> STERKE LEERKRACHTEN EN DE ROL VAN LEERLINGEN Verslag discussiesalon Inspraakdag 2014 Vlaams Parlement - 21 februari 2014 (10u15-12u00)
Aanwezige scholen
Aantal deelnemers Luisteraars Moderator: Verslag:
VTI Diksmuide, KA Geraardsbergen, Don Bosco Zwijnaarde, Atheneum Gentbrugge, College Ten Doorn Eeklo, Sint-Albertuscollege Heverlee, Sancta Maria instituut Kasterlee, Paridaens Leuven, Don Bosco Haacht, KA Ronse, HeiligDrievuldigheidscollege Leuven, Freinetatheneum De Wingerd, Leiepoort Campus Sint-Vincentius, THHI Tessenderlo, KA Koekelberg, KA Dendermonde, SintClaracollege Arendonk, Tuinbouwschool Sint-Truiden, SBSO De Mast, SintBavohumaniora Gent 21 leerlingen 5 leerkrachten Liesbeth Hens (Ministerie van Onderwijs) en Nieke Nouwen (VSK) Chloë Vancronenburg (VSK)
Dit discussiesalon vond plaats op de Inspraakdag van de Vlaamse Scholierenkoepel. Op deze dag gingen 100 scholieren met elkaar en met beleidsmakers in gesprek over onderwijs(beleid). Dit jaar stond de Inspraakdag in het teken van de Vlaamse verkiezingen. De Vlaamse Scholierenkoepel peilde die dag naar de verwachtingen van scholieren voor de volgende minister, beleidsmakers en politiek. Liesbeth Hens werkt voor het ministerie van onderwijs en vorming en heeft de verantwoordelijkheid om samen met 6 beleidgroepen de lerarenopleiding te versterken. Leerlingen worden niet betrokken in deze beleidsgroepen en daarom is Liesbeth blij dat ze in dit discussiesalon de mening van leerlingen kan horen. Ook is dit discussiesalon het ideale moment om de ideeën van leerlingen te verzamelen in functie van de verkiezingen. Het ministerie is zich volop aan het voorbereiden. Op dit moment is men bezig met schrijven van een voorstel voor het regeerakkoord na de verkiezingen. Ze is erg benieuwd naar wat leerlingen er nu over denken. 1. Kennismakingsronde We maken kennis met mekaar en tonen onze ‘signature move’. Elke deelnemer uit het discussiesalon omschrijft zijn favoriete leerkracht aan de hand van één zin. Enkele opvallende uitspraken: Mijn favoriete leerkracht:
…is een beetje een moedertype waarbij ik me op mijn gemak voel.
…is gepassioneerd door zijn vak en altijd enthousiast
…gaf me verantwoordelijkheid en liet me met vallen en opstaan mijn ding doen …is lief en betrokken en staat voor me klaar is ik me niet goed voel
… is iemand waarvan je alles mag en waarbij je dan eigenlijk niet zoveel les krijgt
… staat altijd klaar om te luisteren en aanvaardt alle meningen ….geeft vrijheid en laat me lachen
pagina 2 > 6
…werkt vakoverschrijdend en is altijd op zoek naar dingen die we echt kunnen gebruiken.
…Kan moeilijke dingen heel goed uitleggen en geeft gewoon heel heel heel goed les
…durft eens iets anders te doen en laat ons experimenteren.
…is ook te bereiken voor iets anders dan het vak
2. Vacature perfecte leerkracht In het tweede deel zetten we ons in kleine groepjes. Elke groepje stelt een vacature op. We overlopen de ‘vereiste competenties en vaardigheden’ van de ideale leerkracht. Een sterke leerkracht is ‘open minded’ en gemotiveerd. Je mening geven moet kunnen. De leerkracht moet daarvoor open staan. Graag en met plezier lesgeven Leerlingen gelijk behandelen en zonder vooroordelen kijken naar leerlingen. Leerkrachten mogen niet eerst het leerlingendossier lezen en daardoor op voorhand al een negatief beeld krijgen. o Reactie: Maar zo’n dossier kan wel goed zijn voor goede begeleiding, bv. bij dyslexie. Geduldig en verdraagzaam zijn. Leerlingen zijn niet altijd even gemakkelijk, maar leerkrachten moeten dat verstaan en daar begrip voor hebben. Humor. Ze moeten toch wel tegen een grapje kunnen o Bv. als je een antwoord niet weet op een toets, maar een heel grappig antwoord geeft, is het fantastisch als je een half puntje krijgt voor je creativiteit Alles staat of valt bij de eerste vereiste op onze vacature: Gepassioneerd voor je vak én gepassioneerd voor je beroep ‘leraar’ zijn. Daaruit volgt de rest wel vanzelf. Inspelen op de actualiteit Vakoverschrijdend werken en vakken linken aan mekaar: Bv. geschiedenis en Nederlands samenvoegen. Bv. een verhandeling schrijven voor Nederlands, met een geschiedenisonderwerp Echt luisteren naar de input en meningen van de leerlingen Het lijkt logisch maar dat is het niet: mentaal in orde zijn. Men zou leerkrachten daar meer in moeten omkaderen en ondersteunen. Zwakke leerkrachten krijgen minder respect van de leerlingen en zullen vaak “voor lange duur thuiszitten met een pot Prozac bij hen (medicijn tegen depressie)”. Dit horen we vaak. Leerkrachten hebben nood aan omkadering voor hun mentale problemen en het omgaan met stress. Toch wel een minimum aan sociale vaardigheden bezitten Niet altijd alles wat je doet met punten beoordelen, maar ook rekening houden met je inzet en gedrag. Je kan niet in elk vak even goed zijn. Het is zwaar als je keihard je best doet voor een vak waar je veel moeite mee hebt en dan toch slechte punten haalt. Genoeg kleine taken en toetsen geven zodat je de kans krijgt om je te herpakken. Maar er moet wel een goed evenwicht zijn. Een goede leerkracht geeft taken en toetsen gewoon in overleg met zijn of haar leerlingen. Feedback: Leerlingen moeten ook feedback aan hun leerkrachten kunnen geven. Leerlingen zitten elke dag te luisteren naar de leerkracht, dus leerlingen weten goed wat werkt en wat niet. Een leerkracht zou gewoon altijd feedback moeten vragen aan de leerlingen. Maar die reflex is er niet. Een leerkracht die aan al deze eisen voldoet, wordt soms wel raar bekeken door andere leerkrachten. We merken, als leerling, wel eens dat andere leerkrachten schuin kijken naar ‘de populaire’. Als bv.
pagina 3 > 6
één leerkracht een moeilijke klas wel stil krijgt en al de rest van het leerkrachtenteam niet, dan voel je de spanning wel. Zelf problemen zien. Leerkrachten zeggen wel vaak ‘kom maar naar ons’. Maar we merken niet dat ze écht openstaan voor dat soort van gesprekken. Je moet wel iets meer willen doen dan enkel het lesgeven. Een leerkracht moet ook deel uitmaken van het schoolgebeuren. Bv. de leerlingenraad trekken Je moet je op zijn minst betrokken voelen met de leefwereld van jonge mensen en toch een beetje feeling hebben met jongeren. Het lijkt wel alsof bepaalde leerkrachten een grondige hekel hebben aan jonge mensen. Dat kan toch niet? Samenwerken met andere leerkrachten. Wij zien leerkrachten nooit samen, want jammer is. Soms heb je twee leerkrachten voor één vak die mekaar moeten aanvullen, bv. Voor praktijk en theorie. Het is belangrijk dat zij goed op mekaar ingespeeld zijn en dat is niet altijd zo. o ‘Bij ons werken de leerkrachten niet samen, ze breken mekaars werk bijna af. We hebben drie leerkrachten voor techniek en de enen zegt dat de andere een boor heeft bot gemaakt, dat werkt alleen maar averechts’ o ‘Een goed voorbeeld uit onze school: Het vak Competentieontwikkeling. Leerkrachten geven aan waar ze goed in zijn, en creëren er een vak rond’ Het groepje leerkrachten stelde ook een vacature op. Zij geven aan: De ideale leerkracht bestaat niet, dus moet je wel een teamspeler zijn! Als team samen kan je wel de ‘perfecte leraar’ vormen. Je moet bereid zijn jezelf te laten evalueren o ‘Op mijn school wordt het aanbevolen om eens bij elkaar te gaan kijken hoe er les gegeven wordt’.
Na het oplijsten van de vereisten, sommen we ook even op ‘wat wij te bieden hebben’. Zoals bij een echte vacature.
Leerlingen zullen meer respect krijgen als de leerkrachten liever zijn. Als je meer respect toont voor leerlingen krijg je dat ook terug. Creatieve en stimulerende werkomgeving Kennis overdragen en nieuwe ervaringen opdoen Als je gepassioneerd en goed lesgeeft, zal je dat zien aan de punten van de leerlingen en dat zal je voldoening geven Psychologische bijstand Vrijheid en verantwoordelijkheid o ‘Men moet de leerkrachten meer vrijheid en verantwoordelijkheid geven om meer hun ‘goesting’ te kunnen doen in de les. Nu krijgen we vaak te horen dat men iets niet doet omdat inspecteurs het kunnen controleren, dat het besparingen zijn en ‘dat dit moet van de leerplannen’.’
3.Instroom in de lerarenopleiding Liesbeth legt uit dat het niet altijd even goed zit met de instroom van leerkrachten in de lerarenopleiding. Het zijn er te weinig, maar ook erg veel jonge leerkrachten stappen snel uit het beroep. Liesbeth vraagt suggesties aan de deelnemers van het discussiesalon om dit probleem op te lossen. We tonen ook een filmpje van Klasse (http://www.youtube.com/watch?v=FB1qtziwS08)
pagina 4 > 6
Een proefperiode inlassen om gewoon even te zien of het je ding wel is. Nieuwe leerkrachten extra begeleiding geven door een leerkracht die hetzelfde vak geeft. Leerlingen laten lesgeven om te laten proeven van het beroep. Maar ook zodat ze weten hoe het is om eens aan de andere kant te staan, te zien hoeveel moeite er in kruipt. Het lerarenberoep is niet sexy, het trekt niet aan. Probleem bij beginnende leerkrachten zijn de moeilijke ‘beginpostjes’: invallen, halftijds werken, interims, les geven op twee of drie scholen. Dat is allemaal heel moeilijk voor jonge mensen. Alleen financieel al. Het is lastig om een leven op te bouwen en daarom stap je er ook sneller uit. Geen werkzekerheid door de vaste benoemingen van anderen. Zo hadden we een goede leerkracht, maar na vijf jaar werken op onze school, moest ze gewoon weg omdat iemand anders terug kwam. Beginnende leerkrachten krijgen ook altijd de moeilijke klassen. De ervaren leerkrachten krijgen dan de brave, rustige aso-klassen. Als een soort van beloning voor het geleverde werk, denken we.
Als er een stagiair in je klas komt, wat doe je dan? Gedraag je je anders?
Ja. Er bestaat zelfs een facebookpagina “Verwissel jij ook altijd je naamkaartje bij een stagiair”. Er moeten meer momenten zijn waarop de stagiair zonder de leerkracht mag lesgeven. Sommige stagiairs voelen zich duidelijk beter als de leerkracht even weg is. Je ziet dat er een last van hun schouders valt. De vaste leerkrachten doen ook moeilijk tegen de stagiairs. Ze stellen extra moeilijke vragen, geven opmerkingen terwijl de leerlingen erbij zitten. Onze school geeft totaal geen uitleg bij de komst van een stagiair. Er wordt enkel gezegd ‘er komt iemand’, die zit eerst een paar dagen achteraan in de klas, geeft dan eens les en dan is die weer weg. Wij als leerlingen zijn redelijk respectvol maar dan vooral omdat we bang zijn dat de stagiair zal beginnen huilen. In onze klas worden stagiairs niet respectvol behandeld. We geven mekaar andere namen en wisselen de kaartjes. De vaste leerkrachten zitten dan stil achteraan en grijpen niet in. In mijn klas vinden ze het leuk om de beginnende leerkrachten het bloed onder de nagels te pesten. We hebben een tijdje geleden een stagiair gehad die echt wenend uit de klas is gelopen. Soms kunnen wij als klas heel irritant zijn. Er is zelfs ooit een stagiair naar het ziekenhuis gemoeten omdat we zo irritant waren. Inbreng van een leerkracht: Stage doen en beginnen als leerkracht was de meest stresserende periode uit mijn leven. Ik sta nu ongeveer 10 jaar in onderwijs en kan er nu meer van genieten. Er is meer ruimte om lessen op een andere manier te geven en niet al je tijd in klasmanagement te steken.
Hoe kunnen we het probleem van de startende leerkracht oplossen Gewoon meegaan met de grapjes. Als er Georges op het naamkaartje staat dan heet die persoon gewoon Georges. Als school nooit onverschillig zijn tegenover stagiairs. De leerkracht achteraan moet soms ingrijpen en niet gewoon slechte punten geven. o Maar langs de andere kant blijft het wel een leerproces. Er is ook niemand om in te grijpen als je later alleen voor de klas staat. Rollenspelen in de opleiding voor je begint aan je stage. Stagiairs krijgen vaak het saaiste en moeilijkste stuk uit de cursus. Een interessant stuk mogen geven maakt een groot verschil.
pagina 5 > 6
Jonge leerkrachten mogen fouten maken, dat wordt te vaak vergeten. Leerkrachten moeten zowel in aso, bso, tso stage doen. We zien soms dat stagiairs duidelijk in aso stage gedaan hebben, als ze dan bij ons in bso stage komen doen, dan zien we dat ze het moeilijk hebben. Misschien moeten we in de toekomst eens nadenken om de lerarenopleiding te specificeren: Een opleiding aso, een opleiding tso etc… of eventueel eerst een stage in elke richting en dan specificeren. o Oppassen want dit heeft ook zijn nadelen. Een aantal zaken zijn toch algemeen en je kan daarna niet meer switchen. Belangrijk is dat de leerkracht de groep leerlingen veel beter voorbereidt op de komst van de stagiair De leerlingen voorbereiden op een stagiair en als het fout liep achteraf communiceren dat dit niet kan. Aan stagiairs duidelijk maken dat zij ook mogen ingrijpen en mogen straffen indien dit echt nodig is.
Hoe zit het met de evaluatie van stagiairs? Leerkrachten vinden alle stagiairs precies altijd goed, terwijl ons beeld dan heel anders is Leerkrachten vragen bijna nooit onze mening over een stagiair. Bij ons wordt er nooit naar onze mening gevraagd over stagiairs, terwijl wij net diegenen zijn die de leerstof moeten begrijpen. Leerkracht: Ik zal nooit tegen mijn leerlingen zeggen dat ik de stagiair niet goed vond uit respect voor die persoon. o Er zou wel een open cultuur moeten zijn waarbij dat iedereen eerlijk zijn gedacht kan zeggen. Stagiairs hebben soms zelf een blaadje mee waar je anoniem feedback op mag schrijven. Dat is een goed idee Feedback door leerlingen is een goed idee, maar dat lukt niet altijd. Zeker als leerlingen zich de hele les hebben misdragen. Maar in klasverband een gesprek hebben over de stagiair zou wel moeten. Leerkracht: ik vind het altijd eigenaardig dat mijn leerlingen achteraf altijd vragen “en meneer, is hij gebuisd of geslaagd”. o Dat komt omdat leerlingen er wel interesse voor hebben. Kan de leerlingenraad hier iets aan doen? Dit is niets voor de leerlingenraad, misschien wel iets voor de ouderraad. Eventueel wel met leerlingen een project opstarten waarbij we nieuwe personeelsleden verwelkomen. Leven deze vragen rond personeel, startende leerkrachten en stagiairs onder leerlingen?
Bij ons leeft het wel. Leerkrachten beseffen vaak ook niet waarom wij hen willen evalueren. Wij hebben een schoolcultuur “falen bestaat niet op onze school”. Dat is zo voor leerlingen, maar waarschijnlijk ook voor leerkrachten. Er moet een open cultuur zijn om als leerkracht ook eens je hart te kunnen luchten als het niet goed gaat in de klas. Hier moet meer aan gewerkt worden. Voor leerlingen bestaat er de leerlingenbegeleiding, maar voor leerkrachten bestaat dat niet. Er zou een leerkrachtenbegeleider moeten komen.
Hebben jullie nog iets dat we moeten meegeven aan het ministerie Een nieuw vak in de lerarenopleiding: “participatief werken met leerlingen” Simulaties Help leerkrachten met ICT en computers. Ze maken dan geweldige lesvoorbereidingen en dan wil de technologie niet mee of krijgen ze het smartboard niet aangezet.
pagina 6 > 6
Bouw een ‘huis/school van de toekomst voor het onderwijs’. Een leerplek waar alle leerkrachten van Vlaanderen kunnen samenkomen om alle nieuwe snufjes uit te testen en te leren. De leerkrachten moeten goed ondersteund worden met feedback Maak plaats in het leerplan voor de eigen inbreng van leerkrachten. Belangrijk dat de leerkracht het gevoel heeft dat hij gerespecteerd wordt, niet enkel door de leerlingen, maar ook door ‘het systeem’ Lerarenopleiders staan zelf niet in het onderwijs of hebben weinig ervaring. Dat moet veranderen. Steek meer geld in onderwijs. Zeg tegen de inspectie dat wat zij zien niet echt is. De school doet zich helemaal anders voor tijdens de doorlichtingsweek, terwijl ze normaal wel goed bezig zijn. o Plots staan er dan planten in de gang, eisen ze dat we ons gedragen en beginnen ze met werkvormen en spelletjes in de klas. Dat is belachelijk.
