1
Doopsgezinde Gemeente Leeuwarden zondag 30 oktober 2011 Organist: Gerben Bergstra; liturg: Tineke Torensma; voorganger: Roelof Akse Op deze nationale bijbelzondag is het thema: “Toegewijd.” “Uw woord is een lamp voor mijn voet, een licht op mijn pad” (ps.119:105)
uitleg en vermaning Zusters en broeders, gemeente met een levende Heer Toewijding is een persoonlijke aangelegenheid. Een groep kan stimulerend werken, maar het is je eigen ijver, je eigen trouw en dienstvaardigheid welke bepaalt of je vol vuur aanwezig bent …. of niet. Toewijding is niet een pakketje eigenschappen, die je als een samengestelde cursus (in zo’n mooi blauw mapje), zo aan een ander kunt overdragen. Dat werkt niet! Toegewijd zijn is vooral een betrouwbaar voorbeeld zijn. Op een gegeven moment is het inherent aan ademhalen, ‘t luisteren en kijken, ‘t bewegen van de handen van jou als een toegewijd, uniek mens. Het is te vergelijken met die indringende tijd van het schrijven en herschrijven van een eigen geloofsbelijdenis. Niet een ander kan opschrijven wat jij gelooft; die diversiteit aan drijfveren, aan hoop, twijfel en liefde is uniek, ingebed in een trage stroom van traditie en vernieuwing. Bewustzijn van je persoonlijke credo is bodem voor je denken en handelen. Met ‘t figuurlijke water van de doop is het een vruchtbare voedingsbodem voor toewijding. Ontmoetingen met elkaar, in naam van de Eeuwige, stimuleert groei en ontspanning. U kent vast toegewijde mensen? Voor me zie ik een leraar wiskunde, hij heeft de leeftijd om gebruik te maken van vervroegde uittreding. Maar hij vindt zijn vak leuk en het contact met de leerlingen houdt hem jong en fit. Op vrijwillige basis blijft hij werkzaam op zijn school. Een oude leraar, met jonge mensen verweven. Deze wiskunde leraar kan goed uitleggen.. hoe dat werkt met die ongelijke zijden van een driehoek en zijn krijtje schrijft ijverig diverse stellingen helemaal uit. Doch, dat is niet hetgeen wat ik het beste uithouden heb. Op mijn netvlies zie ik hem zo half op het bureau van de onderwijzer zitten, met in zijn hand ‘t boek voor de ochtendwijding. Gaf je les in een eerste uur dan las je een stukje uit dat boek. Hij vertelde rondom ‘t betreffende thema; en ondanks het vroege tijdstip klonken zijn woorden warm en betrokken. In zijn eigen manier van ochtendwijding gaf hij iets bloot van grote compassie voor mens en samenleving. Voor hem speelde de Schepper daar een grote rol in, niet op een overheersende manier…,meer vanzelfsprekend…..: 1 + 1 = 3 Vast wel kent u toegewijde mensen.
2
Voor me zie ik een vrouw in de bus. Ze is niet zo groot en heeft een behoorlijk grote tas bij haar. Hier zit wat fruit in en de kleding, die ze afgelopen week heeft verzameld en gewassen. Zes dagen per week reist ze naar het verpleeghuis, hier bezoekt ze haar man. Kijk, daar zit hij op haar te wachten in een rolstoel; hij hangt wat onderuit gezakt…, spieren als een ouwe vaatdoek. Haar man in die grote stoel duwt ze naar een uitbouw, in de hoek van de gang. Hier zijn grote ramen, je overziet de tuin, bomen in het rood en bruin, gekrulde gele bladeren op de grond. Hier zitten ze stil…een poos; en ze vertelt…: over de buurvrouw, en het nieuws, ’t weerbericht…, over de schoolkinderen die haar ‘smorgens toezwaaien. Ze vertelt niet over de nacht en hoe ze luistert naar het tikken van de klok …:wintertijd! Uit haar grote tas pakt ze een groene appel en een grijs versleten schilmesje. Een moment lang legt ze haar hand op zijn trillende hand. Dan schilt ze de appel, zorgvuldig verwijdert ze elk stukje klokhuis. In dunne schijfjes brengt ze dit gezegend fruit naar zijn mond. Open…, zijn ogen glanzen haar toe! Een vergelijking wil ons iets leren, een bijbelse vergelijking houdt een spiegel voor, op die manier vertelt Jezus. In deze gelijkenis gebruikt hij het beeld van een bruiloft. Dat betekent: aan het eind der tijden…dat er sprake is van een volkomen heelheid, geen pijn, geen tranen…, God zelf is daar het Licht! Onvoorstelbaar heil! De nadruk ligt op het gereed zijn; 10 meisjes trekken er op uit, met hun lampen om de bruidegom tegemoet te gaan. 10, twee handen vol! Tien staat voor volledigheid, zoals de 10 plagen, de 10 geboden; wanneer er tien joden in de synagoge zijn samengekomen, (minjan) kan de dienst beginnen. Het is een cultureel gebruik in het Midden Oosten dat bij een bruiloft de bruid reeds in het huis van de bruidegom is. Zij maakt zich klaar en wacht. Bruidsmeisjes halen de bruidegom binnen, het is een betoverend spel…; laat in de avond hem tegemoet gaan en wachten….geduld en trouw die het vraagt om tot in de nacht te waken en te blijven verwachten. Dit verhaal maakt een onderscheid in die tien meisjes…, vijf hebben hun lampen gepakt én een kruikje olie, vijf hebben alleen hun lampen gepakt, met de olie die daarin zit. Waarom dat gebeurt staat niet vermeld. En de bruidegom laat op zich wachten…, hun ogen worden zwaar…, ze kunnen ze niet open houden, ze vallen in slaap. Net zo als met de leerlingen in Getsemane, een hoofdstuk verder. ‘Waak met mij’, vraagt Jezus hen ‘wanneer ik ga bidden..waak met mij’!
3 De 10 meisjes worden gewekt door luid geroep, ze brengen hun lampen in orde; d.w.z. de pit schoonmaken en olie bijvullen. Zij die geen kruikje olie hebben meegenomen vragen aan de andere 5 om wat van hun olie! Er klinkt een stevige weigering…;’geenszins’! schrijft de Statenvertaling. Deze gelijkenis gaat niet over delen. Het is een kwestie van voorbereiding…, bereid zijn…, toegewijd zijn. Het tragische voorbeeld laat zien dat er een eigen verantwoordelijkheid is, die niemand van een ander kan overnemen. Voldoende olie hebben is die verantwoordelijkheid; wat het belangrijkste is in jouw belijdenis op dit moment kan niemand anders dragen of in vervulling brengen. Deze daad heb je zelf te doen. Met de extra olie blijven de lampen branden van de 5 bruidsmeisjes. Zij vieren het feest van de bruiloft. Het roepen van de 5 anderen wordt niet verwelkomd. Er klinkt een radicaal: ‘ik ken u niet’. Deze formulering betekent in deze context: ‘je bent van de gemeenschap afgesneden’. Het is de eigen verwaarlozing van het gereedmaken die deze scherpte oproept. In andere woorden klinkt die radicale onderscheiding verderop in dit hoofdstuk… de schapen rechts… en de bokken links (honger.., dorst, ‘ik was een vreemdeling’ naakt, ziek, gevangen en jullie bezochten mij niet). Het ‘ik ken je niet’ van de bruidegom klinkt als het niet herkennen van één van mijn minste broeders of zusters (Matt. 25:40/45). Het erkennen van die naaste werkt als een brug tussen het hiernumaals en het hiernamaals. We bidden: ‘uw koninkrijk kome’…..voor het aanbreken van het koninkrijk in het nu…., én voor de latere eeuwigheid! Met ons beperkt uitzicht; en onze begrensde inzichten wil ik met u kijken naar de achterkant van dit verhaal. Wat zijn vragen voor mij die boven komen drijven? Aan de oppervlakte van het herhaalde lezen en leren zie ik: ‘hoe zorg ik voor voldoende olie’? ‘Op welke wijze ben ik waakzaam?’ Iets van een antwoord wil ik met u verkennen, ‘t antwoord vraagt om een eigen vertaalslag: hoe kan ik voor voldoende olie zorgen? Olie…, zuivere olijfolie, ontstaat door een werkproces. Het is pas voorhanden wanneer er gewerkt wordt: olijven geplukt en verzameld, tussen malende stenen worden ze gekneusd en gewreven. In diverse stadia wordt het uitgeperste sap, de olie, opgevangen. De kostbare olie wordt bewaard in kruiken. Een natuurlijk proces dat bewerkelijk is. In de geschiedenis van Israël is het de stam van Aser die de overige stammen van olijfolie voorziet. Dankzij hun werk en toelevering brandt de menora (7-armige kandelaar) dag en nacht in de tempel.
4 In het Aser-raam van de kunstenaar Marc Chagall zie je al die elementen terug: de uitbundige groene kleuren van de olijfboom, de tempelkandelaar, de oliekruik… en bovenin (als hoogste rang) de vredesduif met een olijftak in haar bek! In de bekende psalm 23 wordt gezongen: ‘u zalft mijn hoofd met olie’ De kritische Prediker schrijft: ‘Laat op uw hoofd geen olie ontbeken’!(Pred. 9:8) In de gelijkenis van de barmhartige Samaritaan (Luc. 10:34) die we dit seizoen bij wijkbijeenkomsten gaan lezen en onderzoeken, .. gaat de Samaritaan naar de gewonde man toe en giet olie en wijn over zijn wonden en verbindt ze. Voor Israël is de olijfboom een levensboom. In onze westerse, technische maatschappij zijn we een groot deel van het contact met de rijkdom van de schepping kwijt geraakt. Op welke wijze kennen we de vruchten van de bomen, haar smaken, haar geuren, haar heilzame werking. Deze olie voor de lampen van de bruidsmeisjes, …deze olie van de olijfboom staat voor onbaatzuchtige toewijding. Het is toewijding met meerdere lagen…: ’t verspreidt licht…, ‘t geeft smaak, ‘t geeft verlichting, het stimuleert lichaamsprocessen om door te stromen. Toewijding verschijnt als een kleine druppel; als een ragfijn en oersterk draadje van een spin. Zo wordt een web van trouw geweven. Om als gemeente in het toegewijde te volharden kun je niet zonder voeding! We kunnen niet zonder olie! We kunnen niet zonder bidden…, dat is overgave! We kunnen niet zonder stilte! Zonder zingen kunnen we niet! De bijbel is als een lamp én een kruikje vol olie! Bijbelse verhalen vragen om keer op keer beluisterd te worden, opdat het evangelie door je heengaat en wordt als ‘t behang van je serre…, als de precieze geslepenheid van je bril…, als ’t ventilatierooster van de houtkachel. Kijk…, een tafel vol met bijbels…., dat is mooi. Liever zie ik een tafel vol toewijding! Sabeare (we doen alsof) .. Sabeare een ieder van u vouwt van dat eerste blanco bijbelblad een duif (of een kraanvogel…, of een gans). En elke inspirerende vogel staat voor een bescheiden, persoonlijke toewijding. En al die bonte vogels verzamelen zich hier op dit nest….’Hosanna voor de (Hosanna = Hebr. betekent ‘geef heil’) bruidegom’!
5
liturgie Mededelingen en aansteken van de kaars Bemoediging en groet Lied ‘goedemorgen, welkom allemaal’ Goedemorgen, welkom allemaal. Ik met mijn en jij met jouw verhaal. Lachen, huilen, vrolijkheid en pijn. Alles mag er zijn.
God, ik vraag je, kom in onze kring. Wees er bij, wanneer ik bid en zing. Ik met mijn en jij met jouw verhaal, verteld in mensentaal.
Gesprek met de kinderen over diverse bijbelvertalingen Zingen ‘Wij komen samen rond een boek’ (melodie van lied 474 ‘God roept ons..’) Wij komen samen rond een boek, een boek dat inspireert. Tezamen gaan wij hier op zoek, Naar wat dat boek ons leert. Verhalen zijn het heel erg oud, verteld in nieuwe taal; Gods Goede Boodschap toch vertrouwd voor ons hier allemaal.
Een boek dat mensen steeds bezielt en g’lovig groeien doet; Een boek dat mensen bezig hield; Het schonk ook kracht en moed. Het was een inspiratiebron voor kunst en literatuur; Dat boek, Zijn Woord en levensbron bezielt ons ook dit uur. Tekst: Tineke Torensma – van Beijnum
Tijdens ‘t naspel steken kinderen het lantaarntje aan, met dit licht gaan ze naar het gemeentecentrum.
Gebed Zingen lied 262: 1 ‘Op, waakt op’! zo klinkt het luide… Bijbellezing uit Matteüs 25: 1 t.m. 13 (door Tineke Torensma uit NBV) Zingen lied 63, alle 5 verzen ‘De Heer verschijnt te middernacht!’ Uitleg en vermaning, gevolgd door orgelspel
Open ruimte
Zingen ‘Give me oil in my lamp’ Give me oil in my lamp (to) keep me burning Give me oil in my lamp, I pray: Give me oil in my lamp (to) keep me burning. Keep me burning till the break of day.
refrein: Sing hosanna, sing hosanna, sing hosanna to the King of kings. Sing hosanna, sing hosanna, sing hosanna to the King.
Give me love in my heart, (to) keep me serving, give me love in my heart, I pray: give me love in my heart (to) keep me serving. Keep me serving till the break of day. refrein Gebeden, stilte en voorbeden, eindigend met gezamenlijk:
Onze vader, die in de hemelen zijt;
6 uw naam worde geheiligd, uw koninkrijk kome. Uw wil geschiede, gelijk in de hemel, alzo ook op de aarde. Geef ons heden ons dagelijks brood. En vergeef ons onze schulden, gelijk ook wij vergeven onze schuldenaren. En leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de boze. Want van U is het koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid tot in eeuwigheid amen”. Collecte voor het Nederlands Bijbelgenootschap
(kiezels in de kerk)
Slotlied, we zingen lied 294: 1 t.m. 6 ‘Laat komen, Heer, uw rijk’ Wegzending en zegen
Tenslotte allen zingend: ..Hear, wy freegje no, Jo seine op ús wei Hear, wy freegje Jo, wês mei ús eltse dei (2 x) …Amen
***********************************
*************************************
* Over de landelijke Mennonight kalender: Beste zusters en broeders, Vanuit de 2011-feestcommissie heb ik met een groep jongeren uit Friesland de Mennonight georganiseerd. Een weekend voor Doopsgezinde jongeren uit heel Nederland. We hebben met elkaar 12 workshops gedaan om zo 12 mooie foto’s te krijgen voor onze kalender. Die kalender wordt verkocht voor €10,00 en dat bedrag gaat bijna helemaal naar de 2011doelen van het Doopsgezinde Wereldwerk. Van die kalender zijn al heel veel verkocht op het grote landelijke feest te Mennorode. Én ze zijn nog te bestellen bij de ADS, maar om het jullie gemakkelijk te maken heb ik een paar dozen mee naar Friesland genomen. A.u.b. vraag in jullie gemeente (bv na de dienst) wie de kalender wil kopen. Zet, na ontvangst van €10,00, uw naam op de bestellijst. Jullie kunnen dan op de FDS-najaarsvergadering (zat. 12 nov) bij mij de kalenders meenemen (en betalen) voor jullie gemeenteleden. Alvast heel hartelijk bedankt, AnnaMarjan Bosma (lid FDS-bestuur) * Volgende week zondag 6 november om 16.00 is hier in de Doopsgezinde kerk de opening van het Huis van bezinning en bezieling; o.a. met ds. Jeanette den Ouden en een lezing van Leo Fijen.
* Op 5 november 2011 is het precies honderd jaar geleden dat Anne Zernike in de Doopsgezinde Kerk van De Knipe (Friesland) als eerste vrouw in Nederland werd bevestigd in het predikambt. Op deze zaterdag is er een studiedag in de Vermaning van de Knipe. In dit Zernike-jubileumjaar is er ook een Doopsgezinde vrouwenkalender gemaakt (10 euro per stuk); deze is via de LFDZ te bestellen bij Hillie Jansen-Tienstra (u kunt haar na de dienst aanspreken).
