OPLOSSINGSGERICHTE
cognitieve gedragstherapie
>ÌiÀÊ`>Ê>` ¼iÊÕ7>ÌÌÊ`ÊÕiÊ` ÌÊÕÊLiÌ $IT HANDBOEK HEEFT ALS DOEL GESPREKSVOERING SIMPEL TE MAKEN VOOR PROFESSIONALS IN DE GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG HET ONDERWIJS MANAGEMENT EN COACHING EN IN DE ADVOCATUUR EN MEDIATION (ET CLIÑNTEN OP RESPECTVOLLE WIJZE UITNODIGEN HUN DOEL TE FORMULEREN UITZONDERINGEN OP HET PROBLEEM TE VINDEN EN VOORT TE BOUWEN OP HUN STERKE KANTEN WORDT GEMAKKELIJK GEMAAKT MET HET STELLEN VAN DE OPLOSSINGSGERICHTE VRAGEN DIE IN DIT BOEK BESCHREVEN STAAN 3TAP VOOR STAP EN HOOFDSTUK NA HOOFDSTUK WORDT DAARBIJ HET PROCES VAN HET WERKEN MET EEN OPLOSSINGSGERICHTE n TOEKOMSTGERICHTE n FOCUS BESCHREVEN
Klinisch psycholoog &REDRIKE "ANNINK IS KLINISCH PSYCHOLOOG GEZONDHEIDS ZORGPSYCHOLOOG EN KINDER EN JEUGDPSYCHOLOOG SPECIALIST .)0 .EDERLANDS )NSTITUUT VAN 0SYCHOLOGEN :IJ HEEFT IN DIVERSE INSTELLINGEN IN DE GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG GEWERKT -OMENTEEL HEEFT ZIJ EEN PRAKTIJK VOOR THERAPIE ONDERWIJS COACHING EN MEDIATION TE !MSTERDAM :IJ IS OPLEIDER SUPERVISOR VAN DE 6ERENIGING VOOR 'EDRAGSTHERAPIE EN #OGNITIEVE THERAPIE 6'#T EN VOORZITTER VAN DE 3ECTIE /PLOSSINGSGERICHTE #OGNITIEVE 'EDRAGSTHERAPIE VAN DE 6'#T :IJ IS TEVENS DOCENT AAN INSTELLINGEN VOOR POSTACADEMISCH ONDERWIJS :IJ GEEFT CURSUSSEN OPLOSSINGSGERICHTE THERAPIE AAN PSYCHOLOGEN EN PSYCHIATERS EN CURSUSSEN OPLOSSINGSGERICHTE GESPREKS VOERING AAN HUISARTSEN "IJ !RTSEN ZONDER 'RENZEN IS ZIJ TRAINER VAN HET -ENTAL (EALTH 4EAM 6ERDER VERZORGT ZIJ VELE INCOMPANY TRAININGEN OPLOSSINGSGERICHTE THERAPIE AAN INSTELLINGEN IN DE GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG VOOR BEDRIJVEN ORGANISEERT ZIJ OPLOSSINGSGERICHTE COACHINGS TRAJECTEN VOOR MEDEWERKERS &REDRIKE "ANNINK IS TEVENS -ASTER OF $ISPUTE 2ESOLUTION .-) GECERTIlCEERD MEDIATOR EN MEDIATOR VOOR DE 2ECHTBANK !MSTERDAM :IJ HEEFT VELE INTERNATIONALE PUBLICATIES OP HET GEBIED VAN OPLOSSINGSGERICHTE THERAPIE OPLOSSINGSGERICHTE GESPREKSVOERING EN OPLOSSINGSGERICHTE MEDIATION OP HAAR NAAM STAAN WWWFPBANNINKCOM
(ET CONCEPT EN DE METHODIEK VAN OPLOSSINGSGERICHTE GESPREKSVOERING ALSOOK DE HOUDING VAN DE OPLOSSINGSGERICHTE PROFESSIONAL VERSCHILLEN WEZENLIJK VAN DE TOT NU TOE GEHANTEERDE PROBLEEMGERICHTE GESPREKSVOERING %XPLORATIE EN ANALYSE VAN HET PROBLEEM OF DE KLACHT ZIJN GROTENDEELS OVERBODIG $E SFEER IS POSITIEF EN DE GESPREKKEN MET CLIÑNTEN ZIJN KORTER EN EFFECTIEVER $AARMEE IS OPLOSSINGSGERICHTE GESPREKSVOERING TEVENS KOSTENBESPAREND
@7ITH THIS CLEAR AND WELL WRITTEN BOOK &REDRIKE "ANNINK MAKES THE SOLUTION BUILDING APPROACH ACCESSIBLE TO MANY $UTCH READERS )T IS A HANDBOOK THAT IS ORIENTED TO BOTH STUDENTS AND MORE ADVANCED PRACTITIONERS WHO ARE INTERESTED IN SHARPENING THEIR SOLUTION FOCUSED SKILLS
Supervisor/voorzitter sectie OCGt
4HE FORMAT OF THE HANDBOOK HAS SOMEWHAT OF A WORKSHOP QUALITY )N MANY OF THE CHAPTERS EXERCISES ARE OFFERED TO GIVE THE READER THE OPPORTUNITY TO INTEGRATE THE SOLUTION BUILDING APPROACH THROUGH ACTION LEARNING ! WIDE VARIETY OF SOLUTION FOCUSED TECHNIQUES ARE INTRODUCED FOR THE PRACTITIONER TO REACH OUT TO THE CLIENTS TO MOBILISE THEIR RESOURCES 4HE SOLUTION FOCUSED QUESTIONS PRESENTED IN THIS BOOK WILL GIVE THE READER A VERY GOOD IDEA OF THE PRECISE USE OF LANGUAGE AS AN IMPORTANT TOOL IN SOLUTION FOCUSED INTERVIEWING 1UESTIONS TO NEGOTIATE THE GOAL IN THE BEGINNING OF THE CONTACT QUESTIONS TO MEASURE PROGRESS AND QUESTIONS TO lND OUT WHAT SUCCESSFUL STEPS CLIENTS HAVE TAKEN TO ACHIEVE THEIR GOALS
/0,/33).'3'%2)#(4% 62!'%.
ÊÕiÊ}iLiÕÀi¶½ >ÌÊÃÊ
iÌÊLiÃÌiÊ`>ÌÊiÀÊâÕ¼7>ÌÊâÊÕÜÊÜ>ÌiÌi¶½ Fredrike ¼7 Bannink
¼7>ÌÊÜ
/0,/33).'3'%2)#(4% GESPREKSVOERING 62!'%. (ANDBOEK OPLOSSINGSGERICHTE
Therapie, training, coaching & mediation
2EADERS OF /PLOSSINGSGERICHTE VRAGEN (ANDBOEK OPLOSSINGS GERICHTE GESPREKSVOERING ARE INVITED TO OPEN THEMSELVES TO A @NEW LIGHT ON INTERVIEWING CLIENTS )NSOO +IM "ERG
ÃÕVViÃÊÕÌLÀi`i¶½
www.fredrikebannink.com
47%%$% $25+
¶½ Ê`>ÌÊÕÊÕÜÊ`iÊ}>>ÌÊLiÀii ¼iÊÕÌÊÕÊiÀÛÀÊâÀ}i
Interview
moment
Wat we gaan doen vandaag....
• Start met ‘sprankelend moment’ • Wat is oplossingsgericht • Oplossingsgerichte cgt • Houding oplossingsgerichte cgt therapeut • Positieve samenwerkingsrelatie • Positieve roddel (2x) • Wat neem je mee?
Geef complimenten
• Vraag je partner naar een ‘sprankelend’ moment in zijn/haar
werk de afgelopen tijd, een moment waarop hij/zij op zijn/haar best was
Gebaseerd op wat je partner net vertelde....
• Wat precies maakte dat moment sprankelend?
Denk even na over wat je nu weet over zijn/haar excellente kwaliteiten, vaardigheden en hulpbronnen....
• Luister goed naar wat je partner zegt, je hebt het zo meteen
En dan....vertel dit aan je partner en wacht tot hij/zij ‘dank je’ zegt
Vraag zoveel mogelijk details! nodig
Kleine stapjes kunnen leiden tot grote veranderingen...
Wat is oplossingsgericht Gebaseerd op het gesprek tot zover.... Vraag je partner welk klein stapje hij/zij kan nemen om de kans op (nog) meer sprankelende momenten te vergroten
Probleemgericht: wat is er mis en hoe repareer je dat Oplossingsgericht: wat gaat er goed en hoe bouw je daarop verder Focus op wat client wel wil (gewenste toekomst) ipv niet wil Houding therapeut: vragen in plaats van adviezen: client is co-expert
Oplossingsgericht is doelgericht
“Waarheen ipv waar vandaan?” “Ik weet het niet.....”
De oplossing is altijd in de kamer Switch (Heath & Heath, 2010)
“Niet naar het vliegveld.....”
Waarom oplossingsgerichte cgt
Oplossingsgerichte cgt •
Paradigma verandering: van problem-solving naar solutionsbuilding
•
Van repareren wat er mis is naar bouwen aan wat er goed gaat (met verandering in denken, doen en voelen)
•
Van focus op problemen naar focus op uitzonderingen op problemen (registraties en FA’s van uitzonderingen)
• •
Van‘probleemtaal’ naar ‘oplossingstaal’ Van zwaktes naar sterke kanten (met cliënt als co-expert)
• • •
Substantiële marge voor verbetering, mn op langere termijn
• • • •
Gebruik van minst belastende interventies
Wissel 2x
Meer ondersteuning voor veerkracht op langere termijn (gedragsbehoud)
Vergroten van self-efficacy en self-esteem Korter en dus kosten-effectiever Vriendelijker voor therapeuten (minder burn-out etc)
Samenwerkingsrelatie
‘Positieve roddel’ 1
Voer een positief gesprekje (2 min) over de derde persoon/ collega alsof die persoon er niet bij zit en het niet kan horen.
Meer cliënten kunnen meer baat hebben bij therapie
• • • •
Bouwen van ‘rapport’ met positief begin Geven van erkenning Vergroten hoop (‘Waar hoop je op?’) Bekrachtigen van sterke kanten en van wat werkt (‘cheerleading’: complimenten en competentievragen)
• Positieve samenwerkingsrelatie (de kunst van het aansluiten in een bezoekertypische, klaagtypische of klanttypische relatie)
Positieve functie analyse
Assessment/diagnostiek
in 7 vragen (oefening) 1.
‘Wondervraag’ of andere vraag naar doelformulering
• Assessment van doel • Assessment van sterke kanten en hulpbronnen • Assessment van vooruitgang, motivatie, hoop en
2.
Uitzonderingen: wanneer ging het de afgelopen tijd iets beter/iets minder slecht (of: wanneer gebeurde er iets dat op het wonder leek, ook al is het maar een heel klein beetje)
3.
Wanneer het iets beter/minder slecht gaat, wat heb je dan gemerkt dat jij/anderen anders doet/doen? Welke andere consequenties heb je opgemerkt?
4.
Op een schaal van 10 - 0 (10 = wonder is gebeurd/doel is bereikt en 0 = tegenovergestelde), waar zit je vandaag?
• Positieve registratie-opdrachten • Positieve functie analyses
5.
Wat zal jij anders doen dat jou/anderen duidelijk zal maken dat je een punt hoger op de schaal zit?
6.
Wat zal er beter zijn voor jou/anderen wanneer je een punt hoger op de schaal bent? Welke andere consequenties zal je opmerken?
7.
Wat/wie kan je helpen een punt hoger op de schaal te komen?
(Wat wil je voor het probleem in de plaats?)
vertrouwen (schaalvragen 10-0)
(zie volgende dia)
Verandering in doen en voelen
Verandering in cognities 1. Erkenning voor gevoelens en het verleden
•
Verandering in doen 1. Schenk aandacht aan terugkerende patronen waarin de client vastzit of waarin anderen vastzitten met de client en verander daar iets aan (als iets niet werkt, doe iets anders); 2. Let op wat de client (anders) doet wanneer het beter gaat en vraag daarvan meer te doen (als iets werkt, doe er meer van)
•
Verandering in voelen Reduceer negatieve emoties en bouw aan positieve emoties
2. Verander waaraan de client aandacht schenkt 3. Focus op wat de client anders wil in de toekomst 4. Daag niet-helpende gedachten uit en vind helpende gedachten 5. Gebruik een spiritueel perspectief (zelf-compassie, mindfulness)
Houding oplossingsgerichte cgt therapeut
Water the flowers, not the weeds Positieve bekrachtiging & negatieve straf
Een oude indiaan zei over zijn innerlijke strijd: “In mij wonen twee honden. De ene is gemeen, de andere is goed. “Wie wint?”, vroeg zijn kleinzoon. “De hond die ik het meeste eten geef”, antwoordde de oude man.
Oplossingsgerichte vragen
‘Probleemtaal’ --- ‘Oplossingstaal’ ‘Probleemtaal’
‘Oplossingstaal’
Focus op problemen, wat cliënten niet willen, oorzaken, negatieve emoties, nadelen, tekortkomingen, mislukkingen, en hun gevreesde toekomst
Focus op wat cliënten voor problemen in de plaats willen, uitzonderingen, positieve emoties, voordelen, sterke kanten, successen, en hun gewenste toekomst
Ergo: minder creativiteit, flexibiliteit en empathie
Ergo: meer creativiteit, flexibiliteit en empathie
• • • • • • •
2. Welk verschil zal dat maken? 3. Wat werkt? 4. Wat zal een volgend teken van vooruitgang/ jouw volgende stapje zijn? Demo en oef
Welk verschil zal dat maken? Wat werkt? Hoe lukt je dat? Wat zal je volgende stapje zijn? Wat/wie heeft geholpen tot zover?
•
Wat zal jou/anderen duidelijk maken dat het iets beter gaat?
•
Wanneer je dat gedaan hebt, welk verschil zal dat dan maken (voor jou/anderen)?
•
Zou de situatie erger kunnen zijn dan hij is? Wat maakt dat het niet erger is?
•
Hoe kan ik je nu helpen?
Hoe houd je het vol? Op een schaal van 10-0 (10=je hoop is uitgekomen, 0=tegenovergestelde), waar zit je nu (en niet lager)?
Oplossingsgerichte vragen
Vier oplossingsgerichte basisvragen 1. Waar hoop je op?
Waar hoop je op? Wat nog meer?
• • • • • • •
Waar hoop je op? Wat nog meer? Welk verschil zal dat maken? Wat werkt? Hoe lukt je dat? Wat zal je volgende stapje zijn? Wat/wie heeft geholpen tot zover?
•
Wat zal jou/anderen duidelijk maken dat het iets beter gaat?
•
Wanneer je dat gedaan hebt, welk verschil zal dat dan maken (voor jou/anderen)?
•
Zou de situatie erger kunnen zijn dan hij is? Wat maakt dat het niet erger is?
•
Hoe kan ik je nu helpen?
Hoe houd je het vol? Op een schaal van 10-0 (10=je hoop is uitgekomen, 0=tegenovergestelde), waar zit je nu (en niet lager)?
Interview je buurman/vrouw Persoon met breedste glimlach begint
• Wat heb je vandaag tot nu toe gedaan dat goed voor je is?
• Wat heb je vandaag nog meer gedaan dat goed voor je is?
• Wat nog meer? • Wat nog meer?
!
Positieve samenwerkingsrelatie
Interventies in bez. typische relatie Werken aan relatie!
• Bezoekertypische relatie: cliënt is gestuurd (onvrijwillig) en
•
Competentievragen en complimenten met erkenning voor onvrijwilligheid
• Klaagtypische relatie: cliënt is vrijwillig en lijdt onder
• •
Meegaan in wereldbeeld (vaak in verdediging)
•
Wat bent u bereid minimaal/maximaal te doen?
heeft geen probleem. Omgeving heeft probleem met hem of maakt zich zorgen. Is niet veranderingsbereid. probleem. Ziet zichzelf niet als deel van probleem en/of de oplossing. De ander of iets anders moet veranderen. Is niet veranderingsbereid.
• KLanttypische relatie: cliënt is vrijwillig en lijdt onder
probleem. Ziet zichzelf wel als deel van probleem en/of de oplossing en is veranderingsbereid.
Wat denkt u dat de verwijzer anders wil zien als gevolg van de gesprekken hier? Wat vindt u daarvan?
•
Wilt u terugkomen? Zo ja, wanneer? Geen huiswerk.
Interventies in klaagtyp relatie
Huiswerk
Werken aan relatie!
• • •
Competentievragen en complimenten met erkenning voor lijdensdruk
•
Stel dat de ander/dat andere niet verandert in de gewenste richting, wat kan u dan toch nog zelf doen waardoor het beter gaat?
• •
Waar wilt u uiteindelijk uitkomen?
•
Wilt u terugkomen? Zo ja, wanneer? Alleen observatietaken als huiswerk.
Zou het erger kunnen zijn dan het is? Wat maakt dat het niet erger is? Stel dat de ander/dat andere verandert in de gewenste richting, wat zal u dan anders doen?
Hoe is dit een probleem voor u?
• Alleen als cliënt huiswerk zinvol vindt • Heeft de client een goed geformuleerd doell? • Heb ik een bezoekertypische, klaagtypische of klanttypische relatie met deze client(en)?
• Gedragsexperimenten: experimenten met manipulatie van de omgeving; observatie experimenten; ontdekkingsexperimenten.
‘Positieve roddel’ 2
Speel één van je favoriete cliënten en roddel positief over je therapeut met de andere cliënten (in de wachtkamer)
‘“Increasing,their,successes,,that’s,my,job” Insoo%Kim%Berg%(grondlegger%oplossingsgerichte%therapie) I
Wat neem je mee?
Help je collega 5 dingen of ideeën te beschrijven die hij/zij op het werk kan gebruiken en die hem/haar het idee zullen geven dat deze training de moeite/tijd/geld waard is geweest
!
(2x 5 minuten)
Endorsements Practicing Positive CBT •
Foreword Prof.W. Kuyken: “What Bannink is doing is radical, synthesizing CBT with the psychology of resilience in a grounded and pragmatic way”.
•
Dr. C. Padesky: “Practicing Positive CBT offers the best constructive vision to date of what CBT can look like when joined with positive psychology and solution focused brief therapy”
•
Prof. P. Gilbert: “In this masterful and very accessible book Dr. Bannink captures the essential importance of building on positive feelings, motives, imagery, memories and behaviors....Full of fascinating insights and practical applications, this is a book to change what we focus on and how we work in helping people change. A book to read many times”.
•
Dr. A. Macdonald: “Bannink demonstrates how to adapt Positive CBT to a number of the existing models and problems. The writing is clear and engaging. There are many illustrations with intriguing and apt stories about humans and other species. Case studies and exercises demonstrate how Positive CBT may be applied”.
•
B. O’Hanlon: “Positive psychology is a research-based approach. CBT is often focused on cognitions and behavior that don’t serve people well. Bannink takes these two approaches, combines them with the best of solution-focused, strength-oriented clinical methods and blends them into a seamless combination that can help any therapist or coach be more effective”.
14.10.2009
15:13 Uhr
Seite 1
Auf Lösungen fokussiert statt durch Probleme blockiert! Dieser Band bietet praktische Übungen, beschreibt detailliert vielfach erprobte Methoden und illustriert deren Anwendung in unterschiedlichen Praxisfällen. Der Lösungs-fokussierte Ansatz wird überdies untermauert mit Erkenntnissen der Neurophysiologie und der empirischen Forschung zu Psychotherapie und Mediation. Das Buch gehört deshalb unbedingt in die Hände aller Mediatorinnen und Mediatoren!
Aus dem Inhalt • Lösungs-fokussierte Fragen • Arbeitsbündnis mit Klienten • Motivation für Veränderungen • Stärkung des positiven Denkens • Konsensbildung • Umgang mit Fehlern • Vergleich mit anderen Ansätzen
Fallbeispiele aus den Bereichen • Scheidungsmediation • Paarmediation • Familienmediation • Nachbarschaftsmediation • Teammediation • Mediation bei Personenschäden • Täter-Opfer-Mediation
Im Vorwort führt der bekannte Mediator Ken Cloke aus, wie verschiedene Fachdisziplinen und Mediationsansätze zum Nutzen der Klienten integriert werden können.
Im Nachwort stellt Friedrich Glasl Vergleiche an zwischen verschiedenen Mediationsansätzen und zeigt auf, wann welches Vorgehen Erfolg verspricht.
Praxis der Positiven Psychologie
Dra. Fredrike Bannink MDR Die niederländische Autorin ist klinische Psychologin, hat sich viele Jahre auf Kinder- und Jugendpsychologie spezialisiert und in verschiedenen Institutionen des Gesundheitswesens gearbeitet. Gestützt auf ihre praktischen Erfahrungen hat sie bereits mehrere erfolgreiche Bücher zur Lösungs-fokussierten Therapie und Beratung publiziert, von denen einige auch in anderen Sprachen erschienen sind.
Sie ist Master of Dispute Resolution (Universität Amsterdam), gibt Weiterbildungen in den USA und wirkt auch als Mediatorin für den Gerichtshof Amsterdam. Neben ihrer Tätigkeit als NMI-zertifizierte Mediatorin führt sie in diesem Fachgebiet Trainings und Workshops durch und ist u.a. in Afrika und Asien für Ärzte ohne Grenzen und andere humanitäre Organisationen engagiert.
ISBN 978-3-940112-23-1
www.concadoraverlag.de
Fredrike Bannink
Praxis der Lösungs-fokussierten Mediation Konzepte, Methoden und Übungen für MediatorInnen und Führungskräfte Praxis der Lösungs-fokussierten Mediation
er Band
Fredrike Bannink
D
Praxis der Positiven Psychologie
Fredrike Bannink
Statt Probleme zu untersuchen, nimmt die Lösungsfokussierte Mediation von Anfang an konsequent die erhoffte positive Zukunft in den Blick. So werden die Ressourcen der Beteiligten angesprochen und verstärkt, damit die Streitparteien ihre Arbeits- und Lebenssituation verbessern können. Dieses Vorgehen ist sehr wirksam und führt erstaunlich schnell zu akzeptablen Lösungen.
Fredrike Bannink
CD_BTBannink_15,5mmruecken.qxp
9 783940 112231
Hartelijk dank voor je aandacht www.fredrikebannink.com @FredrikeBannink
Buch-&-Film-Reihe Professionelles Konfliktmanagement
