Sector: Bestuursdienst
Kerkrade, 23 september 2009.
Aanbiedingsbrief Aan de raad.
09it00259 Hierbij bieden wij u ter overweging en beslissing een ontwerpbesluit, nr. 09Rb036 inzake het Bestuursakkoord Limburg en de Limburg agenda 2009 aan. In de nota van toelichting, nr. 09Tl033, die het ontwerpbesluit vergezelt, zijn de overwegingen en nadere gronden aangegeven waarop het ontwerpbesluit berust.
Het college,
J.J.M. Som
De secretaris,
mr. C.M. Kuikman
G:\JSLTS\Raad\bestuursakkoord en Limburg agenda 2009 (aanbiedingsbrief)
Ontwerpbesluit Nr.: 09Rb036
De raad van de gemeente Kerkrade; overwegende, • dat het wenselijk is, dat gemeenten en provincie hun krachten bundelen voor de ontwikkeling van Limburg en de Euregio(s) als internationaal kansrijk gebied; • dat een herbevestiging van de Limburg agenda 2007 wenselijk is, mede gelet op de concretisering van de regioagenda’s.
gelezen, • de nota van toelichting, nr. 09Tl033, behorende bij dit besluit; • het Bestuursakkoord Limburg voorzien van de aanbevelingsbrief (Considerans); • de Limburg agenda 2009; • het Parkstad-Addendum; • het verslag van de raadscommissie Algemene Zaken en Middelen d.d. 14 september 2009.
gelet op, • beleidsveld: Bestuur en bedrijfsvoering; • deelterrein: samenwerking
besluit: I. in te stemmen met het onderhandelingsresultaat van de delegaties van de Vereniging van Limburgse Gemeenten (VLG) en Gedeputeerde Staten van de Provincie Limburg in de vorm van het Bestuursakkoord, voorzien van de aanbevelingsbrief (Considerans) van de Voorzitter VLG, met inachtneming van het ParkstadAddendum (bijlage 1) II. in te stemmen met de met het Bestuursakkoord verankerde Limburg agenda 2009 (bijlage 2).
Aldus vastgesteld door de raad der gemeente Kerkrade, in zijn openbare vergadering d.d. 30 september 2009. De voorzitter van de raad,
De griffier,
J.J.M. Som
mr.drs. H.J.W. Jacobs-van Dongen
Nota van toelichting Nr.: 09Tl033
Onderwerp:
Kerkrade, 23 september 2009.
bestuursakkoord en Limburg agenda 2009
Behorend bij ontwerpbesluit nr: 09Rb036 Twee jaar geleden heeft de Gouverneur de handschoen opgenomen toegeworpen door de Limburgse Gemeenten om gezamenlijk een provinciaal bestuursakkoord op te stellen, waarin de majeure opgaven voor de Provincie Limburg zijn ondergebracht. Hiertoe is een delegatie van de Vereniging van Limburgse Gemeenten samengesteld die met een delegatie van het College van Gedeputeerde Staten onderhandelingen gestart is om een dergelijk Bestuursakkoord uit te werken. De uiteindelijke provinciale opgaven in de vorm van de Limburg agenda 2009 zijn mede tot stand gekomen via een vijftal regiodialogen t.w. één in Noord- Limburg, één in Midden-Limburg en drie in Zuid- Limburg (Westelijke Mijnstreek, Parkstad Limburg en Regio Maastricht) en georganiseerd in de vijf strategische lijnen of clusters (1) Versnellingsagenda en grensoverschrijdende doorontwikkeling, (2) Euregionale bereikbaarheid, (3) Positionering als Europese regio, (4) demografische ontwikkeling en (5) integrale gebiedsontwikkeling. Het uiteindelijke resultaat is vastgelegd in de Limburg agenda 2009. Hoewel deze agenda dynamisch van aard is en daarmee afhankelijk van externe ontwikkelingen aangepast kan worden, is het niet zo dat dergelijke aanpassingen automatisch plaatsvinden en de agenda onbeperkt of ongebreideld uitgebreid kan worden. De in de agenda opgenomen opgaven zijn majeur van aard en kennen in meerjarenperspectief een lange doorlooptijd. Tegelijkertijd is een landelijke en provinciale discussie op gang gebracht rondom de decentralisatie taken en bijbehorende bevoegdheden van de overheden. In september 2008 heeft de VLG in haar strategiedag hier uitvoerig met landelijke deskundigen over gesproken mede met het oog op de slagkracht en bestuurskracht die nodig is om de te decentraliseren taken daadwerkelijk uit te voeren. Het bestuursakkoord omvat: •
Een herdefiniëring van de bestuurlijke verhoudingen in Limburg met maatwerk waar dat passend is. Dit tegen de achtergrond van de discussie over het huis van Thorbecke en geïnspireerd door de rapporten van de Commissies d'Hondt, Lodders, Mans en Oosting.
•
Een verduidelijking van wederzijdse rollen bij de realisering van de grote maatschappelijke opgaven i.c. de Limburgagenda en de inzet om deze agenda met bundeling van middelen gekoppeld aan de beeldbepalende beleidsprojecten verder te ontwikkelen als investeringsagenda. Mede gezien een economisch moeilijke periode geldt versterking van het Limburgse vestigingsklimaat daarbij als een de centrale opgave.
•
Een bestuurlijke aanpak en afsprakenkader ook in financiële zin om de geformuleerde opgaven met kracht en onvoorwaardelijk te realiseren.
Het bestuur van de Vereniging van Limburgse Gemeenten verzoekt de raad om: •
•
In te stemmen met het onderhandelingsresultaat van de delegaties van de Vereniging van Limburgse Gemeenten (VLG) en Gedeputeerde Staten van de Provincie Limburg in de vorm van het Bestuursakkoord voorzien van de aanbevelingsbrief (Considerans) van de Voorzitter VLG. (Bijlage 1) In te stemmen met de met het Bestuursakkoord verankerde Limburg agenda 2009 (Bijlage 2).
Het Bestuursakkoord en de Limburg agenda 2009 zijn ook besproken in regionaal verband. Dit heeft geleid tot een Parkstad-Addendum bij het Bestuursakkoord. Daarin wordt de bijzondere rol en positie van de regio Parkstad Limburg, de enige WGR+ regio in de provincie, benadrukt. Expliciet wordt gesteld, dat de regio als één gemeente beschouwd dient te worden door andere overheden voor die taken, waar de gemeente hun bevoegdheden regionaal hebben gebundeld. (Onderdeel Bijlage 1)
Bijlage 1 Considerans Eenheid in verscheidenheid, kracht door samenwerking
'Krachten bundelen' vormde in 2007 dé uitdaging tussen Limburgse Gemeenten en Provincie bij de vorming van het Provinciale Coalitieakkoord met de bedoeling een gezamenlijke agenda op te stellen: ieder vanuit eigen verantwoordelijkheid en positie. Dit heeft geresulteerd in de Limburg-agenda met daarin de centrale, gemeenschappelijke opgaven. Vanuit het besef dat de tijd voorbij is dat de grote maatschappelijke opgaven voor Limburg tot één gebied of één bestuurslaag beperkt blijven, zijn we gezamenlijk een nieuwe fase ingegaan en is deze Limburgagenda totstandgekomen als resultaat van de regiodialogen in Noord-, Midden- en Zuid-Limburg. 'Wat goed is voor de regio, is goed voor de gemeente' is het adagium: het belang van de gemeente is ondergeschikt aan het belang van de regio.
De druk op de beschikbare ruimte is groot: functies als toerisme, recreatie, bereikbaarheid, wonen, bedrijvigheid, horeca, landbouw en detailhandel doen aanspraken op ruimtelijke invulling. De uitdaging is het scheppen van duurzame voorwaarden voor instandhouding, verbetering en ontwikkeling van de verschillende functies en waarden van een gebied of regio met als doel door een betere dosering deze afzonderlijk én in relatie tot elkaar goed te laten functioneren. De Limburgagenda bevat dit evenwichtig pakket van maatregelen. Daardoor kan waardebehoud voor de langere termijn worden gegarandeerd en de waardekwaliteit van de afzonderlijke gemeenten als van de totale provincie worden verhoogd.
Bij de start van de nieuwe zittingsperiode van het Limburgs Parlement kon niet bevroed worden in welk zwaar weer onze provincie nu - 2 jaar later - zou belanden. Door de scherpe teuggang in de wereldeconomie is de provincie Limburg, als een van de meest geïndustrialiseerde delen van ons land, zwaar getroffen. Deze situatie maakt eens temeer duidelijk dat het nu meer dan ooit noodzakelijk is om het verschil te maken en zal het uiterste van ons vergen. Bestuurlijke slagkracht moet nu w orden gebundeld: de tijd van vrijblijvendheid is voorbij.
Deze urgentie wordt nu nog dieper doorleefd door de dagelijkse actualiteit van over elkaar heen buitelende onheilstijdingen als gevolg van de steeds dieper wordende economische recessie. Een situatie ook die, gevoegd bij de eigen problemen zoals vergrijzing en bestaande kwalitatieve 'mismatch' tussen vraag naar en aanbod van arbeidskrachten, maakt dat onze opgave als uiterst lastig te kwalificeren is.
Het is dan ook dringend noodzakelijk een helder afsprakenkader te maken tussen provincie en gemeenten ten behoeve van een bestuurlijke aanpak om de opgaven daadwerkelijk tot stand te brengen, hetgeen temeer dringt nu taken van zowel landelijke als provinciale overheid op korte termijn worden overgedragen aan de gemeente als eerste overheid. Zie daar het belang en de inzet van dit bestuursakkoord.
De aanpak van de opgave waar we voor staan is uiterst lastig, maar niet onmogelijk: Limburg heeft een grote potentie die verzilverd kan worden mits we er in slagen gebruik te maken van onze verscheidenheid en internationale ligging. Juist omdat we in onze provincie beschikken over een groot scala van kwaliteiten, variërend van hoogwaardig woonklimaat, toptechnologische bedrijvigheid, internationaal georiënteerde kennisinstellingen en bedrijven. Deze onderscheidende kwaliteiten vullen elkaar aan, versterken elkaar en stellen de Provincie
Limburg in staat problemen het hoofd te bieden en een nieuw positief toekomstperspectief te ontwikkelen. Dat is mogelijk mits we als overheden zonder enige terughoudendheid samenwerken: een samenwerking die juist gebruik maakt van de verscheidenheid, die gericht is op versterking van de eigenheid en die richting marktpartijen en onze maatschappelijke partners gekenmerkt wordt door betrouwbaar partnerschap.
In de afgelopen maanden hebben we elkaar uitgedaagd en is de samenwerking opgezocht. Door eerst de kwaliteiten in kaart te brengen die in de Limburgse regio's voor handen zijn en verder tot ontwikkeling gebracht kunnen worden. In deze regio's is de eigen kracht opgezocht en is uitwerking gegeven aan de regionale opgaven. Het resultaat is drie buitengewoon krachtige regio agenda's, waarin de belangrijkste beeldbepalende en kansrijke ontwikkelingen zijn opgenomen. Gezamenlijk vormen deze drie agenda's de Limburg Agenda, een agenda waarvoor gemeenten en provincie verantwoording willen dragen. De concretisering van deze Limburg agenda is voor de komende jaren ons gezamenlijk doel. Daarvoor zal het nodig zijn goede afspraken met elkaar te maken over de uitvoering en aanpak. Afspraken zowel over bestuursverantwoordelijkheid, taakverdeling, uitvoeringswijze én inzet van middelen. Die afspraken mogen - dat spreekt vanzelf - niet vrijblijvend zijn. Daarom dit bestuursakkoord waarmee wordt beoogd:
•
Een herdefiniëring van de bestuurlijke verhoudingen in Limburg met maatwerk waar dat passend is. Dit tegen de achtergrond van de discussie over het huis van Thorbecke en geïnspireerd door de rapporten van de Commissies d'Hondt, Lodders, Mans en Oosting;
•
Een verduidelijking van wederzijdse rollen bij de realisering van de grote maatschappelijke opgaven i.c. de Limburgagenda en de inzet om deze agenda met bundeling van middelen gekoppeld aan de beeldbepalende beleidsprojecten verder te ontwikkelen als investeringsagenda. Mede gezien een economisch moeilijke periode geldt versterking van het Limburgse vestigingsklimaat daarbij als een de centrale opgave;
•
Een bestuurlijke aanpak en afsprakenkader ook in financiële zin om de geformuleerde opgaven met kracht en onvoorwaardelijk te realiseren.
Willen we daadwerkelijk de opgaven waarvoor we staan met succes aan pakken, dan zullen we in eensgezindheid over doel en uitvoering met inzet van alle middelen die ons ten dienste staan te werk moeten gaan. Daarbij geldt dat we allemaal verantwoordelijkheid moeten nemen en ieders betrokkenheid telt. Ik reken er vast op dat wij in Limburg, die verantwoordelijkheid niet uit de weg zullen gaan en zie er naar uit het gesprek met U allen hierover aan te gaan.
Gerd Leers Voorzitter VLG
Bestuursakkoord Limburg Gemeenten en provincie onderstrepen met dit bestuursakkoord dat zij hun krachten bundelen voor de ontwikkeling van Limburg en de Euregio(s) als internationaal kansrijk gebied. Zij doen dit op basis van gelijkwaardigheid en met inzet van en respect voor ieders verantwoordelijkheid en positie. Waar nodig nemen partijen hun verantwoordelijkheid en spreken zij elkaar aan op de onderlinge rolverdeling. Om de basis hiervoor te versterken beoogt dit bestuursakkoord: >
Een herdefiniëring van de bestuurlijke verhoudingen in Limburg, met maatwerk waar dat passend is. Dit tegen de achtergrond van de discussie over het huis van Thorbecke en geïnspireerd door de rapportages van de Commissies d'Hondt, Lodders, Mans en Oosting.
>
Een verduidelijking van wederzijdse rollen bij de realisering van grote opgaven i.c. de Limburg agenda en een aanzet om deze agenda (met bundeling van gezamenlijke middelen) verder te ontwikkelen als investeringsagenda. Mede gezien een economisch moeilijke periode geldt versterking van het Limburgse vestigingsklimaat daarbij als gezamenlijke centrale opgave.
>
Een bestuurlijke aanpak en afsprakenkader om de geformuleerde opgaven daadwerkelijk te realiseren.
Dit bestuursakkoord bevat hiertoe de volgende onderdelen: 1.
Profielen van provincie en gemeenten Afbakening, afstemming en wederzijdse erkenning van de profielen van provincie en gemeenten is nodig om zonder onnodige overlap gezamenlijk kracht te kunnen ontwikkelen voor Limburg.
2.
Positionering van de Limburg agenda Gemeenten en provincie werken nauw samen bij de realisering van de Limburg agenda c.q. de regioagenda's. De mogelijkheid wordt onderzocht om te komen tot een verdergaande bundeling van publieke financiële middelen ter uitvoering van de regioagenda's. Met het oog hierop wordt met gemeenten gewerkt aan de inrichting van regionale uitvoeringsorganisaties.
3.
Taakafbakening Diverse provinciale taken komen mogelijk in aanmerking voor decentralisatie naar (samenwerkende) gemeenten. Anderzijds kunnen er ook gemeentelijke taken zijn die juist in aanmerking komen voor overdracht naar de provincie. Er zullen ook taken zijn die neergelegd kunnen worden bij een uitvoeringsorganisatie. De overdracht van taken zal een groeiproces zijn. In onderling overleg wordt bepaald wanneer en op basis van welke criteria overdracht van onderdelen aan de orde kan zijn. Gemeenten en provincie zetten zich er gezamenlijk voor in om eventuele wettelijke belemmeringen uit de weg te ruimen.
4.
Organisatie van de uitvoering Dit omvat de gezamenlijke inzet om concrete uitvoeringstaken neer te leggen bij robuuste uitvoeringsorganisaties, die dicht bij de burger en de ondernemer staan. Met voorrang wordt gekeken naar WABO-taken en de mogelijkheid om te komen tot uitvoerende Limburgse omgevingsdiensten.
5.
Kwaliteit van bestuur en efficiënte dienstverlening De kwaliteit van het bestuur en de regionale samenwerking wordt (ook tegen de achtergrond van ontwikkelingen binnen IPO en VNG) versterkt om gezamenlijk beter in positie te zijn grote opgaven adequaat aan te pakken en te komen tot een goede dienstverlening.
6.
Uitvoering bestuursakkoord Provincie en gemeenten overleggen periodiek over de uitvoering van onderdelen van dit bestuursakkoord. De provincie coördineert de hiervoor te vormen uitvoeringsagenda.
1.
Profielen van provincie en gemeenten
Afbakening, afstemming en wederzijdse erkenning van de profielen van provincie en gemeenten is nodig om zonder onnodige overlap gezamenlijk kracht te kunnen ontwikkelen voor Limburg.
Profiel provincie De provincie handelt vanuit een open huishouding en zoekt haar kracht en meerwaarde in het samen met partners ontwikkelen, vasthouden en realiseren van een selectieve euregionaal georiënteerde Limburg agenda. De focus ligt voor de provincie op het provinciale omgevingsbeleid, economie en culturele infrastructuur. Monitoring en benchmarking worden benut om de provinciale politieke agenda scherp te houden. Bij de aanpak van grote prioritaire opgaven zal de provincie in samenspraak met haar partners zo nodig een regierol (blijven) spelen. Het schaalniveau van de benodigde sturing is medebepalend voor de rolverdeling. Voor de provincie ligt daarbij ook het accent op het goed organiseren en faciliteren van de uitvoering. De provincie zet haar gezag, middelen, menskracht en kennisbasis ook in om (samenwerkende) gemeenten en andere partijen optimaal in de positie te brengen om hun verantwoordelijkheid te dragen bij de aanpak van grote opgaven.
Profiel gemeenten Voor een democratische, verbindende en duurzame samenleving is een slagvaardige overheid van groot belang. Krachtige gemeenten zijn daarin de basis, zij zijn bij uitstek de bestuurslaag waar veel maatschappelijke vraagstukken zich manifesteren. Gemeenten c.q. samenwerkende gemeenten moeten over de instrumenten kunnen beschikken en de regie kunnen voeren om die duurzame samenleving te bouwen. Bijzondere opgaven zijn er op het terrein van de stedelijke ontwikkeling, economische stimulering, maatschappelijke ondersteuning en participatie. Gemeenten zijn integraal verantwoordelijk voor het uitvoeren van overheidstaken op het eigen grondgebied, waaronder de dienstverlening aan de eigen inwoners en bedrijven, het opstellen en uitvoeren van beleid en het vormgeven, coördineren en uitvoeren van de eigen gebiedsontwikkeling. Dit in samenspraak met de eigen inwoners en bedrijven. Gemeenten fungeren daarbij als hét loket voor burgers en ondernemers. In die zin is naar de letter en de geest de gemeente de eerste overheid. Tegelijkertijd hebben gemeenten gezamenlijk ook een verantwoordelijkheid voor de regio. Strategische afstemming op deelterreinen Het sociale domein ligt bij uitstek op het terrein van de gemeenten. De provincie en gemeenten werken samen om onderwerpen uit dit domein te agenderen en zo nodig te verbinden met grote opgaven. Bijvoorbeeld in de sfeer van arbeidsmarkt en daarmee verband houdend onderwijs, tegen de achtergrond van de bijzondere demografische situatie in Limburg. Onderwerpen die de culturele identiteit en bijbehorende culturele infrastructuur van Limburg versterken worden door de provincie in samenwerking met gemeenten geagendeerd en verbonden met grote opgaven. Cultuurbeleid blijft verder ook een belangrijke gemeentelijke taak, zeker waar dit het eigen grondgebied aangaat. De provincie houdt een stevige rol op economisch terrein ter versterking van het Limburgse vestigingsklimaat in brede zin. Provincie en gemeenten werken hierin samen met rijk, EU en maatschappelijke partners. De taken van gemeenten op het terrein van economie zijn verder vooral gericht op de ontwikkeling van werklocaties in regionale context en arbeidsmarktvraagstukken. Wat betreft ruimtelijke en infrastructurele ontwikkelingen werken provincie en gemeenten nauw samen bij de realisering van ontwikkelingen in specifieke gebieden. Belangrijke partners zijn zorginstellingen,
woningcorporaties, financiële instellingen en bedrijfsleven. Grote projecten worden waar mogelijk gerealiseerd in samenhang van de investeringsagenda van het rijk. Ten aanzien van het omgevingsbeleid werken provincie en gemeenten (samen met private partners) aan de realisering van opgaven in de regio, waaronder het organiseren van de uitvoering. De toetsende en adviserende rol van de provincie ten aanzien van gemeentelijke bestemmingsplannen vervalt. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor hun eigen ruimtelijke ontwikkeling. Provinciale plannen worden alleen opgesteld als dat nodig is om grote ontwikkelingen mogelijk te maken. In de regel zullen dit provinciale inpassingplannen zijn. In voorkomende gevallen zullen ook gemeentelijke planvormen hierin kunnen voorzien. De provincie blijft een bovenregionale regierol spelen op mobiliteitsgebied en verantwoordelijk voor het agenderen en besluiten over provinciaal bereikbaarheidsbeleid. Dit gebeurt in verbinding met andere overheden en private partijen in het bijzonder in het kader van gebiedsontwikkeling. Weg-, water- en spoorverbindingen met grensoverschrijdende en regionale betekenis worden geïntegreerd in majeure projecten. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het verkeer- en vervoerbeleid binnen hun grondgebied. Gemeenten en provincie zorgen samen voor een goede afstemming van het beleid voor het regionale en lokale niveau. Provincie en gemeenten lobbyen bij het Rijk om meer geld en beleidsvrijheid in de verdeling van de voor Limburg bedoelde infrastructuurmiddelen.
2.
Positionering van de Limburg agenda
Provincie en Limburgse gemeenten werken met kracht verder aan de realisering van de Limburg agenda. Zij doen dit vanuit het besef dat de grote maatschappelijke opgaven voor Limburg niet tot één gebied of één bestuurslaag beperkt zijn en dat de inzet van private en grensoverschrijdende partners noodzakelijk is. Partijen stellen zich richting elkaar en richting marktpartijen op als betrouwbare investeringspartners voor de langere termijn.
Limburg agenda De Limburg agenda is selectief en dynamisch en omvat de grote opgaven die cruciaal zijn voor de ontwikkeling van Limburg op de langere termijn. Versterking van het Limburgse vestigingsklimaat geldt als gezamenlijke centrale opgave. Het gaat hierbij om het geheel van randvoorwaarden in sociaal, economisch en fysiek opzicht, die ertoe bijdragen, dat Limburg zich onderscheidt ten opzichte van vergelijkbare regio's in Nederland en Europa als plaats voor mensen en ondernemingen om zich te vestigen en te verblijven. Onderdelen van de Limburg agenda overstijgen het belang van een enkele regio en vergen mede de inzet van het rijk en/of marktpartijen. De Limburg agenda wordt onderhouden in periodiek overleg tussen provincie en VLG. Verankering in regioagenda's Belangrijke onderdelen van de regioagenda's zijn als beeldbepalende ontwikkelingen opgenomen in de Limburg agenda. De regioagenda's omvatten specifieke regionale opgaven. De regioagenda's worden opgesteld en onderhouden in samenspraak en overeenstemming tussen de gemeenten in de regio en de provincie, op basis van de daartoe gegeven aanzet van de regiodialogen in 2007. Bij de concretisering van de onderdelen van de regioagenda's wordt eerst toegewerkt naar publiek-publieke overeenstemming en vervolgens naar verbinding met private partners. Onderdelen van de regioagenda's die zich daarvoor lenen worden marktconform (en waar mogelijk revolverend) uitgewerkt. Gemeenten en provincie werken in voorkomende gevallen samen bij het ontwikkelen en toepassen van nieuwe instrumenten in de sfeer van financiële verevening, PPS-constructies, de vorming van eventueel noodzakelijke rechtspersonen en de inzet van grondbeleid. De procesregie voor onderdelen van een regioagenda kan in een bepaalde fase ook bij een private partner worden neergelegd.
Voor elk van de onderdelen van de regioagenda spreken de deelnemende partijen af wat hun inzet is wat betreft geld, menskracht, bevoegdheden en doorzettingskracht. Regionale SWOT-analyses en regionale benchmarks worden benut om de regioagenda's up-to-date te houden en om richting te geven aan de uitwerking. Voor het bewaken van de voortgang van de regioagenda's hanteren gemeenten en provincie een eenduidig afweging- en informatiesysteem, op basis waarvan prioriteiten gesteld kunnen worden en waarin ook de maatschappelijke kosten en baten geborgd worden. Regierollen Voor elk van de onderdelen van de Limburg agenda (c.q. de onderdelen van regioagenda's die daartoe behoren) bespreken regio en provincie welke bestuurlijke partij als bestuurlijk trekker optreedt. In de regel is dat een gemeente. Bij de aanpak van grote prioritaire opgaven zal de provincie in samenspraak met haar partners zo nodig een regierol (blijven) spelen. Het schaalniveau van de benodigde sturing is medebepalend voor de rolverdeling. Focus en lobby De Limburg agenda (c.q. de onderdelen van regioagenda's die daartoe behoren) geldt voor gemeenten en provincie als focus voor het eigen strategisch handelen en als basis voor een eenduidige lobby richting binnen-en buitenlandse partijen die voor Limburg relevant zijn. De inzet is dat ook grensoverschrijdende overheden zich in (onderdelen van) de Limburg agenda en/of regioagenda's kunnen herkennen en dit als opmaat kan dienen voor een gedeelde Euregionale agenda. Verdergaande bundeling van middelen Provincie en gemeenten maken extra middelen vrij en onderzoeken de mogelijkheid om te komen tot een verdergaande bundeling van publieke financiële middelen. Dit is nodig om de grote ambities zoals bedoeld in de Limburg agenda c.q. de regioagenda's waar te maken en om scherp te sturen op de inzet van mensen en middelen. Met het oog op de bundeling van middelen wordt toegewerkt naar regionale uitvoeringsorganisaties, die een regionaal meerjarig uitvoeringsprogramma opstellen. De beoogde bundeling van middelen kan dan (met respect voor ieders draagkracht) op regionaal schaalniveau zijn beslag krijgen met het oog op de realisering van deze uitvoeringsprogramma's. De spelregels voor de beoogde bundeling van middelen en bijbehorende cofinancieringafspraken worden nader uitgewerkt.
3.
Taakafbakening
Diverse provinciale taken komen mogelijk in aanmerking voor decentralisatie naar (samenwerkende) gemeenten. Anderzijds kunnen er ook gemeentelijke taken zijn die juist in aanmerking komen voor overdracht naar de provincie. Er zullen ook taken zijn die neergelegd kunnen worden bij een uitvoeringsorganisatie (zie hiervoor paragraaf 4). Ter uitvoering van dit bestuursakkoord wordt een gezamenlijke invulling gegeven aan de afbakening en overdracht van taken. Voor de overdracht van provinciale taken naar gemeenten is het volgende van belang: •
Om de bestuurlijke
orde eenvoudig te houden worden provinciale taken niet gedifferentieerd overgedragen. Voorkomen moet worden dat bepaalde provinciale taken wel aan grotere, maar niet aan kleinere gemeenten worden overgedragen. Als een deel van de gemeenten nog onvoldoende in de positie is om bepaalde taken uit te voeren, dan wordt binnen de kring van gemeenten/VLG bezien of en in hoeverre hierin kan worden voorzien, hetzij door onderlinge samenwerking, hetzij dooreen centrumgemeente.
•
De overdracht van taken zal een groeiproces zijn. In onderling overleg wordt bepaald wanneer en op basis van welke criteria overdracht van onderdelen aan de orde kan zijn.
•
Onderdeel van de decentralisatie is de overdracht van bijbehorende doeluitkeringen. Taakoverdracht vindt pas plaats als de (samenwerkende)gemeenten budgettair in de positie zijn gebracht om een bepaalde taak kwalitatief volwaardig uit te voeren. De te decentraliseren middelen worden (in lijn met de afspraken over financiële verhoudingen tussen rijk, IPO en VNG) zoveel mogelijk structureel ondergebracht in het Gemeentefonds.
•
Voor de taken waarvoor wordt overeengekomen dat ze overgedragen kunnen worden, wordt het provinciaal toezicht op gemeenten in afwachting van de feitelijke overdracht tot een minimum beperkt.
•
Waar het gaat om medebewindtaken vindt overdracht plaats zodra dit wettelijk mogelijk is. Zo nodig leidt dit tot maatwerk voor Limburg. Gemeenten en provincie zetten zich er gezamenlijk (en in het kader van VNG en IPO) voor in om eventuele wettelijke belemmeringen uit de weg te ruimen.
4.
Organisatie van de uitvoering
Provincie en gemeenten gaan gezamenlijk na welke concrete uitvoeringstaken neergelegd kunnen worden bij robuuste uitvoeringsorganisaties. Daarvoor is belangrijk dat deze organisaties dicht bij de burger en de ondernemer staan en er geen 4e bestuurslaag en extra bureaucratie ontstaat. Met voorrang wordt onderzocht op welke manier gekomen kan worden tot uitvoerende Limburgse omgevingsdiensten, in het verlengde van het advies van de commissie Mans. Dit kan in de vorm van een groeimodel waarbij wordt gestart met taken voor handhaving en vergunningverlening (Wabo). Daarna kan mogelijk ook de uitvoering van andere provinciale en gemeentelijke omgevingstaken bij deze diensten neergelegd worden. In een latere fase kan ook de inrichting van andere uitvoeringsorganisaties in beeld komen. Het kan daarbij onder meer gaan om: De uitvoering van provinciale en/of gemeentelijke taken op het gebied van wonen, welzijn, (jeugd)zorg en cultuur. Een gezamenlijk verkeers- (en vervoer-) management van de hoofdverbindingen in Limburg en een 'wegenschap' voor het efficiënt beheer en onderhoud van deze hoofdverbindingen. De uitvoering van provinciale en/of gemeentelijke taken in het landelijk gebied, waarbij ook de positie en aansturing van de DLG aan de orde kan zijn. 5.
Kwaliteit van bestuur en efficiënte dienstverlening
De opgaven en taken als bedoeld in dit bestuursakkoord vragen om een bestuurskrachtige overheden, een slagvaardige regionale samenwerking, vermindering van interbestuurlijk toezicht en regeldruk en een nauwe samenwerking met het oog op een goede dienstverlening aan burgers.
Slagkracht regionale samenwerking Regio's kunnen de bestuurlijke procesregie voor de realisering van onderdelen van de Limburg agenda alleen waarmaken als sprake is van slagkrachtige en niet-vrijblijvende samenwerking tussen de gemeenten en/of regio's. Zeker nu belangrijke slagen gemaakt moeten worden met private partijen. Sterke trekkende gemeenten zijn daarbij onmisbaar. De provincie ondersteunt de regionale slagkracht en het zelforganiserend vermogen van de regio. Belangentegenstellingen tussen regio's en/of tussen gemeenten worden onderling opgelost.
Bestuurskracht De overdracht van taken van de provincie aan gemeenten kan alleen slagen als de bestuurskracht van de gemeente daarin voldoende snel mee-ontwikkelt. Provincie en gemeenten maken heldere afspraken over de lopende bestuurskrachttrajecten. Hiervoor kan goed gebruik worden gemaakt van het Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten (KING). Voor versterking van de provinciale bestuurskracht wordt aangesloten op interprovinciale inspanningen op dit terrein. Dat leidt tot een eenduidige systematiek, die de prestatie van de provincie inzichtelijk maakt, inzicht geeft in leer- en verbeterpunten en in de effectiviteit van samenwerkingsrelaties. Regionale partners worden hierover gehoord en kunnen een waardering uitspreken over de provincie.
Interbestuurlijk toezicht, implementatie van het advies van de commissie Oosting Het specifiek provinciaal toezicht op gemeenten wordt zoveel mogelijk beperkt. Dit kan in het bijzonder als het horizontale toezicht goed functioneert. Als provincie en gemeenten het er over eens zijn dat bepaalde taken overgedragen kunnen worden, dan wordt het toezicht van meet af aan tot een minimum beperkt. Provinciaal toezicht op gemeenten is niet aan de orde, daar waar het rijk toezicht op gemeenten blijft uitoefenen (enkelvoudig toezicht). Decentralisatie van taken betekent dat het specifieke provinciale toezicht wordt beëindigd. Naast bevoegdheden worden ook de bijbehorende middelen overgedragen. De provincie houdt in het kader van een algemene monitoring een vinger aan de pols ten aanzien van onderwerpen die de kwaliteit van het vestigingsklimaat raken.
Vermindering regeldruk en interbestuurlijke lasten Gemeenten en provincie ondernemen actie om de regeldruk voor burgers en ondernemers substantieel te verminderen en om de klantgerichtheid te verbeteren. Samenwerking op het gebied van facilitaire zaken Gemeenten en provincie gaan nauw samenwerken bij de uitvoering (uitbesteding) van facilitaire zaken.
Samenwerking kennis, expertise en netwerken Gemeenten en provincie komen een gezamenlijke opbouw en uitwisseling van kennis, expertise, strategie en (grensoverschrijdende) netwerken. Hiertoe behoort ook de uitvoering van regionale, provinciale en Euregionale SWOT-analyses, de monitoring van basiskwaliteiten in Limburg en de opstelling van benchmarks. 6.
Uitvoering bestuursakkoord
Provincie en gemeenten overleggen periodiek over de realisering van de onderdelen van dit bestuursakkoord. De provincie coördineert de hiervoor te vormen realisatieagenda die onder meer de volgende onderdelen omvat: De doorontwikkeling van de Limburg agenda in samenhang met de regioagenda's. De spelregels voor een verdergaande bundeling van middelen ter uitvoering van de regioagenda's. De afbakening en waar nodig overdracht van taken. Het onderzoek naar de mogelijkheid om te komen tot uitvoeringsorganisaties. De verdere invulling van zaken die de kwaliteit van het bestuur kunnen verbeteren.
Bijlage 2 Limburg agenda 2009 De voorliggende Limburg agenda 2009 maakt opnieuw duidelijk waar voor én in Limburg de focus ligt. In het kader van de voorbereiding van het bestuursakkoord tussen VLG en provincie is gebleken dat een herbevestiging van de Limburg agenda van 2007 wenselijk is, gelet ook op de concretisering van de regioagenda's. De Limburg agenda is selectief en dynamisch en omvat de grote opgaven die cruciaal zijn voor de ontwikkeling van Limburg op de langere termijn. Versterking van het Limburgse vestigingsklimaat geldt als gezamenlijke centrale opgave. Het gaat hierbij om het geheel van randvoorwaarden in sociaal, economisch en fysiek opzicht, die ertoe bijdragen, dat Limburg zich onderscheidt ten opzichte van vergelijkbare regio's in Nederland en Europa als plaats voor mensen en ondernemingen om zich te vestigen en te verblijven. Onderdelen van de Limburg agenda overstijgen het belang van een enkele regio en vergen mede de inzet van het rijk en/of marktpartijen. De Limburg agenda wordt onderhouden in periodiek overleg tussen provincie en VLG.
De Limburg agenda 2009 omvat de volgende strategische lijnen: 1.
Grensoverschrijdende doorontwikkeling van de Versnellingsagenda Inzet is een sterke, innovatieve en duurzame economie als onderdeel van de Euregionale Technologische topregio, met bijbehorende ontwikkeling van innovatie en campusconcepten.
2.
Verbetering Euregionale bereikbaarheid Realisering van grensoverschrijdende weg-, water- en spoorverbindingen, verbetering van het euregionale openbaar vervoer, de ontsluiting van Limburgse steden en ontwikkeling van de digitale infrastructuur.
3.
Positionering Limburg als Europese regio Met het oog hierop wordt geïnvesteerd in het grensoverschrijdend vestigingsklimaat en gewerkt aan een kwaliteitslag cultuur in de Euregio. Een belangrijk onderdeel is de ontwikkeling van Limburg als voorbeeldregio conform de aanbevelingen van de commissie Hermans.
4.
Demografische omslag Limburg speelt in op trends van vergrijzing, ontgroening en krimp door middel van versnelde herstructurering van woonwijken, ontwikkeling van nieuwe woon- zorg- serviceconcepten, gebruikmaking van de inzet van corporaties. Gezamenlijk wordt gelobbyd voor andere financiering-systematieken (in het bijzonder voor het onderwijs) en wordt een kennisknooppunt ontwikkeld.
5.
Integrale gebiedsontwikkeling De gebiedsgerichte realisering van strategische projecten uit het ruimtelijk, economische en sociale domein.
De Limburg agenda (in samenhang met de regioagenda's) geldt voor gemeenten en provincie als focus voor het eigen strategisch handelen en als basis voor een eenduidige lobby richting binnen- en buitenlandse partijen die voor Limburg relevant zijn. De inzet is dat ook grensoverschrijdende overheden zich in (onderdelen van) de Limburg agenda en/of regioagenda's kunnen herkennen en dit als opmaat kan dienen voor een gedeelde Euregionale agenda.
Provincie en gemeenten onderzoeken de mogelijkheid om te komen tot een verdergaande bundeling van publieke financiële middelen. Dit is nodig om de grote ambities zoals bedoeld in de Limburg agenda en de regioagenda's waar te maken en om scherp te sturen op de inzet van mensen en middelen. Met het oog op de bundeling van middelen wordt toegewerkt naar regionale uitvoeringsorganisaties, die een regionaal meerjarig uitvoeringsprogramma opstellen. De beoogde bundeling van middelen kan dan (met respect
voor ieders draagkracht) op regionaal schaalniveau zijn beslag krijgen met het oog op de realisering van deze uitvoeringsprogramma's. De spelregels voor de beoogde verdergaande bundeling van middelen en bijbehorende cofinancieringafspraken worden nader uitgewerkt.
De Limburg agenda is samengevat in onderstaand schema. De vijf hierboven bedoelde strategische lijnen zijn hiertoe verbonden met beeldbepalende onderdelen van de regioagenda's.
1. Grensover schrijdende doorontwikkeling
Noord-
Westelijke Midden - Limburg Mijnstreek
Regio
Limburg • IniiovdTuier
Versnellingsagenda
l
Parkstad
Maastricht • Toerisme fin
• Chemelot
• Life&science
recreatie in relatie tot
campus •
campus
Sportzone .
Maastricht
Maasplassen
Limburg Open campus Avantis
OPAC • Euregionaal openbaar vervoer
2. Euregionale bereikbaarheid
• Infrastructuur in relatie tot gebiedsontwikkeling • Versterking OW-verbinding i.c. A67
3. Positionering
• Limburg als voorbeeldregio arbeidsmarkt, onderwijs, ze
rg, gezondheid, cultuur en veiligheid
Limburg als Europese
(overkoepelend thema dat in doorwerk!
in diverse projecten)
regio
• Cultuursprong Maastricht en culturele hoofdstad 2018
• Floriade (incl. spin-off cultuur) • Toerisme en recreatie
4. Demografische
• Herstructurerings -
omslag
opgave woonwijken
• Herstructureringsopgave woonwijken Zuid- Limburg
Midden- Limburg
5. Integrale gebiedsontwikkeling
• Klavertje4/ Greenport
• Maasplassen • Ontwikkelas N280
• A 2- zone
• A2-passage
Maasbracht -
Maastricht •
Beek
Maastricht -
• Parkstad (buiten )ring
Valkenburg • Belvédère Maastricht • Nationaal Landschap Zuid-Limburg
Het Parkstad-Addendum Addendum bij het Bestuursakkoord Limburg 2009 In hoofdstuk 1 van het bestuursakkoord worden de profielen beschreven van Provincie en Gemeenten. Hoewel er over ‘samenwerkende gemeenten’ wordt gesproken wordt er niets gezegd over de uitzonderlijke positie van de WGR+ regio Parkstad Limburg. In Parkstad Limburg is de samenwerking op een hoger niveau getild, er zijn bevoegdheden overgedragen en taken opgedragen aan de WGR+. Aan de tekst onder de kop ‘profiel gemeenten’ wordt toegevoegd: ‘Limburg kent slechts één WGR+ regio, de regio Parkstad Limburg. Op die taken waar de regiogemeenten van Parkstad hun bevoegdheden regionaal hebben gebundeld zal de regio door andere overheden als één gemeente worden beschouwd. In de verhouding tussen provincie en gemeenten is de WGR+ Parkstad een vehikel om samen snelheid te ontwikkelen. Zowel gemeenten als provincie spreken af de rol en positie van de WGR+ te voeden en te respecteren.’
