Analyse programmabegroting gemeente Uitgeest 2012
Patrick Choenni Studentnummer 306290 NHL BSK2dt
Inhoudsopgave 1. Inleiding……………………………………………………………………………………....3 2. Algemeen……………………………………………………………………………………..4 2.1 Theoretisch kader………………………………………………………………………..4 3. Kerngegevens gemeente Uitgeest……………………………………………………….5 3.1 Geografie………………………………………………………………………………….5 3.2 Kengetallen gemeente Uitgeest………………………………………………………..5 3.3 Samenstelling gemeenteraad…………………………………………………………..6 3.4 College van burgemeester en wethouders……………………………………………6 3.5 Organogram………………………………………………………………………………7 4. Analyse van de gemeente Uitgeest……………………………………………………...8 4.1 Programmabegroting 2012……………………………………………………………...8 4.2 Jaarrekening 2011……………………………………………………………………….9 4.3 Collegeprogramma 2010-2014…………………………………………………………9 4.4 Nota integraal veiligheidsbeleid………………………………………………………..9 4.5 Bevindingen accountant jaarrekening 2011…………………………………………10 5. Programma 1 Openbare orde en veiligheid………………………………………….11 6. Paragrafen gemeente Uitgeest………………………………………………………….15 6.1 Lokale heffingen…………………………………………….…………………………..15 6.2 Weerstandsvermogen…………………………………….……………………………16 6.3 Onderhoud kapitaalgoederen…………………………………………………………19 6.4 Financiering………………………………………………………………..……………20 6.5 Bedrijfsvoering………………………………………..…………………………………21 6.6 Verbonden partijen…………………………………….……………………………….24 6.7 Grondbeleid………………………………………………………………………….….27 7. Programmabegroting en jaarstukken vs eisen BBV………………………………..28 8. Uitwerking voor wijziging door de gemeenteraad……………………….................29 9. Conclusie en aanbeveling……………………………………………………………….30 10. Geraadpleegde bronnen en Literatuurlijst…………………………………………....31
2
Inleiding Als tweedejaars student deeltijd bestuurskunde dien ik met behulp van de gemeente simulatie en het vak financiën competenties te verwerven ten aanzien van het opstellen en analyseren van een begroting, financieel beheer, bedrijfsprocessen, bestuurlijke informatievoorziening en bestuurlijke analyse. Middels deze analyse van de programmabegroting gemeente Uitgeest wil ik aantonen dat ik deze competenties heb verworven door het uitvoeren van diverse analyses en het beantwoorden van de hoofdvraag in de bijbehorende opdracht; voldoet de programmabegroting van de gemeente Uitgeest aan de gestelde eisen waaraan zij vanuit haar verschillende functies dient te voldoen? Bij de beantwoording van deze hoofdvraag heb ik ook een aantal deelconclusies getrokken en een aanbeveling geschreven voor een mogelijke wijziging door de gemeenteraad Uitgeest. De reden dat ik gekozen heb voor deze gemeente is een voor de hand liggende, ik ben sinds medio 2009 woonachtig in deze gemeente en er zijn ondanks de beperkte grootte van de gemeente bijzonder veel openbare stukken beschikbaar waardoor ik een grondige analyse heb kunnen maken. Graag wil ik een woord van dank richtten aan mevr. I. Hoving en de overige leden van mijn business groep die me geholpen hebben om de juiste invalshoeken te benaderen om een heldere analyse te produceren en de juiste conclusies hieraan te verbinden. 3
2. Algemeen Zoals besproken in de inleiding zal ik in de analyse antwoord geven op de hoofdvraag; voldoet de programmabegroting van de gemeente Uitgeest aan de gestelde eisen waaraan zij vanuit haar verschillende functies dient te voldoen? Daarbij zal ik iedere paragraaf toetsen aan de compabiliteitsvoorschriften. Daarnaast zal ik zoals gevraagd ingaan op: - Het theoretisch kader wat het doel is en wat de eisen zijn van een programma - Relatie van de programmabegroting en het collegeprogramma - Meetbare doelstellingen van de gemeente - Mogelijkheid van de gemeenteraad om te sturen Tot slot zal ik een uitwerking van een mogelijke wijziging door de gemeenteraad uitwerken en de gehele analyse afsluiten met een algehele conclusie en advies. 2.1 Theoretisch kader De handreiking duale begroting gaat uit van scheiding tussen de raad en het college, deze scheiding heeft gevolgen voor de inrichting van de begroting. De uitkomst van het dualisme is logischerwijs een tweetal documenten, één voor de raad en één voor het college van B&W. De begroting van de raad is de programmabegroting. De programma begroting is inclusief baten en lasten en wordt vastgesteld door de raad. De raad stelt tevens de jaarstukken vast die een identieke opzet hebben als de begroting. Het vaststellen van de programmabegroting is de staatrechtelijke functie van de gemeente raad en wordt ook wel het budgetrecht of autorisatiefunctie genoemd. De gemeente raad voert met het autoriseren haar budgetrecht uit. In het verlengde van de autorisatiefunctie ligt de tweede functie van de begroting, de allocatiefunctie. Omdat de middelen beperkt zijn, moet gekozen worden aan welke doeleinden wel of geen en aan welke minder of meer middelen worden besteed. Het begrotingsdocument voor het college is de productenraming. Deze wordt opgebouwd vanuit de programmabegroting en geeft alle gemeentelijke activiteiten weer in termen van producten. Relatie programmabegroting en collegeprogramma Goed beschouwd is de programma begroting een offerte van het College aan de Raad op basis van besluiten die zijn genomen naar aanleiding van de perspectiefnota. Het College legt met de jaarrekening na afloop van het begrotingsjaar verantwoording af aan de raad. In de handreiking duale begroting en document richtlijnen commissie BBV staat duidelijk beschreven waaraan de begroting en de jaarstukken moeten voldoen. Deze informatie gebruik ik als richtlijn en toets middel voor mijn analyse. Belangrijkste in deze is de toets of de begroting minimaal de volgende paragrafen bevat: - Weerstandsvermogen, verbonden partijen participaties, lokale heffingen, Financieringsparagraaf, bedrijfsvoering, onderhoud kapitaal goederen en grondbeleid
4
3. Kerngegevens gemeente Uitgeest 3.1 Geografie Uitgeest is een dorp en gemeente in de regio Kennemerland in de Nederlandse provincie Noord-Holland. De gemeente maakt deel uit van de samenwerkingsregio Kennemerland.
Het Uitgeestermeer en Alkmaardermeer bieden uitgebreide mogelijkheden voor waterrecreanten en natuurliefhebbers. Uitgeest is bereikbaar met het openbaar vervoer vanuit de richtingen Alkmaar-Amsterdam, alsmede Haarlem. Het dorp ligt verder langs de A9, N8 en de N203, die het dorp ontsluiten. Met de auto is de reistijd naar Amsterdam 30 minuten. Binnen 20 minuten zijn de verschillende stranden (Wijk aan zee, Bakkum aan Zee, Heemskerk) per fiets bereikbaar. Bezienswaardigheid fort aan den Ham is één van de 42 forten van de Stelling van Amsterdam, een 19e eeuwse defensielinie rond Amsterdam. Het treinstation van Uitgeest is een belangrijk overstappunt: hier komen de spoorlijnen uit Amsterdam, Haarlem en Alkmaar samen. 3.2 Kengetallen gemeente Uitgeest De gemeente telt 12.886 inwoners (1 februari 2012, bron: CBS) en heeft een oppervlakte van 22,22 km² (waarvan 3,32 km² water). Gemiddeld inkomen (2006) € 13.900 per inw, gemiddelde WOZ waarde (2008) € 264.000 en ww uitkeringen (2007) 11 per 1000 inw.
Bevolkingspiramide
Vlag en wapenschild van de gemeente Uitgeest
Uitgeest is onderdeel van Metropoolregio Amsterdam. De regio telde volgens het CBS eind 2008 2,22 miljoen inwoners. 3.3 Samenstelling gemeenteraad Uitgeest De gemeenteraad van Uitgeest bestaat uit 15 zetels. Hieronder de samenstelling sinds 1998.
5
Partij
1998 2002 2006 2010
Progressief Uitgeest 4
4
4
4
PvdA
3
2
3
2
CDA
3
3
3
2
VVD
3
2
2
2
D66
2
1
1
3
Uitgeester vrije partij -
3
2
2
Totaal
15
15
15
15
3.4 College van burgemeester en wethouders Burgemeester, mw. drs. A.E.H. Baltus
Wethouder W.J.M. Spaanderman
Portefeuille: • • • • • • • • • • • • •
Algemene en Bestuurlijke Zaken Integrale Veiligheid Leefbaarheid en Kwaliteit Openbare Ruimte Politie en Openbare Orde Brandweer Integrale handhaving Economische Zaken/Metropool Emancipatie Bestuurlijke samenwerking Personeel en organisatie Voorlichting en Representatie Burgerzaken Internationale Zaken
Wethouder P.K. Linnartz
Portefeuille: • • • • •
Portefeuillie: Welzijn Ouderenbeleid Sociale zaken Volksgezondheid Recreatie en Toerisme Sport Accommodatiebeleid Volkshuisvesting Schipholbeleid Wijkwethouder De Kleis 1ste locoburgemeester
Wethouder A. Sely
Portefeuille:
Ruimtelijke Ordening Financiën Milieu Grondbedrijf aan- en verkopen Verkeer en Vervoer Onderwijs Openbare Werken en Infrastructuur Minderheden Groenvoorziening Kunst
6
3.5 Organogram gemeente Uitgeest
7
4. Analyse van de gemeente Uitgeest Voor deze analyse behandel ik de documenten van de gemeente Uitgeest die hieronder beschreven staan. Wegens de hoeveelheid en diepgang van de documentatie heb ik initieel de hoofdlijnen gelezen om deze vervolgens te vergelijken met de theorie zoals beschreven in de handreiking duale begroting. 4.1 Programmabegroting 2012 De programmabegroting is door het college van B&W aangeboden aan de raad. De raad heeft aansluitend de programmabegroting vastgesteld in een openbare vergadering. De programmabegroting is een document van 99 pagina’s en is qua formulering en begrijpelijkheid voldoende. De gemeente Uitgeest geeft in de afzonderlijke programma’s van de programma begroting 2012 duidelijk aan hoe de gemeente invulling geeft op de 3 W-vragen vanuit het BBV (besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten). De 3 W-vragen zijn: Wat zijn de beoogde maatschappelijke effecten? Wat zal ervoor worden gedaan de effecten te bereiken? Wat mag het kosten? Deelconclusie In de afzonderlijke programma’s is het antwoord op de 3 W-vragen duidelijk terug te vinden en hiermee voldoet de programmabegroting aan de eisen gesteld in het BBV, behalve dat er bijna geen SMART doelstellingen genoemd worden. Ergo wanneer ik de criteria hanteer voor een optimale opbouw van een programmabegroting (opgesteld door drs. J. Breet) indien kerntaakbudgettering centraal staat, kan de gemeente Uitgeest de programmabegroting in grote lijnen herzien omdat er weinig tot geen meetbare (SMART) prestaties vermeld staan. Daarnaast zijn niet alle programma’s opgebouwd uit werkzaamheden die veelvuldig voorkomen en als basis kunnen dienen als normontwikkeling. Vanuit de programmabegroting 2012 heb ik gekozen om het programma 1 openbare orde en veiligheid te analyseren, dit vanwege de hoeveelheid beschikbare informatie van het onderwerp en de binding die ik ermee heb vanuit mijn beroep. De analyse zal ik verder op uiteenzetten.
8
4.2 Jaarrekening 2011 In het jaarverslag wordt het financiële resultaat en de programmaverantwoording beschreven. Zowel de jaarrekening als het jaarverslag wordt gecontroleerd door een externe accountant en ter vaststelling aangeboden aan de gemeenteraad. De jaarrekening is een document van 119 pagina’s en zeer lastig te doorgronden. Hij is wellicht beter te begrijpen als volleerd accountant echter het lijkt door het groot aantal tabellen en overzichten dat de rapporteur bewust de lezer van zijn stuk wil brengen. Hieronder het overzicht van de baten en lasten die gelukkig wel goed te begrijpen is.
9
Na het doornemen van het stuk op hoofdlijnen lijkt de financiële positie voor de gemeente Uitgeest gunstig te zijn. De realiteit is echter anders en hier zal ik in de bevindingen van de accountant verder op ingaan. 4.3 Collegeprogramma 2010-2014 Het collegeprogramma is 17 maart 2010 vastgelegd en behelst de speerpunten die de coalitie van D66, VVD en Progressief Uitgeest de komende jaren wil doorvoeren. Het collegeprogramma is vrij summier, behalve de speerpunten die genoemd worden zijn er geen uitwerkingen en wederom doelstellingen die het college zich zelf stelt. 4.4 Nota integraalveiligheidsbeleid 2011-2014
Het integraal veiligheidsbeleid van de gemeente Uitgeest geeft een eerste beeld waar de gemeente Uitgeest op het gebied van veiligheid staat. Eveneens is hierin de priorisering vastgelegd van het veiligheidsbeleid door het college van burgemeester en wethouders. In het collegeprogramma heeft de gemeente Uitgeest aangegeven dat het van belang is dat Uitgeest een gemeenschap is waar iedereen zich veilig voelt. Uitwerking hiervan vindt plaats inde nota integraalveiligheidsbeleid, het inzetten van de nachtcoaches, het lik-op-stukbeleid, waarbij vernielingen worden verhaald op de daders en het weren van coffeeshops in Uitgeest. 4.5 Bevindingen accountant jaarrekening 2011 Naast de officiële bevindingen van de accountant zijn ook de bevindingen van onafhankelijk registeraccountant dhr. Verhoef meegenomen. Conform de Controleverordening van de Gemeente Uitgeest zoals vastgesteld bij Raadsbesluit van 31 mei 2007, heeft de accountant, voorafgaand aan de raadsbehandeling van de jaarstukken, het accountantsrapport 2011 met de controlecommissie besproken. Deze bespreking heeft op 1 juni 2011 plaatsgevonden. Het accountantsrapport 2011 geeft een overzicht van de bevindingen en bevat tevens een aantal aanbevelingen. Op basis van het accountantsrapport en het gesprek vraagt de controlecommissie uitdrukkelijke aandacht voor de volgende punten. 1. Uitbesteding inning plaatselijke belastingen zonder duidelijke afspraken 2. Sportpark De Koog ontbreken van financieel overzicht en daarmee geen inzicht in risico’s. 3. Interne controle moet verbeterd worden volgens de accountant. 4. Levensduur materiële vaste activa is niet in overeenstemming met actuele duur. Naast deze punten heeft onafhankelijk register accountant Leo Verhoef de gemeente Uitgeest al enkele jaren onder een vergrootglas liggen. Het gemeentebestuur heeft volgens eigen berekeningen over de periode 2004-2010 een voordelig saldo van opbrengsten en kosten van € 6,6 miljoen. Volgens Leo Verhoef leed de gemeente in werkelijkheid een verlies van € 1,1 miljoen. Al met al missen we dus over de jaren 2004-2010 € 7,7 miljoen niet verantwoorde uitgaven van belastinggeld. Deelconclusie Uitgaande van bovenstaand relaas en eigen calculaties blijkt de jaarrekening 2011 misleidend te zijn. Het gemeentebestuur meldde een voordelig saldo van opbrengsten en kosten van € 0,5 miljoen, in werkelijkheid was het € 0,3 miljoen. Daarnaast is over de afgelopen jaren een bedrag van € 7,7 miljoen van de balans verdwenen. Deze informatie tezamen met de officiële bevindingen van de eigen accountant van de gemeente schetsen een beeld van financieel wanbeleid.
10
5. Programma 1 Openbare orde en veiligheid Dit programma bevat de volgende onderdelen en activiteiten: 5.1 Politie 5.2 Brandweer en crisisbeheersing 5.3 Overige beschermende maatregelen 5.4 Wijkbeheer De verantwoordelijke portefeuillehouders zijn de burgemeester (1.1 en 1.2) en wethouder Boer (1.3). De verantwoordelijke ambtenaren en budgethouders zijn de gemeentesecretaris (1.1 t/m 1.3) en het hoofd Publiekszaken (1.4). Programmapunten in het Collegeprogramma 2010-2014: 1. Evaluatie plan Veilig Uitgaan. 2. Onderzoek naar meebetaling horeca voor extra maatregelen, zoals nachtcoaches. 3. Overleg met omliggende gemeenten over vervroegde sluitingstijden. 4. Ontwikkelen en toepassen van lik-op-stukbeleid. 5. Periodieke evaluatie overgedragen brandweertaken aan de VRK. 6. Geen coffeeshop in Uitgeest. 7. Uitwerken Nota Dierenwelzijn. Programmaplan Activiteiten De gemeente wenst zowel de subjectieve veiligheid, de veiligheidsbeleving van de burgers als de objectieve veiligheid, het aantal meldingen en aangiften binnen de gemeente Uitgeest te verbeteren. Na het lezen van bovenstaande samenvatting is het mogelijk om de eerste W-vraag te beantwoorden; wat zijn de beoogde maatschappelijke effecten. Wanneer we naar bovenstaande programmapunten en onderstaande activiteiten kijken en de invulling hiervan is het ook mogelijk om de tweede W-vraag te beantwoorden; wat zal er voor worden gedaan om de effecten te bereiken? Ik mis echter zoals eerder vermeld concrete SMART doelstellingen in betreffend programma. Activiteiten · Veiligheidsmonitor, uitwerken in plan van aanpak voor 2012-2014. · Integraal Veiligheidsbeleid 2011-2014. · Regionaal Platform Criminaliteitsbeheersing Kennemerland (RPC). · Veiligheidshuis Kennemerland.
11
· Burgernet. · Uitvoering plan van aanpak jeugdoverlast. · Nachtcoaches · Halt Kennemerland (Wakkere Ouders, oud en nieuw e.d.). 5.1 Politie Veiligheidsmonitor In september 2011 vindt de uitvoering van de veiligheidsmonitor in de gemeente Uitgeest plaats. De opzet is om met deze veiligheidsmonitor één instrument voor het meten van veiligheidsgevoelens bij de bevolking op landelijk, regionaal en lokaal niveau te hebben. De conclusies uit de veiligheidsmonitor zullen worden meegenomen in een plan van aanpak 2012- 2014 welke een onderdeel zal zijn van het Integraal Veiligheidsbeleid 2011-2014. Integraal Veiligheidsbeleid 2011-2014 Met ingang van 1 januari 2011 ligt de regierol op het gebied van integrale veiligheid bij de gemeenten. Het voeren van integraal veiligheidsbeleid en de gemeentelijke regie zijn wettelijk vastgelegd. Voor het integraal veiligheidsbeleid wordt een vaste beleidscyclus van planning, programmering en evaluatie gevolgd. Het integraal veiligheidsbeleid gaat voor 2011 uit van de gegevens welke zijn geleverd door het Districtelijk Informatie Knooppunt van de politie. Regionaal Platform Criminaliteitsbeheersing Kennemerland (RPC) De gemeente Uitgeest is sinds de start op 8 november 2007 deelnemer in het RPC, welke vanaf 1 januari 2010 is overgegaan in een Stichting. Het RPC heeft onderstaande doelstellingen: - het terugbrengen en beheersen van de criminaliteit ten behoeve van het bedrijfsleven; - het bevorderen van de onderlinge samenhang tussen overheid en bedrijfsleven; - adviseren, deskundigheidsbevordering en voorlichting (loketfunctie); - het monitoren en opzetten van veiligheidsprocessen en -projecten. Veiligheidshuis Kennemerland Het Veiligheidshuis Kennemerland heeft tot doel criminaliteit en overlast te verminderen door het vormgeven van een persoonsgerichte aanpak waarmee recidive van daders zoveel mogelijk wordt voorkomen. In het veiligheidshuis wordt multidisciplinair samengewerkt door medewerkers van tien justitiële organisaties. Deze medewerkers zitten fysiek bij elkaar in één kantoor en ontwikkelen gezamenlijk individuele plannen van aanpak voor: jeugdigen die verdacht worden van een strafbaar feit, huiselijk-geweldplegers, zeer actieve veelplegers en exgedetineerden in de gehele regio Kennemerland. Burgernet Met ingang van 1 januari 2011 neemt de gemeente Uitgeest deel aan Burgernet. Burgernet is een samenwerkingsverband tussen burgers, gemeente en politie om de veiligheid in de woon- en werkomgeving te bevorderen.
12
Uitvoering plan van aanpak jeugdoverlast In het plan van aanpak jeugdoverlast, opgesteld in 2011, wordt een gestructureerde aanpak ten aanzien van de problematiek voorgesteld. Het beheersbaar maken van het probleem betekent enerzijds de overlast door jongeren in de openbare buitenruimte zoveel mogelijk te beperken en anderzijds te komen met aanvaardbare alternatieven voor plaatsen waar jongeren bij elkaar kunnen komen om elkaar te ontmoeten (zowel binnen als buiten). Nachtcoaches De nachtcoaches houden toezicht op de ‘loop- en slooproutes’ om jongeren direct aan te spreken en te confronteren met hun gedrag. Voor 2012 dienen de nachtcoaches te worden opgeleid tot BOA’s, zodat ze ook daadwerkelijk handhavend kunnen optreden. Halt Kennemerland Het doel van het project Halt is een bijdrage te leveren aan de preventie en bestrijding van jeugdcriminaliteit van jongeren tot 18 jaar. 5.2 Brandweer en rampenbestrijding In de Veiligheidsregio Kennemerland werken de brandweer, de geneeskundige diensten, de politie en de gemeenten samen ten behoeve van de hulpverlening aan de burger. Daarnaast heeft de gemeente de eindverantwoordelijkheid voor de (brand-)veiligheid van gebouwen. De preventieve taken op dit gebied zijn het verlenen en controleren van gebruiksvergunningen door de regionale brandweer en de controles in het kader van bouwen woningtoezicht door de toezichthouders. Activiteiten · Preventieve en proactieve controles van gebouwen, evenementen e.d. verwerkt in een activiteitenplan Uitgeest 2012. · Opleiden en oefenen van de medewerkers in het kader van de crisisbeheersing. · Opstellen en bijhouden gemeentespecifieke deelplannen. · Risicokaart gemeente Uitgeest. 5.3 Overige beschermende bestrijdingen Hieronder vallen de wettelijke taken met betrekking tot de opvang van dieren. Dierenbescherming Het uitvoeren van het beleid is opgenomen in de Nota Dierenwelzijn. Deze nota wordt in het najaar 2011 definitief vastgesteld. Activiteiten De gemeente voert deze wettelijke taak uit door de deelname aan en subsidiering van diverse organisaties op het terrein van de dierenopvang. Middelen Op de begroting is een bedrag opgenomen van € 18.352 voor de subsidiëring. Ontwikkelingen
13
Het dierenwelzijn is de laatste jaren sterk naar voren gekomen als aandachtspunt. De gewijzigde financieringssystematiek, betalen per verleende dienst, heeft de laatste jaren geleid tot een stijging van de kosten van de dierenopvang.
De derde W-vraag is na bestudering ook beantwoord; wat mag het kosten? Deelconclusie: Slechts twee W-vragen worden naar tevredenheid beantwoord in het programma orde en veiligheid. Wat zijn de beoogde maatschappelijke effecten en wat mag het kosten. De tweede W vraag, wat zal ervoor gedaan worden om de effecten te bereiken is niet voorzien van SMART doelstellingen. Hier schuilt een groot gevaar in omdat als deze niet geformuleerd zijn het programma voor de raad bestuurbaar is en onmogelijk is om een degelijk planning en control proces te implementeren wanneer je vooraf geen doelen stelt. Dit is een rode draad in alle programma’s en hier zal in de conclusie en aanbeveling nog verder op in worden gegaan.
14
6. Paragrafen gemeente Uitgeest In het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) is expliciet aangegeven, dat in de programmabegroting, naast de programma’s, ook paragrafen worden opgenomen. Het betreft hier de volgende paragrafen: 1. Lokale heffingen 2. Weerstandvermogen 3. Onderhoud kapitaalgoederen 4. Financiering 5. Bedrijfsvoering 6. Verbonden partijen 7. Grondbeleid 6.1 Lokale heffingen De lokale heffingen in Uitgeest behelzen: · afvalstoffenheffing; · rioolheffing; · onroerende zaakbelasting; · roerende zaakbelasting; · hondenbelasting; · woonforensen-/toeristenbelasting; · diverse leges. De geraamde opbrengst voor 2012 beloopt een bedrag van circa € 3,9 miljoen. Naast de algemene uitkering Gemeentefonds is dit de belangrijkste bron van inkomsten voor de gemeente Uitgeest. Beleid Algemene beleidsregel is dat de geraamde belastinginkomsten stijgen met het verwachte inflatiepercentage voor 2012. Op basis van de huidige gegevens van het Centraal Planbureau bedraagt deze naar verwachting 2,5%. De tarieven voor de afvalstoffenheffing en het rioolrecht stijgen met 2,5% ten opzichte van 2011, met dien verstande, dat de afvalstoffenheffing en de rioolheffing kostendekkend zijn opgenomen. De rioolheffing is met 2% extra verhoogd in verband met het uitvoeren van het Gemeentelijk Rioleringsplan (volgens besluit in de raadsvergadering van 17 februari 2011). Het tarief voor de afvalstoffenheffing per woning bedraagt: € 251,55 Het tarief voor het rioolrecht per woning bedraagt: € 149,70 Jaar Afval Riool Totaal 2010 € 240,00 € 140,00 € 380,00 2011 € 245,40 € 143,15 € 388,55 2012 € 248,55 € 149,70 € 398,25 Stijging 2012 ten opzichte van 2011 (excl. ozb): € 9,70 2,5% Onroerende zaakbelasting
15
De hertaxatie van alle onroerende zaken in de gemeente Uitgeest vindt jaarlijks plaats door middel van het landelijk verplichte systeem van permanente marktanalyse. Deze jaarlijkse herwaardering zal voor de belastingbetaler het gevoel van een gelijkmatiger verloop geven van de waarde van zijn onroerend goed. Immers, de aanpassing gebeurt nu ieder jaar in plaats van eens in de vier jaar. De tarieven voor de onroerende zaakbelasting zullen worden aangepast met de waarde van de woningen. Daarnaast wordt een stijging van 2,5% doorgevoerd ter dekking van de inflatie. De opbrengsten van de belastingen in de begroting 2012 geven het volgende beeld: Belastingsoort Begroting 2012 Begroting 2011 OZB € 1.825.224 € 1.793.955 Roerende zaakbelasting €0 € 1.484 Rioolheffing € 806.277 € 786.612 Afvalstoffenheffing € 1.200.593 € 1.171.310 Toeristenbelasting € 23.152 € 23.152 Hondenbelasting € 37.468 € 37.486 Forensenbelasting € 6.119 € 6.119 Precariorechten € 11.005 € 11.005 Grafrechten € 4.370 € 4.370 Totaal € 3.914.592 € 3.835.475 Kwijtscheldingsbeleid De mogelijkheid voor gemeenten om kwijtschelding van belastingen te verlenen, is geregeld in artikel 255 van de Gemeentewet. Hoofdregel daarbij is dat gemeenten het kwijtscheldingsbeleid van de rijksoverheid volgen, zoals dat is geregeld in de uitvoeringsregeling. Het kwijtscheldingsbeleid in Uitgeest is geconformeerd aan de normen die hiervoor door de rijksoverheid zijn gesteld (100% van de bijstandsnorm). Deelconclusie: De lokale heffingen van de gemeente Uitgeest zijn niet buiten proportioneel hoog in vergelijking met gemeentes van gelijke grootte. De OZB wordt ondanks de grootte van het bedrag niet echt een sluitpost van de begroting. Daarnaast past de gemeente Uitgeest jaarlijks de hoogte van de OZB wat eerlijker is dan een aanpassing eens in de vier jaar zoals gebruikelijk bij veel andere gemeentes. 6.2 Weerstandvermogen Tijdens diverse hoorcolleges is besproken dat er naast berichtgeving over het weerstandsvermogen tevens aandacht geschonken moet worden aan de actuele financiële risicoscenario’s voor de gemeente, de kosten die met deze scenario’s samen hangen en de kans dat zo’n scenario zich zal voordoen. Daarbij zal er een eigen conclusie geformuleerd moeten worden op basis van de paragraaf in de programma begroting en een relatie gelegd moeten worden met de rest van de programmabegroting. Het weerstandsvermogen is belangrijk om inzichtelijk te maken zodat bepaald kan worden in welke mate de gemeente in staat is om plotselinge tegenvallers op te vangen, zowel op korte als op lange termijn. Daarvoor dient zij eerst te definiëren waar het om gaat, welk vermogen
16
daarvoor beschikbaar is en wat het risico is en de kans dat een dergelijke gebeurtenis zich voor kan doen. Het weerstandsvermogen is er dus voor om te zorgen dat de gemeente bij incidentele tegenvallers niet (direct) de begroting en het beleid dient aan te passen. Wanner we het weerstandsvermogen van de gemeente Uitgeest bekijken bestaat dit uit een relatie tussen: · de weerstandscapaciteit, ofwel de middelen en mogelijkheden waarover de gemeente Uitgeest beschikt of kan beschikken om niet begrote kosten te dekken; · de risico’s waarvoor de gemeente geen voorziening heeft gevormd of die niet tot afwaardering van activa hebben geleid en die van materiële betekenis kunnen zijn in relatie tot het balanstotaal of de financiële positie. Een van de programmapunten in het collegeprogramma van 2010 – 2014 is het handhaven van het huidige weerstandsvermogen op de door het provincie gewenste niveau momenteel € 640 per wooneenheid In de paragraaf wordt aandacht besteed aan: I. het beleid van de gemeente Uitgeest betreffende de weerstandscapaciteit en de risico’s; II. een inventarisatie van de weerstandscapaciteit; III. een inventarisatie van de risico’s (risicoparagraaf). I. Beleid gemeente Uitgeest inzake weerstandscapaciteit en risico’s In het najaar van 2003 is beleid geformuleerd over de weerstandscapaciteit en risico’s en zijn tevens de aspecten van weerstandscapaciteit en risico-inventarisatie nader uitgewerkt. Op 28 januari 2010 is de vernieuwde versie van de beleidsnota ‘Reserves en voorzieningen’ door de gemeenteraad vastgesteld. Zoals eerder aangekondigd, moet de gemeente rekening houden met verslechterde economische omstandigheden. Daarbij gaat het onder andere om: - afgenomen bouwactiviteiten, oplopende werkeloosheid, - de veranderingen op de geld- en kapitaalmarkt en het aangekondigd bezuinigingsbeleid bij de rijksoverheid. De effecten daarvan zijn minder leges- en bouwgrondopbrengsten, toenemend beroep op de sociale middelen en lagere doeluitkeringen in het gemeentefonds. Deze lagere baten (of wellicht gelijkblijvende baten) zorgen ervoor dat de gemeente zo dient te begroten dat de lasten de baten op de begroting niet gaan overstijgen. Dit zal onvermijdelijk voor bezuinigingen zorgen op bepaalde onderdelen van de begroting. II. Inventarisatie van de weerstandscapaciteit Er wordt een onderscheid gemaakt tussen structurele en incidentele weerstandscapaciteit. De structurele weerstandscapaciteit is de mate waarin de gemeente zelf in staat is niet begrote kosten te dekken door structureel financiële middelen vrij te maken. Structurele weerstandscapaciteit heeft dan ook betrekking op de exploitatie. Bij incidentele weerstandscapaciteit gaat het om vrij besteedbare middelen, die eenmalig ingezet kunnen worden. De incidentele middelen betreffen in belangrijke mate het eigen vermogen van de
17
gemeente. Ook langlopende voorzieningen worden, onder voorwaarden, gerekend tot de incidentele weerstandscapaciteit. Het eigen vermogen van de gemeente begin 2011, exclusief het nog te bestemmen resultaat van 2010 (€ 179.116), bedraagt € 9,1 miljoen (jaarrekening 2010). De algemene reserve heeft een eerste bufferfunctie. Onderdeel van het eigen vermogen vormen de bestemmingsreserves. De bestemmingsreserves zijn voor een bedrag van € 4,4 miljoen opgenomen. Het betreffen reserves met een specifiek doel die vervolgens zijn ingebracht in de programma’s van de gemeente Uitgeest en daar zijn toegelicht. De voorzieningen van € 4,9 miljoen bestaan uit geoormerkte gelden. III. Inventarisatie risico’s (risicoparagraaf) In algemene zin kan gesteld worden dat de risico’s voor de gemeente toenemen. Oorzaak is ten eerste de toename uitkeringen Wwb, Wmo. Ten tweede zijn door de genoemde economische ontwikkelingen, de rijksuitkeringen en -overdrachten onderhevig aan fluctuaties en korter houdbaar. Meerjarenramingen zijn daardoor minder zeker. Een derde oorzaak betreft de enorme groei van de digitalisering van de werkzaamheden en de wettelijke vereisten. De investeringskosten nemen enorm toe en de bijbehorende planning wordt ingewikkelder. Risico’s dienen inzichtelijker gemaakt te worden aan de hand van een globale kansberekening. Hiermee wordt gestreefd naar een betere onderbouwing van de weerstandscapaciteit. Meer dan in het verleden wordt bij de risico’s aangegeven wat er aan gedaan wordt om de kans zo klein mogelijk te maken dat het risico ook echt optreedt. De risico’s die de gemeente Uitgeest loopt zijn de afgelopen jaren in de jaarrekening en in de begroting van de gemeente in de risicoparagraaf opgenomen. Het gaat om risico’s die niet hebben geleid tot vorming van een voorziening omdat ze slechts heel globaal of niet kwantificeerbaar zijn en (te) onzeker zijn. De gemeente Uitgeest onderscheidt de drie volgende risicovelden: a. budgettaire risico’s; b. risico’s op eigendommen; c. risico’s die samenhangen met de interne organisatie en de bedrijfsvoering. De weerstandscapaciteit in het vermogen bedraagt € 29.454.000 en is gebaseerd op de cijfers in 2011. De begroting voldoet dus aan de eisen gesteld door de BBV. Echter in het kader van de jaarlijkse financiële analyse heeft de provincie de financiële positie van de gemeente voor 2011 doorgelicht. Op basis van deze analyse kreeg de gemeente Uitgeest, net als voor 2010, de kwalificatie “redelijk”. Dit houdt in dat de gemeente Uitgeest nog steeds onder het repressieve toezicht zal blijven. De provincie maakt zich dus zorgen over het financiële beleid van de gemeente en indirect het weerstandsvermogen.
18
Daarbij heeft de onafhankelijke registeraccountant Leo Verhoef diverse malen onderzoek gedaan naar de jaarrekeningen en hierbij over afgelopen jaren grote discrepanties ontdekt. Na analyse van de jaarrekening 2011 kunnen we de conclusie stellen dat deze misleidend is evenals voorgaande jaren. Het gemeentebestuur meldde een voordelig saldo van opbrengsten en kosten van € 0,5 miljoen, in werkelijkheid was het € 0,3 miljoen. Deelconclusie: Ik vind dat de gemeente Uitgeest qua rapportage een duidelijk objectieve analyse poogt te geven omtrent het weerstandsvermogen. Echter voldoet de rapportage niet geheel aan de SMART criteria. Daarbij komt dat de gemeente onder repressief toezicht staat en dat registeraccountant Leo Verhoef meerdere achtereenvolgende jaren discrepanties geconstateerd heeft. Al met al denk ik dat de financiële situatie van de gemeente niet gezond is om grote eerder genoemde risico´s te incasseren. 6.3 Onderhoud kapitaalgoederen De kapitaalgoederen (materiële vaste activa) van de gemeente Uitgeest hebben begin 2011 een boekwaarde van € 16,3 miljoen. Voor deze kapitaalgoederen heeft de gemeente oorspronkelijk € 27,9 miljoen uitgegeven en daarop tot en met 2010 € 11,6 miljoen afgeschreven. Wegen en wegverhardingen Eenmaal in de twee jaar wordt de onderhoudstoestand van alle wegverhardingen, die onder het beheer van de gemeente vallen, visueel geïnspecteerd en op grond van de landelijke geldende normen geclassificeerd. Op grond hiervan worden de onderhoudsmaatregelen voor de korte en de lange termijn bepaald. Tunnels De onderdelen in de tunnels, die onder het beheer van de gemeente vallen, worden jaarlijks geïnspecteerd. Riolering Op 28 april 2011 is het (verbreed) Gemeentelijk Rioleringsplan (VGRP) 2011-2015 door de raad vastgesteld. Dit is een strategisch beleidsdocument, dat aangeeft hoe de gemeente Uitgeest invulling geeft aan de wettelijke zorgplicht inzake een doelmatige inzameling en transport van afvalwater. Het VGRP bevat de volgende onderdelen: · beschrijving en toetsing van de huidige situatie; · (de conclusies uit) het basis rioleringsplan met gewenste infrastructurele maatregelen ter beperking van de vuiluitworp en beperking van wateroverlast; · beschrijving beheer en onderhoud; · kostendekkingsplan. Water Het kwaliteit- en kwantiteitsbeheer valt onder het hoogheemraadschap. De beschoeiing die onder het beheer van de gemeente valt wordt periodiek geïnspecteerd.
19
Groen Het dagelijkse beheer van de openbare groenvoorziening wordt seizoensgebonden uitgevoerd. Speelvoorzieningen De openbare speelvoorzieningen worden regelmatig geïnspecteerd en vallen onder het dagelijkse beheer van de gemeente. Op grond van de staat van onderhoud worden vervangingen direct binnen de exploitatie uitgevoerd. Grootschalige vervangingen worden als investeringen gepland. Deelconclusie: Deze paragraaf is zoals besproken tijdens college meer ``nice to know`` en daarom zal ik hier een conclusie achterwege laten. 6.4 Financiering Zowel de investeringen (vaste activa) als de lopende exploitatie (vlottende middelen) moeten gefinancierd worden. De vaste activa van de gemeente hebben begin 2011 een boekwaarde van € 18,6 miljoen. Daarvan is € 4,8 miljoen gefinancierd met langlopende schulden (voornamelijk geldleningen) en het overige deel ofwel € 13,8 miljoen gefinancierd met middelen van het eigen vermogen. Het eigen vermogen bedraagt begin 2011 € 9,5 miljoen. Dat betekent dat het totale eigen vermogen in de vaste activa is belegd. Het werkkapitaal omvat de vlottende activa en passiva van de gemeente, zoals voorraden van het grondbedrijf, openstaande vorderingen, geldmiddelen en tijdelijke belegging in effecten en de openstaande kortlopende geldleningen en andere schulden. Aan de omvang van het werkkapitaal ligt een geformuleerd treasurybeleid ten grondslag. Om het treasurybeleid te kunnen concretiseren en de uitvoering te kunnen sturen is een treasurystatuut opgesteld. In onderstaande treasuryparagraaf is een en ander toegelicht. Algemeen In januari 2007 is het treasurystatuut door de raad vastgesteld. Hierbij dient te worden opgemerkt dat indien gelden worden uitgezet, het College van B&W dient in te stemmen. Binnen de administratieve organisatie is de scheiding van financiële functies (beheer/beleid), met oog voor de grootte van de organisatie, voldoende gewaarborgd. Risicobeheer Kasgeldlimiet Het renterisico van de vlottende schuld wordt beperkt door de voorgeschreven kasgeldlimiet. Onder de wet Fido (vanaf 1 januari 2001) bedraagt de kasgeldlimiet 8,5% van het begrotingstotaal, ofwel in 2012 € 1,4 miljoen. Bij een structurele overschrijding van de limiet dient tot consolidatie te worden overgegaan of te wel er dient een langlopende lening afgesloten te worden. Renterisiconorm
20
De renterisiconormering is ingesteld om renterisico’s te verminderen door spreiding van de leningportefeuille. De gemeente Uitgeest heeft haar vijf lopende geldleningen (begin 2012) bij de volgende instellingen afgesloten: Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) 3, ING groep 1 en Rabobank 1. Kredietrisico op verstrekte gelden Het bedrag van door de gemeente gewaarborgde geldleningen ten behoeve van tien plaatselijke verenigingen en instellingen is rond € 1,3 miljoen. Naast de genoemde gewaarborgde geldleningen heeft de gemeente nog een rol in de achtervang van geldleningen die in eerste instantie zijn gegarandeerd door externe lichamen. Dit betreffen: · achtervang Wsw (50%) · plaatselijke instellingen · eigen woningbezit particulieren · SVn starterslening · Nationale Hypotheekgaranties Totaal
€ 17,6 miljoen € 1,3 miljoen € 5,6 miljoen € 0,4 miljoen € 17,0 miljoen € 41,9 miljoen
Het risico voor de gemeente bij deze verstrekte gelden is zeer minimaal door de borging in het Waarborgfonds Sociale Woningbouw. In deze situatie vervullen rijk en gemeente ieder voor de helft een achtervangfunctie, indien het fonds zijn verplichtingen niet na zou kunnen komen. Deelconclusie: voor een goede analyse heb ik ook deze paragraaf gelezen van vorig jaar en daarin werd vermeld dat de gemeente Uitgeest op dat moment zeven leningen had lopen bij diverse banken. Het afgelopen jaar zijn er dus vier hier van ingelost. De gemeente doet er dus mijn inziens voldoen aan om weer een gezonde financiële positie op te bouwen door aflossing en risicomanagement en waarschijnlijk is dit ook te wijten aan het repressief toezicht. 6.5 Bedrijfsvoering De bedrijfsvoering van de gemeentelijke organisatie dient de uitvoering van het collegeprogramma optimaal te ondersteunen. Dit vraagt om een doorontwikkeling van de organisatie waarbij de integrale sturing wordt versterkt en de doeltreffendheid en doelmatigheid van de manier waarop de gemeente haar taken uitvoert verder wordt verbeterd. In de huidige tijd van financiële krapte geeft de gemeente aan extra scherp naar de efficiency en de omvang van de eigen organisatie te kijken. De gemeente stelt dat goed werkgeverschap en het nemen van verantwoordelijkheid centraal staan. Activiteiten · Werkprocessen optimaliseren · Projectmatig werken · Samenwerking met andere gemeenten · Beperken externe inhuur · Rechtmatigheid
21
Werkprocessen optimaliseren De gemeente geeft aan dat werkprocessen dienen in 2012 verder te worden geoptimaliseerd teneinde de interne en externe dienstverlening te verbeteren en de beschikbare middelen zo efficiënt mogelijk in te zetten. Projectmatig werken In 2012 zal een handboek projectmatig werken worden opgesteld met interne procedures ten aanzien van projectmanagement. Per kwartaal, of zo nodig eerder, zal het bestuur en het management informatie ontvangen over de voortgang van de projecten en de daarbij behorende financiën. Samenwerking met andere gemeenten Tussen de leidinggevenden van de IJmond-gemeenten vindt periodiek overleg plaats teneinde de mogelijkheden te bespreken voor verdere intergemeentelijke samenwerking op het gebied van uitvoerende taken. Beperken externe inhuur De vaste vacatures zullen zo mogelijk worden ingevuld met medewerkers met een tijdelijke of vaste aanstelling bij de gemeente. Externe inhuur via een bureau gedurende de eerste maanden is wenselijk teneinde de risico’s te beperken. Rechtmatigheid Om te voldoen aan artikel 212 en 213 van de Gemeentewet dient de gemeente Uitgeest jaarlijks interne controlewerkzaamheden uit te voeren gericht op de getrouwe en rechtmatige totstandkoming van de baten, lasten en balansmutaties. De interne controle richt zich op de Wmo, bouwleges, subsidies, participatiebudget en inkomensbestanddeel bijstand, leerlingenvervoer, inkoop, aanbestedingen, investeringen en kredieten, verontreinigingsheffing, leges publiekszaken, salarissen, treasury, begrafenisrechten en SISA. Ontwikkelingen op het gebied van informatievoorziening en automatisering EGEM-i / NUP Om de (elektronische) dienstverlening van de overheid naar burgers en bedrijven te verbeteren worden er vanuit de rijksoverheid, onder de noemer EGEM-i, veel initiatieven genomen en wetten gemaakt. De taken die de gemeente Uitgeest heeft in het realiseren van deze verbeteringen worden in projecten opgepakt. In het document ‘Dienstverlening, routeplanner 2009-2012’, dat eind 2008 is opgesteld, zijn de projecten geïdentificeerd en is er een start gemaakt met het opstarten van het programma EGEM-i. Eind 2009 is een aanvulling op de routeplanner verschenen door de komst van het Nationaal Uitvoering Programma (NUP). Samenwerkingsverbanden Eind 2009 is de intentieverklaring getekend tussen de gemeenten Velsen en Uitgeest om samen te gaan werken op de gebieden automatisering en geografische
22
informatievoorziening. Begin 2010 is de opdracht gegeven om nader te onderzoeken welke voordelen deze samenwerking voor beide gemeenten zal hebben. Hiertoe zijn twee business cases opgesteld: één op het gebied van Hardware en Netwerken (H&N) en één op het gebied van geografische informatievoorziening. In de business cases zijn als belangrijkste voordelen van de samenwerking genoemd: · reduceren van de kosten; · vergroten van de slagkracht; · versnellen van innovaties. Vervolgens zijn de dienstverleningsovereenkomsten (DVO’s) opgesteld voor H&N, technisch applicatiebeheer en informatievoorziening. Publiekszaken Upgrade van Civision Basisregistratie (BRS) naar Civision Makelaar Gegevens (CMG) Voor een goede bedrijfsvoering is het essentieel dat basisgegevens, zoals adressen en personen, eenduidig en actueel zijn. Het huidige systeem is aan vervanging toe. Bij het opstellen van het Informatiebeleidsplan 2010-2012, is duidelijk gemaakt dat vervanging van de huidige applicatie een absolute noodzaak is om te voldoen aan de wettelijke eisen. De BRS voorziet onvoldoende in het koppelen van basisregistraties. Hierdoor worden de positieve effecten van het programma niet voldoende gerealiseerd. Deze effecten zijn: · efficiënter werken; · betere dienstverlening; · administratieve lastenverlichting (voor de klant en onszelf). Website Augustus 2011 is de nieuwe website van de gemeente Uitgeest live gegaan. Met deze website doet de gemeente Uitgeest een stap voorwaarts in de ontwikkeling van de digitale dienstverlening voor de burgers en bedrijven. De doorontwikkeling van de website wordt in 2012 verder ter hand genomen. Zo zullen er elektronische formulieren worden ontwikkeld, die via de website ingevuld en opgestuurd kunnen worden. Een bezoek aan het gemeentehuis wordt daardoor tot een minimum beperkt. E-herkenning voor bedrijven Met E-herkenning wordt het eenvoudiger voor bedrijven en overheidsorganisaties om elektronisch zaken met elkaar te regelen. Zo kunnen bedrijven met E-herkenning zich digitaal identificeren en diensten aanvragen bij de gemeente. Centrale inkoop Centrale inkoop heeft tot doel om tegen een zo gunstig mogelijke prijs een zo hoog mogelijk gekwalificeerd product of dienst in te kopen door samen in te kopen of door gebruik te maken van gekwalificeerde inkopers en beter te onderhandelen.
23
Het inkopen van producten en diensten wordt steeds meer aan regels gebonden, die deels voortkomen uit Nederlandse wet- en regelgeving, maar in een steeds grotere mate moeten voldoen aan Europese wet- en regelgeving. Bovendien hebben de gemeenten van stichting RIJK de wens geuit om duurzaam in te kopen. Hiervoor hebben we gekwalificeerde inkopers, maar ook goede procedures nodig om aan alle eisen te kunnen voldoen. Ontwikkelingen op het gebied van inkoop Het regeerakkoord voor de nieuwe aanbestedingswet, die naar verwachting in de tweede helft 2012 in werking zal gaan treden, zal meer kansen bieden aan ZZP-ers en het MKB bij overheidsopdrachten. Deze wet is er op gericht dat de overheid op een transparante en effectieve manier inkoopt tegen de beste prijs-kwaliteitverhouding, waarbij ondernemers een goede en eerlijke kans maken op een opdracht. Het is verplicht toelichting te geven op strekkend verzoek van bijvoorbeeld een onderneming die niet genodigd werd een offerte uit te brengen. Indien de gemeente hier geen informatie over geeft, kan de onderneming naar de rechter gaan en de gemeente aanklagen wegens een onrechtmatige daad. Loonontwikkeling 1 juni 2011 tot 1 januari 2013 De bonden hebben op 19 mei 2011 het eindaanbod van de CAO-gemeenten met een negatief advies voorgelegd aan hun leden. Het eindbod bestond onder andere uit: - een loonbod van 1% per 1 april 2011 en 1% per 1 april 2012, en - een individueel opleidingsbudget van € 500 per jaar, alsmede - een aantal afspraken die bijdragen aan gewenste flexibiliteit en keuzevrijheid voor de medewerkers. Werkkostenregeling De invoering van de werkkostenregeling laat nog op zich wachten. Er zijn vanuit het rijk onduidelijkheden die nog uitgewerkt dienen te worden. Zolang het rijk hier geen uitspraken over heeft gedaan zal de gemeente Uitgeest wachten met de invoering van de regeling. Ontwikkelingen begroting 2012 ten opzichte van 2011 In de begroting 2012 is uitgegaan van een stijging van 2% van de loonkosten. Deelconclusie: Voor een kleine gemeente heeft Uitgeest een heldere bedrijfsvoering filosofie en steekt redelijk veel moeite om de bedrijfsprocessen te verantwoorden en toezicht hierop te houden . 6.6 Verbonden partijen Verbonden partijen zijn die partijen waarmee de gemeente Uitgeest een bestuurlijke relatie heeft die tegelijk samengaat met een financieel belang. Deze paragraaf geeft informatie over de verbonden partijen waar Uitgeest aan deelneemt. Het aangaan van banden met derde partijen komt voort uit het publiek belang. Verbindingen met derden hebben als doel om een bepaalde publieke taak door derden te laten uitvoeren.
24
Gezien de hoeveelheid aan verbonden partijen en het bestuurlijke én financiële belang van Uitgeest is het voor het inzicht van de gemeenteraad en de toezichthouders van belang dat de relaties tussen verbonden partijen en het publieke belang in hoofdlijnen worden aangegeven. Verbonden partijen voeren immers beleid uit voor de gemeente op basis van een overeenkomst met daarin de te bereiken doelstellingen, kwaliteit en/of eventuele afspraken over de werkwijze. Uiteraard blijft de gemeente Uitgeest eindverantwoordelijk en in die zin dient aan de raad beleidsmatige en financiële verantwoording te worden afgelegd. De belangrijkste verbonden partijen voor de gemeente Uitgeest zijn de gemeenschappelijke regelingen voor het uitvoeren van milieu-, veiligheid- en sociale en maatschappelijke taken en de recreatieschappen. Een overzicht van de partijen waarin de gemeente bestuurlijk en/of financieel in 2011 participeert, is hieronder opgenomen met vermelding van het programma waarop de activiteit in deze begroting wordt verantwoord. NV Bank Nederlandse Gemeenten De Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) is de bank van en voor overheden en instellingen voor het maatschappelijk belang. Met gespecialiseerde financiële dienstverlening draagt de BNG bij aan zo laag mogelijke kosten van maatschappelijke voorzieningen voor de burger. Daarmee is de bank essentieel voor de publieke taak. Het eigenaarschap van gemeenten, provincies en de Staat alsmede het door de statuten beperkte werkterrein van de bank bieden financiers het vertrouwen dat het risico van kredietverlening aan dit instituut zeer beperkt is. De gemeente Uitgeest heeft zeggenschap in de BNG via het stemrecht op aandelen die de gemeente bezit. Veiligheidsregio Kennemerland (VRK) Programma 1- Openbare orde en veiligheid Programma 7 - Volksgezondheid en milieu Deze gemeenschappelijke regeling omvat de uitvoering van de taken op het gebied van brandweer en gezondheidszorg (GGD). Ook wordt hier de rampen- en crisisbestrijding gecoördineerd vanuit het Meld- en Informatiecoördinatiecentrum. De VRK is een belangrijke verbonden partij en de financiële betrokkenheid is daarom groot. De totale budgetoverdracht bedraagt circa € 700.000 in 2011. De VRK heeft het boekjaar 2010 afgesloten met een bescheiden overschot. Een deel van dit bedrag zal worden gebruikt om het weerstandsvermogen op te kunnen bouwen. Voor verdere toelichting wordt verwezen naar de paragraaf over het weerstandsvermogen. ISOB-raad Programma 4 - Onderwijs Op 1 januari 2000 hebben negen gemeenten waaronder Uitgeest besloten het bestuur van het openbaar basisonderwijs op afstand te plaatsen (verzelfstandigen) in de Intergemeentelijke Stichting Openbaar Basisonderwijs (ISOB). Gemeenschappelijke regeling Samenwerking leerplicht/RMC Programma 4 - Onderwijs
25
Deze regeling is getroffen ter behartiging van het belang van een centrale registratie voor de uitvoering van de Leerplichtwet 1969 en de Wet regels betreffende regionale meld- en coördinatiefunctie voortijdig schoolverlaten. Stichting Bibliotheek IJmond-Noord Programma 5 - Cultuur en recreatie De stichting heeft tot doel het verwezenlijken en in stand houden van een geïntegreerd, algemeen en openbaar bibliotheekstelsel in de gemeenten Heemskerk, Beverwijk en Uitgeest. Recreatieschap Alkmaarder- en Uitgeestermeer (RAUM) Programma 5 - Cultuur en recreatie De recreatieve voorzieningen rondom Uitgeest hebben niet alleen voor het dorp, maar ook voor de ruime omgeving een belangrijke functie. In het RAUM zijn vertegenwoordigd de provincie Noord-Holland en de gemeenten Alkmaar, Beverwijk, Castricum, Heemskerk, Heiloo, Uitgeest en Zaanstad. Sociaal Werkvoorzieningschap de Meergroep Programma 6 - Sociale voorzieningen en maatschappelijke dienstverlening De Meergroep is een gemeenschappelijke regeling waarin de gemeenten Uitgeest, Heemskerk, Beverwijk en Velsen participeren en die zich richt op de sociale werkvoorziening, re-integratie en dagbesteding. Milieudienst IJmond Programma 7 – Volksgezondheid en milieu De Milieudienst IJmond is een samenwerkingsverband van de gemeenten Velsen, Beverwijk, Heemskerk en Uitgeest. Voor onze gemeente voert zij een aantal diensten uit conform een jaarlijks opgesteld plan. Vuilverbrandingsinstallatie HVC Programma 7 – Volksgezondheid en milieu De inzameling van huisvuil is Europees aanbesteed en gegund aan een particulier inzamelbedrijf. Gemeenschappelijke regeling Sanering Buitengebied tussen de gemeente Uitgeest en het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. Programma 7 – Volksgezondheid en milieu De regeling is van kracht omdat het beheer en het onderhoud van de individuele afvalwatersystemen door het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier worden uitgevoerd. De inkomsten uit de rioolheffing worden daarom overgeheveld. De installaties (IBA’s) zijn eigendom van de gemeente omdat op grond hiervan rioolheffing wordt geheven. Schadeschap Luchthaven Schiphol Programma 8 – Ruimtelijke ordening
26
De gemeente Uitgeest heeft haar bevoegdheid om te oordelen over schade ten gevolge van bepaalde besluiten met betrekking tot Schiphol overgedragen aan het Schadeschap Luchthaven Schiphol. B. Stichtingen Stichting tot exploitatie van het dierenopvangcentrum “Kerbertasyl” Programma 1 – Openbare orde en veiligheid Het opvangen en verzorgen van gevonden en/of gewonde dieren. Stichting Uitgeester Senioren Programma 6 – Sociale voorzieningen en maatschappelijke dienstverlening In 2005 is de Stichting Uitgeester Senioren in het leven geroepen om de activiteiten voor senioren in het Dorpshuis de Zwaan vorm te geven. Daartoe wordt een subsidie beschikbaar gesteld zoals opgenomen in de begroting. Stichting Dorpshuis de Zwaan Programma 6 – Sociale voorzieningen en maatschappelijke dienstverlening Halverwege 2006, nog voor de opening van het Dorpshuis de Zwaan, is de Stichting De Zwaan opgericht met als taak beheer, onderhoud en exploitatie van het dorpshuis. C. Commissies Wmo-adviesraad Programma 6 - Sociale voorzieningen en maatschappelijke dienstverlening. De gemeente Uitgeest heeft sinds eind 2005 een Senioren- en Adviesraad die gevraagd en ongevraagd advies geeft aan het gemeentebestuur over zaken die voor de senioren en gehandicapten van belang zijn. Jeugd- en Jongerenraad De commissie Jeugd- en Jongerenraad heeft een eigen budget waarover zij kan beschikken na goedkeuring van het college. Gevraagd en ongevraagd geeft zij advies aan de gemeente over zaken die jongeren aangaan. Deelconclusie: De gemeente Uitgeest heeft behoorlijk wat verbonden partijen. Op zich is dit niet verontrustend maar wanneer je de financiële positie van de gemeente erbij betrekt die niet goed is, is het mijn inziens onverstandig om ook financieel verantwoordelijk te zijn voor zoveel verbonden partijen. De gemeenteraad heeft hierin een belangrijke rol om hier duidelijke kaders voor op te stellen en toezicht te houden zodat de financiële gezondheid van de gemeente niet verder ondermijnt zal worden. De veiligheidsregio Kennemerland heeft financieel gezien een grote impact op de gemeente vanwege de hoge verplichte bijdrage en zal eveneens scherp in de gaten gehouden moeten worden. 6.7 Grondbeleid In Uitgeest zijn momenteel een aantal projecten actief:
27
-
Woningbouw Waldijk Herinrichting Sportpark De Koog HMS-locatie afbraak en omlegging van de provinciale weg N203 Wet voorkeursrechten gemeenten (Wvg), vervallen van Wvg´s ter voorkoming van speculatie door projectontwikkelaars.
Deelconclusie: het beleid en de visie van de gemeente Uitgeest, actuele prognose, beleidsuitgangspunten en reserves zijn niet opgenomen in deze paragraaf. Eveneens is bij de grondexploitatie geen enkel inzicht in voorraad en niet in exploitatie genomen gronden. Kortom er is te weinig informatie beschikbaar om een goed onderbouwde conclusie te verbinden omtrent het grondbeleid van de gemeente Uitgeest.
7. Programmabegroting en jaarstukken vs eisen BBV Het BBV stelt een aantal eisen aan de financiële documenten die een gemeente opstelt. Deze eisen heb ik vergeleken met de programmabegroting en de jaarrekening van de gemeente Uitgeest. -
Is er voorafgaand toestemming gegeven?
-
Periodiciteit
-
Openheid
-
Volledigheid
Programmabegroting: Jaarrekening 2011: De jaarrekening is gecontroleerd door een externe accountant die een controleverklaring heeft afgegeven maar wel enkele kanttekeningen heeft geplaatst bij de financiële risico’s voor de gemeente Uitgeest. Voldoen de stukken aan de gestelde eisen voor de financiële gegevens? Het begrip transparantie wordt door de BBV in zes noodzakelijke begrippen verdeeld. a. Begrijpelijk De stukken van de gemeente Uitgeest hebben allemaal dezelfde opzet en indeling die overeenkomt met de handreiking Duale begroting. De overige vijf begrippen conform de BBV zijn; - Stelselmatigheidsvereiste - Grondslagvereiste - Relevantie - Materialiteit - Betrouwbaarheid
28
Na het lezen van de documenten van de gemeente Uitgeest ben ik van mening dat de gemeente Uitgeest voldoet aan de bovengenoemde begrippen zoals de BBV deze voorschrijft.
8. Uitwerking voor wijziging door de gemeenteraad Alvorens over te gaan tot een uitwerking en wijziging wil ik graag onderstaand persbericht onder de aandacht brengen afkomstig van www.nu.nl 2 november 2012. Uitgave gemeenten aan veiligheid enorm gestegen RIJSWIJK - Van alle kostenposten van gemeenten zijn de uitgaven aan openbare orde en veiligheid de afgelopen 11 jaar relatief gezien het hardst gestegen. Dat blijkt uit cijfers van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Ten opzichte van 2001 zijn de uitgaven aan de openbare orde en veiligheid met liefst 141 procent gestegen. Dat is ruim meer dan de posten maatschappelijk zorg (+108 procent), bevolkingszaken (+88 procent) en bestuur (+78 procent). Wetgeving De gestegen uitgaven aan de veiligheid passen bij de veranderde wetgeving, zo laat een woordvoerster van de Vereniging voor Nederlandse Gemeenten (VNG) weten. ''De rol van de gemeente op het gebied van veiligheid is de laatste jaren groter geworden. Gemeenten zijn actiever veiligheidsbeleid gaan voeren, in samenwerking met bedrijven en instanties.’’ Dat is wettelijk bepaald en bevestigt de rol van de gemeenten nog maar eens, liet zij weten. ''Op grond daarvan zijn gemeenten verplicht een veiligheidsbeleid te hebben en daar relevante partners bij te betrekken.’’
Nog invullen……… Welke uitwerkingen??
29
9. Conclusie en aanbeveling De programma begroting, jaarverslaggeving voorzien in hoofdlijnen aan de criteria, zoals deze door de commissie BBV zijn gesteld. Alle stukken zijn voorzien van de verplichte paragrafen en onderdelen. De doelstellingen zijn echter niet SMART geformuleerd daarentegen komen de drie W-vragen duidelijk terug en worden beantwoord. De raad stelt geen kaders voor de programma’s en de begrotingen door het gebruik van SMART doelstellingen te negeren. Deze taak ligt echter wel bij het college waarna zij de programma begroting aanbieden aan de raad om deze vast te stellen. Zo ook de productenraming, het college stelt deze op en stuur deze als bijlage mee met de programma begroting. De antwoord op mijn hoofdvraag ‘voldoet de programmabegroting van de desbetreffende gemeente aan de gestelde eisen waaraan zij vanuit haar verschillende functie dient te voldoen?’ Het antwoord hierop is tweeledig. 30 Hij voldoet aan de eisen omdat de 3 W vragen voldoende gemotiveerd beantwoord worden en hij voldoet niet omdat er totaal gebrek is aan SMART doelstellingen. Ik ben van mening dat sturing, in de vorm van planning en control door de raad hierdoor niet goed mogelijk is. Op de deelvraag ‘wat is de relatie tussen de programmabegroting en het collegeprogramma? Zoals in het algemene deel vermeld; Goed beschouwd is de programma begroting een offerte van het College aan de Raad op basis van besluiten die zijn genomen naar aanleiding van de perspectiefnota. Het College legt met de jaarrekening na afloop van het begrotingsjaar verantwoording af aan de raad. Aanbevelingen: - Implementeer SMART doelstellingen zodat planning en control mogelijk zal zijn - Zorg voor een duidelijke financiële situatie, laat de verschillen op de balans van 7,7 miljoen euro onderzoeken door een ander accountantsbureau. - Probeer het aantal verbonden partijen terug te dringen en blijf kritisch kijken naar de financiële bijdrage voor de veiligheidsregio Kennemerland - Hou rekening de komende jaren met stijgende kosten voor openbare orde en veiligheid door veranderende wetgeving - T.a.v. de paragraaf grondbeleid ontbreekt een boel informatie deze dient wel te worden opgenomen, zoals beleid, visie en niet in exploitatie genomen gronden. - Neem contact op met dhr. Leo Verhoef en probeer uit te zoeken waar de grote discrepanties zitten want deze zaak creëert onrust bij de inwoners - Zorg ervoor dat de Duale handreiking wordt uitgevoerd zodat er een duidelijk scheiding komt tussen kaderstellende functie en uitvoerende functie. - Zorg ervoor dat de programmabegroting voor 2013 volledig voldoet aan de eisen gesteld door het BBV.
10. Geraadpleegde bronnen en literatuurlijst
Bronnen: • Handreiking duale begroting (versie voor raadsleden) – ministerie van Binnenlandse Zaken • Commissie besluit begroting en verantwoording Provincies en Gemeenten • Programmabegroting 2012 van de gemeente Uitgeest • Jaarrekening 2011 van de gemeente Uitgeest • Collegeprogramma gemeente Uitgeest 2010-2014 • Vaststelling resultaat jaarrekening 2011 gemeente Uitgeest • Nota integraal veiligheidsbeleid 2011-2014 gemeente Uitgeest Literatuur • Overheidsfinanciën, prof. dr. C.A. de Kam, prof. em. dr. L. Koopmans en dr. A.H.E.M. Wellink • Beleidsconstructie coproductie en communicatie, A. Geul • Criteria voor programmabegroting, gepubliceerd in B&G September 2006, drs. J.M. Breet • Programmabegroting en rekening, gepubliceerd in B&G Juli 2008, A. Elsenaar • Programmabegroting en beleidskaders, gepubliceerd in B&G September 2007, drs. T. van Zessen Internetbronnen • • • • • • •
www.commissieBBV.nl www.uitgeest.nl www.cbs.nl www.nhl.nl/blackboard www.leoverhoef.nl/dossiers/uitgeest.html http://nl.wikipedia.org/wiki/Uitgeest http://www.nu.nl/politiek/2949408/uitgave-gemeenten-veiligheid-enorm-gestegen.html
31
