3.
BELEIDSVERSLAG COLLEGIAAL BESTUUR 2011-2012
Inleiding De Olympische Spelen in Londen riepen uiteenlopende reacties op. Een openingsceremonie die 34 miljoen kostte in een tijd van wereldwijde financiële crisis, was dat wel verantwoord? Maar als je vervolgens een Gronings meisje door het water ziet schieten of een Fries een wervelende show aan een rekstok ziet maken, dan realiseer je je direct ook dat de waarde daarvan eigenlijk niet in geld uit te drukken is. En voor eventjes verdrong het oranjegevoel de berichten over de economische onmacht van de beeldbuis. Dergelijke uiteenlopende reacties kun je ook waarnemen als je het kerkelijk reilen en zeilen van een jaar overziet. Waar doen we al die moeite voor? Wat kost het allemaal niet? Maar als je dan vervolgens zo’n viering meemaakt die je hart raakt en je realiseert hoe groot de vreugde is die daar wordt gevierd en hoeveel hoop het evangelie juist ook in moeilijke tijden geeft, dan realiseer je je dat ook de waarde van het kerkelijk bedrijf niet in geld kan worden uitgedrukt. Het Bestuur legt met dit jaarverslag rekenschap af van wat het samen met heel veel kerkleden het afgelopen jaar heeft gedaan. Natuurlijk moet de vraag worden gesteld of wat we doen al die moeite en geld waard is. Maar we hopen vooral ook, dat het verslag de vreugde zichtbaar maakt die we zomaar van Godswege krijgen en met elkaar kunnen delen.
1.
Bestuur en organisatie
Bestuur Het Collegiaal Bestuur veranderde van samenstelling: Mariska Donker werd opgevolgd door Alice Parmentier en dit jaar wordt afscheid genomen van Edward Smit. De portefeuilleverdeling is grofweg gehandhaafd en zal na de nieuwe wisseling opnieuw bekeken worden. Hoewel er ruim een jaar was geëxperimenteerd met een uitgebreid Dagelijks Bestuur met meer bevoegdheden en een Collegiaal Bestuur, dat zich meer concentreerde op de grote lijnen van beleid, is daarop na een evaluatie terug gekomen. Het Collegiaal Bestuur komt weer maandelijks bijeen en blijft het besturend college, terwijl het Dag. Bestuur zich weer bezig houdt met de voorbereiding van beleid en de uitvoering ervan. Het DB is weer beperkt tot de beide bisschoppen, de thesaurier en de secretaris. Begin november heeft het bestuur een 24 uurs sessie belegd met externe begeleiding om te praten over de bestuursstructuur van de kerk en de rol daarin van het Collegiaal Bestuur en over de missie van de kerk, de wijze van besturen, de interactie tussen de bestuursleden e.d. Op 12 oktober 2012 is er een studiemiddag voorgenomen, gezamenlijk met het presidium van de synode tot (her)bezinning op functioneren van het synodaal aspect van de kerk: bisdommen, synodes en Collegiaal Bestuur. De herderlijke brief over de opdracht van de Oud-Katholieke Kerk, die voor 2014 staat gepland, zal onderdeel gaan uitmaken van de voorbereiding op het in dat jaar te houden Internationale Oudkatholieken Congres. Werkbezoeken De werkbezoeken van de bisschoppen blijven uitgelezen gelegenheden om rechtreeks met de plaatselijke parochie in gesprek te gaan over het bestaansrecht en hoe dat in de toekomst zal worden vormgegeven. De bisschop van Haarlem legde werkbezoeken af in de parochies Krommenie en Enkhuizen. De aartsbisschop was te gast in de parochies Delft, Utrecht, Amersfoort, bij het Citypastoraat en in de staties Zeeland en Eindhoven.
7
2.
Geloven en vieren
Liturgie en kerkmuziek De Raad voor de Kerkmuziek vindt langzaam haar vorm. Een origineel idee was om een aantal componisten de opdracht te verlenen tot het schrijven van een viertal missen, die niet te ingewikkeld zijn om te zingen en ook geschikt zijn voor kleine groepen. Dankzij de financiële steun van Cor Unum en Anima Una, het OKOF en het W. van Hofwegenfonds kon de opdracht worden verleend. Wanneer de missen gereed zijn en goed bevonden door de Raad, zullen ze beschikbaar komen voor gebruik. De Raad organiseerde een studiedag kerkmuziek op 15 september, die helaas wegens gebrek aan belangstelling moest worden afgezegd en wellicht in een later stadium alsnog wordt gehouden. De Commissie voor de Liturgie presenteerde tijdens de Provinciale Synode in mei 2012 een alternatief eucharistisch gebed met wisselende onderdelen, toegesneden op het kerkelijk jaar. De brontekst is van de hand van ds. Wim van der Zee. Dit alternatieve gebed zal in de loop van het jaar beschikbaar komen. Lectoren De stuurgroep voor de lectoren is er in geslaagd een nieuwe tweejarige cursus aan te bieden, waarvoor 18 mensen door hun kerkbestuur aangemeld werden. Dankzij de inzet van de vrijwilligers in de stuurgroep, een aantal pastores en andere medewerkers ziet het ernaar uit dat ook deze uitgave van de lectorencursus opnieuw een interessante leer- én leefervaring zal worden. De cursus gaat van start in november 2012. Catechese Op 10 december 2011 beëindigde een tiental mensen de opleiding parochie-catecheet. Zij zijn een welkome hulp bij het organiseren van de catechese voor kinderen en jongeren in onze parochies. Bij voldoende belangstelling is het mogelijk dat er in het lopende seizoen een nieuwe cursus wordt gestart. Seminarie Op 22 september 2012 nam prof.dr. Martien Parmentier met een college na tweeëndertig jaar afscheid van het Oud-Katholiek Seminarie, waar hij toegevoegd docent patristiek en oecumenica was. Er werd ook afscheid genomen van drie leden van het Curatorium van het Oud-Katholiek Seminarie, waaronder de nestor ir. Jaap J. Wijker en de voorzitter drs. Henk A. Jenner. Als nieuwe leden traden de heren Johan A. Dekker en mr. Klaas Jan Visser aan. De laatste nam het voorzitterschap op zich. Tijdens de Seminariedag werd gemeld dat er zich voor het nieuwe studiejaar zo’n twintig studenten hebben aangemeld, naast een viertal toehoorders. Een aparte problematiek vormt de toerusting van kandidaten, die in een andere kerk al een ambt of dienst hebben bekleed. Hiervoor is een eigen route in de maak. Joke Kolkman en Angela Berben-Schuring behaalden op resp. 20 maart en 18 september het groot kerkelijk examen; het examen van Victor Scheijde-Albers vindt binnenkort plaats.
3.
Pastoraat en personen
Pastorale bezetting Arnhem: aan de waarneming van het pastoraat door emeritus pastoor Klaas Jan Homan is per 1 september 2012 een einde gekomen met de aanstelling van diaken Joke Kolkman als pastoraal werker. Statie Twente: hiervoor wordt nog aan een definitieve oplossing gewerkt, voorshands is Ward Cordvriendt, voormalig rooms-katholiek priester, per 1 oktober 2012 benoemd tot pastoraal assistent. Hij is ingeschreven als student aan het seminarie. Rotterdam: past. Hans de Rie werd per 1 oktober benoemd tot pastoor van de parochie van de HH. Petrus en Paulus te Rotterdam. Hij gaat deze taak combineren met zijn opdracht als citypastor, 8
verbonden aan de Paradijskerk. Hiermee komt een einde aan de waarneming van het pastoraat door emeritus pastoor Jaap Spaans. Delft: met de aanstelling van diaken Robin Voorn komt een einde aan de waarneming van het pastoraat van deze parochie door pastoor Wietse van der Velde. Schiphol: Joop Albers legt per 1 januari zijn functie als luchthavenpastor neer. Dat betekent dat hier een fulltime vacature komt, die door onze kerk in samenwerking met het bisdom in Europa van de Kerk van Engeland te vervullen is. Den Helder: door de aanstelling van Joop Albers met ingang van 2013 komt hier een einde aan de waarneming door de pastores Harald Münch en Rudolf Scheltinga. Enkhuizen: Joop Albers neemt ook hier pastoraat op zich en lost aldus waarnemer Nico Schoorl af. Met de vervulling van deze open plekken houden we nog vacatures over in Egmond (0,5 fte) en Amsterdam (0,1 fte). Het Collegiaal Bestuur en de bisschoppen in het bijzonder spreken hier graag hun grote dank uit aan het adres van waarnemers, emeriti en dienstdoende geestelijken, en de kerkbesturen voor het creatief meedenken en het nemen van verantwoordelijkheid bij de vervulling van de vacatures. Wijdingen Op 10 juni werd Robin Voorn tot diaken gewijd door de aartsbisschop. De viering vond plaats in de parochiekerk van Delft, de parochie waar Robin een assisterende functie heeft. Op 26 augustus werd mw. Joke Kolkman tot diaken gewijd door de aartsbisschop. De viering vond plaats in de Paradijskerk te Rotterdam, de parochie waartoe Joke en haar gezin tot voor kort behoorden. Overleden Op 6 maart overleed priester Pieter van Tilburg, tot dat moment pastoor van de Paradijskerk te Rotterdam en actief betrokken bij het Citypastoraat aldaar. Op 10 maart werd hij uitgevaren te midden van een grote schare aan collega’s, parochianen en vrienden. Parochies Op 20 november 2011 werd het 175-jarig bestaan van het kerkgebouw van de Culemborgse parochie herdacht. Vele oudparochianen en andere genodigden hebben samen met de parochie deze feestelijke gebeurtenis gevierd. Op 28 juni 2012, de feestdag van Johannes de Doper, vierde de oud-katholieke gemeenschap van Schiedam de 150e verjaardag van de kerkwijding. Het feest kon rekenen op een grote belangstelling van vele oudkatholieken uit regio en land. Verdere ontwikkelingen in de Schiedamse situatie hebben er gelukkig toe geleid dat er toch een kerkbestuur geformeerd kon worden. Pastor Jan de Haan blijft tot 1 februari aan de groep verbonden voor liturgie en pastoraat, pastoor Wietse van der Velde neemt zoals voorzien het voorzitterschap van het kerkbestuur waar. Al vierhonderd jaar kerken er katholieken in de karakteristieke Zaanse schuilkerk aan de Noorderhoofdstraat te Krommenie. Tegen alle verdrukking en ontkerkelijking in, is de kleine groep oud-katholieken tot op vandaag samen blijven komen. De parochie van Sint Nicolaas vierde het jubileum van het kerkgebouw in twee etappes: op zondag 3 juni 2012 werd de 400ste verjaardag van kerkwijding feestelijk gevierd en op zondag 25 november aanstaande wordt er een aparte middag georganiseerd, die in het teken staat van de patroonheilige. De beide IJmuidense parochies verkennen een mogelijke intensievere samenwerking in de toekomst met behulp van deskundigen van het onderzoeksbureau Kaski. De Filippijnse parochie in Amsterdam bestaat inmiddels één jaar, het aantal bezoekers blijft goed op peil en financieel komt de groep langzaam op eigen benen te staan. 9
Katholiek Alternatief de Ronde Venen te Mijdrecht vertoont eveneens een constante lijn in bezoek aan kerkdiensten en meer verantwoordelijkheid nemen voor organisatie en middelen. De groep viert dit jaar haar tweejarig bestaan en gaat onder leiding van de pastoors Wim de Boer en Henk Schoon van één naar twee kerkdiensten per maand. Men komt samen in de gehuurde christelijk gereformeerde Veenhartkerk. Op 1 september kon het Goudse Kerkbestuur op een feestelijke bijeenkomst de opening vieren van hun nieuwe parochiezaal en de gerenoveerde pastorie. Het feest werd compleet gemaakt door de presentatie van de Goudsche Katholijke Kerck-zaaken van pastoor Ignatius Walvis. Aan de uitgave hiervan was door dr. Paul Abels, prof. dr. Jan Hallebeek en mgr.dr. Dick Schoon gedurende 12 jaar hard gewerkt. De Culturele Commissie die verbonden is aan de Utrechtse kathedrale kerk kreeg het statuut van ‘bisschoppelijke commissie’, waardoor zij meer zelfstandigheid ten aanzien van het Utrechtse kerkbestuur heeft. De bedoeling hiervan is vooral het Utrechtse bestuur niet te zeer te belasten en toch ruimte te scheppen voor de verdere ontwikkeling van een pastoraal-cultureel programma vanuit de kathedraal. Met het enthousiasme dat deze commissie eigen is, heeft men ook voor het lopende jaar een boeiend aanbod uitgewerkt.
4.
Binnen en buiten
Publiciteit Een notitie met een evaluatie en plannen is als bijlage bij dit verslag gevoegd. Voornaamste punten: de coördinatie van het uitgavenbeleid, de bredere verspreiding interne informatie en een verkenning van de nieuwe sociale media. Missie en Diaconaat Na jaren van voorbereiding werd het plan om de taakverdeling tussen de Missie Sint Paulus en SIOH/DB beter af te bakenen gerealiseerd in de vorming van twee nieuwe bisschoppelijke commissies: Sint Paulus voor missie en diaconaat in het buitenland, en Sinte Barbara voor soortgelijke initiatieven in het binnenland. De buitenlandse projecten van voorheen SIOH/DB werden aan Sint Paulus overgedragen, terwijl de binnenlandse diaconale projecten als het Citypastoraat in Rotterdam, het luchthavenpastoraat op Schiphol en het straatpastoraat in Leiden, tot het aandachtsgebied van Sinte Barbara zijn gaan behoren. Beide commissie ontwikkelden een eigen website met informatie.
5.
Kerk en Opbouw
Kerkopbouw Bisdomdagen: in het bisdom Haarlem werd de daar al enkele keren gehouden bezinningsdag voor geestelijken, kerkmeesters en synodalen dit jaar uitgebouwd tot een bisdomdag, die navolging (of liever: een voorloper) kreeg in het Utrechtse. De dag op 23 juni in het Haarlemse bisdom was bedoeld om parochianen de gelegenheid te geven elkaar te ontmoeten en inspiratie op te doen onder de titel In het voetspoor van Sint Jan. De bisdomdag in het aartsbisdom kon zich verheugen in een grote opkomst op 16 juni in het Utrechtse kathedrale complex. Een boeiende dag onder het motto ‘Proost op de kerk! Hoe bevlogen zijn oudkatholieken?’ Met cabaret, groepsgesprek, workshops, onderlinge ontmoeting en een feestelijke eucharistieviering werd een dag gebouwd waaraan de deelnemers een warme herinnering over houden. Of: hoe je ook van de kerk genieten kunt! Met zo’n 80 bezoekers in Egmond en 130 in Utrecht kunnen de dagen als geslaagd worden beschouwd. Op termijn kan ook weer gedacht worden aan een ontmoetingsdag voor de beide bisdommen.
10
Vorming en Toerusting Naast nieuwe programma’s die de werkgroep heeft uitgewerkt, zijn die van de vorige jaren nog steeds beschikbaar op de site van de kerk. Het loont de moeite het aanbod te consulteren bij het plannen van de parochieavonden en/of huiskringen. De Quasimodo-lezing die de oud-katholieke interesse aan maatschappelijke en theologische vraagstukken wil tonen, werd op 13 april 2012 gegeven door prof.dr. Henk de Roest. Voor 2013 ( 19 april) heeft prof.dr. Ernest Hirsch Ballin aanvaard de lezing te verzorgen onder de titel: Geloven in de rechtstaat. Jongeren Jutta Eilander-van Maaren is dit jaar drie jaar als jongerenpastor aan het werk. De werkzaamheden die de vorige jaren zijn gestart, zijn voortgezet en uitgebouwd. Globaal gezien berusten de werkzaamheden op vier peilers: 1) het organiseren en begeleiden van activiteiten voor jongeren in regionaal en landelijk verband: leringweekenden voor kinderen en jongeren in de regio’s Utrecht-Agatha, 24 mei, de OKKN (15-25 jaar), bisdoms/jongerendag Haarlem, bisdomsdag Utrecht, het jaarlijkse zomerfeest en het zeilweekend. 2) het zoeken van contact met jongeren (via website (okj.okknl.nl), Facebook (oud-katholieke jongeren) en het Rondje van de Zaak (afspreken in de stad voor een gesprek) en het ondersteunen van de kampleiding (in elk geval twee keer per jaar overleg en elk jaar een dag aanwezig zijn op beide kampen en een activiteit met de jongeren doen); 3) het ondersteunen van de pastores bij hun jongerenwerk en het ontwikkelen van nieuw (catechetisch)materiaal, voor jongeren en voor pastores en catecheten (o.a. vastenboekje voor jongeren, Kinderkerkleidingdag). 4) het opleiden van nieuwe catecheten via de catechetencursus. In het jaar 2012/2013 blijven deze activiteiten bestaan en worden ze uitgebreid met een landelijke Taizéreis, de voorbereiding van het jongerenprogramma op het Internationale Oud-Katholieken Congres, een jongerensynode parallel aan de jaarlijkse Synode, een winterweekend en als het lukt de start van een Internetcatechese.
6.
Financiën en Materiële Zaken
Adviesraad Financiën en Materieel In de Financiële Raad, zoals deze adviesraad in de volksmond blijft heten, is het afgelopen jaar afscheid genomen van de voorzitter Verena Schulze. Haar functie is overgenomen door Laurens de Reus. Er wordt nog gezocht naar een financieel controleur voor de oud-katholieke verenigingen en stichtingen. De bouwkundige adviseur, Victor Scheijde-Albers, had al assistentie van Leen Krook; Erik Overtoom heeft zich het afgelopen jaar bij hen gevoegd. De taken van de Orgelraad worden gecoördineerd binnen de Raad voor de Kerkmuziek; adviezen worden in voorkomende gevallen bij interne en/of externe deskundigen gezocht. In 2012 beperkte het werk zich tot het werk aan het Hilversumse orgel. De Commissie voor Pretiosa is vooralsnog zelfstandig blijven functioneren door het specifieke karakter van deze commissie en zoekt daarbij de samenwerking met het Catharijneconvent. Het museum werd gespaard voor rigoureuze bezuinigingen vanwege de overheid. De directie van het museum haalt de laatste jaren de banden met de kerken aan, zo wordt er overlegd over voorstellen voor een aparte kleine tentoonstelling ter gelegenheid van het Congres in 2014. Geldwerving In het eerste halfjaar van 2012 zijn alle parochies benaderd door de geldwervingsadviseurs Ineke Schenk en Han Louman met het aanbod tot actieve samenwerking om in de parochies 11
geldwervingsplannen te ontwikkelen en uit te voeren. Plannen en acties die nodig zijn om de inkomsten uit de levende kerk te stimuleren en daarmee een grotere basis te laten vormen voor de financiële continuïteit van onze kerk. Veel parochies hebben de uitnodiging voor een gesprek met de geldwervers aanvaard. De plannen en uitvoeringen daarvan worden in de komende wintermaanden geëvalueerd en daar waar nodig gestimuleerd met extra ondersteuning. Arbeidsvoorwaardenoverleg Het overleg heeft ook in het afgelopen jaar weer twee keer plaats gehad in een constructieve sfeer. De afvaardiging vanuit de priestervereniging is weer op het peil van vier gekomen, hetgeen door het Collegiaal Bestuur wordt toegejuicht. Door het voortduren van de economische crisis heeft het overleg voor 2012 geleid tot een gematigde honorariumverhoging en zal deze matiging ook gelden voor 2013. Pensioenfonds Hoewel de kerk al per 1 januari 2009 de overgang maakte van pensioenverzekeraar Avéro naar het Pensioenfonds Zorg en Welzijn, heeft de waardeoverdracht ook in 2012 nog niet plaatsgevonden. Hoewel alle berekeningen door partijen zijn gemaakt is nu het vraagstuk aan de orde of waardeoverdracht op dit moment gunstig is voor de deelnemers. Hiervoor dient ook door de Nederlandse Bank goedkeuring gegeven te worden. In 2012 zijn er diverse gesprekken geweest door en met de ingehuurde pensioendeskundige. Het Collegiaal Bestuur heeft besloten om het pensioenfondsbestuur zitting te laten houden in de oude samenstelling, totdat alle hobbels op dit terrein zijn genomen. Gebouwenbeheer Het centrale beheer van gebouwen is ondergebracht bij de Commissie Bebouwde Eigendommen onder leiding van de thesaurier. Voor de drie nieuwe kerkgebouwen zijn tweetallen vertegenwoordigers aangesteld als toezichthouders voor exploitatie en onderhoud van deze gebouwen. De overige gebouwen in de CBE waren al onder toezicht van het Collegiaal Bestuur. Prioriteit is in 2012 gegeven aan de exploitatieplannen van de drie nieuwe kerkgebouwen. Over de heroriëntatie van het gebruik van het gebouw in Amersfoort zijn nog geen concrete plannen gemaakt.
7.
Oecumene
Een belangrijke gebeurtenis in de oecumene was ongetwijfeld het ondertekenen van een gemeenschappelijke verklaring over de Doop op derde Pinksterdag te Heiloo. Negen kerken erkennen daarmee elkaars doop en bovendien zijn er twee kerken die er zich toe verbonden hebben de reflectie end e dialoog over deze erkenning verder te zetten. Naast onze participatie in de Raad van Kerken zijn we in de loop der jaren ook betrokken geraakt bij andere initiatieven in het kader van de Nederlandse oecumene, met name bij het project Wij kiezen voor Eenheid waarmee men een brug wil slaan naar de Pinksterkerken en de evangelische christenen. Recent is het initiatief genomen om een Nederlands Christelijk Forum op te richten waarin nieuwe initiatieven zoals het genoemde Wij kiezen voor Eenheid maar eveneens het protestantse initiatief van een Nationale Synode in moeten opgaan. De doelstelling van al deze initiatieven is dezelfde, namelijk het geloofsgesprek onder (zeer) diverse christenen te stimuleren. Het opgerichte Nederlands Christelijk Forum wil deze pogingen coördineren en werkt onder de auspiciën van de Raad van kerken, de Evangelische Alliantie en Samen Kerk in Nederland (SKIN), de koepel van migrantenkerken. Wij kiezen voor Eenheid organiseerde op 6 oktober 2012 een grote ontmoetingsdag op het Malieveld in Den Haag. Namens onze kerk was kanunnik Wietse van der Velde bij de voorbereiding en uitvoering van deze dag betrokken. 12
Met de Utrechtse Provinciale Raad van Kerken werd het initiatief genomen voor een reflectie- en bezinningsmiddag voor Utrechtse politici. Dit initiatief vond plaats op 7 september ter gelegenheid van de aanvang van het nieuwe politieke jaar en heeft, hoewel er nog aan de formule moet worden gesleuteld, weerklank gevonden. Enkele politici hebben zich spontaan gemeld om dit initiatief verder mee vorm te geven, als een bijvoorbeeld jaarlijks terugkerende kans tot ontmoeting en gezamenlijke reflectie rond het thema ‘christenen in de politiek’. Op uitnodiging van enkele predikanten zijn zowel de aartsbisschop als pastoor Henk Schoon betrokken geraakt bij het zogenaamde oecumenisch Forum voor katholiciteit, dat zich op 3 november op een studiedag voor breed publiek gepresenteerd heeft. De bedoelding van de groep is aandacht te vragen voor de bezinning over de katholiciteit van de kerk en initiatieven te nemen die deze kunnen stimuleren, met name in protestantse kringen. Via de Raad van Kerken blijft de aartsbisschop betrokken bij het interreligieuze platform In Vrijheid verbonden dat zich in Utrecht verder ontwikkelt tot een ontmoetingsplek van gelovigen en humanisten. Op 23 januari hield dit platform een ontmoetingsdag waar mw. Corine Brouwer namens onze kerk aanwezig was. Het Orthodox-Orientiaals-Anglikaans-Oudkatholiek Overleg (OOAOO) vervult verder zijn rol als platform van de episcopaalse kerken binnen de Raad van Kerken. Het overleg organiseerde opnieuw een succesvolle ontmoetingsdag in het Syrisch-Orthodox klooster in Losser, waar de deelnemers de gelegenheid werd geboden van dichtbij kennis te maken met deze oriëntaalse traditie. Op 19 mei nam reverend John de Wit, pastoor van de anglicaanse parochie te Utrecht en Archdeacon van de Benelux, afscheid. De viering waarin Bisschop Geoffrey Rowell van Gibraltar in Europe voorging, vond plaats in de Utrechtse Kathedraal en de Aartsbisschop was erbij aanwezig.
8.
Internationale Oud-Katholieke Bisschoppen Conferentie (IBC)
Als voorzitter van de IBC heeft de Aartsbisschop op uitnodiging van Paus Benedictus XVI deel genomen aan de interreligieuze pelgrimage voor de vrede naar Assisi op 28 oktober 2011. Deze ontmoeting, die voor de derde keer door de Paus georganiseerd werd, had vooral een hoog symbolisch gehalte. Dat godsdiensten over alle verschillen heen zich samen uitspreken in een commitment voor de vrede is echter wel een belangrijke zaak. Het is ook dan ook van harte dat wij als kleine christelijke wereldgemeenschap dit initiatief ondersteund hebben. De Anglicaanse-Oud-Katholieke consultative Raad (Anglican Old-Catholic consultative council – AOCICC)heeft zijn zittingsperiode afgesloten met de publicatie van een tekst over het gezamenlijk kerk-zijn in Europa (Belonging together in Europe. A joint statement on aspects of ecclesiology and mission). Zeer verheugd over het degelijke studiewerk dat de raad heeft geleverd, hebben de bisschoppen zich gebogen over de praktische consequenties die deze tekst zou kunnen hebben. Het gesprek hierover, met name ook met de Anglicaanse bisschoppen met jurisdictie op het Europese vastenland, is nog gaande. We hopen enkele constructieve stappen te kunnen zetten in de richting van een nog betere samenwerking. De IBC besloot de AOCICC opnieuw samen te stellen en een nieuwe mandaat voor zes jaar te geven. De Anglican Communion nam een gelijksoortig besluit zodat te verwachten is dat deze raad over afzienbare tijd aan haar vierde zittingstermijn zal kunnen beginnen. Bisschop Dick Schoon is de oudkatholieke covoorzitter van deze raad. Hij werd in die functie door de IBC benoemd. Ook de Orthodox-Oud-Katholieke gespreksgroep, met theologen die enerzijds door het Oecumenisch patriarchaat benoemd zijn en anderzijds door de IBC, is opnieuw aan het werk gegaan. Hun opdracht is om een aantal sociale vraagstukken die zich in het kader van Europa opdringen, theologisch te benaderen en daarmee een bijdrage te leveren aan de reflectie over de toekomst van Europa. Dat is 13
in de Europese oecumene volop aan de orde. Dr. Mattijs Ploeger is lid van deze werkgroep. Samen met onze Filippijnse zusterkerk, de Filippijns Onafhankelijke Kerk, worden meerdere initiatieven genomen. Zo wordt er internationaal verder gewerkt aan het initiatief ‘Catholicism and Globalisation’ waarbij we samen een bijdrage willen leveren aan de theologische reflectie over het fenomeen van de globalisering. Zowel de Wereldraad van Kerken als het Vaticaan steunen dit initiatief, dat onder andere door Prof. dr. Peter-Ben Smit mede gedragen wordt. De aartsbisschop heeft namens de IBC van 23 september tot 5 oktober een officieel bezoek gebracht aan de Filippijnse kerk, waarbij hij een aantal lezingen heeft gegeven op de seminaries, de bisschoppenconferentie heeft toegesproken en heeft deelgenomen aan een conferentie over de politieke moorden van de laatste jaren. Aan de conferentie, die werd georganiseerd ter nagedachtenis van Bisschop Alberto Ramento, werd ook meegewerkt door Prof. dr. Franz Segbers van onze Duitse zusterkerk. De internationale dialogen: De dialoog met de kerk van Zweden, waarvan Bisschop Dick Schoon de oud-katholieke voorzitter is, verloopt nog steeds voorspoedig. Er werd gemeld dat de IBC in het voorjaar 2013 een ontwerp van slotdocument tegemoet kan zien. Of uiteindelijk ook tot intercommunie kan worden overgegaan zal van de receptie van die tekst afhangen. De dialoog met de kerk van de Mariavieten, waarvan eveneens Bisschop Dick Schoon de oudkatholieke voorzitter is, vordert gestaag. Als kerk die reeds intercommunie met deze Poolse kerk heeft gesloten, zijn wij voorstander voor hun opname in de Unie van Utrecht. De Dialoog met Rooms-Katholieke Kerk gaat volgens afspraak met de Pauselijke Raad voor de Eenheid eveneens verder. Opnieuw werd een internationale commissie samengesteld, waarvan namens ons land kan. drs. Wietse van der Velde lid is. De dialoog zal zich bezighouden met vragen over de Mariadogma’s, het primaatschap van de Paus, de verhouding tussen universele en locale kerk, de openstelling van het ambt voor vrouwen en de overgang van voormalig rooms-katholieke leken en geestelijken naar de Oud-Katholieke Kerk. Met de Mar Thoma kerk uit India wordt de predialoog gevoerd over een aantal belangrijke theologische vragen. Prof. dr. Peter-Ben Smit is lid van deze werkgroep. Daarnaast heeft de IBC zich gebogen over de mogelijkheden voor het permanente diaconaat in onze kerken. De reflectie concentreerde zich op de opgaven, die een permanent diaken zou kunnen vervullen. Daarbij werd het onder meer duidelijk dat een permanente diaken (m/v) steeds sterk met de bisschop verbonden zou moeten zijn en niet als een ‘gemankeerd priester’ gaat functioneren. Daarbij staat de vraag naar de bevoegdheid van een diaken om de ziekenzalving te bedienen nog steeds open. De reflectie is nog niet afgerond en wordt dus voortgezet, waarbij nog sterker op onze ambtstheologie in het algemeen moet worden ingegaan. Wel is er een tendens te bespeuren om meer ruimte te scheppen voor permanente diakens, die – gezien onze financiële beperkingen – niet in betaalde dienst zullen kunnen komen. Wordt dus vervolgd! Internationaal Oud-Katholieken Congres Begin september van dit jaar werd de internationale consultatie gehouden met de commissie, die verantwoordelijk is voor de organisatie van het congres in september 2014. Er was overeenstemming over zowel de organisatie, de inhoud en de eerste voorstellen voor het programma van het komende congres. De parochies zullen vroegtijdig bij het congres worden betrokken, zoals ook door de synode is bepleit. Het Collegiaal Bestuur, september 2012.
14
Beknopt overzicht stand van zaken uitvoering beleidsnotitie Kostenbesparende groei 2011-2013. 1. pastoraat en kerkopbouw:
Werkbezoeken: werden gecontinueerd in 2011 en 2012 in het nieuwe tempo van eens in de drie jaar. Een boekencontrole vindt plaats waar dat nodig is. Projectmatige aanstellingen: o Het Bestuur start een onderzoek naar de mogelijkheid van getermineerde aanstellingen ook voor pastorale opdrachten, wat een flexibeler organisatie zou kunnen betekenen. Voorbeeld is de nu tijdelijke aanstelling van een pastorale werkers, waar al enige ervaring mee is opgedaan. Indien deze ontwikkeling wordt doorgevoerd, zou dat op den duur voor meer pastorale aanstellingen kunnen gaan gelden. Dat betekent wel een cultuuromslag, waarover overleg in het Arbeidsvoorwaardenoverleg nodig is. Bij tijdelijke aanstellingen geldt in ieder geval dat er degelijke afspraken bij het begin van de aanstelling worden gemaakt over de doelstellingen en dat er duidelijke evaluatiemomenten worden afgesproken. Overleg nog niet afgerond. o Arbeidsverhouding: het bestuur wil in het verlengde van het vorige gericht nadenken over de arbeidsrechtelijke kant van de aanstellingen (zelfstandigen en de pseudowerknemers). De laatste categorie begint steeds meer trekken van een dienstverband te krijgen en de vraag is of dat niet te prefereren zou zijn. Ook dat vraagt om een cultuuromslag en dus om draagvlak en het bezien van de ecclesiologische aspecten (geestelijken komen dan in dienst van de OKK Nederland). Voor de verkenning wordt een werkgroepje gevormd. Uitvoeringstijd: 2012. Opbouwwerk: in beide bisdommen werd in 2012 een bisdomdag georganiseerd. Fonds: het Collegiaal Bestuur werkt aan het opzetten van een ‘fonds voor kerkopbouw’, waarin gelden worden bijeen gebracht die specifiek ingezet zullen worden voor nieuwe initiatieven, die onmiddellijk te maken hebben met de uitbouw van bestaande of nieuwe parochies. Nog in staat van uitvoering. Convocatoren/regio’s: de intensivering is in gang gezet, waarbij de kerkopbouw uitdrukkelijk op de agenda staat. Diasporadag: is inmiddels vervangen door een kerkopbouwdag. Zie boven onder bisdomdag. Onderlinge collegialiteit: de Utrechtse geestelijkheid heeft meerdere extra bijeenkomsten belegd om hieraan te werken met behulp van expert van buiten. Hierbij werd ook de procedure bij pastoorsbenoemingen aan de orde gesteld, die opnieuw is vastgesteld. Rituelenservice: hier is over gesproken in de Provinciale Synode. De Commissie voor Geloof en Kerkorde heeft inhoudelijk commentaar gegeven op het verlenen van diensten aan ‘derde’. Het Collegiaal Bestuur heeft een richtlijn voor tarieven uitgegeven. Herderlijke Brief: de bisschoppen bereiden een herderlijke brief voor over de roeping van oudkatholieken in de samenleving. Publicatie vindt plaats in het najaar van 2012.
2. Pastoraal Fonds: Financiering Projectaanstellingen: de Thesaurier bereidt dit voor. Nog in uitvoering. 3. Categoriaal Pastoraat: Kerkelijke zending en bisschoppelijke aandacht: Nog in stadium van overleg, afronding verwacht najaar 2012. Overleg categoriale pastores: is per bisdom gerealiseerd in 2012. 4. Ledenservice: Notitie aanpak leden: nog in staat van uitvoering, afronding verwacht najaar 2012. Site aanmelding vriend: gerealiseerd najaar 2012. Kerkdag regionaal of landelijk: zie eerder. Leer en leven: de herziening van deze uitgave is besproken. Er wordt gekozen voor een andere vorm. Realisatie niet verwacht voor 2013.
15
5. Liturgie:
Prioritering: Het overleg met de commissie voor de Liturgie door de bisschoppen is geweest, er wordt nu gewerkt aan de diverse openstaande zaken. De herziening van de uitvaartliturgie krijgt de voorrang in de werkzaamheden van de Commissie voor de Liturgie. De bisschoppen ontvingen in 2012 een voorstel. Lezingenproject: het tijdens de vorige synode aangekondigde lezingenproject blijkt dermate omvangrijk, dat de werkgroep zich niet in staat acht de gesteld termijnen te halen. Daarom werd besloten dit project te stoppen en voorlopig verder te werken met het bestaande lectionarium. Gezangboek: besloten is met de herziening geen haast te maken; in de agendering opgenomen voor 2013. Overigen: tijdens de Provinciale Synode van de geestelijken werd de kinderzegen geëvalueerd. Alleen op enkele plekken in het aartsbisdom wordt deze zegen gepraktiseerd en naar aanleiding van de positieve ervaringen aldaar werd besloten de mogelijkheid tot kinderzegen te handhaven.
6. Seminarie:
Onderzoeksprogramma: het Collegiaal Bestuur wil aandacht vragen voor het element van “OudKatholiek Kenniscentrum’; de opleiding staat toch voor een breder ideaal dan alleen de specifieke ambtsopleiding. Hierover zal met het college van docenten en het curatorium worden overlegd. Het moet ook haalbaar zijn binnen de huidige aanstellingen naast het vele, dat de Universiteit al vraagt. Aantrekken brede groep studenten: dat wordt in feite gerealiseerd. Relatie OKKN en Seminarie: vastgelegd in herzien Statuut van de Stichting O.K. Seminarie, het laatste onderwerp dat in behandeling is, is de regeling van de detachering van docenten.
7. Organisatie:
Toekomstige organisatie Biss. Bureau: begin november 2011 werd een eerste overleg gehouden over de toekomstige taken van het bisschoppelijk bureau en de personele consequenties hiervan in 2014. Overleg wordt voortgezet. Organisatie en werkwijze bisdommen: de Provinciale Synode heeft zich in het voorjaar gebogen over dit onderwerp. Hierbij werd ingezet op het begrip collegialiteit. Er komt een discussiestuk voor het aartsbisdom waarin ook het begrip kerkprovincie aandacht krijgt. Bij de opstelling zal de medewerking van prof. dr. J.J. Hallebeek worden gevraagd Continueren samenwerking Presidium: de open samenwerking tussen Collegiaal Bestuur en Presidium synode wordt graag gecontinueerd. In oktober 2012 is een studiedag georganiseerd over het wezen, de functie en taken van de synode en mogelijkheden tot verbredingen hiervan.
8. Personeelsbeleidsplan:
Gedragsregels: voor de bisschoppen ligt de taak het commentaar van de Commissie voor het Kerkrecht op de bestaande regeling te bespreken met de geestelijkheid. Dit zal in 2012 uiterlijk plaats vinden. Aanstellingen: zie ook hetgeen vermeld is onder punt 1.
9. Vorming en toerusting:
16
Aanbod uitgewerkt gespreksaanbod: dit aanbod is door de werkgroep V&T gerealiseerd en op de website te vinden. Het aanbod wordt regelmatig aangevuld. Cursus inleiding OKK: de bewerking van het Zwitserse voorbeeld is eveneens gereed en toegevoegd aan het aanbod op de website. Gastheren en – vrouwen: de bijeenkomst werd in september 2011 gehouden. Inhoudelijk materiaal: Herderlijke brief (zie eerder), het boekje Oud- en nieuw-katholiek van de hand van bisschop Vercammen is verschenen. Op basis daarvan heeft de Werkgroep Sint Willibrord een meerdaagse bijeenkomst belegd.
Toerusting Liturgie: voorgesteld wordt hiervoor een van de betrokken docenten te vragen. Coördinatie: de coördinatie van de werkgroep ligt in de handen van mw. J. Kolkman. Aanbod in sterke tijden: zowel in 2011 als in 2012 zijn uitgaven voor de vastentijd gerealiseerd. In 2012 werd deze uitgave breed oecumenisch uitgezet door samenwerking met uitgeverij Jongbloed. In 2013 is dat eveneens voorgenomen, deze uitgave wordt ook digitaal ondersteund met zogenoemde app’s en anders middelen. Daarnaast wordt melding gemaakt van de vertaling van het boek van aartsbisschop Rowan Williams ‘Tokens of Trust’ die onder handen is en waarvoor een uitgever is gevonden.
10. Publiciteit:
Webshop en boekhuis: de werkzaamheden vinden grotendeels plaats op het Bisschoppelijk Bureau. Websites: in 2011 en 2012 zijn er opnieuw trainingssessies gehouden voor de webmasters van de parochiesites, waarbij aandacht werd gegeven aan de basisvaardigheden en de geavanceerde toepassingen. Beginnende webmasters worden gecoacht door de secretaris van het bureau of dhr. van Maaren. In 2012 is een aantal nieuwe site’s onder de okkn.nl vlag verschenen. Foldermateriaal: de vernieuwde versie folder OKKN is in mei 2012 verschenen. Boeken OKKN: zie onder vorming en toerusting. Blad De Oud-Katholiek: de redactie hield een lezersonderzoek in het najaar van 2012. De uitkomst wordt nog geanalyseerd. Nota Publiciteit: het Collegiaal Bestuur stelde in 2012 een nota publiciteit vast, waarin zowel het uitgavenbeleid als de nieuwe sociale media aan bod komen.
11. Jeugdpastoraat:
Jeugdpastor: het werk wordt systematisch geïnventariseerd, evenals het effect. De relatie met het kampwerk is sterk verbeterd. De genoemde taken worden uitgevoerd. Landelijke jongerendag 2012: er is gekozen voor een jongerensynode in november 2012. Batavia: eerder werd al melding gemaakt van de poging een herstart van deze vereniging te maken; de pastores Münch en v.d. Velde hebben zich hiervoor ingezet. Het ziet er echter niet naar uit dat deze vereniging opnieuw van de grond zal komen. Catechese aanbod 16 jaar + : de commissie voor de catechese werkt hieraan. Internetaanbod catechese: aan deze opdracht is nog geen uitwerking gegeven. Parochiecatecheten: de cursus van 2011 is met succes afgerond. Bij voldoende deelname wordt deze cursus in 2013 herhaald. Eigen bezinningsmateriaal: kon in 2011 niet gerealiseerd worden, wel werd een initiatief van de jongerenpastor ontwikkeld gedurende de veertigdagentijd op de speciale jongerensite. Het voornemen om ook ander materiaal uit te geven, wordt nu gerealiseerd in 2012.
12. Missie en diaconaat:
Samenwerking: de nieuwe vorm van samenwerking tussen de Missie Sint Paulus en de SIOHdiaconaal bureau is met ingang van 2012 geëffectueerd. De commissie Sint Paulus draagt nu zorg voor missie en diaconaat in het buitenland en de nieuw opgezette Commissie Sinte Barbara voor de missie en diaconaat in het binnenland. Er verscheen een speciale folder over de nieuwe werkwijze. Fundraising IFI e.a.: in Amsterdam is een Filippijnse parochie opgericht , deze oecumenische parochie staat onder toezicht van de bisschop van Haarlem. Er is tevens een vereniging opgezet, waaraan de leden contributie gaan betalen.
13. Financieel en Materieel:
Fundraising: de leden van de commissie geldwerving hebben in het seizoen 2011-2012 nagenoeg alle kerkbesturen bezocht en gesproken over de mogelijkheden die in die specifieke parochies denkbaar zijn. Aan de definitieve vorm van het handboek wordt nog gewerkt. Vermogensbeheer: verwezen wordt naar het jaarverslag en de toelichting op de begroting.
17
Gebouwenbeheer: het Collegiaal Bestuur heeft mede op aangeven van de synode gewerkt aan een nota over het vestigingsbeleid in de toekomst (Oud-Katholieke Presentie), zoals die te vinden is in de agenda van de synode november 2012. De verdere uitbouw van de nota gebouwenbeheer is nog onder handen. Afwerking wordt verwacht in de eerste maanden van 2013.
Ingekomen verslagen van commissies e.d. Een aantal commissies en verenigingen publiceert zelf een verslag (bijv. De Vrouwenbond) waar naar wordt verwezen. Enkele verslagen zijn wat ingekort.
Jaarverslag werkgroep vorming en toerusting over 2011/2012 zie www.okkn.nl/ vorming en toerusting- aanbod Samenstelling Aan het einde van 2011 bestaat de werkgroep uit 5 enthousiaste leden, versterking wordt gezocht. De samenstelling is veranderd (verkleind) omdat een aantal leden om verschillende redenen afscheid heeft genomen. De commissie bestaat eind 2011 uit Hilde Witters, Angela Berben, mgs Joris Vercammen, Ward Cortvriendt en Joke Kolkman (contactpersoon). Doel Het stimuleren van vormings- en toerustingsactiviteiten, zowel binnen de parochies en als op landelijk of regionaal niveau. Werkwijze Via de website van de OKKN en het bisschoppelijk bureau wordt materiaal aangeboden in in groepen in verschillende bijeenkomsten te gebruiken. Dit materiaal is afgestemd op de vragen die we vanuit de verschillende parochies krijgen. We organiseren bijeenkomsten om mensen de mogelijkheid te bieden met elkaar in gesprek te komen en hun geloof te verdiepen. Andere bijeenkomsten. Zoals voor gastheren en gastvrouwen, zijn meer gericht op toerusting voor hun eigen specifieke taak in de kerk. Zo nodig kunnen leden van werkgroep ondersteuning bieden bij de verschillende programma's. Op verschillende wijzen proberen we het nieuwe materiaal onder de aandacht te brengen van pastores en leden van de kerkbesturen. Activiteiten in 2011 Organisatie van de gastvrij- dag, een dag voor gastheren en gastvrouwen, gehouden in Utrecht met 16 deelnemers. Realiseren van folders om geïnteresseerden te wijzen op de werkgroep en materiaal. Bewerken en vertalen van een Zwitserse cursus over oud- katholiek worden en zijn, naar de Nederlandse situatie. Programma's bedenken en aanbieden via de website. Eind 2011 zijn er 6 programma's gerealiseerd, variërend van 1 tot 4 bijeenkomsten. Activiteiten en plannen in 2012 We willen graag de werkgroep uitbreiden met 1 of 2 nieuwe leden en dat lukt in het voorjaar. Een programma over vasten wordt aangeboden voor de vastenperiode begint: “leven in de maat”. In Hengelo is een groep gestart met psalmen lezen met Augustinus. Deze activiteit zal vaker aangeboden worden. Afspraken worden gemaakt over de cursus oude- katholiek worden en zijn, in enkele parochies bij wijze van pilot. Een begin maken met een project voor enkele jaren rondom liturgie en vieren. En waartoe we verder worden uitgenodigd, dan wel worden geïnspireerd! Namens de werkgroep Joke Kolkman
18
Bisschoppelijke Commissie voor de Liturgie Leden: Adviseur:
M. Ploeger (voorz.), M. Liebler-Münch (secr.), R. Frede, W. van der Velde. K. Ouwens.
De samenstelling van de commissie is in 2011 gewijzigd: G. Verhey-de Jager (voorz.) heeft haar lidmaatschap beëindigd en K. Ouwens is, in plaats van lid, adviseur geworden. In 2011 kwam de commissie zes keer bijeen (waarvan een keer voor een gesprek met de bisschoppen). De subcommissie/werkgroep "lectionarium" is na enige bijeenkomsten tot de conclusie gekomen dat het project - zoals het gepland was - te ambitieus is, en is daarom niet verder doorgegaan. In 2011 heeft de commissie zich met name geconcentreerd op en beziggehouden met: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Reactie op de door de Internationale oud-katholieke liturgiecommissie uitgewerkte nieuwe formulieren voor de wijdingen tot het ambt (inmiddels gereed) Formulier voor incardinatie (inmiddels gereed) Liturgische handreiking voor de rolverdeling bij de viering van de eucharistie (als er meer geestelijken samen dienstdoen) (inmiddels gereed) Reeks eenvoudige eucharistische gebeden (ook geschikt voor diensten met jongeren/kinderen) (inmiddels gereed) Vesperboek (5 losse delen door het jaar) Gebedenboeken voor huiselijk gebruik (advies over geschikte gebedenboeken) (inmiddels gereed) Getijdenboek voor privégebruik
Voor 2012 plannen we de afronding van bovenstaande projecten (vesperboek 2013). Daarna willen we ons in 2012 voornamelijk richten op: Liturgische toerusting (o.a. aanbieden van lezingen, gemeenteavonden over liturgie...) Dienst van schrift en gebed Alternatieve voorbeden voor getijdendiensten De gebeden van de dag Ook is het de bedoeling dat er een eigen "knop" van de commissie op de website van de landelijke kerk komt om materiaal, handreikingen enz. vanuit de commissie toegankelijk te maken. Martina Liebler, secretaris
Bisschoppelijke Commissie Geloof en Kerkorde, Jaarverslag 2011 De Commissie De Bisschoppelijke Commissie Geloof en Kerkorde (G&K) geeft gevraagd en ongevraagd advies aan de bisschoppen over zaken aangaande de inhoud van het geloof en de orde van de kerk. Zij bestaat uit deken Harald Münch (voorzitter), dr. Remco Robinson (secretaris), dr. Mattijs Ploeger, pastoor drs. Wessel Jan Woltjer, kanunnik drs. Wietse van der Velde en sinds maart 2011 prof.dr. Peter-Ben Smit. Kerk als rituele service instelling Vanaf het najaar 2010 heeft G&K zich bezig gehouden met de kwestie van de rituele service aan ‘derden’. Zij heeft dit werk in 2011 voortgezet. In hoeverre kunnen oud-katholieke pastores sacramenten en nietsacramentele rituelen aanbieden aan niet-gedoopten, respectievelijk leden van andere kerken. De commissie heeft een differentiatie aangebracht tussen sacramentele en niet-sacramentele rituelen, tussen gedoopten en niet-gedoopten en oud-katholieken en niet oud-katholieken. Daarnaast heeft zij een aantal teksten aangaande de kwestie bestudeerd. Op 24 januari 2012 heeft de commissie de definitieve versie van het advies naar de bisschoppen gestuurd.
19
Leven na de dood en de heiligen Tijdens de vergadering met de bisschoppen kreeg de commissie de vraag voorgelegd naar de dubbele inhoud van de uitvaartliturgie aangaande het leven na de dood. In de liturgie in het kerkboek zijn tegelijkertijd de opvattingen te vinden dat de overledene na de dood naar de hemel gaat én dat deze zal verrijzen bij het Einde der Tijden. Verwarring is ook te vinden onder de gelovigen. Er is in elk geval een spanning tussen de geloofsbeleving en de liturgie. Daaraan gekoppeld is de vraag naar de heiligen. In hoeverre is het bidden voor overledenen in het algemeen en de heiligen in het bijzonder zinvol? Is er hierbij ook ruimte voor het liturgisch gedenken van nieuwe geloofsgetuigen zoals bijv. Obismo Maximo Alberto Ramento van de IFI? Met deze vraag is de commissie in 2012 verder gegaan.
Bisschoppelijke Commissie Sint Paulus De Bisschoppelijke Commissie Sint Paulus heeft als opdracht de verbreiding van het Evangelie, buiten Nederland, te realiseren, door hulp te verlenen bij de opbouw en uitbreiding van lokale kerkgemeenschappen. Daartoe ondersteunt zij verschillende projecten in Europa, Afrika en Azië. Zij werkt daarbij ook samen met andere OK organisaties en met de Anglicaanse gemeenschap. In 2011 werd in het voorjaar ruim € 4.800,-- ingezameld voor de inrichting van het nieuwe lesgebouw van de kleinschalige christelijke universiteit in Bunia (Congo), zodat theologie studenten (en ook anderen) kunnen studeren en de toekomst van het Anglicaanse seminarie verzekerd is. De najaarsactie heeft ruim € 5.100,-- opgebracht en is overgemaakt naar het Anglicaanse bisdom Niassa in Mozambique. De opbrengst is gebruikt om een kinderdagverblijf te bouwen en in te richten in de tuin van de kerk in Lichinga. In dit kinderdagverblijf worden kinderen van alleenstaande tienermoeders opgevangen, krijgen zij bijbelles en worden zij voorbereid op school. De tienermoeders kunnen daardoor weer naar school of gaan werken. Zij krijgen voorlichting over de opvoeding en praktische zorg voor hun kinderen. Om te zorgen dat zij ook daadwerkelijk de voorlichting volgen, krijgen zij die dag € 1,-- uitbetaald, hetzelfde bedrag dat zij anders met hun straathandel verdienen. Van bovengenoemde en alle andere projecten die gesteund worden is een beschrijving te vinden op onze website sintpaulus.okkn.nl. Verder zijn ook in 2011 de Missie Zendingskalenders verkocht en verspreid. Het bestuur heeft een aantal keren extra vergaderd ter voorbereiding op de oprichting van twee nieuwe bisschoppelijke commissies met ingang van 1 januari 2012: ‘Sinte Barbara’ missie en diaconaat binnenland en ‘Sint Paulus’ missie en diaconaat buitenland. Ze zijn ontstaan uit twee bestaande organisaties: de Missie Sint Paulus en SIOH/DB. Daar de werkterreinen van beide organisaties elkaar overlapten is besloten tot de oprichting van een commissie die zich richt op projecten in Nederland (‘Sinte Barbara’) en een commissie die zich richt op projecten in het buitenland (‘Sint Paulus’). Het bestuur van de Missie Sint Paulus bestaat uit Drs.E.N.Sarot (voorzitter), Drs.L.J.Wagenaar (Vice-voorzitter), Mw.A.M.Folkers (secretaris), Dhr.T.v.Dam (penningmeester), Mw.K.Dejonge, Em.Past.J.Kamp, Mw.R.Rosier, dr.P.B.Smit en dhr.mr.R.Schmal (namens de Anglicaanse Kerk) en mw,drs.M.J.M.v.d.Water-v.Ditmarsch.
Bisschoppelijke Commissie Sinte Barbara - Rapportage 2011 In 2011 is door het bestuur van SIOH/DB veel tijd besteed aan de reorganisatie van het aandachtsgebied Diaconaat. Het resultaat van het overleg tussen Missie St.Paulus en SIOH/DB was het ontstaan van twee nieuwe bisschoppelijke commissies. De totstandkoming van De Bisschoppelijke Commissie Missie en Diaconaat Binnenland 'Sinte Barbara' en De Bisschoppelijke Commissie Missie en Diaconaat Buitenland `Sint Paulus' maakte een eind aan de overlapping van werkterreinen. Van de bestuursleden van SIOH/DB zijn er twee naar de nieuwe organisatie gegaan. Van de overige leden werd tijdens een bijeenkomst in Rotterdam in februari 2012 afscheid genomen. In 2011 heeft de Stichting SIOH/DB o.a. een bijdrage kunnen leveren aan: - Diaconaat en Armoedebestrijding Koptisch Orthodoxe Kerk in Egypte; St Mary's Hospital in Sayonin in Tanzania;
20
- het Citypastoraat in Rotterdam; - het Straatpastoraat in Leiden; - en het steunen van het werk van Disk en Oikos . De commissie heeft voor de komende jaren 3 doelen gesteld: 1. Steun aan grotere projecten op diaconaal gebied zoals citypastoraat, luchthavenpastoraat, zeemanspastoraat en straatpastoraat. 2. Het inventariseren van de bestaande diaconie op parochieel niveau en het ondersteunen van deze activiteiten. 3. Steun aan individuele mensen in nood. Het bestuur bestaat uit emeritus pastoor H.P.Lippe, voorzitter; de heer H. Hendriks, secretaris m.i.v. 1 juli 2012, de heer J.J.Louman, penningmeester en mevrouw C.J.Schenk, lid (tot 1 juli 2012 secretaris).
Commissie Kerkmeestersdagen De Commissie Kerkmeestersdagen heeft gedurende de verslagperiode geen activiteiten ontwikkeld. Versterking van deze commissie is, gezien de huidige bezetting, zeer gewenst. Wellicht is het dan mogelijk een cursus voor kerkbestuursleden, toekomstige en zittende, af te ronden en uit te voeren. Aangezien in het cursusmateriaal in ontwikkeling (zeer) veel aandacht wordt besteedt aan geldwerving kunnen meer dan twee vliegen in een klap geslagen worden. Het verdient aandacht de taakstelling van de Commissie Kerkmeestersdagen uit te breiden. Enige jaren geleden is er in een beleidsnota gesproken over scholingsdagen voor synodalen. C.J. Schenk
Jaarverslag 2011 van de Financiële Raad De Raad bestaat uit een voorzitter, secretaris, bouwkundig adviseur (met 2 secondanten), adviseur geldwerving en 3 controleurs. Bij de meeste vergaderingen zijn de Thesaurier Generaal en een lid van het Collegiaal Bestuur aanwezig voor het uitwisselen van de noodzakelijke informatie om zo tot een goede afweging van de adviezen te kunnen komen. Bij het agendapunt subsidieaanvragen is sinds 2009 ook een vertegenwoordiger van de ORKA, de subsidieverstrekker, aanwezig om reeds in een vroegtijdig stadium betrokken te zijn bij het tot stand komen van de advisering aan het Collegiaal Bestuur. De Raad is in 2011 uitgebreid met Ineke Schenk, die zich als adviseur met geldwerving gaat bezig houden. In 2011 is de Raad vier keer bij elkaar gekomen. In deze vergaderingen werden de aanvragen voor subsidies van parochies besproken en van advies voorzien voor het Collegiaal Bestuur. Daarnaast werden de controles van de boekhoudingen van parochies gepland en indien nodig geagendeerd. De bouwkundige adviezen -noodzakelijk om tot een verantwoorde afweging van een advies te komen bij de subsidieaanvragen- werden eveneens in de vergaderingen besproken. De jaarrekeningen en de begrotingen van de parochies, de Stichtingen en Verenigingen werden door de controleurs van advies voorzien voor het Collegiaal Bestuur. Naast de controles is een niet onbelangrijk aspect van het werk van de controleurs om de parochies, de Stichtingen en Verenigingen te adviseren bij het financiële werk. De bouwkundig adviseur heeft advies uitgebracht aan het CB over (ver)bouw- en onderhoudsplannen of subsidieaanvragen van de parochies: Amersfoort, Culemborg, Den Helder, Haarlem en Rotterdam. Indien nodig zijn de parochies bezocht of is er contact geweest via de telefoon of e-mail. De 2 controleurs ( van ieder bisdom één) hebben naast de controle van de jaarrekeningen en de begrotingen van de parochies van hun bisdom, de boekhouding van een aantal parochies ter plaatse gecontroleerd. De controleur van de stichtingen en verenigingen heeft de jaarrekeningen over 2010 ( soms nog daarvoor) en de begrotingen voor 2011 en 2012 gecontroleerd. Hij doet dit van de stichtingen en verenigingen, die hun jaarrekening en begrotingen opsturen ter goedkeuring of ter informatie aan het Collegiaal Bestuur. Na incidenteel nog aanvullende informatie te hebben ingewonnen zijn ze voorzien van een advies ter afhandeling doorgestuurd.
21
Daarnaast heeft de Raad in november overleg gehad met het CB over financiële aangelegenheden betreffende de kerk in het algemeen, een aantal parochies in het bijzonder, het niet of niet op tijd inleveren van de jaarstukken en de bezetting van de Raad. De Raad bestond in 2011 uit: Verena Schulze ( voorzitter ), Ineke Arentzen-Soetekouw (controleur bisdom Utrecht),Johan van der Laan (controleur bisdom Haarlem), Laurens de Reus (controleur Stichtingen en Verenigingen), Victor Scheijde ( bouwkundig adviseur), Ineke Schenk (geldwerving) en Focko Plantinga (secretaris). Daarnaast kon er voor bouwkundige zaken incidenteel een beroep gedaan worden op Eric Overtoom en Leen Krook.
Jaarverslag Oud-Katholieke Orgelraad 2011 (bekort) Sinds het eervol ontslag door het Collegiaal Bestuur van de hoogeerwaarde heer J. Spaans per 1 januari 2010 als secretaris (De Oud-Katholiek 126/2850 juli 2010, 23) bestaat de Orgelraad uit slechts twee personen. In verband met haar taakstelling acht de raad deze bezetting wat inhoudelijke aspecten betreft voldoende, op bestuurlijk en organisatorisch gebied zou echter invulling van de vacature dan wel aansluiting bij andere bisschoppelijke commissies met aanverwante taakstelling wenselijk zijn. Het archief van de Orgelraad bevindt zich ten dele nog ten huize van genoemde heer Spaans te Aalsmeer. Wenselijk zou volgens de raad zijn dit archief met het oog op toekomstige adviseringen over te brengen naar een centrale locatie binnen de Oud-Katholieke Kerk, dan wel dit toe te voegen aan het Orgelraadarchief van dhr. S. Schade van Westrum, ondergebracht in het Utrechts Archief. In persoon van de voorzitter was de Orgelraad op 7 mei 2011 vertegenwoordigd bij de ingebruikname van het gerestaureerde Stangenberger-orgel van de parochie Amsterdam. Bij de eigenlijke restauratie en eindkeuring van dit instrument was de Orgelraad niet betrokken. Begin 2012 werd voorts door de Orgelraad geconstateerd dat het Strümphler-orgel van de Amersfoortse seminariekapel is overgebracht naar de parochiekerk van Schiedam. Ook bij deze overplaatsing is de Orgelraad niet betrokken geweest. Inhoudelijk heeft de Orgelraad zich de afgelopen drie jaar bezig gehouden met een verzoek van de parochie Hilversum van 18 februari 2009 aan de aartsbisschop om goedkeuring van onder meer een grote onderhoudsbeurt aan het Bätz-Witte-orgel van 1873. Piet van der Steen, voorzitter en Bart van Buitenen, secretaris
Stichting Oud-Katholiek Museum” Jaarverslag 2011 en toekomstplannen voor 2012-2013 In 2011 heeft F.J.Baarends zijn taak als secretaris beëindigd en is Mw. E.M.Jansen in zijn plaats benoemd. De overige leden t.w. Voorzitter E.M.P.P.Verhey, penningmeester N.Lenten en lid drs. S.J.Eman, zijn in het voorjaar van 2012 herbenoemd. Verhey en Eman zijn namens het OKM bestuursleden in de Stichting Het Catharijneconvent. Er zijn al vele gedachten op tafel gekomen met het oog op de komende festiviteiten in 2014 waarin ook het MCC het O.K. erfgoed meer onder de aandacht wil brengen. Videopresentaties, korte en langere exposities behoren ook tot punten van aandacht, evenals het digitaliseren van bruikleen overeenkomsten.
Commissie voor de Bibliotheken De commissie bestond in deze periode alleen uit dhr.L. Nieuwenhuizen. De commissie heeft in 2011 informatie verstrekt aan een student van de VU, die een promotieonderzoek voorbereidt waarbij de samenstelling van Rooms-Katholieke en Oud-Katholieke parochiebibliotheken vóór 1800 zal gaan worden vergeleken. Ook is de commissie eind 2011, in overleg met het Bisschoppelijk Bureau, opnieuw gestart met een onderzoek naar de huidige stand van zaken in de nu nog bestaande oud-katholieke bibliotheken, om de gegevens uit de in 1994/1995 door de Bibliotheekcommissie gehouden enquête te actualiseren. Het CB zou deze gegevens kunnen gebruiken bij het bepalen van haar beleid op het gebied van het behoud van het Oud-Katholieke
22
erfgoed. Aangezien de commissie al jaren, en momenteel nog steeds slechts uit één persoon bestaat gaat dit onderzoek niet erg snel, mede daar in de praktijk blijkt dat de situatie van sommige collecties meerdere bezoeken nodig maakt vóór er een duidelijk beeld van de toestand te schetsen. In de periode september-december 2011 zijn de bibliotheken in Culemborg, Haarlem, Krommenie, Den Haag en Delft één of meerdere malen bezocht. In 2012 zijn tot nu toe één of meer bezoeken gebracht aan de bibliotheken van Haarlem en Delft (opnieuw), en daarnaast aan de bibliotheken te Utrecht: aan de Universiteitsbibliotheek, waar naartoe enige tijd geleden het grootste deel van de boeken uit het Gertrudiscomplex is overgebracht en aan de UB als bruikleencollectie in beheer is gegeven, en aan de kleine collectie die nog bij de parochie Utrecht in beheer is. Daarnaast ben ik in opdracht van de parochie Culemborg begonnen de parochiebibliotheek te catalogiseren. In opdracht van de parochie Den Haag heb ik de vorig jaar voltooide herziene catalogus opnieuw bijgewerkt i.v.m. nieuwe aanwinsten. Plannen voor de rest van 2012 en 2013: Het onderzoek van de bovengenoemde collecties voltooien en ook de andere collecties inspecteren. T.z.t zal de commissie hierover per collectie uitgebreider rapporteren. L. Nieuwenhuizen
Commissie voor het Kerkrecht Samenstelling De commissie was in het verslagjaar als volgt samengesteld: mr. E.A. Maan (voorzitter), mr. A.A. Snijders (secretaris), mr. P. de Bruin (lid), prof. mr. J.J. Hallebeek (lid) en mr. V.P. Schulze (lid). Overleg In 2011 vonden geen vergaderingen plaats. Het overleg tussen de leden vond geheel plaats via telefoon en computer. Advisering Adviesaanvragen werden ontvangen omtrent het landelijk beheer van onroerende zaken, de aanwezigheid van een reclamebord op een pastorie en de verhuur van een kosterij. Met betrekking tot het eerste, meer omvangrijke onderwerp is een conceptadvies gereed ter interne bespreking. Inzake de twee andere onderwerpen zijn definitieve adviezen uitgebracht aan de betrokken parochies. A.A. Snijders
College van Advies inzake Kerkelijke Rechtsaangelegenheden Het college bestond bij de aanvang van het verslagjaar uit: Can drs. G. C. G. Verheij- de Jager, lid Dr. K Ouwens, lid Mr. G. Chr. Kok, Prof. Mr. J.J. Hallebeek, Mr. P. de Bruin, plv-leden Mr. E.A. Maan, secretaris. Er traden dit jaar geen mutaties op. Aan het einde van het vorige verslagjaar is een verzoek ingekomen tot het uitbrengen van een advies. Met de behandeling daarvan werden de leden Ouwens, Hallebeek en de Bruin belast. Nadat tot het horen van betrokkenen was besloten en daartoe dagen waren bepaald, is uiteindelijk na verschillende uitstellen de mededeling ontvangen dat het geschil in der minne was geschikt. Het zal afhangen van de vraag naar adviezen of in het volgende verslagjaar activiteiten worden verricht. E.A. Maan, secretaris.
23
