Dossier 197
ADVIES VLAAMSE COMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE ORDENING
Aanvraag Planologisch Attest Makro Zelfbedieningsgroothandel NV Gemeente Antwerpen (Deurne)
Inleiding Het planologisch attest is een document waarin de bevoegde overheid aangeeft of een bestaand bedrijf al dan niet behouden kan worden op de plaats waar het gevestigd is. Het attest kan enkel aangevraagd worden door en voor een bedrijf waarvoor het maken of wijzigen van een ruimtelijk uitvoeringsplan of plan van aanleg overwogen moet worden om de uitbreiding of het herbouwen van het bedrijf mogelijk te maken. De toepasselijke regelgeving is vervat in de artikelen 145ter en 145quater van het decreet van 18 mei 1999 houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening (DRO) en in het besluit van de Vlaamse regering van 13 december 2002 tot bepaling van de nadere regels inzake het planologisch attest. In casu heeft het bedrijf Makro Zelfbedieningsgroothandel NV te Antwerpen (Deurne) op 6 mei 2004 een aanvraag tot planologisch attest ingediend bij de gewestelijk planologisch ambtenaar, bevoegd voor de provincie Antwerpen. De gewestelijk planologisch ambtenaar heeft de aanvraag volledig en ontvankelijk bevonden op 10 mei 2004 en geoordeeld dat het hier een bedrijf van gewestelijk belang betreft. Aldus dient de Vlaamse regering, als bevoegde overheid, dit attest te verlenen na advies van Vlacoro. De adviesprocedure is als volgt: − de bevoegde overheid, bij delegatie, de gewestelijk planologisch ambtenaar, wint conform het bovengenoemd besluit van 13 december 2002 de adviezen in van de instellingen en organisaties die over een ruimtelijk uitvoeringsplan moeten adviseren in toepassing van het besluit van de Vlaamse regering van 11 mei 2001. Dit advies moet binnen de 30 dagen aan Vlacoro worden gezonden; indien geen advies wordt uitgebracht binnen deze termijn, mag aan de adviesvereiste worden voorbijgegaan; −
de gedelegeerde gewestelijk planologisch ambtenaar onderwerpt de aanvraag aan een openbaar onderzoek gedurende 30 dagen; de bezwaren en opmerkingen worden aan Vlacoro bezorgd;
−
Vlacoro bundelt en coördineert alle adviezen, bezwaren en opmerkingen en brengt binnen de 60 dagen na het einde van het openbaar onderzoek advies uit bij de bevoegde overheid. Het voorliggende advies is het advies van Vlacoro na het einde van het openbaar onderzoek. A. Samenvatting van het dossier A.1. Situering Het bedrijf Makro Zelfbedieningsgroothandel NV bedrijf is actief in de sector van de grootdistributie door de verkoop van voedings- en niet-voedingswaren. Het bedrijf heeft met zes winkels in België ongeveer 7 % van de markt in handen. De historisch gegroeide zelfbedieningsgroothandel te Antwerpen (Deurne) bestaat uit verscheidene bedrijfsgebouwen, een benzinestation en een parking. De bedrijfssite Makro Deurne is volgens het gewestplan Antwerpen, vastgesteld bij koninklijk besluit van 3 oktober 1979, grotendeels gelegen in een gebied hoofdzakelijk bestemd voor de vestiging van grootwinkelbedrijven en voor een beperkt gedeelte in groengebied en woongebied. Volgens het gewestplan is een deel van de site (parkeerterrein) tevens gesitueerd in een reservatiegebied, bestemd voor de aanleg van de Grote Ring en voor het bundelen van leidingen.
1
Dossier 197
Het bedrijf kreeg in 1969 een vergunning voor het bouwen van een distributiegroothandel met parking. Sindsdien werden verscheidene vergunningen afgeleverd voor het verbouwen en uitbreiden van het bedrijf. In 1974 werd een vergunning toegekend voor het oprichten van een benzinestation. Op 15 maart 2001 werd aan de aanvrager een milieuvergunning verleend voor een periode van 20 jaar. Specifiek voor het benzinestation werd door de PMVC voorgesteld de vergunningstermijn te beperken tot 2005. Tegen die termijn zouden er dubbelwandige houders geplaatst moeten worden. A.2. Korte en lange termijn behoefte De ruimtelijke behoeften op korte termijn van het bedrijf bestaan uit het herbouwen van het bestaande benzinestation op een gewijzigde inplantingplaats op de parking. De capaciteit van het tankstation zal worden verhoogd, en er worden, in toepassing van de Vlarem-normen, dubbelwandige tanks voorzien. Op lange termijn (5 jaar) wenst het bedrijf een uitbreiding van de bedrijfsgebouwen teneinde het aantal klanten te vergroten. De schaal van het bedrijf wordt dus vergroot. Het huidige benzinestation bevindt zich aan de August Van de Wielelei tussen de op- en afrit van de parking van de Makro. Het is volledig gelegen in groengebied en in de reservatiestrook van de grote ring en deze voor de tweede spoorontsluiting voor de haven van Antwerpen (gewestelijk RUP in voorontwerp). Het tankstation zou herbouwd worden een honderdtal meter naar het westen toe, eveneens in groengebied. Het benzinestation komt dan net buiten de reservatiestrook voor de tweede spoorontsluiting voor de haven van Antwerpen te liggen, maar zal zich nog deels binnen de reservatiestrook voor de aanleg van de Grote Ring (volgens gewestplan) bevinden. Voor de uitbating van het benzinestation binnen de reservatiestrook van de grote ring heeft Makro een overeenkomst met het Vlaams Gewest. Voorliggend planologisch attest wordt gevraagd omdat het benzinestation wordt herbouwd in groengebied, een zonevreemde locatie. Het herbouwen op een gewijzigde plaats gebeurt naar aanleiding van de huidige ligging in een reservatiestrook en teneinde tegemoet te kunnen komen aan de Vlarem-normen. Tegelijkertijd wenst men de capaciteit uit te breiden. Ook de parkeergelegenheid rond het tankstation, die eveneens grotendeels in groengebied gelegen is, wordt aangepast. Het benzinestation wordt heropgericht op een plaats waar nu parkeervakken zijn aangelegd, dus binnen reeds bestaande verharding, die deel uitmaakt van de infrastructuur van het bedrijf. Door de werken wordt er geen bijkomende oppervlakte ingenomen. De voorziene uitbreidingen van de bedrijfsgebouwen (op lange termijn) zijn voornamelijk gesitueerd in een gebied hoofdzakelijk bestemd voor de vestiging van grootwinkelbedrijven en voor een beperkt deel in woongebied. De uitbreiding van de bedrijfsgebouwen gebeurt gezien de gebouwen verouderd zijn en het bedrijf een groei van het aantal klanten voorziet. Aan de gevel vooraan worden uitbreidingen voorzien zowel aan de zijde van de Krijgsbaan als aan de zijde van de August Van de Wielelei. De gebouwuitbreidingen sluiten onmiddellijk aan bij het hoofdgebouw. Hiervoor is eigenlijk geen planologisch attest vereist, gezien de uitbreidingen zich grotendeels situeren in een zone voor grootwinkelbedrijven en dienstverlening. Slechts een beperkt gedeelte zal in woongebied liggen. In principe zijn de uitbreidingen verenigbaar met beide bestemmingsgebieden.
A.3. Planningscontext
2
Dossier 197
De bedrijfssite Makro Deurne (percelen sectie A, nr 136b, 137c, 142d, 139f4, 140c, 140d, 140e, 145f, 146d en 146e - de aanvraag voor een planologisch attest heeft enkel betrekking op percelen 136b, 137c en 142d) is volgens het gewestplan Antwerpen, vastgesteld bij koninklijk besluit van 3 oktober 1979, grotendeels gelegen in een gebied hoofdzakelijk bestemd voor de vestiging van grootwinkelbedrijven en voor een beperkt gedeelte in groengebied en woongebied. Volgens het gewestplan is het terrein tevens gesitueerd in een reservatiegebied, bestemd voor de aanleg van de Grote Ring en voor het bundelen van leidingen. Volgens het voorontwerp van het gewestelijk RUP 'Tweede spoorontsluiting voor de zeehaven van Antwerpen' is het bedrijf gelegen binnen een zone voor hoofdspoorweg type 2 en een leidingenstraat. Het volgens het gewestplan bestaande reservatiegebied zou dan deels worden afgeschaft. Beide reservatiestroken/zones bevinden zich noord-zuid gericht over de parking van het bedrijf. Het terrein is niet gelegen binnen de grenzen van een goedgekeurd bijzonder plan van aanleg, noch binnen de omschrijving van een behoorlijk vergunde en niet vervallen verkaveling. Het hele gebied grenst wel langs de westzijde aan gronden van de stad, Ruggeveld genaamd, waarvoor een bijzonder plan van aanleg wordt voorbereid om de aldaar gelegen bestemmingen met onder meer sportzones en natuur- en groengebieden te vrijwaren. De site van het bedrijf wordt hoogstwaarschijnlijk opgenomen in het grootstedelijk gebied Antwerpen. Het terrein is tevens gelegen in een economisch netwerk van Vlaams niveau. Betreffend perceel is volgens het provinciaal ruimtelijk structuurplan Antwerpen (PRSA) gelegen binnen de grote hoofdruimte 'Antwerpse fragmenten'. Deze hoofdruimte wordt verder opgedeeld in verschillende deelruimten, Antwerpen met deelgemeente Deurne is ondergedeeld bij deelruimte 'Grootstedelijk Antwerpen'. Het bedrijf is gelegen op de hoek van de Krijgsbaan (R11 - primaire weg type II) met de August van de Wielelei (N12 - secundaire weg type III), deels op het grondgebied van de stad Antwerpen (deelgemeente Deurne) en deels op het grondgebied van de gemeente Wijnegem. De Krijgsbaan is een kilometer zuidelijker aangesloten op de hoofdweg E313, die op zijn beurt vrijwel onmiddellijk aansluit op de Antwerpse Ring. Deze locatie heeft zijn belang gezien de activiteiten van het bedrijf gericht zijn op zowel de lokale als de bovenlokale markt. Tegenover de Makro ligt het Wijnegem Shopping Centrum. De onmiddellijke omgeving is gekenmerkt door aaneengesloten bebouwing. De inen uitrit van het bedrijf kan zowel genomen worden van op de August Van de Wielelei als van op de Krijgsbaan. Dwars over de parkeerplaatsen, in noordoost - zuidwestelijke richting, loopt een hoogspanningslijn.
A.4. Openbaar onderzoek De aanvraag voor planologisch attest werd onderworpen aan een openbaar onderzoek gedurende 30 dagen van 14 juni 2004 tot 14 juli 2004. Naar aanleiding van dit openbaar onderzoek ontving Vlacoro geen bezwaarschriften. A.5. Adviezen De gewestelijk planologisch ambtenaar heeft op 14 mei 2004 het advies ingewonnen van de instellingen en organisaties die over een RUP moeten adviseren en heeft deze verzocht binnen 30 dagen na ontvangst van het dossier hun advies te laten geworden aan de bevoegde commissie voor ruimtelijke ordening. Er werden 6 adviezen overgezonden aan Vlacoro waarvan 2 laattijdig . Overeenkomstig artikel 145ter, §1 van het DRO wordt aan deze adviezen voorbijgegaan.
B. Advies van Vlacoro
3
Dossier 197
De nummers tussen [ ] verwijzen naar de bezwaarschriften en adviezen zoals zij opgenomen zijn in de databank. B.1. Bespreking van de bezwaren en opmerkingen Er werden geen bezwaren ingediend bij Vlacoro. B.2. Bespreking van de adviezen 1. De administratie Economie, afdeling Europa Economie [197A1] adviseert een positief planologisch attest af te leveren. * Gezien de aanpassingen die aan het benzinestation moeten gebeuren uitgaande van VLAREM, de ligging binnen de reservatiestroken en de wil van het bedrijf tot een uitbreiding van de capaciteit te komen, dient een nieuwe locatie gevonden te worden voor het benzinestation. De nieuwe locatie sluit aan bij de parking en andere bestaande, vergunde voorzieningen van het bedrijf en moet in die zin als een goede locatie beschouwd worden. Het gaat om een bedrijfsinterne wijziging waarbij geen nieuwe gronden aangesneden worden. Het bedrijf geeft bovendien in haar dossier aan dat een overeenkomst zal gemaakt worden met de bevoegde administratie voor de ligging binnen de reservatiestrook. * Het bedrijf geeft aan de huidige site van het benzinestation volledig zelf te saneren bij herlokalisatie en trekt hiervoor een budget uit. * Gezien de ouderdom van de huidige infrastructuur van het bedrijf wordt een blijkbaar grootschalige vernieuwingsoperatie opgestart met een geschat investeringsbedrag van 18.500.000 euro. Hiervoor dienen geen bestemmingswijzigingen doorgevoerd te worden. * Het bedrijf bevindt zich op een ideale locatie die makkelijk toegang verleent tot het hoofdwegennet. De door het bedrijf vooropgestelde groei en de verwezenlijking van de korte termijn behoeften zullen niet in die mate bijkomende mobiliteit genereren aan het rondpunt in Wommelgem dat de uitbreiding dient geweigerd te worden. * De nabijheid van een aantal andere belangrijke voorzieningencentra in het grootstedelijk gebied dragen bij tot de aantrekkelijkheid van de locatie. Vlacoro neemt kennis van dit gunstig advies.
2. De afdeling Wegen en Verkeer [197A2] heeft een voorwaardelijk gunstig advies uitgebracht: - De afdeling vraagt dat er met hen een nieuwe overeenkomst wordt gemaakt betreffende de ligging van het benzinestation in de reservatiestrook van de A102 (de grote ring). Deze overeenkomst handelt over de modaliteiten bij de realisatie van een tracé op deze reserveringszone. - De afdeling heeft bezwaren tegen de lokalisatie van de in- en uitrit van de parking en het benzinestation. De logische volgorde is eerst de inrit en dan de uitrit. Het verkeer kan immers slechts uit één richting komen: er is een middenberm op de N12 - August Van de Wielelei. De verkeersafwikkeling kan op die manier met minder potentiële conflicten verlopen. Indien aan dit probleem kan verholpen worden, kan het advies van de afdeling Wegen en Verkeer als gunstig beschouwd worden. - Langs de N12 voorziet de afdeling Wegen en Verkeer een afslagstrook voor de toegang (lang genoeg om het verkeer op de N12 niet te hinderen, maar er moet voldoende buffercapaciteit aan het benzinestation voorzien worden zodat congestie geen regelmatig fenomeen wordt) en een vrije rechtsafstrook richting R11 die dichter naar het kruispunt met de R11 overgaat in de rechtsafstrook naar de R11 (rondpunt Wommelgem). De locatie van de uitrit van de parking en/of benzinestation dient te worden afgestemd met een doorsteek van de middenberm. Hierover is overleg tussen Makro, AWV, De Lijn en BAM (in functie van de herinrichting van de N12 naar aanleiding van de tramverlenging naar Wijnegem) lopende. Het voorzien van meerdere in- en uitritten is op zich geen probleem, indien ze in een logische volgorde liggen en zo weinig mogelijk conflictpunten met fietsers teweegbrengen.
4
Dossier 197
Gelet op het feit dat de overeenkomst met de afdeling Wegen en Verkeer gekoppeld was aan het oude benzinestation, en het benzinestation verplaatst wordt, is het logisch dat er een nieuwe overeenkomst wordt afgesloten betreffende het nieuwe benzinestation. Vlacoro neemt dit mee in zijn voorwaarden. Wat betreft de lokalisatie van de in- en uitrit meent Vlacoro dat de afdeling Wegen en Verkeer een relevante opmerking maakt. Op spitsuren zijn inderdaad problemen te verwachten bij het af- en aanrijden van de wagens op de August van de Wielelei. Door in de rijrichting eerst de uitrit te situeren en dan pas de inrit, wordt de voorbehouden strook door beide circulatiebewegingen gebruikt. Er dient, in overleg met de afdeling Wegen en Verkeer, gezocht te worden naar een betere oplossing betreffende de verkeersafwikkeling, rekening houdend met alle vervoersmodi (auto, fiets, toekomstige tram, …)
3. Het departement Ruimtelijke Ordening en Mobiliteit van de provincie Antwerpen [197A3] heeft een voorwaardelijk gunstig advies uitgebracht. Aangezien de Makro NV zich langs de Autolei op het grondgebied van Deurne bevindt (en dus in principe niet binnen de kleinhandelsconcentratie te Wommelgem) en ook niet op het grondgebied van Wijnegem (Shoppingcentrum), kan hier een eventuele betwisting ontstaan. De provincie interpreteert het RSPA wel in die zin dat Makro NV als onderdeel van deze grote clusters wordt beschouwd en aldus dezelfde ontwikkelingsperspectieven krijgt. De administratie is wel van oordeel dat specifieke randvoorwaarden in acht moeten genomen worden: waterhuishouding: ter hoogte van de Makro loopt het Groot Schijn, waterloop van eerste categorie onder beheer van afdeling Water van het Vlaams Gewest. Het Groot Schijn op zich is gevoelig voor wateroverlast. Zowel de interne organisatie van het terrein als de stedenbouwkundige voorschriften (waterdoorlatendheid, buffering, …) dienen in overeenstemming te zijn met de visie van de afdeling Water hierover. Alternatieve functionele fietsroute: ten zuiden van het gebied loopt een alternatieve functionele fietsroute van bovenlokaal belang (provinciaal fietsroutenetwerk). Eventuele wijzigingen hieraan dienen gemotiveerd en aangevraagd te worden aan de dienst Mobiliteit van het provinciebestuur. Openbaar vervoer: de N12 is in het RSPA geselecteerd als secundaire weg type III. Openbaar vervoer dient hier ondersteund te worden en niet belemmerd (bv. d.m.v. inrit parking). Langs deze as of in de regio is een openbaar vervoersknooppunt van voorstedelijk niveau geselecteerd. Afstemming dient te gebeuren met het project van de doortrekking van de tramlijn. Vlacoro stemt in met de randvoorwaarde van het provinciebestuur betreffende de waterhuishouding. Het zuidelijke deel van de terreinen van de Makro NV (niet deel uitmakend van onderhavige aanvraag voor planologisch attest) is gelegen in een Risicozone voor Overstromingen - voorlopige afbakening. Het ruimtelijk uitvoeringsplan volgend op een planologisch attest dient verplicht onderworpen te worden aan de watertoets, waaruit kan blijken dat extra maatregelen moeten genomen worden. Op het terrein werd reeds een buffering voorzien voor de opvang van oppervlaktewater. De alternatieve functionele fietsroute loopt ten zuiden van de terreinen van Makro NV. Huidige aanvraag voor planologisch attest heeft echter slechts betrekking op de noordelijke gronden van de Makro NV. Aan de fietsroute wordt bijgevolg niet geraakt.
4. De afdeling Natuur van AMINAL [197A4] heeft een voorwaardelijk gunstig advies uitgebracht. De afdeling heeft geen bezwaar tegen de voorgestelde plannen aangezien er geen natuurwaarden van belang zullen worden geschaad. Om het verlies aan groengebied te compenseren dient de voorziene groene inkleding van de parking en het benzinestation wel effectief op het terrein te worden gerealiseerd.
5
Dossier 197
Vlacoro is van oordeel dat het verlies aan de bestemming groengebied op het gewestplan door de voorziene herbestemming in het op te maken gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan, zal gecompenseerd worden door de verrekening in de ruimteboekhouding op Vlaams niveau. Hierdoor kan de groene bestemming (o.m. natuurgebied) ingezet worden om op andere locaties natuurwaarden te beschermen, te behouden en te laten ontwikkelen. Vlacoro is akkoord dat de groene aankleding van de parking zeer belangrijk is en op de terreinen zelf moet gerealiseerd worden. Dit aspect van landschapsbuffers moet opgenomen worden in een ruimtelijk uitvoeringsplan voor de gehele vestiging (zie verder eigen opmerkingen Vlacoro). B.3. Eigen opmerkingen Vlacoro De inrichting bestaat reeds sinds 1969 en is in de loop der jaren uitgegroeid tot een grootschalig bedrijf. De inrichting maakt dus reeds jaren deel uit van de omgeving. Bovendien is in de buurt een gelijkaardig bedrijf aanwezig, namelijk het Wijnegem Shopping Centrum. De gevraagde werken vinden volledig plaats binnen de bestaande contouren van het bedrijf, waardoor de ruimtelijke impact minimaal is. Door het verplaatsen van het benzinestation verandert het geheel voor de omgeving weinig. Vlacoro sluit zich aan bij de vraag van de afdeling Wegen en Verkeer om een nieuwe overeenkomst op te maken voor de ligging van het nieuwe benzinestation in de reservatiestrook van de grote ring. Vlacoro meent dat de in- en uitrit ter hoogte van het benzinestation moet herbekeken worden, om tot een logische verkeersafwikkeling te komen met een minimum aan conflicten tussen de verschillende verkeersmodi. Dit dient te gebeuren in overleg met de afdeling Wegen en Verkeer, De Lijn en BAM/SAM. (Vlacoro ontving op 16 juli 2007 een brief van Makro waaruit bleek dat een dergelijk overleg ondertussen heeft plaatsgevonden. Het bedrijf voegde een alternatief voorstel bij waarover de commissie zich niet kan uitspreken omdat dit niet onderworpen is geweest aan het openbaar onderzoek). Gelet op de ligging vlakbij 2 belangrijke wegen, waarvan één (R11) onmiddellijk aansluit op de E313, die op haar beurt rechtstreeks aansluiting geeft op de Antwerpse Ring, gelet op de uitvoering van de werken binnen de bestaande bebouwingscontouren en op het feit dat het bedrijf reeds jaren deel uitmaakt van de bestaande bebouwingstoestand en ook gelet op het feit dat het bestaande benzinestation gelegen is in de zone voor hoofdspoorweg type 2 en voor een beperkt deel in zone voor leidingenstraat.(voorontwerp van het gewestelijk RUP 'Tweede spoorontsluiting voor de zeehaven van Antwerpen'), kan ingestemd worden met het verlenen van een planologisch attest. Daarbij dient er wel over gewaakt dat de nieuwe inplanting van het benzinestation verenigbaar is met de genoemde zones voor hoofdspoorweg type 2 en voor leidingstraat. Vanuit de specifieke problematiek, namelijk de vrij grootschalige handelsvestiging, de impact daarvan op de omgeving (inkleding, buffering, enz.), verkeer (toegankelijkheid en verkeersafwikkeling, fietersvoorzieningen, ...), natuurlijke elementen (waterhuishouding en het Groot Schijn) en gebeurlijke toekomstige ontwikkelingen (nut van de reservatiestrook, toekomstige ondergrondse tweede spoorontsluiting voor de Antwerpse Haven) en de voorziene uitbreiding op lange termijn in zone voor wonen, adviseert Vlacoro tenslotte om het RUP dat op een dusdanig planologisch attest volgt, veel ruimer te nemen dan voorzien in het voorstel (enkel een deeltje van de parking) en ineens de gehele vestiging, inbegrepen de relatie met de omgeving, buffers en bepalende randfactoren op te nemen.
6
Dossier 197
B.4. Besluit Vlacoro geeft gunstig advies over de aanvraag planologisch attest aan Makro Zelfbedieningsgroothandel NV te Antwerpen (Deurne), mits: - een nieuwe overeenkomst wordt opgemaakt met de afdeling Wegen en Verkeer betreffende de inplanting van het nieuwe benzinestation in de reservatiestrook voor de grote ring; - de in- en uitrit ter hoogte van het benzinestation herbekeken wordt, in overleg met de afdeling Wegen en Verkeer, De Lijn en BAM / SAM, om tot een logische verkeersafwikkeling te komen met een minimum aan conflicten tussen de verschillende verkeersmodi; - er over gewaakt wordt dat de nieuwe inplanting van het benzinestation verenigbaar is met de zones voor hoofdspoorweg type 2 en voor leidingstraat die voorzien zijn in het voorontwerp van het gewestelijk RUP 'Tweede spoorontsluiting voor de zeehaven van Antwerpen; - het RUP dat op het planologisch attest volgt, veel ruimer genomen wordt dan voorzien in het voorstel en de gehele vestiging (inbegrepen de relatie met de omgeving, buffers en bepalende randfactoren) opneemt.
Verleend te Brussel op 5 oktober 2004,
De vaste secretaris,
De ondervoorzitter,
Lieve Reenaers
Roel Vanhaeren
Bijlage: overzicht van adviezen
7
