van de grondexploitaties woningbouw zijn ten opzichte van de begroting € 479.000 hoger uitgevallen dan begroot. Alle mutaties binnen de grondexploitaties moeten volgens het BBV via de resultatenrekening lopen. Deze lasten zijn geen exploitatielasten, maar balansmutaties. Deze overschrijding aan de lastenkant wordt volledig gecompenseerd door een even hoge overschrijding aan de batenkant. Het andere nadeel op de lastenkant van € 312.000 wordt veroorzaakt door de verhoging van de verliesvoorzieningen van de Etalage naar de Toekomst (€ 235.000) en Barchem Zuid (€ 53.000). Het verhogen van de verliesvoorziening Etalage naar de Toekomst komt door het besluit om het ‘aanritsen' van de multifunctionele accommodatie uit de grondexploitatie te halen, waardoor de geraamde opbrengsten lager worden. De verhoging van de verliesvoorziening bij Barchem Zuid komt door de de wijziging in het uitgangspunt van de afzet van de bouwkavels; de verkoop van de bouwkavels is gespreid opgenomen in de berekening over de periode 2016 tot en met 2018. Aan de batenkant wordt het restantvoordeel van € 233.000 veroorzaakt door het afsluiten van de grondexploitatie van de Manegeterrein voor een bedrag van € 98.000. Daarnaast is er een voordeel van € 90.000 doordat bij een drietal complexen er met ontwikkelaars overeenkomsten zijn gesloten, waardoor wij de gemaakte voorbereidingskosten met de betreffende ontwikkelaars kunnen verrekenen. Ten slotte is de verliesvoorziening Almen Zuid van € 35.000 vrijgevallen doordat op 16 maart 2016 de gemeenteraad bij vaststelling van het bestemmingsplan heeft besloten dat er in plaats van een tweekapper een vrijstaande woning moet komen. P52 wonen P820 Volkshuisvesting

41.000

48.000

7.000

10.000

11.000

-1.000

41.000

48.000

7.000

10.000

11.000

-1.000

Geen toelichting.

39

BATEN Begroot

P53 economie P320 Bedrijvigheid

LASTEN

Werkelijk

Over/tekort

Begroot totaal

Werkelijk bedrag Over/tekort

1.084.000

2.644.000

1.560.000

4.267.000

3.482.000

785.000

236.000

189.000

-47.000

224.000

231.000

-7.000

De lasten bedrijvigheid zijn met € 7.000 overschreden. Dit is ontstaan door een tekort van € 16.000 op het budget bedrijfsontwikkeling door extra inzet voor publicaties in (vak)bladen ter promotie van Lochem en de verkoop van bedrijventerreinen, de vervaardiging van materialen t.b.v. de verkoop van bedrijventerreinen, bijdragen aan netwerk- en belangenorganisaties (Lochemse ondernemersavond met Emiel Ratelband), alsmede bijdragen aan de gratis wifivoorzieningen in de binnenstad. Hier staat tegenover een voordeel op de lasten van de binnenhaven van € 9.500 door met name lagere afvalkosten. Aan baten is er een nadeel van € 47.000. Op het product binnenhaven was een negatief resultaat van € 68.000. Het nadeel komt met name door: a. Door het Rijksvastgoedbedrijf van het ministerie van Binnenlandse Zaken is de gemeente geconfronteerd met een verhoging van de pachtprijs van de gronden vanaf 2014 en met verrekening over oude jaren (naheffing vanaf 2008). Bepaald moet worden welk deel hiervan (nog) door moeten worden berekend aan de havengebonden bedrijven over 2015 en voorgaande jaren (nadeel € 20.000). b. De laatste jaren zien we dat de haveninkomsten achterblijven bij de prognoses (graanoverslag en bedrijfsactiviteiten aan de insteekhaven). Door de licht aantrekkende economie gaan we er van uit dat dit in de nabije toekomst weer beter wordt. Ook de terugkomst van TKF met nieuwe havenactiviteiten zorgt naar verwachting voor een nieuwe impuls (nadeel € 48.000). De marktopbrengsten vallen met € 17.000 positief uit. Bij de Bestuursrapportage 2015 gingen wij nog uit van een nadeel van € 30.000, maar per saldo was het nadeel € 13.000. P830 Grondzaken

848.000

2.455.000

1.607.000

4.043.000

3.251.000

792.000

P830 Grondzaken inclusief 4.179.000 3.827.000 -352.000 4.177.000 3.824.000 353.000 kapitaallasten/interne verrekeningen Aan de lastenkant is er een voordeel van € 353.000 en aan de opbrengstenkant een nadeel van € 352.000. De werkelijke lasten van de grondexploitaties bedrijventerreinen zijn ten opzichte van de begroting € 352.000 lager uitgevallen dan begroot. Alle mutaties binnen de grondexploitaties moeten volgens het BBV via de resultatenrekening lopen. Deze lasten zijn geen exploitatielasten, maar balansmutaties. Deze onderschrijding aan de lastenkant wordt volledig gecompenseerd door een even hoge onderschrijding aan de batenkant.

Incidentele budgetten

147.000

112.000

2011 High Port Eefde

-35.000

294.000

-

36.000

207.000

87.000

4.000

32.000

Project heeft vertraging opgelopen ivm uitstel besluitvorming sluis Eefde. Voorgesteld wordt het restantbudget over te hevelen naar 2016. Laatste project wordt uitgevoerd i.o.v. de dorpsraad Eefde in 2016. 2012 Meerjr.proj opplussen won

4.000

4.000

15.000

19.000

-4.000

De uitvoering van het project opplussen woningen loopt tot en met 2016, in samenwerking met Stichting Welzijn Lochem en met de provinciale subsidie. Project wordt afgerond per 1 oktober 2016. Daarna volgt definitieve subsidiebeschikking van de provincie. 2012 Goed boeren in kleinschal

75.000

75.000

-

88.000

81.000

7.000

In de tweede helft van 2015 zijn de mogelijkheden tot het aankopen van ruilgrond onderzocht door de Stichting Kavelruil. Door de gemeente is een concept landschapsplan opgesteld samen met gebiedsgebruikers en betrokken overheden in samenspraak met een klankbordgroep. Het plan wordt in de loop van 2016 ter vaststelling aan de gemeenteraad aangeboden waarna het uitgevoerd kan worden. 2014 Herz.best.pl Aalsvoort W

-

15.000

-

15.000

2014 Lef in wonen

-

13.000

13.000

-

In 2015 zijn een tweetal adviseurs ingeschakeld voor ondersteuning bij de ontwikkeling van een beeldboek voor de Kop van Oost waarin een beeld wordt gegeven van het beoogde karakter van de Kop van Oost. Het beeldboek is door de adviseurs gebruikt bij een rondgang langs hun netwerk van investeerders, ontwikkelaars en bouwbedrijven, om te inventariseren of zij bereid en in staat zijn om vernieuwde concepten op het gebied van wonen, woon-zorg en financieringsconstructies te ontwikkelen, en mee te investeren. Uitgaven gaan ten laste van Woonvisie Lochem 2012-2020: Reserve Wonen. 2014 Stim.coll.part.opdr.g.sch

-

1.000

1.000

-

Lasten betreffen de begeleiding van het CPO Exel 't Veld II. Uitgaven gaan ten laste van Woonvisie Lochem 2012-2020: Reserve Wonen. 2015 Wonen met plus aanv.proj

50.000

10.000

-40.000

50.000

10.000

40.000

De doelstelling van het project is om mensen van 55 jaar en ouder langer, veilger en comfortabeler in hun eigen huis te laten wonen door eenvoudige woonaanpassingen. Daarnaast is de doelstelling gericht om mensen van 55 jaar en ouder met dementie en hun mantelzorger langer thuis te laten wonen door aanpassingen, gebruik te maken van woontechniek en het versterken van hun sociaal netwerk. Looptijd t/m 30 juni 2016. 2015 Kop van Oost Hanzeweg

-

-

-

40

-

12.000

-

12.000

BATEN Begroot

Werkelijk

2015 Breedband Buitengebied

LASTEN Over/tekort

Begroot totaal

-

10.000

Werkelijk bedrag Over/tekort

22.000

-12.000

Ten behoeve van de realisering van breedband in het buitengebied is in 2015 door de raad € 100.000 beschikbaar gesteld. Bij de bestuursrapportage 2015 is € 90.000 van dit budget overgeheveld naar 2016, omdat door externe factoren (mogelijke upgrading bestaande netwerk en discussie over staatssteun) vertraging is opgelopen. In 2015 zijn met name kosten gemaakt voor juridische ondersteuning en projectmanagement in Achterhoekverband. 2015 Revital. bedr.ter.Goorsew

22.000

22.000

-

45.000

43.000

2.000

Samen met de bedrijven Friesland Campina en WILA wordt het verouderde bedrijventerrein Goorseweg, tot het perceel van For Farmers, gerevitaliseerd. Allereerst wordt er samen met de bedrijven een visie op de revitalisering opgesteld (deel 1), waarna een concrete invulling plaatsvindt in een plan van aanpak (deel 2). Dit plan van aanpak wordt vervolgens in een gedetailleerd uitvoeringsprogramma uitgewerkt (deel 3) en tenslotte in een aantal jaren uitgevoerd. De visie revitalisering bedrijventerrein Goorseweg is nog niet volledig afgerond (deel 1). Begin 2016 wordt gestart met deel 2. Het is een interactief proces met de bedrijven, waardoor het proces meer tijd kost dan verwacht. Voor deel 1 en 2 zijn de kosten ca. € 45.000. Hiervan is ongeveer de helft gedekt door een verkregen provinciale subsidie van ruim € 22.000. De benodigde eigen bijdrage is vanuit de grondexploitatie Stijgoord gedekt. De kosten van de 3e fase, uitvoering vanaf 2016, zijn (nog) niet in beeld. Wel is duidelijk dat hier gemeente, provincie en de deelnemende bedrijven allen in bijdragen. Het beoogd resultaat is dat het bedrijventerrein toekomstbestendig is, (ruimtelijke) kwaliteit heeft en een aantal bestaande problemen op het bedrijventerrein (oa parkeren) oplost. 2015 PvE Stationsomgeving Lch

-

10.000

14.000

-4.000

Programma van eisen Stationsomgeving Lochem is in december 2015 vastgesteld door de gemeenteraad. Door interactieve opzet zijn er meer kosten in gaan zitten, omdat het plan hierdoor vaker moest worden besproken/aangepast. Project afsluiten.

41

Programma 6 Sport, cultuur en recreatie

Doelen & middelen

42

6.1 Sport en spel Wat willen we bereiken? Het stimuleren van voldoende sport en bewegen, met name bij de prioritaire doelgroepen jongeren, ouderen, mensen met een beperking en sociale minima. Beoogde maatschappelijk effect Gezonde inwoners Uitvoeren sportvisie Wel uitgevoerd

Niet uitgevoerd

Het plan van aanpak (uitvoeringsplan) van de sportvisie is eind 2015 vastgesteld. De sportraad heeft een belangrijke rol gehad in de totstandkoming van dit plan van aanpak. In 2016 wordt uitvoering gegeven aan het plan van aanpak. Het opstellen van het plan van aanpak heeft meer tijd gekost dan gedacht en is daardoor niet eind 2014 maar in 2015 vastgesteld. Dit heeft onder andere te maken met de ontwikkeling dat dergelijke plannen voor vaststelling zorgvuldig worden besproken en getoetst met samenwerkende partners zoals bijvoorbeeld de sportraad. De uitvoering is om die reden nog niet gestart in 2015.

Subsidiesystematiek sport Wel uitgevoerd Eind 2015 is de nieuwe subsidieregeling Maatschappelijke inzet sport vastgesteld door het college en aan de raad voorgelegd. Met deze regeling wil de gemeente sport- en beweegactiviteiten subsidiëren die een breed maatschappelijk doel dienen en in samenwerking met andere maatschappelijke organisaties worden uitgevoerd. De waarderingssubsidie die de sportverenigingen ontvingen wordt afgebouwd in 2016 en 2017. De nieuwe subsidieregeling is op 1 januari 2016 in werking getreden. Vanaf 2016 wordt bezuinigd op het budget voor sportverenigingen. € 20.000 in 2016, oplopend naar € 60.000 in 2018. Niet uitgevoerd Niet van toepassing Subsidie vernieuwing kleedkamergebouw sportcomplex De Wolzak Eefde Wel uitgevoerd De vernieuwing van het kleedkamergebouw op het Sportcomplex De Wolzak in Eefde is in januari 2015 gerealiseerd, de subsidie hiervoor is vastgesteld. Niet uitgevoerd Niet van toepassing

Beoogd maatschappelijk effect Sport- en spelactiviteiten in sportvoorzieningen die in goede staat van onderhoud verkeren waarbij de gemeentelijke bijdrage vooraf duidelijk is afgebakend. Exploitatie sportaccommodaties Wel uitgevoerd Niet van toepassing Niet uitgevoerd In 2015 is, samen met vertegenwoordigers uit de kernen, veel energie gestoken in de totstandkoming van accommodatieplannen per kern. Vanwege de complexiteit en gevoeligheid van dit traject bleek het niet mogelijk om dit traject in 2015 af te ronden. Eind 2015 hebben alle kernen hun plannen opgeleverd. In 2016 vindt de beoordeling en de besluitvorming hierop plaats. Vervanging chloortanks zwembad De Boskoele en zwembad De Berkel Wel uitgevoerd Niet van toepassing Niet uitgevoerd De chloortanks zijn niet vervangen in afwachting van de uitkomsten van het accommodatiebeleid.

Beoogd maatschappelijk effect De verschillende doelgroepen kunnen gebruik maken van veilige en kwalitatief goede speelvoorzieningen. Controle speelvoorzieningen Wel uitgevoerd In samenwerking met Het Plein is een persoon opgeleid die vanaf het voorjaar 2015 de jaarlijkse inspecties bij de speeltuinen verricht. Deze persoon is in dienst van Circulus-Berkel. Niet uitgevoerd Niet van toepassing

43

6.2. Cultuur Wat willen we bereiken? Veelzijdig en hoogwaardig cultureel leven dat bijdraagt aan het samenspel in Lochem met meer cultuuruitingen vanuit bewonersinitiatieven. In 2030 is het aantal culturele evenementen met één derde toegenomen. Beoogd maatschappelijk effect Een levendige samenleving met een hoogwaardig cultureel aanbod. Lochem is en blijft aantrekkelijk als woonplaats maar heeft ook op bezoekers en toeristen een grote aantrekkingskracht. Cultuuraanbod intensiveren Wel uitgevoerd De cultuurmakelaar heeft samengewerkt met de grote en kleine culturele organisaties in Lochem en heeft daarbij een verbindende en stimulerende rol gehad. Zij heeft kwaliteitsevenementen in groter verband onder de aandacht gebracht middels Kunstweb Lochem en social media. Ook is er een koppeling gemaakt tussen de activiteiten van de cultuurmakelaar en die van Lochem 3.0. Begin 2015 bleek dat Stichting Vrienden van de Lochemse Beiaard (SVB) er niet in is geslaagd om een alternatief verdienmodel voor enerzijds de bespeling van de beiaard en anderzijds de beheers- en onderhoudsaspecten van de beiaardfunctie te ontwikkelen. Daarom is met de beiaardier een ZZP contract afgesloten tot en met 2017. Hij draagt daarmee zorg voor de bespeling, beheer en onderhoud van de beiaard van de Gudulakerk. Niet uitgevoerd Het opstellen van een cultuurvisie vindt in 2016 plaats. Beoogd maatschappelijk effect Een afname van laaggeletterdheid, er wordt meer gelezen en inwoners weten waar zij in de digitale wereld informatie kunnen halen. Een nieuwe subsidie overeenkomst met de Graafschap bibliotheken afsluiten Wel uitgevoerd Ondanks dat een nieuw convenant nog niet is afgerond, is wel ingezet op de afname van laaggeletterdheid. Het Taalhuis is in 2015 van start gegaan (zie programma 8). Ook vinden sinds mei 2015 trainingen ‘versterken digitale vaardigheden’ plaats in de opleidingsruimte van het gemeentehuis.

Niet uitgevoerd

Vanwege bezuiniging is de servicebibliotheek Eefde eind 2014 gesloten. Als gevolg daarvan is er geen stijging in het totaal aantal bibliotheek bezoekers. Het aantal bezoekers is nu gebaseerd op uitsluitend de vestigingen Lochem en Gorssel. Een nieuw convenant bibliotheekwerk wordt in 2016 afgerond.

Beoogd maatschappelijk effect Een rijk cultureel leven waarbij door educatie bewoners in staat worden gesteld hier zelf een actieve bijdrage aan te leveren. Een nieuwe subsidie overeenkomst met de Muzehof afsluiten Wel uitgevoerd Het project ´Parels voor de Kunst´ is gestart. Dit project bevordert actieve cultuurparticipatie voor ouderen in de gemeenten Zutphen, Lochem en Brummen door projecten te organiseren waar ouderen actief aan kunnen deelnemen. Muzehof Centrum voor de Kunsten is initiatiefnemer en kartrekker. Het project wordt mede mogelijk gemaakt door de provincie Gelderland, Prins Bernhard Cultuurfonds en gemeenten Zutphen, Lochem en Brummen. In samenwerking met culturele- en zorgaanbieders worden projecten voor 60+ ouderen gerealiseerd.

Niet uitgevoerd

Met Zutphen is in 2015 een start gemaakt met de verkenning of een gezamenlijk convenant met de Muzehof wenselijk is. Een nieuw convenant, ofwel nieuwe subsidieafspraken worden vastgesteld in 2016.

44

Beoogd maatschappelijk effect Toegankelijke en volwaardige programmering in de schouwburg in Lochem. Schouwburg Lochem; een gezonde financiële basis Wel uitgevoerd Een onafhankelijke partij heeft onderzoek gedaan naar de financiële positie en het functioneren van de schouwburg. Uit dit onderzoek is gekomen dat de schouwburg over het algemeen goed presteert. Uit het onderzoek is tevens gekomen dat de schouwburg een structurele subsidie nodig heeft van € 312.000 om haar dienstverlening op een noodzakelijk en goede wijze te kunnen voortzetten. Aansluitend op dit onderzoek wordt in 2016 een proces ingericht om de positie van de Schouwburg Lochem te bepalen in relatie tot cultureel maatschappelijke ontwikkelingen in Lochem. Een definitief besluit over de positie van de schouwburg en de hoogte van de subsidie wordt genomen na afronding van dit proces. Niet uitgevoerd Niet van toepassing

Beoogd maatschappelijk effect Toegankelijk informatiecentrum voor regionaal erfgoed en streekcultuur De toegankelijkheid van het informatiecentrum voor regionaal erfgoed en streekcultuur evalueren Wel uitgevoerd Het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers (ECAL) voert de Streekeigen taken (taken die tot 1 juli 2011 zijn uitgevoerd door het Staring Instituut) naar wens uit voor de gemeente Lochem. Eind 2014 is besloten de DVO (dienstverleningsovereenkomst), inzake het beheren van archiefbescheiden van de gemeente Lochem door het RAZ (Regionaal Archief Zutphen) per 1 januari 2016 te beëindigen. Aanleiding was de mogelijkheid tot besparing. In 2015 is overleg gevoerd met de gemeente Zutphen en het ECAL over onderbrengen van het archief bij het ECAL. Aangezien er nog een keus gemaakt moet worden over de manier van aansluiten bij het ECAL (toetreden tot de gemeenschappelijke regeling of een DVO), is de lopende dienstverleningsovereenkomst met het RAZ verlengd tot 1 juli 2016. Niet uitgevoerd Niet van toepassing

Beoogd maatschappelijk effect Stichting of vereniging van eigenaren van gemeentelijke monumenten die grotendeels verantwoordelijk zijn voor het beleid en uitvoering op dit terrein. Burgerinitiatief gemeentelijke monumenten faciliteren Wel uitgevoerd De werkgroep van monumenteneigenaren heeft in de zomer van 2015 haar advies uitgebracht aan de gemeente. Momenteel wordt in samenspraak met de werkgroep gewerkt aan een vertaling van het advies in nieuw erfgoed beleid op hoofdlijnen. Niet uitgevoerd Niet van toepassing

6.3

Recreatie en Toerisme

Wat willen we bereiken? Een duurzame toeristisch-recreatieve sector, voor inwoners en bezoekers van Lochem en bijdragend aan versterking van de lokale economie. Beoogd maatschappelijk effect Onze gemeente beschikt over een gedifferentieerd en onderscheiden aanbod van kwalitatief hoogwaardige recreatieve voorzieningen en toeristische attracties, blijkend uit 50% meer bezoekers in 2030 t.o.v. 2010. Lochem 3.0 ondersteunen Wel uitgevoerd In januari heeft de gemeenteraad ingestemd met het voorstel Lochem 3.0. De hoofactiviteiten zijn: 1) instellen ondernemersloket, 2) evenementenloket en 3) promotie van toerisme en recreatie. De gemeente heeft in 2015 deelgenomen aan de werkgroep Lochem 3.0/VVV. Daarnaast is aangestuurd op een structurele samenwerking tussen Lochem 3.0 en de VVV. Dit heeft geleid tot detachering van medewerkers van de VVV bij Lochem 3.0. In september 2015 is een tussentijdse evaluatie van Lochem 3.0 gestuurd aan de gemeenteraad. Niet uitgevoerd Niet van toepassing

45

Stichting Achterhoek Toerisme (STAT) Wel uitgevoerd Bestuurlijk en ambtelijk neemt Lochem actief deel aan de Stichting Achterhoek Toerisme om de vrijetijdseconomie in de Achterhoek te versterken door krachtige en kwalitatief hoogwaardige promotie en door toeristen kennis te laten maken met de karakteristieke kwaliteiten van de Achterhoek. Zo zijn o.a. wandel- en fietsnetwerken versterkt. Niet uitgevoerd Niet van toepassing

Overige activiteiten Verzelfstandiging de Beemd. Wel uitgevoerd Overdracht van sport- en zwemcentrum De Beemd aan het bestuur van de Stichting De Beemd. De benodigde subsidie is hoger dan begroot, daarom is in de raad van 7 december 2015 de subsidie voorlopig verhoogd. In 2016 stelt het stichtingsbestuur een meerjarenbegroting 2016-2018 op, met het doel de subsidie voor 2016, 2017 en 2018 af te spreken. Niet uitgevoerd Niet van toepassing Doorontwikkeling rol sportraad Wel uitgevoerd Met de Sportraad Lochem is afgesproken dat zij een rol heeft in het adviseren van de gemeente bij het beoordelen van de subsidieaanvragen van sportverenigingen binnen de nieuwe vastgestelde subsidieregeling. Daarnaast zorgt de verenigingsondersteuner van de Sportraad er in het voortraject voor dat er inhoudelijk goede en complete aanvragen worden ingediend. Deze punten vergemakkelijken het beoordelen van ontvangen aanvragen voor de ambtenaar. Dit is in lijn met de ontwikkeling van regisserend Lochem. Niet uitgevoerd Niet van toepassing

Indicatoren Indicator

Nulmeting 2009

Realisatie 2013

Realisatie 2014

Ambitie 2015

Realisatie 2015

Niveau 4

Niveau 3

Niveau 3

Niveau 3

23

45

50

50

n.v.t.

7,7

-

7,7 gem. 7,7

7,7

n.v.t.

1.085

n.b.

1.712

n.b.

n.b.

28.500

14.000

28.000

13.000

19.453

125.000

110.000

97.000

110.000

108.014

7,1

X

6,9 gem. 6,5

6,6

n.v.t.

7,5

X

7,5 gem. 7,4

7,5

n.v.t.

410.000

330.836

327.579

n.b.

Eind mei 2016 bekend.

6.1 Sport en spel Kwaliteitsniveau sportvoorzieningen Aantal veilige speelvoorzieningen (nulmeting 2009) Oordeel burger sportvoorzieningen * (nulmeting 2012, gem 7,7)

n.v.t.

6.2 Cultuur Inwoners lid van gesubsidieerde culturele verenigingen: (uitgedrukt in aantal leden bij gesubsidieerde culturele verenigingen) (nulmeting 2009) Aantal bezoekers aan - schouwburg - Muzehof (indicator wordt herzien) - bibliotheek (bezoeken) (nulmeting 2009) Oordeel burger aanbod van culturele voorzieningen* (nulmeting 2012, gem 6,6) Oordeel burger aanbod van verenigingen en clubs * (nulmeting 2012, gem 7,5) 6.3 Recreatie en toerisme Aantal toeristische overnachtingen

* Waar staat je gemeente heeft in 2014 voor het laatst de meting gehouden die uitging van de burgerrollen. Vanaf 2016 werken we volgens de nieuwe meetsystematiek van WSJG.

46

Het beleid voor dit programma is onder andere vastgelegd in de beleidsnota’s:  Algemene subsidieverordening (2013)  Beleidsregels subsidieregelingen (2010)  Sportvisie (2013)  De nota Sport- en Speelruimtebeleid (2009), met de beleidsregels voor speelvoorzieningen (1-1-2011)  Het accommodatiebeleidsplan (2009)  De nota Cultuurbeleid (2009)  Het toeristisch beleidsplan “Recreatie en toerisme in Lochem, voortuin van de Achterhoek” (2007) Wat heeft het gekost? Bedragen x € 1.000

Item

Omschrijving

Werkelijk Begroting Werkelijk 2014 2015 2015 1.384 889 906 980 784 779 58 54 87 345 50 40

Saldo 2015 17 -5 33 -11

Baten 6.1 6.2 6.3

sport cultuur recreatie en toerisme

Lasten 6.1 6.2 6.3

sport cultuur recreatie en toerisme

5.822 3.742 1.732 349

4.581 2.530 1.597 453

4.457 2.447 1.566 443

124 83 31 10

Totaal programma 6

-4.438

-3.692

-3.551

142

Analyse BATEN Begroot

P6 Sport, cultuur en recreatie

Werkelijk

889.000

906.000

LASTEN Over/tekort

17.000

kapitaallasten

Begroot totaal

Werkelijk bedrag Over/tekort

4.581.000

4.457.000

124.000

592.000

566.000

26.000

590.000

-15.000

De toelichting staat in hoofdstuk 2. Programma verantwoording; Toelichting indirecte kosten. interne verrekeningen

575.000

De toelichting staat in hoofdstuk 2. Programma verantwoording; Toelichting indirecte kosten.

P61 sport en spel P530 Sport

784.000

779.000

-5.000

1.626.000

1.559.000

67.000

784.000

775.000

-10.000

1.513.000

1.448.000

64.000

Het ontstane verschil wordt veroorzaakt binnen de exploitatie van zwembad De Beemd. In het najaar 2015 is via de Bestuursrapportage € 100.000 bijgeraamd vanwege het verwachte exploitatietekort. Uiteindelijk valt het verwachte nadeel per saldo € 54.000 mee. Dit is te verklaren door meer verhuuropbrengsten van gebruikers € 29.000, meeropbrengst van € 25.000 verkoop zwemactiviteiten (kaartverkoop), subsidie van € 19.000 voor een combinatiefunctionaris en € 15.000 voordeel op energielasten. Daarnaast is er een nadeel op personeelslasten van € 18.000 en € 16.000 voor advieskosten in verband met de verzelfstandiging. P580 Speelruimten

-

5.000

47

5.000

114.000

111.000

3.000

BATEN Begroot

P62 cultuur P510 Bibliotheekwerk

LASTEN

Werkelijk

Over/tekort

Begroot totaal

Werkelijk bedrag Over/tekort

54.000

87.000

33.000

1.318.000

1.292.000

26.000

50.000

77.000

27.000

633.000

635.000

-3.000

De bibliotheek moest bezuinigen. Eén van de maatregelen was het verlagen van het aantal gebruikte vierkante meters. Bij de gemeente is vervolgens de huuropbrengst van de bibliotheek verlaagd naar € 50.000. Het leegstaande gedeelte is vervolgens verhuurd aan SWL. Dit was nog niet verwerkt in de begroting daarom is er een voordeel van € 27.000 aan de batenkant. P511 Culturele/maatschapp. educatie

-

-

-

195.000

190.000

5.000

P540 Kunstbevordering

-

-

-

454.000

420.000

34.000

Er is een voordeel van € 34.000. Dit overschot is ontstaan doordat het budget voor Schouwburg (onderzoek exploitatie) en het opstellen van de cultuurvisie niet volledig is besteed (€ 10.000). Voorgesteld wordt dit budget over te hevelen naar 2016. Verder ontstaat het overschot door € 7.000 verminderd beroep op de subsidie kunstbeoefening, o.a. door opheffing van een vereniging. Het beschikbare budget van € 15.000 voor de beiaardier is grotendeels niet gebruikt omdat in 2015 gewerkt is aan de totstandkoming van een nieuw contract. Tot mei 2015 is de beiaardier betaald door de Stichting Vrienden van de Beiaard. Bij de Culturele evenementenpot zijn alle aanvragen die binnen de criteria van de regeling vielen toegekend. Het volledige budget hoefde daarmee niet te worden aangewend, er blijft € 7.000 over.

P541 Overdracht geschiedenis/cultuur P542 Monumentenzorg

P63 recreatie en toerisme P561 Recreatieve voorzieningen P564 Toerisme

-

-

-

13.000

13.000

-

4.000

10.000

6.000

24.000

34.000

-9.000

50.000

40.000

-11.000

432.000

411.000

21.000

2.000

-

-2.000

24.000

28.000

-4.000

49.000

40.000

-9.000

408.000

383.000

25.000

Het voordeel op het product toerisme komt met name door een voordeel op het budget Lochem 3.0 Ondernemersloket van € 15.000. Dit budget wordt ingezet voor de presentatie van de start van het Ondernemersloket tijdens het Clean Tech congres in april 2016. Voorgesteld wordt om het budget over te hevelen. Incidentele budgetten

-

-

2012 Digitaliseren bouwarchief

-

37.000

39.000

-2.000

-

21.000

13.000

8.000

De oplevering van het digitale archief heeft nog niet plaatsgevonden omdat in de testoplevering nog fouten zaten. Deze fouten moeten nog worden hersteld waardoor de oplevering en eindafrekening naar verwachting in het eerste kwartaal 2016 zal plaatsvinden. 2014 Lochem 3.0 opstartkosten

-

16.000

26.000

-10.000

De opstartkosten bedroegen meer dan vooraf geraamd. Daarnaast zijn de kosten voor de PSU (programma start up), zoals extene begeleiding en rapportage, ook ten laste van dit budget gekomen. Het project wordt afgesloten.

48

Programma 7 Zorg en welzijn

Doelen & middelen

49

Sociaal Domein

Algemeen Het jaar 2015 is het eerste jaar waarin we gewerkt hebben met de nieuwe kaders die we hebben meegekregen vanuit de decentralisaties Jeugd, WMO en de Participatiewet. Onze ambitie (en tevens doelstelling van de decentralisaties) is om optimale zorg te leveren voor onze inwoners die dat nodig hebben en om het sociaal domein betaalbaarder en doelmatiger te maken. Door taken en verantwoordelijkheden te bundelen en lokaal te beleggen zou het mogelijk moeten zijn om een slag te slaan in de effectiviteit en efficiëntie. En is dat gelukt? Dat is lastig aan te geven na één jaar. Landelijk wordt er van uitgegaan dat de jaren 2016 en 2017 nodig zijn om gefundeerde antwoorden te kunnen formuleren op de ambities inzake effectieve en efficiënte zorg. Meer tijd om te bepalen wat goede zorg is, wat adequate budgetten (en goede ramingen) zijn etc. Wel hebben we meer zicht gekregen op de omvang van de zorgvraag in de drie verschillende domeinen en zicht gekregen of we met die zorgvraag binnen de door het rijk gedecentraliseerde budgetten blijven. De jaarrekening laat zien dat we in 2015 budget overhouden. Als we kijken naar het sociaal domein in de gemeente Lochem het afgelopen jaar is een aantal verklaringen te geven voor het overschot in budgetten en de ontstane onzekerheden bij de oordeelsvorming door de accountant:  Een deel van de uitgaven hebben we nog niet in beeld. Dit komt door een achterstand in de facturering (de backoffice) bij zorgaanbieders;  De budgetten zijn gebaseerd op oude, vaak historische, cijfers waardoor er een disbalans lijkt te zitten tussen de beschikbare budgetten en de actuele zorgvraag. De komende jaren bestaan de budgetten steeds meer uit objectieve verdeelmodellen;  Voor Zorg in Natura (zowel Jeugd als WMO) geldt dat wij niet van alle zorgaanbieders de controleverklaring hebben ontvangen en enkele zorgaanbieders hebben geen goedkeurende controleverklaring kunnen overleggen;  Met betrekking tot drie zorginstellingen dient nog een bovenregionale verrekening plaats te vinden, hierover bestaat nog geen duidelijkheid;  Tegelijkertijd is deze actuele, werkelijke, zorgvraag nog onvoldoende in beeld. Wat nu in beeld is betreft het daadwerkelijke gebruik van inwoners die de weg naar zorg hebben gevonden. Wellicht is de potentiele doelgroep groter, dit zal in 2016 en 2017 meer duidelijk worden;  Het gebruik van het aantal PGB’s (Persoonlijk Gebonden Budget) neemt af. Het verminderde gebruik van PGB’s komt ten gunste van de Zorg In Natura (ZIN). Tegelijkertijd neemt het aantal indicaties voor ZIN in totaliteit ook af. Dit maakt het lastig om de ontwikkeling van de PGB’s te duiden in de jaarrekening;  Landelijk geldt dat de controleverklaring van de SVB een afkeurend oordeel heeft.  De volledigheid van de door het CAK geinde eigen bijdrage met betrekking tot WMO is bij het CAK onvoldoende geborgd;  We hebben nog geen zicht gekregen op de in het kader van de transitie gewenste verschuiving van de zorgvraag en hieraan gekoppelde budgetten. Het gaat hier om de verschuiving van het beroep op vangnetregelingen en hulp op maat naar algemene oplossingen en eigen kracht. De komende jaren wordt hier meer zicht op verkregen, onder andere doordat de totale zorgvraag beter in beeld gaat komen.

50

7.1 Werk en inkomen Wat willen we bereiken? Inwoners die geheel of gedeeltelijk zijn aangewezen op inkomensondersteuning of werkzoekend zijn, zo snel mogelijk laten participeren door betaalde of onbetaalde arbeid. Beoogd maatschappelijk effect Inwoners van Lochem hebben een minimum bestaansniveau. Bewoners zijn zelfstandig en zelfvoorzienend doordat zij beschikken over werk. Door actieve begeleiding naar werk is er een afname in de behoeft om inkomensondersteuning te ontvangen. Uitvoering Participatiewet-inkomen Wel uitgevoerd In opdracht van de gemeente Lochem heeft Het Plein inkomensondersteuning geboden conform het Beleidsplan Participatiewet. Gedurende dit jaar werd ook duidelijk dat met succes een beroep is gedaan op de incidenteel aanvullende uitkering (IAU) over het jaar 2014. Deze IAU is in 2015 aangevraagd vanwege de stijging in het aantal bijstandsgerechtigden in 2014. Niet uitgevoerd Niet van toepassing Uitvoering Participatiewet-werk Wel uitgevoerd In opdracht van de gemeente Lochem heeft Het Plein de doelgroepen van de Participatiewet naar werk toe geleid. Zij deed dat in samenwerking met Delta. Bijvoorbeeld door intensief samen te werken in het werkgeversteam. Niet uitgevoerd Niet van toepassing

Beoogd maatschappelijk effect Er zijn minder inwoners met schulden. Het hebben van schulden leidt tot minder grote problemen omdat inwoners die wel schulden hebben daarin goed worden begeleid. Schulddienstverlening Wel uitgevoerd In opdracht van de gemeente Lochem heeft Stadsbank Oost Nederland schulddienstverlening uitgevoerd conform het beleidsplan voor 2013-2016. Niet uitgevoerd In 2015 heeft de Stadsbank haar gebiedsgerichte dienstverlening voorbereid. Deze dienstverlening is op 1 januari 2016 van start gegaan. In 2015 zijn de voorbereidingen voor het Budget Adviescentrum Lochem gestart. Dit adviescentrum start in het tweede kwartaal van 2016. Hiermee wordt de schulddienstverlening hervormd en ingebed in het lokale netwerk.

Beoogd maatschappelijk effect Inwoners met een inkomen op of rond het bijstandsniveau zijn in staat om deel te nemen aan onze samenleving. Wijzigingen Wet Werk en Bijstand (WWB) Wel uitgevoerd Wijzigingen in het minimabeleid als gevolg van de wijzigingen in de WWB zijn ingevuld. Dit is vastgelegd in de beleidsregels bijzondere bijstand en armoedeen minimabeleid 2015. Categoriale bijzondere bijstand ouderen en chronisch zieken en gehandicapten zijn uit de Beleidsregels bijzondere bijstand en armoede- en minimabeleid gehaald. Kosten die onder meer met deze bijstand bestreden werden, zijn ondergebracht in de collectieve ziektekostenverzekering. Categoriale bijzondere bijstand voor jongeren is ondergebracht in de Meedoenregeling. Niet uitgevoerd Niet van toepassing

51

Armoede- en schuldenaanpak intensiveren Wel uitgevoerd Door middel van een folder en door berichtgeving in Berkelbode, op sociale media en de website van de gemeente is meer bekendheid gegeven aan regelingen voor mensen met een laag inkomen. Samenwerking met Stichting Leergeld Lochem wordt verkend. In deze samenwerking krijgt de stichting een rol in de uitvoering van enkele regelingen voor mensen met een laag inkomen. Met deze samenwerking hopen we het bereik onder kinderen uit arme gezinnen te vergroten. De samenwerking past binnen de ontwikkeling van regisserend Lochem. Niet uitgevoerd Niet van toepassing Beoogd maatschappelijk effect Statushouders hebben goede huisvesting en nemen deel aan onze samenleving. Huisvesting statushouders Wel uitgevoerd In de loop van 2015 is de toestroom van vluchtelingen naar Nederland vanuit met name Syrië en Eritrea behoorlijk toegenomen. Daardoor is de wettelijke taakstelling voor het plaatsen van statushouders bijna verdubbeld van 31 in 2014 naar 58 in 2015. De uitvoering ligt bij Vluchtelingenwerk en de plaatsing gebeurt in woningen van de beide woningbedrijven Viverion en IJsseldal Wonen. Ondanks de hogere taakstelling is het in 2015 nagenoeg gelukt alle statushouders te huisvesten. Om ook voor de langere termijn de verantwoordelijkheid voor het plaatsen en opvangen van statushouders te kunnen waarmaken is er in het laatste kwartaal een projectgroep gestart. Deze projectgroep heeft de mogelijkheden in beeld gebracht hoe de gemeente aan de verhoogde taakstelling kan voldoen. Begin 2016 is het eindresultaat opgeleverd. Niet uitgevoerd Niet van toepassing 7.2 Samenleving / Welzijn Wat willen we bereiken? Voor alle inwoners een aantrekkelijk maatschappelijk leefklimaat realiseren, mensen in een kwetsbare situatie worden ondersteund bij hun zelfredzaamheid en participatie. Beoogd maatschappelijk effect Onze gemeente beschikt over passende accommodaties voor maatschappelijke voorzieningen. Inwoners zijn mede daardoor in staat elkaar te ontmoeten wat een positieve uitwerking heeft op de mogelijkheden om elkaar te ondersteunen. Dorpshuizen Epse, Exel en Harfsen Wel uitgevoerd Na het beschikbaar stellen van de kredieten in 2014 zijn de bouwprocessen van alle drie de dorpshuizen gestart en in 2015 succesvol afgerond. Het dorpshuis Epse is op 10 oktober 2015 feestelijk geopend en is gerealiseerd door het aanpassen van het kerkgebouw en sportzaal het Hassink voor multifunctioneel gebruik. Verhuur van beide locaties gebeurt digitaal via een website. In Harfsen is sportzaal Hoeflo aangepast en is nu eveneens geschikt voor multifunctioneel gebruik. In Exel is een gedeelte van café-restaurant De Exelse Molen geschikt gemaakt als dorpshuis. Niet uitgevoerd Niet van toepassing Beoogd maatschappelijk effect Door passende ondersteuning zijn vrijwilligers en mantelzorgers in staat hun activiteiten uit te voeren. Voortzetting beleid vrijwilligers en mantelzorgers Wel uitgevoerd In de loop van 2015 is er één adres ontstaan waar vrijwilligers en mantelzorgers terecht kunnen en dat is Stichting Welzijn Lochem (SWL). Vrijwilligers kunnen terecht bij het Vrijwilligerssteunpunt van SWL. Sinds de in 2015 gerealiseerde nauwere samenwerking tussen SWL en VIT (regionale organisatie voor ondersteuning van mantelzorgers) kunnen mantelzorgers terecht bij het steunpunt mantelzorg. Verder zijn er voor mantelzorgers diverse activiteiten georganiseerd en heeft de gemeente het mantelzorgcompliment ingevoerd. Niet uitgevoerd Niet van toepassing

52

Beoogd maatschappelijk effect Ouderen blijven zolang mogelijk zelfstandig en zelfredzaam. Voortzetting subsidie aan ouderenwerk Wel uitgevoerd In opdracht van de gemeente zijn door SWL diverse activiteiten/projecten uitgevoerd voor ouderen met inzet van veel vrijwilligers zoals: inzet ouderenadviseurs, ouderenwerk (koersbalgroepen en computergroepen), meldpunt ACSI (activering en voorkomen eenzaamheid), steunpunt dementie en ‘wonen met een plus’ (woningaanpassing/zelfstandig blijven wonen). Daarnaast verstrekte de gemeente Lochem waarderingssubsidies aan Stichting Akku en ANBO voor hun werkzaamheden voor ouderen. Niet uitgevoerd Niet van toepassing Beoogd maatschappelijk effect Meetbare prestatieafspraken met instellingen als basis voor subsidiëring. Heroriëntatie samenwerking met maatschappelijke partners en netwerken Wel uitgevoerd In 2015 hebben de gemeente Lochem en SWL hun samenwerking opnieuw vormgegeven. Er is één totale subsidiebeschikking gemaakt voor álle werkzaamheden die SWL uitvoert, in plaats van beschikkingen per project. Daarnaast is een verdeling gemaakt tussen basis subsidies en tijdelijke/projectmatige subsidies. Verder is het gesprek gevoerd over de rol van SWL en de verwachtingen die er zijn vanuit de gemeente en heeft SWL dit vertaald naar haar organisatie. SWL heeft van al haar activiteiten een projectplan ingediend en deze zijn aanleiding om een verdere verdieping te maken over de rol van SWL in 2016 en verder. Niet van toepassing Niet uitgevoerd

7.3

Zorg

Wat willen we bereiken? Inwoners worden ondersteund bij zelfredzaamheid en participatie. Beoogd maatschappelijk effect Mensen in een kwetsbare situatie zijn zoveel als mogelijk zelfredzaam en in staat deel te nemen aan onze samenleving. Uitvoering Wmo huishoudelijke hulp Wel uitgevoerd In 2015 zijn we gestart met de uitvoering van het beleid dat in september 2014 is vastgesteld. Gaandeweg het jaar is de uitvoering bijgesteld aan de hand van de wensen vanuit de raad en andere (externe) ontwikkelingen. Daarnaast is in gesprek met de zorgaanbieders en de Wmo raad een product Ondersteuning Thuis geformuleerd dat in 2016 huishoudelijke hulp, begeleiding en het preventieve deel met elkaar verbindt. In 2016 zal het beleid rondom de huishoudelijke hulp zich verder door ontwikkelen. Niet uitgevoerd Niet van toepassing Uitvoering Wmo 2015 Wel uitgevoerd

Niet uitgevoerd

Gemeenten zijn sinds 1 januari 2015 verantwoordelijk voor ondersteuning en begeleiding van hun burgers. In 2014 is deze transitie voorbereid. In 2015 zijn de maatwerkvoorzieningen en algemene oplossingen beschikbaar voor mensen die ondersteuning nodig hebben bij hun zelfredzaamheid en participatie. De omslag naar Zorg dichtbij, meer zorg in de buurt en meer samenwerkingen tussen zorgaanbieders is gestart. Deze ontwikkeling wordt vorm gegeven middels overleg met zorgaanbieders. In 2015 is er 6 keer een fysieke overleg tafel belegd. Vandaaruit zijn er drie werkgroepen gestart op gebied van ‘kwaliteit en monitoring’, ‘prijsstelling en bekostiging’ en “innovatie’. In 2015 zijn we in de regio met buurgemeenten transformatietrajecten gestart, de uitvoering daarvan loopt door in 2016. Het gaat o.a. om: regionale visie ‘Veilig Thuis’ en visie ‘regionaal kompas: beschermd wonen, verslavingszorg, OGGZ, maatschappelijke opvang. Niet van toepassing

53

Beoogd maatschappelijk effect Er zijn algemene oplossingen en maatwerkvoorzieningen beschikbaar voor mensen die ondersteuning nodig hebben bij hun zelfredzaamheid en participatie. Toegang tot ondersteuning Wel uitgevoerd In februari zijn de gebiedsteams van start gegaan. Naast de bestaande “loketten” is dit een extra toegang waar mensen én professionals zoals huisartsen, hun ondersteuningsvraag neer kunnen leggen. Via de subsidieregeling Algemene Oplossingen worden professionals en burgers gestimuleerd om met nieuwe ideeën te komen die er aan bijdragen dat iedereen in de gemeente mee kan doen, zelfstandig kan leven en wonen. In 2015 zijn criteria opgesteld die in 2016 geëvalueerd worden.

Niet uitgevoerd

Er zijn contracten met zorgaanbieders afgesloten, zodat iedereen die een indicatie heeft voor maatwerkvoorziening deze via een zorgaanbieder kan inzetten óf kan inkopen via een PGB. Niet van toepassing

Beoogd maatschappelijk effect Gezondheid op lokaal niveau wordt verbeterd of in stand gehouden. Uitvoeren lokaal gezondheidszorgbeleid Wel uitgevoerd Van de drie speerpunten uit de nota lokaal gezondheidsbeleid (LGB) is in 2015 het project ‘Jongeren op gezond gewicht’ (JOGG) opgezet voor het speerpunt “voorkomen overgewicht”. Voor het speerpunt ‘alcoholmatiging jeugd’ is door GGD en Tactus voorlichting gegeven in het onderwijs. De uitvoering van het speerpunt ‘depressiepreventie’ bestond vooral uit voorlichting en advisering door maatschappelijke partners (Mindfit, GGNet) en SWL (o.a. steunpunt ACSI, ouderenwerk).

Niet uitgevoerd

Met huisartsen hebben we in 2015 afspraken gemaakt over samenwerking. Het gaat daarbij vooral om het doorverwijzen naar CJG en gebiedsteams. Voor de speerpunten alcoholmatiging en depressiepreventie ontwikkelen we nog uitvoeringsplannen op basis van de nota LGB en actuele inzichten. Voor e e alcoholmatiging werken we een uitvoeringsplan uit in het 2 en 3 kwartaal 2016. Het uitvoeringsplan ‘depressiepreventie’ is vertraagd vanwege interne e prioritering en stellen wij op in het 3 kwartaal 2016.

Uitvoering geven aan project “Jongeren op gezond gewicht” JOGG Wel uitgevoerd We hebben in 2015 SWL gesubsidieerd voor inzet lokale JOGG-regisseur (2015-2017). Zij heeft een startbijeenkomst georganiseerd met partners e (jeugdgezondheidszorg, 1 lijnsnetwerk Zorgsamen, onderwijs, diëtisten, sport etc.). Daarna hebben we doelen en doelgroepen geformuleerd, focusgebied bepaald en een plan van aanpak (PvA) opgesteld op basis van JOGG-pijlers (vastgesteld). We zijn gestart met de uitvoering van het PvA (activiteiten) met hulp van: werkgroepen (maatschappelijke partners t.a.v. voeding en bewegen), combinatiefunctionarissen (beweegactiviteiten) en stagiaires (o.a. onderzoek voedingsbeleid bso, kinderdagverblijven). Samen met het centrum voor jeugd en gezin (CJG) hebben we een opvoedkrant uitgegeven. Daarnaast zijn wethouders betrokken geweest bij het ‘nationaal ontbijt’ op scholen en hebben we een netwerkanalyse uitgevoerd (incl. verkenning betrekken bedrijfsleven). Niet uitgevoerd Interne sessie ‘politiek bestuurlijk draagvlak’. Deze is nu gepland voor voorjaar 2016.

54

Overige activiteiten Basismobiliteit Wel uitgevoerd

Niet uitgevoerd Vangnetregeling Wel uitgevoerd

Niet uitgevoerd

Negen deelnemende gemeenten van de regio Stedendriehoek hebben besloten gezamenlijk te komen tot de oprichting van een regionale (publieke) vervoercentrale die zowel beheer-als regietaken verzorgt. Omdat het systeem per 1 augustus 2016 van start gaat met voornamelijk het leerlingenvervoer van Apeldoorn en we in 2017 andere gemeentelijke vervoersstromen toevoegen, zijn in 2015 een aantal stappen gezet. Tevens is besloten dat de gemeente Lochem voor de Vervoercentrale de piofach-taken gaat uitvoeren. Lochem is ook de gemeente waar de regionale Vervoercentrale wordt gevestigd. Niet van toepassing

Het opstellen van de vangnetregeling. Om succesvol een beroep te kunnen doen op de vangnetregeling over het jaar 2015 is een verbeterplan opgesteld. De ambitie is om in de jaren 2016 en 2017 toe te groeien naar de landelijke gemiddelden ten aanzien van de ontwikkeling in het bijstandsbestand. Niet van toepassing

Indicatoren Indicator

Nulmeting (2012)

Realisatie 2013

Realisatie 2014

Ambitie 2015

Realisatie 2015

Aantal BUIG-klanten (nulmeting 2010) 7.2. Samenleving/ Welzijn

290

366

413

461

444

Oordeel burger welzijnsvoorzieningen (zoals een buurthuis of jongerencentrum) (nulmeting gem. 6,1)* 7.3. Zorg

5,7

5,7 gem. 6,1

6,0

N.v.t.

Oordeel burger gezondheidsvoorzieningen (nulmeting gem. 7,3)*

7,4

7,2 gem. 7,3

7,4

N.v.t.

7.1. Werk en inkomen

* Waar staat je gemeente heeft in 2014 voor het laatst de meting gehouden die uitging van de burgerrollen. Vanaf 2016 werken we volgens de nieuwe meetsystematiek van WSJG.

Het beleid voor dit programma is onder andere vastgelegd in de beleidsnota’s:  Visiedocument “Bouwen op kracht van de lokale samenleving” (2013)  Algemeen beleidskader Sociaal Domein (2014)  Visie op welzijn (2013)  Beleidsplan Wmo 2015 (2014)  Beleidsplan Participatiewet (2014)  Beleidsplan ondersteuningen mantelzorg en vrijwilligers Lochem 2012 – 2015 (2011)  Nota Verbonden Partijen (2011)  Algemene subsidieverordening (2013)  Kwijtscheldingsbeleid gemeentelijke belastingen 2012 (2011)  Nota Lokaal Gezondheidsbeleid (2014)  Armoedebeleid 2009-2012 “Niemand uitgesloten” en Evaluatie van de pilot armoede- en minimabeleid (2013)  Beleidsregels bijzondere bijstand en armoede- en minimabeleid 2015.  Beleidsplan integrale schulddienstverlening Gemeente Lochem 2013-2016  Maatwerk in solidariteit (Stadsbank) (2014)

55

Wat heeft het gekost? Bedragen x € 1.000

Item

Omschrijving

Baten 7.1 7.2 7.3

werk en inkomen samenleving/welzijn zorg

Lasten 7.1 7.2 7.3

werk en inkomen samenleving/welzijn zorg

Werkelijk Begroting Werkelijk 2014 2015 2015 9.613 6.012 6.702 8.364 5.173 5.467 94 295 361 1.154 543 874

Totaal programma 7

Saldo 2015 690 294 66 330

20.621 11.596 2.235 6.790

30.660 11.598 2.434 16.627

29.253 11.807 2.469 14.977

1.407 -208 -35 1.650

-11.009

-24.648

-22.551

2.097

Analyse BATEN Begroot

P7 Zorg en welzijn

LASTEN

Werkelijk

6.012.000

Over/tekort

6.702.000

Begroot totaal

690.000

kapitaallasten

Werkelijk bedrag Over/tekort

30.660.000

29.253.000

1.407.000

46.000

50.000

-4.000

2.717.000

-41.000

De toelichting staat in hoofdstuk 2. Programma verantwoording; Toelichting indirecte kosten. interne verrekeningen

2.676.000

De toelichting staat in hoofdstuk 2. Programma verantwoording; Toelichting indirecte kosten. P71 werk en inkomen P610 Bijstandverlening

5.173.000

5.467.000

294.000

11.128.000

11.313.000

-185.000

5.173.000

5.450.000

277.000

7.301.000

7.627.000

-326.000

Een voordelig saldo van € 277.000 aan de batenkant. De rijksbijdrage WWB is uiteindelijk € 324.000 hoger uitgekomen. De definitieve bijdrage is bekend gemaakt bij brief van 27-11-2015, dit kon niet meer verwerkt worden in onze begroting. Op de post declaraties Bijstand aan zelfstandigen is een nadeel van € 47.000 ontstaan, deze post kan sterk wisselen afhankelijk van de aanvragen. Aan de lastenkant in totaal een nadeel van € 326.000. Dit is ontstaan door: Een voordeel van € 151.000 op de uitvoeringskosten bij Het Plein. Een voordeel van € 12.000 op de WWB-uitkeringen. Op Bijzondere bijstand/minimabeleid is er een nadeel van € 422.000. Dit is ontstaan doordat het aantal inwoners dat van een laag inkomen moet leven is toegenomen. Samen met een investering in de publiciteit over bijzondere bijstand en aanverwante regelingen, heeft dit er toe geleid dat het aantal toekenningen voor bijzondere bijstand in 2015 met 30% is toegenomen. Van ruim 500 naar ruim 650. Ook moeten inwoners vaker langdurig van een laag inkomen rondkomen. De financiële nood is bij hen hoger en zij hebben niet of nauwelijks nog draagkracht. Daardoor is het toegekende bedrag per toekenning met 12% gestegen. Ook heeft Lochem, zoals elke andere gemeente, te maken met het fors stijgende beroep op bijzondere bijstand. De bijstand aan zelfstandigen kent een nadeel van € 49.000, dit is sterk afhankelijk van de aanvragen in een jaar en de aflossingen. Tenslotte is door de economische crisis het beroep op de schuldhulpverlening groter geweest, een nadeel van € 14.000. P612 Werkgelegenheidsvoorzieningen

-

17.000

17.000

3.808.000

3.692.000

116.000

Over de jaren 2010-2011-2012 is de BTW op dienstverlening bij reïntegratietrajecten (Het Plein) verrekend, voor Lochem een voordeel van € 113.000.

P622 Opvang asielzoekers

-

-

-

19.000

-6.000

25.000

De Wet Inburgering bestaat niet meer maar de bestaande gevallen lopen nog een paar jaar door. Het is moeilijk in te schatten wat de gemeente nog aan kosten heeft. Onder de werkelijke lasten staat een verrekening.

56

BATEN Begroot

P72 samenleving/welzijn P630 Samenlevingsopbouw

Werkelijk

LASTEN Over/tekort

Begroot totaal

Werkelijk bedrag Over/tekort

59.000

37.000

-22.000

1.148.000

1.104.000

44.000

59.000

37.000

-22.000

1.148.000

1.104.000

44.000

Het nadeel op de baten van € 22.000 wordt veroorzaakt door € 15.000 lagere vergoeding dan geraamd voor vluchtelingenwerk. Afrekening gebeurt in het volgende jaar. Daarnaast is er een nadeel van € 7.000 omdat een lokaal in de dr. van de Hoevenschool niet meer verhuurd wordt. Het voordeel op de lasten van € 44.000 ontstaat vooral door de registratie van de subsidie aan Stichting Welzijn Lochem. Bij de inrichting van de budgetten is een deel binnen het Sociaal domein opgenomen. Hierdoor ontstaat binnen produkt 630 een voordeel. Dit betreft vooral de posten Ondersteuning en Vrijwilligerswerk ( voordeel € 60.000). In 2016 wordt de budgetindeling op basis van ervaringen verfijnd. Daarnaast is er een voordeel op Ouderenwerk van € 8.000, voorstel is dit over te hevelen naar 2016 ten behoeve van het fitpad De Elze. Nadeel door het afkoopbedrag van € 8.000 voor huisvesting van de marokkaanse organisatie. Nadeel door een hogere instroom van vluchtelingen, Vluchtelingenwerk heeft hierdoor in 2015 voor € 14.000 meer werk verzet voor Lochem.

P73 zorg P620 Hulpverlening

543.000

874.000

330.000

15.075.000

13.454.000

1.622.000

-

22.000

22.000

848.000

774.000

74.000

Het voordeel aan baten van € 22.000 is ontstaan door de ontvangst van een afkoopsom van verzekeraars. In die gevallen is er sprake van ongevallen die leiden tot een beroep op de Wmo door slachtoffers. Aan lasten is in 2015 voor Algemeen maatschappelijk werk € 74.000 minder uitgegeven dan geraamd. Het budget kan moeilijk ingeschat worden omdat in de beginfase de inzet van algemeen maatschappelijk werk in de (nieuwe) gebiedsteams zich nog moet uitwijzen. P623 Voorzieningen gehandicapten

134.000

140.000

7.000

1.065.000

1.071.000

-6.000

255.000

501.000

246.000

2.116.000

1.876.000

240.000

Geen toelichting P624 Huishoudelijke verzorging

Als baten zijn onder andere de opbrengsten van de eigen bijdragen voor Wmo2015 geraamd. Deze waren geschat op 10% van de uitgaven, dit is ongeveer 20% hoger uitgekomen, een voordeel van € 110.000. De eigen bijdrage voor Jeugdhulp is afgeschaft, dit betekent een nadeel van € 55.000. In totaal een voordeel aan baten van € 55.000. Aan de lastenkant zijn het aantal indicaties van de Wmo2015 van 247 in het eerste kwartaalafgenomen naar 189 in het laatste kwartaal. De inschatting bij het aangaan van overeenkomsten was gebaseerd op cijfers van 2013 en een verwachte toename van indicaties met 25% van cliënten uit de AWBZ. Het aantal indicaties is dus juist afgenomen in plaats van toegenomen. Door de inkoopmethode doen meer aanbieders mee waardoor de cliënten meer keus hebben. De wens van cliënten om PGB af te nemen is daardoor minder geworden. Dit heeft tot gevolg dat meer cliënten tegen het lagere inkooptarief geholpen worden. Totaal voor Wmo2015 een overschot van € 998.000. De saldi zijn bij de jeugdzorg voor een deel nog gebaseerd op voorschotten. Veel facturen moeten nog binnen komen. Daarnaast moet de dure bovenregionale zorg nog samen met de andere regio’s in de provincie worden verevend, wat na afsluiting van deze jaarrekening gebeurt. Van het PGB-budget voor jeugd is één derde niet gebruikt. De post Jeugd onvoorziene uitgaven is op dit moment nog nauwelijks aangesproken omdat de reguliere 210.000 budgetten nog toereikend Totaal ontstaat zo 9.242.000 een tekort van1.280.000 € 75.000. P625 3 Decentralisaties 155.000 55.000 zijn. 10.522.000 Als baten zijn onder andere de opbrengsten van de eigen bijdragen voor Wmo2015 geraamd. Deze waren geschat op 10% van de uitgaven, dit is ongeveer 20% hoger uitgekomen, een voordeel van € 110.000. De eigen bijdrage voor Jeugdhulp is afgeschaft, dit betekent een nadeel van € 55.000. In totaal een voordeel aan baten van € 55.000. Aan de lastenkant zijn het aantal indicaties van de Wmo2015 van 247 in het eerste kwartaalafgenomen naar 189 in het laatste kwartaal. De inschatting bij het aangaan van overeenkomsten was gebaseerd op cijfers van 2013 en een verwachte toename van indicaties met 25% van cliënten uit de AWBZ. Het aantal indicaties is dus juist afgenomen in plaats van toegenomen. Door de inkoopmethode doen meer aanbieders mee waardoor de cliënten meer keus hebben. De wens van cliënten om PGB af te nemen is daardoor minder geworden. Dit heeft tot gevolg dat meer cliënten tegen het lagere inkooptarief geholpen worden. Totaal voor Wmo2015 een overschot van € 998.000. De saldi zijn bij de jeugdzorg voor een deel nog gebaseerd op voorschotten. Veel facturen moeten nog binnen komen. Daarnaast moet de dure bovenregionale zorg nog samen met de andere regio’s in de provincie worden verevend, wat na afsluiting van deze jaarrekening gebeurt. Van het PGB-budget voor jeugd is één derde niet gebruikt. De post Jeugd onvoorziene uitgaven is op dit moment nog nauwelijks aangesproken omdat de reguliere budgetten nog toereikend zijn. Totaal ontstaat zo een tekort van € 75.000. Uitvoeringskosten/algemene oplossingen: er was geen rekening gehouden met kosten voor monitoring door Initi8, extra werkzaamheden van Wmo-Support en de vertrouwenspersoon. Aan de andere kant is in 2015 de post algemene oplossingen niet geheel gebruikt, per saldo een overschot van € 42.000 Zorg kwetsbaren: dit budget is ingesteld voor eventuele tekorten als het rijksbudget niet voldoende is. In 2015 is € 40.000 uitgegeven voor ondersteuning van cliënten. In 2016 zal een veel groter deel van dit budget worden gebruikt voor de in 2015 in gang gezette activiteiten. Een overschot van € 315.000.

57

BATEN Begroot

P710 Gezondheidszorg

LASTEN

Werkelijk

-

Over/tekort

-

Begroot totaal

-

524.000

Werkelijk bedrag Over/tekort

491.000

33.000

Voordeel ontstaan door een eenmalige teruggave door de GGD op basis van de jaarrekening 2014. Incidentele budgetten 2014 Bijdr dorpshuis Epse

236.000

324.000

88.000

586.000

-

100.000

100.000

133.000

615.000 238.000

-29.000 -105.000

Het project is af. De subsidie van de provincie was al wel ontvangen maar nog niet geraamd. Per saldo een nadeel van € 5.000 2014 Bijdr dorpshuis Harfsen

236.000

224.000

-12.000

453.000

376.000

77.000

Het proces rond het gebouw Dorpshuis Hoeflo is afgerond. Het buitenterrein moet nog ingericht worden, hiervoor is uit diverse budgetten en via raadsbesluiten in totaal € 85.000 beschikbaar gesteld, dit bedrag wordt overgeheveld naar 2016. Het saldo aan lasten binnen het budget "Bijdrage dorpshuis Harfsen" is € 77.000 voordelig en aan baten € 12.000 nadelig. Het nadeel aan baten komt omdat de provincie enkele facturen niet opneemt in de subsidieberekening. De betreffende werkzaamheden waren vertraagd en enkele facturen zijn daardoor later ingediend. De provincie houdt vast aan de afgesproken einddatum en beoordeeld die facturen als te laat ingediend.

58

Programma 8 Onderwijs en jeugd

Doelen & middelen

8.1. Onderwijs Wat willen we bereiken? Zorgen dat er goede en nabije onderwijsvoorzieningen beschikbaar zijn voor alle inwoners van de gemeente. Beoogd maatschappelijk effect Een passend onderwijsaanbod voor leerlingen van divers niveau.

59

Uitwerking passend onderwijs Wel uitgevoerd In 2015 is frequent overleg geweest met de samenwerkingsverbanden IJsselBerkel (primair onderwijs), Slinge-Berkel (voortgezet onderwijs) en Zutphen e.o (voortgezet onderwijs). Lochem hoort officieel niet tot het samenwerkingsverband Zutphen e.o. maar hier is voor gekozen omdat ruim 40% van de Lochemse leerlingen in Zutphen naar school gaat. Gerealiseerd in samenwerking met IJssel-Berkel: gezinscoaches nemen deel aan de ondersteuningsteams op scholen, bijeenkomst voor onderwijs- en gezinscoaches, toeleiding naar dyslexiezorg. Actueel thema (dat nog doorloopt in 2016) is onderwijs aan nieuwkomers met een status.

Niet uitgevoerd

Gerealiseerd in samenwerking met Slinge-Berkel: jeugdmaatschappelijk werkers werkzaam op de scholen waar Lochemse jongeren naar toe gaan, toeleiding naar dyslexiezorg. Passend onderwijs vormgeven met lokale partners en in relatie tot onderwijshuisvesting. Door capaciteitsgebrek en her prioritering m.b.t. decentralisaties, is hier pas in het vierde kwartaal een start mee gemaakt. Wel is m.b.t. nieuwbouw De Garve meegenomen. Niet van toepassing

Aanvalsplan laaggeletterdheid Wel uitgevoerd In samenwerking met Graafschap bibliotheken, de gemeente Zutphen en verschillende partners in het sociaal domein, is het plan van aanpak ‘verminderen laaggeletterdheid en versterken digitale vaardigheden’ opgesteld en ten uitvoer gebracht, onder andere door een taalhuis in te richten. Ook vinden sinds 2015 trainingen DigiSterker (versterken digitale vaardigheden) plaats in de opleidingsruimte van het gemeentehuis. Inventarisatie over de omvang heeft plaats gevonden en in de Memo’s van april en augustus aan de raad gecommuniceerd. In de gemeente Lochem zijn bij benadering 2.550 personen laaggeletterd. Niet uitgevoerd

Niet van toepassing

Beoogd maatschappelijk effect Er is geen ongeoorloofd verzuim en alle jongeren hebben een startkwalificatie. Alle jongeren zijn toegerust op het vinden van werk. Geen ongeoorloofd verzuim en een startkwalificatie voor alle jongeren Wel uitgevoerd Het aantal jongeren dat wel ingeschreven staat, maar waarbij sprake is van ongeoorloofd verzuim is gedaald van 151 naar 127. Voor het aantal voortijdig schoolverlaters zijn nog geen definitieve cijfers bekend, maar regionaal wordt een lichte toename gezien. Aan het tegengaan van verzuim en voortijdig schoolverlaten is gewerkt door de ontwikkeling en gebruik van het digitaal doorstroomdossier, deelname aan en investering in korte lijnen met de ZAT’s, het Lochemse CJG en de gebiedsteams, preventief spreekuur op het Staring College en in samenwerking met Zutphen een preventief spreekuur voor telaatkomers op Zutphense scholen. De leerplichtambtenaren zijn in regionaal verband (Stedendriehoek) extra geschoold op nieuwe ontwikkelingen in de leerplicht, waaronder het passend onderwijs regievoering en veranderingen in de jeugdhulp.

Niet uitgevoerd

De samenwerking tussen jeugdcoaches van Het Plein en de coördinator CJG is geïntensiveerd. Het registratiesysteem JVS is in april 2015 vervangen door Carel, waardoor alle leerplichtambtenaren inzage hebben in de leerlinggegevens in de regio. De nieuwe Jeugdwet heeft aandacht gehad in de ontwikkelingen voor de leerplicht en integratie in de praktijk. Het scholings-programma, begin van het jaar bevatte een specifiek onderdeel over de Jeugdwet en passend onderwijs, maar er heeft geen separate scholing over plaats gevonden.

60

Beoogd maatschappelijk effect Leerlingenvervoer dat voldoet aan de vastgestelde criteria. Voorsorteren op regionaal collectief vervoer Wel uitgevoerd Leerlingenvervoer is als thema meegenomen in de eerste plannen voor basismobiliteit. Dit moet in 2016 nog verder uitgewerkt worden. Niet uitgevoerd Niet van toepassing

Beoogd maatschappelijk effect Onderwijsvoorzieningen die voldoen aan de afgesproken kwaliteit. Onderwijsvoorzieningen in stand houden en bouwen Wel uitgevoerd Scholenbouw op locatie De Garve In 2015 zijn het bouwplan en het verkeersplan opgesteld, waarbij de buurt vroegtijdig is betrokken en suggesties heeft gedaan. Het wijzigingsplan bestemming De Garve is in januari 2016 door het college definitief vastgesteld. Op 7 december 2015 is de raad akkoord gegaan met het extra lokaal in het bouwplan in combinatie met vervangende huisvesting van RKBS St. Joseph in het bestaande gebouw Zuiderenk tegen een uitruil van een krediet van € 150.000. Er wordt in 2017 voorzien in tijdelijke onderwijshuisvesting in het gebouw Merlijn, om de piekbelasting van leerlingen gedurende de periode tot 2021 te kunnen opvangen De verwachting is dat het nieuwe gebouw in augustus 2017 in gebruik wordt genomen. Scholenbouw op locatie Zuiderenk Gemeente en schoolbesturen hebben in 2015 verschillende scenario’s onderzocht voor de vervangende huisvesting van RKBS St. Joseph. Met bovenstaande vervanging en uitruil is daarin voorzien.

Niet uitgevoerd

8.2

Nieuwbouw op het terrein van Intermetzo is gestart in de zomervakantie van 2015. Oplevering vindt plaats medio 2016. Niet van toepassing

Voorschoolse voorzieningen

Wat willen we bereiken? Goede voorschoolse voorzieningen voor alle kinderen van 0-4 jaar realiseren. Beoogd maatschappelijk effect Kinderen ondervinden een soepel overgang naar het primair onderwijs en er is een afname van achterstanden die ontstaan in de voorschoolse periode (taal) Aansluiting Voor en Vroegschoolse Educatie (VVE) trajecten kinderopvang richting Primair Onderwijs Wel uitgevoerd In de gemeente Lochem zijn verschillende kinderopvangorganisaties (voormalig peuterspeelzalen) die VVE mogen uitvoeren. In 2015 is een ontwikkeltraject met deze organisaties gestart. Hierin zijn een aantal nieuwe afspraken gemaakt over definitie, signalering en toeleiding, ouderbeleid, overgang naar primair onderwijs en financiering. Die moeten begin 2016 nog wel nader worden uitgewerkt. Niet uitgevoerd Er is een start gemaakt met de aansluiting tussen kinderopvang en primair onderwijs door het ontwikkelen van een werkwijze voor een warme overdacht van kinderen naar de basisscholen. Dit moet echter nog wel geïmplementeerd worden, wat in de eerste helft van 2016 gebeurt.

61

8.3

Jeugd

Wat willen we bereiken? Een samenhangend patroon van voorzieningen en regelingen realiseren voor jeugd, ouders, en betrokkenen bij de jeugd. Dit is afgestemd op hun wensen, behoeften en mogelijkheden. Daarnaast streven we naar optimale toegankelijkheid. Beoogd maatschappelijk effect Een sluitende keten realiseren rondom jeugd en gezin. Uitgangspunt hierbij is een positief en preventief jeugdbeleid. De jeugd staat centraal en er is een participatieve benadering. Uitvoering Jeugdgezondheidszorg (JGZ) optimaliseren Wel uitgevoerd In 2015 is in regionaal verband (22 gemeenten) een visievormingstraject JGZ gestart, dit traject loopt door tot de zomer van 2016. Daarmee willen we de JGZ optimaliseren. Ook doet de regio onderzoek t.a.v. GGD (transparantie producten, kosten, juridische structuur ). JGZ-partners (Yunio en GGD) zijn geïnformeerd over het onderzoekstraject en mogelijke wijzigingen vanaf 2017. GGD en Yunio hebben zelf al nadere afspraken gemaakt over ‘warme’ overdracht van risicokinderen. Niet uitgevoerd Niet van toepassing

Beoogd maatschappelijk effect Er is minder alcoholgebruik onder jongeren en zij zijn zich bewust van de gevolgen van alcoholgebruik. Preventie en voorlichting alcoholmatiging Wel uitgevoerd Preventieve en voorlichtende activiteiten door maatschappelijke partners (o.a. Tactus en GGD) zijn voortgezet, zoals uitvoering van voorlichting op scholen door GGD, communicatie over alcoholmatiging op CJG-website en in Berkelbode. Er is subsidie verleend aan het Staring College voor een themabijeenkomst voor ouders over drankgebruik door jongeren. Nieuw handhavingsbeleid is in voorbereiding, daarin houden we rekening met de nieuwe Drank en horecawet. Niet uitgevoerd Niet van toepassing

Beoogd maatschappelijk effect Een sluitende keten realiseren rondom jeugd en gezin. Uitgangspunt hierbij is een positief en preventief jeugdbeleid. De jeugd staat centraal en er is een participatieve benadering. Doorontwikkeling Centrum Jeugd en Gezin Wel uitgevoerd Het CJG-kernteam werd in de eerste maanden van het jaar geheel operationeel. Samen met partners in het CJG4Kracht model, huisartsen en het gebiedsteam heeft het CJG in toenemende mate een sturende en regisserende rol gekregen. De telefonische bereikbaarheid is verbeterd, lichte opvoedvragen worden snel beantwoordt. Hulpvragen worden snel en dichtbij opgepakt. Verbindingen met leerplicht, zorgaanbieders, welzijnsinstellingen, leerlingenvervoer en jeugdgezondheidszorg zijn versterkt. Het CJG heeft beschikking over een werkend registratie en volgsysteem voor jeugd van 0-23 jaar en hun gezin. Het systeem moet nog wel geoptimaliseerd en beter gevuld worden. Het CJG functioneert nu als toegang voor gespecialiseerde jeugdhulp, waardoor in alle lopende en nieuwe trajecten continuïteit van zorg is geboden. Niet uitgevoerd Niet alle pgb’s konden voor de door het ministerie vervroegde aanleverdata worden afgehandeld maar deze zijn wel tijdig verlengd. Door vooral de zeer late aanlevering van gegevens over doorlopende ggztrajecten vanuit 2014, konden die niet tijdig worden afgehandeld maar zijn ze voorlopig verlengd.

62

Overige activiteiten OBS Barchschole Barchem Wel uitgevoerd Het bouwdeel 1982 is medio 2015 aangepast om een nieuwe onderwijsmethode te kunnen uitvoeren die gericht is op het behouden van kwaliteit op een kleine dorpsschool. Op 17 november 2015 hebben wij een bedrag van € 56.000 beschikbaar gesteld voor asbestverwijdering aan de buitenkant van het schoolgebouw. Hierdoor kan het schoolbestuur zonnepanelen op het dak plaatsen waarmee een bijdrage wordt geleverd aan duurzaamheid en lagere exploitatielasten. Niet uitgevoerd Niet van toepassing

Indicatoren Indicator

Nulmeting (2010)

Werkelijk 2013

Werkelijk 2014

Ambitie 2015

Realisatie 2015

3.232 1.305 173

3.080 1.300 162

2.647 1.470 131

2.650 1.350 158

2.557* 2.192** 145

7,5

-

7,6 gem. 7,6

7,6

n.v.t.***

20 22

15 24

15 20

20 24

16 40

8.1. Onderwijs Aantal leerlingen in: - PO - VO - SO Bron: leerlingenprognose januari 2013 Oordeel burger onderwijs (nulmeting 2012, gem. 7,6) 8.2. Voorschoolse voorzieningen Kinderdagopvang doelgroep ouders Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE)

*Cijfers 1 oktobertelling 2015. Daling is groter dan prognose door de ontgroening in de gemeente. ** Cijfers leerplichtadministratie; Lochemse jongeren op het Staring College (ongeveer 1000) of voortgezet onderwijsscholen in de regio. Daling SO komt doordat in het kader van passend onderwijs minder kinderen naar het speciaal onderwijs zijn verwezen. *** Waar staat je gemeente heeft in 2014 voor het laatst de meting gehouden die uitging van de burgerrollen. Vanaf 2016 werken we volgens de nieuwe meetsystematiek van WSJG.

Het beleid voor dit programma is onder andere vastgelegd in de beleidsnota’s:  Subsidiebeleid Lochem, vastgelegd in de Bestuursopdrachten Welzijn (2009)  Onderwijs Achterstanden Beleid 2006-2010 (2005)  Integraal jeugdbeleid 2008-2012 (2007)  Verzelfstandiging Openbaar Basisonderwijs (2010)  Wijziging Bestuursvorm Voortgezet Onderwijs (2009)  Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs  Integraal Huisvestingsplan 2014-2024  Beleidskader Leegstand, Verhuur en Medegebruik schoolgebouwen basisonderwijs (2012)  Verordening leerlingenvervoer gemeente Lochem  Verordening overleg lokaal onderwijsbeleid gemeente Lochem  Visie op de brede school ontwikkeling in de gemeente Lochem (2011)  Regio Stedendriehoek Convenant Voortijdig School Verlaten 2008-2012 (2008)  Beleidsnota Leerplicht 2011 – 2014 (2011) Wat heeft het gekost? Bedragen x € 1.000

Item

Omschrijving

Baten 8.1 8.2 8.3

onderwijs voorschoolse voorzieningen jeugd

Lasten 8.1 8.2 8.3

onderwijs voorschoolse voorzieningen jeugd

Werkelijk Begroting Werkelijk 2014 2015 2015 439 249 273 271 218 242

Totaal programma 8

63

Saldo 2015 25 24

168

31

31

5.879 3.809 251 1.819

6.191 4.404 441 1.347

5.767 4.237 250 1.280

424 166 191 67

-5.440

-5.943

-5.494

449

Analyse BATEN Begroot

P8 Onderwijs en jeugd

LASTEN

Werkelijk

249.000

Over/tekort

273.000

Begroot totaal

25.000

kapitaallasten

Werkelijk bedrag Over/tekort

6.191.000

5.767.000

424.000

1.739.000

1.537.000

203.000

1.171.000

-13.000

De toelichting staat in hoofdstuk 2. Programma verantwoording; Toelichting indirecte kosten. interne verrekeningen

1.158.000

De toelichting staat in hoofdstuk 2. Programma verantwoording; Toelichting indirecte kosten.

P81 onderwijs P420 Openbaar basisonderwijs

218.000

242.000

24.000

2.185.000

2.169.000

16.000

15.000

17.000

2.000

84.000

119.000

-34.000

Lastenoverschrijding betreft de vergoeding voor gebruik gymlokalen. Het budget is de laatste drie jaar al structureel € 15.000 tot € 25.000 te laag. Bij de kadernota wordt de verhoging van de raming structureel verwerkt in de begroting. P431 Bijzonder speciaal onderwijs

-

-

-

122.000

120.000

3.000

P460 Openbaar voortgezet onderwijs

-

15.000

15.000

50.000

68.000

-17.000

De saldi op dit onderdeel worden veroorzaakt door kosten waterschade waarvan het grootste deel door de verzekering is vergoed.

P480 Lokale onderwijstaken

203.000

211.000

9.000

1.928.000

1.865.000

64.000

Het nadeel van € 64.000 bij de lasten is te verklaren door: Een nadeel van € 99.000 door asbestverwijdering bij de van de Hoeveschool. Een nadeel van € 22.000 op de huur noodlokalen Propschool omdat de lokalen langer gebruikt moeten worden. en voordeel. Een voordeel van € 60.000 door nog niet uitgevoerde sloopwerkzaamheden Pr.Hendrikschool i.v.m. vertraging nieuwbouw De Garve. Een nadeel van € 23.000 door schadekosten. Een voordeel van € 156.000 op het Programma huisvesting onderwijs. In overleg met de schoolbesturen voeren we een aantal onderdelen later uit, het voordeel moet daarom overgeheveld worden naar 2016. Een voordeel van € 21.000 op het budget Leegstand scholen, er was in 2015 minder leegstand dan verwacht, o.a. door verhuur aan Kinderopvang. Een nadeel van € 24.000 op het budget Leerplicht, deels incidenteel (€ 11.000) door aanschaf van een registratiesysteem, deels structureel (€ 13.000) voor juridische advieskosten. Een voordeel van € 33.000 bij onderwijsbegeleiding, het budget zou gebruikt worden voor een structurele bijdrage van € 25.000 aan OZC van samenwerkingsverband Zutphen en € 17.000 incidenteel voor jeugdondersteuner in samenwerkingsverband Slinge-Berkel. Financiële afhandeling vindt plaats in 2016. Een nadeel van € 45.000 op de post combinatiefuncties. Bij de subsidiëring gaan we over van cursusjaar naar kalenderjaar waardoor eenmalig een nadeel onstaat van € 27.000. Daarnaast is de bijdrage van € 18.000 aan de Beemd voor combinatiefunctionaris nog niet geraamd. Een voordeel van € 13.000 bij het budget maatschappelijke stages, het budget kan nog niet verlaagd worden in verband met een heroverweging van beleid en doorlopende afspraken met Staring College en SWL. Nadeel van € 6.000 op diverse kleine posten.

P482 Volwasseneneducatie

-

-1.000

-1.000

-

-2.000

2.000

P82 voorschoolse voorzieningen

-

-

-

323.000

191.000

132.000

-

-

-

323.000

191.000

132.000

P650 Kinderopvang

Door de Harmonisatie Kinderopvang zijn versneld besparingen gerealiseerd, die voor ruimere indicatie van VVE-kinderen ingezet zou worden. Dat is in 2015 deels gerealiseerd.

64

BATEN Begroot

P83 jeugd

LASTEN

Werkelijk

Over/tekort

Begroot totaal

Werkelijk bedrag Over/tekort

31.000

31.000

-

686.000

597.000

89.000

-

-

-

155.000

110.000

45.000

P630 Samenlevingsopbouw

Voordeel betreft een overschot op Jeugd- en jongerenwerk. Door een andere indeling van taken voor de Stichting Welzijn Lochem is een deel van de subsidie binnen Sociaal domein verantwoord. In 2016 wordt de budgetindeling en verantwoording verder verfijnd. P710 Gezondheidszorg

31.000

31.000

-

531.000

487.000

44.000

Op het budget voor Digitaal dossier een overschot van € 26.000 incidenteel, in afwachting van duidelijkheid over aansluiting op landelijke systemen (LSP). De activiteit Jongeren Op Gezond Gewicht heeft een overschot van € 16.000, dit is een driejarig project met geoormerkte gelden, dit moeten we overhevelen naar 2016.

Incidentele budgetten

-

-

2014 Programma Sociaal Domein Dit bugdet was bestemd voor invoering van de 3 decentralisaties.

65

-

100.000

-

100.000

103.000 103.000

-3.000 -3.000

Algemene dekkingsmiddelen Werkelijk

Begroting

Werkelijk

Saldo

2014

2015

2015

2015

Algem ene uitkeringen Lokale heffingen Dividend Overige algem ene dekkingsm iddelen Totaal algem ene dekkingsm iddelen

Algemene uitkering Integratie-uitkering Sociaal domein Raming na wijziging Integratie-uitkering Sociaal domein Totaal raming Realisatie Realisatie na wijziging Totaal realisatie Verschil (meer ontvangen)

€ € € €

29.608

40.354

40.647

292

5.527

5.684

5.654

-30

799

833

843

10

2.764

2.893

3.253

361

38.698

49.764

50.397

633

26.136.000 14.219.000 €

40.354.000

€ €

40.647.000 292.000

26.427.000 14.220.000

De raming na wijziging heeft betrekking op de septembercirculaire 2015. De realisatie uitkeringsjaar 2015 is gebaseerd op de uitkeringsspecificatie van het ministerie van 21 januari 2016. Ten opzichte van de raming valt de algemene uitkering dus afgerond € 291.000 hoger uit. Het verschil wordt vooral veroorzaakt door verrekeningen over 2013 en 2014. Verrekening 2013 en 2014 Uitkeringsfactor 2015 1 punt hoger Aantallen eenheden 2015 hoger Verrekeningen BTW activiteiten VNG Totaal

252.000 20.000 9.000 11.000 292.000

Verrekening 2013 en 2014 De hogere baten over uitkeringsjaren 2013 en 2014 zijn een gevolg van aanpassing aantallen eenheden en mutaties in de uitkeringsfactor. Uitkeringsjaar 2015 Uitkeringsfactor De uitkeringsfactor is vooral gewijzigd door veranderingen in de landelijke aantallen eenheden (woningen, inwoners e.d.). Aantallen eenheden Na de septembercirculaire 2015 zijn er nog een paar mutaties geweest in de aantallen eenheden voor Lochem die bij de maatstaven horen (inwoners, woningen, bijstandsontvangers enz.). Het saldo van alle mutaties is € 9.000 positief. Diversen De VNG voert een aantal taken uit voor de gemeenten die betaald worden uit het gemeentefonds. Via een afgesproken constructie wordt de BTW verrekend.

Overige algemene dekkingsmiddelen Onder de “overige algemene dekkingsmiddelen “ worden de baten verantwoord wegens bespaarde rente en de rente van het financieringsresultaat. De bespaarde rente wordt berekend over de boekwaarden van de reserves en voorzieningen op 1 januari van het betreffende boekjaar. De werkelijke boekwaarden zijn hoger dan de geraamde boekwaarden, zodat de bespaarde rente € 153.000 meer is dan begroot. Het financieringsresultaat is door de negatieve rente op de opgenomen kortlopende geldleningen € 208.000 hoger uitgevallen dan geprognosticeerd.

66

3. Paragrafen

67

3.1 Lokale heffingen Deze paragraaf geeft op hoofdlijnen inzicht in de diverse lokale heffingen en belastingen en in de lokale lastendruk. Beleid lokale heffingen In de Begroting 2015 is het uitgangspunt geweest om de belastingtarieven voor 2015 te verhogen met een inflatiepercentage van 1,3%. De verhoging van de tarieven voor rioolheffing, afvalstoffenheffing en de havengelden zijn afwijkend omdat in beginsel 100% kostendekkendheid wordt gehanteerd. Onroerende zaakbelasting In de onderstaande tabel is aangegeven welke tarieven voor de onroerende zaakbelastingen woningen zijn vastgesteld. Daarnaast is het begrootte bedrag vergeleken met de werkelijke ontvangsten. Bedragen in €

OZB – woningen

2012

2013

2014

2015

0,0811%

0,0906%

0,0946%

0,0947%

Ontvangsten

3.435.431

3.505.203

3.620.848

3.687.063

Begroot

3.419.824

3.494.466

3.579.021

3.688.847

Tarief

Rioolheffing Het verbreed GRP 2012-2016 is vastgesteld door de Raad in het voorjaar van 2012. In dit GRP wordt vanaf 2013 de jaarlijkse verbrede rioolheffing verhoogd met 2% en daar bovenop de jaarlijkse inflatie. Uitgangspunt bij deze heffing is dat de tarieven kostendekkend zijn. De stijging van de rioolheffing is dus afhankelijk van de ontwikkeling van de kosten en investeringen. Door kritisch te kijken of een investering doelmatig is of er door voortschrijdend inzicht geen andere oplossingen mogelijk zijn om het beoogde doel te bereiken, worden de investeringen zo doelmatig en effectief mogelijk gerealiseerd. Bedragen in €

Rioolheffing

2012

2013

2014

2015

263,90

273,20

283,55

293,00

Ontvangsten

4.255.130

4.465.258

4.685.737

4.886.450

Begroot

4.266.085

4.469.376

4.655.393

4.840.559

Tarief

Afvalstoffenheffing Voor deze tarieven geldt dat de tariefberekening is gebaseerd op 100% kostendekkendheid. Door de invoering van diftar is de grondslag voor de afvalstoffenheffing gewijzigd. Vanaf 2013 wordt de hoogte van de heffing voor de burger bepaald door een vast bedrag, vermeerderd met een bedrag per aanbieding. De kostenontwikkeling van de afvalstoffenheffing wordt voornamelijk bepaald door de inzameling, het transport en de verwerking van afval, zoals die zijn vastgelegd in de dienstverleningsovereenkomst die de gemeente heeft met Circulus-Berkel en door het verwerkingstarief met Attero. De hoogte van het vaste deel van de heffing bestaat voornamelijk uit de vaste kosten die gemoeid zijn met de inzameling. In het aanbiedtarief zijn de transport- en verwerkingskosten verrekend aan de hand van een prognose van de verwachte hoeveelheid afval die wordt aangeboden. De ingezamelde hoeveelheid afval nam sedert 2013 sterk af door de invoering van het nieuwe systeem en er werd aanmerkelijk minder afval aangeboden dan voor de invoering van diftar. In 2015 is het vaste tarief verlaagd vanwege de lagere verwerkingskosten. De variabele tarieven zijn gelijk gebleven. Voor wat betreft de kostenontwikkeling verwachten we in 2016 evenmin grote veranderingen van de in te zamelen hoeveelheden afval en in de prijsontwikkeling.

68

Bedragen in €

Afvalstoffenheffing

2012

1-persoons huishouden

199,95

Meerpersoonshuishouden

266,60

2013

2014

2015

222,22*

222,22*

204,36*

Ontvangsten

3.486.089

2.968.312

3.102.773

2.680.222

Begroot

3.526.318

3.413.690

3.114.438

3.016.973

* Met ingang van 2013 is de grondslag gewijzigd. Het genoemde bedrag is gebaseerd op de gebruiker van een minicontainer (140L); dit is het basisbedrag + gemiddelde aanbiedingen grijs en groen.

Leges Een verdere daling van het aantal aanvragen omgevingsvergunning in verband met de slechte economische situatie heeft zich in Lochem in 2015 voorgedaan. De opbrengsten bouwleges zijn derhalve lager dan begroot. In de werkelijke opbrengst over 2015 is een verrekening verwerkt van € 70.000 wegens een toegekend bezwaar tegen een in 2014 opgelegde omgevingsvergunning. Deze opbrengst was verwerkt in 2014. Bedragen in €

Bouwleges

2012

2013

2014

2015

Ontvangsten

528.462

712.284

697.363

441.186

Begroot

600.929

623.831

621.561

629.641

Lijkbezorgingsrechten De landelijke tendens van afname van het aantal begrafenissen heeft zich ook in 2015 verder voortgezet. Zo is het aantal begrafenissen langzamerhand gedaald van 184 in 2005 naar 133 in 2015 (was in 2014 nog 139). Het aantal nieuwe graven is ten opzichte van 2014 gelijk gebleven. Dat betekent dat veel gebruik wordt gemaakt van bestaande graven, waar nog grafrechten op rusten. Dit heeft negatieve gevolgen voor de inkomsten. Opvallend is dat het aantal as-verstrooiingen sterk is toegenomen en het bijzetten van urnen laag blijft en zelfs lager dan 2014. In 2015 hebben we een nieuwe folder uitgebracht wat mogelijk heeft geleid tot de toename van het aantal as verstrooiingen, omdat deze mogelijkheid meer onder de aandacht is gekomen. De opbrengsten voor de verlenging van grafrechten is sterk toegenomen. Dit geldt alleen voor de begraafplaatsen Gorssel en Almen. Voor de begraafplaatsen Barchem, Laren en Lochem zijn in het verleden grafrechten uitgegeven voor 30 jaar. In ca. 2025 worden hiervoor de eerste verlengingen en daarmee inkomsten verwacht. In 2015 zijn de kosten voor het onderhoud van de begraafplaatsen nagenoeg gelijk gebleven. Door een organisatieverandering binnen de afdeling Buitenruimte van Circulus-Berkel zijn de personeelskosten met ca. € 25.000 verlaagd. Dat komt omdat er met 2 begraafplaatsmedewerkers minder wordt gewerkt, het graven en delven van de graven volledig is uitbesteed en het dagelijks onderhoud wordt uitgevoerd door medewerkers die afstand hebben tot de arbeidsmarkt. In 2015 zijn er meer werkzaamheden uitgevoerd aan de begraafplaats in Laren en Lochem. Hier is een deel van de beplanting gerenoveerd. Verder zijn de onderhoudskosten toegenomen door de storm die in 2015 twee keer over ons land heeft geraasd. Bedragen in €

Lijkbezorgingsrechten

2012

2013

2014

2015

Ontvangsten

294.409

335.524

289.340

309.859

Begroot

311.655

316.418

321.345

324.989

69

Havengelden Eind 2014 gingen de gemeenteraden van Hengelo, Enschede, Almelo, Lochem en Hof van Twente akkoord met het voorstel voor een Gemeenschappelijk Havenbeheer Twentekanalen (GHT). De colleges van deze gemeenten tekenden in januari 2015 de samenwerkingsovereenkomst. Nu focust het GHT zich onder de werknaam “Havenbedrijf Twente” met veel ambitie op uniform beheer en uitvoerende taken, meer deskundigheid en een grotere slagkracht voor logistiek en vervoer over water. In de vergadering van het Bestuurlijk Haven Overleg van 16 september 2015 waarin de wethouders Economische Zaken van de betreffende gemeenten zitting hebben, is het plan van aanpak voor de verdere ontwikkeling en professionalisering van het gemeenschappelijk havenbeheer goedgekeurd. Tot op heden is onder meer bewerkstelligd dat het Gemeenschappelijk Belastingkantoor Twente (GBT) de heffing en invordering van de haven-, kade- en opslaggelden zal afhandelen voor de vijf gemeenten. De inning van havengelden wordt via een webportaal geautomatiseerd. Het portaal is onderdeel van de nieuwe website voor het Havenbedrijf Twente welke inmiddels in de lucht is en heeft een koppeling met de systemen van het GBT. Dit is vanaf 1 maart 2016 operationeel. Verder is door middel van de begrotingen 2016 van alle aangesloten gemeenten besloten om de havengelden in 2016 niet te verhogen. Voor de begroting van 2017 volgt een voorstel, met daarin een eenduidig indexeringspercentage en een differentiatie in tarieven, die is gebaseerd op de mate waarin schepen een bijdrage leveren aan een beter milieu. Daarmee belonen we het gebruik van schone motoren. Gedurende de jaren 2016 en 2017 zal verder worden gewerkt aan onder meer het tot stand komen van een Havenveiligheidsplan, een betere brug- en sluisbediening voor de scheepvaart, verruiming van het Twentekanaal, renovatie van sluizen en een onderzoek naar de kwaliteit van de haveninfrastructuur. Het doel is om te komen tot een stijging van vervoer over water, een stijging van het aantal (haven gerelateerde) bedrijven, een toename van het aantal arbeidsplaatsen, een afname van het aantal vrachtwagens over de weg en een herkenbare organisatie, als partner van de aan water gerelateerde bedrijven en de logistieke sector. Bedragen in €

Havengelden

2012

2013

2014

2015

Ontvangsten

101.711

90.413

90.050

91.790*

Begroot

106733

120.398

126.382

160.722*

* Een toelichting op het verschil tussen de begroting en de werkelijke ontvangsten staat bij de financiele analyse van programma 5 bij P320 bedrijvigheid.

70

Overzicht lastendruk gemeente Lochem: 2012-2015 Bedragen in €

Eigenaar en gebruiker

2012

2013

2014

2015

291.580

286.618

272.327

261.388*

Onroerend zaak-belasting eigenaar

236,47

259,68

257,62

247,53

Afvalstoffenheffing basis

266,60

122,38

122,38

104,52

Variabel minicontainer grijs

70,14

70,14

70,14

Variabel minicontainer groen

29,70

29,70

29,70

Gemiddelde definitieve WOZ-waarde*

Rioolheffing <350 m3 Totaal

263,90

273,20

283,55

293,00

766,97

755,10

753,04

744,89

Gebruiker Afvalstoffenheffing basis

2012 266,60

2013 122,38

2014 122,38

2015 104,52

70,14

70,14

70,14

Variabel minicontainer grijs Variabel minicontainer groen

29,70

29,70

29,70

Rioolheffing < 500m3

263,90

273,20

283,55

293,00

Totaal

530,50

495,42

495,42

497,36

* Gemiddelde definitieve woz-waarden zijn opnieuw berekend waarbij rekening is gehouden met de definitieve eindwaarden en verlagingen als gevolg van bezwaarschriften..

Voor de afvalstoffenheffing is het gemiddeld aantal aanbiedingen (afgerond) voor:  Variabel minicontainer grijs 14 € 5,01 per aanbieding  Variabel minicontainer groen 9 € 3,30 per aanbieding Kwijtscheldingsbeleid Belastingplichtigen kunnen in aanmerking komen voor kwijtschelding van afvalstoffenheffing en rioolheffing gebruiker. De gemeente Lochem hanteert voor haar kwijtscheldingsbeleid de maximaal toegestane normen. In 2015 is voor een bedrag van € 84.763 aan afvalstoffenheffing en € 141.376 aan rioolheffing kwijtgescholden.

71

3.2 Weerstandsvermogen en risicobeheersing Inleiding Het weerstandsvermogen geeft de mate van financiële robuustheid van de gemeente aan (“Hoe goed kan de gemeente tegen een stootje”). Het weerstandsvermogen bestaat uit de relatie tussen: a. de weerstandscapaciteit, de middelen en mogelijkheden die de gemeente beschikbaar heeft om onverwachte tegenvallers op te vangen mochten deze zich voordoen; b. alle risico’s waarvoor (nog) geen maatregelen zijn getroffen. Het gaat in deze paragraaf niet alleen om een inventarisatie en beschrijving van risico's en de middelen en mogelijkheden van de gemeente om deze op te vangen, maar zeker ook om de wijze waarop en de processen en systemen waarmee de gemeente de risico's beheerst. Inventarisatie risico’s Om de risico’s te kunnen afzetten tegen de weerstandscapaciteit is het noodzakelijk om de risico’s te kwantificeren. Hiervoor is de volgende werkwijze gevolgd: a. voor het risico is een boven- en een ondergrens bepaald; b. gekeken is of het risico een incidenteel of structureel karakter heeft; c. daarna schatten wij in hoe groot de kans is dat het risico zich werkelijk voordoet uitgedrukt in een waarschijnlijkheidspercentage. Het jaar 2015 heeft o.a. in het teken gestaan van de invulling van de kerntakendiscussie / bezuinigingsmaatregelen, de regisserende gemeente en de drie decentralisaties binnen de gemeente Lochem. Ook de grondexploitaties met bijbehorende risico’s blijven onze aandacht vragen. In de raadsvergadering van april is een raadsvoorstel besproken om de ‘aanritsfunctie’ van een multifunctionele accommodatie in de deelplan 2 van de Etalage naar de Toekomst qua opbrengst uit de grondexploitatie te halen. Door het afsluiten van het krediet nieuwbouw gemeentehuis bij de jaarrekening 2015, is besloten om een nieuw risico aan te merken in verband met de lopende procedures. Voor meer inzicht in de risico’s verwijzen wij u naar de beschrijvingen van de risico’s hieronder:

Programma 1 Naam Toelichting

Toerekening van interne uren aan investeringen en grondexploitaties Bij de voorbereiding en uitvoering van investeringen en grondexploitaties worden interne uren ingezet. Dit houdt in dat de voorgenomen investeringen inclusief de benodigde interne uren worden geraamd, waardoor er minder lasten op de reguliere begroting drukken. De taakstelling is voor 2015 verhoogd van € 675.000 naar € 710.000 in verband met de kosten van aanstelling van een subsidie coördinator waarvan de kosten gedekt moeten worden uit de taakstellende uren. In 2015 is er € 140.000 minder toegerekend. In 2015 zijn aan bouwplanbegeleiding projectontwikkelaars aanmerkelijk minder (taakstellende uren) besteed dan geraamd. De woningmarkt trekt langzaam aan: er is meer interesse en door ontwikkelaars worden verkenningen uitgevoerd naar de haalbaarheid van plannen. Echter er is nog geen sprake van het daadwerkelijk tot ontwikkeling brengen van particuliere plannen. Aandachtspunt is dat sneller afspraken moeten worden gemaakt met projectontwikkelaars over het in rekening brengen van gemeentelijke inzet. Het investeringsproject Rural Alliances liep af medio 2015 met navenant minder uren besteding. Het Afvalwaterketenplan 2016 – 2020 is in december door de raad vastgesteld. Investeringsprojecten op rioleringsgebied zijn daarom doorgeschoven naar 2016. Gezien de ontwikkelingen die thans spelen (vermindering investeringsvolume, heroverweging grondexploitaties / afschaffen ‘niet in exploitatie genomen gronden’ (NIEGG)) is het de verwachting dat er steeds minder nieuw beleid komt en daarmee de mogelijkheden voor taakstellende uren nadelig beïnvloed worden.

Beheersmaatregel

Wij overwegen om in de nabije toekomst de bovengrens (voor 2016 verhoogd naar € 740.000 naar uiteindelijk € 760.000 in 2017 en verder) van de taakstellende uren te verlagen, in verhouding tot de geplande investeringen en grondexploitaties. Op basis van de tijdregistratie wordt periodiek gerapporteerd over de stand van zaken van deze interne uren. Mogelijkheden bezien om dit taakstellend bedrag af te

72

Omvang risico

Naam Toelichting

Beheersmaatregel

Omvang risico

Naam Toelichting

Beheersmaatregel Omvang risico

bouwen of op een andere manier in te vullen. De consequenties hiervan in de begroting verwerken. Tevens wordt door de subsidiecoördinator de mogelijkheden met betrekking tot subsidies geïnventariseerd en gecommuniceerd binnen de organisatie. Risicoperiode structureel, waarschijnlijkheidspercentage 20% (20% van € 760.000 = € 152.000).

Garanties Door de gemeente is in het kader van de maatschappelijke taak garantie verleend aan verenigingen, stichtingen en het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) voor een totaalbedrag van € 58,2 miljoen. De grootste component betreft het waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) met € 57,6 miljoen, maar hier loopt de gemeente nauwelijks risico op basis van de achtervangpositie bij het WSW. Totaalbedrag van de garanties waarover de gemeente risico loopt bedraagt € 0,6 miljoen. Het WSW heeft concept-raamafspraken gemaakt met de VNG en het ministerie van BZK over o.a. de informatievoorziening aan gemeenten vanuit de corporaties en het WSW over de gemeentelijke achtervangpositie binnen het WSW. De VNG werkt samen met een werkgroep van ambtelijk specialisten uit gemeenten aan de verdere uitwerking van de afspraken. Voor de overige garanties geldt dat de gemeente afhankelijk is van de bedrijfsvoering en (financiële) resultaten van de derden aan wie de garanties zijn verstrekt. Het periodiek monitoren is hier van belang. Risicoperiode 2016, waarschijnlijkheidspercentage 40% (40% van € 643.045 = € 257.000).

Afhandeling nieuwbouw gemeentehuis Het krediet nieuwbouw gemeentehuis is bij de jaarrekening 2015 afgesloten. Het totale krediet is met ruim € 677.000 onderschreden. In januari 2014 is de gemeenteraad tijdens een technisch beraad op de hoogte gesteld van de tussenstand van dit project. Daarbij is toen al melding gemaakt van de gebreken met het tripleglas en het isolatieglas met geïntegreerde lamellen. De werkelijke afhandeling van de nieuwbouw is nog niet afgerond, omdat er een gerechtelijke procedure wordt gevoerd over de gebreken met het glas. Daarom blijft van het overschot ruim € 277.000 beschikbaar om de kosten van de afhandeling van de gerechtelijke procedure te kunnen betalen. Het risico blijft bestaan dat de gemeente in de procedure in het ongelijk wordt gesteld en zelf de kosten van herstel van de problemen met het glas moet betalen. Het resterende bedrag van € 400.000 wordt toegevoegd aan de algemene reserve om daarmee het risico van deze gerechtelijke procedure af te dekken. Het volgen van de gerechtelijke procedure. Wij laten ons bijstaan door externe deskundigen en juristen. Risicoperiode 2016, waarschijnlijkheidspercentage 20% (20% van € 400.000 = € 80.000).

Programma 3 Naam Toelichting

Beheersmaatregel

Omvang risico

Vaststellingsovereenkomst Regio Stedendriehoek – Stivam - VAM De (toenmalige) gemeenten in de Regio Stedendriehoek hebben in de jaren ‘90 via Stivam een paar miljoen bijgedragen aan een afvalverwerkingsinstallatie in Wijster. De afgelopen jaren is dit omgezet in een lening aan Essent die in 2016 renteloos zal worden uitgekeerd. De verplichting wordt niet betwist door Essent; Essent heeft aangegeven zich bewust te zijn van de verplichtingen jegens de door Stivam vertegenwoordigende gemeenten. Alleen de hoogte van het bedrag is onderwerp van discussie. Correspondentie met Essent wordt vanuit de Regio Stedendriehoek en de betreffende gemeenten gezamenlijk gevoerd. Documentatie, krantenberichten en nieuwsbrieven nauwlettend in de gaten houden. Daarnaast vindt binnen de Regio Stedendriehoek indien nodig overleg plaats over de stand van zaken. Risicoperiode 2016, waarschijnlijkheidspercentage 10% (10% van € 531.496 = € 53.000).

73

Programma 4 Naam Toelichting

Beheersmaatregel

Omvang risico

Lochemsebrug Op 10 oktober 2014 is met de Minister een intentie uitgesproken om de Lochemsebrug te versterken. Uitgangspunt was een verdeling van 50% voor het Ministerie van Infrastructuur en Milieu en 50% voor de gemeente Lochem, mits in oktober de middelen beschikbaar waren. Na een uitwerking is het investeringsbedrag opgelopen tot € 460.000. De gemeenteraad heeft op 12 oktober 2015 besloten dat zij geen bijdrage van € 230.000 beschikbaar stelt voor de versterking van de Lochemsebrug. Het besluit van de gemeenteraad is telefonisch teruggekoppeld aan het Ministerie. Er is een overleg gepland om de omgang met de situatie te bespreken. Vooralsnog heeft Lochem geen aanschrijven o.i.d. ontvangen om vooruitlopend op het overleg al maatregelen te treffen. Risicoperiode 2016, waarschijnlijkheidspercentage 25% (25% van € 230.000 = € 58.000)

Programma 5 Naam Toelichting

Beheersmaatregel

Omvang risico

Naam Toelichting

Beheersmaatregel

Omvang risico

Naam Toelichting

Beheersmaatregel Omvang risico

Grondexploitaties Grondexploitaties brengen risico’s met zich mee. Zowel de voordelen als de nadelen komen ten gunste/laste van de algemene middelen. Als uitgangspunt wordt genomen dat de afzet van de woningbouwkavels in de uitbreidingsplannen gestaag doorgaan met enkele bouwkavels per jaar. De grondexploitatieberekeningen zijn geactualiseerd per 1 januari 2016. De geraamde resultaten zijn een zo goed mogelijke inschatting op basis van de uitgangspunten. Hoe langer de looptijd van een plan, hoe lastiger deze ontwikkelingen zijn in te schatten. Ook de gevolgen van de wijzigingen van de BBV per 1 januari 2016 met betrekking tot de verslaggevingsregels en de invoering van de vennootschapsbelasting vormen een risico met betrekking tot de geprognosticeerde resultaten. Daar waar nodig vindt overleg plaats met de gemeenteraad over programmawijzigingen en de financiële aspecten daarvan. De ontwikkelingen op de woningmarkt en de risico’s die daaraan kleven, worden in de gaten gehouden. Risicoperiode 2016-2023, waarschijnlijkheidspercentage 30% over de boekwaarde van de Niet in exploitatie genomen gronden (excl. Gasfabriekterrein; betreft afzonderlijk risico) (2016: € 1.457.000) en 20% van het geraamd overschot van de actieve grondexploitaties (2017: € 24.000, 2018: € 86.000, 2021: € 1.147.000, 2022: € 1.000 en 2023: € 463.000). Etalage naar de Toekomst Sinds 2008 zijn we bezig met de Etalage naar de toekomst. De projecten Beleef de Berkel en deelplan 2 zijn klaar. In de raadsvergadering van april 2016 ligt het raadsvoorstel voor om het ‘aanritsen van de multifunctionele accommodatie’ uit de grondexploitatie te halen per 31-12-2015. In deelplan 5 is in 2015 de Aldisupermarkt gerealiseerd. In de zone tussen de supermarkt, het bestaande pand van Te Koppele en de Berkel ontwikkelt de gemeente woon(werk)kavels. Dit plan is in voorbereiding waarbij mogelijke samenwerking met een ontwikkelaar wordt meegenomen in de overwegingen. De economische crisis heeft ook effect op de vraag naar woon-werklocaties. Er is in de berekening als uitgangspunt genomen dat de afzet van de woon-werkkavels de komende jaren in geringe mate zal plaatsvinden. Risicoperiode 2016, waarschijnlijkheidspercentage 30% (30% van nog te realiseren verkoopopbrengsten € 1.772.000 = € 532.000). Gasfabriek terrein Voor het ontwikkelen van het gasfabriek terrein is vanuit de markt belangstelling getoond. Met de marktpartij is een intentieovereenkomst gesloten. In deze overeenkomst is geregeld dat een ontwikkelaar de mogelijkheden onderzoekt of op de locatie een supermarkt gerealiseerd kan worden. Er bestaat een risico dat er geen overeenstemming wordt bereikt over de ontwikkeling van een supermarkt op deze locatie. Mocht een andere invulling van het gebied nodig zijn, dan betekent dit gelijk een afwaardering van de balanswaarde. Er is een uitgangspuntennotitie in voorbereiding voor de planinvulling. De wijziging van het bestemmingsplan wordt gedegen voorbereid en uitgevoerd. Risicoperiode 2016, waarschijnlijkheidspercentage 30% (30% van de boekwaarde € 1.368.000 = € 410.000).

74

Programma 7 Naam Toelichting

Beheersmaatregel

Omvang risico

Naam Toelichting

Beheersmaatregel Omvang risico

Naam Toelichting

Beheersmaatregel

Omvang risico

Naam Toelichting

Participatiewet-Inkomen In 2015 is het aantal uitkeringsgerechtigden gestegen en volgens (landelijke en lokale) prognoses zal het aantal uitkeringsgerechtigden ook de komende jaren blijven stijgen. Het budget dat vanuit het Rijk wordt ontvangen voor de financiering van de uitkeringen Wwb, het BUIG-budget, volgt niet de daadwerkelijke uitgaven in een specifiek jaar. Het budget wordt namelijk bepaald op basis van de uitgaven van twee jaar geleden (t-2) en op basis van enkele objectieve criteria waardoor een financieel tekort kan ontstaan. In 2015 bedroeg het tekort 15%. De verwachting is dat het tekort de komende jaren (2016-2018) zich rond de 15% zal bevinden. In 2015 is gewerkt aan een plan van aanpak door Het Plein om de verwachte tekorten te beperken dan wel te voorkomen, de zogenoemde vangnetregeling. De vangnetregeling bevat extra maatregelen om de instroom te beperken en de uitstroom te vergroten. De vangnetregeling is eind 2015 vastgesteld en moet voorzien in een daling van het aantal uitkeringsgerechtigden in 2016 en 2017. Het verwachte tekort zal niet helemaal verdwijnen maar wel kleiner worden, namelijk 11% en 6% voor de jaren 2016 en 2017. Risicoperiode 2016 - 2018, waarschijnlijkheidspercentage 70%. (70% van € 600.000 = € 420.000).

Participatiewet-WSW De efficiencykorting op het budget voor Wsw-medewerkers wordt doorgevoerd over een periode van zes jaar en zal in 2020 nog maximaal ± € 22.700 per arbeidsjaar bedragen. De medewerkers ontvangen een cao-loon en in het regeerakkoord is vastgelegd dat hun rechtspositie ongemoeid wordt gelaten. Van alle SWmedewerkers kan naar verwachting 70% bij reguliere werkgevers aan de slag met passende ondersteuning en geobjectiveerde loonkostensubsidie. Daartoe is ook in 2020 het budget nog toereikend, mits er voldoende betaalde arbeidsplaatsen met loonkostensubsidie duurzaam kunnen worden gerealiseerd. Als er onvoldoende banen beschikbaar zijn waar SW-medewerkers naar vermogen kunnen werken, zal er een financieel tekort ontstaan op basis van doorlopende verplichtingen. Via netwerk van werkgevers worden kansen en mogelijkheden benut om SWmedewerkers in beeld te brengen voor reguliere functies. Risicoperiode structureel, waarschijnlijkheidspercentage 20% (20% van € 300.000 = € 60.000).

Wmo Het aantal cliënten dat aanspraak maakt op de Wmo is afhankelijk van de bevolkingssamenstelling. Het betreft een open-einde regeling. Of er voldoende middelen zijn is dus op voorhand niet volledig te voorspellen. De wijze waarop de nieuwe wetten die in januari 2015 zijn ingevoerd feitelijk uitwerken, kan pas na verloop van tijd vastgesteld worden. Ook jurisprudentie is van invloed op de uitwerking van de wetten en kan gevolgen hebben voor de financiële verplichtingen. In het huidige beleid is ruimte gecreëerd voor nieuwe oplossingen die ook van invloed zullen zijn op de middelen die nodig zijn. Vanwege landelijke aandacht bestaat de kans dat het rijk wil bijsturen in de toegekende budgetten. Dit kan wringen met de keuzes die op lokaal niveau worden gemaakt. De komende periode vraagt om voortdurend monitoren en analyseren (bevolkingssamenstelling en demografische voorspellingen) met mogelijk bijstelling van beleid tot gevolg. Hiertoe wordt jurisprudentie gevolgd en door vertaald naar lokaal beleid. Risicoperiode structureel, waarschijnlijkheidspercentage 20% (20% van € 500.000 = € 100.000). Huisvesting statushouders De gemeente heeft de wettelijke plicht statushouders te huisvesten en als ze eenmaal gehuisvest zijn ook (eventuele) andere kosten te betalen zoals kosten begeleiding (door Vluchtelingenwerk), uitkeringen en leerlingenvervoer. Per half jaar wordt vanuit het Rijk een taakstelling opgelegd naar rato van het aantal inwoners. Door toename van het aantal vluchtelingen uit met name Syrië richting West-Europa en Nederland neemt het aantal statushouders ook toe. De afgelopen jaren is daardoor de taakstelling steeds opgelopen. Voor het eerste halfjaar 2016 is de taakstelling 40; een toename van 12 ten opzichte van het tweede halfjaar 2015. De verwachting is dat de komende jaren de taakstelling verder op zal lopen.

75

Beheersmaatregel

Omvang risico

Kritisch volgen van de landelijke ontwikkelingen. De gemeenteraad heeft op 14 maart 2016 een besluit genomen om een startbudget van € 375.000 voor de realisatiekosten van de oplossingsrichtingen beschikbaar te stellen. Daaruit kunnen de eventuele, incidentele meerkosten betaald worden. Risicoperiode structureel, waarschijnlijkheidspercentage 80% (80% van € 494.100 = € 395.000).

Programma 8 Naam Toelichting

Beheersmaatregel

Omvang risico

Jeugdzorg Het woonplaatsbeginsel (de gemeente waar de jeugdige woont betaalt) op grond van de Jeugdwet kan forse financiële risico’s met zich mee brengen. Een belangrijke reden hiervoor is dat binnen het woonplaatsbeginsel ook de jeugdigen zijn opgenomen, waarbij er een wijziging in het gezag heeft plaatsgevonden. Anders geformuleerd betreft het hier jeugdigen waarbij sprake is van voogdijmaatregelen. Die kunnen langdurige en kostbare trajecten tot gevolg hebben, met een groot financieel risico. Vooral als niet-Lochemse jeugd verblijft in een zorginstelling binnen de gemeente Lochem zoals Pactum en Intermetzo. Een dergelijk traject overschrijdt de € 100.000 per jaar. De gemeente heeft geen invloed op alle indicatiestellingen en behandel- trajecten. Keuze voor deze hulp wordt vaak bepaald door de Jeugdbescherming. Soms verwijzen ook huisartsen Lochemse kinderen naar dergelijke dure trajecten elders in het land, die de gemeente Lochem moet betalen omdat ouder(s) hier wonen. Volledige controle op woonplaatsbeginsel of deze juist is toegepast, zowel bij de genoemde twee zorginstellingen als anderen buiten de regio. De verwerking daarvan door WMO-support en in het landelijke schakelpunt (Vecozo) checken. In overleg treden met de jeugdbescherming en betreffende huisartsen als toewijzers van deze trajecten. Risicoperiode structureel, waarschijnlijkheidspercentage 20% (20% van € 1.000.000 = € 200.000).

Samenvatting risico’s De incidentele en structurele risico’s brengen wij afzonderlijk in beeld. De benodigde financiële maatregelen zijn verschillend van aard. Zo moeten voor de structurele risico’s, structurele maatregelen als een OZB-verhoging of een structurele ombuigingsmaatregel getroffen worden. De algemene reserve staat als incidentele buffer tegenover de incidentele risico’s. Tabel Risico’s met incidentele gevolgen bedragen x € 1.000

Programma Omschrijving

t/m 2019

1

Garanties

257

1

Afhandeling nieuwbouw gemeentehuis

80

3

Vaststellingsovereenkomst Regio Stedendriehoek-Stivam-VAM

53

4

Lochemsebrug Risico's grondexploitaties

58

5

Grondexploitaties

5

Etalage naar de Toekomst

532

5

Gasfabriekterrein

410

1.567

Saldo risico's grondexploitaties 7

2.509

Participatiewet-Inkomen

420

Totaal gekwantificeerde incidentele risico's Ondergrens van € 10.000

3.377

Uit bovenstaande tabel blijkt dat als alle incidentele risico’s zich zullen voordoen zoals gekwantificeerd, dan is er een bedrag benodigd van € 3,4 miljoen (periode tot en met 2019).

76

Dit bedrag is natuurlijk niet in beton gegoten. Het kwantificeren van een risico is geen gemakkelijke opgave. De bandbreedte van de financiële gevolgen is vaak aanzienlijk en ook de waarschijnlijkheid dat het risico zich voordoet is niet eenvoudig vast te stellen. Tabel Risico’s met structurele gevolgen bedragen x € 1.000

Programma Omschrijving Toerekening interne uren aan investeringen en 1 grondexploitaties

t/m 2019 152

7

Participatiewet-WSW

60

7

Wmo

100

7

Huisvesting statushouders

395

8

Jeugdzorg

200

Totaal gekwantificeerde structurele risico's Ondergrens van € 10.000

907

Conclusie weerstandsvermogen en risicobeheersing Om te bezien of wij voldoende financiële reserves hebben om risico’s te kunnen opvangen vergelijken wij de som van de risico’s met de aanwezige financiële reserves. De gekwantificeerde risico’s afgezet tegen de beschikbare weerstandscapaciteit geeft het volgende beeld: Incidentele risico's afgezet tegen de algemene reserve bedragen x € 1.000

Stand per 31-12-2019 Algemene reserve*

16.358

Incidentele risico's

3.377

Ruimte incidenteel weerstandsvermogen

12.981

* De stand per 31 december 2019 is de werkelijke stand per 1 januari 2016 (jaarrekening 2015) bijgewerkt met de raadsbesluiten met financiële gevolgen tot en met de raad van maart 2016 (dus exclusief de mutatie op de algemene reserve vanuit de vaststelling van de jaarrekening 2015).

De algemene reserve bedraagt eind 2019 €16,4 miljoen. Op basis van de risicoanalyse bedraagt het totaal aan incidentele risico’s € 3,4 miljoen. Deze € 3,4 miljoen aan risico’s is ruim af te dekken met de aanwezige algemene reserve. Daarnaast betekent dit een vrij besteedbaar deel van bijna € 13 miljoen in de algemene reserve. Structurele risico's afgezet tegen de onbenutte belastingcapaciteit bedragen x € 1.000

Stand per 31-12-2019 Onbenutte belastingcapaciteit (onroerende zaakbelasting)* Onvoorzien

4.717 50

Saldo Structurele risico's Ruimte structureel weerstandsvermogen

4.767 907 3.860

* De onbenutte belastingcapaciteit, onderdeel OZB, heeft betrekking op de mogelijkheid de OZB tarieven te verhogen. Voor de berekening is als uitgangspunt de door het Rijk gehanteerde artikel 12 norm van 0,1889% van de WOZ waarde genomen (meicirculaire 2015). Het verschil tussen artikel 12 norm en de OZB tarieven die wij in 2016 en volgende jaren heffen is de onbenutte belastingcapaciteit. Doordat we bij de rioolheffing en de afvalstoffenheffing uitgaan van 100% kostendekking is daar geen sprake van onbenutte capaciteit.

De structurele weerstandscapaciteit is voldoende om de structurele risico’s op te kunnen vangen. Oftewel eventuele structurele tegenvallers in de begroting kunnen ‘in theorie’ opgevangen worden door het verhogen van het OZB-tarief.

77

Financiële kengetallen Vanaf de begroting 2016 zijn wij verplicht op basis van het BBV (verslaggevingsvoorschriften) een aantal financiële kengetallen op te nemen. Deze kengetallen worden zowel in de begroting als in de jaarrekening opgenomen. De kengetallen zijn met name bedoeld om de financiële positie inzichtelijker te maken. Doordat alle gemeenten de kengetallen op dezelfde wijze berekenen en over meerdere jaren, zijn de gemeenten ook onderling vergelijkbaar. Jaarrekening 2015 Kengetallen: netto schuldquote netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen solvabiliteitsratio structurele exploitatieruimte grondexploitatie belastingcapaciteit

Verloop van de kengetallen Jaarrekening Begroting Jaarrekening 2014 2015 2015 42% 39% 30% 24% 52% 2% 27% 109%

34% 49% -2% 29% 107%

25% 54% 1% 26% 106%

Beoordeling en toelichting financiële kengetallen: De verschillende, afzonderlijke financiële kengetallen zoals hierboven gepresenteerd zeggen nog weinig over hoe de financiële positie van de gemeente moet worden beoordeeld. Zo hoeft een hoge schuld geen nadelig effect te hebben op de financiële positie, maar is dat afhankelijk of en wat er aan eigen vermogen en baten tegenover die schuld staat en hoe groot de kans is dat de schuld weer wordt afgelost. Het is dus, met andere woorden, niet mogelijk om een individueel kengetal te gebruiken voor de beoordeling van de financiële positie. De kengetallen zullen altijd in samenhang moeten worden bezien, omdat ze alleen gezamenlijk en in hun onderlinge verhouding een goed beeld kunnen geven van de financiële positie van de gemeente. Netto schuldquote en netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen Hoe hoger de schuld, hoe hoger de netto schuldquote. De netto schuldquote weerspiegelt het niveau van de schuldenlast van de gemeente ten opzichte van de eigen middelen en geeft een indicatie van de druk van de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie. Om inzicht te verkrijgen in hoeverre er sprake is van doorlenen wordt de netto schuldquote zowel in- als exclusief doorgeleende gelden weergegeven (netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen). De netto schuldquote is met name gedaald doordat de vaste schulden zijn afgenomen (aflossing lening provincie Flevoland) en de totale baten zijn gestegen door een hogere algemene uitkering als het gevolg van de decentralisaties. Door de solide reservepositie hebben wij een relatief lage schuldquote. Solvabiliteitsratio Dit kengetal geeft inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is aan haar financiële verplichtingen te voldoen. Hoe hoger de solvabiliteitsratio, hoe groter de weerbaarheid van de gemeente. Wij hebben een relatief hoge solvabiliteit, doordat wij een stabiel eigen vermogen hebben. Structurele exploitatieruimte Voor de beoordeling van de financiële positie is het ook van belang te kijken naar de structurele baten en structurele lasten. Een positief percentage betekent dat de structurele baten toereikend zijn om de structurele lasten (waaronder de rente en aflossing van een lening) te dekken. Voor 2015 hadden wij een negatieve exploitatieruimte geraamd door de ontwikkeling van de algemene uitkering voor 2015, maar in werkelijkheid hebben wij een positieve structurele exploitatieruimte voor 2015 (zie ook jaarrekeningresultaat 2015). Grondexploitatie Het kengetal grondexploitatie geeft aan hoe groot de grondpositie (de waarde van de grond) is ten opzichte van de totale (geraamde) baten. Wij zien een lichte afname doordat de baten harder zijn gestegen dan de boekwaarden van de gronden door met name een hogere algemene uitkering. Belastingcapaciteit De ruimte die een gemeente heeft om zijn belastingen te verhogen wordt vaak gerelateerd aan de totale woonlasten. Onder de woonlasten worden verstaan de OZB en de rioolheffing en afvalstoffenheffing voor een woning met gemiddelde WOZ-waarde in die gemeente. De belastingcapaciteit van gemeenten wordt daarom berekend door de totale woonlasten meerpersoonshuishouden in jaar t te vergelijken met het landelijk gemiddelde in jaar t-1 en uit te drukken in een percentage. Bijvoorbeeld, de woonlasten van een meerpersoonshuishouden binnen de gemeente Lochem voor 2015 zijn vergeleken met het landelijk gemiddelde van 2014. Wij zitten iets boven het landelijk gemiddelde. Het tarief voor rioolheffing en afvalstoffenheffing is bij ons 100% kostendekkend. Er zit nog wel ruimte om het OZB tarief te verhogen (onbenutte belastingcapaciteit). De werkelijke woonlasten zijn lager dan geraamd voor 2015, doordat met name door de betere afvalscheiding inwoners minder hebben betaald aan de afvalstoffenheffing.

78

Normering Om goed invulling te geven aan de waarde van deze financiële kengetallen is het van belang om samen met de gemeenteraad een werkbaar normenkader af te spreken. In overleg met de raadsklankbordgroep VVI is afgesproken hierbij aan te sluiten op de signaleringswaarden van de provincie Gelderland zoals opgenomen in de beoordelingsbrief van de begroting 2016 van de provincie Gelderland. Signaleringswaarden kengetallen provincie Gelderland Kengetallen:

netto schuldquote netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen solvabiliteitsratio

Provincie Gelderland 7-10-2015 Signaleringswaarden stresstest 100.000+ gemeenten Categorie A Categorie B Categorie C minst risicovol meest risicovol < 90% 90 - 130% > 130% < 90% > 50% Begr én MJR > 0% < 20% < 95%

structurele exploitatieruimte grondexploitatie belastingcapaciteit

90 - 130% 20 - 50% Begr of MJR > 0% 20 - 35% 95 - 105%

> 130% < 20% Begr én MJR < 0% > 35% > 105%

In bovenstaande tabel zijn de signaleringswaarden gepresenteerd, welke door de provincie Gelderland als normenkader worden gehanteerd. Aan deze categorieën is geen kwalificatie gegeven. Wel kan over het algemeen worden gesteld, dat categorie A het minst risicovol is en categorie C het meest risicovol. Door de kengetallen van de jaarrekening 2015 te vergelijken met deze signaleringswaarden is onze conclusie dat de uitkomsten voldoende zijn, omdat wij over het algemeen in categorie A zitten en alleen voor wat betreft de grondexploitatie en belastingcapaciteit in categorie B. Toekomstige ontwikkelingen De financiële positie van de gemeente Lochem is solide. Aandachtspunt bij het formuleren van kengetallen is de normering en vergelijking van waarden. De komende tijd moet hier nader invulling aan worden gegeven, zodat de kengetallen een objectieve bijdrage leveren aan het financieel inzicht. De gemeente staat voor forse uitdagingen waarbij de financiën van de gemeente onder grote druk blijven staan. De transitie naar regiegemeente en de decentralisaties staan hoog op de agenda. Deze ontwikkelingen hebben invloed op de robuustheid van de financiële positie. Om de brede invoering van het risicomanagement in de organisatie te ondersteunen is een geschikt systeem om risicoanalyses te kunnen uitvoeren en vast te leggen gevonden. In het voorjaar en de zomer van 2015 is deze geïmplementeerd. Actualisering van de uit 2005 daterende Nota Weerstandsvermogen en Risicomanagement staat op de raadsagenda. e In de 1 helft van 2016 wordt deze voorgelegd aan de raad.

79

3.3 Onderhoud kapitaalgoederen Inleiding Het beleid van het onderhoud van kapitaalgoederen maken we inzichtelijk door middel van (meerjaren)beheerplannen. De plannen beschrijven de huidige en de gewenste staat van onderhoud, hoe deze te bereiken dan wel te handhaven is en wat de benodigde financiële middelen zijn. De afgelopen jaren is gewerkt aan het actualiseren van de beheerplannen. In deze paragraaf geven wij de actuele ontwikkelingen in de onderhoudstoestand van kapitaalgoederen weer. De beleidsuitgangspunten zijn in het algemeen (nog) niet veranderd. In 2015 is het kader van Integrale Visie op de Openbare Ruimte (IVOR) opgesteld waarmee het raamwerk en de reikwijdte is bepaald. Het koppelen van het kader van de visie aan de actuele data over de omvang, producten en kwaliteit van de openbare ruimte is nog niet gerealiseerd. Een Nota onderhoud openbare ruimte (Integraal Beleid Openbare Ruimte (IBOR)) kennen wij op dit moment niet. Voorstel is om in 2017 een eerste nota op te stellen en aan te bieden aan de raad. De nota geeft het kader weer voor het beoogde onderhoudsniveau, de planning van het onderhoud en de kosten van het onderhoud voor het openbaar groen, water, wegen, kunstwerken en straatmeubilair. Vanaf de Begroting 2017 gaan wij de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen uitbreiden conform de wens van de provincie Gelderland. Onze huidige paragraaf voldoet aan de minimale eisen van de BBV, maar de provincie wil dit graag uitgebreider zien op de aspecten: kwaliteitsniveau, achterstallig onderhoud en ramingsniveau. Openbare verlichting Omschrijving beleidskader In 2014 is het beleidsplan vastgesteld. In 2015 zijn er geen veranderingen. Gerealiseerd in 2015 In 2015 zijn grote vervangingsprojecten uitgevoerd in Lochem Oost, Laren (Deventerweg), Harfsen (Reeverweg), Gorssel (Hoofdstraat/ Joppelaan) en Eefde (Boedelhofweg). Daarnaast zijn op diverse locaties kleinere projecten uitgevoerd. Financiën De vervanging van de openbare verlichting is verspreid over meerdere jaren (2014-2018). In 2015 zijn er meer openbare verlichtingsmasten vervangen, dan dat er in eerste instantie was geïnventariseerd. Hierdoor is zowel het krediet voor 2015 iets overschreden als het onderhoudsbudget. Hier staat tegenover dat door het toepassen van nieuwe technieken (ledverlichting) bij genoemde werkzaamheden er ook vermindering van het energieverbruik en -kosten heeft plaatsgevonden.

Wegen Omschrijving beleidskader Er zijn geen veranderingen. Gerealiseerd in 2015 Het geplande reguliere asfaltonderhoud en elementenonderhoud 2015 is afgerond. In april 2015 heeft de raad besloten om de door de bevolking gekozen oplossing van Dostal voor functiegericht e wegbeheer in het pilot gebied Laren tot uitvoering te brengen. Daarmee is de 1 fase afgerond en is gestart met de e e 2 fase. Uitvoering pilot 2 fase is verlengd tot ruim 2 jaar in plaats van 1 jaar omdat een langere looptijd nodig is om resultaten daadwerkelijk te kunnen testen. De Holmershuizen is aangepakt door Dostal en de laatste slijtlaag wordt in e de 1 helft van 2016 aangebracht. Een start is gemaakt met het opstellen van het uitvoeringsplan voor langere termijn. In oktober 2015 is de raad, middels een Technisch Beraad, op de hoogte gesteld van de vergelijking van twee ingediende lange termijn oplossingen van Dostal en Dura Vermeer. Financiën In 2015 zijn de beschikbare middelen voor onderhoud aan wegen besteed. In 2015 zijn de Bathmenseweg en de Dortherweg aangepakt. Het reguliere budget, aangevuld met provinciale subsidie is hiervoor aangewend. De brug over de gracht in de Burgemeester Leenstraat is vervangen. De Haalmansbrug over de Berkel wordt in de helft van 2016 vervangen.

80

Groen Omschrijving beleidskader Er zijn geen veranderingen. Gerealiseerd in 2015 Door uitvoering van de incidentele en structurele renovatiewerkzaamheden voldoet een groter deel van het openbaar groen aan het gestelde basiskwaliteitsniveau B. Groenonderhoud is naar tevredenheid door de afdeling Buitenruimte van Circulus-Berkel uitgevoerd. Omtrent de areaaluitbreiding en bezuiniging in het openbaar groen is een raadsbesluit genomen. In 2015 is het kwaliteitsniveau van het onderhoud van openbaar groen in de dorpskernen en bij entrees van dorpen afgewaardeerd naar basiskwaliteitsniveau B. Het bosplantsoen binnen de dorpskernen is afgewaardeerd naar kwaliteitsniveau C. Ook zijn de bloembakken verwijderd en ter adoptie aan inwoners aangeboden. Op deze manier zijn 20 bloembakken geadopteerd in 2015. Structureel wordt openbaar groen omgevormd om bezuinigingen in het groenonderhoud te realiseren. Burgerparticipatie is toegenomen, er zijn nu circa 60 gebruiksovereenkomst afgesloten. Veel vervanging van openbaar groen is naar tevredenheid tot stand gekomen in samenspraak met omwonenden. In 2015 zijn alle bomen in het buitengebied visueel geïnspecteerd en zijn de voorbereidingen getroffen en is opdracht gegeven aan Buitenruimte om in de winterperiode 2014-2015 en 2015-2016 risicobomen te vellen langs gemeentelijke wegen in ons buitengebied om onveilige situaties te voorkomen. In januari en februari 2016 wordt dit werk afgerond. Samen met belangengroepen is de uitgangspuntennotitie opgesteld met daarin de kaders voor duurzaam beheer van de bomen langs wegen in het buitengebied van de gemeente Lochem. Deze uitgangspuntennotitie wordt in 2016 aan de raad voorgelegd. Onderzoeken van verschillende werkmethodieken en innovatieve ontwikkelingen in de markt. Deze gegevens zijn verwerkt in het financiële rekenmodel duurzaam beheer van de bomen in ons buitengebied. Dit rekenmodel wordt onderdeel van de uitgangspuntennotitie De werkzaamheden worden in nauw overleg met alle betrokkenen uitgevoerd. Financiën Langlopende communicatie trajecten met buurt en natuur- en milieuorganisaties betreffende de vervanging van bomen zorgen nog steeds voor de nodige vertraging vanwege de onderbezetting en de noodkap dient in de winterperiode uitgevoerd te worden. Het doel is dat het bomenbeheer uiteindelijk budgettair neutraal wordt. Op dit moment wordt door houtopbrengst, subsidies en bijdragen van derden het project gefinancierd. Het bij de Begroting 2014 middels motie beschikbaar gestelde budget (€ 200.000) t.b.v. achterstallig onderhoud bomen is nog niet volledig besteed in 2015, mede doordat wij cofinanciering via het regiocontract hebben ontvangen. Voorgesteld wordt het resterend budget over te hevelen naar 2016 en in te zetten op de uitvoering van risicokap, onderhoud en herplant in 2016/2017.

Riolering Omschrijving beleidskader In december 2015 heeft de gemeenteraad het Afvalwaterketenplan vastgesteld. Dit plan is in het kader van de samenwerking binnen het Afvalwaterteam Zutphen tot stand gekomen. Gerealiseerd in 2015 In 2015 is het meet- en monitoringssysteem opnieuw verder uitgebreid en geperfectioneerd. Rioolrenovatie/vervanging wordt hoe langer hoe meer gecombineerd met het onderhoud / vervanging van openbaar groen, wegen en openbare verlichting, zodat er integraal wordt gewerkt. In 2015 zijn o.a.de volgende projecten uitgevoerd: Vervanging mechanische riolering  Elektromechanische renovatie van drukrioolunits buitengebied van Barchem en Lochem circa 300 gemalen;  Vervangen drukriolering Epserbos te Epse circa 3,5 km; Rioolvervangingsprojecten  Vervangen gemengde hoofdriolering en regenwaterriool Schurinklaan (project Traverse);  Vervangen hoofdriool Wilhelminalaan/Reeverweg (project Reeverweg West Harfsen); Verbeteringsprojecten  Aanleggen infiltratiesysteem ’t Onderschoer in Barchem; Beleid 

Actualiseren Basisrioleringsplan, dit plan geeft inzicht in het hydraulisch en milieutechnisch functioneren van het rioolstelsel van alle kernen binnen de gemeente.

In 2015 is onderzoek gestart naar een gezamenlijke aanpak van de Wikkelaan (Eefde).

81

De projecten in het kader van onderzoek naar innovatief rioolbeheer betreffen met name het onderzoek naar de werking van het IT riool, het opstellen van het Afvalwaterketenplan en de evaluatie van de riolering Ampsen. Al deze drie projecten zijn afgerond. Financiën In 2015 is het reguliere budget voor onderzoek (= exploitatie) aan de riolering niet volledig besteed, maar het onderhoudsbudget is wel grotendeels besteed en de resterende vervangingen van 2014 zijn voor een deel uitgevoerd, maar lopen ook nog door in 2016. Bij de vaststelling van het Afvalwaterketenplan heeft de raad voor de totale looptijd van het plan ook de financiële middelen voor de uitvoering van het plan beschikbaar gesteld inclusief vervangingskredieten. Speelvoorzieningen Omschrijving beleidskader Er zijn geen veranderingen. Gerealiseerd in 2015 Begin 2015 is in samenwerking met Het Plein een persoon opgeleid die jaarlijkse inspecties bij de speeltuinen gaat verrichten. Deze persoon is in dienst van Circulus-Berkel. In 2015 zijn de meeste speeltuinen geïnspecteerd, dit wordt begin 2016 afgerond. Er zijn geen grote investeringen gedaan op het gebied van het speelruimtebeleid. Een aantal initiatieven zijn in gang gezet om op termijn speelplekken over te dragen aan speeltuinverenigingen. Dit vraagt in 2016 investeringen in deze speelplekken. Financiën Het speelruimtebeleid is in 2015 nagenoeg binnen de financiële kaders uitgevoerd.

Gebouwen Omschrijving beleidskader Er zijn geen veranderingen. Gerealiseerd in 2015 Naast het reguliere en contractuele onderhoud, dat op basis van het MOP voor de gebouwen in 2015 is uitgevoerd, vallen een aantal bijzondere investeringen op: Het laatste deel van de restauratiewerkzaamheden aan de kerktoren Gorssel, die begin 2015 hebben plaatsgevonden; Een nieuw gebouwbeheerssysteem in complex De Beemd; Onvoorziene uitgaven voor asbestsanering in het V.d. Hoevencomplex in Epse. Voorafgaand aan het plegen van een investering wordt ook de relatie gelegd met het accommodatiebeleid: wanneer de economische levensduur van een accommodatie onder druk staat, wordt terughoudend omgegaan met het doen van investeringen. Dat kan betekenen dat sommige investeringen worden doorgeschoven naar opvolgende jaren. De verdere uitwerking van het accommodatiebeleid heeft in 2015 volop aandacht gekregen. Op basis van gemeentelijke kaders is elke kern van de gemeente Lochem gevraagd om een toekomstvisie te maken op de accommodaties in hun kern (accommodatieplannen per kern). De kernen zij hierin ondersteund door de gemeente en het adviesbureau ICS. Er hebben veel gesprekken, zowel ambtelijk als bestuurlijk, plaatsgevonden. De bezuinigingstaakstelling van € 160.000 structureel op de exploitatie van vastgoed is mede input voor de totstandkoming van de accommodatieplannen per kern. Eind 2015 hebben nagenoeg alle kernen hun plannen overlegd. De beoordeling en verdere concretisering van deze plannen zal de nodige tijd en inspanning vergen, zowel van onze eigen organisatie als van de vertegenwoordigers uit de maatschappij. Besluitvorming over de plannen zal in 2016 plaatsvinden. Financiën Op basis van het Meerjaren Onderhoudsplan (MOP, geactualiseerd in 2012) wordt het onderhoud aan de gemeentelijke gebouwen uitgevoerd. Deze onderhoudsplanning, en andere relevante vastgoedinformatie, worden bijgehouden in een vastgoedbeheersysteem (Ultimo). Het MOP bestrijkt een periode van 10 jaar. In 2016 wordt het MOP geactualiseerd. De financieringsbron voor het MOP is de ‘voorziening onderhoud gebouwen’. Deze is, net als het MOP, ook voor een periode van 10 jaar van toepassing. In financieel opzicht bestaat evenwicht tussen het MOP en de voorziening. De ontwikkelingen op het gebied van het accommodatiebeleid worden jaarlijks vertaald naar het MOP. Vanuit de bezuinigingsmaatregelen wordt met ingang van 2017 gerekend met een structurele besparing van € 160.000 op de verdere invulling van het accommodatiebeleid.

82

3.4 Financiering Inleiding Voor de uitvoering van de programma’s zijn financiële middelen nodig. Om tijdig en tegen gunstige tarieven gelden aan te trekken of uit te zetten is de uitvoering van de treasuryfunctie belangrijk. De treasuryfunctie omvat het sturen en beheersen van, het verantwoording afleggen over en het toezicht houden op: de financiële vermogenswaarden, de financiële geldstromen, de financiële posities en de daaraan verbonden risico’s. Financieringsmiddelen en renteomslagpercentage Voor de bepaling van de juiste kostprijs van gemeentelijke in- en externe producten wordt ook rente meegenomen. Daarbij maakt het niet uit of de financiering heeft plaatsgevonden met eigen of vreemd vermogen. De gemeentelijke reserves en voorzieningen worden allereerst ingezet om de gemeentelijke investeringen te financieren. Door gebruik te maken van eigen financiële middelen hoeft geen beroep te worden gedaan op externe financiers. Deze handelwijze zorgt voor een rentebesparing. Voor 2015 is voor de berekening van de bespaarde rente een rentepercentage van 4,25 gehanteerd. Aangezien de rentepost “bespaarde rente” niet werkelijk wordt uitgegeven, komt dit bedrag volledig ten gunste van de exploitatierekening. De stand van de reserves en voorzieningen per 1 januari 2015 bedraagt € 74.730.000. De bespaarde rente is berekend op € 2.753.000 en is als volgt besteed:  toevoeging aan de voorziening “vervanging riolering” € 480.000  toevoeging aan de voorziening “legaat J.A. Vuller” € 67  toevoeging aan bestemmingsreserves € 1.379.000  bate voor de exploitatierekening (dekkingsmiddel) € 893.000 Opgenomen vaste geldleningen De opgenomen vaste geldleningen hebben op 1 januari 2015 een boekwaarde van € 21.049.000. In 2015 is hierop € 5.979.000 afgelost en aan rente is € 696.000 betaald. In het aflossingsbedrag zit begrepen de aflossing, groot € 4.000.000, van de in 2014 afgesloten lening bij de Provincie Flevoland. De leningen hebben op 1 januari 2015 een gemiddeld gewogen rentepercentage van 4,23 (2014: 4,24). Renteomslag Door middel van een gemiddeld rentepercentage (het zogenaamde rente-omslagpercentage) worden de rentelasten toegerekend aan de programma’s. Jaarlijks bij het vaststellen van de begroting wordt het rente-omslagpercentage bepaald. Dit percentage wordt ook gehanteerd voor de jaarrekening van het betreffende jaar. Voor het begrotingsjaar 2015 bedraagt het percentage 4,25 (in 2014 eveneens 4,25). Schatkistbankieren Per 31 december 2013 is het schatkistbankieren zonder leenfaciliteit ingevoerd voor gemeenten, provincies, waterschappen en gemeenschappelijke regelingen. Dit geeft een positief effect op de omvang van de staatsschuld. De decentrale overheden zijn verplicht om overtollige financiële middelen bij het rijk uit te zetten en ontvangen op de deposito’s een rentevergoeding die gelijk is aan de rentes die de Nederlandse staat betaalt op leningen die ze op de markt aangaat. Alleen de overtollige middelen die het bedrag van € 513.000 (is drempelbedrag voor gemeente Lochem) te boven gaan moeten bij het rijk gestald worden. Voor deze uitzettingen is een rentevergoeding ontvangen van € 69. Kortlopende geldleningen In dit begrotingsjaar is voor een gemiddeld bedrag van € 8,4 miljoen aan kasgeldleningen aangetrokken. Voor deze geldleningen is aan rente een bedrag ontvangen van € 8.000. De daling van rentepercentages voor opgenomen kasgeldleningen heeft zich in 2015 voortgezet tot negatieve rentepercentages. Het gemiddeld percentage van de in 2015 opgenomen kasgeldleningen bedraagt 0,12% negatief op jaarbasis. Kasgeldlimiet De kasgeldlimiet voor het jaar 2015 bedraagt € 5,3 miljoen. De kasgeldlimiet wordt berekend door het totaalbedrag van de primitieve jaarbegroting te vermenigvuldigen met 8,5 %. Tot het bedrag van de kasgeldlimiet mogen kortlopende e geldleningen worden aangetrokken. In 2015 is de kasgeldlimiet in het 4 kwartaal overschreden met € 340.000. Dit e betekent dat in het 1 kwartaal van 2016 een lening moet worden aangetrokken met een looptijd van langer dan een jaar om daarmee de kortlopende schuld terug te brengen onder het niveau van de kasgeldlimiet. Risiconorm Het renterisico op de vaste schuld dient te voldoen aan de renterisiconorm. Deze norm geeft aan welk deel wij van onze langlopende schulden maximaal per jaar mogen aflossen. De norm is vastgesteld op 20% van het begrotingstotaal. In 2015 zijn wij ruim onder de renterisiconorm gebleven.

83

3.5 Bedrijfsvoering Organisatie De ambtelijke organisatie is ingericht volgens het directiemodel. De directie heeft beslissingsbevoegdheid. Het Managementteam (MT) heeft naast adviserende bevoegdheden, een informatie- en afstemmingsfunctie. Omvang ambtelijke organisatie Onderstaande tabel geeft informatie over de omvang van de organisatie en de personeelskosten. Omschrijving Gemiddelde loonsom per fte (inclusief werkgeverslasten)

Werkelijk 2015 €

Fte’s Opleidingsbudget

Begroting 2015

64.981*

€

153,3 €

95.990

€

Begroting 2016

62.460

€ 65.650

160,4

161,6

172.000

€

172.000

* De werkelijke gemiddelde loonsom per fte over 2015 is gebaseerd op de totale werkelijke betaalde loonsom en de werkelijke gemiddelde vast ingevulde formatie over 2015, exclusief gemiddelde vacatureruimte van 16,84 fte, waaruit de externe inhuur wordt betaald.

Personeel De gemeente Lochem staat midden in een veranderende samenleving en heeft hierin een eigen koers uitgestippeld: een koers voor beleid en voor de organisatie. Ook krijgt Lochem te maken met nieuwe wet- en regelgeving op personeelsgebied. Lochem wil een gemeente zijn die open staat voor initiatieven van haar inwoners. Dienstverlening, het vraaggericht, van buiten naar binnen werken, samen en in open dialoog staan voorop. Deze ambitie van de organisatie als geheel heeft betekenis voor de werkinhoud en werkwijze van medewerkers. Aan de hand van een HRM-visie en het bijbehorende uitvoeringsplan dat in 2015 voor de komende vijf jaar is opgesteld, wordt het personeelsbeleid afgestemd op deze ontwikkeling. Er worden instrumenten ingezet en werkafspraken gemaakt die een positieve impuls geven aan de mobiliteit en employability van medewerkers. Er wordt gericht geïnvesteerd in ontwikkeling en professionalisering en het strategisch personeelsmanagement krijgt vorm middels een doorlopend programma . Dit alles met als doel om de optimale match te kunnen maken tussen de voorliggende opgaven en de inzet van medewerkers. Samenwerking op het gebied van bedrijfsvoering De gemeenten Apeldoorn, Epe, Lochem, Voorst en Zutphen hebben besloten te gaan samenwerken op het gebied van de gemeentelijke belastingen. Met de samenwerking wordt beoogd een toekomstbestendige bedrijfsvoering te realiseren. Op 1 januari 2016 is nieuwe organisatie (Tribuut) van start gegaan. Integriteit Van ambtenaren en bestuurders wordt verwacht dat zij integer handelen. Er zijn gedragscodes vastgesteld. Ook beschikt de gemeente over de Regeling Melden vermoeden misstanden. Bij de interne vertrouwenspersoon (VPI) kunnen zorgen of klachten over integriteitsschendingen worden gemeld en besproken. De VPI vervult een belangrijke rol in het proces van integriteitsbewustwording en het adviseren over en eventueel doorgeleiden van een vermoeden van misstand. Integer handelen lijkt vanzelfsprekend maar is dat niet altijd. Reden om daarover met elkaar blijvend het gesprek aan te gaan. Communicatie Regie en dienstverlening De gemeente stimuleert, regisseert en ondersteunt initiatieven vanuit de samenleving. Zij wil op zoveel mogelijk vlakken een regierol vervullen en verbindingen leggen tussen partijen waar dat mogelijk is. Dienstverlening aan onze inwoners staat voorop en ook in 2016 is draagvlak voor en informatie over de veranderingen in de zorg essentieel. Zorgvuldige en heldere communicatie, deskundigheids-bevordering en het stimuleren van luisterend vermogen zijn hierbij belangrijke speerpunten. Ook ligt de focus op heldere B&W- en raadsvoorstellen en het bevorderen van de leesbaarheid en toegankelijkheid van de financiële producten. Gemeentelijke organisatie en gemeenteraad De hiervoor beschreven ambitie voor de gemeentelijke organisatie: een nieuwe HRM-visie met bijbehorend uitvoeringsplan heeft gevolgen voor de werkinhoud en werkwijze van medewerkers. Dit vraagt om zorgvuldige communicatie van MT en bestuur. Daarnaast wordt de raadscommunicatie geprofessionaliseerd. De gemeenteraad wil meer naar de burger toe en zich midden in de samenleving bewegen. Hiertoe wordt een communicatiekader en uitvoeringsplan ontwikkeld met concrete handvatten en middelen om dit doel te verwezenlijken.

84

Informatievoorziening In 2015 heeft de gemeente Lochem deelgenomen aan het project E-depot Achterhoek. Dit is een samenwerkingsproject van het Regionaal Archief Zutphen, het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers, de gemeenten Lochem en Doetinchem, Waterschap Rijn en IJssel en DiVault (een leverancier van een digitale bewaaromgeving). Met dit project wordt in kaart gebracht welke inspanningen nodig zijn van zorgdragers (de gemeente Lochem) en archiefdiensten om vorm te geven aan een e-depot. In een e-depot worden digitale archiefbescheiden duurzaam bewaard, beheerd en beschikbaar gesteld. In 2016 wordt onderzocht of de gemeente Lochem zich aansluit bij een in de Achterhoek in te richten e-depot of dat aansluiting wordt gezocht bij een ander e-depot (in oprichting). Ook zal dan meer inzicht zijn in de kosten van een e-depot. Streven is om de inmiddels gedigitaliseerde bouwvergunningen van de gemeente Lochem in 2017 in een e-depot op te nemen en van daaruit beschikbaar te stellen aan externe gebruikers. Inkoop Vóór 18 april 2016 moeten de nieuwe Europese aanbestedingsrichtlijnen 2014/24/EU geïmplementeerd zijn in de Nederlandse aanbestedingswetgeving. Dit heeft tot gevolg dat de Aanbestedingswet 2012 wordt gewijzigd en ook ons eigen inkoop- en aanbestedingsbeleid hierop wordt aangepast. Voor het aanpassen van het inkoop- en aanbestedingsbeleid wordt intern en extern afstemming gezocht. Dit laatste primair met de gemeenten in de regio die deelnemen in de inkoopsamenwerking en het nog op te richten inkoop adviesteam. Het inkoop adviesteam zal in 2016 gestalte moeten krijgen op basis van een bedrijfsplan en besluit hierover door het College. Om een bijdrage te leveren aan de doelstelling Lochem klimaatneutraal in 2030 en als onderdeel van het uitvoeringsprogramma Klimaat en Energie zal er bij aanbestedingen meer ingezet worden op duurzaamheid en het opnemen van milieucriteria. Horizontaal toezicht Vanaf 2013 is het toezicht op de uitvoering van de wettelijk verplichte taken (medebewindstaken) gewijzigd. Kern van het nieuwe toezicht is dat de gemeenteraad de primaire toezichthouder is op de uitvoering van diverse wettelijke taken door het college. De provincie of het rijk, als verticale toezichthouder, onderneemt pas actie als er sprake is van nalatigheid in de uitvoering en / of gegevensaanlevering bij de open databank “waarstaatjegemeente” van de VNG/KING. In 2015 is over het toezichtjaar 2014 door de gemeente Lochem alle toezichtinformatie over de 19 aan de orde zijnde wetten aangeleverd bij het daarvoor bestemde open data kanaal. De strekking in de vraagstelling voor de diverse wetten is divers. Bij 9 wetten (o.a. Wabo, WRO, Archiefwet, Paspoortwet) wordt gevraagd of voldaan is aan de door het rijk/ provincie gestelde kwaliteitseisen. Bij 6 wetten (o.a. Onderwijshuisvesting, Sociaal domein) wordt alleen gevraagd of de gemeente tijdig het beleid heeft vastgelegd in beleidsplannen. De laatste categorie vragen betreft inzage geven in aantallen. Het gaat hier om 4 wetten; Woningwet, Monumentenwet, Huisvestingswet en Drank- en Horecawet. Het totaal beeld is: de gemeente Lochem voert haar (medebewinds)taken op een correcte manier uit. Gedetailleerde informatie is te vinden via de groene tegel rapporten / Toezichtinformatie van het dashboard van www.waarstaatjegemeente.nl

85

3.6 Paragraaf Verbonden partijen jaarrekening 2015 Gemeenschappelijke Regelingen 1. Regio Stedendriehoek Deventer 2. Veiligheidsregio NOG Apeldoorn 3. Werkvoorzieningsschap regio Zutphen “Delta” Zutphen 4. Stadsbank Oost Nederland Enschede 5. GGD – NOG Deventer 6. Het Plein Zutphen 7. Omgevingsdienst Achterhoek (ODA) Stichtingen 8. Stichting Grote Kerk Lochem 9. Stichting De Graafschap Zutphen 10. Stichting Achterhoek Toerisme 11. Stichting Strategische Board Deelnemingen 12. NV Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) Den Haag 13. NV Vitens Velp 14. NV NUON Amsterdam 15. NV Circulus-Berkel

1. Regio Stedendriehoek | Deventer Naam GR Regio Stedendriehoek Vestigingsplaats Deventer Openbaar belang Bevorderen van een evenwichtige ontwikkeling van de belangen in het samenwerkingsgebied op de beleidsterreinen ruimtelijke ontwikkeling, landschapsontwikkeling, volkshuisvesting, sociaal-economische ontwikkeling en arbeidsvoorziening, verkeer en vervoer, milieu, onderwijs en welzijn, en recreatie. Overige deelnemers Het samenwerkingsgebied bestaat uit de gemeenten Apeldoorn, Brummen, Deventer, Epe, Lochem, Voorst en Zutphen. Gemeentelijke financiële bijdrage Verdeling vindt plaats naar rato van het aantal inwoners in het gebied van in 2015 de regio Stedendriehoek. Lochem telt 33.271 inwoners op een totaal van 413.657. Dit betekent een deelname van gemiddeld 8%. Over 2015 heeft de bijdrage € 63.040 bedragen. Vermogen 2014* 1 januari 2014 31 december 2014 Eigen vermogen € 169.000 € 246.000 Vreemd vermogen € 629.000 € 219.000 Verwacht financieel resultaat €0 2015 *jaarrekening 2015 is nog niet bekend Veranderingen die zich hebben voorgedaan De werkwijze bij de Agenda Stedendriehoek (thema’s: bereikbaarheid en leefomgeving) en de Strategische Board (thema’s: innovatie en sociaal kapitaal beter benutten) is geëvalueerd. Uit deze evaluatie is de conclusie getrokken dat een structuurwijziging niet nodig is. Wel is er voldoende aanleiding om een aantal zaken te verbeteren. Daartoe worden in 2016 voorstellen geformuleerd en geïmplementeerd. In november 2015 is begonnen met het opstellen van een tussenbalans van de Agenda Stedendriehoek (gestart in januari 2014). Het doel van deze tussenbalans is overzicht en focus houden.

2. Veiligheidsregio NOG | Apeldoorn Naam GR Veiligheidsregio Noord- en Oost Gelderland Vestigingsplaats Apeldoorn Openbaar belang De veiligheidsregio behartigt de belangen van 22 gemeenten op het terrein van brandweerzorg, rampenbestrijding, crisisbeheersing en geneeskundige hulpverlening met behoud van de lokale verankering, zoals neergelegd in de Wet veiligheidsregio’s. Overige 21 deelnemers Gemeenten Apeldoorn, Aalten, Berkelland, Bronckhorst, Brummen, Deventer, Doetinchem, Elburg, Epe, Ermelo, Harderwijk, Heerde, Montferland, Nunspeet, Oldenbroek, Oost Gelre, Oude IJsselstreek, Putten, Voorst, Winterswijk, Zutphen

86

Gemeentelijke financiële bijdrage in 2015

Vermogen 2014*

Verwacht financieel resultaat 2015

Over 2015 is als aandeel in het concern-deel van de VNOG betaald € 239.609 en voor het cluster-deel(IJsselstreek) € 1.257.267. Daarnaast is het voorlopige rekeningresultaat van de cluster IJsselstreek van € 39.189 in de administratie verwerkt. Daarmee bedraagt de totale werkelijke bijdrage over 2015 € 1.457.687. 1 januari 2015 31 december 2015 Eigen vermogen € 5.145.000 5.215.000 Vreemd vermogen € 33.651.000 32.936.000 Voor de Cluster IJsselstreek wordt op basis van de voorlopige jaarrekening een voordeel van € 39.189,07 verwacht onder andere als gevolg van het uitstel van kapitaalsinvesteringen en het opheffen van de reserve van de cluster IJsselstreek.

*jaarrekening 2015 is nog niet bekend Veranderingen die zich hebben voorgedaan: In 2015 heeft het project MOED ( Masterplan Optimalisering Effectuering Doelmatigheid brandweer) nadere invulling gekregen en is de organisatiestructuur aangepast. In het najaar van 2015 zijn de raden geïnformeerd over het onderzoek naar een nieuw verdeelmodel voor de gemeentelijke bijdragen. Besluitvorming hieromtrent vindt in 2016 plaats. In 2015 heeft de gemeente Lochem bijgedragen conform de harmonisatieafspraken van het cluster IJsselstreek. Vanaf januari 2016 zijn er geen individuele cluster begrotingen meer. ..6 Verbonden partijen 3.6 Verbonden partijen 3. Werkvoorzieningsschap regio Zutphen “Delta” | Zutphen Naam GR Werkvoorzieningsschap regio Zutphen Delta Vestigingsplaats Zutphen Openbaar belang Delta is een samenwerkingsverband om de belangen van de deelnemers op het gebied van sociale werkvoorziening te behartigen. Overige deelnemers Het samenwerkingsgebied bestaat uit de gemeenten Bronckhorst, Brummen, Bronckhorst, Lochem, Voorst en Zutphen. Gemeentelijke financiële bijdrage De gemeentelijke bijdrage bedraagt over 2015 € 15.750 en heeft in 2015 betrekking op de bijdrage van de gemeente Lochem in de bestuurskosten van Delta. Vermogen 2014* 1 januari 2014 31 december 2014 Eigen vermogen € 4.181.000 Vreemd vermogen € 397.000 Verwacht financieel resultaat Zie onderstaande toelichting 2015 *jaarrekening 2015 is nog niet bekend Terugblik Op 28 januari 2015 heeft het Algemeen Bestuur van Delta besloten tot de bestuursopdracht om de ontmanteling van de GR Delta op basis van de eerder vastgestelde notitie “Scenario's GR-Delta“ uit te werken. Tegelijkertijd heeft het AB van Het Plein besloten tot de bestuursopdracht voor uitwerking van een geïntegreerd bedrijfsplan. De liquidatie van de GR Delta leidt nadrukkelijk niet tot de oprichting van een nieuwe GR. De onderdelen die in stand blijven worden ondergebracht in de bestaande GR Het Plein, die hiervoor op onderdelen wordt aangepast. De verwachting is dat er een klein positief saldo overblijft van ongeveer € 600.000. Het ‘worst-case scenario’ gaat er vanuit dat er bijna geen eigen vermogen overblijft, maximale kosten moeten worden gemaakt ten aanzien van de afvloeiingsregeling en de verkoop van het pand weinig oplevert. In dat scenario zal er naar verwachting een negatief saldo van ongeveer € 1.500.000 zijn. In het ‘best- case scenario’ zal het saldo naar verwachting € 1.900.000 positief zijn. In het bedrijfsplan is een verdeelsleutel opgenomen voor bedragen die overblijven na liquidatie. Het aandeel voor de gemeente Lochem in dit eindresultaat is 17,5%. Indien het saldo na liquidatie rond de € 600.000 is, betekent dit voor de gemeente Lochem een positief eindresultaat van € 105.000. Ontwikkelingen De invoering van de Participatiewet per 1 januari 2015 brengt met zich mee, dat de Wsw volgens een sterfhuisconstructie wordt afgebouwd. Er komen geen nieuwe Wsw-ers bij. De huidige Wsw-ers behouden hun indicatie en rechten. Naar verwachting zijn over circa 40 jaar de laatste Wsw-ers uitgestroomd.

87

4. Stadsbank Oost Nederland | Enschede (SON) Naam GR Stadsbank Oost Nederland Vestigingsplaats Enschede Openbaar belang De bank is een kredietbank als bedoeld in artikel 6 Wck en heeft tot doel om zowel vanuit een bedrijfseconomische als ook maatschappelijke optiek bezien, verantwoord pakket van, al dan niet, financiële dienstverlening aan te bieden aan, in het bijzonder, ingezetenen in haar rechtsgebied. Overige deelnemers Gemeenten Aalten, Almelo, Berkelland, Borne, Bronckhorst, Dinkelland, Enschede, Oost Gelre, Haaksbergen, Hellendoorn, Hengelo (ov), Hof van Twente, Lochem, Losser, Montferland, Oldenzaal, Oude IJsselstreek, Rijssen-Holten, Tubbergen, Twenterand, Wierden, Winterswijk. Gemeentelijke financiële bijdrage De werkelijke bijdrage over 2015 heeft € 228.784 bedragen. in 2015 Vermogen 2014* 1 januari 2014 31 december 2014 Eigen vermogen € 3.211.300 € 2.777.400 Vreemd vermogen Verwacht financieel resultaat 2015 *jaarrekening 2015 is nog niet bekend Terugblik De Stadsbank Oost Nederland heeft een belangrijke volgende stap gezet in de samenwerking met gemeenten. Zij heeft haar dienstverlening in een gebiedsgericht model gegoten. Daarmee is deze meer toegesneden op haar bijdrage aan de geïntegreerde toegang tot het sociale domein in de gemeente Lochem. 5. GGD – NOG | Deventer Naam Vestigingsplaats Openbaar belang

Overige deelnemers

Gemeentelijke financiële bijdrage in 2015 Vermogen 2015

GR Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst Noord Oost Gelderland Deventer De GGD behartigt belangen van deelnemers op het terrein van de publieke gezondheidszorg. Het bevorderen en beschermen van de gezondheid van de bevolking van de gemeenten in de regio, met speciale aandacht voor jeugd en risicogroepen. Gemeenten Aalten, Apeldoorn, Berkelland, Bronckhorst, Brummen, Deventer, Doetinchem, Elburg, Epe, Ermelo, Harderwijk, Heerde, Montferland, Nunspeet, Oldebroek, Oost Gelre, Oude IJsselstreek, Putten, Voorst, Winterswijk, Zutphen. Over 2015 heeft de werkelijke bijdrage € 451.795 bedragen. Daarnaast is in 2015 een afrekening over 2014 ontvangen waar door de GGD € 9.847 is terugbetaald aan de gemeente Lochem. 1 januari 2015 31 december 2015 Eigen vermogen € 3.145.000 € 2.948.000 Vreemd vermogen € 3.537.000 € 2.687.000

Verwacht financieel resultaat 2015 6. Het Plein | Zutphen Naam Vestigingsplaats Openbaar belang

Overige deelnemers Gemeentelijke financiële bijdrage in 2015

GR Het Plein Zutphen Het Plein is een uitvoeringsorganisatie die voor de deelnemers, Zutphen en Lochem, een gezamenlijk aantal wetten uitvoert. De Wet werk en bijstand, IOAW/Z, Besluit zelfstandigen. Wet inburgering en Wet kinderopvang. Gemeente Zutphen. De (voorlopige)gemeentelijke bijdrage over 2015 bedraagt € 7.394.097 waarvan € 1.214.179 betrekking heeft op formatie en overhead.

Vermogen 2014*

1 januari 2014 n.v.t. n.v.t.

Eigen vermogen Vreemd vermogen Verwacht financieel resultaat 2015 *jaarrekening 2015 is nog niet bekend

88

31 december 2014 n.v.t. n.v.t.

Terugblik In 2015 is een officiële start gemaakt met de integratie tussen de organisaties (en de betreffende gemeenschappelijke regelingen) van Het Plein en Delta. Na positieve besluitvorming over het bedrijfsplan 'Winst door verbinden’ in de gezamenlijke DB’s, AB’s en de colleges en raden van de betreffende vijf deelnemende gemeenten is deze start gemaakt. Dit betekent dat er een traject in gang gezet is voor de gefaseerde ontmanteling van de GR Delta en tegelijkertijd wordt gewerkt aan een gezamenlijke nieuwe uitvoeringsorganisatie. De gemeente Brummen, Bronckhorst en Voorst zullen hierin naar verwachting via een dienstverleningsovereenkomst (DVO) in gaan participeren. Eind 2015 is afscheid genomen van de directeur van Het Plein, Wietse Kooistra. Er is op zeer korte termijn een nieuwe interim directeur aangesteld met als opgave om de lopende taken zo snel mogelijk op te pakken en zodoende geen onnodige vertraging op te lopen in het hierboven geschetste integratieproces. Tevens heeft de interim- directeur de opdracht om zijn bevindingen in zijn eerste maanden te beschrijven in een rapport. 7. Omgevingsdienst Achterhoek (ODA) Naam GR Omgevingsdienst Achterhoek Vestigingsplaats Hengelo gld. Gemeente Bronckhorst, Openbaar belang De regeling is ingesteld ter behartiging van de belangen van de deelnemers inzake vergunningverlening, toezicht en handhaving in het kader van het omgevingsrecht (milieu). Onder de belangen van de deelnemers wordt tevens begrepen het belang van een goede samenwerking met de provincie Gelderland. Overige deelnemers Gemeenten Aalten, Berkelland, Bronckhorst, Doetinchem, Lochem, Montferland, Oost Gelre, Oude IJsselstreek, Winterswijk, Zutphen en de provincie Gelderland Gemeentelijke financiële bijdrage Over 2015 is aan de ODA een totale bijdrage betaald van in 2015 € 508.544. Vermogen 2014*

1 januari 2014 € 100.000 €0

Eigen vermogen Vreemd vermogen

31 december 2014 417.959

Verwacht financieel resultaat 2015 *jaarrekening 2015 is nog niet bekend Terugblik Vanaf 1 april 2013 voert de Omgevingsdienst Achterhoek (ODA) officieel de milieutaken uit voor o.a de gemeente Lochem. De afspraak was dat de ODA na twee jaar geëvalueerd zou worden. De evaluatie is begin 2015 uitgevoerd. Onderzocht zijn de doelmatigheid, structuur en het financieel beheer van de ODA. Ook zijn vragen gesteld over de cultuur en naar de mens in de organisatie. Samenvattend is geconcludeerd dat de basis staat maar dat de ODA nog wel flink wat stappen moet maken om haar belofte waar te maken. Daartoe is een aantal verbeterpunten geformuleerd. Deze verbeterpunten zijn weggezet in een spoorboekje. Diverse verbeterpunten zijn in 2015 reeds afgerond of hebben een aanvang genomen. Daarnaast heeft de ODA conform de verstrekte opdracht de werkzaamheden voor de gemeente Lochem uitgevoerd.

89

8. Stichting Grote Kerk Lochem Naam Vestigingsplaats Doelstelling

Gemeentelijke financiële bijdrage in 2015

9. Stichting de Graafschap Zutphen Naam Vestigingsplaats Doelstelling Gemeentelijke financiële bijdrage in 2015

Stichting Grote Kerk te Lochem Lochem Het bijeenbrengen van middelen voor de restauratie van de Grote Kerk te Lochem. De restauratie, inrichting en instandhouding van deze kerk, teneinde deze in het algemeen en plaatselijk belang als historisch monument te doen voortbestaan. € 3.734 bijdrage in de exploitatie tekorten

Stichting De Graafschap Zutphen Zutphen Stichting is niet langer actief geen

10. Stichting Achterhoek Toerisme Naam Stichting Achterhoek Toerisme Vestigingsplaats Borculo, gemeente Berkelland Doelstelling Het bevorderen van toerisme en recreatie in de Achterhoek in samenwerking met gemeenten en private partijen. Gemeentelijke financiële bijdrage Over 2015 is € 56.786 betaald aan de Stichting Achterhoek Toerisme in 2015 3. 11. Stichting Strategische Board6 Verbonden partijen Naam Stichting Strategische Board Vestigingsplaats Apeldoorn Doelstelling Het realiseren van economische ontwikkeling in de stedendriehoek. Gemeentelijke financiële bijdrage In 2015 is aan de Stichting Strategische Board een bijdrage betaald van in 2015 € 33.248. Bijzonderheden Samenwerkende ondernemers, onderwijs en overheden in de Stedendriehoek hebben gekozen voor het begrip Cleantech als verbindend thema voor de regio. In dit kader wordt op initiatief van de Strategische Board op 5 april 2016 in Almen het Cleantech congres georganiseerd waar o.a. het “Manifest van Almen” zal worden gepresenteerd. Circulaire economie en duurzaamheid zijn daarbij de leidende thema’s.

90

3.7 Grondbeleid Inleiding De gemeente Lochem heeft een woonvisie ontwikkeld, waarin zij haar woonbeleid voor de periode tot 2020 vastlegt. Samen met de Ruimtelijke Structuurvisie Lochem 2012-2020 is er nu een samenhangend kader voor de uitvoering van het woonbeleid in de gemeente Lochem. De gemeenteraad van Lochem heeft op 8 juli 2013 de Woonvisie Lochem 2012-2020 vastgesteld. In de woonvisie wordt niet alleen in gegaan op de vraag hoeveel woningen er de komende jaren worden ontwikkeld en op welke locaties, maar ook voor wie de gemeente Lochem woningen wil ontwikkelen. Daarbij wordt ingezien dat de woningmarkt momenteel in een moeilijke fase verkeert maar een licht herstel van de markt toont zich aan. Dit heeft ook zijn effect op de nieuwbouw. Binnen de grondexploitaties is de fasering van de uitgifte daarop aangepast. Bij raadsbesluit van 9 december 2013 is de nota Grondbeleid vastgesteld. Het grondbeleid van een gemeente is een instrument om ruimtelijke doelstellingen te bereiken op het terrein van volkshuisvesting, ruimtelijke ordening, economische ontwikkeling en openbare ruimte, infrastructuur, recreatie en natuur. Bij nieuwe plannen voor nieuwe woonwijken of industrieterreinen moet er een keuze gemaakt worden welke grondbeleid de gemeente voert. Tot op heden heeft de gemeente Lochem zich gekenmerkt door een vooral proactieve en ondernemende rol op de grondmarkt. Bij diverse projecten heeft de gemeente het initiatief genomen bij het realiseren van de gewenste ontwikkelingen en hoofdzakelijk afgesloten met een positief resultaat. Ook bij veel plannen is samenwerking gezocht met andere partijen over realisatie van de plannen. Maar er zijn ook veel plannen in de gemeente Lochem waarbij de gemeente niet proactief optrad en de ontwikkeling overliet aan marktpartijen. Besluit Begroting en Verantwoording en Vennootschapsbelasting In 2004 is het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) ingevoerd Na 10 jaar zijn de BBV-regels aan vernieuwing toe. In juli 2015 is een rapport uitgebracht met voorgestelde wijzigingen van de BBV-regels voor onder andere grondexploitaties. Dit had ook te maken met de invoering van de vennootschapsbelasting voor gemeenten. De wijzigingen gaan per 1 januari 2016 gelden en hebben geen effect op de waardering van de grondexploitaties ultimo e 2015. De nieuwe BBV-notitie grondexploitaties worden in de 1 helft van 2016 verwacht. Voor de geactualiseerde berekeningen van de grondexploitaties per 1 januari 2016 houden we al rekening met de voorgestelde wijzigingen in het rapport van de commissie BBV. Dit heeft betrekking op de rentetoerekening aan de grondexploitaties. Tot nu toe werd de omslagrente gehanteerd bij grondexploitaties en vanaf 1 januari 2016 moet op de omslagrente een verhouding worden losgelaten tussen het vreemd vermogen en het eigen vermogen. Dit heeft een gunstig effect op de geraamde eindresultaten. Toelichting bouwgrondexploitaties jaarrekening 2015 Actieve Grondexploitaties Voor alle actieve bouwgrondexploitaties is een berekening per 1 januari 2016 gemaakt. Het geraamde eindresultaat van deze berekening is een zo goed mogelijke inschatting op basis van de uitgangspunten en is afhankelijk van de mate van realisatie hiervan. De uitkomsten zijn gebaseerd op aannames met betrekking tot toekomstige ontwikkelingen. Hoe langer de looptijd van een plan, hoe moeilijker deze ontwikkelingen zijn in te schatten. In de berekeningen houden we rekening met rentebijschrijving, inflatiecorrectie en indien van toepassing ook met een opbrengstenstijging. Vooruitlopend op de vernieuwing van de verslaggevingsregels (BBV) en de gevolgen van de invoering van de Vennootschapsbelasting per 1 januari 2016, met betrekking tot grondexploitaties, is de renteberekening aangepast. De rekenrente gaat hierdoor van 4,25% naar 2,12%. De gewijzigde renteberekening heeft een voordelig effect. Het percentage voor de inflatiecorrectie van de lasten (0,75%) is gebaseerd op de Kadernota 2016. Voor de opbrengstenstijging (baten) wordt een percentage gehanteerd van 1%.

91

Verkopen In de tabel is weergegeven de in 2015 geraamde verkopen in aantallen woningen of m² bedrijventerrein en geld, zoals die zijn opgenomen in de grondexploitatieberekeningen van 2015 en daar tegenover gezet ook de gerealiseerde verkopen. Ook is in de tabel verwerkt de uitgangspunten van de geraamde verkopen van de bouwkavels zoals die zijn verwerkt in de berekeningen per 1 januari 2016.

Overzicht verkopen woningen/bedrijventerreinen Grondexploitaties gemeente Lochem grex 2015 Plan

jaar

2015 geraamd

uitgangspunten ramingen per 1-1-2016

2015 gerealiseerd

2016

-

2017

2018

2019

2020

2021

2022

-

10.170 1.320

10.890 1.402

10.890 1.417

10.890 1.431

10.893 1.445

-

4.493 674

5.958 1.084

4.493 674

4.493 674

4.493 674

2023

2024

Aalsvoort West

m² € *1000

-

Stijgoord

m² € *1000

-

TKF

m² € *1000

-

-

-

15.882 1.985

10.145 1.268

Almen Zuid

stuks € *1000

14 465

5 232

7 340

7 976

4 349

Barchem Zuid

stuks € *1000

6 282

-

6 278

8 415

2 403

Exel 2 fase 2

stuks € *1000

4 100

-

5 125

1 108

Van Disselweg

stuks € *1000

-

-

1 249

-

1 217

1 217

1 217

1 217

Manege Lochem

stuks € *1000

1 81

3 209

De Garve

stuks € *1000

-

-

2 444

Harfsen West

stuks € *1000

-

-

11,9 840

11,9 840

11,9 840

11,9 840

11,9 840

3,9 484

3,9 484

3,9 484

Etalage naar de Toekomst

stuks m² € *1000

5.401 1.378

5.401 1.381

-

2 573

1 163

1

2

2

1

1

163

305

285

143

143

Detmerskazerne

stuks € *1000

-

-

13,3 558

13,3 558

13,3 558

13,3 558

13,3 558

13,3 558

Kompas/Kruitbosch

stuks € *1000

-

-

-

15 460

92

4.493 674

2 334

Vergelijking resultaten Om de resultaten van de berekeningen van 2015 en die van 2016 te vergelijken is de onderstaande tabel opgenomen. Van beide berekeningen is de contante waarde per 1 januari 2016 met elkaar vergeleken. Per saldo is het geraamde overschot toegenomen als gevolg van de lagere raming aan inflatie en de renteberekening. Bedragen x € 1.000

berekening 1-1-2015 contante waarde 1-1-2016

berekening 1-1-2016 contante waarde 1-1-2016

mutatie

Aalsvoort West Stijgoord TKF subtotaal

3739 168 4 3912

4005 257 386 4648

266 89 381 736

Exel II fase 2 Van Disselweg Manege Koedijk Harfsen West De Garve Almen I/IIa Barchem Zuid Etalage naar de Toekomst Detmerskazerne Kompas/Kruitbosch subtotaal

39 1114 96 1516 202 0 0 0 0 0 2967

6 1051 0 1701 111 2 0 0 7 0 2878

-33 -63 -96 185 -91 2 0 0 7 0 -90

Totaal actieve bouwgrondexploitaties

6879

7526

647

Toelichting per plan Industrieterrein Aalsvoort West Voortgang Het industrieterrein Aalsvoort West ligt er bouwrijp bij. Er is 5,4 hectare te verkopen industrieterrein beschikbaar. De verkoopprijs is € 125 per m² en ligt op het niveau van de regio. Berekening 1-1-2016 Er is een berekening per 1 januari 2016 gemaakt. Daarbij is als uitgangspunt gekozen dat er een uitgifteperiode is van 2017-2021 voor de bouwkavels. Er is een overschot geraamd van € 4.500.000 per 31 december 2021. Stijgoord Voortgang Op 20 januari 2014 is het bestemmingsplan en de exploitatieopzet Stijgoord vastgesteld. Het bestemmingsplan voorziet voor het gebied Stijgoord een nieuw bedrijventerrein waar ook kantoorvestiging mogelijk is. In 2015 zijn kosten gemaakt voor het bestemmingsplan, de bijdrage in fase 1 van de revitalisering Goorseweg en de verdere voorbereiding van het plan. Berekening 1-1-2016 De berekening van 2016 raamt een overschot op de grondexploitatie van afgerond € 304.000 op eindwaarde per 31 december 2023. TKF Voortgang De startnotitie is op 30 juni 2014 vastgesteld in de gemeenteraad. Op basis van deze startnotitie zijn de gesprekken met TKF verder geïntensiveerd en heeft de gemeente een bod gedaan op de kavels TKF-Oost en TKF-West, onder voorbehoud van goedkeuring door de gemeenteraad, terugkeergarantie van TKF en toekenning van de provinciale subsidie. Dit heeft geresulteerd in de aankoop van TKF Oost en TKF west. In de raadsvergadering van 13 oktober 2014 is de exploitatieopzet voor het TKF-complex vastgesteld. De aankoop is afgerond in 2015 en een deel van de subsidie is ontvangen. Door de aanleg van de rondweg wordt er grond geruild met de provincie. Een deel van TKF west wordt geruild tegen een groter perceel naast TKF-oost. Hierdoor komt er meer uitgeefbaar terrein in het plan TKF. De berekening 2016 is daarop aangepast.

93

Berekening 1-1-2016 Als gevolg van de planwijziging wordt een overschot geraamd op de grondexploitatie van € 428.000 per 31 december 2018. Etalage naar de Toekomst Voortgang In 2013 is het plan Beleef de Berkel afgerond. In 2014 zijn de laatste kosten voor dit deelplan gemaakt. Deelplan 2, waar het gemeentehuis staat, is ook klaar. In de raadsvergadering van april 2016 ligt het raadsvoorstel voor om het ‘aanritsen van de multifunctionele accommodatie’ uit de grondexploitatie te halen per 31 december 2015. Op grond van de ontwikkelingsvisie van de Etalage naar de Toekomst blijft nog te ontwikkelen het deelplan 5. Deelplan 4 heeft betrekking op het aangekochte pand Hanzeweg 14m. Dit pand is verhuurd met een optie tot koop. Deelplan 5 is het westelijke deel van het plangebied van de Etalage naar de Toekomst. In dit gebied is een supermarkt gerealiseerd en aan de zuidzijde, langs de Berkel, komen ongeveer 9 woonwerk-kavels. Voor dit deelplan is het uitgangspunt voor de prognoseberekening aangepast op dit programma. Daarbij is een inschatting gemaakt van de uitgifte van de bouwkavels op basis van de huidige inzichten. De verkoop van de bouwkavel voor de supermarkt is in januari 2015 geweest. De fasering van de woonwerkkavels is in de berekening opgenomen vanaf 2017 tot en met 2023. Berekening 1-1-2016 Er is een verliesvoorziening voor dit plan. De totale verliesvoorziening voor de Etalage naar de Toekomst bedroeg op 1 januari 2015 € 4.367.000. Als gevolg van het uit de grondexploitatie weghalen van de geraamde opbrengst in deelplan 2 en het aanpassen van het te hanteren rentepercentage vanaf 2016 is de verliesvoorziening toegenomen met een bedrag van € 235.000 en komt op een totaal van € 4.602.000. Exel II fase 2 Voortgang In 2015 zijn kosten gemaakt voor het wijzigen van het bestemmingsplan door een gewijzigd woonprogramma. Er is geen bouwkavel verkocht in 2015. Wel zijn pogingen gedaan om via CPO starterswoningen te realiseren, maar dat is helaas mislukt. Nu is voor de realisatie een ontwikkelaar gevraagd. Berekening 1-1-2016 In 2014 is een raadsbesluit genomen om een programmawijziging in het plan te doen. Het bestemmingsplan hiervoor is vastgesteld op 6 juli 2015. De financiële consequenties zijn in de berekening van 2016 verwerkt. De berekening van 2016 raamt een overschot op de grondexploitatie van afgerond € 7.000 op eindwaarde per 31 december 2017. Van Disselweg Voortgang Het woonrijp maken van de woonomgeving van dit plan is afgerond. Dit is gebeurd in combinatie met de herinrichting van de Bosweg en Dr. Cartier Van Disselweg. Er zijn 5 bouwkavels te koop en in 2015 is er geen bouwkavel verkocht, maar begin 2016 wordt één kavel verkocht. Een andere bouwkavel is in optie. Berekening 1-1-2016 De berekening van 1 januari 2016 raamt een overschot van € 1.192.000 per 31 december 2021. Barchem Zuid Voortgang Dit plan wordt in twee fasen woonrijp gemaakt omdat nog niet alle woningen in dit plan gebouwd zijn. De eerste fase is al in 2014 afgerond. Per 1 januari 2016 zijn er nog 15 bouwkavels te verkopen in dit plan waaronder 10 goedkope koopwoningen. Berekening 1-1-2016 De berekening per 1 januari 2016 is aangepast op de actuele situatie. De verkoop van de bouwkavels is gespreid opgenomen in de berekening over de periode 2016 tot en met 2018. Onder meer door de wijziging in het uitgangspunt van de afzet van de bouwkavels, neemt het tekort toe met een bedrag van € 53.000. Er was al een verliesvoorziening van € 428.000, dus per 1 januari 2016 is de verliesvoorziening € 482.000. Harfsen West Voortgang Voor dit plan hebben we een onherroepelijk bestemmingsplan. De werkzaamheden die in 2015 zijn gedaan hebben betrekking het bouwrijp maken van het plan. Berekening 1-1-2016 De berekening van 1 januari 2016 raamt een overschot op de grondexploitatie van € 2.011.000 per 31 december 2023.

94

Almen Zuid I/II-a Voortgang Er zijn in 2015 kosten gemaakt voor de wijziging van het bestemmingsplan. De verkoop aan de marktpartij, die projectmatig de drie-onder-één-kapwoning en de twee-onder-een-kapwoning gaat bouwen, is gerealiseerd. Bij raadsbesluit d.d. 16 februari 2015 is ingestemd met de programmawijziging voor de woningbouwlocaties Almen Zuid I en II-a. Op 16 maart 2016 heeft de gemeenteraad bij vaststelling van het bestemmingsplan besloten dat er in plaats van een tweekapper een vrijstaande woning moet komen. Vanaf 1 januari 2015 worden deze twee deelplannen gezien als één grondexploitatie. Berekening 1-1-2016 Tijdens het proces van het project met de VAB is de woningprogrammering naar de markt afgestemd. De financiële gevolgen hiervan zijn verwerkt in de grondexploitatie en wordt een overschot geraamd van € 2.000 per 1 januari 2016. Lochem Manege Koedijk Voortgang Dit plan is klaar. Berekening 1-1-2016 Het gerealiseerde eindresultaat van deze grondexploitatie is bepaald op € 98.000. Dit bedrag komt ten gunste van het resultaat. De Garve Voortgang Op deze locatie worden twee scholen gerealiseerd. Er zijn in 2015 voorbereidingskosten gemaakt. Berekening 1-1-2016 De berekening is op basis van de laatste inzichten geactualiseerd. De mogelijke aankoop van een perceel particulier eigendom is opgenomen in de grondexploitatie. Het geraamde eindresultaat is € 115.000 per 31 december 2017. Detmerskazerne Voortgang Bij raadsbesluit van 15 februari 2015 is ingestemd met het voorstel om deze locatie te her ontwikkelen samen met marktpartijen. Het aandeel van de gemeente Lochem in de PPS is 40% en de twee marktpartijen hebben elk 30% aandeel. De voorbereidingen voor de herontwikkeling van deze woningbouwlocatie in Eefde zijn in 2015 doorgegaan. Er is ruimte voor 80 woningen. Berekening 1-1-2016 De berekening is op basis van de laatste inzichten bijgesteld. Er wordt op de grondexploitatie een overschot geraamd van bijna € 7.000 per 31 december 2022. Kompas/Kruitbosch Voortgang In samenwerking met een ontwikkelaar wordt deze herontwikkelingslocatie in Eefde gerealiseerd. Er zijn afspraken gemaakt over de sloop, verwerving en uitgifte van de bouwkavels. De locatie van het Kruitbosch is via de gemeente aangekocht en wordt doorgeleverd aan de ontwikkelaar. Berekening Op basis van de berekening 1 januari 2016 wordt een sluitende grondexploitatie verwacht.

Nog in exploitatie te nemen complexen Toelichting per plan Eefde - Eefde Noord Een locatie die wordt gewogen als toekomstige locatie voor woningbouw in Eefde. De gemeente Lochem heeft ongeveer 6,7 hectare grond in eigendom. De rentebijschrijving in 2015 heeft plaatsgevonden. In verband met de ontwikkeling van de locatie Detmerskazerne voor woningbouw in Eefde de komende jaren zal een afweging moeten plaatsvinden wat er met deze gronden gaat gebeuren. Dit schrijft de BBV ook voor. Almen Zuid II Dit plan is in exploitatie genomen. Lochem - Diekink In de door de gemeenteraad vastgestelde notitie Structuurvisie wonen en werken 2007-2015 is de keuze gemaakt om de locatie Diekink als toekomstige uitbreidingslocatie voor een nieuw bedrijventerrein aan te wijzen. De gemeenteraad heeft op 3 december 2012 een besluit genomen over een gewijzigde startnotitie waarin nieuwe inzichten in omvang, fasering en invulling van het plan Diekink zijn verwerkt. In 2015 zijn kosten gemaakt voor het tijdelijk beheer van Rossweg 26 (de boerderij). De rentebijschrijving heeft plaatsgevonden. De komende jaren zal een afweging moeten worden gemaakt hoe om te gaan met dit complex.

95

Lochem - Oost Het complex Lochem Oost staat voor de huidige marktwaarde op de balans. In 2008 is deze grond gekocht door de gemeente voor toekomstige uitbreiding van Lochem. De gemiddelde boekwaarde is gewaardeerd tegen de prijs van landbouwgrond, te weten afgerond € 4,50 per m². Exel Clusterlocatie Ten behoeve van de clustering van FAB-locaties is in Exel een perceel bos aangekocht aan de rand van Exel. Bij eventuele woningbouwontwikkeling in kwetsbare gebieden in het buitengebied kan deze locatie als alternatief dienen. De bouwkavels worden tegen kostprijs geleverd. Bij de verdere planvorming wordt ook het leegkomende schoolgebouw betrokken. Er is in 2014 in verband met een programmawijziging in Exel ’t Veld fase 2 besloten om de inkomstenderving in het plan Exel ‘t Veld fase 2 te compenseren in dit plan. Daarvoor worden 2 of 3 bouwkavels in dit plan niet tegen kostprijs verkocht maar tegen marktwaarde. Deze kavels worden dus niet ingezet voor clustering van FAB-locaties. De voorbereidingen van dit plan gaan door. Herontwikkeling Gasfabriek Na verplaatsing van het gasontvangststation en de bodemsanering is het terrein van circa 0,8 hectare vrij voor een nieuwe invulling. Er is vanuit de markt concrete belangstelling getoond om op deze locatie een supermarkt in combinatie met een parkeerterrein te realiseren. Rekening houdend met de gemaakte kosten en de te verwachten kosten en opbrengsten om de ontwikkeling van de supermarkt en parkeerterrein mogelijk te maken, is een afwaardering/bijstelling van de boekwaarde niet aan de orde. Particuliere exploitaties De algemene beleidslijn is dat zoveel mogelijk het kostenverhaal vooraf wordt geregeld via een overeenkomst c.q. legesverordening. In 2015 zijn voor diverse plannen afspraken vastgelegd over de kosten van de voorbereiding van de ontwikkeling van toekomstige bouwlocaties in de gemeente. In 2015 heeft dit geresulteerd in een afname van de verliesvoorziening bij particuliere exploitaties. Het saldo van de verliesvoorziening was op 1 januari 2015 € 178.000 en per 31 december 2015 € 91.000. Per saldo een voordeel van € 87.000.

96

JAARREKENING

97

4. Waarderingsgrondslagen Inleiding De jaarrekening is opgemaakt met inachtneming van de voorschriften die het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten daarvoor geeft. Algemene grondslagen voor het opstellen van de jaarrekening Het boekjaar is gelijk aan het kalenderjaar. De waardering van de activa en de passiva en de bepaling van het resultaat vindt plaats op basis van historische kosten. Tenzij bij het desbetreffende balanshoofd anders is vermeld, worden de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarden. De baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Baten en winsten worden slechts genomen voor zover zij op de balansdatum zijn gerealiseerd. Verliezen en risico’s die hun oorsprong vinden voor het einde van het begrotingsjaar, worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden. Dividendopbrengsten van deelnemingen worden als bate opgenomen op het moment waarop het dividend betaalbaar wordt gesteld. Personeelslasten worden in principe toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Als gevolg van het formele verbod op het opnemen van voorzieningen c.q. schulden uit hoofde van jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume worden sommige personele lasten echter toegerekend aan de periode waarin de uitbetaling plaatsvindt; daarbij moet worden gedacht aan componenten zoals ziektekostenpremie ten behoeve van gepensioneerden, overlopende vakantiegeld- en verlofaanspraken en dergelijke. Voor arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van een jaarlijks vergelijkbaar volume wordt geen voorziening getroffen of op andere wijze een verplichting opgenomen. De referentieperiode is dezelfde als die van de meerjarenraming, te weten vier jaar. Indien er sprake is van (eenmalige) schokeffecten (reorganisaties) wordt er wel een verplichting opgenomen. Op grond van artikel 212 van de Gemeentewet heeft de raad in de “Financiële verordening gemeente Lochem” kaders gesteld voor het financiële beleid, het financiële beheer en de inrichting van de financiële administratie. Onderdeel van de verordening is de “nota waarderen, activeren en afschrijven. In de raad van 6 december 2010 is de nieuwe nota waarderen, activeren en afschrijven vastgesteld. Deze gaat in per 1 januari 2011 en heeft geen terugwerkende kracht. In deze nota is vastgelegd dat activa beneden de € 15.000 niet meer geactiveerd worden, maar ineens als exploitatielast worden genomen. De onderhanden werken met betrekking tot de grondexploitaties worden gewaardeerd overeenkomstig de cumulatieve bestedingen verminderd met de reeds ontvangen opbrengsten uit hoofde van verkopen, subsidies en bijdragen van derden. Winstneming vindt plaats bij afsluiting van het complex. Complexen worden afgesloten als tenminste 90% van de lasten en 100% van de verkopen zijn gerealiseerd. Het saldo van de rekening van baten en lasten wordt bepaald als het saldo uit de normale bedrijfsvoering en de bijzondere baten en lasten. Door de raad vastgestelde toevoegingen aan en verminderingen van reserves worden na bepaling van het resultaat van de programma’s verantwoord. Het daarna nog niet bestemde deel van het saldo van de rekening van baten en lasten wordt afzonderlijk opgenomen in de balans. De gemeenteraad neemt, al dan niet op voorstel van het college van burgemeester & wethouders, een besluit over de bestemming of dekking van het exploitatieresultaat.

98

Balans Activa Vaste activa Bij de materiële vaste activa wordt een onderscheid gemaakt tussen investeringen met uitsluitend maatschappelijk nut in de openbare ruimte en investeringen met een (beperkt) economisch nut. De vraag of de investering geheel kan worden terugverdiend is niet relevant voor de classificatie. Immateriële vaste activa De immateriële vaste activa worden gewaardeerd tegen de verkrijgings- c.q. vervaardigingsprijs verminderd met de afschrijvingen en waardeverminderingen die naar verwachting duurzaam zijn. De kosten van onderzoek en ontwikkeling worden in 5 jaar afgeschreven. De afschrijving van de geactiveerde kosten van onderzoek en ontwikkeling vangt aan bij ingebruikneming van het gerelateerde materiële vaste actief. Materiële vaste activa met economisch nut Investeringen die op enigerlei wijze kunnen leiden tot of bijdragen aan het verwerven van inkomsten zijn investeringen met economisch nut. De materiële vaste activa zijn gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Specifieke investeringsbijdragen van derden worden op de desbetreffende investering in mindering gebracht; in die gevallen wordt op het saldo afgeschreven. De investeringen worden vanaf het moment van ingebruikneming in beginsel lineair afgeschreven in de verwachte gebruiksduur. De investeringen met betrekking tot riolering worden volgens de annuïtaire methode afgeschreven. Bij de waardering wordt in voorkomende gevallen rekening gehouden met een bijzondere vermindering van de waarde, indien deze naar verwachting duurzaam is. In het begrotingsjaar heeft een dergelijke vermindering overigens niet plaatsgevonden. Dergelijke afwaarderingen worden teruggenomen als ze niet langer noodzakelijk blijken. Volledigheidshalve vermelden wij dat op investeringen die vóór 2008 gedaan extra is afgeschreven zonder economische noodzaak (ter verlichting van toekomstige lasten). Ook zijn in voorkomende gevallen reserves op dergelijke investeringen afgeboekt. Extra afschrijvingen zijn niet toegestaan. Materiële vaste activa in de openbare ruimte met uitsluitend maatschappelijk nut Tot deze activa behoren met name: wegen, straten, pleinen, parken en andere infrastructurele werken in de openbare ruimte. Deze vaste activa zijn eveneens gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Voor zover in voorkomende gevallen een snellere budgettaire dekking mogelijk is, wordt op dergelijke activa overigens (resultaatafhankelijk) extra afgeschreven. De boekwaarden moeten dus nadrukkelijk als nog te dekken investeringsrestanten worden gezien. Vanaf 2011 worden voor de “nieuwe” vaste activa de volgende afschrijvingstermijnen gehanteerd: Object Aantal jaren Gronden en terreinen 0 Accommodaties 10 – 40 Riolering 5 – 60 Wegen en kunstwerken 5 – 40 Voertuigen en tractie 7 – 15 Overige materiele activa 5 – 20 Brandweer materieel 5 – 20 Openbare verlichting en VRI 15 – 40 Diversen: Automatisering 5 Inventaris / meubilair 10 Speeltoestellen/-voorzieningen 15 Ondergrondse afvalcontainer 10 Bijdrage aan activa in eigendom van derden Variabel

Financiële vaste activa Kapitaalverstrekkingen aan gemeenschappelijke regelingen en leningen u/g zijn opgenomen tegen nominale waarde. Zo nodig is een voorziening voor verwachte oninbaarheid in mindering gebracht. Participaties in het aandelenkapitaal van NV’s en BV’s (‘kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen’ in de zin van het BBV) zijn gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs van de aandelen. Indien de waarde van de aandelen onverhoopt structureel mocht dalen tot onder de verkrijgingsprijs zal afwaardering plaatsvinden. Tot dusverre is een dergelijke afwaardering niet nodig geweest. De actuele waarden liggen ruim boven de verkrijgingsprijs. Van een deelneming is krachtens artikel 1 lid d BBV sprake als de gemeente participeert in het aandelenkapitaal van een NV of BV.

99

Bijdragen aan activa in eigendom van derden Een gemeente kan een bijdrage verstrekken aan een activum in eigendom van een derde. Het gaat dan om een investering die bijdraagt aan de publieke taak van de gemeente. Bijvoorbeeld de renovatie van een buurthuis. Deze bijdragen worden veelal verstrekt in de vorm van een Investeringsbijdrage. Bijdragen aan activa van derden zijn gewaardeerd tegen het bedrag van de verstrekte bijdragen, verminderd met afschrijvingen. De verleende bijdragen worden afgeschreven in de periode waarin het betrokken actief van de derde op basis van de door de gemeente gestelde voorwaarden moet bijdragen aan de publieke taak. Vlottende activa Voorraden De bouwgronden maken onderdeel uit van de post Voorraden en zijn onderverdeeld in: -

Niet in exploitatie genomen bouwgronden Bouwgronden in exploitatie (onderhanden werk)

De Voorraden moeten worden gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. De verkrijgingsprijs omvat de inkoopprijs en de bijkomende verwervingskosten. De vervaardigingsprijs omvat de aanschaffingskosten van de grond en de overige kosten welke rechtstreeks aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend. In de vervaardigingsprijs kunnen worden opgenomen een deel van de indirecte kosten en de rente over het tijdvak dat aan de vervaardiging van het actief kan worden toegerekend. De nog niet in exploitatie genomen bouwgronden en de als onderhanden werken opgenomen bouwgronden in exploitatie zijn gewaardeerd tegen de vervaardigingsprijs, dan wel de lagere marktwaarde. De vervaardigingsprijs omvat de kosten die rechtstreeks aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend (zoals grondaankopen en kosten van bouw- en woonrijpmaken), alsmede een redelijk te achten aandeel in de rentekosten en de administratie- en beheerskosten. Winsten uit de grondexploitatie worden slechts genomen indien en voor zover die met voldoende mate van betrouwbaarheid als gerealiseerd aangemerkt kunnen worden. Zolang daarvan geen sprake is, worden de verkregen verkoopopbrengsten ten volle op de vervaardigingskosten in mindering gebracht. Een uitgebreidere toelichting op de “Niet in exploitatie genomen bouwgronden” en de “bouwgronden in exploitatie” wordt gegeven in de paragraaf Grondbeleid/Bouwgrondexploitaties. De voorraad ‘gereed product en handelsgoederen’ bestaat uit de voorraad ‘eigen verklaringen’ bij de afdeling Publiekscontacten. Deze worden geadministreerd tegen inkoopprijs. Vorderingen De vorderingen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde. Voor verwachte oninbaarheid is een voorziening in mindering gebracht. De voorziening wordt bepaald op basis van de geschatte inningskansen. Een groot deel van de voorziening bestaat uit moeilijk inbare dwangsommen. Liquide middelen en Overlopende activa Deze activa worden tegen de nominale waarde opgenomen. Passiva Vaste Passiva Voorzieningen Voorzieningen worden gewaardeerd op het nominale bedrag van de desbetreffende verplichting c.q. het voorzienbare verlies. De pensioenverplichting ten behoeve van de wethouders is echter tegen de contante waarde van de (reeds opgebouwde) toekomstige uitkeringsverplichtingen gewaardeerd. De onderhoudsegalisatievoorziening stoelen op een meerjarenraming van het uit te voeren groot onderhoud aan (een deel van) de gemeentelijke kapitaalgoederen, waarin rekening is gehouden met de kwaliteitseisen die ter zaken geformuleerd zijn. Vaste schulden Vaste schulden worden gewaardeerd tegen de nominale waarde verminderd met gedane aflossing. De vaste schulden hebben een looptijd van één jaar of langer. Vlottende passiva De vlottende passiva worden gewaardeerd tegen de nominale waarde. Borg- en garantiestellingen Voor zover leningen door de gemeente gewaarborgd zijn, is buiten telling het totaalbedrag van de geborgde schuldrestanten per einde boekjaar opgenomen.

100

5. Balans per 31 december 2015 Bedragen x € 1.000

ACTIVA

Ultimo

Ultimo

2015

2014

Vaste activa Immateriële vaste activa

Materiële vaste activa

72.782

72.169

- Investeringen met een economisch nut ▪ overige investeringen met een economisch nut

48.537

49.401

21.646

20.983

2.600

1.785

▪ overige investeringen met een economisch nut, waarvoor ter bestrijding van de kosten een heffing kan worden geheven - Investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend een maatschappelijk nut Financiële vaste activa

4.437

12.436

- Kapitaal verstrekkingen aan: ▪ deelnemingen

341

341

859

1.003

3.129

10.977

109

115

- Leningen aan: ▪ deelnemingen - Overige langlopende leningen u/g - Bijdragen aan activa in eigendom van derden Totaal vaste activa

77.220

84.605

19.681

17.359

Vlottende activa Voorraden - Grond- en hulpstoffen: ▪ niet in exploitatie genomen bouwgronden - Onderhanden werk, waaronder gronden in exploitatie - Gereed product en handelsgoederen

6.228

7.048

13.438

10.298

15

13

Uitzettingen met een rentetypische looptijd k orter dan één jaar - Vorderingen op openbare lichamen

6.303

8.224

5.119

4.125

- Rekening-courantverhoudingen met het rijk

521

3.087

- Overige vorderingen

663

1.012

Liquide middelen

367

- Kassaldi - Banksaldi Overlopende activa Totaal vlottende activa Totaal-generaal

101

237

2

2

366

235 2.777

2.351

29.128

28.171

106.348

112.775

Bedragen x € 1.000

PASSIVA

Ultimo

Ultimo

2015

2014

Vaste passiva Eigen vermogen

55.576

58.633

- Algemene reserve

18.080

18.031

- Bestemmingsreserves:

36.045

38.544

1.452

2.058

- Resultaat na bestemming

Voorzieningen

17.272

16.097

Vaste schulden met een rentetypische looptijd van één jaar of langer

15.070

21.049

- Onderhandse leningen van: ▪ binnenlandse pensioenfondsen en verzekeringsinstellingen ▪ binnenlandse banken en overige financiële instellingen

1.680

1.800

13.390

14.714

▪ overige binnenlandse sectoren

536

- Openbare Lichamen als bedoeld in art.1a Wet fido

4.000

Totaal vaste passiva

87.919

95.780

Vlottende passiva Netto-vlottende schulden met een rente typische looptijd k orter dan één jaar - Overige Kasgeldleningen

12.531

13.183

10.000

11.000

2.531

2.183

- Banksaldi - Overige schulden

Overlopende passiva Totaal vlottende passiva Totaal-generaal Gewaarborgde geldleningen

102

5.899

3.813

18.429

16.996

106.348

112.775

593

665

6. Toelichting op de balans 6.1 Activa Vaste activa Materiële vaste activa Het verloop van de materiële vaste activa in 2015 is in onderstaand overzicht weergegeven. Bedragen x € 1.000 Boekwaarde 31-12-2015

Afwaarderingen

2.145

48.537

1

3.934

1.981

43.860

63

332

3.935

Gronden en terreinen

Bijdrage van derden

1.278

Afschrijvingen

Investeringen

49.401

Desinvesteringen

Boekwaarde 01-01-2015

Investeringen met economisch nut Woonruimten

44.622

Bedrijfsgebouwen

1.217

395

Grond-, weg- en waterbouwkundige werken Vervoermiddelen Machines, apparaten en installaties

284

32

71

245

Overige materiele vaste activa

164

29

28

166

Investeringen met economisch nut, waarvoor ter bestrijding van de k osten een heffing k an worden geheven.

20.983

2.155

607

884

21.647

Grond-, weg- en waterbouwkundige werken

20.301

2.098

518

884

20.997

682

57

90

Investeringen maatschapppelijk nut

1.785

1.003

592

492

2.600

Grond-, weg- en waterbouwkundige werken

1.752

2.272

754

698

2.572

Overige materiele vaste activa

33

Overige materiele vaste activa Totaal materiele vaste activa

72.169

649

5

4.437

3.345

28

1.376

In de cijfermatige detailverantwoording 2015 staat een specificatie van de investeringen. De belangrijkste in 2015 gedane investeringen staan in onderstaand overzicht vermeld.

Omschrijving

Beschikbaar gesteld krediet

Werkelijk besteed in 2015

Bedragen x € 1.000 Cumulatief besteeds t/m 2015

2012 Ondergrondse verzamelcont

303

57

264

2003 Planbegel.nrd.rondwg Lch

306

60

382

2010 Nieuwbouw perm Pr.Hendrik

135

61

139

2010 Nieuwbouw permanent Prop.

197

88

204

22.710

119

22.032

2015 Openb.verlicht. armaturen

173

165

165

2015 Openb.verlicht. masten

236

270

270

2014 Verv.vrijvervalriolering

1.160

455

457

2013 Traverse Eefde

1.285

602

1.128

936

705

725

1.336

955

955

2012 Nieuwbouw gemeentehuis

2014 Mechanische riolering 2013 Nieuwbouw perm. Rentray

103

72.783

Begrotingsrechtmatigheid Bij de rechtmatigheidscontrole vormt het begrotingscriterium een belangrijk toetsingscriterium. Kredietoverschrijdingen zijn in principe onrechtmatig. Volgens het toetsingskader van de commissie BBV zijn er echter situaties denkbaar waarbij de overschrijdingen binnen het door de raad uitgezette beleid en binnen het doel blijven waarvoor het krediet beschikbaar is gesteld. Uit onderstaande opstelling blijkt een aantal kredieten overschreden te zijn. De redenen van overschrijding wordt hierna toegelicht. Gesteld kan worden dat de uitgaven passen binnen het beleid en binnen het doel waarvoor het krediet beschikbaar is gesteld. Bedragen x € 1.000

Krediet

Begrotingsafwijking

Verklaring

Conclusie

Begroot Realisatie Verschil 2003 Planbegeleiding Nrd. rondweg Lochem

374

445

2015 Openbare verlichting masten

236

270

-71 In april 2106 wordt een voorstel aan de raad voorgelegd: aanleg rondweg Lochem. Dekking van het tekort - voorbereidingskosten vanuit de gemeente- wordt in het voorstel meegenomen en moet gevonden worden vanuit de bestemmingsreserve rondweg Lochem en bijdrage provincie Gelderland in onze voorbereidingskosten. -33 Vervanging openbare verlichting masten, jaarschijf 2015, gerealiseerd grotendeels conform het beleidsplan openbare verlichting. In 2015 zijn grote vervangingsprojecten uitgevoerd. Daarnaast zijn op diverse locaties kleinere projecten uitgevoerd. De overschrijding van het krediet is het gevolg van dat er meer openbare verlichtingsmasten vervangen moesten worden, dan dat er in eerste instantie was geïnventariseerd.

Past binnen beleid en doel

Past binnen beleid en doel

Financiële vaste activa Het verloop van de financiële vaste activa in het jaar 2015 wordt in onderstaand overzicht weergegeven: Bedragen x € 1.000

341 859 3.129 109 4.437

143 7.896 7 8.046

48 48

Kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen De samenstelling van deze post is: Bedragen x € 1.000

Boekwaarde 01-01-2015 NV Bank Nederlandse Gemeenten Stadsbank oost Nederland Vitens Edon/Berkelmilieu Aandelen Alliander Totaal

Boekwaarde 31-12-2015 150 53 5 59 73 341

NV Bank Nederlandse Gemeenten Het gemeentelijk aandelenkapitaal bedraagt: 60.138 aandelen nominaal groot € 2,50; geheel volgestort.

104

Boekwaarde 31 december 2015

Afwaarderingen

Bijdrage van derden

Afschrijvingen/ Aflossingen

341 1.003 10.977 115 12.436

Desinvesteringern

Investeringen

Boekwaarde 1 januari 2015

Kapitaalverstrekkingen aan Deelnemingen Leningen aan deelnemingen Overige langlopende leningen u/g Bijdrage aan activa in eigendom van derden Totaal

150 53 5 59 73 341

Stadsbank Oost Nederland De gemeente neemt deel in het aandelenkapitaal, omdat deze bankinstelling diensten verleent aan ingezetenen die schuldhulpverlening nodig hebben of andere ondersteuning om uit financiële nood te kunnen geraken. Per inwoner heeft de gemeente een bedrag van € 1,59 gestort. Vitens De aandelen zijn in de balans opgenomen voor de verkrijgingsprijs van € 5.121. Op 1 januari 2015 bestaat het gemeentelijk aandelenkapitaal uit 32.045 aandelen van nominaal groot € 1,00. Berkelmilieu De gemeente neemt deel in het aandelenkapitaal van Berkelmilieu om samen met de andere aandeelhouders (alleen gemeenten) invloed te hebben op de bedrijfsvoering en de kosten van dienstverlening. Het gemeentelijk aandelenkapitaal bestaat uit 131 aandelen van nominaal groot € 453,78. Alleen bij een rendementspercentage van 30 of meer keert Berkelmilieu dividend uit. N.V. Alliander De aandelen zijn in de balans opgenomen voor de verkrijgingsprijs van € 72.856. Op 1 januari 2015 bestaat het gemeentelijk aandelenkapitaal uit 522.244 aandelen van nominaal groot € 5,00. Leningen aan deelnemingen Dit betreft een lening aan Vitens. Deze is in 2006 ontstaan door omzetting van aandelen in een lening. De lening heeft een looptijd van 15 jaar en wordt lineair afgelost. De rente en aflossing worden ieder jaar op 1 juli voldaan. De rente is het gemiddeld rentepercentage over 10-jaars Nederlandse staatsleningen over de afgelopen 5 kalenderjaren vermeerderd met 100 basispunten. Voor het jaar 2015 bedraagt de rente 2,97%. Overige langlopende leningen u/g Bedragen x € 1.000

Boekwaarde 01-01-2015 NUON / Vattenfall Renteloze lening St. Gorsselse zwembaden Kapitaalfonds VAMIJ c.v. Lening SCC 't Trefpunt Lening financiering woonwagen SVN Startersfonds Lening Ijsselstede Invest. Lening Gorssel Zwemb zonnecollectoren Totaal

7.905 20 531 128 2 2.310 80 10.977

Verstrekkingen 2015

Aflossing 2015

Boekwaarde 31-12-2015

7.905 3 -15 2 33 15 48

7.896

17 531 143 2.343 80 15 3.129

-

In 2009 is door verkoop van de aandelen van Nuon een langlopende vordering opgenomen van € 19.202.312. Dit zijn de tranches die nog uitbetaald dienen te worden door Vattenfall. In 2011 is € 5.647.739 betaald door Vattenfall en in 2013 € 5.647.739. De laatste tranche is uitbetaald in juli 2015.

-

In 2008 is een renteloze lening verstrekt van € 30.000 aan de Stichting Gorsselse zwembaden. De stichting lost vanaf 2012 af in 9 jaarlijkse termijnen van € 3.333.

-

Er is in 2014 een lening verstrekt aan IJsselstede Invest B.V. voor het voorfinancieren van het woonrijpmaken van het bouwplan van Berkum. Ten behoeve van de afdekking van de risico’s is een hypotheek gevestigd. Op het moment dat een kavel verkocht wordt, gaan ze afbetalen.

-

In 2015 is een lening van € 15.000 verstrekt aan St. Gorsselse Zwembaden voor zonnecollectoren.

105

De storting in het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting (SVN) kan als volgt toegelicht worden: Bedragen x € 1.000

Saldo 1 januari 2015 Bij: Rentevergoeding 2015 verstrekte startersleningen

2.310 43 2.353

Af: Beheervergoeding 2015 Saldo 31 december 2015

10 2.343

Toelichting Startersleningen Schuldrestant verstrekte startersleningen per 1 januari 2015 Bij: Verstrekte leningen startersfonds Af: Aflossingen Schuldrestant verstrekte startersleningen per 31 december 2015

2.301 448 225 2.524

Het schuldrestant van de verstrekte startersleningen per 31 december 2015 bedraagt volgens het vorenstaande overzicht € 2.54.000 en is als volgt gefinancierd:  Ministerie van VROM € 565.000  Gemeente Lochem € 1.959.000 De financiering van de gemeentegelden is gewijzigd. De hierna vermelde ontvangen leningen zijn op verzoek van de geldgevers in 2015 volledig terugbetaald.  Renteloze lening “Viverion” € 500.000  Renteloze lening “IJsseldal Wonen” (voorheen De Groene Waarden) € 36.000 Op 31 december 2015 heeft de gemeente bij het SVN nog een tegoed van € 383.000 (€ 2.343.000 minus € 1.959.000). In 2015 zijn 14 startersleningen verstrekt voor een totaalbedrag van € 448.000 (vorig boekjaarjaar € 407.000). Na de mutaties van 2015 komt het aantal lopende leningen uit op 77 (69 in 2014). Bijdrage aan activa van derden Bedragen x € 1.000

Boekwaarde 01-01-2015 2010 VRI N346-Kwinkweerd-Aalsvoort Voorziening sportacc. Eigendom derden Totaal

Investering 2015 20 95 115

106

Afschrijving 2015

Boekwaarde 31-12-2015 2 5 7

18 90 109

Vlottende activa Voorraden De in de balans opgenomen voorraden zijn uitgesplitst naar de volgende categorieën: Bedragen x € 1.000

Balanswaarde Balanswaarde 01-01-2015 31-12-2015 Grond- en hulpstoffen: - niet in exploitatie genomen bouwgronden Onderhanden werk, waaronder gronden in exploitatie Gereed product en handelsgoederen Totaal

7.048

6.228

10.298 13

13.438 15

17.359

19.681

Niet in exploitatie genomen bouwgronden Van de niet in exploitatie genomen bouwgronden kan het volgende overzicht worden gegeven: Bedragen x € 1.000

Verwevingsprijs per m²

aantal m²

Boekwaarde 31-12-2015

Naar gronden in exploitatie

Naar MVA

Ten laste (+) / gunste (-) van het resultaat

Inkomsten

Investeringen

Boekwaarde 01-01-2015

Gronden in voorraad:

Eefde - Eefde Noord Almen - Almen Zuid II-a Lochem - Diekink Lochem - Lochem Oost Lochem- Herontwikkeling Gasfabriek Exel - Clusterlocatie Exel Totaal

260

11

-

-

-

-

271

67.383 €

4,02

-

-

-

-

939

-

- €

4.121

80

-

-

-

-

4.201

102.199 €

41,10

197

0

-2

-

-

-

200

43.920 €

4,55

1.365

3

-

-

-

-

1.368

166

23

-

-

-

-

188

7.048

117

-2

0

0

939

107

939

6.228

-

6.953 € 196,80 15.290 €

12,33

Bouwgronden in exploitatie Van de bouwgronden in exploitatie kan van het verloop in 2015 het volgende overzicht worden weergegeven: Bedragen x € 1.000

Boekwaarde 31-12-2015

Nog te ontvangen

Ten laste (+) / gunste (-) van het resultaat

Inkomsten

Investeringen

Van gronden in voorraad

Boekwaarde 01-01-2015

complex Aalsvoort West

1.756

-

99

-

-

-

1.856

Stijgoord

2.341

-

152

-

-

-

2.492

28

-

3.214

910

-

-

2.332

4.124

-

3.465

910

-

-

6.680

32

-

2

-

-

-

34

-95

-

13

-

-

-

-82

Barchem - Zuid

1.172

-

39

-

-

-

1.211

Harfsen West

2.294

-

515

0

-

-

2.810

487

939

168

232

-

-

1.363

TKF subtotaal

Exel II, fase 2 Lochem - Van Disselweg

Almen-Zuid Etalage naar de Toekomst

6.905

-

152

1.403

-

-

5.654

Lochem - Manege

66

-

45

209

-98

-

-

De Garve

92

-

28

-

-

-

120

Dethmerskazerne

-

-9

49

-

-

40

Kompas/Kruitbosch

-

-

534

-3

-

537

subtotaal

10.954

930

1.546

1.842

-98

-

11.687

Totaal actieve bouwgrondexploitaties

15.078

930

5.012

2.752

-98

-

18.367

49

9

38

-100

10

28

159

15.128

939

5.050

2.651

-88

28

18.526

Totaal particuliere exploitaties

TOTAAL

108

Bedragen x € 1.000 Verwacht eindsaldo obv ramingen 1-1-2016

Nog te ontvangen opbrengsten

Nog te maken kosten

Balanswaarde 31-12-2015

Balanswaarde 01-01-2015

Voorziening verlieslatend complex 31-12-2015

Mutatie voorziening verlies-latend complex ten laste (+)/ gunste (-) van het resultaat

Voorziening verlieslatend complex 01-01-2015

Boekwaarde 31-12-2015

complex Aalsvoort West

1.856

-

-

-

1.756

1.856

737

7.364 overschot

4.772

Stijgoord

2.492

-

-

-

2.341

2.492

1.682

4.477 overschot

302

TKF

2.332

-

-

-

28

2.332

834

subtotaal

6.680

-

-

-

4.124

6.680

3.253

34

-

-

-

32

34

192

233 overschot

7

1.180 overschot

1.192

Exel II, fase 2 Lochem - Van Disselweg

3.593 overschot 15.434

-82

-

-

-

-95

-82

71

Barchem - Zuid

1.211

428

53

482

744

729

262

Harfsen West

2.810

-

-

-

2.294

2.810

910

5.731 overschot

Almen-Zuid

1.363

35

-35

-

452

1.363

676

2.042 overschot

Etalage naar de Toekomst

5.654

4.367

235

4.602

2.538

1.052

741

1.794 tekort

Lochem - Manege De Garve Dethmerskazerne

991 tekort

428 5.502

0 2.011 2 -0

-

-

-

-

66

-

-

120

-

-

-

92

120

208

444 overschot

115

40

-

-

-

-

40

3.273

3.346 overschot

33

537

-

-

-

-

537

-

537 overschot

0

subtotaal

11.687

4.831

253

5.084

6.123

6.603

6.334

16.296

3.360

Totaal actieve bouwgrondexploitaties

18.367

4.831

253

5.084

10.247

13.283

9.586

31.731

8.862

159

178

-87

91

49

159

18.526

5.009

166

5.175

10.297

13.442

Kompas/Kruitbosch

Totaal particuliere exploitaties

TOTAAL

Voor een nadere toelichting op de grondexploitatie wordt verwezen naar de “paragraaf grondbeleid”

Gereed product Dit betreft de voorraad eigen verklaringen.

109

8.862

Uitzettingen korter dan één jaar In onderstaand overzicht wordt een specificatie gegeven van de in de balans opgenomen uitzettingen met een looptijd van één jaar en korter. Bedragen x € 1.000 Balanswaarde Balanswaarde 01-01-2015 31-12-2015 Vorderingen op openbare lichamen 4.125 5.119 Rekening-courantverhoudingen met het rijk 3.087 521 Overige vorderingen 1.012 663 - algemeen* 682 416 - belastingen* 331 247 Totaal 8.224 6.303 * Op 31 december bevat de voorziening oninbaar voor de algemene vorderingen € 91.000 en de voorziening oninbaar voor de belastingvorderingen € 161.000.

Vorderingen op openbare lichamen In de vorderingen op openbare lichamen zit begrepen de vordering op de Belastingdienst van de bijdrage 2015 uit het BTW-compensatiefonds groot € 4.635.000 Dit bedrag wordt overeenkomstig de gemaakte afspraken tussen rijk en gemeenten op 1 juli 2015 op onze bankrekening gestort. Overige vorderingen Algemeen: Het saldo van de algemene debiteuren is op 31 december 2015 € 506.000, hiervan staat op 1 maart 2016 nog € 158.000 open. Belastingen: Het saldo van de belastingdebiteuren is op 31 december 2015 € 408.000, hiervan staat op 16 maart 2016 nog € 374.000 open. Overlopende activa De post overlopende activa bestaat uit de volgende onderdelen. Bedragen x € 1.000

Vooruitbetaalde bedragen Nog te ontvangen bedragen * algemeen* * Overheidslichamen Totaal

Balanswaarde Balanswaarde 01-01-2015 31-12-2015 664 437 1.687 2.340 1.534 1.529 153 811 2.351 2.777

* Op 31 december is het saldo van de voorziening particulier exploitaties € 91.000.

Onderstaand zijn de nog te ontvangen bedragen overheidslichamen gespecificeerd. omschrijving Subsidie ROVG 2014 Subs. Prov Gld GPL 2012 Bijdrage ivm detach H. Rietman Rural Allians claim 7 Subsidie ROVG 2015 Subs. afrek mob 13 reconstr Bathmenseweg Prov.Gld. Subs.dorpshuis Harfsen Gem.Apeld. Subsidie JOGG Prov.Gld. Subs.burgers voor burgers Prov.Gld. Subs. Dorpshuis Epse Brecon Beacons claim 8 rural allians Gem Zutphen inhuur Rietman Subs isolatie maatr.woningen 13/14 Subs isolatie maatr.woningen 13/14 Prov. Gld mobil 2013 traverse Eefde Prov. Gld bus kommaatr traverse Eefde Min. Van SZW Vangnetregeling RC GBT (Gemeentelijk Belastingkantoor Twente) Totaal

Saldo 1-1-2015

af 2015 22 1 60 70

153

110

bij 2015

Bedragen x € 1.000 Saldo 31-12-2015

22 1 60 70

153

11 19 40 31 20 20 37 27 60 7 20 50 462 7 811

11 19 40 31 20 20 37 27 60 7 20 50 462 7 811

Passiva Vaste passiva Eigen vermogen Het in de balans opgenomen eigen vermogen bestaat uit de volgende posten: Bedragen x € 1.000

Algemene reserve Bestemmingsreserves Totaal reserves Resultaat na bestemming Totaal

Boekwaarde 01-01-2015 18.031 38.544 56.575

Dotatie ten Onttrekking ten Resultaat laste van gunste van Boekwaarde 2014 exploitatie exploitatie 31-12-2015 2.058 435 2.444 18.080 1.534 4.033 36.045 2.058 1.969 6.477 54.125

2.058 58.633

-2.058

1.452 3.421

6.477

1.452 55.576

Algemene toelichting reserves en voorzieningen Conform artikel 12 van de Financiële verordening van de gemeente Lochem wordt het college opgedragen periodiek een (bijgestelde) nota reserves en voorzieningen aan te bieden met de bedoeling de raad in de gelegenheid te stellen zijn kaderstellende rol te kunnen uitvoeren. Door de vaststelling van de nota reserves en voorzieningen op 7 juli 2014 is aan de gestelde opdracht invulling gegeven. Reserves De wettelijke voorschriften rondom de reserves Het BBV maakt in artikel 43 onderscheid in de volgende reserves: a. de algemene reserve; b. bestemmingsreserves die dienen om ongewenste schommelingen op te vangen in de tarieven die aan derden in rekening worden gebracht, maar die niet specifiek besteed hoeven te worden (de zogenaamde “egalisatie” reserves); c. overige bestemmingsreserves (reserves waaraan een bestemming is gegeven). Voor de reserves (artikel 54 van het BBV) geldt dat er in de toelichting op de balans de aard en de reden van elke reserve en de toevoegingen en onttrekkingen daaraan worden toegelicht. In een overzicht wordt per reserve het verloop gedurende het jaar 2015 weergegeven.

111

Toelichting reserves bedragen x € 1.000

Omschrijving 1

2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

Algemene reserve Bestemmingsreserve Res.Verv.ondergr.verz.containe Reserve afvalstoffenheffing Reserve rondweg Lochem Reserve BTW-compensatiefonds Reserve boekwinst Vitens Reserve riolering Reserve Wonen Res. Nationaal uitvoeringsplan Reserve Bovenwijks Laren III Reserve Sloopfonds Reserve Sociaal domein Reserve kapitaallasten

Boekwaarde

Toevoeging

Onttrekking

Boekwaarde

01-01-2015 18.031

2015 2.494

2015 2.444

31-12-2015 18.080

38.544 113 910 2.166 57 430 218 452 246 184 35

1.534 29

4.033

36.045 142 716 2.095

33.734

2 18 26

100 1.359

194 70 59 233 54 246 17

3.159

215 218 423 166 35 100 31.933

1 Algemene reserve Aan de algemene reserve is in 2015 in totaliteit een bedrag gedoteerd van € 2.493.732 De grootste doteringen zijn: Positieve saldo jaarrekening 2014 € 2.058.440 Breedband buitengebied € 90.000 De algemene reserve is aangewend voor een totaalbedrag van € 2.444.412 De grootste aanwendingen zijn: Dienstverlening € 201.145 Pilot Laren fase 2 € 276.580 Extra wegenonderhoud 2015 € 206.000 Programma huisvesting € 240.425 Dorpshuis Epse € 133.000 Brug Burg. Leenstraat € 124.026 Ver. Stadshuus Markt 3 € 106.117 2 Vervanging ondergrondse verzamelcontainers Deze reserve is in 2011 ingesteld voor de kosten van vervanging van ondergrondse verzamelcontainers. Conform begroting is er in 2015 € 28.570 aan deze reserve gedoteerd. 3 Afvalstoffenheffing De gelden zijn voornamelijk afkomstig uit oude afrekeningen van de Regio Stedendriehoek, als gevolg van de overdracht van de afvalinzameling naar Berkel Milieu, en de dividenduitkeringen van Berkel Milieu. De reserve dient ter dekking van de kosten voor nieuwe ontwikkelingen op het gebied van de afvalinzameling. In totaal is er € 194.000 aan deze reserve onttrokken voor de verlaging van de afvalstoffenheffing. 4 Rondweg Lochem Deze reserve is in 2001 ingesteld met als doel een bijdrage aan de provincie te verstrekken voor de aanleg van de noordoostelijke rondweg langs de kern Lochem. In 2015 is er € 70.235 aan deze reserve onttrokken. 5 BTW compensatiefonds Op 1 januari 2003 is het BTW-compensatiefonds van kracht geworden. Door de invoering van dit fonds is de algemene uitkering uit het gemeentefonds structureel verlaagd. Deze verlaging had tot gevolg dat voor een klein deel van de kapitaallasten, namelijk de BTW-component in investeringen, geen dekking meer aanwezig was. Om de gemeenten in staat te stellen om het niet gedekte deel van de kapitaallasten op te vangen is in het jaar 2003 niet gekort op de algemene uitkering. Deze eenmalige bijdrage van het rijk is in deze reserve gestort. Ter dekking van de BTW-component in de kapitaallasten van investeringen van voor 1 januari 2003 wordt jaarlijks aan deze reserve onttrokken. In 2015 is er conform begroting € 58.900 aan de reserve onttrokken. Deze reserve wordt per 31 december 2015 opgeheven.

112

6 Boekwinst Vitens De aandelen van Vitens zijn omgezet in een lineaire lening met een looptijd van 15 jaar. Om de verlaagde dividenduitkering budgettair te kunnen opvangen is de volledige boekwinst gestort in een aparte bestemmingsreserve. Met als doel om deze in tien jaar te laten vrijvallen ten gunste van de resultatenrekening, deze reserve loopt in 2016 af. In 2015 is € 233.090 aan deze reserve onttrokken. 7 Riolering Bij de vaststelling van de jaarrekening 2009 is besloten om een deel, ter grootte van € 480.500, van het positieve resultaat product “riolering binnen GRP” toe te voegen aan een nieuw te vormen bestemmingsreserve riolering. Dit betreft een egalisatie reserve om ongewenste schommelingen in de tarieven op te vangen. In de Bestuursrapportage per 31 augustus 2010 is besloten om de toename van de rioolopbrengst ten opzichte van de begroting ten bedrage van € 271.000 toe te voegen aan deze reserve. In 2015 is deze reserve niet aangewend. 8 Wonen In de raadsvergadering van 27 juni 2011 is besloten om deze reserve in te stellen. In deze reserve zijn de nog niet bestede middelen gestort van twee subsidieregelingen in het kader van woningbouwafspraken, te weten het Besluit locatie gebonden subsidies (BLS) en Stimuleringsbijdrage Goedkope Woningbouw (SGW). De reserve dient voor de bevordering van volkshuisvestingsdoelstellingen. Deze gelden zijn gelabeld via deze bestemmingsreserve vanwege de van kracht zijnde subsidieregeling en het daarmee samenhangende oorspronkelijke doel en bestedingsverplichting aan volkshuisvestingsdoelstellingen. In 2015 is er € 25.500 aan deze reserve onttrokken voor het meerjaren project opplussen woningen. 9 Nationaal Uitvoeringsprogramma In de Burap 2011 is besloten om de reserve “Nationaal Uitvoeringsprogramma” te vormen. Het rijk voegt over 2011 tot en met 2014 middelen toe aan het gemeentefonds voor het “Nationaal Uitvoeringsprogramma dienstverlening en eoverheid (NUP), voor Lochem in totaal € 240.000. Het NUP is een prioriteitenprogramma tussen gemeenten, provincies, waterschappen en het rijk. Het is een lijst van negentien NUP-bouwstenen en zes voorbeeldprojecten. Deze voorzieningen vormen gezamenlijk de basisinfrastructuur voor de realisatie van de e-overheid en zijn gekozen omdat zij de minimaal noodzakelijke randvoorwaarden zijn voor een goed elektronisch verkeer tussen overheid, burgers en bedrijven. De ontvangen rijksmiddelen zijn in 2015 aan het rijk terugbetaald worden. De achterliggende gedachte hierbij is dat door de invoering van het NUP de gemeenten doelmatiger kunnen werken en dus besparen op de uitgaven. De verwachting is dat de beschikbaar gestelde middelen niet nodig zijn en daarmee dient deze reserve als dekking voor de terugbetaling aan het rijk. 10 Bovenwijks Laren III Bij de vaststelling van de gemeentelijke jaarstukken 2011 is besloten tot instelling van deze reserve ter dekking van bovenwijkse voorzieningen in Laren. In 2015 is er € 17.245 aan deze reserve onttrekken voor bijdrage mediaboom Laren. 11 Sloopfonds In de raadsvergadering van 14 maart 2011 is besloten om deze reserve in te stellen. Het sloopfonds is er voor het slopen van landschap ontsierende gebouwen zonder dat er bebouwing voor terugkomt. In 2015 hebben geen mutaties plaatsgevonden. 12 Sociaal Domein Deze reserve is ingesteld bij de behandeling van de Bestuursrapportage 2015. In 2015 zijn er minder aanvragen zorgkosten ontvangen. Een deel van de aanvragen wordt nu begin 2016 verwacht. Hiervoor is in 2015 € 100.000 gestort in deze reserve. 13 Reserve kapitaallasten In deze reserve komen de bijdragen van de algemene of bestemmingsreserves ten behoeve van (gedeeltelijke) dekking van investeringen. Deze reserve dient ter dekking van de toekomstige kapitaallasten op basis van eerder genomen raadsbesluiten, en is daarmee beklemd. In 2015 is de reserve verhoogd met € 1.359.800 inflatiecorrectie. In totaliteit is € 3.159.280 aan de reserve onttrokken.

113

Voorzieningen Bedragen x € 1.000

Omschrijving

1 2 3 4 5 6 7

Voorzieningen Vz gr onderh Vedel geb.(pilot) Voorz. vervanging Riolering Voorz. onderh. gemeentel.accom Voormalig bestuurders (herindeling) Voorz.wachtgeld bestuurders Voorz.gepens. bestuurders Voorziening legaat J.A. Vuller

Boekwaarde

Toevoeging

Onttrekking

Boekwaarde

01-01-2015 16.097

2015 2.353 14 1.610 625 39 2 63

2015 1.177

31-12-2015 17.272 14 12.901 3.125 5 596 630 2

11.290 3.185 6 989 626 2

684 39 395 59

Hierna een toelichting op de aanwezige voorzieningen 1 Groot onderhoud Vedel geb.(pilot) Er is in 2015 een overeenkomst gesloten met een aannemer in het kader van de pilot functiegericht wegbeheer. Zij gaan de wegen in het Vedelgebied beheren en onderhouden. In de overeenkomst is opgenomen dat de gemeente Lochem jaarlijks een bedrag moet reserveren voor groot onderhoud, daarvoor is deze voorziening gevormd. In 2015 is er € 13.959 aan de voorziening gedoteerd. 2 Vervanging riolering In het voorjaar van 2012 is het GRP 2012-2016 vastgesteld door de Raad. In 2007 is een stellige uitspraak uitgevaardigd door de commissie BBV in het kader van het vormen van een voorziening voor onderhoud resp. vervanging van riolering. Belangrijk hierbij is dat er een actueel GRP is, welke gerelateerd kan worden aan de voorziening. De voorziening wordt volledig ingezet voor toekomstige vervangingsinvesteringen. De kosten voor groot onderhoud met betrekking tot riolering worden binnen de reguliere exploitatie opgevangen. In 2015 is in totaal € 1.610.000 gedoteerd aan de voorziening. 3 Onderhoud gemeentelijke accommodaties Deze voorziening is in 2009 ingesteld. De volledige reserve onderhoud gemeentelijke accommodaties is overgegaan naar deze voorziening. 4 Voormalig bestuurders herindeling Deze voorziening is ingesteld bij de behandeling van de begroting 2005 met het doel de kosten te dekken van de bestuurders die als gevolg van de herindeling niet meer als bestuurder in de nieuwe gemeente Lochem zijn teruggekeerd. In 2015 is € 38.844 onttrokken aan de voorziening en er is een bedrag van € 38.503 gedoteerd. 5 Wachtgeld bestuurders Deze voorziening is in 2010 gevormd voor de wachtgeldverplichtingen van gewezen bestuurders. In 2015 is € 395.070 onttrokken aan de voorziening. 6 Gepensioneerde bestuurders Voor gepensioneerde bestuurders is in 2010 een voorziening getroffen. Op basis van actuariële berekeningen is in 2015 aan de voorziening een bedrag van € 63.340 gedoteerd. Aan pensioenen is € 59.228 besteed. 7 Voorziening legaat Vuller De voormalige gemeente Gorssel heeft een legaat ontvangen waarvan de baten ten gunste moeten komen aan het primair onderwijs in de voormalige gemeente Gorssel.

114

Vaste schulden met een looptijd langer dan één jaar De onderverdeling van de in de balans opgenomen langlopende schulden en het verloop is als volgt: Bedragen x € 1.000

Saldo 01-01-2015 Opgenomen Aflossing Onderhandse leningen: Binnenlandse pensioenfondsen en verzekeringsinstellingen Binnenlandse banken en overige financiele instellingen Overige Binnenlandse sectoren Openbare Lichamen als bedoeld in art.1a Wet fido Totaal

Saldo 31-12-2015

1.800 14.714 536 4.000

120 1.324 536 4.000

1.680 13.390

21.049

5.979

15.070

Voor de opgenomen vaste geldleningen is in het huidige boekjaar € 696.000 aan rente verantwoord. De leningen hebben op 1 januari 2015 een gemiddeld gewogen rente van 4,23 %. Vlottende passiva Onder de vlottende passiva zijn opgenomen: Bedragen x € 1.000

Schulden < 1 jaar - Kasgeldleningen - Banksaldi - Overige schulden

Saldo Saldo 01-01-2015 31-12-2015 13.183 12.531 11.000 10.000

Overlopende passiva - Vooruitontvangen bedragen: * Algemeen * Overheidslichamen Nog te betalen bedragen Totaal

2.183

2.531

3.813

5.899

124 1.316 2.373 16.996

2 1.054 4.843 18.429

Onderstaand zijn de vooruit ontvangen middelen overheidslichamen gespecificeerd. Bedragen x € 1.000

Omschrijving

Boekwaarde

Toevoegingen

01-01-15

2015

Subsidie dorpsaccomodatie epse Subs ISV3 prov gld.

80 468

Biobased industry Prov gld opplussen woningen VS subs prov gld woningisolatie 13 Vs regio std3hoek VS regio traverse eefde 2012-2015 VS prov gld mobil 2013 traverse Eefde Vs prov gld bus kommaatr traverse Eefde afrek declaratiedeel BBZ VS subs Prov Gld Vitaal GLD Bijdr fietsenruggegraat ST3hoek Fitpad de Elze uitvoering in 2016 VS(80%) bodemsan possenweg Aanleg Haven TKF subs prov gld Prov gld subs noorderbleek afrek declaratiedeel BBZ Prov gld subs wonen met

18 18 42 68 270 117 136 56 35 9

Totaalbedragen

Onttrekkingen Boekwaarde 2015

31-12-15 80 7 18

462

4

13

42 24

43

235

35

117 136 56 38

4 5

10 240 66 67 46 30 1.316

115

461

4 10 240 66 67 46 30

724

1.054

6.3 Niet uit de balans blijkende verplichtingen Langlopende contracten Voor de schoonmaak is een contract afgesloten dat nog 2 jaar door loopt. De kosten zijn ongeveer € 96.500 per jaar. Voor de verwijdering van huishoudelijk afval is een contract afgesloten met Berkelmilieu. Voor 2016 bedragen de kosten circa € 2.253.000 De gemeente Lochem neemt deel in de gemeenschappelijke regeling “Veiligheidsregio Noord en Oost-Gelderland”. Het is een doorlopende overeenkomst en de gemeentelijke bijdrage wordt jaarlijks vastgesteld. Voor 2016 bedraagt de vergoeding € 1.574.000 Daar zit ook de bijdrage in voor de brandweer. De gemeente Lochem neemt deel in de gemeenschappelijke regeling GGD Gelre-IJssel. Het is een doorlopende overeenkomst en de gemeentelijke bijdrage wordt jaarlijks bepaald op basis van het aantal inwoners. Voor 2016 bedraagt de vergoeding € 456.000 Voor het leerlingenvervoer is per 1 augustus 2014 een contract aangegaan voor 2 jaar met een optie voor nog eens 2 jaar. Door de invoering van basismobiliteit wordt gebruik gemaakt van 1 optiejaar en loopt het contract per 31 juli 2017 af. De kosten per schooljaar bedragen circa € 582.000. Voor de levering van elektriciteit en gas is op 1 januari 2013 een overeenkomst aangegaan met Eneco voor elektra en met Greenchoice voor gas . Deze contracten lopen tot en met 2017. De kosten per jaar zijn afhankelijk van het verbruik. Op basis van een globale schatting bedraagt het jaarbedrag € 400.000. Voor de meetdiensten van de elektriciteit is een contract afgesloten voor de periode 2015 tot 2025. De kosten hiervoor bedragen circa € 26.000 per jaar. Voor automatiseringsdoeleinden zijn contracten afgesloten, die jaarlijks opgezegd kunnen worden. Ook is er een contract afgesloten met een looptijd van 3 jaar. Deze loopt tot 1 augustus 2018. De kosten hiervoor bedragen € 12.000 per jaar. Voor telefonie lopen twee contracten. Eén met een looptijd van 4 jaar voor een bedrag van € 8.000 per jaar en één met een looptijd van 1 jaar voor een bedrag van € 102.000 per jaar. Voor de catering is een contract afgesloten in 2013, deze loopt tot en met 2016. De kosten hiervoor bedragen circa € 58.000 per jaar. Voor de printers/copiers is een contract afgesloten van 4 jaar, dat loopt tot december 2016. Hiervan zijn de kosten circa € 50.000 per jaar. De opstalverzekering is aanbesteed. Dit contract gaat in vanaf 2014 en is voor drie jaar vastgezet. De premie zal circa € 105.000 per jaar bedragen. Het abonnementenbeheer is in 2014 aanbesteed en loopt vanaf 1 januari 2015 voor 4 jaar. Jaarlijkse kosten bedragen circa € 70.000. In 2014 is een contract aangegaan voor burgerzaken modules met een looptijd van 4 jaar. De jaarlijkse kosten bedragen circa € 195.000. Voor functiegericht wegbeheer/onderhoud van het Vedelgebied is een contract afgesloten tot en met 2017. De jaarlijkse kosten bedragen € 44.000. Achtervangpositie Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) Corporaties, deelnemers van het WSW, zijn voor investeringen in bestaande en nieuwe te bouwen woningen en maatschappelijk vastgoed aangewezen op de onderhandse kapitaalmarkt. Om ervoor te zorgen dat de deelnemers deze leningen tegen relatief gunstige condities kunnen aantrekken, heeft het WSW met medewerking van landelijke en lokale overheden een zekerheidsstructuur voor corporaties ontwikkeld. Belangrijke kenmerken van deze zekerheidsstructuur zijn: deelnemers lenen tegen gunstige voorwaarden en aantrekkelijke tarieven 100 procent zekerheid voor de financiers en solvabiliteitsvrij de zekerheidsstellers stellen deelnemers in staat tot maatschappelijk en volkshuisvestelijk investeren. De tertiaire zekerheid van het WSW wordt gevormd door de achtervangpositie van Rijk en gemeenten. Het Rijk heeft een ongelimiteerde achtervangpositie ingenomen. Gemeenten maken elk afzonderlijk een afweging hoe zij de achtervang regelen. Zonder achtervang is borging van leningen niet mogelijk. Het risico dat gemeenten lopen door het

116

aangaan van een achtervangpositie is theoretisch en bestaat uit het verstrekken van een relatief geringe en tijdelijke renteloze lening. Gemeenten dragen bij aan de volkshuisvesting door het maken van prestatieafspraken met de binnen haar grenzen werkzame woningcorporaties. Een onderdeel van deze prestatieafspraken is de achtervangpositie die de gemeente inneemt. Door het aangaan van achtervang werkt de gemeente mee aan de financierbaarheid van de sociale volkshuisvesting. Door het dalen van de financieringslast van de corporatie blijft meer ruimte over voor de noodzakelijke investeringen in sociale volkshuisvesting of maatschappelijk vastgoed. Het schuldrestant per 31 december 2015 van de door het WSW gewaarborgde leningen bedraagt € 57.613. Gewaarborgde geldleningen De gemeente Lochem heeft ultimo 2015 voor een bedrag van € 593.045 aan borgstellingen uitstaan. De borgstellingen zijn voornamelijk verleend aan verenigingen en stichtingen binnen de gemeente Lochem. Onderstaand is een specificatie weergeven van de borgstellingen. Bedragen in €

Naam Geldnemer: St. sportbevordering Epse

Oorsrponkelijk bedrag:

Percentage waarvoor borg is verleend

Restantbedrag 31-12-2015

130.000

100%

Sportvereniging Epse

14.000

100%

1.966

1.966

St. bevordering schietsport Eefde

50.000

100%

10.808

10.808

St. Graafschap bibliotheken

40.000

100%

3.322

3.322

Semper Fidelis, Gorssel

80.000

100%

36.805

36.805

Vitens N.V.

117.443

Aandeel gemeente 117.443

189.200.000

3%

9.606.528

253.537

Vereniging Dorpshuis 't Onderschoer

310.864

100%

108.802

108.802

Soprtclub Eefde

175.000

100%

60.362

60.362

Totaal

189.869.864

117

9.946.036

593.045

7. Overzicht van baten en lasten Bedragen x € 1.000 programma-omschrijving 1 Burger, bestuur en dienstverlening 2 Veiligheid en handhaving 3 Natuur en milieu 4 Verkeer, vervoer en wegen 5 Wonen en werken 6 Sport, cultuur en recreatie 7 Zorg en Welzijn 8 Onderwijs en jeugd Algemene dekkingsmiddelen Algemene uitkering Lokale Heffingen Dividend Overige ald. Dekkingsmiddelen Onvoorzien Begrotingsaldo Gerealiseerde totaal saldo van baten en lasten Mutaties reserves Gerealiseerde resultaat

Begroting 2015 voor wijziging Baten Lasten Saldo 951 9.149 -8.198 22 2.946 -2.924 9.055 10.457 -1.401 109 3.979 -3.869 2.579 4.295 -1.716 507 3.903 -3.396 8.864 20.378 -11.514 325 5.841 -5.516

Begroting 2015 na wijziging Baten Lasten Saldo 1.333 9.270 -7.937 22 3.349 -3.326 9.306 11.760 -2.454 119 5.623 -5.504 6.413 9.163 -2.750 889 4.581 -3.692 6.012 30.660 -24.648 249 6.191 -5.943

Rekening 2015 Baten Lasten 1.191 9.173 46 3.307 9.120 11.303 149 5.549 6.488 9.521 906 4.457 6.702 29.253 273 5.767

27.196 5.552 743 2.600

27.196 5.552 743 2.484 -149 946

40.354 5.684 833 2.600

40.354 5.684 833 2.893 -49 556

40.647 5.654 843 2.753

-501

40.647 5.654 843 3.253

-1.764 1.764

73.813 8.002 81.815

-5.984 5.984

74.770 6.477 81.248

77.827 1.969 79.796

-3.057 4.509 1.452

58.502 3.317 61.819

116 149 -946 60.266 1.553 61.819

-293 49 -556 79.797 2.018 81.815

Saldo -7.982 -3.261 -2.183 -5.400 -3.032 -3.551 -22.551 -5.494

Het financieel overzicht van de programma’s 1 t/m 8 in de Begroting 2015 geeft een totaal aan lasten van € 61 miljoen en aan baten van € 22 miljoen. Bovenstaand overzicht met de begroting 2015 na wijziging laat een totaal aan lasten zien van € 81 miljoen en aan baten van € 24 miljoen voor de programma’s 1 t/m 8. Een mutatie van per saldo bijna € 18 miljoen extra lasten. Dit is het gevolg van de begrotingswijziging van de Kadernota 2016 en het Sociaal Domein (obv algemene uitkering). Hier staat tegenover dat de baten van de algemene uitkering ook gestegen zijn van € 27 miljoen naar € 40 miljoen. Deze mutatie van € 13 miljoen extra baten betreft met name de begrotingswijziging van de Bestuursrapportage 2014 en de Kadernota 2016.

De toelichting op de begrotingsrechtmatigheid en de indirecte kosten is opgenomen in de programmaverantwoording De analyse van de afwijkingen tussen de begroting en de rekeningcijfers per programma is opgenomen in de verantwoording per programma (zie jaarverslag, per programma, analyse). Hier is voor gekozen omwille van de leesbaarheid van de verantwoording. Naast de inhoudelijke beleidsverantwoording is in het jaarverslag daarmee ook per programma inzichtelijk wat er op financieel gebied speelt. Deze toelichting en analyse maken wel onderdeel uit van de accountantscontrole.

Onvoorzien Bedrag Saldo

149.148

Voorstellen die ten laste/bate van onvoorzien komen: Datum raad 10-11-2014

Omschrijving Bezuiniging begroting 2015

-100.000

Saldo onvoorzien per 31-12-2015

49.148

118

Incidentele Baten en Lasten Bedragen x € 1.000

BATEN Programma

LASTEN

begroot werkelijk

saldo

begroot werkelijk

- = Nadeel

SALDO saldo

totaal

110

-1.950

Incidenteel

5.217

3.158

-2.059

1.446

1.336

1. Burger, bestuur en dienstverlening

4.444

2.707

-1.736

435

435

-1.736

4.444

2.707

-1.736

435

435

-1.736

500

201

-299

177

7

171

mutaties reserves

325

194

-131

overige exploitatiebudgetten

175

7

-168

177

7

171

2

545

525

20

20

545

525

20

20

-193

-217

*950 nummers mutaties reserves overige exploitatiebudgetten 2. Veiligheid en Handhaving *950 nummers mutaties reserves overige exploitatiebudgetten 3. Natuur en milieu

-129

*950 nummers

4. Verkeer, vervoer en wegen

-131

*950 nummers mutaties reserves overige exploitatiebudgetten 5. Wonen en werken

273

250

-24

153

346

mutaties reserves

154

54

-100

26

26

overige exploitatiebudgetten

119

195

76

127

321

36

36

36

36

100

-13

*950 nummers

6. Sport, cultuur en recreatie

-100 -193

-117

113

113

113

113

*950 nummers mutaties reserves overige exploitatiebudgetten 7. Zorg en Welzijn *950 nummers mutaties reserves

100

overige exploitatiebudgetten

100 -113

8. Onderwijs en jeugd *950 nummers mutaties reserves overige exploitatiebudgetten

119

Mutaties reserves Dotaties:

Bedragen x € 1.000

Omschrijving

Progr.

Bijdr aan algemene reserve

div.

435

435

Bijdr aan Verv. ondergr. containers

3

29

29

Bijdr aan Reserve wonen

5

26

26

26

26

Bijdr aan Sociaal domein

7

100

100

100

100

Rentetoevoeging aan BTW comp. Fonds

1

2

2

2

2

Rentetoevoeging aan reserve boekwinst Vitens

5

18

18

18

18

Rentetoevoeging aan reserve kapitaallasten

div.

1.408

1.359

-49

1.408

1.359

2.018

1.969

-49

1.457

1.408

Totaal dotaties:

Begroot

Werkelijk

Saldo

Begroot Werkelijk Begroot Werkelijk incidenteel incidenteel structureel structureel 435

435 29

561

561

Bedragen x € 1.000

Onttrekkingen: Omschrijving

Progr.

Bijdr van Algemene reserve

div.

Bijdr van Rondweg N346 Lochem

Begroot

Werkelijk

Begroot Werkelijk Begroot Werkelijk incidenteel incidenteel structureel structureel

-4.181

-2.444

5

-70

-70

Bijdr van Afvalstoffenheffing

3

-325

-194

-131

Bijdr van Vitens

5

-235

-233

-2

Bijdr van BTW-compensatiefonds

1

-59

-59

Bijdr van Reserve wonen

5

-154

-54

-100

-154

-54

Bijdr van Reserve NUP

1

-245

-246

1

-245

-246

Bijdr van Bovenwijks Laren III

div.

-17

-17

-17

-17

Bijdr van Kapitaallasten

div.

-2.714

-3.159

445

-8.002

-6.477

-1.524

-4.993

5.984

4.509

-1.475

4.433

Totaal onttrekkingen:

Totaal mutaties reserves:

29

-1.737

-4.181

-2.444

-70

-70

-325

-194 -235

-233

-59

-59

-2.714

-3.159

-3.026

-3.008

-3.451

2.465

1.551

2.043

Toelichting afwijking begroot – werkelijk Dotaties: Rentetoevoeging In de reserve kapitaallasten wordt jaarlijks hetzelfde bedrag aan rente toegevoegd als onttrokken. De werkelijke rentetoevoeging is € 49.000 lager dan begroot. Met name de lagere onttrekking aan de reserve kapitaallasten ter dekking van de kapitaallasten gemeentehuis zorgen voor een lagere dotatie aan rente. Onttrekkingen: De onttrekkingen aan reserves zijn in totaal € 1.524.000 lager dan begroot. Algemene reserve Voor de dekking van incidentele budgetten is € 1.737.000 minder onttrokken aan de algemene reserve. In de toelichting op de afwijkingen in de programma’s worden de redenen toegelicht. Reserve Afvalstoffenheffing Door onder meer hogere baten wegens opbrengsten recyclebaar afval is de reserve afvalstoffenheffing voor een bedrag van € 131.000 minder aangewend. Reserve Wonen De revitalisering Noorderbleek is in 2015 nog niet financieel afgerond. Daardoor is aan de reserve wonen € 100.000 minder onttrokken. Reserve kapitaallasten Aan de reserve kapitaallasten is € 445.000 meer onttrokken voor de dekking van de investeringslasten 2015 Traverse Eefde. Dit betreft het niet-bestede deel van 2014.

120

Wet normering topinkomens (WNT) Op 1 januari 2013 is de Wet Normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) in werking getreden. De WNT regelt dat topfunctionarissen in de (Semi) publieke sector niet meer mogen verdienen dan 130% van het salaris van een minister. Dit wordt normering van topinkomens genoemd. De WNT-norm voor 2015 is € 178.000. In 2015 zijn door de gemeente Lochem geen salarissen betaald die boven deze norm uitkomen. De griffier, secretaris en voormalig secretaris moeten worden aangemerkt als topfunctionaris als bedoeld in de WNT.

Beloningen regulier Functie

SecretarisDirecteur (R. Starke)

Griffier

Griffier

(J.P. Stegeman)

(M. Veenbergen)

Voormalig secretaris (J. ten Brinke)

97.985

77.233

6.220

109.118

0

0

0

0

13.757

9.439

893

13.841

Duur en omvang van het dienstverband in het verslagjaar

12 maanden 1 fte

1-1 t/m 28-11 1 fte

28-11 t/m 31-12 1 fte

12 maanden 1 fte

Beloning in het voorgaande jaar

96.353

80.023

-

108.149

n.v.t.

n.v.t.

n.v.t.

n.v.t.

Beloning Belastbare vaste en variabele onkostenvergoeding Voorzieningen ten behoeve van beloningen betaalbaar op termijn

Motivering voor de overschrijding van de maximale bezoldigingsnorm.

121

OVERZICHT SPECIFIEKE UITKERINGEN (SISA)

122

SiSa bijlage verantwoordingsinformatie 2015 op grond van artikel 3 van de Regeling informatieverstrekking sisa - d.d. 11 januari 2016 DEFINITIEF OCW

D9

Onderwijsachterstandenbele Besteding (jaar T) aan id 2011-2015 (OAB) voorzieningen voor voorschoolse educatie die Besluit specifieke voldoen aan de wettelijke uitkeringen gemeentelijk kwaliteitseisen (conform artikel onderwijsachterstandenbele 166, eerste lid WPO) id 2011-2014

Besteding (jaar T) aan overige activiteiten (naast VVE) voor leerlingen met een grote achterstand in de Nederlandse taal (conform artikel 165 WPO)

Besteding (jaar T) aan afspraken over voor- en vroegschoolse educatie met bevoegde gezagsorganen van scholen, houders van kindcentra en peuterspeelzalen (conform artikel 167 WPO)

Opgebouwde reserve ultimo (jaar T-1) Deze indicator is bedoeld voor de tussentijdse afstemming van de juistheid en volledigheid van de verantwoordingsinformatie

Gemeenten Aard controle R

Aard controle R

Indicatornummer: D9 / 01

OCW

D11

Wet participatiebudget 2014 - overgangsrecht 2015 reservringsregeling deel educatie

Aard controle R

Indicatornummer: D9 / 02

€ 165.175

€ 86.061

Besteding in 2015 van OCWgelden educatie binnen de grenzen van de reserveringsregeling.

Baten in 2015 van OCWgelden educatie binnen de grenzen van de reserveringsregeling.

Aard controle R

Indicatornummer: D9 / 03

€0

Indicatornummer: D9 / 04

€0

Wet participatiebudget Gemeenten

SZW

G1A

Wet sociale werkvoorziening (Wsw)_totaal 2014 Wet sociale werkvoorziening (Wsw)

Aard controle R

Aard controle R

Indicatornummer: D11 / 01

Indicatornummer: D11 / 02

€0

€ 3.432

Hieronder per regel één gemeente(code) uit (jaar T-1) selecteren en in de kolommen ernaast de verantwoordingsinformatie voor die gemeente invullen

Het totaal aantal gerealiseerde arbeidsplaatsen voor geïndiceerde inwoners in (jaar T-1), uitgedrukt in arbeidsjaren;

Alle gemeenten verantwoorden hier het totaal (jaar T-1). (Dus: deel Openbaar lichaam uit SiSa (jaar T-1) regeling G1B + deel gemeente uit (jaar T-1) na controle door de gemeente.

inclusief deel openbaar lichaam inclusief deel openbaar lichaam

Aard controle n.v.t.

Aard controle R

Aard controle R

Indicatornummer: G1A / 01

Indicatornummer: G1A / 02

Indicatornummer: G1A / 03

1 60262 Lochem SZW

G2

Het totaal aantal gerealiseerde begeleid werkenplekken voor geïndiceerde inwoners in (jaar T-1), uitgedrukt in arbeidsjaren;

Gebundelde uitkering op Besteding (jaar T) algemene grond van artikel 69 bijstand Participatiewet_gemeented eel 2015 Gemeente

122,16 Baten (jaar T) algemene bijstand (exclusief Rijk)

5,16 Besteding (jaar T) IOAW

Gemeente

Alle gemeenten I.1 Participatiewet (PW) I.1 Participatiewet (PW) verantwoorden hier het gemeentedeel over (jaar T), ongeacht of de gemeente in (jaar T) geen, enkele of alle taken heeft uitbesteed aan een Openbaar lichaam Aard controle R Aard controle R opgericht op grond van de Wgr. Indicatornummer: G2 / 01 Indicatornummer: G2 / 02

Baten (jaar T) IOAW (exclusief Besteding (jaar T) IOAZ Rijk)

Baten (jaar T) IOAZ (exclusief Rijk)

Gemeente

Gemeente

Gemeente

Gemeente

I.2 Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW)

I.2 Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW)

I.3 Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (IOAZ)

I.3 Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (IOAZ)

Aard controle R

Aard controle R

Aard controle R

Aard controle R

Indicatornummer: G2 / 03

Indicatornummer: G2 / 04

Indicatornummer: G2 / 05

Indicatornummer: G2 / 06

€0

€0

€0

€0

€0

Besteding (jaar T) Bbz 2004 levensonderhoud beginnende zelfstandigen

Baten (jaar T) Bbz 2004 levensonderhoud beginnende zelfstandigen

Baten (jaar T) WWIK (exclusief Rijk)

Besteding (jaar T) Loonkostensubsidie o.g.v. art. 10d Participatiewet

Baten (jaar T) Volledig zelfstandige Loonkostensubsidie o.g.v. uitvoering Ja/Nee art. 10d Participatiewet (excl. Rijk)

€0

Gemeente

Gemeente

Gemeente

Gemeente

I.4 Besluit bijstandverlening zelfstandigen 2004 (levensonderhoud beginnende zelfstandigen) (Bbz 2004)

I.4 Besluit bijstandverlening zelfstandigen 2004 (levensonderhoud beginnende zelfstandigen) (Bbz 2004)

I.6 Wet werk en inkomen kunstenaars (WWIK)

I.7 Participatiewet (PW)

Gemeente

Aard controle R

Aard controle R

Indicatornummer: G2 / 07

SZW

G2A

Gebundelde uitkering op grond van artikel 69 WWB_totaal 2014 Gemeenten die uitvoering in (jaar T-1) geheel of gedeeltelijk hebben uitbesteed aan een Openbaar lichaam o.g.v. Wgr verantwoorden hier het totaal (jaar T-1). (Dus: deel Openbaar lichaam uit SiSa (jaar T-1) regeling G2B + deel gemeente uit (jaar T-1) regeling G2A)

I.7 Participatiewet (PW)

Aard controle R

Indicatornummer: G2 / 08

Aard controle R

Indicatornummer: G2 / 09

Aard controle R

Indicatornummer: G2 / 10

€0

€0

€0

€0

Hieronder per regel één gemeente(code) uit (jaar T-1) selecteren en in de kolommen ernaast de verantwoordingsinformatie voor die gemeente invullen

Besteding (jaar T-1) algemene bijstand

Baten (jaar T-1) algemene bijstand (exclusief Rijk)

Besteding (jaar T-1) IOAW

Baten (jaar T-1) IOAW (exclusief Rijk)

inclusief geldstroom naar openbaar lichaam

inclusief geldstroom naar openbaar lichaam

inclusief geldstroom naar openbaar lichaam

inclusief geldstroom naar openbaar lichaam

I.1 Wet werk en bijstand (WWB)

I.1 Wet werk en bijstand (WWB)

I.2 Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW)

I.2 Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW)

Aard controle n.v.t. Indicatornummer: G2A / 01

1 60262 Lochem Hieronder verschijnt de gemeente(code) conform de keuzes gemaakt bij indicator G2A / 01

Aard controle n.v.t.

Aard controle n.v.t.

Indicatornummer: G2A / 02

Indicatornummer: G2A / 03

Indicatornummer: G2 / 12

Nee

Aard controle n.v.t. Indicatornummer: G2A / 04

Aard controle n.v.t.

Indicatornummer: G2 / 11

€0

Aard controle n.v.t. Indicatornummer: G2A / 05

€ 4.976.926

€ 155.518

€ 365.415

€ 844

Besteding (jaar T-1) IOAZ

Baten (jaar T-1) IOAZ (exclusief Rijk)

Besteding (jaar T-1) Bbz 2004 levensonderhoud beginnende zelfstandigen

Baten (jaar T-1) Bbz 2004 Baten (jaar T-1) WWIK levensonderhoud beginnende (exclusief Rijk) zelfstandigen inclusief geldstroom naar inclusief geldstroom naar openbaar lichaam openbaar lichaam I.6 Wet werk en inkomen I.4 Besluit bijstandverlening kunstenaars (WWIK) zelfstandigen 2004 (levensonderhoud beginnende zelfstandigen) (Bbz 2004)

inclusief geldstroom naar openbaar lichaam In de kolommen hiernaast de verantwoordingsinformatie voor I.3 Wet inkomensvoorziening die gemeente invullen oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (IOAZ)

inclusief geldstroom naar openbaar lichaam I.3 Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (IOAZ)

inclusief geldstroom naar openbaar lichaam I.4 Besluit bijstandverlening zelfstandigen 2004 (levensonderhoud beginnende zelfstandigen) (Bbz 2004)

Aard controle n.v.t.

Aard controle n.v.t.

Aard controle n.v.t.

Aard controle n.v.t.

Aard controle n.v.t.

Aard controle n.v.t.

Indicatornummer: G2A / 06

Indicatornummer: G2A / 07

Indicatornummer: G2A / 08

Indicatornummer: G2A / 09

Indicatornummer: G2A / 10

Indicatornummer: G2A / 11

1 60262 Lochem

€ 83.256

€0

€ 116.284

123

€ 33.854

€0

SZW

G3

Besluit bijstandverlening Besteding (jaar T) Besteding (jaar T) Baten (jaar T) levensonderhoud Baten (jaar T) zelfstandigen 2004 levensonderhoud gevestigde kapitaalverstrekking (exclusief gevestigde zelfstandigen kapitaalverstrekking (exclusief (exclusief levensonderhoud zelfstandigen (exclusief Bob) Bob) (exclusief Bob) (exclusief Rijk) Bob) (exclusief Rijk) beginnende zelfstandigen)_gemeentede el 2015 Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle R Besluit bijstandverlening zelfstandigen (Bbz) 2004

Indicatornummer: G3 / 01

€0

Baten (jaar T) Bob (exclusief Alle gemeenten Rijk) verantwoorden hier het gemeentedeel over (jaar T), ongeacht of de gemeente in (jaar T) geen, enkele of alle taken heeft uitbesteed aan een Openbaar lichaam opgericht op grond van de Wgr.

SZW

G3A

Besluit bijstandsverlening zelfstandigen 2004 (exclusief levensonderhoud beginnende zelfstandigen)_totaal 2014

Indicatornummer: G3 / 02

€0

Indicatornummer: G3 / 03

€0

Besteding (jaar T) aan onderzoek als bedoeld in artikel 56 Bbz 2004 (exclusief Bob)

Besteding (jaar T) Bob

Aard controle R

Indicatornummer: G3 / 04

Aard controle R

Indicatornummer: G3 / 05

Indicatornummer: G3 / 06

€0

€0

€0

Besteding (jaar T) aan Volledig zelfstandige uitvoering uitvoeringskosten Bob als Ja/Nee bedoeld in artikel 56 Bbz 2004

Aard controle R

Aard controle R

Aard controle n.v.t.

Indicatornummer: G3 / 07

Indicatornummer: G3 / 08

Indicatornummer: G3 / 09

€0

€0

Nee

Hieronder per regel één gemeente(code) uit (jaar T-1) selecteren en in de kolommen ernaast de verantwoordingsinformatie voor die gemeente invullen

Besteding (jaar T-1) levensonderhoud gevestigde zelfstandigen (exclusief Bob)

Besteding (jaar T-1) kapitaalverstrekking (exclusief Bob)

Baten (jaar T-1) levensonderhoud gevestigde zelfstandigen (exclusief Bob) (exclusief Rijk)

Baten (jaar T-1) kapitaalverstrekking (exclusief Bob) (exclusief Rijk)

Besteding (jaar T-1) aan onderzoek als bedoeld in artikel 56 Bbz 2004 (exclusief Bob)

inclusief geldstroom naar openbaar lichaam

inclusief geldstroom naar openbaar lichaam

inclusief geldstroom naar openbaar lichaam

inclusief geldstroom naar openbaar lichaam

inclusief geldstroom naar openbaar lichaam

Besluit bijstandverlening zelfstandigen (Bbz) 2004 Gemeenten die uitvoering in (jaar T-1) geheel of gedeeltelijk hebben uitbesteed aan een Openbaar lichaam o.g.v. Wgr verantwoorden hier het totaal (jaar T-1). (Dus: deel Openbaar lichaam uit SiSa (jaar T-1) regeling G3B + deel gemeente uit (jaar T-1) regeling G3) Aard controle n.v.t.

Aard controle R

Aard controle R

Aard controle R

Aard controle R

Aard controle R

Indicatornummer: G3A / 01

Indicatornummer: G3A / 02

Indicatornummer: G3A / 03

Indicatornummer: G3A / 04

Indicatornummer: G3A / 05

Indicatornummer: G3A / 06

1 60262 Lochem Hieronder verschijnt de gemeente(code) conform de keuzes gemaakt bij G3A / 01

€ 252.114

€0

Besteding (jaar T-1) Bob

Baten (jaar T-1) Bob (exclusief Besteding (jaar T-1) aan Rijk) uitvoeringskosten Bob als bedoeld in artikel 56 Bbz 2004

In de kolommen hiernaast de inclusief geldstroom naar verantwoordingsinformatie voor openbaar lichaam die gemeente invullen

G5A

Wet Participatiebudget (WPB)_totaal 2014 Wet participatiebudget (WPB)

inclusief geldstroom naar openbaar lichaam

Aard controle n.v.t.

Aard controle R

Aard controle R

Aard controle R

Indicatornummer: G3A / 08

Indicatornummer: G3A / 09

Indicatornummer: G3A / 10

Hieronder per regel één gemeente(code) uit (jaar T-1) selecteren en in de kolommen ernaast de verantwoordingsinformatie voor die gemeente invullen

€ 139.760

€ 42.257

Reservering besteding van educatie bij roc’s in jaar T voor volgend kalenderjaar (jaar T+1)

inclusief geldstroom naar openbaar lichaam

Indicatornummer: G3A / 07

1 60262 Lochem SZW

€ 114.606

€0

€0

€0

Besteding (jaar T-1) participatiebudget

Waarvan besteding (jaar T-1) van educatie bij roc's

Baten (jaar T-1) (niet-Rijk) participatiebudget

Waarvan baten (jaar T-1) van educatie bij roc’s

inclusief geldstroom naar openbaar lichaam

inclusief geldstroom naar openbaar lichaam

inclusief geldstroom naar openbaar lichaam

inclusief geldstroom naar openbaar lichaam

inclusief deel openbaar lichaam

Gemeenten die uitvoering in (jaar T-1) geheel of gedeeltelijk hebben uitbesteed aan een Openbaar lichaam o.g.v. Wgr verantwoorden hier het totaal (jaar T-1). (Dus: deel Openbaar lichaam uit SiSa (jaar T-1) regeling G5B + deel gemeente uit (jaar T-1) regeling G5) Aard controle n.v.t.

Aard controle R

Aard controle R

Aard controle R

Aard controle R

Aard controle R

Indicatornummer: G5A / 01

Indicatornummer: G5A / 02

Indicatornummer: G5A / 03

Indicatornummer: G5A / 04

Indicatornummer: G5A / 05

Indicatornummer: G5A / 06

1 60262 Lochem

€ 433.515

€ 48.263

€ 255

124

€0

€0

BURGERJAARVERSLAG

125

Burgerjaarverslag 2015

Inleiding In dit burgerjaarverslag wordt verslag gedaan over de gemeentelijke dienstverlening en voor de gemeente en haar inwoners belangrijke processen. Klachten Wie ontevreden is over het optreden van het gemeentebestuur of een medewerker van de gemeente, kan een klacht indienen. In 2015 heeft de gemeente 16 klachten ontvangen. Dit is een aanzienlijke daling ten opzichte van de 27 klachten in 2014. In 2014 betrof een groot aantal klachten het niet tijdig reageren op brieven en e-mails maar in 2015 is een duidelijke verbetering op dit terrein waarneembaar. Meldingen discriminatie De gemeente is aangesloten bij Artikel 1 Noord Oost Gelderland. Inwoners en bezoekers van onze gemeente kunnen bij Artikel 1 terecht met klachten over discriminatie. In 2015 heeft Artikel 1 drie meldingen uit de gemeente Lochem ontvangen. Twee betroffen omstreden behandelingen over ras (arbeidsmarkt) en geslacht (onderwijs). De derde melding betrof een vijandige bejegening over ras in het publieke domein. Bezwaarschriften De gemeente Lochem heeft een onafhankelijke commissie Bezwaarschriften. Deze commissie adviseert het college, en in een enkel geval de burgemeester en de gemeenteraad, over ingediende bezwaarschriften. In 2015 heeft het college 230 bezwaren ontvangen. Ten opzichte van de 46 bezwaren in 2014 is dit een enorme toename die vraagt om een toelichting. In 2015 is de gewijzigde Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) in werking getreden en heeft de gemeente er taken bij gekregen op het gebied van maatschappelijke zorg en welzijn. Tegelijkertijd met de overdracht van taken vanuit Rijk naar de gemeenten is er ook een bezuinigingstaakstelling opgelegd. Meer dan voorheen wordt van inwoners verwacht gebruik te maken van de “eigen kracht” en het “eigen netwerk” wanneer er een hulp- of zorgvraag is. Zelfredzaamheid en participatie zijn kernbegrippen in de nieuwe Wmo 2015. Om die reden is in 2014 door de gemeenteraad besloten vanaf 2015 niet langer financieel tegemoet te komen bij eenvoudige huishoudelijke hulp. Van de ongeveer 900 cliënten die van een dergelijke voorziening in de voorgaande jaren gebruik maakten hebben 159 bezwaar gemaakt tegen het besluit om de oude voorziening (HH1) in te trekken. Deze bezwaren (en de andere 71 op het gebied van omgevingsrecht, nadeelcompensatie en overige wetgeving) zijn voorgelegd aan de commissie Bezwaarschriften voor advies. Gedurende de procedure bij de commissie zijn 75 Wmo bezwaren ingetrokken. De commissie constateerde, heel kort samengevat, dat het zorgvuldig zou zijn geweest wanneer, voorafgaande aan het intrekken van de voorziening, onderzoek had plaatsgevonden naar de omstandigheden van cliënten. Ons college heeft dit gebrek hersteld door, alvorens besluiten te nemen op de bezwaren, cliënten te bezoeken, onderzoek te verrichten en deze informatie te betrekken bij de heroverwegingsbesluiten. Wat betreft de inhoud van het beleid van de gemeente heeft de Rechtbank Gelderland in haar uitspraken van 17 december 2015 gemeend dat de Wmo 2015 niet toestaat dat een voorziening categoraal wordt uitgesloten. Om die reden is en wordt het beleid herzien en is de verwachting dat in 2016 het aantal bezwaren Wmo beperkt blijft. Aansprakelijkstellingen In 2015 is de gemeente 52 keer aansprakelijk gesteld voor schade. Dit is een kleine toename ten opzichte van 2014 waarin het er 46 waren. Het merendeel van de aansprakelijkstellingen is het gevolg van gladheid, een oneffenheid in de weg, takken op de weg of de auto. De omvang van deze schades is over het algemeen beperkt en blijft veelal onder het eigen risico (€ 2.500) van de gemeente.

Meldingen openbare ruimte Inwoners kunnen de gemeente informeren over gevaarlijke situaties, achterstallig onderhoud of bijvoorbeeld overvolle afvalbakken. Vanaf 1 december 2014 handelt zoveel mogelijk Circulus-Berkel de meldingen openbare ruimte voor de gemeente af en steeds beter weten inwoners Circulus –Berkel te bereiken. In 2015 heeft de gemeente nog 631 meldingen openbare ruimte geregistreerd welke veelal wegen en verkeer, straatmeubilair, openbare verlichting en riolering betreffen. Dit is ongeveer de helft van het totale aantal meldingen. Daarnaast zijn er ook nog meldingen die niet worden geregistreerd maar direct worden opgelost of op andere wijze worden uitgezet. De collega’s van Circulus Berkel doen er alles aan om snel en adequaat op te treden bij een melding en hetzelfde geldt voor de collega’s van Ruimte (waaronder verkeer en riolering). Dit betekent dat zij een probleem direct oplossen of contact opnemen met de melder en uitleggen wanneer er werkzaamheden op de planning staan of waarom er niets met de melding kan worden gedaan.

126

Vergunningen in 2015 Evenementenvergunningen Drank- en horecavergunning Drank- en horecawet ontheffingen Standplaatsen Ontheffing geluidshinder Sluitingsuur onth. Horeca Terrasvergunningen Loterijvergunning Verkeersbesluiten

267 19 37 24 19 6 8 4 71

Het aantal aanvragen om een omgevingsvergunning op grond van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) is in 2015 vrijwel gelijk aan 2014, 928 tegenover 933. Het gaat dan om aanvragen om te mogen bouwen maar ook om aanvragen om een verklaring van geen bedenking af te geven, meldingen brandveilig gebruik, sloopmeldingen, tijdelijke gebruiksvergunningen en wijzigingen van vergunningen. Participatie De betrokkenheid van inwoners bij de eigen leefomgeving, kern of wijk, is groot. In 2015 is, na de volhardende inzet van enthousiaste vrijwilligers, organisaties en zelfstandigen, het oude gemeentehuis aan de Markt in Lochem als “Stadhuus” in exploitatie genomen. De activiteiten in het Stadhuus brengen leven in de binnenstad van Lochem. In Epse zijn de dorpsdaken in de kerk en sportvereniging gerealiseerd, in Harfsen is na een ingrijpende verbouwing het dorpshuis gerenoveerd en het dorpsplein heringericht. Met de rondweg om Eefde en de realisatie van de traverse heeft Eefde een dorpsgezicht gekregen en nodigt veel vrijwilligers en dorpsraad uit om betrokken te zijn en te blijven bij het dorp. De komende jaren staan de ontwikkelingen rondom de Sluis Eefde, de ontwikkeling van het oude kazerne terrein nog op de agenda, als ook de plannen rondom het opwekken van duurzame energie. Andere initiatieven waarbij inwoners zijn betrokken zijn het accommodatiebeleid en de plannen voor duurzaam wegen en bomenbeheer in het buitengebied. Alle kernen hebben hun eigen identiteit en het enthousiasme waarmee inwoners daaraan een bijdrage leveren is bijzonder. S.W. van ‘t Erve

127