Algemene doelstelling Volksgezondheid Leveren van een bijdrage aan een vitale stad door te werken aan een optimale gezondheid voor alle Utrechtse inwoners.
Wat willen we bereiken?
Wat gaan we daarvoor doen?
1 Alle Utrechters: Utrechters zijn beter
1.1 Bieden van bescherming tegen ziekten
beschermd tegen een aantal
en het bestrijden ervan.
Kosten 8.559 (e)
gezondheidsrisico’s. 1.2 Meer volwassen probleemdrinkers
3.231 (e)
signaleren en toeleiden naar zorg, en uitval uit afkickprogramma’s verminderen. 2 Jeugd: Utrechtse kinderen met
2.1 In een eerder stadium signaleren van
complexe opvoeding- en
kinderen met opvoeding- en
opgroeiproblemen krijgen de zorg en
9.001 (e)
opgroeiproblemen en hen actief volgen.
steun die ze nodig hebben. 2.2 Realiseren van een integrale aanpak om
550 (e)
(problematisch) middelengebruik onder jongeren te voorkómen. 3 Inwoners van Overvecht, Noordwest,
3.1 Intensiveren van activiteiten voor een
Zuidwest, Zuid en Leidsche Rijn:
gezonde leefstijl en meer inwoners
Meer inwoners kiezen voor een
bereiken met preventieactiviteiten.
2.603 (e)
gezonde leefstijl. 4 Sociaal kwetsbaren: Een verbeterde
4.1 Realiseren van op elkaar aangesloten
leefsituatie van (dreigend) dakloze
opvang voor en begeleiding van sociaal
OGGZ-cliënten en een afname van
kwetsbaren.
criminaliteit en overlast van deze groep.
Bedragen zijn in duizenden euro's. (e) = exploitatie, (i) = investering
138
11.473 (e)
1.17 Volksgezondheid 1.17.1 Wat willen we bereiken? Algemene doelstelling We leveren een bijdrage aan een vitale stad door te werken aan een optimale gezondheid voor alle Utrechtse inwoners. Utrecht wil een vitale stad zijn waar inwoners zelfstandig en gezond kunnen meedoen aan de samenleving. Een stad met een stevige sociale infrastructuur, waar inwoners optimale kansen hebben om mee te doen. Optimale kansen op gezondheid zijn daar een wezenlijk onderdeel van. Het is van belang dat Utrechters zich gezond voelen, gezond zijn en gezond blijven. Het nieuwe actieprogramma ‘Beweging in gezondheid, Utrecht gezonder in 2010’ (nota volksgezondheid 2007 – 2010) vormt het meerjarig beleidskader, waarin staat beschreven wat wij doen en gaan doen op de diverse werkterreinen van de volksgezondheid. Hieronder brengen wij daaruit onze prioriteiten voor 2008 naar voren. Effectdoelstelling 1 Alle Utrechters: Utrechters zijn beter beschermd tegen een aantal gezondheidsrisico’s. In Utrecht zijn verschillende ontwikkelingen en bestaande risico’s te noemen die van invloed zijn op de Utrechtse volksgezondheid. We focussen hierbij op de volgende problemen: Infectieziekten komen in Nederland veel voor en
•
kunnen een bedreiging voor de volksgezondheid vormen.
• De leefomgeving (onder meer de inrichting van de wijk) is van invloed op de gezondheid van inwoners.
• De laatste jaren is er een toename van chlamydia te zien. Jongeren zijn een belangrijke risicogroep. • De gemeente is verantwoordelijk voor toezicht op en handhaving van kindercentra. • Alcoholmisbruik is vaak een verborgen probleem waardoor probleemdrinkers niet worden bereikt. • Weinig verslaafden kicken duurzaam af. Effectdoelstelling 2
nodig hebben. Dit voorkomt dat een kind tussen wal en schip raakt. Deze collegeperiode is jeugd één van de speerpunten. Dit uit zich in het programma Jeugd. Hierin hebben wij ook aandacht voor thema’s op het gebied van
volksgezondheid. Gezond opgroeien en opvoeden is een belangrijk thema en is nog geen realiteit voor alle Utrechtse kinderen. Effectdoelstelling 3 Inwoners van Overvecht, Noordwest, Zuidwest, Zuid en Leidsche Rijn: Meer inwoners kiezen voor een gezonde leefstijl. Met de gezondheid van een aantal groepen Utrechters gaat het minder goed. Een deel van hen kampt met ernstige problemen en geregeld is er sprake van een opeenstapeling van problemen. Problemen concentreren zich vooral in de wijk Overvecht en in subwijken van Noordwest, Zuidwest en Zuid. In bepaalde buurten van Leidsche Rijn dreigt op basis van de sociaaleconomische positie van de bewoners een
verslechtering van de gezondheid te ontstaan. Daarom is dit meegenomen in deze aanpak. Een groot probleem in Utrecht is overgewicht, net als psychosociale gezondheid. Het aandeel van volwassenen met overgewicht is ruim eenderde, een op de vijf Utrechtse kinderen is te zwaar. Een vijfde van de Utrechters zegt te lijden aan een psychische aandoening (depressie, angsten en/of stress). Effectdoelstelling 4 Sociaal kwetsbaren: Een verbeterde leefsituatie van (dreigend) dakloze Openbare geestelijke gezondheidszorg (OGGZ)-cliënten en een afname van criminaliteit en overlast door deze groep. Het plan van aanpak Maatschappelijke Opvang van de vier grote steden en het Rijk heeft voor de eindsituatie in 2013 in Utrecht als ambitie dat de voorwaarden aanwezig zijn waaronder de 4400 sociaal kwetsbare mensen binnen hun mogelijkheden weer kunnen deelnemen aan de samenleving. Dit plan is een intensivering van de al bestaande gezamenlijke aanpak.
Jeugd: Utrechtse kinderen met (complexe) opvoedingen opgroeiproblemen krijgen de zorg en steun die ze
139
Relevante omgevingsfactoren Infectieziekten zijn nooit helemaal te voorkomen.
•
• Een aantal maatschappelijke ontwikkelingen en
beslissingen op rijksniveau zijn van invloed op het
Wij leveren vooral inspanningen die erop gericht
gemeentelijke beleid. Een voorbeeld hiervan is de een grotere vraag naar gemeentelijke
vraagt een grote inzet van de bestaande capaciteit
en training enzovoort. De instroom van
Veel factoren beïnvloeden een (on)gezonde leefstijl
die van belang is en die de nodige actie van ons
sociaaleconomische factoren, erfelijke factoren,
of er voor de gemeenten extra financiële middelen
beleid enzovoort. Dit maakt het niet mogelijk de
consequenties met zich meebrengt. Tenslotte doet
activiteiten in dit complex van factoren vast te
op de ambtelijke (juridische) ondersteuning en de
zijn de verspreiding van infectieziekten te
uitvoering van het Generaal Pardon dat leidt tot
•
beperken.
De implementatie van het Elektronisch Kinddossier
voorzieningen als bijstand, huisvesting, opleiding
•
in de jeugdgezondheidszorg.
’gelukzoekers‘ uit Oost–Europa is een ontwikkeling
en gedrag. Persoonlijke ontwikkelingen,
verwacht. Waarschijnlijk geeft het Rijk duidelijkheid
commerciële trends en ontwikkelingen, landelijk
komen voor de nazorg van gedetineerden, wat
geïsoleerde 'outcome' van de gemeentelijke
de invoering van het huisverbod een groot beroep
stellen.
hulpverlening.
Effectindicatoren 2.a
Ouders met weinig/soms opvoedingsproblemen
2.b
Ouders met vaak/altijd opvoedingsproblemen
3.a
Percentage inwoners dat gezondheid goed tot zeer goed ervaart:* Overvecht
Realisatie
Begroting
Begroting
2006
2008
2011
37%
35%
33%
6%
6%
6%
• • Zuilen-Noord en -Oost, Ondiep, 2e Daalsebuurt • Nieuw Hoograven, Bokkenbuurt • Kanaleneiland
3.b 3.c 3.d 4.
74%
74%
74%
79%
79%
79%
75%
75%
75%
80%
80%
80%
Overlast door doelgroep daalt met 75% in 2013**
* Utrecht gemiddeld = 87%. ** Cijfers in afwachting van de nulmeting door het Rijk.
1.17.2 Wat gaan we daarvoor doen?
Prestatiedoelstelling 1.1 We bieden bescherming tegen ziekten en bestrijden deze.
• We starten met een surveillancesysteem dat inzicht geeft in veranderingen in het vóórkomen van de
belangrijkste infectieziekten om zonodig passende maatregelen te kunnen nemen.
• We adviseren over hygiëne ter preventie in het
• We bevorderen een gezonde leefomgeving door
gezondheid mee te laten wegen in besluitvorming op andere beleidsterreinen. In één wijk starten we hiermee.
• We geven voorlichting over seksueel overdraagbare aandoeningen op één Utrechts ROC. Dit doen we in combinatie met chlamydiascreeningen.
• We inspecteren alle kindercentra, zodat Utrechtse kinderen op pedagogisch verantwoorde wijze
worden opgevangen in een veilige en hygiënische omgeving.
Prestatiedoelstelling 1.2
algemeen of bij een infectieziekte-uitbraak bij een
We signaleren meer volwassen probleemdrinkers en
kan dan de uitbraak bestrijden en/of verdere
uit afkickprogramma’s .
(zorg)instelling. De gemeente of de instelling zelf verspreiding voorkomen.
• We adviseren risico-instellingen en bij
grootschalige evenementen over gezondheid en veiligheid, onder andere met betrekking tot legionellapreventie.
• We bestrijden tuberculose actief. 140
leiden ze toe naar zorg, en we verminderen de uitval
Probleemdrinkers: Het aantal locaties met spreekuren in de eerste lijn
• breiden we uit van zes naar acht wijken. • Met de tweedelijnszorg maken we afspraken over consultatie en advies en een spreekuur
verslavingszorg binnen ziekenhuismuren.
• Via uitbreiding van het mobiele team
Verslavingszorg werken we ‘outreachend’ aan
• Het aantal scholen in het primair onderwijs,
waarop we weerbaarheidstrainingen aanbieden
signalering en zorgtoeleiding.
en/of het thema weerbaarheid in het
lesprogramma aan de orde brengen, breiden we uit
Afkicken: We bieden groepsbijeenkomsten, begeleiding,
•
met 2 tot 23 scholen.
zorgcoördinatie en 80 intensieve
begeleidingstrajecten om zo de uitval te
verminderen uit afkickprogramma’s (van 23% naar 15% in de fase van aanmelding tot start van de behandeling, van 59% naar 30% tijdens de
behandeling en een daling van de terugval onmiddellijk na opname tot 0%). Prestatiedoelstelling 2.1
We signaleren kinderen met opvoeding- en opgroeiproblemen in een eerder stadium en volgen ze actief.
• Door middel van actief dossierhouderschap (dat is
Prestatiedoelstelling 2.2 We realiseren samen met partners een integrale
aanpak om (problematisch) middelengebruik onder jongeren te voorkomen.
• We breiden de verslavingsvoorlichting uit met 40%. We doen dit op middelbare en basisscholen (kind en ouder), op straat en in het uitgaansleven.
• We bereiken ten minste 150 extra
probleemgebruikende jongeren en leiden deze indien mogelijk toe naar zorg.
• We realiseren aansluiting van de verslavingszorg bij de zes jeugdadviesteams.
het blijven volgen van kinderen, ook na een
doorverwijzing) krijgen we meer inzicht in aard en omvang van de problemen en verliezen we de kinderen die problemen hebben of dreigen te
•
krijgen niet uit beeld.
We sluiten samenwerkingsovereenkomsten over signalering, verwijzing en terugkoppeling met
betrokken partners, zodat een sluitende keten
ontstaat en we risicokinderen actief volgen. Het
Elektronisch Kinddossier is hierbij een voorwaarde
•
en wordt ingevoerd per 1 januari 2008.
Prestatiedoelstelling 3.1 In de wijken Overvecht, Noordwest, Zuidwest, Zuid en Leidsche Rijn intensiveren we activiteiten ter bevordering van een gezonde leefstijl en bereiken we meer inwoners met preventieactiviteiten.
• We verbreden de aanpak Gezond Gewicht met als belangrijke onderdelen: • De brede wijkaanpak ‘Gezond Gewicht Overvecht’ breiden we uit naar twee andere
De zes jeugdadviesteams (bestaande uit een
wijken.
• Vijftien basisscholen in deze wijken
jeugdarts, een orthopedagoog en een
maatschappelijk werker) beoordelen kinderen met
organiseren een beweeg- en gezondheidsweek.
complexe problematiek, leiden ze toe naar
Wij promoten dit en bieden de scholen op
passende zorg- en hulpverlening en volgen deze
verzoek ondersteuning.
kinderen actief. Deze jeugdadviesteams zijn in
•
2008 volledig operationeel.
•
waardoor ernstiger problemen worden voorkomen.
We staan zevenhonderd gezinnen met
opvoedingsproblemen bij en begeleiden hen,
•
Verminking (VGV). En dit is ingebed in de
zorgstructuur van de stad. Met alle meisjes uit risicolanden (dat wil zeggen landen waar
meisjesbesnijdenis veel voorkomt) en hun ouders
•
het basisonderwijs. Deze monitor geeft inzicht in de aard van de problematiek en/of het
welbevinden van deze leerlingen, zodat gerichte interventies kunnen worden ingezet.
• Van de kinderen bereiken we 95% via de twintig
wettelijk voorgeschreven contactmomenten. Van
de niet bereikte kinderen brengen we in beeld of zij tot een risicogroep behoren.
Psychosociale Gezondheid met als belangrijkste
• Versterken van de rol van de eerstelijnszorg bij de preventie van psychosociale problematiek. • Intensiveren van depressiepreventie bij (eenzame) ouderen. • Stimuleren van preventie van problematisch
inclusief het gespreksprotocol Vrouwelijke Genitale
De Jeugdmonitor bevraagt groepen kinderen uit
voor kinderen met overgewicht.
We ontwikkelen het uitvoeringsprogramma onderdelen:
We voeren het protocol Kindermishandeling uit,
voeren we een gesprek gevoerd.
• We ontwikkelen een groepsaanbod per wijk
alcoholgebruik onder (eenzame) volwassenen
•
en ouderen.
We breiden onze voorlichtingsactiviteiten over gezonde leefstijl en opvoeding aan allochtone vrouwen uit.
• We stimuleren een uitgebreider beweegaanbod, specifiek gericht op volwassenen en ouderen. • De wijkgezondheidswerkers ontwikkelen, samen
met zorg- en welzijnspartners, activiteiten voor en
met wijkbewoners (participatie). De activiteiten zijn gericht op specifieke risicogroepen en hebben een
141
• We geven uitvoering aan projecten als
positieve invloed op gezondheid en welbevinden.
•
Vanaf 2008 ook in Leidsche Rijn.
‘Voorkomen van huisuitzettingen’, ‘Aanpak
We stimuleren een samenhangend (wijk)aanbod
woonoverlast’ en zorgen voor de tijdige inzet
van de verschillende aanbieders op het gebied van
van extra trajecten schuldhulpverlening en
welzijn, preventie en zorg. Prestatiedoelstelling 4.1
Realiseren van op elkaar aangesloten opvang voor en begeleiding van (potentiële) dak- en thuislozen.
ambulante woonbegeleiding.
•
Het plan van aanpak Maatschappelijke Opvang bestaat uit drie deelprogramma’s en de speerpunten voor 2008 zijn: Verbetering van de toegang:
•
• We realiseren een cliëntvolgsysteem. • We ontwikkelen een eenduidige werkwijze van
• Ontwikkeling van bijzondere vormen van wonen en kleinschalige woonvormen.
Daarbij is er aandacht voor de problematiek van
die zorgt voor het opstellen van een individueel
zwerfjongeren.
en integraal zorgplan op het terrein van
(loket voor de doelgroep van het plan van
• •
aanpak Maatschappelijke Ontwikkeling).
We motiveren sociaal kwetsbaren om via een
collectieve regeling een zorgverzekering af te sluiten.
Versterking van preventie:
•
We versterken de signalering en interventie door de inzet van ‘outreachend’ maatschappelijk werk.
• Iedere cliënt krijgt een individueel en integraal zorgplan, nodig hiervoor zijn: • Voldoende mogelijkheden voor begeleid (zelfstandig) wonen. • Schuldhulpverlening. • Uitvoering van het werkplan ‘Ketenaanpak van Opvang’.
cliënt direct een trajectmanager toegewezen
• We verwerven inzicht in de totale vraag naar voorzieningen en activiteiten. • We versterken de Brede Centrale Toegang
(woonhygiënische problemen) aan.
Versterking van het herstel:
opvang naar werk in de Maatschappelijke
trajectmanagement: na aanmelding krijgt een
preventie en herstel.
• We pakken de woningvervuiling
Een bijzonder aandachtspunt is de versterking van cliëntparticipatie en –emancipatie. We versterken de positie en rol van cliëntparticipatie zowel op het niveau van de cliënt als op het niveau van de betrokken instellingen én beleidsmatig. Het gaat daarbij niet alleen om het vormgeven van betrokkenheid of inspraak, maar ook om het stimuleren en ondersteunen van activiteiten in zelfbeheer. We sluiten aan bij bestaande projecten, zoals ‘Iedereen Welkom’
en het ‘Maatschappelijke Steunsysteem’. Gezamenlijk - overheid, zorgkantoor, aanbieders én cliënten werken we aan een betere situatie.
Prestatie-indicatoren 1.1.a 1.1.b
Aantal interactieve contacten voor preventie van soa
1.1.c
Geïnspecteerde kindercentra
1.2.a
Aantal wijken met verslavingsspreekuren
1.2.b
Uitval afkickprogramma’s tijdens behandeling
1.2.d
Begroting
Begroting
2006
2008
2011
Aandeel tuberculosepatiënten dat behandeling voltooit in het lopende jaar (conform Nederlands Tuberculose register)
1.2.c
Realisatie
Ambulante verslavingszorg: aantal cliënten dat per jaar feitelijk wordt
behandeld (GSB)
--
90%
95%
3.800
4.300
4.300
55%
100%
100%
6
8
8
59%
30%
30%
4.389
4.258
4.378 1.275
Ambulante verslavingszorg: aantal behandelingen dat per jaar wordt afgesloten (GSB)
1.364
1.275
2.1.a
Begeleiding aantal gezinnen met opvoedingsproblemen
450
700
700
2.1.b
Bereik kinderen wettelijke contactmomenten
95%
95%
95%
74%*
80%
90%
--
150
150
2.1.c
Aandeel kinderen in groep 2, 6 en de brugklas, schoolgaand in de Utrechtse GSB-aandachtswijken dat door de jeugdgezondheidszorg wordt gescreend op overgewicht (GSB)
2.2.a
Extra aantal jongeren met problematisch gebruik van cannabis of alcohol bereikt via preventieprojecten
142
Prestatie-indicatoren 3.1.a 3.1.b
Aantal achterstandswijken waar gezondheidsinterventies (gericht op
overgewicht) bij jeugd worden ingezet.
het gebied van psychosociale gezondheid Aantal voorlichtingsbijeenkomsten over opvoeding en gezondheid
3.1.d
Totaal aantal nieuwe samenwerkingsverbanden in de eerste lijn in de
voor allochtone vrouwen vier achterstandswijken (GSB)
4.1.b
Begroting
Begroting
2006
2008
2011
1
3
5
0
2
5
200
220
240
2
3
4
Aantal wijken met een ketenaanbod (en bijbehorende interventies) op
3.1.c
4.1.a
Realisatie
Aantal (dreigend) dak- en thuislozen met een individueel en integraal trajectplan
--
400
1.250
Aantal (dreigend) dak- en thuislozen met stabiele mix zorg/verblijf
--
312
875
* Realisatiecijfer schooljaar 2004-2005
1.17.3 Wat mag dat kosten? Rekening
Begroting
Begroting
Begroting
Begroting
Begroting
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Lasten Alle Utrechters: Bescherming en bestrijding ziekten
8.904
7.942
8.559
8.614
8.242
7.964
Alle Utrechters: Alcohol & afkicken
3.425
3.377
3.231
3.231
3.231
3.231
Jeugd: Opvoeden en opgroeien
8.027
7.538
9.001
8.565
8.565
8.565
0
0
550
550
550
550
Jeugd: Middelengebruik Wijken: Gezonde leefstijl
1.523
1.763
2.603
2.603
2.603
2.603
Sociaal kwetsbaren: Opvang
9.896
7.733
11.473
11.530
11.605
11.605
31.776
28.353
35.417
35.093
34.796
34.518
Totaal lasten Baten Alle Utrechters: Bescherming en bestrijding ziekten
6.341
4.391
4.464
4.845
4.418
4.140
Alle Utrechters: Alcohol & afkicken
2.817
2.426
2.219
2.219
2.219
2.219
Jeugd: Opvoeden en opgroeien
3.275
3.085
4.333
4.333
4.333
4.333
0
0
550
550
550
550
Jeugd: Middelengebruik Wijken: Gezonde leefstijl
806
86
282
466
466
466
4.513
2.048
5.251
5.738
5.738
5.738
Totaal baten
17.754
12.035
17.099
18.151
17.724
17.446
Saldo lasten en baten
14.022
16.318
18.318
16.942
17.072
17.072
0
0
0
0
0
2.073
0
487
0
0
0
11.949
16.318
17.831
16.942
17.072
17.072
Sociaal kwetsbaren: Opvang
Mutaties reserves Toevoeging reserves Onttrekking reserves Saldo na mutaties reserves
0
Bedragen zijn in duizenden euro’s. 143
Begroting
Begroting
Begroting
Begroting
2008
2009
2010
2011
Investeringen per doelstelling Alle Utrechters: Bescherming en bestrijding ziekten Jeugd: Opvoeden en opgroeien
0
0
5.000
0
150
125
75
0
0
2.255
0
0
150
2.380
5.075
0
Sociaal kwetsbaren: Opvang Totaal Volksgezondheid Bedragen zijn in duizenden euro’s Financiële toelichting
Wijken: gezonde leefstijl
Hieronder lichten wij de financiële ontwikkelingen per
De verhoging van het budget komt voort uit
doelstelling toe.
activiteiten voor de collectieve preventie van Geestelijke Gezondheidszorg.
Alle Utrechters: bescherming en bestrijding ziekten We hebben deze post verhoogd met 0,3 miljoen euro, om de algemene infectieziektebestrijding en
technische hygiënezorg uit te voeren volgens de hiervoor geldende normen. Jeugd: Opvoeden en opgroeien De stijging van de lasten en baten in 2008 ten opzichte van 2007 op dit programmaonderdeel is
Sociaal kwetsbaren: opvang We verhogen de uitgaven en inkomsten in 2008
budgettair neutraal met 3,5 miljoen euro, voor het plan van aanpak MO. De budgetten hiervoor zijn
afgestemd op de aangepaste ambities voor 2008. Investering De investering van 2,3 miljoen euro in 2009 is voor de
vooral het gevolg van de budgettering voor de
bouw van een hostel in Overvecht.
verhoging nog door bij de Bestuursrapportage 2007.
Reserves
jeugdadviesteams. Voor 2007 voeren we deze
De onttrekking aan de reserve van 0,5 miljoen euro is voor de exploitatie en de bouw van hostels.
.
144
