Directie Inwoners
Ingekomen stuk D15 (PA 4 juni 2008)
Beleid & Realisatie Beleidsrealisatie & verantwoording
Korte Nieuwstraat 6 6511 PP Nijmegen
Aan de gemeenteraad van Nijmegen
Openbare besluitenlijst 18 december 2007 Collegevergadering no 47
Aanwezig: Voorzitter Wethouders
Telefoon
(024) 329 90 00
Telefax
(024) 329 29 81
E-mail
[email protected]
Postadres Postbus 9105 6500 HG Nijmegen
Th. de Graaf P. Depla, H. van Hooft sr., L. Scholten, H. Kunst, P. Lucassen, J. van der Meer Datum Datum uw brief Ons kenmerk Contactpersoon P. Eringa Gemeentesecretaris 3 juni 2008 L120/08.0013930 T. van Nieuwenhuijze A. Kuil Communicatie M. Sofovic Verslag Onderwerp Aantal bijlagen Doorkiesnummer Reactie op GL-initiatiefvoorstel Hoogopgeleide vluchtelingen en pardonners: de beste weg naar een betere baan
329 2962
Geachte leden van de Aldus raad,vastgesteld in de vergadering van: Op 7 mei 2008 hebben wij het aangepaste initiatiefvoorstel van GroenLinks Hoogopgeleide vluchtelingen en pardonners: de beste weg naar een betere baan ontvangen. U bespreekt dit initiatiefvoorstel tijdens de politieke avond van 18 juni 2008. Via deze brief brengen wij u op de hoogte van onze reactie op het initiatiefvoorstel. Dit doen we aan de De voorzitter, De secretaris, hand van de beslispunten van het initiatiefvoorstel. We verzoeken u onze reactie mee te nemen bij uw bespreking van het voorstel. Korte inhoud van het initiatiefvoorstel Met het voorstel beoogt de fractie van GroenLinks hoogopgeleide vluchtelingen en de specifieke groep pardonners een betere positie op de arbeidsmarkt te geven. Het blijkt dat vluchtelingen die in het land van herkomst hoog zijn opgeleid in Nederland óf van een uitkering leven óf ver beneden hun niveau aan het werk zijn. Het is essentieel om in Nederland een (aanvullende) studie te volgen om aan een (goede) baan te komen. Het verzoek is dan ook om de re-integratieverordening aan te passen, zodat het volgen van een studie voor langere tijd voor deze groep mogelijk wordt. Voorts is het verzoek om de groep hoogopgeleide vluchtelingen beter in beeld te krijgen, de gemeentelijke website voor deze doelgroep uit te breiden, 50 leerwerktrajecten te creëren en als gemeentelijke organisatie stages, leerwerktrajecten en werkervaringsplaatsen aan te bieden. Doelgroep Wij herkennen de geschetste problematiek. Om die reden ondersteunen wij uw idee voor deze specifieke doelgroep extra activiteiten te ontplooien. Vooral deze groep wordt geconfronteerd met de moeilijkheden betreffende de erkenning van de opleiding en de werkervaring die is opgedaan in het land van herkomst. De financiering vanuit het Werkdeel (W-deel) is alleen bestemd voor die hoogopgeleide vluchtelingen die tot de gemeentelijke Wwb-doelgroep behoren. www.nijmegen.nl
1
Gemeente Nijmegen Directie Inwoners Beleid & Realisatie Beleidsrealisatie & verantwoording
Vervolgvel
1
Dit zijn hoogopgeleide vluchtelingen die een bijstandsuitkering ontvangen, tot de groep niet-uitkeringsgerechtigden behoren of een uitkering op grond van de algemene nabestaandenwet ontvangen. Kortom; de hoogopgeleide vluchtelingen met een werklozenuitkering (WW) of degene met werk behoren niet tot die gemeentelijke doelgroep en initiatieven voor deze groep kunnen niet gefinancierd worden uit het W-deel. In beeld brengen van de doelgroep. Wij ondersteunen dit idee van harte, alleen is nog onvoldoende uitgewerkt wie dit in beeld gaat brengen en hoe dit gefinancierd gaat worden. Wel is het zo dat in het kader van het voorbereidingstraject voor het participatiefonds, dat naar verwachting per 1 januari 2009 in werking treedt, wij een doelgroepanalyse uitvoeren. Dit met het doel inzicht te krijgen in de omvang en behoeften van de doelgroep van het participatiebeleid. De hoogopgeleide vluchtelingen nemen wij mee bij deze analyse. Website. Wij kunnen hier niet mee instemmen, aangezien hier geen menskracht voor beschikbaar is (gesteld). De kosten worden niet in beeld gebracht en er staat ook geen dekking tegenover. De kosten kunnen in ieder geval niet gedekt worden uit het W-deel. Re-integratieverordening. In de herijking van het re-integratiebeleidsplan en de verordening, die we na de zomer ter besluitvorming aan u voorleggen, zullen wij de geopperde ideeën uitwerken. In de herijking zullen wij nader op het scholingsvraagstuk (en eerder verworven competenties, EVC) ingaan en bekijken hoe wij de verordening voor deze doelgroep kunnen verruimen, zodat zij langer dan twee jaar met behoud van uitkering kunnen studeren. Op dit moment wordt overigens al maatwerk geleverd voor de hoogopgeleide vluchtelingen. In voorkomende gevallen wordt toegestaan dat zij een studie aan de hogeschool of universiteit volgen met behoud van uitkering, ook als dit langer dan twee jaar duurt. Teneinde aan de wens van maatwerk te blijven voldoen, vinden we het belangrijk om te werken op basis van onderzoek en begeleiding die optimaal toegesneden is op de klant. Leerwerktrajecten. Met het instrument leerwerktrajecten hebben we positieve ervaringen bij lageropgeleiden en we zullen er ook gebruik van maken voor hoger opgeleiden. In de afgelopen periode hebben we dan ook meegewerkt aan het project ‘Re-integratie in Kleur’. We overwegen momenteel mee te werken aan het vervolg van het project onder de naam ‘Maatwerk in Kleur’ van de Hogeschool Arnhem Nijmegen. Binnen deze projecten wordt het principe van leren & werken voor hoogopgeleiden ingezet. We beschouwen de 50 leerwerktrajecten voor hoger opgeleiden in twee jaar als een inspanningsverplichting en niet als een taakstelling. Als we de doelgroep beter in beeld hebben, kunnen we hier een betere inschatting van maken.
www.nijmegen.nl
Gemeente Nijmegen Directie Inwoners Beleid & Realisatie Beleidsrealisatie & verantwoording
Vervolgvel
2
Gemeente als werkgever. Wij kunnen ons vinden in uw aanbevelingen over de gemeente als werkgever. Wij zullen onze aandacht extra vestigen op de doelgroep door het geven van informatie en bij de werving van personeel. Wij hebben als gemeente een stagecoördinator, die het initiatief ‘Niemand aan de kant’ vorm geeft. De stageplekken zijn niet specifiek voor hoger opgeleiden, maar we stellen ons ten doel om een aantal stageplaatsen voor hoger opgeleiden te creëren. In de richting van trainees en werkervaringsbanen zullen wij nader bekijken welke mogelijkheden er zijn. Er loopt op dit moment een traineeprogramma van de Stadsregio voor WO-ers. Wij zullen in een vervolgprogramma aandacht vragen voor onze doelgroep. Voor de medewerkers van de gemeente Nijmegen gaat het ‘Huis van je toekomst’ van start in het kader van het nieuwe strategische personeelsbeleid. Daarin wordt de medewerkers de kans geboden om binnen de gemeente makkelijker en/ of sneller te kunnen doorstromen. We zullen allochtone collega’s hier nadrukkelijk toe stimuleren. Conclusie. We staan positief tegenover het initiatiefvoorstel. 1. Scholing. Akkoord. In de Herijking van de re-integratieverordening zal dit nader uitgewerkt worden. 2. Leerwerktrajecten. Idem. 3. Werkgever. Ook uw aanbevelingen voor wat betreft de gemeente als werkgever ondersteunen wij. 4. Doelgroepanalyse. Ten aanzien van het in beeld brengen van de doelgroep is de financiële onderbouwing onvoldoende uitgewerkt. Dit zijn (arbeids)intensieve activiteiten, die we zelf, of door derden kunnen laten uitvoeren. In beide gevallen zijn daar de nodige kosten mee gemoeid. Een dekking vanuit het W-deel voor dit type activiteit is niet geoorloofd. Dekking vanuit het W-deel kan alleen voor reintegratieactiviteiten van Wwb-gerechtigden en/of Nuggers. De doelgroep wordt nog wel nader geanalyseerd, in samenwerking met het programma Integratie en Emancipatie, in het voorbereidingstraject voor het participatiefonds. 5. Website. Voor het opzetten en onderhouden van een website zijn de financiële aspecten onvoldoende uitgewerkt. Ook hier geldt dat dit (arbeids)intensieve activiteiten zijn. Een dekking vanuit het W-deel voor dit type activiteit behoort niet tot de mogelijkheid.
Met vriendelijke groet, college van Burgemeester en Wethouders van Nijmegen, De Burgemeester,
De Secretaris,
mr. Th. C. de Graaf
P. Eringa
www.nijmegen.nl
Klik hier voor de reactie d.d. 3 juni 2008 van het college van B&W
Initiatiefvoorstel aan de Raad:
“ Hoogopgeleide vluchtelingen en pardonners: de beste weg naar een betere baan”
Datum raadsvergadering 18 juni 2008 Nummer raadsvoorstel: 47/2008 (gewijzigd) Programma: Werk en inkomen en integratie Onderwerp:
Een impuls voor hoogopgeleiden in Nijmegen
1
Samenvatting: Er is in Nederland een krapte op de arbeidsmarkt. De Europese grenzen staan gretig open voor arbeidsmigranten en vooral voor hoger opgeleid talent. Maar we hebben veel eigen hoogopgeleid talent al in huis die vergeten achter de geraniums van een uitkering rondkomen of die aan de slag zijn in de schoonmaakbranche. In september 2006 hebben staatssecretaris van Hoof (SZW) en de heer Spigt (VNG) een oproep gedaan aan gemeenten om soepel om te gaan met de re-integratie van hoogopgeleide vluchtelingen. Dit houdt in de praktijk in dat hoogopgeleide vluchtelingen een aantal jaren zouden mogen studeren met behoud van hun uitkering om een duurzame uitstroom uit de uitkering te bevorderen. Deze bevoegdheid voor gemeenten om in individuele gevallen de ruimte te bieden aan vluchtelingen om eerst verder te studeren was al mogelijk in de WWB maar er werd in gemeenten verschillend mee omgegaan. Sommige gemeenten hebben strikte beleidsregels waardoor deze optie niet optimaal benut werd. Vandaar de oproep van de staatssecretaris. De UAF heeft ook in 2007 een hernieuwde oproep gedaan aan gemeenten om meer ruimte te creëren in hun re-integratieverordeningen. In heel veel gemeenten heeft dat geleid tot raadsinitiatieven, vragen en oproepen aan colleges om meer ruimte in de verordening voor vluchtelingen te creëren. Ook in Nijmegen heeft GroenLinks toegezegd te kijken wat voor mogelijkheden er in Nijmegen kunnen zijn. GroenLinks wil op den duur het initiatief breder trekken dan alleen voor de doelgroep hoogopgeleide vluchtelingen, ook voor migranten en hoogopgeleide autochtonen zou deze mogelijkheid open moeten staan. Dit voorstel is er mede op gericht om op den duur de duurzame uitstroom naar betaald werk voor alle hoogopgeleiden in Nijmegen een impuls te geven. De doelgroep van dit voorstel sluit niet alleen de uitkeringsgerechtigden in, maar ook Nuggers (vooral hoogopgeleide vrouwen met een afhankelijke positie zonder een uitkering) zouden kans op duurzame arbeidsparticipatie moeten krijgen. Er is al veel aandacht voor hoogopgeleide vluchtelingen en er zijn ook veel lopende initiatieven in Nijmegen. Veel van deze initiatieven lopen echter vast tegen een aantal knelpunten die een nieuwe impuls vanuit de gemeente Nijmegen voor deze doelgroep noodzakelijk maken. Het doel van dit voorstel is om een pilot te starten onder vluchtelingen en pardonners. Na een periode van twee jaar kan er dan een evaluatie worden gehouden en worden bekeken of deze aanpak ook uitgebreid kan worden naar andere hoogopgeleiden zoals hoogopgeleide migranten en autochtonen. De 3 voornaamste knelpunten ten aanzien van de doelgroep vluchtelingen en pardonners die wij met dit voorstel willen aanpakken zijn de onzichtbaarheid van de doelgroep, de strikte bepalingen van de re-integratieverordening en het tekort aan daadwerkelijke passende arbeidsplaatsen voor deze doelgroep. We willen met dit voorstel suggesties doen om de doelgroep meer zichtbaar te maken, voorstellen doen voor de versoepeling van de re-integratieverordening en beleidsregels op een aantal punten, en een aantal voorstellen doen om meer passende arbeidsplaatsen gerealiseerd te krijgen. We hopen daarmee een startimpuls te geven waardoor hoogopgeleid talent in de toekomst voor Nijmegen niet verloren hoeft te gaan.
Voorstel om te besluiten: 1. Een nieuwe impuls aan de arbeidsparticipatie van hoogopgeleiden in Nijmegen te geven door te starten met een pilot voor hoogopgeleide vluchtelingen en pardonners door : Het College op te roepen om: a) De doelgroep hoogopgeleide vluchtelingen beter in beeld te krijgen, daarvoor specifieke samenwerkingsafspraken te maken voor het aanleveren van klanten en het bieden van ondersteuning met onder andere de UAF, Vluchtelingenwerk, CWI en instellingen als Interlokaal en de Sociale Dienst, b) Op de gemeentelijke website informatie over deze doelgroep en het reintegratieaanbod te plaatsen, bij te houden en actief aan de potentiële doelgroep en instellingen te communiceren, c) De re-integratieverordening en beleidsregels WWB zodanig structureel aan te passen (bijvoorbeeld langere studietijd met behoud van uitkering, werkervaringsplaatsen en een PGB) zodat de doelgroep hoogopgeleide vluchtelingen op een hoger niveau op de arbeidsmarkt in Nijmegen kan participeren en deze duurzame uitstroom ook te monitoren,
2
d) In de pilot binnen 2 jaar tijd minimaal 50 leerwerktrajecten, waarvan ongeveer de helft voor pardonners, te creëren en te faciliteren in Nijmegen. Specifiek voor deze doelgroep de werving, begeleiding en nazorg door een gemeentelijke reintegratiespecialist te laten uitvoeren, dat te dekken uit de voorziening werkdeel WWB, e) Als gemeentelijke organisatie het voorbeeld te geven door ook voor deze doelgroep meer stages, leerwerktrajecten of werkervaringplaatsen aan te bieden, f) Na een periode van 1 jaar een tussenrapportage van de behaalde resultaten voor te leggen aan de raad en na 2 jaar de pilot te evalueren en te onderzoeken of het ook mogelijk is voor andere hoogopgeleide migranten en autochtonen hetzelfde, of een andere passend aanbod mogelijk te maken.
3
Inleiding Uit het onderzoek ”De arbeidsmarktpositie van hoogopgeleide vluchtelingen” van Regioplan blijkt dat het totale aantal hoger opgeleide vluchtelingen in Nederland ongeveer 30.000 bedraagt, ongeveer 1/3 is werkloos en 2/3 werkt in Nederland ver beneden het niveau waarvoor ze in het land van herkomst zijn opgeleid. Het bleek essentieel om in Nederland een aanvullende studie te volgen om aan een baan te komen. Vrijwel alle vluchtelingen die werk hebben gevonden in de medische, onderwijs- of technische sector hebben een aanvullende opleiding in Nederland gevolgd. Ondanks het kabinetsbeleid van 2001-2003 ”plan van aanpak hoogopgeleide vluchtelingen”, de oproep van de VNG in 2006, de oproep van staatssecretaris Van Hoof in 2006 en een oproep van de UAF in 2007 is de “beste weg naar duurzame arbeid” voor hoogopgeleide migranten nog geen vanzelfsprekendheid. Veel hoogopgeleiden zijn in Nederland op de bijstand aangewezen. Zoals alle andere uitkeringsgerechtigden hebben ze de plicht om algemeen geaccepteerde arbeid te aanvaarden, ook als het ver beneden hun niveau ligt dat zij in het land van herkomst hebben opgebouwd. De WWB geeft de gemeente juist meer vrijheid om migranten met potentie een opleiding (schakelonderwijs of een verkorte HBO of WO opleiding) te laten volgen. Dat is mogelijk met behoud van hun uitkering zodat ze de kans krijgen door te groeien naar een duurzame baan die bij hun capaciteiten past.
Totstandkoming van dit voorstel In juni 2005 presenteerde een student bedrijfscommunicatie van de RU een onderzoek die zij deed in opdracht van de ACA. Er staan zeer goede initiatieven en ideeën in om voor hoogopgeleide migranten in gemeenten een betere start op de arbeidsmarkt te creëren. Naar aanleiding van dit advies heeft de gemeente Nijmegen een honderdtal banen met behulp van de Industriële Kring voor hoogopgeleide migranten mogelijk gemaakt. De precieze toeleiding, successen en cijfers zijn niet voorhanden. Ook andere organisaties hebben al veel ondernomen om deze problematiek aan te pakken. Er is door het HAN in samenwerking met Interlokaal het MIK project gestart dat heel succesvol blijkt te werken. Er zijn 2 job hunters actief in Nijmegen die hierin ook al een goede rol spelen. In 2007 is door de UAF weer een oproep aan de gemeenten gedaan om soepeler om te gaan met de re-integratie van vluchtelingen en vooral de aankomende toegelaten pardonners in de gemeenten, onder andere door meer ruimte voor een langere studie toe te staan. Aan deze oproep heeft GroenLinks gehoor gegeven en toegezegd met een initiatiefvoorstel te komen. Eind 2007 werd ook bekend dat het college in het voorjaar met een herijking van de re-integratieverordening en beleid komt, dit voorstel kan er dus tijdig aansluiting bij vinden.
Doelstelling De voornaamste doelstelling is om een impuls te geven aan de arbeidsparticipatie van hoogopgeleiden in Nijmegen, startend met een pilot voor hoogopgeleide vluchtelingen en pardonners. Teneinde de lopende goede initiatieven op dit gebied in Nijmegen tegemoet te kunnen komen is het oplossen van een drietal knelpunten noodzakelijk. De 3 voornaamste knelpunten ten aanzien van de doelgroep vluchtelingen en pardonners die wij met dit voorstel willen aanpakken zijn de onzichtbaarheid van de doelgroep, de strikte bepalingen van de re-integratieverordening en beleidsregels en het tekort aan daadwerkelijk passende arbeidsplaatsen voor deze doelgroep. We willen met dit voorstel suggesties doen om de doelgroep meer zichtbaar te maken, voorstellen doen voor de versoepeling van de reintegratieverordening en beleidsregels op een aantal punten, en een aantal voorstellen doen om meer passende arbeidsplaatsen gerealiseerd te krijgen.
Doelgroep Onder de doelgroep van dit voorstel verstaan we: Alle hoogopgeleide vluchtelingen en pardonners en hun gezinnen die als asielzoekers het land van herkomst verlaten hebben en naar Nederland zijn gekomen, die een hogere opleiding (HBO of WO) in het land van herkomst gestart of afgerond hebben, hetzij met of zonder enige werkervaring in het land van herkomst. Onder de doelgroep verstaan we verder alle vluchtelingen en pardonners die tevens als doelgroep vallen onder de WWB: uitkeringsgerechtigden en NUGGERS. Vluchtelingen die al lang in Nederland zijn en al aan het werk zijn vallen buiten dit voorstel. We willen in een later stadium met een voorstel komen specifiek op deze doelgroep gericht. Wat betreft pardonners die nu al aan het werk zijn en dus niet tot de doelgroep van de
4
WWB behoren, willen we dat er gekeken wordt naar de mogelijkheid een beroep te kunnen doen op de hardheidsclausule om uitzonderingen mogelijk te maken zodat enkelen wel van deze mogelijkheden gebruik zou kunnen maken. Het beroep op de hardheidsclausule voor enkele pardonners is nodig om rechtsongelijkheid met andere pardonners te voorkomen en rekening te houden met de uitzonderlijke positie van deze groep.
Suggesties en concrete voorstellen aan het college bij de verdere uitwerking van de beslispunten: In de bijlage bij dit voorstel wordt er ten aanzien van de nadere uitwerking en oplossingen van de genoemde 3 knelpunten (tevens ook de doelstellingen van dit voorstel) enkele voorstellen en suggesties gedaan aan het college. De bedoeling is dat het door het college in de nadere uitwerking wordt meegenomen en verder wordt uitgewerkt. Het college maakt daarin zelf een afweging in de mate waarin de suggesties in de verdere uitwerking worden meegenomen of overgenomen.
Financiën De doelgroep hoogopgeleide vluchtelingen is niet voldoende in beeld, ook is de omvang van de doelgroep van dit voorstel niet op voorhand in te schatten. Het is bekend dat er extra geld komt van het kabinet voor gemeenten voor inburgering (460 miljoen voor leerwerk of duale trajecten) en pardonners (uitkeringen en arbeidsparticipatie), ook wordt er op 1/9/09 een participatiefonds ingesteld door het kabinet die de mogelijkheid bieden aan gemeenten om budgetten te ontschotten om zodoende de re-integratie betere aansluiting te laten vinden bij inburgering en volwasseneneducatietrajecten. Verder bleek er in 2005 en 2007 jaarlijks onderbesteding in het werkdeel te zijn geweest die gestort zijn in een voorziening werkdeel WWB. De re-integratieverordening wordt straks herijkt. De ruimte voor 2008 in het werkdeel voor dit voorstel zal dan pas helder zijn. Het is een politieke keuze om meer ruimte in het werkdeel WWB (34 miljoen)voor de doelgroep hoogopgeleiden te reserveren. Verder is het werkdeel geen openeinderegeling, maar een geoormerkt budget. Daarom zijn de onderbestedingen uit 2005 en 2006 gestort in een voorziening die alleen voor reintegratie aangewend mogen worden. Dit voorstel doet een beroep op de voorziening werkdeel WWB omdat er nu financiële ruimte blijkt te zijn. Het college komt zelf bij de herijking van de reintegratieverordening met een algeheel kostenplaatje voor de herijking. De voorstellen uit dit initiatief zullen hieruit gedekt moeten worden. Het is aan de Raad om dan verder te bepalen welke re-integratiedoelen uit het werkdeel en welke doelen uit de voorziening werkdeel WWB bekostigd moeten worden.
Projectonderdeel
Budgetindicatie
Werving, selectie en begeleiding van de doelgroep door een gemeentelijke reintegratiespecialist, te dekken uit voorziening werkdeel WWB(1 fte) Minimaal 50 leerwerktrajecten creëren en faciliteren voor hoogopgeleide vluchtelingen en re-integratie trajecten zoals PGB, arbeidsgewenningplaatsen, werkervaringsplaatsen en scholing voor de doelgroep structureel inzetten te dekken uit voorziening werk deel WWB
€ 80 000,-
Totaal bedrag (indicatief)
€ 80 000,-
P.M
Aanpak, uitvoering en evaluatie Dit initiatiefvoorstel zien wij als een opdracht aan het College om te starten met het uitvoeren van een pilot onder de doelgroep vluchtelingen en pardonners om het voorstel verder uit te werken in overleg met mogelijke andere organisaties. Na de evaluatie wordt onderzocht of de aanpak en aanbod ook mogelijk uit te breiden is naar andere hoogopgeleiden. We stellen voor dat het college in zijn herijkingvoorstel rond de re-integratieverordening en -beleidsregels al met een concreet voorstel komt voor de aanpassing van de verordening en beleidsregels. Na 2 jaar moet de pilot onder de doelgroep vluchtelingen geëvalueerd worden. Na de evaluatie zou onderzocht kunnen worden of deze aanpak ook voor een bredere doelgroep (alle hoogopgeleiden) ingezet kan worden. Indien nodig zal dan ook de
5
nodige bijstelling en eventuele uitbreiding van geslaagde instrumenten overwogen kunnen worden. Het college zorgt dat het benodigde registratie- en volgsysteem in werking wordt gezet om deze evaluatie ook mogelijk te maken. De verbetering van de arbeidsparticipatie van de doelgroep vluchtelingen door de aanpassing van de re-integratieverordening willen wij structureel regelen. Uit cijfers zou jaarlijks moeten blijken welke re-integratie-instrumenten zijn ingezet, wat de successen en knelpunten waren en hoeveel duurzame uitstroom naar hogere functies gerealiseerd zijn. Met name voor de nieuwe doelgroep pardonners vinden we het belangrijk de duurzame arbeidsparticipatie uitstroom vanuit de gemeente te laten monitoren. We vragen het College om direct na de besluitvorming in de Raad hiervan werk te maken.
Voorstel beslispunten: 1. Een nieuwe impuls aan de arbeidsparticipatie van hoogopgeleiden in Nijmegen te geven door te starten met een pilot voor hoogopgeleide vluchtelingen en pardonners door : Het College op te roepen om: a. De doelgroep hoogopgeleide vluchtelingen beter in beeld te krijgen, daarvoor specifieke samenwerkingsafspraken voor het aanleveren van klanten en het bieden van ondersteuning te maken met onder andere de UAF, Vluchtelingenwerk, CWI, instellingen als Interlokaal en Sociale Dienst. b. Op de gemeentelijke website informatie over deze doelgroep en het reintegratieaanbod te plaatsen en bij te houden en actief aan de potentiële doelgroep en instellingen te communiceren c. De re-integratieverordening en beleidsregels WWB zodanig structureel aan te passen, bijvoorbeeld langere studietijd met behoud van uitkering, werkervaringsplaatsen en een PGB, zodat de doelgroep hoogopgeleide vluchtelingen op een hoger niveau op de arbeidsmarkt in Nijmegen kan participeren en deze duurzame uitstroom ook te monitoren d. In het pilot binnen 2 jaar tijd minimaal 50 leerwerktrajecten, waarvan ongeveer de helft voor pardonners, te creëren en te faciliteren in Nijmegen. Specifiek voor deze doelgroep de werving begeleiding en nazorg door een gemeentelijke reintegratiespecialist te laten uitvoeren en dat te dekken uit de voorziening werkdeel WWB. e. Als gemeentelijke organisatie het voorbeeld te geven door ook voor deze doelgroep meer stages, leerwerktrajecten of werkervaringplaatsen aan te bieden. f. Na een periode van 1 jaar een tussenrapportage van de behaalde resultaten voor te leggen aan de raad en na 2 jaar de pilot te evalueren en te onderzoeken of het ook mogelijk is voor andere hoogopgeleide migranten en autochtonen hetzelfde, of een andere passend aanbod mogelijk te maken.
Nijmegen 4 juni 2008 Raadslid Frieda Willighagen-Brand (GroenLinks)
6
Bijlage bij dit voorstel: Suggesties aan het college voor de uitwerking en oplossing van de 3 knelpunten: Ad knelpunt 1: Hoe kunnen wij de doelgroep beter in beeld krijgen? In de huidige WWB is het mogelijk om in de lokale beleidsregels een doelgroepenbeleid te voeren. Dat wil zeggen een aantal re-integratie-instrumenten specifiek voor een bepaalde doelgroep onder bepaalde vereisten in te zetten. Er is hierbij wel steeds sprake van individueel maatwerk en toetsing. Het is dus al lang mogelijk om voor de doelgroep hoogopgeleiden speciale beleidsregels op te stellen om de reintegratietrajecten beter op maat aan te wenden. In individuele gevallen gebeurt het ook maar toch onvoldoende. Dat gebeurt met name omdat er niet geregistreerd wordt op vluchteling bij het aanbod van de trajecten, hoogstens op land van herkomst. Dat bemoeilijkt het in beeld hebben van de doelgroep en de onderbouwing met cijfers van de knelpunten en successen. Het is dus heel belangrijk dat de werving van deze doelgroep goed vorm krijgt en ook dat er registratie plaats gaat vinden. Het is dus niet bekend hoeveel deze doelgroep van de re-integratievoorzieningen gebruik heeft gemaakt en of het succesvol en effectief was ingezet. Zo ook het budget voor Nuggers, hoeveel hoogopgeleide migranten hebben gebruik gemaakt van deze 6000 euro om hun positie op de arbeidsmarkt te verbeteren? Het is nodig het gebruik van de instrumenten voor deze doelgroep inzichtelijker te maken, pas hierna kan het juiste traject gekozen worden en kunnen succestrajecten eventueel uitgebouwd worden. Met deze cijfers is het dan mogelijk om een beter op maat gebaseerd re-integratie aanbod tot stand te brengen.
Voorstellen om de doelgroep beter in beeld te krijgen: • • • • •
•
Het aanbieden van specifieke informatie over het re-integratieaanbod voor hoogopgeleide vluchtelingen aan instellingen op de website van de gemeente Nijmegen en actieve informatievoorziening aan de potentiële doelgroep zelf. De doelgroep kan zichzelf aanmelden bij de gemeentelijke re-integratiespecialist en zou ook door de verschillende instanties waar ze wel in beeld zijn naar de gemeente toegeleid kunnen worden. Het CWI, de Sociale Dienst en andere organisaties krijgen expliciet de taak deze doelgroep beter in beeld te krijgen mede door cliëntgegevens te registreren op deze doelgroep Job support van de UAF, Emplooi en het Banenoffensief hebben veel vluchtelingen cliënten in beeld en zouden die ook kunnen aanleveren, hier zouden afspraken mee gemaakt kunnen worden De doelgroep Nuggers verdient extra aandacht, ze zijn vaak niet in beeld omdat ze niet bij het CWI staan ingeschreven als werkzoekenden. Een andere toeleiding om voor een reintegratietraject in aanmerking te komen is dan nodig, bijvoorbeeld aanlevering door huiskamergroepen, interlokaal, IVC, Ouder en kindcentra en zelforganisaties. Hoogopgeleide vluchtelingen zouden afzonderlijk als doelgroep vermeld kunnen worden in de beleidsregels bij de WWB om te verzekeren dat de aandacht er structureel voor is. Ook zou er een registratiesysteem bijgehouden moeten worden dat een soort volgsysteem kan zijn. Van het moment van inschrijving tot volledige uitstroom naar een duurzame arbeidsplaats wordt de klant dan gevolgd. In de nazorg is het belangrijk dat iemand ook tijdelijk gevolgd wordt op het werk zodat uitval of terugval voorkomen kan worden. Dit volgsysteem is onmisbaar om de instrumenten duurzaam te kunnen inzetten, ook voor andere hoogopgeleiden. Wat heeft tot succesvolle duurzame arbeidparticipatie geleid? Deze instrumenten moeten dan met voorkeur worden ingezet voor anderen.
Ad knelpunt 2: De re-integratieverordening en beleidsregels WWB dusdanig aan te passen door het college om bijvoorbeeld volgende voor hoogopgeleide vluchtelingen mogelijk te maken •
Als eerste zouden hoogopgeleide vluchtelingen als afzonderlijke doelgroep in de beleidsregels WWB kunnen worden opgenomen. Dat omdat deze groep expliciet meer aandacht nodig heeft maar ook omdat het helder moet zijn welke mogelijkheden ertoe behoren zodat de mogelijkheden optimaal benut kunnen worden.
7
• •
•
•
•
•
•
Het PGB als re-integratie-instrument zou weer mogelijk gemaakt kunnen worden. Hiermee zouden hoogopgeleiden hun eigen traject op maat kunnen bepalen of samenstellen waardoor beter individuele maatwerk verzekerd wordt. Een specifiek pakket (budget) dat gericht is op het behalen van een aantal arbeidsmarktvaardigheden is onmisbaar voor Nuggers maar ook hoogopgeleiden uitkeringsgerechtigden met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Vluchtelingen en pardonners hebben een zeer lange tijd aan de kantlijn gestaan en niet geparticipeerd op de arbeidsmarkt. Daardoor is de afstand tot duurzame arbeid en uitstroom steeds heel groot. Deze doelgroep moet eerst extra vaardigheden ontwikkelen voordat ze zich alleen op de directe werkplaats zouden kunnen gaan richten. Zo zouden ze eerst de kans moeten krijgen om een paar “kwaliteiten” binnen te halen alvorens ze zich op een arbeidsplaats kunnen richten. Vooral sollicitatietraining, oriëntatie in het werkveld, arbeidsethos en bijscholing (ook taalvaardigheid) kunnen hieronder vallen. Het huidige aanbod op het gebied van sollicitatietrainingen is niet toereikend en nog onvoldoende toegespitst op deze specifieke doelgroepen. Het is bekend dat er niet zo gemakkelijk een huwelijk tussen hoogopgeleide vluchtelingen en werkgevers tot stand komt. Dat heeft ook te maken met het feit dat er sprake is van weinig chemie tussen werkgevers en “etnische”sollicitanten. Dat blijkt uit een rapport van het Sociaal en Cultureel Planbureau (januari 2008). Het SCP spreekt zelfs van discriminatie en dit terwijl werkgevers juist op zoek zijn naar allochtoon talent. Om het huwelijk dan ook werkelijk tot stand te laten komen tussen werkgevers en hoogopgeleid talent is meer investering in andere kwaliteiten dan alleen werkervaring en taalniveau ook nodig: assertiviteit, het bewust zijn en het uitstralen van de eigen kwaliteiten (jezelf kunnen verkopen) zijn onmisbare eigenschappen. Dit zou bij een hierop gerichte sollicitatietraining eerst aan de hoogopgeleiden aangeboden moeten worden alvorens ze zich alleen richten op de scholing en werkplaats. Verder zou er ook in het re-integratietraject een stap toegevoegd kunnen worden die gericht is op nazorg. Klanten die voor het eerst op een duurzame arbeidsplaats terecht komen zouden ook gevolgd moeten worden om uitval of terugval te voorkomen. Vaak is de eerste arbeidsplaats nog niet op het gewenste niveau en zal tussentijds nog meer scholing nodig zijn voor een vervolgniveau. Het volgen van de klant is dan ook gewenst om ook de verdere stijging op de arbeidsladder mogelijk te maken. De huidige instrumenten worden vooral “vooraf” ingezet waardoor een langdurig traject onderweg naar de duurzame uitstroom vaak niet volgehouden wordt. De duur van een arbeidsgewenningplaats zou voor hoogopgeleide vluchtelingen langer dan de gestelde 3 maanden kunnen zijn, bijvoorbeeld 6 maanden. 3 Maanden is heel kort voor deze doelgroep om ook het nodige uit zo’n arbeidsgewenningplaats te halen, de afstand tot de arbeidsmarkt is zo groot dat een langere tijd nodig zijn om deze kloof te dichten. Ook Nuggers zouden gebruik van arbeidsgewenningplaatsen moeten kunnen maken. Nu zijn arbeidsgewenningplaatsen zowel als werkervaringplaatsen en brugbanen alleen bedoeld voor de doelgroep uitkeringsgerechtigden. Hierdoor wordt de kans voor de Nuggers onder de doelgroep vluchtelingen en pardonners om van deze re-integratie-instrumenten gebruik te maken belemmerd. Vooral voor deze doelgroep die of nooit of juist heel laag geschoold werk heeft verricht zou een arbeidsgewenningplaats op een hoger niveau een goed middel zijn om te wennen aan de arbeidscultuur alvorens aan de echte duurzame arbeid op een hoger niveau te beginnen. Dit kan mogelijke uitval of terugval voorkomen. Het plafond voor Nuggers zou inkomensafhankelijk gemaakt kunnen worden en voor de doelgroep hoogopgeleide vluchtelingen verhoogd kunnen worden tot een maximum van 9000 euro. Nu geldt er voor alle Nuggers een plafond van 6000 euro. Als deze voorziening inkomensafhankelijk wordt ingezet is er meer ruimte voor hoogopgeleide vluchtelingen (vooral vrouwen) voor een degelijk betere start op de arbeidsmarkt. “Eerst scholing dan arbeid”: De huidige regel is dat alleen 2 jaar scholing geboden wordt aan iedereen. Voor hoogopgeleide vluchtelingen is dat vaak of bijna altijd een te korte tijd. Vooral als men een niveau wil bereiken dat bijna gelijk is aan het niveau dat behaald is in het land van herkomst. Verder wordt scholing pas geboden als het vinden van algemeen geaccepteerde arbeid niet lukt. Ook dit zal moeten worden aangepast voor de doelgroep. Volgens de huidige verordening zal de plicht laaggeschoolde arbeid te aanvaarden te prefereren zijn boven het volgen van een studie teneinde op een hoger niveau de arbeidsmarkt te betreden. Scholing die gekozen wordt moet volgens de huidige regels het snelste leiden tot het beoogde doel. Voor hoogopgeleide vluchtelingen zal het doel dan kunnen zijn om zoveel mogelijk op hetzelfde niveau als in het land van herkomst binnen te stromen. Ook zou het mogelijk moeten zijn om een
8
•
•
• •
studie (bijvoorbeeld aan de universiteit) die was opgestart in het land van herkomst hier af te maken omdat velen (vooral vluchtelingen) het land van herkomst niet op een geplande tijd verlieten en dan nog maar een klein deel van de studie niet hebben afgerond in het land van herkomst. De gemeente zou meer ruimte in de verordeningen en beleidsregels kunnen creëren om voor langere tijd een studie te volgen, dus ruimte om meer dan 2 jaar tot een maximum van bijvoorbeeld 6 jaar een studie te volgen. De financiering ervan hoeft niet per sé door de gemeente plaatst te vinden, wel de ruimte ertoe. De UAF (jobsupport) zou kunnen helpen met het uitzetten van het traject en het vinden van financiering. Bij de noodzaak tot een fulltime studie voor langere tijd zou ook de nodige sollicitatievrijstelling gegeven moeten worden. Veel studenten studeerden al onder de UAF voordat ze een pardon status kregen, het beste zou zijn als ze ook in de gemeente waar ze de studie volgen ingeschreven kunnen worden en waar ze dan van de re-integratie instrumenten gebruik kunnen maken. Vooral vluchtelingen en met name pardonners moeten vaak verhuizen als gevolg van huisvestingsproblemen in gemeenten. We moeten wel in de gaten houden dat ze niet de dupe hiervan worden. Bijvoorbeeld dat een gestart re-integratietraject afgebroken wordt als ze naar een andere gemeente moeten verhuizen. De nodige afstemming tussen huisvesting, studie en re-integratie trajecten van de nieuwe pardonners is met name noodzakelijk. De verordening of beleidsregels moeten ook aangepast worden zodat het mogelijk is tijdelijke ontheffing te verlenen tot de acceptatie van algemeen geaccepteerde arbeid voor deze doelgroep. Dat geldt bijvoorbeeld indien naar verwachting bij hoogopgeleide vluchtelingen een vervolgopleiding nodig is om op een hoger niveau op de arbeidsmarkt toe te treden. Ook voor deze doelgroep zou onderzocht kunnen worden om de definitie van algemeen geaccepteerde arbeid ruimer te formuleren zodat algemeen geaccepteerde arbeid voor hoogopgeleide vluchtelingen eerder inhoud: “een functie die gelijk of net 1 niveau lager is dan de functie of opleiding die in het land van herkomst was verworven of bijna was voltooid.” Zou die functie niet meteen haalbaar zijn, dan zou eerst naar de mogelijkheid van het volgen van een studie gekeken moeten worden alvorens er een plicht bestaat om op lager niveau een functie te aanvaarden.(“Opleiding First” beginsel) Het doel van de toeleidingstrajecten wordt gesteld om zo snel mogelijke te begeleiden naar duurzaam reguliere arbeid. Voor hoogopgeleide vluchtelingen zal hier vooral het motto moeten zijn de effectiefste toeleiding naar het eigen niveau. Ook kan er sprake zijn van eerdere terugval naar de uitkering als er niet duurzaam in een langer traject was geïnvesteerd. Er is soms niet alleen een scholingstraject nodig maar ook een werkervaringsplaats of een aantal trainingen, dat maakt pas uiteindelijk de uitstroom ook duurzaam. Er zou gebruik gemaakt kunnen worden van een samenloopbeschikking waarbij het inburgeringtraject, re-integratie traject en volwasseneneducatie in één beschikking op elkaar afgestemd worden. (participatiefonds 2009) De gemeente zou over het algemeen bij deze doelgroep het volgen van een “schakeljaar”kunnen stimuleren
Ad knelpunt 3: Welke voorstellen zijn er om meer duurzame (betere) arbeidsplaatsen te realiseren: • •
•
Zoveel mogelijk zou bij de bestaande initiatieven aangesloten moeten worden, het wiel hoeft niet opnieuw te worden uitgevonden: Het MIK project van de HAN in samenwerking met Interlokaal is hiervan een goed voorbeeld Aansluiting kan worden gezocht bij het banenoffensief van vluchtelingwerk, ze kunnen voor de gemeente klanten begeleiden en ook bemiddelen naar werk en werkervaringsplaatsen bij werkgevers. Aansluiting in het traject zal moeten worden gezocht met de UAF, vooral wat scholingskansen betreft voor vluchtelingen. Goede voorbeelden in andere gemeenten zijn ook na te volgen: Zo had de gemeente Arnhem een aantal jaren gelden een project in het kader van de landelijke “Agenda voor de toekomst”. Hierbij waren Arnhem en een aantal andere gemeenten pilotgemeente. Hierbij had de gemeente Arnhem bijvoorbeeld gekozen voor een meer persoonlijke benadering om deze doelgroep en werkgevers met elkaar in contact te laten komen: bekend maakt bemind. Zo heeft de gemeente bedrijfslunches georganiseerd voor een specifieke branche waar de doelgroep en de potentiële werkgevers elkaar ontmoetten. Er is ook gekozen voor een heel zakelijke benadering die goed aansloot.
9
•
• •
Vanuit het bedrijvenloket zou ook de startende onderneming voor deze doelgroep (vooral de nieuwe pardonners) meer gestimuleerd kunnen worden. De gemeente zou ook bewust voor deze doelgroep het startende ondernemerschap kunnen stimuleren. Dat kan door bijvoorbeeld hulp te bieden bij het ondernemersplan, financiering en huisvesting. Ook zou het een overweging kunnen zijn deze startende ondernemers vrij te stellen van gemeentelijke belastingen voor kleine ondernemers. De gemeente zou verder het goede voorbeeld kunnen geven om in het huidige P&O beleid meer plaatsen te creëren voor hoogopgeleide vluchtelingen op hogere functies. Ook meer stages aan de nieuwe pardonners zouden bijvoorbeeld aangeboden kunnen worden. Met de grote werkverschaffers in Nijmegen zouden convenanten afgesloten kunnen worden om meer leerwerkplaatsen te creëren. Vooral de ziekenhuizen en universiteit maar ook de MKB sector en HAN zijn goede leerscholen voor de hoogopgeleiden. De gemeente zou bij deze werkgevers bijvoorbeeld in totaal 30 leerwerktrajecten voor deze doelgroep kunnen realiseren. Ook met behulp van een loonkostensubsidie aan deze werkgevers zou de animo vergroot kunnen worden voor deze werkgevers om de hoogopgeleiden een kans te geven. In de convenanten zouden er afspraken gemaakt kunnen worden voor de werkgarantie van na bijvoorbeeld 1 jaar leerwerk traject. In 2006 zijn in de KAN met behulp van Minister Verhoeven 500 leerwerktrajecten in het leven geroepen. Een leerwerkloket is ook toen geopend, de gemeente Nijmegen heeft ook de intentieverklaring ondertekend. Dit initiatief had een looptijd tot maart 2007 en krijgt in 2008 ook een goed vervolg (”6 miljoen euro voor 600 diploma’s”). Mogelijk zou Nijmegen hierin weer een aantal plaatsen voor de doelgroep in deze initiatiefvoorstel kunnen realiseren, met name voor pardonners. Wat leerwerktrajecten bij de ziekenhuizen betreft zou verder gekeken kunnen worden naar het Rotterdamse Artsenproject.
1
