Liturgie & Overdenking
Doopsgezinde Gemeente Leeuwarden 29 juli 2012 Organist: Gerben Bergstra; voorganger: Tjitske Hiemstra thema: ‘In het voorbijgaan’ wandelen over water
* Mededelingen en aansteken van de kaars * Bemoediging en groet * Zingen
Psalm 84: 1, 4 en 6 (pelgrimspsalm)
4. Van kracht tot kracht gaan zij steeds voort. Hun lied weerklinkt van oord tot oord, tot zij Jeruzalem betreden, waar alle pelgrims binnengaan om voor Gods aangezicht te staan. Aanvaard, o HEER, ook mijn gebeden. Verhoor mij, God van Israël, die alles leidt naar uw bestel. 6. Want God onze Heer die ons mild bestraalt als zon, beschermt als schild, zal in genade ons verhogen. Zijn hand onthoudt het goede niet aan wie oprecht Hem hulde biedt en eerlijk wandelt voor zijn ogen HEER, die het al in handen houdt, welzalig die op U vertrouwt.
* Gebed * Lied ‘In de Heer schep ik mijn vertrouwen’ (3x) Amen
* Bijbellezing Eerste Testament Exodus 33: 21 - 23 ervaring van Mozes ‘…en mijn hand beschermend voor je houden tot ik voorbij ben.’ 1 Koningen 19: 11 – 13a ervaring van Elia ‘En daar kwam de Heer voorbij…
* Zingen lied 56
‘Ga in het schip, zegt Gij, steek van het strand. Vaar tegen wind en tij…’
2. Geeft Gij ons nu een steen, Meester, voor brood? Laat Gij ons nu alleen? Laat Gij ons in de nood? Zendt Gij ons heen? 3. Wij zien alleen nog maar water en wind. Zegt Gij dan: wacht Mij daar? Wij, nu de nacht begint, weten niet waar.
4. Wandelt Gij als een schim over het meer? Werd Gij een verre glimp? Heer, zijt Gij onze Heer, kom van de kim!
5. Kom met uw scheppingswoord in onze ziel! Spreek dat de wind het hoort! Kom, dat het water knielt, bij ons aan boord!
6. Ik ben het, zegt Gij dan. Kom maar met Mij mee naar de overkant. Wees maar niet bang, zegt Gij, hier is mijn hand.
* Bijbellezing Marcus 6: 45-52 ‘…en hij wilde hen voorbijlopen/voorbijgaan’ * We luisteren naar het lied ‘Suzanne’ van Herman van Veen (tekst onderaan)
* Overdenking ‘ Blijf kalm! Ik ben het, wees niet bang.’ (NBV 2004) ‘Houdt moed, Ik ben het, wees niet bevreesd!’ (NBG 1951) ‘Stil mar, Ik bin it, net bang wêze’ (Fryske Bibel)
Gemeente van Christus, We hoorden een lied vol mysterie … Suzanne … wie is het? Je geliefde, die je wel moet vertrouwen … ? Omdat jij al je gedachten aan haar toevertrouwd hebt … en ooit samen in de boot gestapt bent … ? Suzanne … een lied vol geheimen … .vol tederheid, vol beelden, een lied wat mij altijd weer raakt.. Te midden van al die raadselachtige beelden ademt het heel veel vertrouwen uit. En dat vertrouwen gaat verder in beelden over Jezus, die het water zo vertrouwde, dat Hij zomaar over zee liep, want ‘als men blijft geloven, kan de zwaarste steen niet zinken’ … Je wilt wel met Hem meegaan, samen naar de overkant en je moet Hem wel vertrouwen, want Hij houdt al jouw gedachten in Zijn hand …
Beelden, waarin je meegenomen wordt en die je mede door de stem en muziek raken. Vandaag gaat het over wandelen over water, over het Bijbelse beeld van de zee en het voorbijgaan van God, van Jezus … . Het zal geen concreet verhaal worden … want alle drie Bijbelgedeeltes raken aan een mysterie, dat te groot is voor woorden … het gaat over vertrouwen, synoniem voor geloven … Het is iets wat we niet kunnen vastpakken, niet kunnen grijpen … . soms even be-grijpen … in het voorbijgaan … … verhalen rond een geheim … Na de broodvermenigvuldiging waar 5000 mensen van gegeten hadden (een mysterie op zich), stuurt Jezus zijn leerlingen in de boot naar de overkant en stuurt hij ook de menigte weg. Jezus gaat de berg op om te bidden … hij wil alleen zijn met zijn Vader … Steeds meer valt mijn oog op het feit … hoe vaak dat in de evangeliën vermeld staat … Jezus, die het contact met God zoekt … die Hij Vader noemt, die Hij wel moet vertrouwen, want de Eeuwige houdt al Zijn gedachten in handen . Gedachten rond het grote mysterie van het brood dat gedeeld werd en genoeg was voor allen … Zou het kunnen dat dat alles zo aangrijpend voor Jezus is geweest, dat hij er zelf ondersteboven van is? Dat hij daarom alleen de bergen in wil gaan om te bidden en zijn leerlingen wegstuurt? De dwingende noodzaak van contact met God om te weten hoe-en-wat? Marie van der Zeyde schrijft: ‘Ik denk dat Jezus over het meer liep, omdat hij na die dag, en na die nacht, vervuld was van zó grote dingen, dat hij vergat dat men als mens niet over water lopen kan. Hij verkeerde op dat ogenblik in die ándere werkelijkheid; met een intensiteit die voor ons als gewone, ‘nuchter’-denkende mensen niet te begrijpen is’. Deze uitleg raakt aan het geheim dat er ligt in het leven van Jezus … . Want Jezus was een visser, die het water zo vertrouwde, dat Hij zomaar over zee liep, omdat Hij had leren houden van de golven en de branding, waarin niemand kan verdrinken … Maar wij weten wel beter … . Als je niet kunt zwemmen is water levensgevaarlijk … zeker voor kleine kinderen … Alleen ’s winters als er ijs ligt kun je lopen en nog liever schaatsen over kanalen en meren … . Wat wil dat wandelen over water van Jezus ons dan zeggen?? Afgelopen zomerweek zullen velen van ons genoten hebben van het water … Naar zee en strand of dichterbij lekker zwemmen of bootje varen, wat kun je je bij water heerlijk ontspannen, je laten drijven en genieten! Naar zee is voor ons veelal ontspanning … In Israël was de betekenis en met name het gevoel bij zee en grote waters geheel anders … Eén van de eerste scheppingsdaden is het droogleggen van de aarde , zodat er ruimte geschapen wordt om te leven en een grens gesteld wordt aan de macht van de zee en grote wateren. De zee staat in de bijbel vaak voor negatieve krachten, waarin je ten onder kunt gaan; ze staat voor chaos of dood (denk aan het verhaal van Jona) De ongrijpbare machten van het woeste water slingeren je heen en weer … .en roepen angst op.
Als Jezus wandelt over water … wil dat zeggen, dat Jezus de chaos en de dood te boven is en blijft. Als de leerlingen hem over het water zien lopen denken ze dat hij een geestverschijning is, ofwel een spook in de oude vertaling. Ze raken compleet in paniek … . … Jezus stapt bij hen in de boot, de wind gaat liggen, maar de leerlingen zijn geheel van hun stuk. Het woord geestverschijning zien we ook in Lucas 24 als Jezus na de opstanding aan zijn leerlingen verschijnt en zegt ‘Vrede zij met jullie’. Verbijsterd en angstig menen de leerlingen ook dan een geestverschijning of spook te zien. Eigenlijk is dit verhaal van wandelen over water, over chaos en dood een opstandingsverhaal … .geschreven door Marcus lange tijd na de opstanding! Ook daarover zingt Herman van Veen: ‘Als men blijft geloven kan de zwaarste steen niet zinken. Maar de hemel ging pas open toen Zijn lichaam was gebroken … ‘ Wandelen over water … meestal, zeg ik, dat moet je symbolisch opvatten als lopen over de angst, de dood, de chaos, die ons leven bij tijd en wijle is … . Vooral in de stormen, in de nacht van ons leven kan dat enorm veel vertrouwen geven … dat er iemand is die je ziet worstelen met de tegenwind en naar je toekomt … degene die al jouw – ook verborgen gedachten in zijn hand heeft Wandelen over water … naast deze rijke symboliek, zeg ik, laten we vanuit dit verhaal van vandaag nog een stapje dieper gaan. Vanuit zijn bidden op de berg alleen ziet Jezus dat zijn leerlingen hevige tegenwind hebben en nauwelijks vooruitkomen. .. dan loopt hij tegen het einde van de nacht naar hen toe … ‘Hij wilde hen voorbijlopen’, hoorden we … .. Wat een vreemd gebeuren! Hij gaat naar hen toe … en wil tegelijk voorbijlopen … . zit daar die diepere laag?? Zowel Mozes als Elia hadden ervaringen, dat God aan hen voorbijkwam … Niemand van ons kan God zien en blijven leven … Van Mozes wordt verteld, dat hij God van achteren ziet … in het voorbijgaan … Van Elia wordt verteld, dat God voorbijkwam in het gefluister van een zachte bries … Dit zijn twee Bijbelse parels van ervaringen met God in het voorbijgaan … Ze gaven Mozes en Elia nieuwe moed om verder te kunnen … De diepte van de raadselachtige zin ‘hij wilde hen voorbijgaan’ is dat Jezus doet als God … o.a. In Job 9: 8 staat van God die wandelt op de hoog oprijzende zee … (ook in psalmen) De evangelist Marcus wil hier laten zien, dat Jezus is als God … Jezus’ gedachten waren op dat moment misschien niet bij de leerlingen, de boot en de tegenwind, maar nog helemaal bij het één-zijn met God op die berg.. vervuld van het overweldigende van de broodvermenigvuldiging … . Alleen als hij hen dan hoort schreeuwen van angst is hij er meteen weer voor hén … Houdt moed/ Blijf kalm, Ik ben het, wees niet bang/ wees niet bevreesd … Of yn ’t Frysk ‘Stil mar, Ik bin it, net bang wêze’ ‘Ik ben het’, zoals God zich bekendmaakte aan Mozes ‘Ik ben’, Ik ben die ik ben … In dit verhaal blijkt uit alles, dat in Jezus God aanwezig is …
De leerlingen zijn helemaal van hun stuk gebracht, staat er, want de broden hadden hen dit inzicht nog niet gegeven … en het zal nog wel een tijd duren voor het hen werkelijk daagt,,, Een mysterieus verhaal en tegelijk een prachtig verhaal … . Een verhaal vol vertrouwen in deze visser, die het water zo vertrouwde, Dat Hij zomaar over zee liep … waar de zwaarste steen niet kan zinken … Als Jezus bij hen in de boot stapt gaat de wind liggen … Ook zo’n prachtige zin … .om mee te nemen naar huis … Zij hadden tegenwind daar op het meer onderweg naar de overkant … En wij?? We zijn allemaal onderweg in ons leven van geboorte naar het einde … In alle levensfasen hebben we kalme stukken, maar ook hoge golven en fikse tegenwind … Je zult in deze tijd maar je werk verliezen, of je relatie strand ... Je raakt ernstig ziek, of … toen ik hier gistermiddag in de kerk was … sprak ik met een echtpaar dat een grote en tegelijk intieme kerk zoekt voor de begrafenis van hun dochter van 39j, die zeer ernstig ziek is. Hoe hoog zijn soms de golven van ons leven … .. Als er dan iemand op je toe komt lopen over de chaos van dood en verlies heen, die zegt: Stil mar, Ik bin het, net bang wêze … . Iemand, die bij je in de boot komt zitten, dan komt er rust en nieuw vertrouwen … . Zoals ik gister met dit echtpaar even onze meditatieruimte in kon gaan en ze hun verhaal konden doen en een tekst meekregen. Hun dochter is daardoor niet genezen, maar er is wel een plek waar ze terecht kunnen met hun verhaal … Zo kunnen wij er voor elkaar zijn in Gods Naam … met woorden en met daden … . En daarnaast kan God of Jezus ook aan ons voorbijgaan, onverwacht soms zomaar … dat we hem of Haar van achteren zien … .een enkele keer in ons leven zeggen we dan … .’Daar was God’. Stil mar … net bang wêze … ik bin it … En je moet Hem wel vertrouwen, want Hij houdt al jouw gedachten in Zijn hand. Amen * Orgelspel, uitlopend op
* Open ruimte * Voorbeden, stil gebed,
Ik voel de winden Gods vandaag, vandaag hijs ik het zeil. Gehavend is ’t en zwaar van schuim, maar ‘k hijs ’t en hoop op heil! Want christus zelf, als stille gast reis in mijn scheepje mee. Op Zijn bevel durf ‘k uit te gaan op wilde hoge zee!
* Tuskentiden 229
‘God fan fier en hein ús Heit’ 2. Bûch de folken nei jo wet Lit jo ryk op ierde komme. Byn jo wil ús op it hert En wy sykhelje feromme. 3. Jou ús hjoed ús deistich brea En ferjou wat wy misdiene, Sa’t ek wy ferjûn ha, Hear, Al dy’t skuldich foar ús stiene.
4. Lit oer ús gjin neare nacht, Lied ús net yn blyn begearen. Binne wy yn duvels macht, Hear, ferlos ús fan ‘e kweade.
5. God fan fier en hein ús heit, Wûnder heimnis is jo namme, Grut yn krêft en hearlikheid, Oant yn alle tiden. Amen.
* Collecte voor Stichting Fardipur Op initiatief van plastisch chirurg C. Spronk is in Fardipur in Bangladesh en in Noord-Nigeria een project gestart om lichamelijk gehandicapten door chirurgische ingrepen weer een menswaardig bestaan te bieden. Informatie: www.stichtingfardipur.nl. * Slotlied
491 ‘Gij zijt voorbijgegaan’ 2. Gij zijt voorbijgegaan, een voetspoor in de zee. Gij zijt te ver gegaan, Gij zijt een mens te veel. Gij zijt voorgoed, Gij zijt verborgen in uw God. Geen stilte spreekt U uit, ondenkbaar is uw dood. 3. Gij zijt voorbijgegaan, een vreemd bekend gezicht, een stuk van ons bestaan, een vriend, een spoor van licht. Uw licht is in mijn bloed, mijn lichaam is uw dag, ik hoop U tegemoet zolang ik leven mag.
* Zegenbede ..Hear, wy freegje no, Jo seine op ús wei Hear, wy freegje Jo, wês mei ús eltse dei …Amen * * * *** * * *
Mededelingen: Het duurt nog even, maar de voorbereidingen zijn al in volle gang voor onze Boekenmarkt op 15 september. Heeft u boeken die weg kunnen? Maakt niet uit wat voor soort – alles is welkom! De boeken kunnen worden ingeleverd bij de kerk of bel / mail even als we ze moeten ophalen. Verder hebben we natuurlijk verkopers nodig en hulp bij het uitzoeken en prijzen van de boeken. Contactpersoon: Hanna Bruin ( 058-2665912 of
[email protected]). Geef u op voor het Gemeenteweekend in Schoorl op 6-7 oktober. Achter op de leestafel liggen de opgaveformulieren en een flyer met het programma. In Onderweg vindt u meer informatie over de kosten. Bovenstaande mededelingen vindt u ook op www.dgleeuwarden.org
Herman Van Veen: Suzanne Suzanne neemt je mee, naar een bank aan het water, duizend schepen gaan voorbij en toch wordt 't maar niet later, en je weet dat zij te gek is, want daarom zit je naast haar en ze geeft je pepermuntjes, want ze geeft je graag iets tastbaars en net als je haar wilt zeggen: 'ik kan jou geen liefde geven' komt heel de stad tot leven en hoor je meeuwen schreeuwen, je hebt steeds van haar gehouden, en je wilt wel met haar meegaan, samen naar de overkant en je moet haar wel vertrouwen, want ze houdt al jouw gedachten in haar hand En Jezus was een visser, die het water zo vertrouwde, dat Hij zomaar over zee liep, omdat Hij had leren houden van de golven en de branding, waarin niemand kan verdrinken, Hij zei: ' Als men blijft geloven, kan de zwaarste steen niet zinken'.
Maar de hemel ging pas open, toen Zijn lichaam was gebroken en hoe Hij heeft geleden, dat weet alleen die Visser aan 't kruis en je wilt wel met Hem meegaan, samen naar de overkant en je moet Hem wel vertrouwen, want Hij houdt al jouw gedachten in Zijn hand. Suzanne neemt je mee, naar een bank aan het water, je onthoudt waar ze naar kijkt, als herinnering voor later en het zonlicht lijkt wel honing, waaraan kinderen zich te goed doen en het grasveld ligt bezaaid met wat de mensen zoal weg doen, in de goot liggen de helden, met een glimlach op de lippen en de meeuwen in de lucht, lijken net verdwaalde stippen, als Suzanne je lachend aankijkt en je wilt wel met haar meegaan, samen naar de overkant en je moet haar wel vertrouwen, want ze houdt al jouw gedachten in haar hand.
