VOORWOORD. Om dit beleid gestalte te geven is een raamwerk gegeven om het beleid op een eigentijdse en toekomstgerichte manier vorm te geven

EINDVERSLAG

VOORWOORD Na een lange aanloop is in het voorjaar van 2006 besloten gehoor te geven aan de oproep van de Provincie Noord-Brabant om een project te starten rond de vraag: ‘In welke mate is de gemeente Hilvarenbeek ouderenproof?’ De contouren voor het project zijn door de Provincie uitgezet in de brochure ‘Is uw gemeente ouderenproof?’. De kerngedachte daarbij luidt: ‘Behoud van zelfstandigheid en het vergroten van de invloed van ouderen zelf. Daar gaat het om bij ouderenproof. Juist in een provincie als Noord-Brabant met een zeer grote groei van het aantal ouderen, liggen er goede kansen om de grote ervaring van de senioren hiervoor te benutten. Het ouderenbeleid van de provincie is een nieuwe weg ingeslagen waarbij gestreefd wordt naar een lokale invulling. Dus geen grote provinciale projecten, maar het stimuleren van zaken die dichtbij de burger in een gemeente staan. De provincie Noord-Brabant trekt daar jaarlijks veel geld voor uit’ Met deze woorden heeft Roel Augusteijn, tot september 2006 gedeputeerde van de Provincie Noord-Brabant voor wonen, zorg en welzijn aangegeven hoe belangrijk het is dat iedere lokale gemeenschap in de provincie een ouderenbeleid formuleert en ervoor zorgt dat er met het resultaat c.q. de aanbevelingen iets gedaan gaat worden. De kernvraag is daardoor geworden: ‘is de gemeente Hilvarenbeek ouderenproof?’ Om dit beleid gestalte te geven is een raamwerk gegeven om het beleid op een eigentijdse en toekomstgerichte manier vorm te geven. Op basis van het raamwerk is de stuurgroep op zoek gegaan naar voorzitters en secretarissen voor drie werkgroepen. Onder leiding van Henk van der Loo, projectleider, en Maria HosliCillessen, secretaris, is een begin gemaakt met de concrete voorbereiding en is de projectgroep aan de slag gegaan. De voorbereiding heeft zich in eerste instantie gericht op startbijeenkomsten in de 6 kernen die samen gezicht geven aan de gemeente Hilvarenbeek. Tijdens deze startbijeenkomsten heeft het accent gelegen op: § het informeren van de doelgroep over de uitgangspunten van het project en het plan van aanpak in het algemeen en het plan van aanpak binnen de drie werkgroepen: wonen, welzijn, zorg en dienstverlening in het bijzonder. § het inventariseren van de sterke en zwakke kanten binnen de eigen kern wanneer gekeken wordt naar de thema’s binnen de onderscheiden werkgroepen voor de doelgroepen van het project: dorpsgenoten in de leeftijd van 55 jaar en ouder en mensen met een functie beperking. § het werven van leden voor de drie werkgroepen. Tijdens de startbijeenkomst in Elckerlijc op dinsdag 10 oktober 2006 hebben alle betrokken partijen het convenant, zie bijlage 1, getekend. Een belangrijk moment omdat daarmee ook het belang van het project naar buiten is gebracht. Brigitte van Haaften-Harkema heeft als opvolger van Roel Augustein namens de Provincie het belang van het project onderstreept. De betrokken partijen - de Katholieke Bond voor Ouderen Diessen, de Katholieke Bond voor Ouderen Hilvarenbeek, de Stichting Platform Gehandicaptenbeleid Hilvarenbeek – Diessen, de Stichting Welzijn Hilvarenbeek, de gemeente Hilvarenbeek en de Provincie Noord Brabant- hebben dankbaar gebruik gemaakt van het begeleidend advies van Piet Smeekens, ouderenadviseur voor de Provincie Noord-Brabant.

Eindverslag Vitaal Hilvarenbeek

1 / 116

Niet onbelangrijk is het te vermelden dat de website www.vitaalhilvarenbeek.nl een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan het naar buiten brengen van de voortgang van het project dat in de periode oktober 2006 – oktober 2007 gerealiseerd is. Dit eindverslag biedt inzicht in het resultaat van alle werkzaamheden, studie en overleg. Het totaal heeft geleid tot aanbevelingen om de kwaliteit van wonen, welzijn, zorg en dienstverlening voor de doelgroep in de naaste toekomst te verbeteren.

Hilvarenbeek, 19 november 2007

Namens de stuurgroep

Namens de projectgroep

Kees van Mol Voorzitter

Henk van der Loo Projectleider

Maria Hosli Secretaris

Maria Hosli Secretaris

Namens de werkgroep Wonen

Namens de werkgroep Welzijn

Jan Bols Voorzitter

Anton Kemmere / Theo de Graaf Voorzitter

Lambert Verhoeven Secretaris

Theo de Graaf / Floris van Ginneken Secretaris

Namens de werkgroep Zorg en dienstverlening Stan Meijer Voorzitter Leni Beije / Jan van Beurden Secretaris


2 / 116

INHOUD

Voorwoord

1

Inleiding

5

Hoofdstuk 1 Algemene informatie ter beeldvorming 1.1 Inleiding 1.2 Doelstelling 1.3 Kernvraag 1.4 De aanloop 1.5 De startbijeenkomsten 1.6 Stuurgroep, projectgroep en werkgroepen 1.7 Werkwijze werkgroepen 1.8 Enquête 1.9 Publiciteit, PR en communicatie 1.10 Belang sport en bewegen 1.11 Zorg en pastorale zorg

7

Hoofdstuk 2 Belangrijke aanbevelingen 2.1 Inleiding 2.2 Aanbevelingen vanuit de werkgroep Wonen 2.3 Aanbevelingen vanuit de werkgroep Welzijn 2.4 Aanbevelingen vanuit de werkgroep Zorg en dienstverlening 2.5 Aanbevelingen vanuit de projectgroep met het oog op de pastorale zorg 2.6 Zorg voor verankering 2.7 Plan van aanpak 2.8 Seniorenraad in oprichting

13

Hoofdstuk 3 Verslag van de werkgroep Wonen 3.1 Algemeen 3.2 Woonzorgvoorzieningen 3.3 Eigen woningbezit en financiering 3.4 Ontmoetingsruimten voor ouderen 3.5 Woonomgeving 3.6 De kerkdorpen 3.7 Enkele conclusies uit de enquête

23

Hoofdstuk 4 Verslag van de werkgroep Welzijn 4.1 Algemene informatie 4.2 Samenvatting conclusies en aanbevelingen 4.3 Overige conclusies en aanbevelingen

35


3 / 116

Hoofdstuk 5 Verslag van de werkgroep Zorg en dienstverlening 5.1 Algemene informatie 5.2 Conclusies en aanbevelingen 5.3 Resultaten enquêtes

45

Hoofdstuk 6 Oog voor pastorale zorg 6.1 Inleiding 6.2 De kerngedachten en suggesties rond pastorale zorg op een rij

63

Hoofdstuk 7 Zorg voor verankering 7.1 Resultaat 7.2 Verankering 7.3 Verbeteren leefbaarheid 7.4 Aan de slag

67

Bijlagen: Bijlage 1

Convenant voor het Project Vitaal Hilvarenbeek

71

Bijlage 2

Informatie behorend bij de werkgroep Wonen

77

Bijlage 3

Informatie behorend bij de werkgroep Welzijn

83

Bijlage 4

Informatie behorend bij de werkgroep Zorg en dienstverlening

97


4 / 116

INLEIDING Dit eindverslag biedt inzicht in alle activiteiten van de stuurgroep, de projectgroep en de drie werkgroepen die samen inhoud hebben gegeven aan het project Vitaal Hilvarenbeek. Ouderenproof voor de 6 kernen. Die activiteiten hebben geleid tot aanbevelingen die niet alleen zijn gebaseerd op studie en overleg maar ook op de resultaten van de vraagstelling in de enquête die in de maanden mei en juni 2007 gehouden is. Met de gegevens uit die enquête wordt het draagvlak van de aanbevelingen verbreed. Om een idee te krijgen wat, wanneer, door wie en op welke manier is gedaan tijdens de voorbereiding van het project en met name in de periode tussen de feitelijke start in oktober 2006 en het aanbieden van het eindverslag op 29 november 2007, biedt hoofdstuk een houvast. Het is de opmaat voor de inhoud van de volgende hoofdstukken. In hoofdstuk twee worden alle aanbevelingen bij elkaar geplaatst. Omdat niet alle aanbevelingen op het zelfde moment om een plan van aanpak vragen wordt er een tijdpad aangehangen. Dit schema maakt de zorg voor de implementatie of verankering duidelijk. Hoofdstuk drie legt het accent op het verslag van de werkgroep wonen, in hoofdstuk vier is de werkgroep welzijn aan het woord en in hoofdstuk vijf doet de werkgroep zorg en dienstverlening verslag van de werkzaamheden. Deze drie hoofdstukken zijn vanuit een vast stramien opgezet. Na een korte inleiding worden op basis van belangrijke conclusies aanbevelingen gedaan. In hoofdstuk zes wordt verslag gedaan van de gesprekken die gevoerd zijn met de pastores en de dominee die eindverantwoordelijk zijn voor de zorg voor het pastoraat in de gemeente Hilvarenbeek. De stuurgroep en de projectgroep onderschrijven het belang van deze gesprekken omdat geloof en kerk belangrijke aspecten zijn in het leven van een belangrijk gedeelte van de bevolking die behoort tot de doelgroep van het project. Het project krijgt met he t aanbieden van het eindverslag op 29 november 2007 een nieuwe start. Daarom is in hoofdstuk zeven aangegeven hoe gedacht wordt over de zorg voor de realisatie van de aanbevelingen. Voor de doelgroep moet het merkbaar zijn dat er op korte en middellange termijn met de aanbevelingen iets wordt gedaan. De winst van die termijnen zal worden uitgebouwd op lange termijn.


5 / 116


6 / 116

HOOFDSTUK 1

ALGEMENE INFORMATIE TER BEELDVORMING

In dit hoofdstuk wordt beschreven hoe de voorbereiding van het project is aangepakt, bij wie het initiatief heeft gelegen en wat er in de aanloop naar de start door wie gedaan is om op basis van de startbijeenkomsten ook aan de slag te kunnen gaan.

1.1 Inleiding De kernvraag voor het totale project luidt: Is de gemeente Hilvarenbeek Ouderenproof ? Kunnen de huidige en toekomstige ouderen en mensen met een functiebeperking zo lang en zo prettig mogelijk zelfstandig in de door hen gewenste omgeving blijven wonen? En welke voorzieningen zijn dan nodig? Het idee achter het project Ouderenproof is in principe simpel: laat ouderen zelf meedenken en meespreken over het huidige en toekomstige ouderenbeleid in de gemeente Hilvarenbeek. De door ouderen gewenste verbeteringen en aanbevelingen zijn voor de gemeente Hilvarenbeek niet vrijblijvend. Het cruciale punt waar het om gaat bij Ouderenproof is: behoud van zelfstandigheid en het vergroten van invloed op het beleid van nu en in de toekomst.

1.2 Doelstelling In het convenant dat op 10 oktober 2006 is ondertekend staat de volgende doelstelling geformuleerd voor het project: Het in beeld brengen van de opvattingen, behoeften en wensen van personen van 55 jaar en ouder in de zes kernen van de gemeente Hilvarenbeek, met betrekking tot hun woon - en leefsituatie. Daarbij dient ook rekening te worden gehouden met behoeften en belangen van mensen met een functiebeperking.

1.3 Kernvraag Wat is nu en in de toekomst nodig om op een prettige wijze oud te kunnen worden in de gemeente Hilvarenbeek? Voor de drie werkgroepen heeft dat geleid tot de volgende vraagstelling: welke voorzieningen achten ouderen en mensen met een functiebeperking belangrijk? Belangstellenden uit de doelgroep, die de informatiebijeenkomsten in oktober 2006 hebben bezocht, hebben heel wat wensen en verbeterpunten geuit. Daar blijkt onder andere uit dat veel bestaande voorzieningen onbekend zijn. We realiseren ons echter ook dat dit normaal is. Immers, men mist pas bepaalde zaken of krijgt daar interesse voor als men die nodig heeft. En dan is het lastig een weg te vinden in het complexe aanbod. Verder blijkt uit de door verschillende werkgroepen gehouden enquêtes en interviews, en de grote enquête die we samen met de gemeente Hilvarenbeek en Woonsticht ing Stromenland gehouden hebben, dat bepaalde voorzieningen gemist worden en dat van andere voorzieningen de kwaliteit te wensen overlaat. De antwoorden hierop leiden tot conclusies en aanbevelingen voor diegenen, die beleid maken in de gemeente Hilvarenbeek. De wensen en verbeterpunten door de doelgroep aangegeven op de startbijeenkomsten, de interviews, de enquêtes, de literatuurstudies en het internet hebben ons in staat gesteld de vraag te beantwoorden: Is de gemeente Hilvarenbeek ouderenproof ?? Het antwoord hierop is : NEEN.


7 / 116

1.4 De aanloop Nadat de besturen van de beide KBO’s in 2000 een eerste initiatief hadden genomen is er van verder actie geen sprake geweest. In maart 2005 heeft het bestuur van de Stichting Welzijn Hilvarenbeek een vergadering belegd en daarbij de besturen van de beide KBO’s (Hilvarenbeek en Diessen) en de Stichting Platform Gehandicaptenbeleid HilvarenbeekDiessen uitgenodigd. Deze bijeenkomst blijkt de start te zijn geweest voor het project: Vitaal Hilvarenbeek. Na deze eerste bijeenkomst is Cees van Helvert (voorzitter Platform Gehandicaptenbeleid) als voorzitter en Maria Hosli-Cillessen ( voorzitter Stichting Welzijn) als secretaris opgetreden. Er is een stuurgroep gevormd. Aan het overleg in de stuurgroep hebben van elke organisatie de voorzitter en een bestuurslid deelgenomen. Er is in de aanloopfase flink gediscussieerd over de aanpak. Een belangrijke beslissing is geweest om de heer Piet Smeekens, ouderenambassadeur voor de Provincie Noord-Brabant, bij het overleg te betrekken. Piet Smeekens is vanuit zijn verantwoordelijkheid bij veel projecten rond het thema Ouderenproof betrokken geweest. In november 2005 is door de stichting Welzijn Hilvarenbeek subsidie aangevraagd bij de Provincie en de Gemeente. Op basis van de toegekende subsidie is ook in Hilvarenbeek in het voorjaar van 2006 een begin gemaakt met het project ‘Ouderenproof’. Vanaf dat moment is Wethouder Kees van Mol voorzitter van de stuurgroep geworden en heeft Cees van Helvert zich met de zorg voor de financiën bezig gehouden. De stuurgroep is op zoek gegaan naar een projectleider die in de persoon van Henk van der Loo is gevonden. Vanaf het eerste overleg is het secretariaat in handen geweest van Maria Hosli-Cillessen. De stuurgroep heeft een convenant opgesteld dat richtinggevend is geweest voor de uiteindelijk realisatie. Dit convenant is door alle partners ondertekend tijdens een van de starbijeenkomsten op dinsdag 10 oktober 2007 in Elckerlijc te Hilvarenbeek.

1.5 De startbijeenkomsten In de aanloopfase en met name in de periode februari – augustus 2006 is door de stuurgroep stilgestaan bij de vraag: hoe betrekken we de doelgroep actief bij de realisatie van het project en zorgen we ervoor dat de werkgroepen worden samengesteld met personen uit de zes kernen. Niet onbelangrijk in de zorg voor een breed draagvlak vanuit alle kernen. Op basis van die vraag is besloten om op zoek te gaan naar voorzitters en secretarissen voor de drie werkgroepen. Voor de zomer periode 2006 zijn de volgende personen als voorzitter respectievelijk secretaris gestrikt: Jan Bols (Hilvarenbeek) en Lambert Verhoeven (Esbeek) voor de groep wonen, Anton Kemmere (Diessen) en Theo de Graaf (Biest Houtakker) voor de groep welzijn en Stan Meijer (Hilvarenbeek) en Leni Beije (Haghorst) voor de groep zorg en dienstverlening. Uit de kernaanduiding blijkt dat daarmee ook voor een spreiding over de kernen is gezorgd. Baarschot is niet direct vertegenwoordigd in het voorzitters-secretarissen overleg, kortweg projectgroep genoemd, maar de kern is wel vertegenwoordigd in één van de werkgroepen. Vanuit een constructieve samenwerking tussen Kees van Mol, voorzitter van de stuurgroep, Henk van der Loo, projectleider, Maria Hosli-Cillessen, secretaris, en de genoemde voorzitters en secretarissen van de werkgroepen, is de voorbereiding van de startbijeenkomsten aangepakt. De kerngedachte daarbij is geweest om de doelgroep voor het project dichtbij huis te informeren over de uitgangspunten en doelstellingen voor het project dat de vitaliteit van de gemeenschap wil dienen. Daarom is ook gekozen voor een eigen naamstelling van het project: Vitaal Hilvarenbeek. Ouderenproof voor de 6 kernen. Een onderliggende doelstelling van de starbijeenkomsten is geweest het werven van leden voor de verschillende werkgroepen. Dat is gelukt en daarmee is het project verzekerd geweest van een actieve betrokkenheid uit alle kernen bij het werk van de werkgroepen.


8 / 116

De startbijeenkomsten zijn in 2006 gehouden op: § woensdag 4 oktober in Hercules te Diessen (belangstelling 165 personen). § donderdag 5 oktober in De Schuur te Baarschot, (belangstelling 35 personen). § maandag 9 oktober in Schuttershof te Esbeek, (belangstelling 45 personen). § dinsdag 10 oktober in Elckerlyc te Hilvarenbeek, (belangstelling 245 personen). § dinsdag 17 oktober in De Gemeynt te Biest-Houtakker, (belangstelling 30 personen). § donderdag 19 oktober in De Bierelier in de kern Haghorst (belangstelling 22 personen). In een ontspannen en betrokken sfeer is de doelgroep geïnformeerd, zijn leden van de werkgroepen geworven en is informatie verzameld over de sterke en zwakke punten in de eigen kern op basis van de vraag: ‘waar zijn jullie tevreden over en welke wensen ter verbetering hebben jullie wanneer gekeken wordt naar wonen, welzijn, zorg en dienstverlening in de eigen kern?

1.6 Stuurgroep, projectgroep en werkgroepen De realisatie van het project is gedragen door de stuurgroep, de projectgroep en drie werkgroepen.

Stuurgroep De stuurgroep heeft aan de wieg gestaan van het project. Binnen de stuurgroep hebben vertegenwoordigers van de Provincie Noord-Brabant, de gemeente Hilvarenbeek, de Katholieke Bond voor Ouderen Diessen, de Katholieke Bond voor Ouderen Hilvarenbeek, de Stichting Platform Gehandicaptenbeleid Hilvarenbeek - Diessen, de Stichting Welzijn Hilvarenbeek de krachten gebundeld om het werk van de projectgroep en de werkgroepen te faciliteren. De volgende personen hebben deel uitgemaakt van de stuurgroep: Kees van Mol, voorzitter, Maria Hosli, secretaris, Piet Smeekens, ouderenambassadeur Provincie NoordBrabant, Henk van der Loo, projectleider, Jan Timmermans en Mia Cornelisse, namens KBO Diessen, Jos Wijten en Cees Priems namens KBO Hilvarenbeek, Cees van Helvert en Michèle de Vries namens de Stichting Platform Gehandicaptenbeleid Hilvarenbeek-Diessen, Maria Hosli-Cillessen en Jan van Doormaal namens Stichting Welzijn Hilvarenbeek. Maria Hosli heeft het secretariaat verzorgd.

Projectgroep De projectgroep heeft handen en voeten gegeven aan het plan van aanpak dat kort en duidelijk in het convenant is omschreven. Binnen de projectgroep is door de voorzitters en secretarissen van de drie werkgroepen de voortgang in het proces besproken met de projectleider en de secretaris. De volgende personen hebben deel uitgemaakt van de projectgroep: Henk van der Loo, projectleider, Maria Hosli, secretaris, Jan Bols en Lambert Verhoeven, werkgroep wonen, Anton Kemmere en Theo de Graaf, werkgroep welzijn, en Stan Meijer en Leni Beije, werkgroep zorg en dienstverlening. In juni 2007 heeft Leni Beije, de taak van secretaris overgedragen aan Jan van Beurden. Eind augustus 2007 heeft Anton Kemmere, de taak van voorzitter overgedragen aan Theo de Graaf en heeft Floris van Ginneken de taak van secretaris binnen de werkgroep welzijn over genomen. Tijdens de startbijeenkomsten zijn de leden van de drie werkgroepen geworven. De volgende personen hebben deeluitgemaakt van de werkgroepen.


9 / 116

Werkgroep wonen Jan Bols, voorzitter, Lambert Verhoeven, secretaris, Pieter Bijvoet, Rob van Buuren, Sietse Dijkstra, André Fouchier, Carla Joosen, Jos Feldbrugge, Lex van Gaalen, Piet Kuijpers, Ad Nooijens, Ad van Peperstraten, Peter van der Poel, Jac Roozen, Cees Smolders en Cees de Wit.

Werkgroep welzijn Anton Kemmere, voorzitter, Theo de Graaf, secretaris, Miranda Baekers-Dirven, Pieke van Beurden, Tonny van Beurden, Rian van den Biggelaar, Willem van Corler, Floris van Ginneken, Pieter van Ham, Lies van Hees, Noud van den Heuvel, Adrie Meijer, Dick Nijenhuis, Joke Rademakers van de Broek, Anton Schepens en Jan Weijters.

Werkgroep zorg en dienstverlening Stan Meijer, voorzitter, Leni Beije, secretaris tot juli 2007, Jan van Beurden, secretaris vanaf juli 2007, Johan van Beurden, Beitske Feldbrugge, Peter Gijben, Tjitske-Anna de Groot, Rinus Ligtvoet, Corrie van der Maas, Jan Merckx, Henny Scheffers, Rein Staps, Wilfried Vanneste, Jan de Vries, Petra van de Wouw.

1.7 Werkwijze werkgroepen Vanaf begin november 2006 is iedere groep voortvarend en met enthousiasme aan de slag gegaan. De gegevens uit de sterkte en zwakte analyse, gekregen uit de startbijeenkomsten, hebben als basis gediend voor een eerste gesprek. Op basis daarvan zijn de lijnen voor een plan van aanpak binnen de werkgroep uitgezet. Iedere werkgroep heeft daarvoor zijn eigen route in het proces van voortgang bepaald. Binnen de werkgroepen zijn gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers van verschillende organisaties en instanties maar ook met individuele personen. Daarnaast is er studie gemaakt van onderwerpen die een belangrijke bijdrage leveren aan het kernthema van een werkgroep. Iedere werkgroep beschrijft in dit eindverslag het resultaat ervan. Binnen dat resultaat nemen de aanbevelingen een eigen plaats in. In hoofdstuk twee worden alle aanbevelingen bij elkaar geplaatst.

1.8 Enquête Alhoewel de werkzaamheden binnen de werkgroepen veel informatie hebben opgeleverd is er een enquête gehouden onder de doelgroep, dorpsgenoten in de leeftijd van 55 jaar en ouder én mensen met een functiebeperking. Daartoe is samengewerkt met het Gemeentebestuur en het bestuur van Woonstichting Stromenland. De samenwerking heeft zich primair gericht op het thema wonen. De enquête heeft daarnaast ook bruikbare informatie opgeleverd voor de werkgroepen welzijn en zorg en dienstverlening. Voor de afname van enquête is contact opgenomen met Companen, een adviesbureau in Arnhem. Deze organisatie heeft ook andere gemeenten bijgestaan tijdens de voorbereiding en verspreiding van een enquête en het verwerken van de gegevens. Voor het specifiek eigene van de enquête voor het project Vitaal Hilvarenbeek is dankbaar gebruik gemaakt van het advies van het kennisloket Beerze-Reusel in Hilvarenbeek. Via dit loket zijn we in contact gekomen met Willem Peeters, student aan de Fontys Opleiding Management, Economie en Recht (MER) in Eindhoven. Hij heeft zich, in de periode januari – juli 2007 in het kader van een stage, bezig gehouden met het opstellen van de enquête. Hij heeft de resultaten overzichtelijk aangeboden en met name inzichtelijk gemaakt. De werkgroepen hebben daar dankbaar gebruik van gemaakt bij het afronden van het verslag en met name voor het onderbouwen van de aanbevelingen.


10 / 116

1.9 Publiciteit, PR en communicatie Vanaf de start is het belang van een goede ondersteuning van de publiciteit benadrukt. Daartoe is contact opgenomen met Jeroen Verhelst, een ervaringsdeskundige. Samen met zijn broer Bertrand heeft hij zijn schouders gezet onder de activiteiten die hebben gezorgd voor de juiste informatie via het juiste medium op het juiste moment en op de juiste plaats. Daaraan heeft een eigen website een belangrijke bijdrage geleverd. Belangstellenden en betrokkenen hebben zich via www.vitaalhilvarenbeek.nl nader kunnen informeren. Niet minder belangrijk is de informatie geweest die via de VLOH, als lokale omroep, en de pers onder de aandacht van de mensen is gebracht. Regelmatig zijn artikelen verschenen in het Brabants Dagblad, de Hilverbode en de Uitstraling.

1.10 Belang sport en bewegen Binnen de werkgroep welzijn is studie gemaakt van de betekenis van sport en bewegen voor de doelgroep. Daarvoor is dankbaar gebruik gemaakt van de expertise van Miranda BaekersDirven, fysiotherapeute, en student aan Fontys Sporthogeschool in Tilburg, studierichting Liftetime Movement Consultant. Zij heeft in het kader van een stage voor de beroepsrol adviseur, de situatie van sport en bewegen in de 6 kernen in beeld gebracht. Op basis van een sterkte enzwakte analyse in de zes kernen heeft zij een aantal aanbevelingen gedaan om het sport en beweeg aanbod zowel kwantitatief als kwalitatief te verbeteren.

1.11 Zorg en pastorale zorg De werkgroep zorg en dienstverlening heeft zich gericht op de medische en paramedische zorg en alle aandachtspunten die daarbij de vitaliteit van het leven in de eigen kern en daarmee in de hele gemeente bepalen. Daarnaast hebben de stuurgroep en de projectgroep het belang van een bezinning op het belang van pastorale zorg voor de doelgroep binnen het project onderschreven. Daartoe zijn gesprekken gevoerd met de professionals binnen de pastorale zorg: de pastores verantwoordelijk voor de pastorale zorg binnen de Rooms Katholieke parochies in de kernen en de dominee in de Protestants Gemeente in Hilvarenbeek. Op basis van de gesprekken met Dominee Vrouwkje Hinten van de Andreasgemeente in Hilvarenbeek, de Pastores Cees Remmers en Gust Jansen van de Petrusparochie in Hilvarenbeek en Pastoor Steven Barberien, sinds 1 februari 2007 verantwoordelijk voor de parochies in Biest-Houtakker, Diessen, Esbeek en Haghorst, is een inventarisatie gemaakt van aandachtspunten die de kwaliteit van de pastorale zorg in de naaste toekomst mede bepalen.


11 / 116


12 / 116

HOOFSTUK 2

BELANGRIJKE AANBEVELINGEN

2.1 Inleiding In dit hoofdstuk worden enkele belangrijke aanbevelingen bij elkaar geplaatst. Alle andere aanbevelingen worden in de hoofdstukken 3 t/m 5 per thema uitgewerkt. Het totaal aan informatie is op basis van gesprekken, onderzoek en de enquête is op tafel gekomen. Vanuit het gegeven dat niet alles kan en de kracht van het aantal aanbevelingen in de beperking zit, is er gewikt en gewogen. Het hele proces heeft uiteindelijk geleid tot een groot aantal aanbevelingen om de zorg voor kwaliteit van wonen, welzijn en zorg en dienstverlening ook daadwerkelijk te verbeteren. De Vitaliteit zal toenemen wanneer de doelgroep gaat merken dat er in de naaste toekomst ook daadwerkelijk iets met de verschillende aanbevelingen wordt gedaan. Vanuit de Provincie wordt het belang van een vervolg op het project ‘Vitaal Hilvarenbeek. Ouderenproof voor de 6 kernen’ onderschreven. De basis daarvoor is gelegd in een brochure ‘Verankering’.

2.2 Aanbevelingen vanuit de werkgroep wonen In hoofdstuk 3 worden vanuit de werkgroep wonen op basis van een aantal belangrijke conclusies aanbevelingen gedaan. Binnen de context van dit hoofdstuk wordt het belang van de volgende vijf aanbevelingen onderstreept.

Aanbeveling 1 De gemeente draagt zorg voor een meerjarenplan wonen voor ouderen. Zorgt voor een actieve grondpolitiek t.b.v. het realiseren van voldoende (zowel soorten als in kwalitatief opzicht) woningen. Dit kan tezamen, via prestatie afspraken, met Stromenland en/of andere corporaties. Speciale aandacht gaat hierbij uit naar centrale locaties zoals benoemd in aanbeveling 3 en 4 in hoofdstuk 3.

Aanbeveling 2 De gemeente ziet toe op een evenwichtige verdeling in woningtypen, grootte, prijsklassen en doelgroepen bij nieuwbouwplannen. Zij bevordert de totstandkoming van allerlei tussenvormen van koop en huur en de brede toepassing van woontechnologische voorzieningen zoals benoemd in aanbeveling 8 -10 en 11 in hoofdstuk 3.

Aanbeveling 3 Om ouderen zolang mogelijk in hun eigen omgeving te laten wonen geeft men aandacht aan: het realiseren van (voldoende) woonzorg complexen in alle kernen, het soepel omgaan met of beperken van regelgeving zoals verwoord in aanbeveling 12-13 en 14 in hoofdstuk 3.

Aanbeveling 4 De gemeente en eventuele partners geven bij voorrang aandacht aan het realiseren van een (grote) ontmoetingsruimte specifiek voor ouderen in Hilvarenbeek en vervanging en vergroting van de Eenhoorn.

Aanbeveling 5 De gemeente draagt zorg voor goede en veilige routing en bereikbaarheid van wonen naar voorzieningen. Speciale aandacht wordt hierbij gegeven aan het opheffen van belemmeringen of beperkingen voor ouderen en personen met een functionele beperking bij de inrichting van verkeersruimten en het behoud van mobiliteitsvoorzieningen.


13 / 116

2.3 Aanbevelingen vanuit de werkgroep welzijn In hoofdstuk 4 worden vanuit de werkgroep welzijn op basis van een aantal belangrijke conclusies aanbevelingen gedaan. Binnen de context van dit hoofdstuk wordt het belang van de volgende aanbevelingen onderstreept:

Aanbeveling 1 Er moet een duidelijke en gemakkelijk leesbare informatiefolder voor senioren komen, met daarin dusdanige informatie dat 75% van alle eventuele vragen al beantwoord wordt. Belangrijke vragen zijn het tarievenbeleid voor senioren en de subsidie- mogelijkheden voor deze groep; Daarnaast moet er op het gemeentehuis een aanspreekpunt, c.q. een gemeentelijk loket komen voor andere meer persoonlijke vragen voor senioren op allerlei gebied.

Aanbeveling 2 Voorlichting over sporten beweegactiviteiten voor de doelgroep 55+ verbeteren op de volgende wijze: in de gemeentegids doelgroep gerichter informatie verstrekken, actueel nieuws op een vaste seniorenpagina in de Hilverbode en de Uitstraling te plaatsen en een onderdeel sport op de gemeentesite te zetten.

Aanbeveling 3 Sportraad en Verenigingsraad ondersteunen om een visie en beleid te ontwikkelen voor o.a. de doelgroep 55+ Voorstel: er staat een participatieraad in de startblokken. Vitaal Hilvarenbeek wil de verankering van het eindrapport ondersteunen met een ‘seniorenraad’. Dit zijn grote kansen voor de gemeente om de kwaliteit van structureel overleg op meerdere terreinen te vergroten en vervolgens aan te sturen op meer samenwerking bij overheidsprojecten. Voor alle doelgroepen is bijvoorbeeld het stimuleren van een gezonde en actieve leefstijl zeer actueel. Voor de senioren is het beoogde affect dat door het langer mobiel blijven senioren langer participeren in de maatschappij. Dit verhoogt het percentage actieve senioren. Er ontstaat aansluiting bij landelijke campagnes zoals ’30 minuten per dag bewegen’ .

Aanbeveling 4 De organisatoren van culturele evenementen moeten meer en beter aangeven waar senioren met korting aan kunnen deelnemen. Drempel om deel te nemen wordt daardoor lager. Een rol is hier weggelegd voor de Stichting Welzijn Hilvarenbeek.

Aanbeveling 5 Deeltaxi moet een mogelijke oplossing zijn. Ouderen moeten daarop gewezen worden. Omdat de deeltaxi niet door iedereen als een echte oplossing wordt ervaren, zou een nog lager tarief gebruikmaking bij culturele evenementen kunnen verhogen. Ook kan gewezen worden op de combinatie entréékaart en vervoersbewijs. Organisatoren kunnen via hun gezamenlijk overleg hierover overleggen met de Deeltaxi Midden-Brabant.

Aanbeveling 6 Gezien de groei van het aantal senioren in de toekomst is voor Hilvarenbeek een grote centrale ruimte voor senioren noodzakelijk.


14 / 116

Aanbeveling 7 Buiten de kern Hilvarenbeek heeft iedere kern een ontmoetingsruimte. Op basis van onderzoek moet worden vestgesteld of deze bestaande ruimten aangepast moeten worden.

Aanbeveling 8 De Eenhoorn moet voor de toekomst vergroot worden tot 18,00 m. bij 12.00 m. met daarbij afzonderlijke vergader- en spreekruimte Dat is twee keer de huidige oppervlakte. Daarnaast lijkt het wenselijk om bij De Eenhoorn 50 aanleunwoningen te bouwen met 24-uurs zorg gekoppeld aan De Clossenborch. Als reserveruimten zijn de ontmoetingsruimten in Hercules geschikt.

2.4 Aanbevelingen vanuit de werkgroep zorg en dienstverlening In hoofdstuk 5 worden vanuit de werkgroep Zorg en Dienstverlening op basis van een aantal belangrijke conclusies totaal 24 aanbevelingen gedaan. Binnen de context van dít hoofdstuk wordt het belang van de volgende zeven aanbevelingen genoemd die prioriteit verdienen.

Aanbeveling 1 Het inrichten van een centraal loket, bestemd voor zorgverleners én zorgvragers, waar voldoende deskundigheid aanwezig is, privacy gegarandeerd is en ruime openingstijden gewenst zijn. Het initiatief hiervoor ligt bij de gemeente.

Aanbeveling 2 De gemeente dient het initiatief te nemen om samen met relevante partijen, zoals de K.B.O.’s, (een) seniorenontmoetingsruimte (n) op te zetten. Voor personen die voor bezoek op vervoer zijn aangewezen biedt een pool van vrijwilligers uitkomst. Het meest voor de hand ligt dat het vrijwilligers platform Hilvarenbeek hiervoor het initiatief neemt.

Aanbeveling 3 §

§

Het herkennen van eenzaamheid bij ouderen is van groot belang. De aangewezen personen hiervoor zijn de professionals, zoals de huisartsen, maatschappelijk werk(st)ers, betrokkenen van de thuiszorg, mantelzorgers, alsmede vrijwilligers. Bij hen ligt het initiatief om eventueel te verwijzen naar het centraal loket of te wijzen op het bestaan van een ouderenadviseur. Een mogelijkheid om eenzaamheid te verminderen of te voorkomen is een huisbezoek door vrijwilligers. Dit kan stapsgewijze door goed opgeleide vrijwilligers. a. Bezoek van 65-jarigen met een bloemetje en relevante informatie. Het in beeld brengen van deze groep en het financieel faciliteren is een taak van de gemeente. b. Bezoek aan hoogbejaarden om de behoefte aan allerlei voorzieningen te peilen. c. Daarna zou “teruggewerkt” kunnen worden naar de 70-65 jarigen. Het vrijwilligersplatform Hilvarenbeek kan in deze de zaak aansturen.


15 / 116

Aanbeveling 4 §

§

De GGD-rapporten “Gezondheid telt! In Hilvarenbeek” en “Gezondheid telt! In Hart voor Brabant” zijn uitstekend voor het uitvoeren en ontwikkelen van lokaal gezondheidsbeleid. Zij verdienen meer prioriteit bij de gemeente die de regierol dient te vervullen. Meer preventie door middel van voorlichting en voorlichtingsprojecten met betrekking tot de gesignaleerde gezondheidsproblemen om een gezonde levensstijl te bevorderen. Taak van de gemeente en/of “seniorenraad”, die in deze een coördinerende rol kan vervullen.

Aanbeveling 5 Omdat een laag inkomen van grote invloed is op de leefsituatie dienen de gemeente en de K.B.O.’s de mensen met een (zeer) laag inkomen te blijven attenderen op inkomensaanvullende regelingen, zoals heffingskorting belasting, bijzondere bijstandsuitkering, kwijtschelding gemeentelijke heffingen.

Aanbeveling 6 Gezien de uitslag van de enquête is het aan te raden regelmatig een pagina te besteden aan zaken die voor ouderen en personen met een functiebeperking relevant zijn. De Seniorenwijzer in de Tilburgse Koerier is een goed voorbeeld. Hiervoor is een taak weggelegd voor de “seniorenraad”. De resultaten van de interviews ( zie bijlage 4) zijn een geschikte bron voor een informatiefolder.

Aanbeveling 7 § § §

De nota “Zorg en welzijn in kleine dorpen” dient verder van gemeentewege uitgewerkt te worden door middel van workshops met mensen uit deze kleine kernen. Opgestarte projecten met “Contour” en Wonen Service Zorg in de Wijk (WSZW) dienen van gemeentewege zorgvuldig begeleid en geëvalueerd te worden. Periodieke publicatie over de voortgang van de uitvoering project “Vitaal Hilvarenbeek” is door ‘seniorenraad’ in samenwerking met de Gemeente zeer gewenst.

2.5 Aanbevelingen vanuit de projectgroep met het oog op de pastorale zorg In hoofdstuk 6 worden, op basis van gesprekken met de pastores in de Katholieke Parochies en de dominee in de Gemeente van de Protestantse kerk een aantal aandachtspunten geformuleerd. De Projectgroep heeft op basis daarvan de volgende vijf aanbevelingen meegenomen in het eindverslag:

Aanbeveling 1 Om de scharniermomenten in het leven ook in de kerk te kunnen vieren is het belangrijk dat de kerken en de begraafplaats voor de doelgroep van Vitaal Hilvarenbeek makkelijk bereikbaar zijn. Dit vraagt om het verbeteren van de kwaliteit van de toegangswegen van en naar en de verlichting in de buurt van de kerken en de begraafplaatsen.

Aanbeveling 2 Het is belangrijk dat in de brede zorg voor mensen de pastorale zorg wordt meegenomen. In de informatie die de gemeente geeft aan de doelgroep van Vitaal Hilvarenbeek moet relevante informatie over de pastorale zorg een eigen plaats krijgen.


16 / 116

Aanbeveling 3 Het is belangrijk dat de Gemeente en de besturen van de beide KBO’s in goede samenwerking met de Parochieraden en/of Parochiebesturen (RK) en de Kerkenraad (PC) zorg hebben voor het welkom heten van nieuwe inwoners, behorend tot de doelgroep van Vitaal Hilvarenbeek, in de gemeente.

Aanbeveling 4 Net zoals een centraal loket in het gemeentehuis belangrijk is kan een inloopmogelijkheid in de verschillende kerken binnen de Gemeente een bijdrage leveren aan de kwaliteit van de pastorale zorg. In overleg met de verantwoordelijken binnen de verschillende kerkgemeenschappen moet de mogelijkheid daartoe onderzocht worden.

Aanbeveling 5 Het is wenselijk dat de verantwoordelijke pastores voor de parochies in de hele gemeente met elkaar in gesprek blijven om te bekijken of één Eucharistieviering per maand in de Clossenborch te Hilvarenbeek mogelijk is.

2.6.

Zorg voor verankering

Door de Provincie Noord-Brabant wordt het belang van de voortgang van het project onderstreept. In een brochure ‘Verankering’ worden de kernpunten voor een vervolg aangegeven. De stuurgroep en de projectgroep zijn van mening dat het project ‘Vitaal Hilvarenbeek. Ouderenproof voor de 6 kernen’ na het aanbieden van het eindverslag met aanbevelingen om een vervolg vraagt. Het werk begint in feite dan pas echt. Een van de belangrijkste aanbevelingen is het instellen van een ‘seniorenraad’ die in goed overleg met de gemeente en door actief betrokken te zijn bij de participatieraad binnen de WMO, de zorg voor de realisatie van de verbeterpunten op zich moet nemen. De stuurgroep en de projectgroep pleiten er voor dat de ‘seniorenraad’ bestaat uit totaal zeven personen: een vertegenwoordiger uit de beide KBO’s, de Stichting Welzijn en de Stichting Platform Gehandicaptenbeleid (totaal vier) aangevuld met drie personen die binnen Vitaal Hilvarenbeek actief betrokken zijn geweest bij het totale proces van de start tot finish. Een van die zeven personen moet de rol va n voorzitter op zich nemen. Zie voor meer informatie punt 2.8 in dit hoofdstuk. Voor de werkzaamheden van de ‘seniorenraad’ heeft de Provincie Noord-Brabant al een startsubsidie van 15.000,- euro toegezegd.

2.7 Plan van aanpak Op basis van het goot aantal aanbevelingen uit de werkgroepen Wonen, Welzijn, Zorg en dienstverlening en de gesprekken in het kader van pastorale zorg stellen we voor om te werken vanuit de gedachte: ‘in de beperking toont zich de meester’. Niet alles kan tegelijk en primair moet worden afgevraagd welke van de aanbevelingen veel of minder tijd vragen om van verbetering en effect te kunnen spreken. M.a.w. aan welke aanbevelingen kennen we prioriteit toe? Vanuit deze gedachte wordt onderscheid gemaakt in activiteiten in het plan van aanpak op korte termijn, denk aan 2008, en activiteiten op middellange termijn, denk aan 2008 tot en met 2010, en lange termijn, de periode na 2010. In het volgende overzicht wordt die planning nader ingevuld en wordt aangegeven welke partijen en instanties bij de zorg voor de realisatie betrokken zijn.


17 / 116

Vitaal Hilvarenbeek is immers een project dat door de leden van de doelgroep gerealiseerd is. Dat heeft geleid tot draagvlak. Het is geenszins de bedoeling dat de Gemeente alleen verantwoordelijk is voor de realisatie van een groot aantal aanbevelingen die de kwaliteit van wonen, welzijn, zorg en dienstverlening voor de doelgroep kunnen verbeteren. Ook daarbij geldt: samen de handen aan de verbeterploeg. De Gemeente kan dan rekenen op steun vanuit alle partijen die bij de realisatie van het project betrokken zijn geweest. De ondertekenaars van het convenant maken ook deel uit van de seniorenraad die verantwoordelijk wil zijn voor de coördinatie van de verbeterplannen, kortweg verankering genoemd. Zie daarvoor punt 2.8 in dit hoofdstuk.

Korte termijn planning Vitaal Hilvarenbeek stelt voor om op basis van de aanbevelingen de volgende verbeteracties in het plan van aanpak voor 2008 op te nemen: Aanbeveling en actie Realisatie in handen van Zorgdragen dat de Gemeente de aanbevelingen 1, 2, 3, 7 Seniorenraad en de Gemeente en 12 van de werkgroep Wonen reeds in 2008 meeneemt in een apart hoofdstuk van het woningbouwprogramma Zorgdragen dat de Gemeente op korte termijn een richtinggevende uitspraak doet over de aanbeveling 4 van de werkgroep Wonen i.v.m. de procedure appartementenbouw in de Koestraat te Hilvarenbeek

Seniorenraad en de Gemeente

Zorgdragen dat de Gemeente bij de vaststelling van het bestemmingsplan bebouwde kom (2008) adequaat inspeelt op aanbeveling 10 van de werkgroep Wonen


Onderzoeken van mogelijkheden om een centrale ontmoetingsruimte te realiseren voor ouderen in Hilvarenbeek


Onderzoek van de wensen die bestaan om de ontmoetingsruimte te verbeteren in de andere kernen

Seniorenraad i.s.m. de Gemeente, de KBO’s en de Belangenorganen

In beeld brengen van de knelpunten in de goede en veilige routing en bereikbaarheid van wonen naar voorzieningen in de verschillende kernen. Aandacht voor opheffen van belemmeringen.

Seniorenraad i.s.m. de Gemeente, de KBO’s, Stg. Platform Gehandicaptenbeleid, Veilig Verkeer Nederland en de Belangenorganen

Voorstellen doen om gebruik van trottoirs te verbeteren en voorkomen dat auto’s door parkeren het gebruik ervan letterlijk blokkeren

Seniorenraad i.s.m. de Gemeente, de KBO’s en Stg. Platform Gehand icaptenbeleid

Voorbereiden en realiseren van een duidelijk en gemakkelijk leesbare informatiefolder met relevante informatie (gemeente breed over wonen, welzijn en zorg en dienstverlening) voor de doelgroep. Belangrijk voor o.a. nieuwe bewoners bij welkom heten.

Seniorenraad i.s.m de Gemeente, . Mantelzorgorganisaties, Stg. Welzijn, de KBO’s en Stg. Platform Gehandicaptenbeleid.


18 / 116

Organiseren van een jaarlijkse bijeenkomst voor nieuwe inwoners behorend tot de doelgroep


Ontwikkelen van een visie op beleid, met daaraan gekoppeld een voorlichtingsbrochure voor sport en beweeg activiteiten voor de doelgroep

Seniorenraad i.s.m. Sportraad, Stg.Welzijn en de opleiding LMC van Fontys Sporthogeschool

Onderzoeken wat verbeterd kan worden aan de functie van het centraal loket, mede gezien vanuit de consequenties van de WMO. Daarbij nagaan of de openingstijden verruimd kunnen worden

Seniorenraad i.s.m. de KBO’s, Stg.Welzijn, Stg. Gehandicaptenplatform en de Gemeente

Studie maken wat gedaan kan worden om eenzaamheid onder de doelgroep te verminderen.

Seniorenraad i.s.m. de KBO’s, Stg. Welzijn en Stg. Gehandicaptenplatform

Consequenties van een aantal reeds verschenen studies inzake wonen in de kleine kernen, welzijn en gezondheidszorg inbeeld brengen

Seniorenraad i.s.m. gezamenlijke huisartsen en paramedici, en de Belangenorganen

Zorgen voor relevante informatie over de voortgang van het project en de stand van zaken wanneer gekeken wordt naar de feitelijke verbeteringen.

Seniorenraad i.s.m. plaatsgebonden media zoals de VLOH, de Hilverbode, de Uitstraling en het Brabants Dagblad

Nadere studie maken in welke mate de pastorale zorg een wezenlijk onderdeel kan zijn van de algemene zorg voor mensen

Seniorenraad i.s.m. Pastores, Parochieraden/Parochiebesturen en Kerkenraad

In beeld brengen van de zorg voor de toegankelijkheid van kerkgebouwen en begraafplaatsen en daarvoor een verbeterplan ontwikkelen

Seniorenraad i.s.m. Pastores, Parochieraden/Parochiebesturen, Kerkenraad en de Gemeente

Nagaan wat gedaan kan worden om het openbaar vervoer ter plaatse (gebruik deeltaxi en buurtbus) te verbeteren voor de doelgroep wanneer zij zich wil verplaatsen van en naar gelegenheden, kerk, begraafplaats en evenementen

Seniorenraad i.s.m. de Gemeente, de KBO’s en de Belangenorganen

De mensen met een (zeer) laag inkomen blijven attenderen op inkomensaanvullende regelingen

Seniorenraad i.s.m. de KBO’s en de Gemeente

De nota ‘Zorg en welzijn in kleine dorpen’ en de projecten ‘Contour en Wonen, Service, Zorg in de Wijk (WSZW) nader uitwerken en begeleiden



19 / 116

Middellange en lange termijn planning Vitaal Hilvarenbeek is van mening dat het te ver zou voeren om binnen de context van dit verslag de andere aanbevelingen nader te concretiseren. Voor de middellange termijn, de periode 2008 – 2010, en de lange termijn, de periode na 2010, is de kerngedachte om meer tijd vragende aanbevelingen binnen de seniorenraad te bespreken na het aanbieden van het eindverslag op 29 november 2007. Die bespreking moet leiden tot een prioriteitstelling. Voor het vaststellen van het plan van aanpak voor de middellange termijn en de lange termijn worden de volgende partijen betrokken: de Gemeente, Woonstichting Stromenland, de besturen van de beide KBO’s, de Stichting Welzijn, de Stichting Platform Gehandicaptenbeleid en de Belangenorganen in de kleine kernen.

2.8 Seniorenraad in oprichting Wil Vitaal Hilvarenbeek kans van slagen hebben, dan zal vanuit een goede samenwerking met de ondertekenaars van het convenant gezorgd moeten worden voor een samen de handen aan de ploeg. Immers, niet de Gemeente alleen is aan zet. De gemeente moet weten dat er vanuit de doelgroep zelf bereidheid is om samen te zoeken naar het antwoord op de vraag: ‘welke prioriteit moet en kan gegeven worden aan het groot aantal aanbevelingen?’ Ook hier geldt: in de beperking toont zich de meester. De volgende gedachten kunnen zorgen voor een stevig fundament onder de Seniorenraad, een groep mensen die bereid is met betrokken partijen verantwoordelijkheid te dragen voor de realisatie van het plan van aanpak. Een start kan dan gemaakt worden met de aanbevelingen die genoemd zijn onder punt 2.7.

Naam en zetel Seniorenraad Vitaal Hilvarenbeek in de gemeente Hilvarenbeek. Het is belangrijk dat de eerste Raad een beslissing neemt over de status van de rechtspersoon, Stichting of Vereniging, waarbij in de reglementen rekening moet worden gehouden met de inhoud van de hele tekst in dit punt 2.8. De eerste Raad wordt benoemd door de Stuurgroep Vitaal Hilvarenbeek.

Doelstelling De Seniorenraad Vitaal Hilvarenbeek wil zich primair inzetten voor de realisatie van de aanbevelingen die het resultaat zijn van de werkzaamheden van de werkgroepen die body hebben gegeven aan het project Vitaal Hilvarenbeek, ouderenproof voor de 6 kernen. Daarnaast moet de Seniorenraad de belangen behartigen van de personen die behoren tot de doelgroep: senioren in de leeftijd van 55 jaar en ouder en mensen met een functiebeperking. De seniorenraad wil de belangen van de doelgroep van het project behartigen door middel van overleg, coördinatie van de verschillende activiteiten die van belang zijn om de kwaliteit van wonen, welzijn en zorg en dienstverlening te verbeteren. Daarbij wordt onderscheid gemaakt in activiteiten op korte termijn, in 2008, en middellange termijn, 2008-2010, en lange termijn, periode na 2010.


20 / 116

Middelen De seniorenraad wil de genoemde doelstellingen realiseren door: vorm en inhoud te geven aan het plan van aanpak zoals dat voor een belangrijk gedeelte is aangegeven in punt 2.7. van dit hoofdstuk. Bij de realisatie van het plan van aanpak wil de seniorenraad in goede samenwerking met de gemeente zoveel mogelijk partijen, die actief zijn binnen en voor de doelgroep, betrekken. De seniorenraad wil gevraagd en ongevraagd advies uitbrengen aan instellingen en gemeentelijke organen voor een eigentijds en toekomstgericht beleid met betrekking tot wonen, welzijn, zorg en dienstverlening voor de doelgroep van het project.

Samenstelling van de seniorenraad De ‘raad’ zal bestaan uit maximaal zeven personen waarvan: § Een persoon vanuit/namens de KBO Hilvarenbeek. § Een persoon vanuit/namens de KBO Diessen. § Een persoon vanuit/namens de Stichting Welzijn Hilvarenbeek-Diessen. § Een persoon namens de Stichting Platform Gehandicaptenbeleid Hilvarenbeek. § Drie personen die een actieve rol hebben gespeeld in het project Vitaal Hilvarenbeek, bedoeld zijn de projectgroep en de drie werkgroepen. Bij de samenstelling wordt gestreefd naar spreiding over de kernen, waarbij kwaliteit voorop staat. Binnen de Raad worden afspraken gemaakt over de taakverdeling, zeker wanneer gedacht wordt aan voorzitter, secretaris en penningmeester. De stuurgroep en de projectgroep geven hierbij aan dat het belangrijk is dat er gezorgd wordt voor een goede samenwerking met de beide KBO’s. De Raad maakt met elkaar afspraken over de periode waarin zal worden meegewerkt aan de realisatie van het plan van aanpak. In principe treden na 2 jaar ieder jaar 2 personen af en zal worden gezocht naar opvolging om te zorgen voor continuïteit. Aanwijzing door de medeondertekenaars van het convenant is dan niet meer aan de orde. De Raad zal op basis van het plan van aanpak voor de realisatie van de aanbevelingen afspraken maken voor de frequentie van het aantal overlegmomenten per jaar. Deze momenten betreffen het overleg binnen de raad en het overleg met instanties die worden ingeschakeld bij de realisatie van het plan van aanpak.

Werkzaamheden seniorenraad De hoofdtaak voor de seniorenraad ligt in de zorg voor het bewaken van het plan van aanpak voor de realisatie van de verschillende aanbevelingen: § Aanbevelingen met een hoge prioriteit op korte termijn, zie punt 2.7. in dit hoofdstuk. § Aanbevelingen die om meer tijd vragen en in een tijdspad geplaatst worden op middellange en lange termijn. Voor de werkzaamheden van de seniorenraad is het meer dan belangrijk dat er voor draagvlak gezorgd wordt. Er zal op een open en constructieve manier moeten worden samengewerkt met de ondertekenaars van het convenant voor het project Vitaal Hilvarenbeek en de instanties en organisaties die binnen de gemeente mede verantwoordelijk zijn voor de kwaliteit van wonen, welzijn, zorg en dienstverlening. De Seniorenraad zal publiekelijk verantwoording af moeten leggen door publicaties en minimaal een openbare bijeenkomst per jaar. Daarnaast is het belangrijk dat de Raad in gesprek blijft met vertegenwoordigers van de doelgroep.


21 / 116

Naar de toekomst toe is het belangrijk dat een vertegenwoordiger uit de Raad deel gaat uitmaken van de WMO-participatieraad.

Financiën Voor de eerste stappen in de zorg voor de verankering van het project kan de seniorenraad rekenen op een startsubsidie van de provincie Noord-Brabant. Ook voor het jaar 2008 kan nog een subsidie worden aangevraagd. De gemeente Hilvarenbeek kan rekenen op een seniorenraad die als vrijwilligersorganisatie de handen aan de Vitaal Hilvarenbeek-ploeg wil slaan. De Seniorenraad Vitaal Hilvarenbeek zal het belang van de aanbevelingen onder de aandacht brengen van de Gemeenteraad en de verschillende Raadscommissies. Een eerste afspraak voor een uitwisseling is gemaakt: dinsdag 11 december 2007. Daarbij wordt er van uitgegaan dat ook de Gemeenteraad het belang van de consequenties van het project Vitaal Hilvarenbeek onderschrijft om aan de verankering te kunnen werken.


22 / 116

HOOFSTUK 3

VERSLAG WERKZAAMHEDEN WERKGROEP WONEN

Voorwoord De werkgroep Wonen heeft een drietal subgroepen gevormd, die alleen gehanteerd zijn als werkverdeling. De indeling in deze subgroepen zegt dus niets over de gewenste implementatie vorm van Vitaal Hilvarenbeek. De werkgroep Wonen richt zich vooral op alle aspecten die te maken hebben met wonen en de woonomgeving. Een algemeen uitgangspunt van Vitaal is dat alle partijen er naar dienen te streven dat de senioren en mensen met een functiebeperking in onze gemeente zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen met de meest noodzakelijke voorzieningen binnen hun bereik. Binnen dit uitgangspunt is de werkgroep van start gegaan: § In onze eerste subgroep zijn vooral aspecten onderzocht m.b.t. vormen van nieuwbouw van zowel woningen als zorgfaciliteiten. § Een tweede subgroep heeft zich beziggehouden met aanbevelingen die het langer zelfstandig blijven wonen in de eigen woning kunnen bevorderen plus de aspecten van de woonomgeving. § En onze derde subgroep heeft de specifieke problematiek van de kleine kernen onderzocht.

Dankwoord De voorzitter en secretaris willen alle leden van de werkgroep hartelijk danken voor hun constructieve inzet. Mede dankzij hun actieve houding is de opzet van Vitaal om de wensen van onderaf te laten komen, gerealiseerd

Conclusies en aanbevelingen Vitaal verwacht van met name de Gemeente en Woonstichting Stromenland concrete reacties op alle aanbevelingen, waarbij een planning in de tijd en de financiering worden aangegeven. In de uitwerking wordt onderscheid gemaakt in conclusies en aanbevelingen met betrekking tot: 3.1

Algemene zaken

3.2

Woonzorgvoorzieningen

3.3

Eigen woningbezit en financiering

3.4

Ontmoetingsruimten voor ouderen

3.5

Woonomgeving

3.6

De kerkdorpen

3.1 Algemeen Conclusie 1: Het huidige woningaanbod is onvoldoende afgestemd op de wensen van de doelgroep senioren en mensen met een functionele beperking. Dit geldt zowel kwantitatief als kwalitatief. Hierbij speelt ook de locatie een belangrijke rol.


23 / 116

Aanbeveling 1: De gemeente zal tijdig in moeten spelen op de voorspelde toename van doelgroep senioren. Daarom wordt de gemeenteraad geadviseerd een meerjarenplan “Wonen voor ouderen” vast te stellen waarbij rekening wordt gehouden met de kwantitatieve en kwalitatieve eisen van deze doelgroep, zoals die uit de enquête blijkt (zie bijlage enquête). Tenminste zal aandacht besteed moeten worden aan alle aanbevelingen die direct of indirect op wonen voor deze doelgroep betrekking hebben. In dit plan behoort ook een voortgangsrapportage van het college van B&W opgenomen te worden. De “seniorenraad” (het orgaan dat Vitaal opvolgt) wordt tijdig in de gelegenheid gesteld haar advies over dit plan en de verslagen te geven. Uit de enquête blijkt dat de behoeften van de senioren en mensen met een functiebeperking divers zijn en complex. Adequaat hierop inspelen vergt méér dan een visie op de nieuwbouwplannen. Voor zowel nieuwbouw, als de bestaande eigen woning als de huurwoning dient beleid gemaakt te worden. Maar ook dient rekening gehouden te worden met het bouwen van zorgwoningen en woonzorgcomplexen en het realiseren van ontmoetingsruimten voor de senioren. De toenemende extramuralisatie van de zorg heeft ook consequenties voor de bebouwde en te bouwen omgeving. Aanbeveling 2: Het is een taak van de Gemeente en Woonstichting Stromenland dat er ten behoeve van het toenemende aantal senioren voldoende aanbod is in nieuwe woningen. Hiertoe is een actieve grondpolitiek van de Gemeente gewenst, waarbij zowel in kwantiteit als kwaliteit van de woningen gestuurd wordt. Met name de kwaliteitsvragen die bij de doelgroep leeft dienen daarbij leidend te zijn. Ook van Woonstichting Stromenland wordt verwacht dat deze zich inspant om voldoende geschikte bouwlocaties te verwerven. Voor wat betreft de huurwoningen (sociale en vrije sector) dient de gemeente prestatieafspraken te maken die niet alleen op aantallen zijn gebaseerd, maar waarin ook de kwaliteitsvragen van de doelgroep zijn opgenomen. De “Seniorenraad” wordt daarbij om advies gevraagd. Zoals uit de woonzorgvisie én uit de enquête blijkt, is er bij de doelgroep grote belangstelling om te verhuizen naar een nieuwe geschikte woning. Van onze respondenten wil 18% zeker verhuizen. Geëxtrapoleerd naar de totale doelgroep betekent dat nog altijd een totaal dat tussen de 500 en 600 senioren ligt! De wens van de senior is om dan een kleinere woning te kiezen, waarbij echter nog wel eisen gesteld worden ten aanzien van de kwaliteit, zoals de oppervlakte van de woonkamer en het aantal slaapkamers of, bij appartementen, de oppervlakte van de buitenruimte. Tot nu toe stuurde de gemeente hoofdzakelijk op kwantiteit en liet de kwalitatieve zaken over aan de ontwikkelaars. Daardoor kwam het te vaak voor dat het aanbod voor de doelgroep niet geschikt was (bijvoorbeeld enkele woningen in de Loosche Akkers, diverse appartementen in de Poortwachter, de seniorenwoningen aan de Bolakker en de Kruisberg/Hoogbocht in Diessen. De nieuwe mogelijkheden die geboden worden door de grondexploitatiewet dienen optimaal benut te worden. Aanbeveling 3: Mede gelet op de lichamelijke beperkingen van de leden van de doelgroep senioren en hun (toenemende) behoefte aan zorg, is het gewenst dat alle plannen op vrijkomende (of vrij te maken) locaties in of nabij de centra van de kernen in belangrijke mate bestemd worden voor de huisvesting hiervan. Vooral de centrale locaties in beide hoofdkernen komen daarbij in beeld.


24 / 116

Op de geschikte locaties moet gelet worden op voldoende differentiatie qua woningtype, woninggrootte, huur- en koopwoningen en huur- en prijsklassen. Bovendien dienen deze locaties behouden te blijven voor deze doelgroep. Uit het onderzoek blijkt dat senioren graag in hun vertrouwde omgeving willen blijven wonen. Wanneer echter de zorgvraag toeneemt, neemt ook de behoefte om te verhuizen toe. Tevens komt dan nadrukkelijk naar voren dat vestiging in de beide hoofdkernen gewenst wordt. Maar vestiging in de kern Hilvarenbeek is daarbij favoriet. Waar huurwoningen op goede centrale locaties liggen, dienen deze als huurwoning behouden te blijven (dus geen verkoop van seniorenhuurwoningen in Esbeek bijvoorbeeld). Locaties in Hilvarenbeek die op korte termijn hiervoor in aanmerking komen, zijn Papen-, Rog. van Leefdael- en Koestraat, omgeving Elckerlijc, Hoog Spul en het terrein achter Kasteelstraat richting Veldhoven. Locaties in Diessen zijn: Oude centrum en Gildeweide/de Eenhoorn. In de uitbreidinglocaties kan het aandeel van voor ouderen bestemde woningen kleiner zijn. Aanbeveling 4: Benut de mogelijkheden en kansen voor de senioren uit de doelgroep die er liggen in het gebied tussen Ypelaerstraat, Koestraat en Hertog Janstraat, volledig. Hiervoor is een integrale aanpak noodzakelijk en een goede samenwerking c.q. afstemming tussen gemeente en werkzame corporatie(s). Dit is een ideaal gebied om behalve de appartementen die voor het multicultureel centrum nodig zijn, vooral ook grondgebonden woningen voor senioren te bouwen. Het ziet er momenteel naar uit dat de gemeente, teneinde de vervangende appartementenbouw in de Koestraat zo snel mogelijk te realiseren, de kans voorbij laat gaan om hier in een integrale stedelijke visie een zeer gewilde ontwikkeling in gang te zetten. Voor zover Vitaal geïnformeerd is, kan hier invulling aan worden gegeven tegen zeer acceptabele maatschappelijke kosten.

3.2 Woonzorgvoorzieningen Conclusie 2: Er is een gebrek aan voldoende (kleinschalige) woonzorgcomplexen voorzien va n de noodzakelijk infrastructuur met betrekking tot extramurale zorg. Aanbeveling 5: (Vergelijk aanbeveling 12 Welzijn en aanbeveling 6 Zorg en Dienstverlening) Verspreid over kernen en woonwijken, maar vooral in de beide hoofdkernen dienen (kleinschalige) woonzorgcomplexen gerealiseerd te worden, welke voorzien zijn van de noodzakelijke infrastructuur. Kenmerkend voor dergelijke complexen is, dat de woningen dusdanig zijn gesitueerd, dat er een ideale infrastructuur ontstaat om adequate extramurale zorg te verlenen. Deze complexen kunnen in samenwerking tussen corporatie(s) en zorgaanbieders gerealiseerd worden. Bij infrastructuur denken wij aan domotica, sociale alarmering en, waar mogelijk, een kleine gemeenschappelijke huiskamer, waar ook zorggarantie gegeven kan worden. Na een herijking van het strategische voorraadbeleid van Woonstichting Stromenland m.b.t. haar woningvoorraad, is verder onderzoek nodig om hiervoor geschikte locaties aan te wijzen.


25 / 116

Waar in Hilvarenbeek de locatie Schutsboom niet meer voldoet aan de huidige woonwensen, leent dit gebied zich uitstekend voor herstructurering en de realisering van een kleinschalig woonzorgcomplex. Hetzelfde geldt voor de uit de gratie geraakte woningen rondom de Eenhoorn. Omdat volgens de enquête 165 respondenten die naar een kleinschalig woonzorgcomplex willen verhuizen als zij of hun partner of een ander lid van het huishouden zorg behoeven, wordt de totale behoefte hieraan - afhankelijk van de complex grootte - naar verwachting geschat op ongeveer een 5-tal woonzorgcomplexen. Aanbeveling 6: Omdat de Gemeente rekening moet houden met de behoefte van senioren om zolang mogelijk in de eigen woning te blijven, kan, zeker op een termijn van 10 á 15 jaar, een toename van urgentiegevallen verwacht worden. Naast de hoofdkern zal er in alle kernen een voldoende aanbod moeten zijn voor nieuwbouw voor senioren in koop- en vooral ook huursector. Het gaat dan om grondgebonden woningen van voldoende kwaliteit. Ook bij de bouwkavels voor zelfbouw zal, naast de kwalitatieve aspecten, ook rekening gehouden moeten worden met een gunstige ligging. De enquête én de relatief lage inschrijfcijfers voor koop- en huurwoningen laten zien dat de meeste senioren naar opportunisme neigen ten aanzien van het anticiperen op toekomstige situaties. Dat heeft tot gevolg dat een noodzakelijke verhuizing wordt uitgesteld totdat de urgentie hoog genoeg is. Gegeven de toenamecijfers van de senioren (babyboom) mag je verwachten dat over ca. 10 tot 15 jaar extra druk komt op zorgwoningen. De betreffende senioren zullen dan verwachten dat ze snel geholpen kunnen worden. Het werkelijke aantal senioren dat beroep op zorgwoningen zal doen, is dan ook waarschijnlijk groter dan het 1/6 deel van de respondenten (zie aanbeveling 5). De vraag in de hoofdkern Hilvarenbeek zal het grootst zijn. Van degenen die de vraag over de gewenste woonkern hebben ingevuld, kiest maar liefst 72% voor de hoofdkern Hilvarenbeek. Het is de vraag of de hoofdkern Hilvarenbeek voldoende fysieke ruimte heeft om aan deze vraag te voldoen. In dat geval is dus meer spreiding van zorgvoorzieningen nodig. De grote mate waarin in de huidige enquête voor Hilvarenbeek gekozen wordt, is waarschijnlijk ook ingegeven door de onmogelijkheden die de overige kernen momenteel bieden.

Conclusie 3: Er wordt nog te weinig rekening gehouden met woontechnologische voorzieningen in nieuwbouwwoningen. Aanbeveling 7 (Vergelijk aanbeveling 20 Zorg en Dienstverlening) Bij de beleidsvorming ter bevordering van de kwaliteit van de nieuwbouwwoning dient uitdrukkelijk rekening gehouden te worden met woontechnologische voorzieningen. De toepassing van domotica levert een belangrijke bijdrage aan het geschikt maken van een woning voor ouderen of mensen met een functiebeperking. Dit geldt zeker voor personenalarmering (incl. professionele alarmopvolging), waarmee men, bij onwel worden, tijdig medische hulp kan inschakelen. Omdat nieuwe ontwikkelingen hard gaan, moeten de mogelijkheden in de woontechnologie, meer dan nu, benut worden. In ieder geval moeten de nieuwbouwwoningen voldoende geprepareerd zijn.


26 / 116

3.3 Eigen woningbezit en financiering Conclusie 4: Senioren zijn weinig bekend met alternatieve mogelijkheden om woningen te realiseren en/of te financieren. Aanbeveling 8: Schep mogelijkheden om naar gelang de behoefte woningbouwplannen specifiek voor ouderen middels collectief opdrachtgeverschap te realiseren. Hierbij is het gewenst dat de Gemeente potentiële initiatieven actief inventariseert en stimuleert. De enquête wijst verder uit dat 10% het idee “in collectief opdrachtgeverschap bouwen van een woning” omarmt. Bij actieve voorlichting zal dit aantal zeker groter worden. Dat kan dan gebeuren al dan niet met ondersteuning van en gebruikmaking van de expertise van organisaties (zoals SIR 55). Aanbeveling 9: Biedt diverse tussenvormen van huren en wonen aan zowel voor lagere, midden en hogere inkomensgroepen ongeacht de leeftijd (dus zowel voor starters als senioren). Onderzoeken naar woningbehoefte laten een grote vraag zien naar koopwoningen. Naast een gewenste omzetting in de komende jaren van een groter aantal huurwoningen in koopwoningen, dient ingezet te worden op realisering van ‘tussenvormen van huren en kopen’ door het benutten van maatschappelijke voordelen van het eigenwoningbezit. Daarbij moet vanzelfsprekend ook aandacht zijn voor de risico’s ervan. In de afgelopen jaren zijn allerlei nieuwe tussenvormen van huren en kopen ontstaan, zoals (blijven) huren, Huurvast, vormen van maatschappelijk gebonden eigendom (MGE) zoals Koopgarant, Slimmer Koop en nog vele anderen. De labeling (bewoningsplicht met boete op eerdere verkoop) ziet Vitaal niet als de juiste wijze van MGE, omdat daarmee de locaties die bij uitstek geschikt zijn voor senioren, verloren dreigen te gaan. Tussenvormen zijn vooral voor mensen met een smalle beurs interessant, mits men ook vrij is in keuze voor volledig eigendom. Beperkingen in weten regelgeving ten spijt, pleiten wij voor productinnovatieve toepassingen. Aan de contractvrijheid van partners moet meer ruimte worden gegeven. Vitaal Hilvarenbeek beschouwt een huurwoning en koopwoning als gelijkwaardige alternatieven. Wij pleiten sterk voor het aanbieden en bevorderen van (diverse) tussenvormen tussen huren en kopen, zowel voor lagere, midden als voor hogere inkomensgroepen ongeacht de leeftijd (zowel voor starters als voor senioren). I.p.v. alle aandacht bij de tussenvormen alleen uit laten gaan aan mensen uit lagere inkomensklassen, dienen ook de midden- en hogere inkomensklassen in staat te worden gesteld om hun eventueel vrijkomende vermogens aan te wenden voor andere doeleinden. Op dit marktsegment is voor in Hilvarenbeek werkzame corporatie(s) een belangrijke rol weggelegd. Zij ontwikkelen zich van verhuurders naar aanbieders van woondiensten en maatschappelijke (vastgoed) ondernemers. Hierin past een verbreding van het productaanbod! Naast traditionele huurwoningen dienen zij (meer) koopwoningen en vormen tussen huur en koop aan te bieden. Daarbij is naast het verlenen van korting aan kopers de plicht tot aanbieding aan de corporatie(s) bij verkoop.


27 / 116

Waardeontwikkeling van woning (winst of verlies) worden gedeeld: hoe meer korting, hoe meer deling. Op die manier kunnen de woningen voor doelgroepen van beleid èn de volkshuisvesting behouden blijven. Deze tussenvo rmen moeten - vooral bij inbreidingslocaties - zo breed mogelijk toegepast worden zodat ze van elk nieuwbouwplan deel uitmaken. Aanbeveling 10: De gemeente dient zo weinig mogelijk beperkingen op te leggen aan senioren die hun eigen woning willen ombouwen tot nultredenwoning. Uit de enquête blijkt dat de meeste senioren er de voorkeur aan geven om in hun eigen woning te blijven wonen (wat overigens niet betekent dat in absolute zin niet veel senioren behoefte hebben aan een nieuwe woning). Het ligt dan erg voor de hand dat velen hun woning aan willen passen tot nultredenwoning. De gemeente dient hier adequaat op in te spelen. De bepalingen in de bestemmingsplannen (zowel bebouwde kommen als buitengebied) dienen soepel te zijn. In bijlage 2.2 staan enkele adviezen t.a.v de door ons gewenste bestemmingsplanvoorschriften Aanbeveling 11: De gemeente dient soepel om te gaan met de mogelijkheden voor de zogenaamde mantelzorgwoningen in zowel bebouwde kommen als buitengebied. Bij herziening van de bestemmingsplannen dienen de huidige beperkingen te worden weggenomen. Vitaal kan zich er in vinden dat de huidige gedoogregeling wordt vertaald naar de bestemmingsplannen. Vitaal attendeert bovendien op het bestaan van mobiele tijdelijke woonvoorzieningen en advis eert de gemeente om hierover met Woonstichting Stromenland prestatieafspraken te maken.

Conclusie 5: De behoefte aan grondgebonden woningen is bij senioren groter dan de behoefte aan appartementen. Aanbeveling 12: Verlaag het aanbod van (hoogbouw)appartementen ten gunste van het aanbod van voor ouderen bestemde grondgebonden woningen. Uit de enquête blijkt zonneklaar dat senioren die nieuwe huisvesting wensen in meerderheid een voorkeur hebben voor grondgebonden woningen met een kleine tuin (250 – 400 m2 ). Dat deze wensen hun beperkingen hebben door een gebrek aan ruimte is voor Vitaal begrijpelijk en acceptabel. Toch mag niet volledig voorbijgegaan worden aan deze wens. Het risico dat het aanbod niet goed toegesneden wordt op deze doelgroep is anders levensgroot aanwezig. Het huidige beleid van de gemeente om nieuwe appartementenbouw te ontmoedigen, wordt door Vitaal Hilvarenbeek onderschreven, doch hierbij blijft onverlet dat er vooral in de huursector een blijvende behoefte is aan nultredenwoningen. Aanbeveling 13: Bij het aanbod van projectmatige woningen en appartementen moet goed ingespeeld worden op de wensen van de senioren, waarbij gezorgd wordt voor voldoende prijs/kwaliteit differentiatie.


28 / 116

Indien projectmatig woningen worden aangeboden, wensen de senioren een grote mate van keuzevrijheid bij de nadere invulling van de woning/het appartement. Er dienen ook voldoende woningen in het hogere prijssegment te worden aangeboden, waarbij goed ingespeeld wordt op de specifieke wensen van deze doelgroep. Immers, de gemiddelde woningbezitter kan, bij de huidige marktomstandigheden, een redelijke opbrengst van zijn woning genereren en hij is in staat om een substantieel gedeelte van de opbrengst terug te investeren. Hij verwacht daarvoor wel kwaliteit. Die moet vooral gevonden worden in een voldoende grote woonkamer en ouderslaapkamer en in ieder geval 2 of 3 slaapkamers. Bij appartementen dient extra aandacht te zijn voor buitenruimtes van voldoende omvang. Aanbeveling 14: De gemeente dient zich actief op te stellen t.a.v. de voorlichting voor het aanpassen van de eigen woning. De gemeente dient het voortouw te nemen t.a.v. de voorlichting. Die moet op eenvoudige wijze geschieden bij voorkeur aan één loket met voldoende privacy en efficiënte doorverwijzing naar specialistische deskundigheid. Het motto hierbij dient niet te zijn ¨Zeg mij wat U wilt en ik zeg U wat er niet kan¨ maar ¨Hoe kan uw wens tot het wonen op nultreden niveau wel gerealiseerd worden¨.

3.4 Ontmoetingsruimten voor ouderen Conclusie 6: De kern Hilvarenbeek ontbeert een (grote) ontmoetingsruimte, terwijl die van Diessen niet meer aan de huidige normen en behoeften voldoet. De kerkdorpen hebben géén behoefte aan nieuwbouw; de huidige ruimten behoeven wel aanpassing. Aanbeveling 15: (Vergelijk aanbeveling 11 en 12 Welzijn, en aanbeveling 19 Zorg en Dienstverlening) Realiseer met voorrang een grote ontmoetingsruimte in Hilvarenbeek en vergroot de ontmoetingruimte in Diessen. De gemeente en Woonstichting Stromenland zullen hierin het voortouw moeten nemen. Bij de kerkdorpen ligt het initiatief bij de verschillende belangenorganen. Hierbij is wel medewerking van de gemeente en/of Woonstichting Stromenland vereist. Vitaal heeft tal van gesprekken gevoerd met (bestuurlijke) vertegenwoordigers van Woonstichting Stromenland, de wethouders van Mol en Lemmens, de beide KBO’s, Stichting Welzijn Hilvarenbeek en de Runne/Thebe. Het heeft haar in hoge mate verbaasd dat Hilvarenbeek, vergeleken met Diessen (De Eenhoorn), decennia lang verstoken is geweest van een belangrijke voorziening, nl. een ontmoetingsruimte specifiek alleen voor ouderen. Gelet op het toenemende grote aantal ouderen was er voor Vitaal dan ook alle aanleiding om ons hard te maken voor een verbetering hiervan. In dit kader zijn er werkbezoeken afgelegd aan de ontmoetingsruimten De Eenhoorn (Diessen), Europlus (Dongen) en D’n Aachterum (Reusel) en is tevens van gedachten gewisseld over beheers- en exploitatie technische aspecten. De signalen die in al deze gesprekken sterk naar voren zijn gekomen, sterken ons in de opvatting dat in elke hoofdkern grote behoefte is aan de realisering van één grote ontmoetingsruimte. Wij hechten aan de realisering van een grote ruimte in Hilvarenbeek en Diessen.


29 / 116

Waar in Diessen in het kader van nog in ontwikkeling zijnde herstructeringsplannen in en nabij de Eenhoorn sprake is van een vervanging en uitbreiding van de huidige ruimte, zal echter in Hilvarenbeek nadrukkelijk sprake moeten zijn van (ver)nieuwbouw. Deze voorziening dient (tenminste) aan de volgende eisen te voldoen: een eigen en zelfstandige ingang, gelegen op begane grond, geen drempels, toegankelijk voor alle ouderen (ongeacht lidmaatschap KBO), voldoende grootte (in relatie tot totaal aantal ouderen), gunstig gesitueerd (in omgeving van Centrum of nabij voor ouderen belangrijke voorzieningen zoals de Runne/Thebe). Het moet geschikt zijn om uitbreiding van aantallen bezoekers en activiteiten tot in lengte van vele jaren mogelijk te maken. Daarom is een flexibele opzet gewenst. Ook behoeften van (nieuwe generaties) ouderen zijn immers aan wijzigingen onderhevig. Het moet voldoende groot qua omvang zijn om een goede uitoefening van activiteiten mogelijk te maken. Het leent zich voor het opzetten van een eetpunt voor warme maaltijden. Refererend aan Reusel zal op termijn rekening gehouden moeten worden met een bruto oppervlak van ca. 800 m2 voor Hilvarenbeek en ruim 200 m2 voor Diessen. Indien de partijen zich daarin kunnen vinden kan e.e.a. worden aangepast aan het Hilvarenbeekse ambitieniveau. Verder van belang is dat er binnen de beheersvorm voldoende expertise aanwezig is om een dergelijke ruimte te exploiteren. Vitaal ziet een rol weggelegd voor de KBO Hilvarenbeek om e.e.a. in de steigers te zetten. Uiteindelijk kan de ruimte geëxploiteerd worden door en voor senioren van Hilvarenbeek middels een zelfstandige stichting. Een eventuele samenwerking en afstemming m.b.t. het (mede) gebruik van de huidige ruimte (op 1e etage en/of - na verbouwing - eventueel ook ruimte op begane grond) van de Runne/Thebe behoort tot de mogelijkheden. Een goed alternatief, in ieder geval als tussenoplossing, kan het gebouw Vrijthof 11 zijn. Op dit moment hebben we te weinig inzichten in de bouwkundige (on)mogelijkheden. De locatie zelf overigens is prima. Overigens dient een korte termijn oplossing gepaard te gaan met een onomkeerbaar besluit over de definitieve oplossing. Een uitermate goede locatie in Hilvarenbeek (nabij vele senioren- en aanleunwoningen) waaraan de grootste prioriteit moet worden verleend en waarop deze ontmoetingsruimte gerealiseerd dient te worden betreft de locatie waarop nu beide scholen De Driehoek en Adrianus zijn gelegen. Het nieuwe Multifunctionele Centrum is ongeschikt omdat het niet voldoet aan bovenstaande eisen voor een ontmoetingsruimte specifiek voor senioren. Aangezien corporaties hun maatschappelijke opgaven en investeringen steeds meer gestalte dienen te geven in hun antwoord aan de samenleving c.q. op basis van de verruimde Aedescode, ligt het geheel op de weg dat Woonstichting Stromenland een grote rol vervult in de financiering van alle ontmoetingsruimten. Zij dienen zich voor het prestatie veld ‘Verbetering van de leefbaarheid’ in te zetten, wat geheel aansluit bij de wens van Vitaal om in elke hoofdkern een grote ontmoetingsruimte te realiseren. Het is gewenst om deze inspanningsverplichting in de nog vast te stellen prestatieafspraken tussen gemeente en Woonstichting Stromenland op te nemen. Bijna 1/3 van alle respondenten wil een ontmoetingsruimte in de omgeving van hun woning hebben. Ruim 45% van alle respondenten heeft nu of in de toekomst behoefte aan een ontmoetingsruimte. Deze behoefte is in Diessen (59%) significant groter dan in Hilvarenbeek (39%). Iets meer dan 1/3 in Hilvarenbeek weet het niet hetgeen waarschijnlijk te maken heeft met het gegeven dat men in tegenstelling tot Diessen een ontmoetingsruimte heeft moeten ontberen. Het valt niet mee om zich een beeld te vormen van de mogelijkheden van een voorziening als deze niet voor handen is. Gemiddeld 25% van alle inzenders uit beide hoofdkernen zou deze ruimte 1 of 2 x per week bezoeken.


30 / 116

3.5 Woonomgeving Conclusie 7: Bij de inrichting van de woonomgeving wordt nog te weinig rekening gehouden met senioren en mensen met een functionele beperking. Aanbeveling 16: (Vergelijk aanbeveling 2 en 5 Zorg en Dienstverlening) Ten aanzien van de inrichting van de woonomgeving dient rekening te worden gehouden met veilige en goed bereikbare routes voor voetgangers van de parkeerplaats naar de woning, richting ontmoetingsplaatsen, centrumvoorzieningen en openbaar vervoer. Het initiatief hiervoor ligt bij de Gemeente. Er dient voldoende parkeergelegenheid in de nabijheid van seniorenwoningen en bij ontmoetingscentra te zijn. Binnen de bebouwde kom dienen voetpaden ook voor mensen met een functionele beperking (rollator of scootermobiel) goed begaanbaar te zijn. Voetpaden moeten voldoende breed zijn en zonder obstakels. Denk daarbij o.a. aan lichtmasten, verkeersborden, uitstallingen bij winkels en horecabedrijven. De hellingen zo wel van het voetpad als bij de oversteekplaats nabij kruisingen mogen niet te steil zijn. Oversteekplaatsen, inritten en dergelijke moeten duidelijk worden aangegeven. De adviserende rol van het Platform Gehandicapten m.b.t. de constructietekeningen bij aanpassingen van de straten en pleinen, dient gehandhaafd te blijven. Wanneer echter vraagstukken omtrent gebruik en doelbestemming van deze ruimten aan de orde is, wenst Vitaal dat de seniorenraad geraadpleegd wordt. Aanbeveling 17: Ook in het buitengebied dient de inrichting van de verkeersruimte vriendelijk te zijn voor senioren en mensen met een functionele beperking. Fietspaden dienen veilig, goed bereikbaar, duidelijk, overzichtelijk en van goede markeringen te zijn voorzien. In het buitengebied dienen hellingen tegen viaducten niet te steil en te lang te zijn. Daar waar mogelijk dienen oversteken gemaakt te worden door de aanleg van tunnels. Bij fietstunnels is de hoogte die moet worden overwonnen 3,50 m en bij fietsviaducten 6,50 m. Daar komt nog bij dat tunnels, mits zij goed verlicht zijn, mogelijk veiliger zijn dan viaducten. Denk aan stenen gooien van viaducten en zelfmoordpogingen. Ook passen tunnels in de regel beter in het landschap.

Conclusie 8: Het openbaar vervoer voldoet niet aan de wensen van de doelgroep voor wat betreft de vervoersmogelijkheden tussen de verschillende kernen en naar locaties waar diensten worden aangeboden. Aanbeveling 18: (Vergelijk aanbeveling 6 Welzijn) Koester de mobiliteitsvoorzieningen van en naar de kleine kernen zowel wat betreft de collectieve vervoersmiddelen als individuele. De gemeente dient nieuw beleid vast te stellen voor het lokale vervoer. Binnen de gemeente zijn activiteiten die vervoer behoeven van een hogere frequentie dan het openbaar vervoer biedt.


31 / 116

We denken hierbij bijvoorbeeld concreet aan vervoersfaciliteiten voor frequent bezoek aan de nieuwe begraafplaats, aan boodschappendiensten en vervoer naar de locaties waar activiteiten voor senioren worden aangeboden (Hercules, Elckerlyc, (nieuwe) ontmoetingsruimten. Ook ontbeert de gemeente een verbinding tussen Esbeek en Diessen.

3.6 De Kerkdorpen Conclusie 9: De kerkdorpen hebben specifieke aandachtspunten met betrekking tot wonen en de woonomgeving voor senioren en mensen met een functionele beperking. Daarom zijn deze in een afzonderlijke aanbeveling samengevat. Aanbeveling 19: (Vergelijk aanbeveling 13, 14, 15 en 16 Welzijn) De volgende specifieke behoeften leven in de diverse kernen: Baarschot: § onderzoek naar de mogelijkheid van een combinatie zorgcentrum en ontmoetingsruimte i.s.m. Herberg De Schuur § in de nieuwbouwwijk graag een mix van woningen in diverse prijsklassen en geen scheiding in villa´s tegenover goedkope woningen § ruime mogelijkheid tot laagbouw § er bestaat geen behoefte aan huurwoningen Biest-Houtakker: § biedt goed gelegen kavels aan voor senioren waar een ruime woning met een niet te grote tuin gerealiseerd kunnen worden § er is geen behoefte aan appartementen § aanpassing De Gemeynt zodat de ruimte geschikt is als ontmoetingsruimte voor senioren Esbeek: § behoud en renovatie van de bestaande senioren huurwoningen, die beschikbaar moeten blijven voor de Esbeekse senioren § mogelijkheden voor senioren nieuwbouw op locatie De Kok § behoud wekelijkse markt Haghorst: § Den Deel moet worden aangepast zodat het gebouw geschikt wordt als zorgen ontmoetingscentrum § In Haghorst moeten in de komende 4 jaar telkens 4 woningen voor senioren en-of doorstromers worden gebouwd.

3.7 Enkele conclusies uit de enquête 1. 2. 3. 4. 5.

25% van de senioren woont alleenstaand. 84% woont in beide hoofdkernen. Esbeek en Biest-Houtakker hebben meer senioren dan Haghorst en Baarschot (resp. 499 en 261). Ook het buitengebied telt behoorlijk wat senioren (590). Senioren huurders willen niet meer dan € 200.000 betalen om hun huurwoning te kopen. 55% van de senioren huiseigenaren denkt dat hun woning € 300.000 of meer waard is. Er van uitgaande dat de gemiddelde senior ca. € 100.000 over wil houden bij een


32 / 116

6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26.

27. 28. 29. 30. 31. 32.

overstap naar een kleinere woning, kan 55% van het koopwoningen aanbod zich bevinden tussen € 200.000 en € 450.000. 61% van onze senioren beschikt momenteel niet over een nultreden woning. Onze senioren hebben een hoge waardering voor de kwaliteit van hun woning en woonomgeving. 12% staat ingeschreven voor een koopwoning/bouwkavel. 22% staat ingeschreven voor een huur woning. Hoe groot de overlap is, is niet bekend. 19% van de senioren staat positief t.o.v. een verhuizing naar een geschikte woning (= 550). Ca. 310 senioren willen hun verhuizing binnen nu en 5 jaar realiseren. De verhuismotieven van senioren zijn vooral: leeftijd, gezondheid, gelijkvloerse woning, kleinere woning, huren i.p.v. kopen en bereikbaarheid voorzieningen. Vrijwel alle senioren willen in de gemeente blijven wonen (95%). In alle kleine kernen wil een substantiëel deel van de senioren naar de hoofdkern (en) verhuizen. Ook in Diessen wil een klein deel naar Hilvarenbeek verhuizen. De behoefte aan huren t.o.v. kopen van een andere woning is onge veer 50/50. De senioren woningzoekers willen vooral laagbouwwoningen (42%), appartementen met lift (20%) en vrijstaande woningen (17%). Wanneer het om de tweede keus gaat scoren appartementen en laagbouwwoningen gelijk (24%). Woningtype 22 wordt veruit het meest gekozen (27%). Type 26 komt op de tweede plaats (8%). Wanneer het om de tweede keuze gaat scoren vooral type 22, 23, 26, 27, 31 en 24. Er is daarbij geen uitgesproken voorkeur. Bij de derde keus gaat het vooral om de woningen type 22 t/m 33. Bij de huurwoning is type 48 uitgesproken favoriet gevolgd door de nummers 56, 52, 58,60 en 50. Bij de tweede keus kiest men voor 49, 58, 56, 52, 50 en 44. Bij de derde keus 50, 56, 52, 58, 60 en 49. 75% van de senioren woont het liefst in een grondgebonden woning. 70 % wil een woonkamer van tenminste 30m2 , 44% van tenminste 40m2 en 9 % van tenminste 50m2 . Een woning met 2 slaapkamers is veruit favoriet. 30% wil 3 slaapkamers. Woningen met slechts 1 slaapkamer worden niet gewenst. 60% wil een appartement van tenminste 100m2 , 17 % van tenminste 130m2 en 14 % van tenminste 150m2 M.b.t. een terras: 64% wil een terras van tenminste 15m2 11% tenminste 30m2 5 % tenminste 50m2 90 % van de senioren vindt het belangrijk dat er nultreden in de woning zijn. 55% is bereid een huur van € 550 te betalen, 30% wil een vrije sector huur van € 600 of meer betalen, 20 % € 700 of meer en 10 % € 800 of meer. 12 % wil maximaal € 200.000 betalen voor een koopwoning, 49% maximaal € 300.000, 21 % maximaal € 400.000, 7 % maximaal € 500.000. Slechts 22% heeft zich recent laten voorlichten over de te dragen woonlasten. 44% heeft het liefst een nieuwbouwwoning. 56% kiest voor een bestaande woning of heeft geen voorkeur. 34 % heeft interesse om in collectief opdrachtgeverschap te bouwen.


33 / 116

33. 34. 35. 36. 37.

38. 39. 40.

44% wil graag zelf (of collectief) bouwen, 22% kiest voor projectbouw met veel keuzeopties. Kavels groter dan 450 m2 zijn nauwelijks in trek bij de senioren. Ruim een kwart ziet iets in het idee van maatschappelijk gebonden eigendom. Alternatief wanneer er geen woning beschikbaar komt is vooral niet verhuizen, aanpassen/verbouwen eigen woning, huren en accepteren van een kleinere woning. Ruim 84% denkt dat de huidige woning niet geschikt is, wanneer een lid van het huishouden zorgbehoevend wordt. Wanneer de woning aangepast zou worden is nog 50% dit van mening. Vrijwel alle senioren denken dat zij zelf niet in de woning kunnen blijven wonen, wanneer de partner zorgbehoevend wordt. Ongeveer 20% heeft het voornemen om de woning aan te passen om zolang mogelijk te blijven wonen. 80 % kiest voor de locatie Hilvarenbeek, wanneer er sprake is van enige vorm van zorgbehoefte.


34 / 116

HOOFDSTUK 4

VERSLAG WERKZAAMHEDEN WERKGROEP WELZIJN

4.1 Algemene informatie Voorwoord Voor u ligt het verslag van de Werkgroep Welzijn. Dit verslag is tot stand gekomen na bespreking van een aantal onderwerpen in de bijeenkomsten van de Werkgroep en onderzoek in subgroepjes per kern.

Afgeleide doelstelling De Werkgroep Welzijn heeft zich gericht op alles wat te maken heeft met de geestelijke en lichamelijke ontspanning en het welbevinden van ouderen in de zes kernen. In het verlengde van deze doelstelling is aandacht besteed aan negen onderwerpen die in het plan van aanpak worden genoemd.

Opbouw verslag Het eindverslag van de Werkgroep Welzijn bevat een samenvatting van de conclusies en aanbevelingen, zie punt 4.2. waarna in punt 4.3 alle conclusies en aanbevelingen worden weergegeven. In hoofdstuk 1 is onder de algemene informatie de samenstelling van de werkgroep Welzijn opgenomen.

Plan van aanpak De Werkgroep Welzijn heeft ervoor gekozen om de - in de startbijeenkomsten aangegeven onderwerpen - per kern aan te pakken. Daarom is in een van de eerste vergaderingen een verdeling van de werkgroep in subgroepjes per kern gemaakt en vastgesteld. Op het gebied van welzijn is aandacht besteed aan de volgende negen kernpunten: § Algemeen; § Sport; § Hobby; § Cultuur; § Uitgaan; § Evenementen; § Sociale controle; § Maaltijdvoorziening; § Ontmoetingsruimten voor senioren. Op verzoek van de Werkgroep Wonen is daarnaast onderzoek gedaan naar de behoefte aan en omvang van ontmoetingsruimten voor senioren. De vergaderingen zijn steeds door de voorzitter en de secretaris voorbereid. Vaak is per onderwerp gekozen voor het voorleggen van een aantal vragen, die vervolgens in de subgroepjes per kern verder zijn behandeld. In een volgende bijeenkomst zijn dan de resultaten van de behandeling, alsmede eventuele concept conclusies voorgelegd en vastgesteld.


35 / 116

Tijdpad Na een rustige opstart in het najaar 2006 is eerst het onderwerp ‘Ontmoetingsruimte voor senioren’ aangepakt. Dit onderwerp is nog in 2006 uitgewerkt. Het onderwerp ‘Sport’ is een onderwerp van doorlopende aandacht geweest. De afronding daarvan heeft in juni 2007 plaatsgevonden. Alle andere onderwerpen zijn aangepakt in het eerste halfjaar 2007 met een afronding in juni 2007. Het concept eindrapport voor wat betreft de Werkgroep Welzijn is in juni 2007 afgerond.

Dank De voorzitter en de secretaris zijn dank verschuldigd aan de leden van de Werkgroep voor de plezierige een constructieve wijze, waarop zij aan de bijeenkomsten hebben deelgenomen en voor de voortvarende wijze, waarop zij in subgroepen aan de uitwerking van onderwerpen hebben bijgedragen. Een bijzonder woord van dank aan Mw. Miranda Baekers-Dirven, die als onderdeel van haar studie Lifetime Movement Consultent het rapport “Sport en bewegen voor 55+ in de gemeente Hilvarenbeek“ heeft samengesteld. Eveneens dank aan de mensen van Ontmoetingscentrum Hercules te Diessen voor de fijne accommodatie met de daarbij behorende facilitaire voorzieningen, waar de bijeenkomsten van de Werkgroep hebben kunnen plaatsvinden.

4.2 Samenvatting conclusies en aanbevelingen Het welzijn van ouderen kunnen we bevorderen door vraag en aanbod dichter bij elkaar te brengen. Ons onderzoek is begonnen met het inventariseren van vraag en aanbod op gebied van sport en beweging, lezen en bibliotheek, computergebruik, klussen in huis, cultuur, uitgaan en evenementen en maaltijdvoorzieningen. De vraag wordt echter ook bevorderd door de doelgroep meer kennis te laten nemen van de mogelijkheden op dit gebied. Dit kan door het verstrekken van informatie en advies en doorverwijzing. We krijgen dan wel te maken met meer sociale zaken zoals sociale contacten, eenzaamheid en sociale controle en raken hiermee het terrein van de werkgroep Zorg. Het is niet de bedoeling hiermee in de voetsporen te treden van de bestaande instellingen, die op dit gebied actief zijn. We staan aanvullende voorzieningen voor ten behoeve van het welzijn van alle 55+-ers waarbij de bestaande instellingen hun hulp blijven verlenen en zelfs kunnen verbeteren. Tenslotte geven wij nog enkele aanbevelingen over verankering en uitvoering van de plannen. De provincie geeft in de doelstelling van dit project aan: ”Behoud van zelfstandigheid en het vergroten van de invloed van ouderen zelf”. De ouderen voeren dit project voor een groot deel zelf uit en zetten hiermee een belangrijke stap in die richting. Maar deze lijn moet worden doorgezet. De Werkgroep Welzijn wil dit bereiken door het instellen van een “Seniorenraad”. De “Seniorenraad” moet onder andere mede vorm geven aan de uitvoering van de aanbevelingen uit dit onderzoek. Met het toenemen van de complexiteit van onze maatschappij, neemt ook de behoefte aan informatie toe, vooral voor 55+-ers is dat steeds meer van belang. In dit rapport wordt hiervoor ruim aandacht gevraagd. De werkgroep Welzijn pleit ervoor om op het gemeentehuis een “Centraal loket” in te richten, waar senioren op allerlei gebied informatie en advies kunnen krijgen. Daarnaast willen wij bevorderen dat informatie en voorlichting wordt geven via de gemeentegids, actueel nieuws wordt gebracht op een vaste seniorenpagina in de krant en op de gemeentesite.


36 / 116

Naast informatie is er ook behoefte aan sociaal contact. Het spontane sociaal contact zoals dat in onze gemeente gelukkig nog een belangrijke plaats inneemt, moet gekoesterd worden. Toch moeten we rekening houden met een veranderende sociale structuur. Vraag 45 van de enquête laat zien dat eenderde van de ondervraagden een ontmoetingsruimte in de omgeving op prijs stelt. In sommige kernen zijn hiervoor al faciliteiten, maar in bijna alle gevallen zijn die ontoereikend. Wij achten dit voldoende grond om gedegen onderzoek te doen naar een ontmoetingsruimte voor senioren in iedere kern en meerdere ontmoetingsruimten in de kern Hilvarenbeek. Hierbij moet niet alleen worden gekeken naar de behoefte, maar ook naar de functionaliteit. In algemene zin wordt sociale controle als positief ervaren. Acceptatie in de omgeving is in grote mate afhankelijk van het zich zelf hiervoor openstellen, men moet zelf wel willen meedoen aan deze vorm van contact. Wil men dat niet, dan kan het als negatief worden ervaren en kan het tot eenzaamheid leiden. In het algemeen houdt de familie, de huisartsen, het pastoraat zich hier mee bezig, maar ook het Rode Kruis, de Zonnebloem, de Werkgroep van Harte en in sommige gevallen de buurtschappen. Sociale controle blijft een punt van voordurende aandacht en is steeds meer in samenhang met veiligheid. In het geval van nieuwe inwoners vinden wij dat zij van gemeentewege een informatiepakket moeten krijgen en moet er van gemeentewege een keer per jaar een bijeenkomst worden georganiseerd. De aandacht die buurtverenigingen aan nieuwkomers besteden moeten we blijven stimuleren. Voor alle doelgroepen is stimuleren van een gezonde en actieve leefstijl zeer actueel. Voor de senioren spitst zich dit toe op het effect van langer mobiel blijven en langer te participeren in de maatschappij. Aansluiting bij landelijke campagnes zoals ’30 minuten per dag bewegen” alleen is niet voldoende. Voor de zelfstandige actieve 55+-ers is het aanbod van buitenactiviteiten in alle kernen voldoende. Dit ligt anders voor de 55+-ers met groeiende afhankelijkheid. Hiervoor is behoefte aan uitbreiding van binnenactiviteiten. Dit geldt met name voor mannen in de kernen Diessen, Baarschot, Esbeek en Haghorst en voor vrouwen in de kern Haghorst. Om de werkelijke behoefte te bepalen is nader onderzoek nodig. Bij gebleken behoefte kunnen GALM-projecten (projecten volgens het Groningen Actief Leven Model) hiervoor een oplossing bieden of kan men bestaande activiteiten stimuleren en/of uitbreiden. Minder validen kunnen bij de verenigingen nauwelijks terecht met een sportwens. De profit organisaties spelen hier beter op in, maar zijn veelal te duur. Het is wenselijk deze problematiek bij bovengenoemd onderzoek te betrekken. De gemeente zou een meer actief beleid ten aanzien van de sportinvulling moeten voeren. De sporten verenigingenraden hebben de taak om dit beleid op hun beurt aan de 55 sportverenigingen over te dragen zodat naast het huidige aanbod een specifiek beleid voor 55+-ers en minder validen wordt gerealiseerd. We raden de gemeente aan om hierbij de “Seniorenraad” en een externe professional in te schakelen. De bibliotheek in Hilvarenbeek (in de toekomst in C.C. Elckerlijc) en het uitleenpunt in De Eenhoorn in Diessen functioneren goed voor mobiele ouderen. Voor de niet mobiele ouderen in Diessen, Haghorst en Baarschot is het mogelijk om via het uitleenpunt in De Eenhoorn boeken thuis bezorgd te krijgen. In de kernen Hilvarenbeek, Esbeek en Biest-Houtakker moet deze mogelijkheid er ook komen.


37 / 116

In de kernen Hilvarenbeek en Diessen bestaat de mogelijkheid tot het volgen van computerlessen en krijgt men ondersteuning bij het computeren. Deze activiteiten zijn georganiseerd door de K.B.O.’s en alleen toegankelijk voor leden. Deze cursussen moeten – tegen een hogere bijdrage? - ook toegankelijk gemaakt worden voor niet- leden. Wij pleiten ervoor het cursuspakket nog uit te breiden met bijvoorbeeld Engelse les, omdat dit van belang is om de computer beter te kunnen bedienen. Er is behoefte aan een breed opgezette klussendienst. De klussendiensten van de K.B.O.’s functioneren inmiddels en zijn uitsluitend toegankelijk voor leden. Een dergelijke dienst moet beschikbaar zijn voor alle 55+-ers. In samenspraak met de gemeente en de K.B.O.’s moet er een bredere opzet komen waarbij niet alleen een beroep gedaan kan worden op vrijwilligers van de KBO’s, maar ook op andere vrijwilligers en op werkzoekenden die actief kunnen zijn in een herintredersproject. Door met name de categorie ‘jongere ouderen’ wordt volop deelgenomen aan activiteiten en voorstellingen op cultureel vlak. Voor de ouderen boven de 75 jaar lijkt dit minder het geval te zijn. Voor deze groep moet de drempel verlaagd worden. De organisatoren van culturele evenementen moeten zich meer richten op deze groep en gerichte informatie verstrekken via de eerder genoemde informatiekanalen (zoals ouderenkorting, de combinatie entréékaart en vervoersbewijs, speciaal vervoer etc.). Veelal vormt het vervoer naar activiteiten een probleem. De deeltaxi met “lange wachttijden” en “omrijden” biedt vaak geen adequate oplossing. Op het gebied van maaltijdvoorziening zijn twee instanties actief, te weten De Runne en de Maaltijdenservice Midden-Brabant. Hoewel niet alle kernen met dit fenomeen te maken hebben, wordt de maaltijdvoorziening over het algemeen als goed ervaren, waar het gaat om de bezorging, de kwaliteit en de prijs. Gezamenlijk eten en koken wordt in de kernen waar dit plaatsvindt als zeer positief ervaren. Een mogelijkheid om gezamenlijk te eten en te koken moet in alle kernen aanwezig zijn.

4.3 Overige conclusies en aanbevelingen 4.3.1 Algemeen Conclusie 1 Op velerlei terreinen blijkt bij ouderen een gebrek aan informatie. De informatie, die beschikbaar is, is of onduidelijk of verbrokkeld.

Aanbeveling 1 (Vergelijk aanbeveling 8 en 13 Zorg en Dienstverlening) Er moet een duidelijke en gemakkelijk leesbare informatiefolder voor senioren komen, met daarin dusdanige informatie dat 75% van alle eventuele vragen al beantwoord wordt. Belangrijke vragen zijn het tarievenbeleid voor senioren en de subsidie- mogelijkheden voor deze groep. Daarnaast moet er op het gemeentehuis een aanspreekpunt, c.q. een gemeentelijk loket komen voor andere meer persoonlijke vragen voor senioren op allerlei gebied. 4.3.2 Sport De conclusies en aanbevelingen van het onderdeel sport zijn gebaseerd op het onderzoek Sport en bewegen voor 55+ in de gemeente Hilvarenbeek. Voor meer informatie over dit onderzoek wordt verwezen naar bijlage 3.


38 / 116

A. Conclusies 2 van sporten beweegactiviteiten onderzoek in de zes kernen. § § § § §

Het aanbod van buitenactiviteiten is in alle kernen voldoende voor de doelgroepen A (zelfstandige actieve ouderen) en B (ouderen met groeiende afhankelijkheid) van de 55+-ers. Binnenactiviteiten voor mannen van doelgroep B zijn niet aanwezig in de kernen Diessen, Baarschot, Esbeek en Haghorst. Haghorst heeft geen binnenactiviteiten voor vrouwen van doelgroep B. Er is vraag naar vergroting tenniscapaciteit in de kern Biest-Houtakker en naar tennisaccommodatie in Haghorst. Minder validen kunnen bij de verenigingen weinig tot niet terecht met een sportwens. De profit-organisaties zijn wel goed ingericht, maar duurder.

B. Conclusies 3 na beleid- en samenwerkingonderzoek § § § § § §

Ondanks dat de gemeente een beleid heeft uitgeschreven voor breedtesport heeft ze geen actief beleid over de sportinvulling binnen de gemeente. Van de 55 sportverenigingen hebben er 7 een specifiek beleid voor 55+-ers. Van de 55 sportverenigingen zijn er 4 actief voor minder validen. De sporten verenigingenraden houden zich niet met beleid bezig. De accommodaties van de tennisterreinen waren in 2005 exact volgens de norm van NOC/NSF. Veel aanbevelingen in het rapport ‘Zorg en welzijn in kleine dorpen’ betreffen de falende voorlichting.

Aanbeveling 2 ten aanzien van het sportaanbod / accommodatie 1. Korte termijn Om het ontbreken aan binnensportaanbod voor mannen van doelgroep B (ouderen met groeiende afhankelijkheid van hun omgeving) in de kernen Diessen, Baarschot, Esbeek en Haghorst te rechtvaardigen, is er een nader onderzoek nodig na ar de vraag voor dit aanbod. Bij een negatieve uitkomst kan de gemeente zich concentreren op de buitencapaciteit. Bij een positieve uitkomst kunnen GALM-projecten (GALM staat voor Groningen Actief Leven Model: een project gericht op het lichamelijk actief krijgen én houden van niet actieve senioren) een oplossing zijn voor de behoeftevraag. De gemeente kan voor de behoeftevraag de op te richten seniorenraad inschakelen en voor het opstarten van de GALM-projecten het bureau Sportservice Noord-Brabant. Voor de kern Haghorst een binnenactiviteit voor de vrouwen van doelgroep B (ouderen met groeiende afhankelijkheid van hun omgeving) ontwikkelen. Een activiteit op maat is het MBvO. In samenwerking met Stichting Welzijn Hilvarenbeek kan bijvoorbeeld uit een bestaande groep gewerkt worden naar een beweeggroep. De vraag voor Biest-Houtakker naar tenniscapaciteit en voor Haghorst naar tennisaccommodatie bekijken. Haghorst is de enige kern (Baarschot op Diessen aangewezen) zonder tenniscapaciteit. 2. Lange termijn Via de ‘seniorenraad’ op de hoogte blijven over stand van sporten beweegaanbod voor 55+ers, zodat op tijd gereageerd kan worden bij behoeftes in de toekomst.


39 / 116

Aanbeveling 3 (vergelijk aanbeveling 22 Zorg en Dienstverlening) 3.1. Korte termijn Voorlichting over sporten beweegactiviteiten voor de doelgroep 55+ verbeteren op de volgende wijze: in de gemeentegids doelgroep gerichter informatie verstrekken, actueel nieuws op een vaste seniorenpagina in de Hilverbode en …(overige bladen) te plaatsen en een onderdeel sport op de gemeentesite te zetten. 3.2. Lange termijn Sportraad en Verenigingsraad ondersteunen om een visie en beleid te ontwikkelen voor o.a. de doelgroep 55+ Voorstel: er staat een participatieraad in de startblokken. Vitaal Hilvarenbeek wil de verankering van het eindrapport ondersteunen met een ‘seniorenraad’. Dit zijn grote kansen voor de gemeente om de kwaliteit van structureel overleg op meerdere terreinen te vergroten en vervolgens aan te sturen op meer samenwerking bij overheidsprojecten. Voor alle doelgroepen is bijvoorbeeld het stimuleren van een gezonde en actieve leefstijl zeer actueel. Voor de senioren is het beoogde affect dat door het langer mobiel blijven senioren langer participeren in de maatschappij. Dit verhoogt het percentage actieve senioren. Er ontstaat aansluiting bij landelijke campagnes zoals ’30 minuten per dag bewegen’ . Structureel financiën vrijmaken voor bovengenoemd overleg en samenwerking. Voorstel: er bestaat op dit moment in Hilvarenbeek geen uitgebreide cultuur van overleg en samenwerking. Het implementeren hiervan zal de nodige energie en kennis vragen. De gemeente kan een professional op het gebied van adviseren over sport en gezondheid, beleid ontwikkelen en organiseren aantrekken om het beleid en samenwerking van de verschillende instanties op de rails te krijgen. 4.3.3 Hobby §

Computercursussen

Conclusie 4: de mogelijkheid tot het volgen van computerlessen en ondersteuning bij het computeren is in principe aanwezig in de kernen Hilvarenbeek en Diessen. Het gaat om cursussen opgezet of georganiseerd via de K.B.O.’s. Deze zijn slechts voor leden toegankelijk.

Aanbeveling 4 Deze cursussen moeten – tegen een hogere bijdrage - ook toegankelijk zijn voor niet-leden. De K.B.O.’s kunnen dit initiëren. Daarnaast zijn ook andere cursussen, b.v. Engelse les, van belang om de computer beter te kunnen bedienen. Onderzoek kan worden opgestart door de ‘seniorenraad’. §

Klussendienst

Conclusie 5: Er zal zeker behoefte bestaan aan een breed opgezette klussendienst. Momenteel is er sprake van een aantal ontwikkelingen om te komen tot het verbeteren van de klussendiensten. De op lokale basis opgezette klussendiensten van de KBO-Diessen en de KBO-Hilvarenbeek beperken zich niet alleen tot de eigen leden en werken al waar nodig in elkaars werkgebied.


40 / 116

Aanbeveling 5 De brede opgezette klussendiensten vanuit Woon Zorg Service in de Wijk (WZSW) en de klussendiensten van de beide KBO’s moeten elkaar waar nodig aanvullen. Overleg tussen beide organisatie is gewenst. 4.3.4 Cultuur / 4. Uitgaan / 5 Evenementen De conclusies en aanbevelingen bij deze aandachtspunten zijn voor wat betreft de weergave bij elkaar getrokken. Conclusie 6: 6.1 Door met name de categorie ‘jongere ouderen’ wordt volop deelgeno men aan activiteiten en voorstellingen op cultureel vlak. Het gaat dan om activiteiten die voor de gehele dorpsgemeen- schap worden georganiseerd. Er zijn in de verschillende kernen voldoende evenementen. 6.2 Voor de ouderen boven de 75 jaar lijkt de behoefte minder te zijn. Voorzover die wel aanwezig is, vormt vaak het vervoer naar activiteiten een probleem. Bij de deeltaxi wordt ‘de lange wachttijd’ en ‘het omrijden’ als een probleem ervaren.

Aanbeveling 6 (vergelijk aanbeveling 18 Wonen) 6.1. De organisatoren van culturele evenementen moeten meer en beter aangeven waar senioren met korting aan kunnen deelnemen. Drempel om deel te nemen wordt daardoor lager. Een rol is hier weggelegd voor de Stichting Welzijn Hilvarenbeek. 6.2. Deeltaxi moet een mogelijke oplossing zijn. Ouderen moeten daarop gewezen worden. Omdat de deeltaxi niet door iedereen als een echte oplossing wordt ervaren, zou een nog lager tarief gebruikmaking bij culturele evenementen kunnen verhogen. Ook kan gewezen worden op de combinatie entréékaart en vervoersbewijs. Organisatoren kunnen via hun gezamenlijk overleg hierover overleggen met de Deeltaxi Midden-Brabant. 4.3.7. Sociale controle en eenzaamheid §

Sociale controle

Conclusie 7 7.1 In algemene zin wordt sociale controle als positief ervaren. Er zijn vele manieren hiervoor. Deze variëren van ‘er op letten of de overgordijnen open zijn’ tot een telefoonkring (wekken). Men moet zelf wel willen meedoen aan deze manier van controle. Als men dat niet wil wordt die sociale controle in sommige gevallen als negatief ervaren. 7.2 Acceptatie in de omgeving is in grote mate afhankelijk van het zich zelf hiervoor openstellen.

Aanbeveling 7 (Vergelijk aanbeveling 16 Zorg en Dienstverlening) 7.1 Sociale controle moet met de nodige tact worden aangepakt. Er zijn veel instanties actief op dit gebied: buurtschappen, Rode Kruis, Zonnebloem, Werkgroep van harte, pastoraat en huisartsen. 7.2 Ook bij dit onderwerp speelt de beschikking over een centrale accommodatie een rol. §

Eenzaamheid


41 / 116

Conclusie 8 Er is in de meeste kernen geen (bestaande) regeling voor introductie van nieuwe inwoners.

Aanbeveling 8 (zie ook aanbeveling 16 Zorg en Dienstverlening) 8.1 Nieuwe inwoners moeten van gemeentewege een informatie-pakket krijgen. 8.2 Er moet van gemeentewege een keer paar jaar een bijeenkomst voor nieuwe inwoners moeten worden georganiseerd. 8.3 Ook buurtverenigingen kunnen in hun programma’s aandacht aan nieuwkomers besteden 4.3.8 Maaltijdvoorziening Conclusie 9 9.1 Hoewel niet alle kernen met dit fenomeen te maken hebben, wordt de maaltijdvoorziening over het algemeen als goed ervaren, waar het gaat om de bezorging, de kwaliteit en de prijs. Er zijn op dit gebeid twee instanties actief, te weten De Runne en de maaltijdenservice Midden-Brabant. 9.2 Gezamenlijk eten en koken wordt in de kernen waar dit plaatsvindt als zeer positief ervaren Gezamenlijk eten kan ook gecombineerd worden met gezamenlijk koken.

Aanbeveling 9 Gezamenlijk eten en koken moet in alle kernen een mogelijkheid zijn. Een centrale voorziening is hiervoor noodzakelijk. Initiatief kan worden ondernomen door het beheer van de ontmoetingsruimten in overleg met het Welfare-werk. 4.3.9 Ontmoetingsruimte voor senioren Bij dit onderdeel worden de conclusies en aanbevelingen – behoudens een algemene - per kern aangegeven Algemeen Conclusie 10 Er zijn vele activiteiten, die in een ontmoetingsruimte zouden kunnen plaatsvinden. Nog niet overal vinden op dit moment voldoende activiteiten plaats. Hilvarenbeek: Conclusie 11 In de kern Hilvarenbeek ontbreekt een ontmoetingsruimte voor senioren. Er is bij het ontwerp voor het nieuwe C.C. Elckerlijc geen rekening gehouden met ruimten geschikt voor seniorenactiviteiten. Er zijn wel twee multifunctionele ruimten opgenomen van 25 m2, maar deze zijn te klein.

Aanbeveling 11 (Vergelijk aanbeveling 15 Wonen en aanbeveling 19 Zorg en Dienstverlening) 11.1.Gezien de groei van het aantal senioren in de toekomst is voor Hilvarenbeek een grote centrale ruimte voor senioren noodzakelijk. 11.2.In het verlengde hiervan moet onderzocht worden of er behoefte is aan meerdere kleine ontmoetingsruimten in de wijk (inloop).Daarbij moet gekeken worden naar de haalbaarheid en de exploitatie. Te denken valt aan combinaties met bestaande ruimten.


42 / 116

Diessen: Conclusie 12 Deze kern beschikt momenteel over een ontmoetingsruimte voor senioren in De Eenhoorn.

Aanbeveling 12 (Vergelijk aanbeveling 5 en 15 Wonen en aanbeveling 6 en 19 Zorg en Dienstverlening) 12.1 De Eenhoorn moet voor de toekomst vergroot worden tot 18,00 m. bij 12.00 m. met daarbij afzonderlijke vergader- en spreekruimte Dat is twee keer de huidige oppervlakte. 12.2.Daarnaast lijkt het wenselijk om bij De Eenhoorn 50 aanleunwoningen te bouwen met 24-uurs zorg gekoppeld aan De Clossenborch. 12.3.Als reserveruimten zijn de ontmoetingsruimten in Hercules geschikt. Baarschot: Conclusie 13 Senioren in Baarschot zijn voor ontspanningsruimten op Diessen aangewezen, omdat er in die kern geen ontmoetingsruimte voor senioren is.

Aanbeveling 13 (Vergelijk aanbeveling 19 Wonen) Nader onderzoek is nodig naar de mogelijkheden voor een combinatie zorgcentrum en ontmoetingsruimte in Herberg de Schuur in Baarschot. Biest-Houtakker: Conclusie 14 In deze kern is het gebouw De Gemeijnt als ontmoetingsruimte te gebruiken zijn. Hiervan wordt al gebruik gemaakt voor jeu de boules, welfare en kaarten.

Aanbeveling 14 (Vergelijk aanbeveling 19 Wonen) 14.1.Ook zou men in deze ruimte moeten kunnen biljarten. 14.2.De toegankelijkheid van het gebouw moet verbeterd worden. 14.3.Onderzocht moet worden of deze ruimte voldoende is voor de toekomst en of een ontmoetingsruimte voor senioren niet meer in het centrum zou moeten liggen. Actie behoort bij het Belangenorgaan Biest-Houtakker (B.O.B.) in samenwerking met de beheerscommissie Esbeek: Conclusie 15 De Coöperatie Esbeek heeft intussen het plaatselijk horecabedrijf Schuttershof aangekocht.

Aanbeveling 15 (Vergelijk aanbeveling 19 Wonen) Het bestuur van de Coöperatie dient in Schuttershof een geschikte ruimte voor de senioren van Esbeek te reserveren. Haghorst: Conclusie 16 Deze kern beschikt men met D’n Deel over een geschikte ruimte waar senioren gebruik van kunnen maken


43 / 116

Aanbeveling 16 (Vergelijk aanbeveling 19 Wonen) De activiteiten voor senioren moeten nog worden ontwikkeld. Als reserveruimte beschikt men in Haghorst over horecagelegenheden. Initiatief moet worden ondernomen door Stichting D’n Deel.


44 / 116

HOOFDSTUK 5

VERSLAG WERKZAAMHEDEN WERKGROEP ZORG EN DIENSTVERLENING

5.1. Algemene informatie Inleiding Is de gemeente Hilvarenbeek ouderenproof ?? Door de twee doelgroepen, senioren en mensen met een functiebeperking, is het antwoord gegeven. Zij hebben vierentwintig conclusies en aanbevelingen gedaan om hun leefsituatie in onze gemeente te verbeteren voor nu en de toekomst. Hiermee is de vraag beantwoord : De gemeente Hilvarenbeek is thans niet voldoende ouderenproof.

Doelstelling Het in oktober 2006 ondertekende convenant geeft als doelstelling weer: Het in beeld brengen van de opvattingen, behoeften en wensen van 55+ en mensen met een functiebeperking, met betrekking tot hun woon- en leefsituatie. Dit in beeld brengen van opvattingen, behoeften en wensen heeft de werkgroep gedaan door middel van eigen enquête, interviews, grote gezamenlijke enquête met de gemeente , en sterkte/zwakte ana lyse opgegeven bij de startbijeenkomsten.

Vragen Voor ons zijn twee vragen essentieel: 1. Is er voldoende kwalitatief zorgaanbod afgestemd op de zorgvraag? 2. Is de geboden zorg voldoende bekend en bereikbaar? De werkgroep is begonnen met enkele relevante organisaties te bezoeken, om duidelijk te krijgen welk aanbod zij leveren. Na het bestuderen van de bij de gemeente aanwezige rapporten heeft de werkgroep een kleine enquête opgesteld en die gezonden naar organisaties die collectieve belangen van ouderen en mensen met een functiebeperking behartigen, de zorgvragers. Ook de zorgaanbieders krijgen een enquête toegestuurd. Enkele zorgaanbieders en zorgvragers zijn eveneens geïnterviewd. Opvallend is, dat alle geënquêteerden de vragenlijst hebben teruggestuurd en/of ingegaan zijn op de vraag naar een persoonlijk interview. Een belangrijke vraag aan de zorgvragers en zorgverleners is of zij aan kunnen geven welke verbeteringen zij wensen in het zorgaanbod. De antwoorden hierop leiden tot conclusies en aanbevelingen voor beleidsmakers van de gemeente, de diverse zorgaanbieders en zorgvragers. Duidelijk is dat de toenemende vergrijzing de zorgvraag exponentieel doet toenemen, bij een beperkte toename van het zorgaanbod. Daarbij komt dat de zorg een grote doolhof is, waarin velen de weg niet kunnen vinden, reden voor ons om ook te pleiten voor een centraal loket, waar duidelijkheid gegeven wordt over de te bewandelen weg. Dat betekent dat de gemeente Hilvarenbeek, die in het kader van de wet WMO eens in de vier jaar een beleidsplan Wet Maatschappelijke Ondersteuning moet opstellen, duidelijker dan voorheen de regierol moet voeren om de diversiteit en afstemming in het zorgaanbod te structureren. Ons verslag met aanbevelingen is daarbij een goede leidraad.


45 / 116

Dankwoord Veel dank ben ik, als voorzitter van de werkgroep Zorg en Dienstverlening, verschuldigd aan de enthousiaste mensen van de werkgroep, met wie ik zoveel uren heb doorgebracht. Zij hebben onvermoeibaar en met veel inzet de frequente en soms langdurige vergaderingen bezocht. Onverstoord zijn zij op de ingeslagen weg voortgegaan met als enig doel een goed resultaat te bereiken voor onze doelgroep. Dit rapport is nu eens geen product van gemeentelijke beleidsmakers of beleidsmedewerkers van een zorginstelling of van zorgverleners. Het is een rapport dat opgesteld is door ouderen zelf als (toekomstige) gebruikers van velerlei voorzieningen. Het is aan het bestuur van de gemeente en de instellingen om gebruik te maken van de kennis en ervaring van ouderen en hun beleid daarop aan te passen. Na uitvoering van deze aanbevelingen kunnen wij met trots vaststellen dat wij wonen in de mooie gemeente Hilvarenbeek, onze Hartveroverende Heerlyckheit, die OUDERENPROOF is.

5.2 Conclusies en aanbevelingen. Conclusies en aanbevelingen van de werkgroep Zorg en Dienstverlening op basis van aangedragen verbeterpunten, de resultaten van enquêtes, de interviews en de literatuurstudie. Het kan voorkomen dat sommige aanbevelingen al uitgevoerd of in gang gezet zijn.

2.1. Zorgvraag Conclusie 1 Nogal wat vrijwilligersorganisaties geven aan dat zij vrezen voor een tekort aan vrijwilligers. Zij willen graag meer naamsbekendheid.

Aanbeveling 1 1.1

1.2

1.3

Dat vrijwilligers “het cement van de maatschappij“ vormen hoeft geen betoog. De gemeente dient te stimuleren dat er een vrijwilligersbank komt, waarin vraag en aanbod aan elkaar gekoppeld worden. Wellicht is deze onder te brengen bij Stichting Welzijn Hilvarenbeek. Het doet ons genoegen dat tijdens het schrijven van dit rapport bekend is gemaakt dat per augustus het vrijwilligersplatform Hilvarenbeek is opgericht. De doelstelling van dit platform komt overeen met het idee dat de werkgroep daarover heeft. De gemeente dient financieel te ondersteunen dat één keer per jaar een vrijwilligerskrant uitkomt, waarin vrijwilligersorganisaties van allerlei aard zich kunnen profileren. De Stichting Welzijn Hilvarenbeek kan hierin een grote rol spelen. Een jaarlijkse dag voor vrijwilligers uit de gemeente Hilvarenbeek zou recht doen aan hun belangrijk werk en verdiensten.

Conclusie 2 De Stichting Platform Gehandicaptenbeleid Hilvarenbeek-Diessen is over het algemeen tevreden over het door de gemeente gevoerde gehandicaptenbeleid. Onze werkgroep ondersteunt de gewenste verbeteringen, maar vraagt met name aandacht voor het integratieproject Sportement en het scholenproject “Samen op Koers” dat een belangrijke bijdrage levert voor mensen met een functiebeperking in de gemeenschap.


46 / 116

Aanbeveling 2 (Vergelijk aanbeveling 16 Wonen) 2.1 2.2 2.3 2.4

2.5

De gemeente dient alle trottoirs toegankelijk te maken voor gebruikers van rolstoelen, rollators en kinderwagens. Bij het verlenen van een vergunning voor evenementen dient de gemeente erop toe te zien dat de toegankelijkheid voor personen met een functiebeperking gewaarborgd is. De gemeente dient niet alleen te verwijzen, maar ook zonodig daadwerkelijk hulp te bieden bij het aanvragen van zorg en hulpmiddelen. De gemeente(raad) dient er op toe te zien dat er geen verschraling van hulp optreedt door te beslissen voor een goedkopere hulp ( alphahulp) in plaats van een professionele hulp. Permanente en mogelijk grotere financiële ondersteuning van gemeentewege voor het jaarlijks uitvoeren van het integratieproject Sportement (geïntegreerd allerlei sporten beoefenen) en het scholenproject “Samen op Koers” dat gehandicapte en nietgehandicapte kinderen van de groepen 7 en 8 van de basisscholen in een project bijeen brengt.

Conclusie 3 Gelet op de gerealiseerde activiteiten in 2006 en het activiteitenplan van 2008 heeft de Stichting Welzijn een breed scala aan activiteiten als zorgverlener en als zorgvrager. Deze passen binnen de doelstelling van Vitaal Hilvarenbeek.

Aanbeveling 3 Voldoende facilitaire en financiële ondersteuning van gemeentewege is gewenst om de stichting in staat te stellen zich te blijven inzetten voor de lokale gemeenschap. Conclusie 4 In de nabije toekomst zal door de vergrijzing de vraag naar mantelzorg toenemen. De werkgroep Mantelzorg Hilvarenbeek kan haar taken volgens eigen zeggen op niveau uitvoeren, indien het steunpunt Mantelzorg Midden-Brabant professionele ondersteuning biedt bij inloopbijeenkomsten, zoals PR-materiaal ontwikkelen en beschikbaar stellen.

Aanbeveling 4 4.1

4.2

De werkgroep mantelzorg Hilvarenbeek dient zich beter te profileren opdat de mantelzorgers weten waar zij ondersteuning kunnen krijgen om overbelasting en eenzaamheid te voorkomen. De gemeente dient de werkgroep zoveel mogelijk facilitair te ondersteunen. Voor de uitvoering kan de “seniorenraad” een coördinerende rol vervullen.

Conclusie 5 K.B.O., afdeling Hilvarenbeek, is in staat de belangen van ouderen te behartigen en kan haar doelstelling, ondersteunend te zijn als schakel tussen senioren en instanties in de meest brede zin, naar wens uitvoeren. De werkgroep ondersteunt de wensen ter verbetering.

Aanbeveling 5 (Vergelijk aanbeveling 16 Wonen) Zaken als: moeilijk bereikbare gebouwen, hoge drempels en stoepen, toilet te laag en/of te klein of slecht meubilair en slechte geluidsinstallaties dienen verbeterd te worden. Initiatief en uitvoering liggen bij de gemeente indien het gemeentelijke eigendommen betreft. In andere gevallen kan de K.B.O. of de “seniorenraad” een bemiddelende rol spelen.


47 / 116

Conclusie 6 K.B.O., afdeling Diessen, heeft een breed aanbod van diensten en activiteiten.

Aanbeveling 6 (Vergelijk aanbeveling 5 Wonen en aanbeveling 12 Welzijn) 6.1

6.2 6.3

Bij de toekomstige herstructurering van De Eenhoorn wordt geopteerd: - voor 50 aanleunwoningen met 24-uurszorg en eventueel een ziekenkamer voor Diessen, Haghorst en Baarschot. - voor een multicultureel gebouw met een ruime recreatiezaal en een dienstencentrum. Initiatief en uitvoering liggen bij de gemeente en Stromenland. Een centraal loket WMO op het gemeentehuis zodat de mensen beter geholpen kunnen worden. Initiatief en uitvoering liggen bij de gemeente. Deelname aan de Participatieraad WMO om het verloop kritisch te volgen en, indien nodig, het beleid tijdig bij te stellen. Dit is mogelijk een taak voor de afgevaardigde uit de “seniorenraad”.

2.2. Zorgaanbod en dienstverlening Conclusie 7 De apotheker, huisartsen en fysiotherapeut geven aan dat de toenemende regelgeving en de daarbij behorende administratie een grote druk legt op hun eigenlijke taak. Omdat ouderen veel zorg behoeven zijn met name zij daarvan de dupe.

Aanbeveling 7 De gemeente kan, bijvoorbeeld via de Vereniging Nederlandse Gemeente (VNG) de beleidsmakers wijzen op het feit dat een overmaat aan regelgeving de effectiviteit van de zorgverlening negatief beïnvloedt. Conclusie 8 De huisartsen ondersteunen het initiatief tot een centraal loket. Ook de gemeente opteert voor een centraal loket.

Aanbeveling 8 (Vergelijk aanbeveling 1 Welzijn) 8.1 8.2

Het inrichten van een centraal loket dat bestemd is voor zorgverleners én zorgvragers. Het loket dient bemenst te zijn met “gespecialiseerde generalisten”, waarmee bedoeld worden: loketmedewerkers op HBO niveau die een sterk invoelend vermogen hebben en die op een deskundige wijze kunnen adviseren en verwijzen.

8.3 Het centraal loket moet privacy waarborgen. Daarom moet het alle zorgvragers duidelijk zijn dat telefonisch contact voor een afspraak met” dit loket” mogelijk is en dat men in alle privacy in een spreekkamer terecht kan. 8.4 Ruime openingstijden zijn gewenst. Het initiatief voor het realiseren van deze aanbevelingen ligt bij de gemeente. Conclusie 9 De procedure rond het inschakelen van het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) is niet voor alle gemeenten eenduidig.


48 / 116

Aanbeveling 9 9.1

9.2 9.3 9.4 9.5

De gemeente dient de indicatie voor huishoudelijke hulp ook in de toekomst uit te besteden aan het CIZ - om uniforme indicering te garanderen - om de kans op een minder kwalitatieve hulp uit te sluiten. - om versnippering tegen te gaan. De gemeente dient geen druk op het CIZ uit te oefenen om” schraler” te indiceren. De gemeenteraad dient te controleren of het advies van het CIZ wordt opgevolgd, opdat verschraling van hulpverlening voorkomen wordt. De gemeente dient er op toe te zien dat het CIZ de indicatie niet alleen telefonisch, maar ook door huisbezoek vaststelt. Als basisuitgangspunt voor de indicatiestelling huishoudelijke verzorging wordt “zorgen voor elkaar, de gebruikelijke zorg” gehanteerd. De gemeente dient duidelijk te maken wat zij daar onder verstaat.

Conclusie 10 Stichting De Runne/Thebe, een instelling voor verpleging en verzorging, heeft als uitgangspunt het leveren van zorg op maat, afgestemd op de behoeften van cliënten, van hulpverlening in de thuissituatie tot en met intensieve intramurale zorg en verpleging in de Clossenborch. Aan dit uitgangspunt wordt naar het oordeel van de directie voldaan. Onze werkgroep ondersteunt de gewenste verbeteringen.

Aanbeveling 10 10.1 Verkorting van de responstijd: de tijd dat men in noodgevallen bij de mensen thuis is voor acute hulp. 10.2 Mogelijkheden voor crisisopvang en opvang bij vakantie van de mantelzorger dienen uitgebreid te worden 10.3 Voldoende bedden voor psychogeriatrische hulpverlening en de mogelijkheid tot snellere diagnostiek te komen ten aanzien van dementie, bijvoorbeeld in het ziekenhuis. 10.4 Hulpmiddelen, zoals wandelstokken en rolstoelen, dienen in Diessen beschikbaar te zijn voor het gemak van de mensen. 10.5 Een consultatiebureau voor ouderen, waar alleen basaal bloedonderzoek wordt verricht. In den lande verschijnen tot volle tevredenheid van ouderen steeds meer van deze consultatiebureaus, die preventief werken. Het initiatief ligt bij Stichting De Runne/Thebe en de uitvoering kan in samenwerking met Mantelzorg, huisartsen en vrijwilligersplatform. Conclusie 11 MEE is een professionele organisatie die gericht is op versterking van de individuele cliënt. De ondersteuning van MEE betreft alle terreinen van het leven, zoals wonen, zorg, welzijn en financiën. Het rapport “Zorg en welzijn in kleine dorpen” is mede tot stand gekomen door de inzet van MEE. Door advisering van MEE kunnen ouderen maximaal participeren in onze samenleving. En door advisering aan de gemeente kan de ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers professioneler. Er wordt in toenemende mate door de gemeente om advies gevraagd voor problemen van mensen met een verstandelijke, lichamelijke, zintuiglijke beperking en met autisme: van 72 adviezen in 2005 naar 104 in 2006 is een stijging van 44%.


49 / 116

Aanbeveling 11 De gemeente Hilvarenbeek dient in het kader van de WMO maximaal van de brede deskundigheid van MEE, gebruik te maken ter ondersteuning van mensen met een beperking. Conclusie 12 Met veel aanbevelingen van de in het verleden verschenen rapporten is weinig of niets gedaan, blijkbaar vanwege beperkt budget.

Aanbeveling 12 12.1 De nota “Zorg en welzijn in kleine dorpen” dient verder door de gemeente uitgewerkt te worden door middel van workshops met mensen uit deze kleine kernen. 12.2 Opgestarte projecten met “Contour”en Woon Zorg Service Zorg in de Wijk (WZSW) dienen van gemeentewege zorgvuldig begeleid en geëvalueerd te worden. 12.3 De GGD-rapporten “Gezondheid telt! In Hilvarenbeek” en “Gezondheid telt! In Hart voor Brabant” zijn uitstekend voor het uitvoeren en ontwikkelen van lokaal gezondheidsbeleid. Zij verdienen meer prioriteit bij de gemeente. Adviezen en aanbevelingen vanuit de werkgroep Zorg en Dienstverlening op basis van literatuurstudie Conclusie 13 De zorginfrastructuur is ondoorzichtig en/of in onvoldoende mate aanwezig.

Aanbeveling 13 (Vergelijk aanbeveling 1 Welzijn) 13.1 Een centraal loket bij de gemeente op initiatief van de gemeente. 13.2 Een meer overzichtelijke informatievoorziening voor ouderen via de gemeentegids, de Hilverbode, Deusone, flyer voor ouderen en internet. Hierin ligt een prima taak voor de K.B.O.’s en de “seniorenraad” 13.3 Hulp bij het invullen van aanvragen, goede doorverwijzing en zonodig bemiddeling daarbij. Hierbij kunnen zowel de gemeente, K.B.O.’s als het vrijwilligersplatform i.o. een rol spelen. Conclusie 14 Door de uitgebreidheid van de gezondheidszorg met de vele aparte regelgevingen en de keuzes en prioriteiten van de gemeente ontstaat versnippering van de gezondheidszorg. En dat leidt tot ondoelmatigheid.

Aanbeveling 14 In het uitgebreide veld van de gezondheidszorg is de regierol van de gemeente steeds belangrijker. Een integraal lokaal gezondheidsbeleid is dan ook gewenst om versnippering te voorkomen. De “seniorenraad” kan een coördinerende rol vervullen. Conclusie 15 Hart- en vaatziekten en psyc hische stoornissen zijn de belangrijkste gezondheidsproblemen in Hilvarenbeek. Ongezond gedrag komt in Hilvarenbeek nog veel voor: roken, te veel alcohol, overgewicht en te weinig bewegen.


50 / 116

Aanbeveling 15 Meer preventie door middel van voorlichting en voorlichtingsprojecten. Initiatief bij de gemeente en een coördinerende rol voor de “seniorenraad”. Conclusie 16 In Hilvarenbeek is bijna eenderde in de leeftijdscategorie van 19 tot 65 jaar tot bijna de helft in de leeftijdscategorie van 65+ eenzaam. Vooral de mantelzorgers onder hen hebben een grote kans op eenzaamheid. Eenzaamheid blijft vaak ”achter de voordeur” en kan door vele factoren ontstaan, zoals door onvoldoende contact door lichamelijke en/of geestelijke beperkingen, door onbekendheid met contactmogelijkheden, door onvoldoende vervoersmogelijkheden, door gevoelens van onveiligheid en door te weinig financiële mogelijkheden om contacten te onderhouden of bijvoorbeeld hobby’s te beoefenen.

Aanbeveling 16 (vergelijk aanbeveling 7 Welzijn) 16.1 Het herkennen van eenzaamheid door artsen, thuiszorg, maatschappelijk werk en allen die beroepshalve of als vrijwilliger bij ouderen thuis komen is van belang. Zij dienen op zijn minst te verwijzen naar het centraal loket dat ouderen kan wijzen op contactmogelijkheden, op mogelijkheden van financiële bijstand en op het bestaan van een ouderenadviseur, die de oudere de weg kan wijzen en o.a. administratieve ondersteuning kan geven. 16.2 Een mogelijkheid om eenzaamheid te verminderen of te voorkomen is een huisbezoek door vrijwilligers. Dit is ook volgens de huisartsen een prijzenswaardig initiatief. Ten eerste kunnen 65-jarigen na telefonische afspraak bezocht worden met een bloemetje van de gemeente en relevante informatie. Ten tweede zou begonnen kunnen worden met huisbezoek aan de hoogbejaarden. Zij hebben waarschijnlijk de meeste behoefte aan allerlei voorzieningen. Daarna zou “teruggewerkt” kunnen worden naar de 70 –65 jarigen. De vrijwilligers dienen opgeleid en begeleid te worden en privacy en geheimhouding in acht te nemen. Vrijwilligers dienen verzekerd te zijn en een vrijwilligerscontract aangeboden te krijgen. Wellicht is een en ander bij het vrijwilligersplatform i.o. Hilvarenbeek onder te brengen (zie aanbeveling 1). Conclusie 17 De invoering van de Centrale Huisartsenpost (CHP) heeft sterke gevoelens van onrust en onvrede opgeroepen.

Aanbeveling 17 17.1 Een goed bereikbare en goed functionerende CHP is van essentieel belang. 17.2 Relevante medische gegevens dienen op de CHP aanwezig te zijn met garantie voor privacybescherming. Voor de realisatie is primair de CHP zelf verantwoordelijk, maar de gemeente dient in het kader van goede gezondheidszorg toe te zien op het goed functioneren van de CHP. Conclusie 18 Bezuinigen op de zorg is goed voor onze economie, dus besteden wij slechts 8% van ons Bruto Nationaal Product (BNP), aan zorg.

Aanbeveling 18 De zorg voor mensen moet minder economisch bepaald worden, zodat meer menselijk zorgbeleid mogelijk is. Hiervoor is een belangrijke taak weggelegd voor artsenorganisaties en gezondheidsinstanties.


51 / 116

2.3. Conclusies en aanbevelingen op basis van de resultaten van de gemeentelijke enquête. In het algemeen kan gezegd worden dat de enquête geen opzienbarende zaken heeft opgeleverd. De tevredenheid over de zorginstellingen, waarvan regelmatig gebruik wordt gemaakt, is groot. Alleen de huisartsenpost scoort laag. 33% geeft daarvoor een waardering van 7 of hoger op de schaal van 1 t/m 10. Dat mensen graag voorzieningen in de omgeving van hun woning hebben is niet verrassend. Het is opvallend dat van alle mogelijkheden die worden aangegeven om informatie te halen niet één de voorkeur heeft. Sterker nog: het percentage dat van één van de mogelijkheden gebruik wil maken is ook laag. De grote bus, de deeltaxi en de buurtbus worden als voldoende beoordeeld. De overgrote meerderheid heeft geen hulp nodig bij het aansluiten van apparaten als TV, mobiele telefoon en computer. Enkele resultaten die het vermelden waard zijn. §

Seniorenontmoetingsruimte

Conclusie 19 546 huishoudens zeggen 1 keer per week een seniorenontmoetingsruimte te zullen bezoeken. Als we dat zouden omrekenen voor de gehele populatie betekent dat dat veel personen zo’n ontmoetingspunt wel zien zitten.

Aanbeveling 19 (Vergelijk aanbeveling 15 Wonen en aanbeveling 11 en 12 Welzijn) De gemeente dient het initiatief te nemen om samen met relevante partijen, zoals de K.B.O.’s, (een) seniorenontmoetingsruimte (n) op te zetten. Mochten personen ten gevolge van functionele beperkingen geen mogelijkheden hebben zo’n ontmoetingsruimte te bezoeken dan is het wellicht mogelijk een pool van vrijwilligers op te zetten bij het vrijwilligersplatform Hilvarenbeek die voor vervoer kan zorgen. §

24-uurszorg

Conclusie 20 Meer dan eenderde van de huishoudens verstaat onder 24-uurszorg, de zorg in de vorm van 24-uurstoezicht en de zorg die altijd in de buurt is of direct aanwezig kan zijn. Dat is niet zo verwonderlijk als we er vanuit gaan dat mensen zo lang mogelijk thuis of zelfstandig willen blijven wonen.

Aanbeveling 20 (Vergelijk aanbeveling 7 Wonen) Op dit moment is het mogelijk bij langdurige ziekte lang thuis te blijven met zorg en (woning) aanpassingen. Maar dat geldt eigenlijk alleen voor hen die mantelzorg in de directe omgeving hebben. Omdat er in de toekomst veel meer oudere alleenstaanden zullen zijn moet de gemeente (de overheid) er alles aan doen om te bewerkstelligen dat ook alleenstaanden thuis verzorgd kunnen worden. Zowel de “ seniorenraad” als mantelzorg en vrijwilligersplatform kunnen hierin een belangrijke rol vervullen.


52 / 116

§

Zorgvraag

Conclusie 21 59% van de huishoudens zegt op dit moment geen zorgvraag te hebben. Dat betekent dat 41% dat wel zegt te hebben. Opvallend is dat slechts 3% van de huishoudens vanaf 55 jaar aangeeft een geestelijk probleem te hebben (eenzaam, depressief).

Aanbeveling 21 Omdat in de enquête Vitaal Hilvarenbeek gevraagd is of men een geestelijk probleem heeft is een lage score te verwachten. Immers men geeft zich zelf niet graag een etiket. Het GGD rapport “Gezondheid telt! In Hilvarenbeek” geeft aan dat de helft van de 65-plussers eenzaam is. De gemeente kan beter van het rapport van de GGD uitgaan en de aanbevelingen om de eenzaamheid te bestrijden zeer serieus nemen. §

Informatieverstrekking ten aanzien van Zorg en Dienstverlening

Conclusie 22 De Hilverbode en de Uitstraling worden door bijna 58% als de communicatiemiddelen gezien om voorlichting te geven over de verschillende soorten Zorg en Dienstverlening.

Aanbeveling 22 (Vergelijk aanbeveling 3 Welzijn) Gezien de uitslag van de enquête is het aan te raden regelmatig een pagina te besteden aan zaken die voor ouderen relevant zijn. De Seniorenwijzer in de Tilburgse Koerier is een goed voorbeeld. Hier ligt een taak voor de “seniorenraad”. §

Het vervoer naar de centrale huisartsenpost

Conclusie 23 Als de 132 huishoudens die niet hebben geantwoord buiten beschouwing worden gelaten heeft 31% een probleem met vervoer naar en van de huisartsenpost. Van de 248 alleenstaanden (zelfstandig wonend) heeft 53% problemen met het vervoer. Aanbeveling 23 Het verdient aanbeveling in de goed gelezen Hilverbode of Uitstraling een artikeltje te plaatsen om burgers te bewegen zelf afspraken te maken met familie, vrienden of buren voor vervoer naar de huisartsenpost bij calamiteiten. De “seniorenraad” of Stichting Welzijn kan deze taak op zich nemen. Indien vervoer door derden niet mogelijk is moet men kunnen rekenen op een vrijwilligerspool, georganiseerd door het vrijwilligersplatform Hilvarenbeek §

Inkomen

Conclusie 24 Van de 1025 huishoudens geeft een kwart aan, minder dan € 1500 per maand als bruto inkomen te hebben. Het is niet bekend hoeveel (echt)paren of alleenstaanden dat zijn.


53 / 116

Aanbeveling 24 Omdat een laag inkomen van grote invloed is op de leefsituatie dienen de gemeente en de beide K.B.O.’s personen met een laag tot zeer laag inkomen te blijven wijzen op allerlei inkomensaanvullende regelingen.

2.4. Verankering Bovengenoemde conclusies en aanbevelingen zijn niet vrijblijvend maar dienen te leiden tot concrete verbeteringen. Bovendien moeten de ouderen blijvend betrokken blijven bij beleid en uitvoering. Om hierin succesvol te zijn is een goede verankering noodzakelijk.

5.3. Resultaten enquêtes De werkgroep Zorg en Dienstverlening acht het zinvol te onderzoeken welke problemen de aanbieders op het gebied van Zorg en Dienstverlening en de organisaties die de belangen behartigen van zorgvragers ondervinden bij het aanbieden van hun “product”. Tevens is gevraagd naar suggesties om de Zorg en Dienstverlening in de gemeente Hilvarenbeek te verbeteren. Vertegenwoordigers van organisaties zijn mondeling geïnterviewd. In sommige gevallen zijn vertegenwoordigers van een beroepsgroep benaderd. Aangenomen is, dat zij spreken namens de gehele beroepsgroep in Hilvarenbeek.

3.1. Resultaten enquête zorgvragers In dit cluster zijn vrijwilligersorganisaties ondergebracht, die bijna uitsluitend hun activiteiten richten op ouderen en die dus gezien kunnen worden als vertegenwoordigers van de zorgvragers. Sommige enquêteformulieren zijn uitgebreid ingevuld, andere nauwelijks. Welfare van het Nederlands Rode Kruis, Esbeek. Deze organisatie verzorgt een diner, soos en inloopdag voor hoofdzakelijk ouderen. Zij beoordeelt de kwaliteit van hun activiteiten als goed. De Werkgroep Mantelzorg Hilvarenbeek biedt een luisterend oor aan mantelzorgers van alle leeftijden en verzorgt inloop-dagdelen. Deze werkgroep bestaat een jaar en zit in de groeifase. Zij heeft één keer in de maand een goed overleg met gemeente. De Zonnebloem, afd. Diessen maakt deel uit van de Zonnebloem Nederland en bezoekt met name ouderen thuis en organiseert ontspanningsactiviteiten, zoals vakantie, ziekendag en uitstapjes. Zij beoordeelt de kwaliteit van haar activiteiten als goed. Probleem: te weinig jonge vrijwilligers, moeilijk te bereiken doelgroep en een tekort aan financiën. De Zonnebloem afd. Hilvarenbeek, Esbeek en Biest Houtakker maakt ook deel uit van de Zonnebloem Nederland en verzorgt bezoek aan huis, uitstapjes, vakantie, ontspanningsmiddagen. Zij beoordeelt de kwaliteit van haar activiteiten als goed. Probleem: Tekort aan vrijwilligers met name ten aanzien van bestuursleden. Deze organisatie heeft behoefte aan gratis vermelding in een blad van haar activiteiten en aan de mogelijkheid om daarin beroep te doen op vrijwilligers. Tevens mist deze organisatie een accommodatie voor activiteiten. De Stichting Welzijn Hilvarenbeek werkt voornamelijk voor ouderen in de gemeente. Volgens het enquêteformulier biedt deze Stichting inloop en maaltijden op een kleinschalige manier in de Eenhoorn in Diessen.Vrijwilligers fungeren als gastvrouw. Zij beoordeelt de kwaliteit van de activiteiten als goed.


54 / 116

Deze organisatie heeft regelmatig overleg met de gemeente. Ook deze organisatie wil graag meer reclame maken voor hun activiteiten om zodoende meer deelnemers aan de maaltijden te krijgen. Als suggesties worden genoemd: professionele ondersteuning van de vrijwilligers en het subsidie verlenen op de maaltijden (wens van de ouderen). De Katholieke Bond van Ouderen (KBO) afd. Diessen behartigt de collectieve belangen van ouderen op vele terreinen in onze gemeente. Daarnaast biedt zij individuele ondersteuning door middel van twee ouderenadviseurs. Zij verzorgt ook themamiddagen voor ouderen. Per 1 juni 2006 is een klussendienst van start gegaan voor ouderen en mensen met functionele beperkingen. De organisatie geeft aan dat haar aanbod altijd beter kan. Het overleg met de gemeente wordt als goed beoordeeld, maar zou frequenter kunnen zijn. Door meer informatie over de WMO zouden de leden beter geholpen kunnen worden. De voltooiing van het dienstencentrum bij de Eenhoorn duurt te lang en het ge heel kost teveel. Diessen, Haghorst en Baarschot opteren voor 50 aanleunwoningen met 24-uurszorg en eventueel een ziekenkamer. Als wens ziet deze KBO de deelname aan de Participatieraad WMO om het verloop positief kritisch te volgen en, indien nodig, het beleid tijdig bij te sturen.

3.2. Allerlei In deze paragraaf worden resultaten van enquêtes weergegeven van organisaties, die niet elders onder te brengen zijn. Ark van Noah levert een positieve bijdrage aan het welzijn van mensen door op een totaal andere manier ingang te vinden bij apathische, depressieve en psychiatrisch zieke bewoners van instellingen. Zij komt met dieren naar mensen toe en tracht op deze manier de zintuigen en gevoelens te prikkelen. Deze manier van werken is uniek in Nederland. Het grootste probleem is het grote aantal aanvragen. De activiteiten zijn grotendeels op ouderen gericht. Haar aanbod is voor maximaal 10% op Hilvarenbeek gericht. Van een geheel andere orde is de Buurtbusvereniging Biest Houtakker – Baarschot. Deze vereniging verzorgt het busvervoer tussen kernen in de regio, middels een buurtbusorganisatie, die geheel door vrijwilligers gedragen wordt. De organisatie richt zich met name op ouderen (70-80%) en is voor 90-100% gericht op bewoners van de gemeente Hilvarenbeek. Zij heeft geen overleg met de gemeente, maar wenst dit wel. Zij ziet graag een hogere frequentie (1 uur-diensten) busvervoer. Zij wenst meer regiobekendheid en een ambtelijk overleg tussen de verschillende gemeenten en de provincie, om zodoende het aanbod te verbeteren.

3.3. Resultaten enquête professionele zorgverleners Onder deze paragraaf wordt een overzicht gegeven van de resultaten van de enquêtes onder zorgverleners. De Centrale Huisartsenpost Tilburg werkt regionaal en 0-10% van de hulpvragers komt uit Hilvarenbeek. De activiteiten van deze post zijn voor 20-30% gericht op ouderen. De wens van de huisartsenpost is: minder mensen die uit zichzelf naar de post komen, minder onnodige vragen buiten kantooruren en een verbetering van de telefonische bereikbaarheid. De huisartsen in de gemeente Hilvarenbeek menen dat zij naar tevredenheid hun werk kunnen uitvoeren. Zij beoordelen de geboden kwaliteit van Zorg en Dienstverlening als goed.


55 / 116

Gemiddeld 57% van hun werkzaamheden is gericht op ouderen. Het werkgebied van de artsen beslaat voornamelijk de gemeente Hilvarenbeek. Of de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) van invloed is op het werk van de huisartsen is (nog) niet duidelijk. Wel geeft een enkeling aan, dat er waarschijnlijk meer bureaucratisering op hen afkomt, en dat een ambtenaar die de WMO behandelt geen maatschappelijk werker is en niet getraind is om de zorgvrager adequaat te helpen. Van de vijf huisartsen die de enquête hebben ingevuld geven er twee aan een regelmatig overleg met de gemeente op prijs te stellen. Enkele leden van de werkgroep Zorg en Dienstverlening hebben een gesprek met de huisartsen gehad (zie bijlage 4.2). Als suggesties om het zorgaanbod en de dienstverlening in de gemeente Hilvarenbeek te verbeteren worden genoemd: versterking Algemeen Maatschappelijk Werk, minder bureaucratisering en minder wisselende structuren van instellingen, die de geneeskundige zorg ondersteunen, zoals thuiszorg, ouderenzorg en uitgifte hulpmiddelen. Zij zijn ook van mening dat zij een nog beter product zouden kunnen leveren als de toenemende regelgeving en bureaucratie, met name vanuit de zorgverzekeraar, zou verminderen. Vanuit de diëtistenpraktijk wordt gemeld dat zij hun aanbod (dieetadviezen en richtlijnen goede voeding) naar tevredenheid kunnen uitvoeren en de geboden kwaliteit als goed beoordelen. De helft van hun activiteiten is gericht op ouderen en 70-80% van hun activiteiten is gericht op inwoners van de gemeente Hilvarenbeek. De fysiotherapeuten bieden fysiotherapie en manuele therapie, oedeemtherapie en bekkenbodemtherapie. Indien noodzakelijk worden patiënten thuis of in de Clossenborch bezocht. Een zeer groot deel van hun patiënten (60-70%) bestaat uit ouderen. Zij beoordelen zelf de geboden kwaliteit van de zorg-en dienstverlening als goed en kunnen hun werk naar tevredenheid uitvoeren. Daar de WMO er naar streeft dat meer mensen thuis zullen blijven wonen verwachten zij meer visites aan huis. Een regelmatig overleg met de gemeente wordt op prijs gesteld. De problemen die zij ondervinden bij het aanbieden van hun zorg zijn van verzekerings–technische aard. Als mogelijkheid om de administratieve rompslomp te verminderen bevelen zij aan dat de patiënt zelf de zorg inkoopt bij de zorgverzekeraar via de aanvullende verzekering. De apotheek Beekdal verstrekt geneesmiddelen en hulpmiddelen en geeft advies. De bereikbaarheid is groot (zowel telefonisch als door de zaterdagopenstelling). De geboden kwaliteit wordt als goed beoordeeld en kan naar tevredenheid worden uitgevoerd. Van de activiteiten is 60-70% gericht op ouderen en 80-90% van hun activiteiten is gericht op inwoners van de gemeente Hilvarenbeek. Een regelmatig overleg met de gemeente wordt op prijs gesteld. De WMO zal geen verandering brengen in het aanbod. Als suggestie om de zorg te verbeteren wordt een centralisatie van zorg genoemd in de vorm van een gezondheidscentrum. De psychologenpraktijk SPEL (Stichting Psychologen Eerste Lijn) te Haghorst biedt psychologische hulp, ondersteuning en nazorg via een team psychologen. Omdat zij zich profileert in de eerste lijn zijn de lijnen naar cliënten en andere zorgverleners kort. Zij kan een goede kwaliteit leveren. Haar activiteiten zijn voor 10-20% gericht op ouderen en hetzelfde percentage wordt besteed aan hulp voor inwoners van Hilvarenbeek. Een probleem bij het aanbieden van zorg is de financiële regelgeving. SPEL stelt een regelmatig overleg met de gemeente op prijs.


56 / 116

De organisatie MEE regio Tilburg biedt voornamelijk individuele ondersteuning bij het leven met een beperking door het geven van advies en informatie op vele gebieden. De organisatie richt zich op mensen van alle leeftijden met een verstandelijke en/of lichamelijke beperking, chronisch zieken en mensen met een beperking als autisme. Daarnaast verzorgt zij ook dienstverlening als informatiebijeenkomsten of ondersteuning aan woonprojecten voor mensen met een beperking. Zij werkt onafhankelijk van het zorgaanbod van andere instellingen. Van haar werk wordt 0-10% aan Hilvarenbeek besteed. De WMO betekent voor de organisatie meer afstemming met meerdere gemeenten, regionale afspraken en mogelijk een andere financiering vanaf 2009. MEE heeft een goed contact met de gemeente Hilvarenbeek. MEE zou graag mensen met een zintuiglijke beperking beter bereiken. Als suggestie om het zorgaanbod in de gemeente te verbeteren beveelt zij de gemeente aan de afstemming met ander zorgaanbod te verbeteren. . In dit cluster passen ook de GGD en Novadic-Kentron (verslavingszorg). Beide organisaties werken regionaal. Zij ge ven geen verbeterpunten aan. De GGD werkt voor 0-10% voor de gemeente Hilvarenbeek, geeft ondersteuning aan de gemeente bij beleidsmatige processen en heeft een goed, structureel contact met de gemeente. Tevens verzorgt de organisatie voorlichtingsactiviteiten voor ouderen over diverse thema’s en doet epidemiologisch onderzoek met en ook op verzoek van de gemeente. Novadic-Kentron wenst een regelmatig overleg met de gemeente

3.4. Vitaal Hilvarenbeek in combinatie met de gemeentelijke enquête Algemeen Van de aangeschreven huishoudens heeft 43% gereageerd, dat wil zeggen 1206 huishoudens. §

Sociaal-economische status.

Het grootste deel van de respondenten is geboren tussen 1940 en 1950. Bijna een kwart is alleenstaand. Als de 3% die niets heeft ingevuld niet mee wordt gerekend heeft 13% lager onderwijs genoten, 22% lager beroepsonderwijs, 9% MAVO, 21% Middelbaar beroepsonderwijs, 6% HAVO/VWO, 22% Hoger beroepsonderwijs en 6% Universitair onderwijs. Een bruto maandinkomen per huishouden tot € 1.500 heeft 25 %, van € 1.500 tot € 2.200 heeft 24%, van € 2.200 tot € 3.300 heeft 21%, van € 3.300 tot € 4.500 heeft 17% en 13% heeft vanaf € 4.500 als we de 181 huishoudens die niets hebben ingevuld niet mee rekenen. §

Voorzieningen in de omgeving van de woning.

Op de vragen over dit onderwerp hebben alle respondenten geantwoord. Jammer is dat bij deze vraag geen afstand is opgenomen waarbinnen men voorzieningen wil hebben. 72% wenst winkels in de buurt, 61% de huisarts, 37% de huisartsenpost, 34% de fysiotherapeut, 56% de apotheek, 31% het zorgcentrum, 27% Horeca, 31% een ontmoetingscentrum, 32% een kerk, 49% openbaar vervoer en 43% een parkeergelegenheid.


57 / 116

§

Behoefte aan een (senioren)ontmoetingruimte voor welzijnsen ontspanningsactiviteiten.

Als we de 14% die niets heeft ingevuld niet meetellen blijven 1032 respondenten over. Daarvan zegt 21% daar binnen 5 jaar behoefte aan te hebben, 24% zegt daar na 5 jaar behoefte aan te hebben. 22% heeft daar geen behoefte aan en 33% weet het niet. Meer dan de helft heeft geen behoefte of weet het niet.Dat eenderde het niet weet is wellicht toe te schrijven aan het feit dat men niet weet in welke lichamelijke, geestelijke of sociale situatie men zich over een tijd bevindt of zich niet kan voorstellen wat een ontmoetingsruimte te bieden heeft. Van de respondenten (548) die zo’n ontmoetingruimte (misschien) wel zien zitten zal 4% de ruimte 1 keer per week bezoeken, 21% 2 keer per week, 19% minder dan 1 keer per week, 10% meer dan 2 keer per week en 46% weet dat nog niet. Omgerekend: 546 huishoudens zeggen 1 keer per week het ontmoetingscentrum te zullen bezoeken §

Waardering van zorgvoorzieningen.

Voor verscheidene zorgvoorzieningen is een waardering gegeven op een schaal van 1 t/m 10. Soms zijn er veel respondenten die de vraag niet beantwoorden of “weet niet” invullen. Vaak is duidelijk is dat men geen oordeel kan geven omdat men geen ervaring heeft met dat soort zorgvoorziening. Als we de respondenten die geen mening hebben of niet hebben geantwoord niet meetellen (142) geeft van de overgebleven respondenten 95% de huisarts een waardering van 7 of hoger met het zwaartepunt op de 8. Als we de respondenten die geen mening hebben of niet hebben geantwoord niet meetellen (563) geeft van de overgebleven respondenten 33% de huisartsenpost een waardering van 7 en hoger. De rest geeft een score van 6 en lager met relatief veel zware onvoldoendes. Als we de respondenten die geen mening hebben of niet hebben geantwoord niet meetellen (507) geeft van de overgebleven respondenten 87% de fysiotherapeut een waardering van 7 of hoger met het zwaartepunt op de 8. Als we de respondenten die geen mening hebben of niet hebben geantwoord niet meetellen (344) geeft van de overgebleven respondenten 90% de tandarts een waardering van 7 of hoger met het zwaartepunt op de 8. Als we de respondenten die geen mening hebben of niet hebben geantwoord niet meetellen (175) geeft van de overgebleven respondenten 95% apotheek een waardering van 7 of hoger met het zwaartepunt op de 8. Als we de respondenten die geen mening hebben of niet hebben geantwoord niet meetellen (1000) geeft van de overgebleven 206 respondenten 83% de thuiszorg, huishoudelijke hulp een waardering van 7 of hoger met het zwaartepunt op de 8. Veel respondenten hebben geen ervaring met de thuiszorg. Als we de respondenten die geen mening hebben of niet hebben geantwoord niet meetellen (1033) geeft van de overgebleven respondenten 78% de thuiszorg, verzorging en verpleging een waardering van 7 of hoger met het zwaartepunt op de 8. Veel respondenten hebben geen ervaring met dit soort hulpverlening.


58 / 116

Als we de respondenten die geen mening hebben of niet hebben geantwoord niet meetellen (1002) geeft van de overgebleven 204 respondenten 78% de zorg uit eigen omgeving, de mantelzorg een waardering van 7 of hoger met het zwaartepunt op de 8. Veel respondenten hebben geen ervaring met dit soort hulpverlening. Als we de respondenten die geen mening hebben of niet hebben geantwoord niet meetellen (984) geeft van de overgebleven respondenten 88% de Clossenborch een waardering van 7 of hoger met het zwaartepunt op de 8. Veel respondenten hebben geen ervaring met dit soort hulpverlening. Als we de respondenten die geen mening hebben of niet hebben geantwoord niet meetellen (361) geeft van de overgebleve n respondenten 90% het ziekenhuis een waardering van 7 of hoger met het zwaartepunt op de 8. Als we de respondenten die geen mening hebben of niet hebben geantwoord niet meetellen (1090) geeft van de overgebleven respondenten 84% de dienstverlening, de maaltijdvoorziening een waardering van 7 of hoger met het zwaartepunt op de 8. Veel respondenten hebben geen ervaring met dit soort hulpverlening. §

Contact met zorgverleners

Met deze vraag in onze enquête wordt bedoeld of men tevreden is met de kwaliteit van het contact. Het antwoord is dat men tevreden is over de tandarts, de fysiotherapeut, de apotheek, de huisarts en de beide Tilburgse ziekenhuizen. In de hoge waarderingsscore komt dit tot uitdrukking. De waardering voor de Centrale Huisartsenpost in Tilburg is matig, slechts 33% geeft een waardering van 7 of hoger. De rest geeft een score van 6 en lager met relatief veel zware onvoldoendes. De meeste respondenten hebben geen contact met de Clossenborch, GGD, GGZ en de thuiszorg. §

24-uurszorg.

Omdat op de informatiebijeenkomsten van oktober 2006 nogal eens de wens geuit is naar 24uurszorg is gevraagd wat men daar precies mee bedoelt. 12% heeft geen antwoord gegeven. Van de overigen noemt 19% dat zorg op afspraak: de planbare zorg, 16% zorg op afroep: nie t planbare zorg, zorg bij ongevallen noemt 5%, zorg in de vorm van 24 uur toezicht 34% en zorg in noodgevallen 11%. 15% weet het niet. §

Gebruik van zorginstellingen.

De vraag is: als u alle keren dat uw huishouden gebruik maakt van een huisarts, fysiotherapeut of andere zorginstellingen bij elkaar optelt hoe vaak maakt uw huishouden dan per maand gebruik van deze zorginstellingen? Van alle respondenten hebben 167 niet op deze vraag geantwoord. Van de overigen zegt 89% 0-3 keer per maand van zorginstellingen gebruik te maken, 7% doet dat 4-6 keer, 1% 7-9 keer en 3% meer dan 9 keer per maand.


59 / 116

§

Zorgvraag heeft van respondent en/of eventuele partner momenteel. ü ü ü ü

§

Geestelijk probleem (depressie, eenzaamheid). 96% zegt daar niet onder te lijden. Medisch probleem ( ziekte, chronisch ziek). 84% zegt zich medisch goed te voelen. Problemen met beweging (gehandicapt, slecht ter been, chronisch ziek). 84% zegt geen problemen te hebben. 59% zegt nu geen zorgvraag te hebben. Dat betekent nog altijd 41% wel problemen heeft.

Een centraal punt in het gemeentehuis.

Als de 125 respondenten buiten beschouwing worden gehouden die niet geantwoord hebben, ziet 47% een centraal punt waar men in alle privacy met de zorgvraag terecht kan en waar men voorlichting en advies kan krijgen over verscheidene onderwerpen in het gemeentehuis wel zitten. 29% ziet het centraal punt liever op een andere locatie met ruimere openingstijden. 24% heeft geen mening. §

Informatie van de verschillende hulpverleners. ü ü ü ü ü ü

§

Informatie om de zorgvraag te beantwoorden. ü ü ü ü ü ü ü ü

§

Digitaal, via e- mail of website: 75% wijst deze methode af. Hilverbode/Uitstraling: meer dan helft (58%) is hier voor. De VlOH: 93% ziet hier geen heil in. Een nieuwsbrief: slechts 30% is hier voor. De gemeentegids: deze methode is slechts voor 18% aantrekkelijk. Een gezamenlijk boekje van de verschillende zorgverleners: 39% kiest voor deze methode.

Loket bij de gemeente: 64% wijst deze mogelijkheid af. Multifunctionele centra in de kern: 87% ziet hier niets in. Website zorginstelling: 71% zegt hier neen op. Telefonisch bij zorginstelling: ook hier een groot percentage (60%) dat deze mogelijkheid niet wenst. Folders zorginstellingen bij gemeente, bibliotheek etc: daar heeft 77% geen behoefte aan. Informatie door derden:. 89% haalt daar geen informatie. KBO, Welfare, Rode Kruis etc: 87% zou daar geen informatie halen. Huis-aan-huis informatie: 85% ziet dat ook niet als informatieorgaan.

Vervoer naar de centrale huisartsenpost.

Als de 132 respondenten die niet geantwoord heeft buiten beschouwing worden gelaten vindt 31% het vervoer naar de centrale huisartsenpost een probleem.


60 / 116

§

Waardering openbaar vervoer

In deze vraag wordt een waardering op de schaal van 1-10 gevraagd over het vervoer. ü Grote bus: 38% geeft geen waardering aan. Van de 743 geeft de meerderheid een Voldoende. ü Deeltaxi: 713 respondenten hebben geen oordeel. Van de overigen geeft de meerderheid een voldoende. ü Buurtbus: 641 respondenten hebben geen oordeel. Van de overigen geeft de meerderheid een voldoende. §

Hulp bij het aansluiten bij bepaalde apparaten als TV, mobiele telefoon, computer.

167 respondenten hebben de vraag niet beantwoord. Van de overigen heeft 75% geen hulp nodig.


61 / 116


62 / 116

HOOFDSTUK 6

OOG VOOR PASTORALE ZORG

Aandacht voor zorg en welzijn en met name de betekenis van pastorale zorg daarbij

6.1

Inleiding

In het voorjaar van 2007 zijn gesprekken gevoerd met de verantwoordelijke pastores en de dominee. Op 1 februari hebben Maria Hosli-Cillessen en Henk van der Loo gesproken met Pastor Cees Remmers en Pastor Gust Jansen, Petrusparochie in Hilvarenbeek. Op 1 maart heeft Henk van der Loo gesproken met dominee Vrouwkje Hinten, Adrianusgemeente in Hilvarenbeek. Op 7 maart hebben Jan Timmermans en Henk van der Loo gesproken met Pastoor Steven Barberien, Parochie Willibrordus in Diessen. Hij is sinds 1 februari 2007 ook verantwoordelijk voor de parochiegemeenschappen in Biest Houtakker, Esbeek en Haghorst

6.2

De kerngedachten en suggesties rond de pastorale zorg op een rij

Cees Remmers en Gust Jansen hebben aandacht gevraagd voor de volgende punten: § § § § § § § § §

In de geschiedenis zijn kerk, school en sportvereniging altijd belangrijk geweest bij de opbouw van de gemeenschap. Ieder had daarbij een eigen functie, maar er was ook samenhang. Anno 2007 en naar de toekomst moet de kerk gezien worden als een clubhuis waar de scharniermomenten van het leven gevierd kunnen worden. Laat mensen daar samenkomen. Een gemeenschap geeft een thuisgevoel. Opa’s/oma’s, kinderen en kleinkinderen hebben elkaar hard nodig. De betekenis van religie voor senioren is groot. Heb daar zorg en aandacht voor. Geef de doelgroep de kans om samen te komen. Wanneer mobiliteit afneemt, onderzoek mogelijkheden om vervoer te regelen. Religie én kerk bepalen samen mede het welzijn in de samenleving. Religie is de bodem waarop je staat. Is een uiting van eerbied voor verleden, heden en toekomst. Religie is de antropologische constante. Zorg dat in het kader van de WMO kerken worden uitgedaagd. Wijs kerken op hun verantwoordelijkheid er te zijn voor de ander. Daarbij is God als de Ander betekenisvol voor alle mensen. De pastoraatgroep kan zorgen voor draagvlak. Ook de werkgroep van harte heeft een eigen functie bij het welkom heten van nieuwe bewoners. Wanneer senioren verhuizen zorgt een van harte welkom voor het vergroten van het thuisgevoel.

Vrouwkje Hinten heeft aandacht gevraagd voor de volgende punten: § §

§ § §

Geeft aan dat ze is aangesproken in haar competentie van Predikant. Wijst op een artikel van Prof. Ganzevoort waarin de vraag gesteld wordt met betrekking: wie is verantwoordelijk voor de gemeente? Er is sprake van een omslag in denken: van dominee en kerkenraad naar de leden van de Gemeente zelf. Samen verantwoordelijk. De mens heeft veel vrije tijd, maar geen rust om echt te leven en stil te staan bij levens vragen. Heeft zorg voor mensen en voor de complexiteit van het leven. Maakt onderscheid tussen zorg (mens nabije zorg) en pastorale zorg (nabij God en mens).


63 / 116

§ § § § § § § §

§ § §

Wanneer de geestelijke/spirituele zorg goed verzorgd is levert die zorg een belangrijke bijdrage aan de algemene zorg en het welzijn van mensen. Zeker voor de doelgroep senioren. Die groep is daar vertrouwd mee. We moeten het christelijk erfgoed in de gemeente Hilvarenbeek met zorg bewaken. Een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Er bestaat een praatgroep en groep vrouw en geloof. De beide KBO’s – Diessen en Hilvarenbeek –zijn belangrijk. Kunnen ook bijdrage leveren aan de oecumene. Je moet in dit kader het positieve van beide kerken in een gemeenschap meenemen en gebruiken. Het kerkgebouw moet een eige n plek krijgen tussen de mensen. Ze moeten er binnen kunnen lopen voor een ontmoeting met elkaar maar ook met de pastor als professional. Zorg voor een pastoraal gesprek waarbij je als professional naast de ander gaat staan. Ben niet bevoogdend, neerbuigend of beoordelend of veroordelend. Stelt voor om de kerk iedere dag op een vast tijdstip, bijvoorbeeld 1,5 uur per dag open te stellen. De kerk is laagdrempelig, kan een pastorale hulplijn lijn, een zogenaamde ANWB praatpaal. Het binnenlopen in de kerk kan ook een loketfunctie hebben als onderdeel van de WMO. Een voorbeeld daarvan is beschikbaar vanuit Dordrecht. Laten we samen studie maken hoe pastorale zorg in de toekomst vorm gegeven kan worden. Een belangrijk aspect van de oecumene. Doorbreek / voorkom een angstcultuur onder de mensen. De overheid moet middelen ter beschikking stellen voor professionele pastorale zorg ten bate van de gemeenschap ter ondersteuning van ook mantelzorg.

Steven Barberien heeft aandacht gevraagd voor de volgende punten: § § § § §

§

§ § §

§

De mens is lichaam, intellect en ziel. Gezond zijn is meer dan een lichamelijk geestelijk welbevinden. We moeten ook oog hebben voor het spirituele. Senioren hebben het bekend uit het oude behouden. Kerk als gebouw en kerk als gemeenschap hebben een belangrijke functie. 5 van de 6 kernen verliezen ouderen aan Hilvarenbeek, de Clossenborch, maar daar wordt niet gevierd. De mensen hebben geen keuze. Pastoor zou graag een keer in de maand in de Clossenborch de Eucharistie vieren. Maar pastores van de Petrusparochie willen dat niet. Situatie is met mevrouw Sonja Mol, directeur, besproken. De mensen uit Diessen zijn in nood, ze verliezen het spiritueel welzijn. Mensen uit Diessen blijven parochiaan van de Willibrordusparochie. Pleit er voor dat senioren in de eigen bekende omgeving, de eigen parochie en kerk, ook het spirituele welzijn vinden. Alternatief vervoer, bijvoorbeeld inzetten van de buurtbus, kan een oplossing bieden. Vindt dat Gemeente Hilvarenbeek hiervoor mede verantwoordelijk is. Kerk is het kloppend hart van de geloofsgemeenschap. De toren van de kerk is eigendom van de gemeente. Het torenportaal dient als inloop. Door dat portaal open te stellen levert de inloop een bijdrage aan het toerisme. Geeft aan dat de Gemeente wel zorg heeft voor scholen/onderwijs en sportaccommodaties. Iedere kern heeft daarvoor accommodaties, behoudens baarschot die geen onderwijsvoorziening heeft. Ligt de zorg voor het spiritueel welzijn niet in het verlengde van de zorg voor onderwijs en ontspanning middels sport en bewegen? Heeft, gezien de zorg voor vier parochies, geen tijd om mede vorm te geven aan het idee van Vrouwkje Hinten: kerk per dag openstellen en daarbij als pastor aanwezig zijn voor laagdrempelige inloop gesprekken.


64 / 116

§ §

Vraagt aandacht voor de toegankelijkheid van de kerk: kwaliteit van de wegen en de verlichting. Heeft zorg om de plaats van de nieuwe begraafplaats bij Huisje ten Halve. De huidige begraafplaats is bereikbaar. Daar lopen iedere dag mensen binnen voor stilstaan bij en onderhoud van het graf. Zorg dat de begraafplaats bereikbaar blijft. Begraafplaats is een plaats van ontmoeting en bemoediging. Zorg dat er banken komen. Zet buurtbus daarvoor in opdat mensen uit alle kernen er naar toe kunnen. Gemeente heeft plicht daarvoor te zorgen.

De stuurgroep en de projectgroep hebben aangegeven dat bovenstaande informatie interessante aandachtspunten oplevert op basis waarvan in hoofdstuk twee een aantal aanbevelingen is geformuleerd.


65 / 116


66 / 116

HOOFDSTUK 7

ZORG VOOR VERANKERING

Het denkwerk is gedaan, het echte werk kan nu beginnen. Dit eindverslag biedt daarvoor houvast!

7.1 Resultaat Het resultaat van het project ‘Vitaal Hilvarenbeek. Ouderenproof voor de 6 kernen’ moet zijn dat de conclusies en de aanbevelingen leiden tot concrete verbeteringen van de leefsituatie van de bevolkingsgroep in de gemeente die behoort tot de doelgroep van het project. Kernvraag daarbij is: ‘wie gaat daar hoe, waar en met welke middelen aan werken en wat is de bijdrage van de ouderen zelf? Belangrijk is de verankering van het proces. Dat houdt in dat de doelgroep blijvend betrokken moet worden bij het verder ontwikkelen van beleid en de uitvoering ervan. De Provincie biedt de mogelijkheid om plannen en projecten voor verankering in te dienen in het kader van de subsidieregeling Integraal Ouderenbeleid. Een eerste aanvraag tot subsidie is ingediend én ook gehonoreerd. In het project nemen de ouderen zelf het voortouw, zowel in de organisatie als de inhoud. In het totale traject draait het om datgene wat ouderen zelf bezighoudt en waar zij mogelijkheden en belemmeringen zien bij het ouder worden in de eigen kern c.q. de gemeente. Ouderen zijn de deskundigen van hun eigen leefomgeving. Ze kennen de eigen wensen en behoeften op dat terrein. Op die kwaliteiten worden ze ook in de toekomst aangesproken. De doelgroep verwacht dat er daadwerkelijk iets met de resultaten, aanbevelingen wordt gedaan. Het project Vitaal Hilvarenbeek wordt met het aanbieden van het eindverslag afgesloten maar vraagt vanaf dat moment om een doorstart. Het eindverslag schetst de toekomstverwachting wanneer het om verbeterpunten gaat. De aanbevelingen zijn van een beperkte houdbaarheidsdatum. Het project vraagt om een periodiek herhaling c.q. bijstelling en aanvulling.

7.2 Verankering Binnen de zorg voor verankering is het belangrijk dat de gemeente en de betrokken instanties duidelijk maken op welke wijze met de aanbevelingen zal worden omgegaan. Daarbij moet de doelgroep op de hoogte gehouden worden van de voortgang en bij de realisatie betrokken worden. Om te voorkome n dat het eindverslag in de la verdwijnt of in de waan van alledag ten onder gaat is het nodig dat er een groep mensen blijft toezien op de voortgang van de resultaten. Het is belangrijk dat de gemeente en de uitvoerende instanties ervan overtuigd zijn dat ze niet om de inhoud van het eindverslag heen kunnen. De basis daarvoor ligt in het convenant. Zie bijlage 1. Het project Vitaal Hilvarenbeek is tot nu toe geslaagd omdat de gemeente zelf middelen heeft geïnvesteerd, er veel mensen bij de startbijeenkomsten zijn geweest, veel personen hebben deelgenomen aan de werkgroepen, een eindverslag wordt aangeboden met daarin concrete aanbevelingen. Dan moet de zorg voor de verankering ook voortvarend worden aangepakt. De ‘seniorenraad’ kan aan de slag maar niet zonder een goede planning, voldoende middelen en juiste acties. Belangrijker nog is een goede samenwerking met de spelers in het convenant.


67 / 116

Belangrijk is het dat de ‘seniorenraad’ als verankeringsgroep nagaat of en in welke mate de beoogde verbeteringen ook gerealiseerd worden en wat het effect daarvan is op de kwaliteit van de wo nen, welzijn, zorg en dienstverlening. De doelgroep moet regelmatig over de voortgang van de realisatie van het plan van aanpak via de media op de hoogte worden gebracht. Daarmee worden de mensen ook aan het project gebonden.

7.3 Verbeteren leefbaarheid Door alle activiteiten moet de leefbaarheid in de zes kernen verbeterd worden. Daarmee wordt recht gedaan aan het kernthema van het project: Vitaal Hilvarenbeek. Ouderenproof in de 6 kernen? Het vraagteken moet dan een uitroepteken met stip worden. Het is van het allergrootste belang dat de verankeringsgroep zo snel mogelijk na het aanbieden van het eindverslag met de realisatie van het verbeterplan van start gaat. Bij de samenstelling van de seniorenraad moet ervoor gezorgd worden dat er personen gevonden worden met voldoende ervaring en betrokkenheid. Personen die vanuit de projecten/of stuurgroep al ingewerkt, die ingangen hebben bij gemeente en instellingen. De seniorenraad zal moeten beginnen met het stellen van prioriteiten en het inschatten hoe en binnen welke termijn beoogde verbeteringen gerealiseerd kunnen worden. Met het ondertekenen van het convenant hebben is het project het belang van het project aangegeven. Dat belang is in het convenant op de volgende manier kort en kernachtig omschreven: ‘Behoud van zelfstandigheid en het vergroten van de invloed van ouderen zelf. Daar gaat het om bij ouderenproof. Juist in een provincie als Noord-Brabant met een zeer grote groei van het aantal ouderen, liggen er goede kansen om de grote ervaring van de senioren hiervoor te benutten. Het ouderenbeleid van de provincie is een nieuwe weg ingeslagen waarbij gestreefd wordt naar een lokale invulling. Dus geen grote provinciale projecten, maar het stimuleren van zaken die dichtbij de burger in een gemeente staan. De provincie Noord-Brabant trekt daar jaarlijks veel geld voor uit’.

7.4 Aan de slag Wanneer in het eindverslag aanbevelingen gedaan worden die gedragen worden door de bevolking zelf, moet het eindverslag ook meer zijn dan een hoeveelheid papier dat zich laat lezen. Het eindverslag moet vanaf 29 november 2007 een document zijn waarmee gewerkt wordt. De bevolking zal op korte en middellange termijn moeten merken dat met de resultaten c.q. aanbevelingen van het project echt iets gedaan wordt. De inspanningen in de periode oktober 2006 tot november 2007 mogen niet voor niets geweest zijn.


68 / 116

BIJLAGEN Bijlage 1

Convenant

Bijlage 2

Informatie behorend bij het verslag van de werkgroep Wonen

Bijlage 3

Informatie behorend bij het verslag van de werkgroep Welzijn

Bijlage 4

Informatie behorend bij het verslag van de werkgroep Zorg en Dienstverlening


69 / 116


70 / 116

BIJLAGE 1 CONVENANT

Convenant voor het project Ouderenproof voor de gemeente Hilvarenbeek

1.

Inleiding

‘Behoud van zelfstandigheid en het vergroten van de invloed van ouderen zelf. Daar gaat het om bij ouderenproof. Juist in een provincie als Noord-Brabant met een zeer grote groei van het aantal ouderen, liggen er goede kansen om de grote ervaring van de senioren hiervoor te benutten. Het ouderenbeleid van de provincie is een nieuwe weg ingeslagen waarbij gestreefd wordt naar een lokale invulling. Dus geen grote provinciale projecten, maar het stimuleren van zaken die dichtbij de burger in een gemeente staan. De provincie Noord-Brabant trekt daar jaarlijks veel geld voor uit’ Met deze woorden geeft Roel Augusteijn, gedeputeerde van de provincie Noord-Brabant voor wonen, zorg en welzijn in een brochure ‘Is uw gemeente ouderenproof? aan hoe belangrijk het is dat iedere lokale gemeenschap in de provincie een ouderenbeleid formuleert en ervoor zorgt dat het beleid ook geïmplementeerd wordt. De kernvraag is daardoor geworden: is de gemeente Hilvarenbeek ouderenproof? Om dit beleid gestalte te geven is in de genoemde brochure een raamwerk gegeven om het beleid op een eigentijdse en toekomstgerichte manier vorm te geven. Vanuit dit raamwerk is het mogelijk om in een project de behoeften van ouderen in beeld te brengen en kunnen op basis daarvan voorstellen voor beleid worden gedaan. Om de vraag te kunnen beantwoorden vraagt het project om een stuurgroep en een projectgroep. Om duidelijkheid te schetsen naar alle betrokkenen is een convenant afgesloten met de partners uit de organisaties die belang hebben bij een goed gefundeerd beleid. Geen beleid voor ouderen maar een beleid dat tot stand is gekomen in goede samenwerking met en tussen de grote groep ouderen in de 6 kernen van de gemeente. Het project wordt opgehangen aan de titel ‘Vitaal Hilvarenbeek. Ouderenproof voor de 6 kernen’. Stuurgroep en projectgroep hopen dat alle ouderen binnen de kernen Baarschot, Biest-Houtakker, Diessen, Esbeek, Haghorst en Hilvarenbeek zich aangesproken voelen en een bijdrage willen leveren aan de kwaliteit van het project. Want daarmee leveren ze ook een bijdrage aan de kwaliteit van leven in de gemeente Hilvarenbeek in het algemeen en de eigen kern in het bijzonder. Gekozen is om ook de mindervalide medeburgers bij het project te betrekken.


71 / 116

Het project beoogt door en vanuit de 55 plussers, maar tevens ook vanuit mensen met een functiebeperking, te weten te komen hoe de doelgroep denkt en welke wensen ze heeft op het gebied van wonen, welzijn, zorg en dienstverlening. Op basis van die inventarisatie kunne n beleidslijnen worden uitgezet. Voor de realisatie van het project wordt gebruik gemaakt van twee brochures die het mogelijk maken de vraag ‘is uw gemeente ouderenproof? te beantwoorden: ‘aanpak en thema’s’ en ‘verankering’ * In dit stuk wordt met ouderen bedoeld mensen ouder dan 54 jaar en mindervaliden.

2.

Doel van het project

Voor het project zijn de volgende doelstellingen geformuleerd: 1. Het in beeld brengen van de opvattingen, behoeften en wensen van personen van 55 jaar en ouder in de 6 kernen van de gemeente Hilvarenbeek met betrekking tot hun woon- en leefsituatie. Daarbij dient ook rekening te worden gehouden met behoeften en belangen van mensen met een functiebeperking. 2. Het op basis van dat beeld aandragen van bouwstenen voor een toekomstig integraal ouderenbeleid door de gemeente in samenwerking met instanties en organisaties die werkzaam zijn voor de aangegeven doelgroep. 3. Het op basis van de verkregen informatie aangeven van maatregelen en voorzieningen die ervoor kunnen zorgen dat ouderen zo plezierig, zelfstandig en lang mogelijk thuis – in hun sociale leefgemeenschap – kunnen blijven wonen. 4. Het instellen van een Voortgangs- en Bewakingscommissie. Die commissie zal na de afronding van het project moeten zorgen voor continuïteit van het beleid en de ontwikkelingen van de hulp, dienstverlening en informatie aan de ouderen blijven volgen en bevorderen.

3.

Betrokken partijen

Voor de realisatie van het project wordt een projectorganisatie opgezet die bestaat uit een stuurgroep, een projectgroep en een aantal thema werkgroepen.

1.

De stuurgroep zal bestaan uit:

§ § § § §

Twee afgevaardigden van de K.B.O. Diessen. Twee afgevaardigden van de K.B.O. Hilvarenbeek. Twee afgevaardigden van de S.P.G. Hilvarenbeek – Diessen. Twee afgevaardigden van de Stichting Welzijn Hilvarenbeek. Een vertegenwoordiger uit het College van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Hilvarenbeek. § Een projectleider als adviseur § Een provinciale ouderenambassadeur als adviseur De stuurgroep wordt ambtelijk ondersteund. De stuurgroep zal zich bezig houden met het aangeven van de kaders voor het project en is eindverantwoordelijk voor de realisatie. De realisatie wordt in handen gelegd van een projectgroep. Waar nodig zal de stuurgroep knelpunten in het kader van de projectuitvoering helpen oplossen en faciliterend ondersteunen.


72 / 116

De stuurgroep zal het eindrapport van de projectgroep in ontvangst nemen en dat ter uitvoering aanbieden aan de convenantpartners, belanghebbende instanties, organisaties en aan de bevolking van de gemeente Hilvarenbeek.

2.

De projectgroep zal bestaan uit een onafhankelijk voorzitter/projectleider, een paar vertegenwoordigers uit de doelgroep die primair zijn gekozen op basis van hun capaciteiten en mogelijkheden en de voorzitters van de volgende werkgroepen:

§ Wonen § Welzijn § Zorg en Dienstverlening Per thema zal een brede werkgroep worden samengesteld. Die zal bestaan uit vertegenwoordigers van de 6 kernen. Daarbij wordt zorg gedragen voor de aanwezigheid van mannen en vrouwen. Getracht zal worden om in elke werkgroep minimaal één mindervalide persoon of een persoon met een relatie tot een mindervalide persoon zitting te laten nemen. Per werkgroep worden een voorzitter en een secretaris aangesteld. Iedere werkgroep krijgt als opdracht de aanwezige voorzieningen in kaart te brengen, de behoeften, wensen en opvattingen daarover met de doelgroep te formuleren, eventuele knelpunten te formuleren en het geheel te complementeren met aanbevelingen en/of wensen. Aan iedere werkgroep zal worden gevraagd na de halve projecttijd een deelrapportage en op het einde van het project een bijdrage aan het eindverslag te leveren. Opmerking: Bij de samenstelling van de werkgroepen zal rekening gehouden worden met de achtergrond en de woonplaats in één van de 6 kernen. Er zal geprobeerd worden daarbij zowel mannen als vrouwen te betrekken. Aan de projectgroep worden een provinciale ouderenambassadeur en een communicatie deskundige als adviseurs toegevoegd. De projectgroep heeft van de stuurgroep de opdracht ontvangen om het project ‘Vitaal Hilvarenbeek. Ouderenproof voor de 6 kernen’ te organiseren. De projectgroep zal zich bezig houden met: 2.1. Het duidelijk informeren van de Hilvarenbeekse bevolking over het project. 2.2. Het benaderen van de diensten zorgverlenende instanties en organisaties die werkzaam zijn in de 6 kernen. Belangrijk is daarbij dat zij geïnformeerd worden over het project en gevraagd worden zich als adviseur beschikbaar te stellen. 2.3. Het organiseren van startconferenties in elke kern van de gemeente Hilvarenbeek. Voor deze conferenties worden uitgenodigd alle personen behorende tot de doelgroep. Tijdens de startconferenties worden de aanwezigen voorgelicht over doel, opzet, organisatie en denkwijze van het project Vitaal Hilvarenbeek. Ouderenproof voor de 6 kernen. Daarnaast worden ze in de gelegenheid gesteld om vragen te stellen en met elkaar in gesprek te gaan. Daarmee hoopt de projectgroep een eerste indruk te krijgen van wat er onder de doelgroep leeft. Vervolgens worden de deelnemers uitgenodigd om deel te nemen aan de werkgroepen.

4.

Invoeringsafspraken

De volgende punten zijn van belang voor het welslagen van het project: 3.1. Kandidaten voor de functie van voorzitter en secretaris van de werkgroepen worden in de gelegenheid gesteld om daarvoor een training te volgen. 3.2. De deelrapporten en eindverslagen van de werkgroepen vormen het materiaal voor het eindrapport van het project Vitaal Hilvarenbeek. Ouderenproof voor de 6 kernen.


73 / 116

Dat eindrapport zal na vaststelling door de projectgroep beschikbaar worden gesteld aan de stuurgroep. De stuurgroep zal het eindrapport aanbieden aan de convenantpartners en alle relevante instanties, organisaties betrokken bij het project en aan de bevolking van de gemeente Hilvarenbeek. 3.3. Na de aanbieding van het eindrapport wordt in overleg tussen stuurgroep en projectgroep een Voortgangs- en Bewakingscommissie in het leven geroepen. Deze krijgt tot taak na te gaan of en op welke manier uitvoering wordt gegeven aan de aanbevelingen van het eindrapport. Tevens zal deze commissie een vinger aan de pols houden over relevante ontwikkelingen in de behoefte en wensen van de doelgroep en deze door sluizen naar de relevante instellingen. 3.4. Alle naar buiten gerichte communicatie en PR activiteiten - bijvoorbeeld contacten me t schrijvende pers – met betrekking tot de voorbereiding en de realisatie van het project ‘Vitaal Hilvarenbeek, Ouderenproof voor de 6 kernen” moeten worden verricht in samenspraak met een door de stuurgroep aangestelde communicatie deskundige. Dit voor een zo transparant mogelijke berichtgeving.

5.

Begroting

De kosten verbonden aan de uitvoering van het project Vitaal Hilvarenbeek, Ouderenproof voor alle 6 kernen worden gedekt uit subsidie van max. €.9.075,-- van de gemeente Hilvarenbeek en van max. €.9.075,-- van Bureau Vitaal Grijs van de Provincie NoordBrabant. De Stichting Welzijn Hilvarenbeek zal de kas van het project beheren en de projectboekhouding verzorgen.

6

Tijdpad

Het volgende tijdpad wordt voor het project aangehouden. 1. Instemming vragen met het concept convenant 2. Publiciteitscampagne 3. Ondertekenen convenant door partners 4. voorbereiden start conferenties 5. Startbijeenkomsten 6. Training voorzitters en secretarissen 7. Werkgroepen van start 8. Tussenrapportage van de werkgroepen aan stuurgroep 9. Overleg projectgroep – werkgroepen (maandelijks) 10. Eindrapportage van de werkgroepen 11. Opstellen concept eindrapport 12. Bespreken concept eindrapport 13. Instellen Voortgangs- en Bewakingscommissie 14. Aanbieden eindrapport

7

maart 2006 augustus/september 2006 oktober 2006 augustus/september 2006 oktober 2006 augustus 2006 november 2006 december 06/januari 07 vanaf november april/mei 2007 juni/augustus 2007 september 2007 september/oktober 2007 oktober 2007

Invoeringsafspraken.

De convenantpartners nemen de inspanningsverplichting op zich om de aanbevelingen van het projectrapport over te nemen in hun op de doelgroep afgestemde activiteiten en (beleids)plannen. Zij verklaren zich bereid om de Voortgangs- en Bewakingscommissie daarbij te blijven betrekken.


74 / 116

De Katholieke Bond voor Ouderen Diessen, de Katholieke Bond voor Ouderen Hilvarenbeek, de Stichting Platform Gehandicaptenbeleid Hilvarenbeek – Diessen, de Stichting Welzijn Hilvarenbeek, de gemeente Hilvarenbeek en de Provincie Noord Brabant, verklaren door ondertekening de doelstelling en de werkwijze van dit convenant te onderschrijven en de daartoe noodzakelijke inspanningen te zullen leveren. Aldus getekend, Hilvarenbeek, 10 oktober 2006

Namens de K.B.O. Diessen, Hr. J. Timmermans, Voorzitter

Namens de K.B.O Hilvarenbeek, Hr. A. Wijten, Voorzitter.

Namens de St. Platform Gehandicaptenbeleid Hilvarenbeek – Diessen, Hr. C. van Helvert, Voorzitter.

Namens de Stichting Welzijn Hilvarenbeek Mw. M. Hosli-Cillessen, Voorzitter

Namens de gemeente Hilvarenbeek Hr. C. van Mol Wethouder


Namens de Provincie Noord-Brabant, Mw. S.C. van Haaften-Harkema Gedeputeerde

75 / 116


76 / 116

BIJLAGE 2 § § § §

2.1

Informatie behorend bij verslag van de werkgroep wonen

Bijlage 2.1 Bijlage 2.2 Bijlage 2.3 Bijlage 2.4

Gewenste aanpassingen in de bestemmingsplannen Overzicht van de werkbezoeken Begrippen Toelichting over domotica

Gewenste aanpassingen in de bestemmingsplannen

Aan te passen bepalingen/onderwerpen in de bestemmingsplannen: 1.

Art. 3.2.f, afstand tot de perceelsgrens. Aan- en uitbouwen bij vrijstaand en twee aaneen gebouwde hoofdgebouwen dienen, aan de niet aaneen gebouwde zijde, op een afstand van tenminste 1 m uit de zijdelingse perceelsgrens te worden gebouwd. Wij zijn van mening dat B&W de bevoegdheid moeten krijgen hiervan ontheffing te verlenen zodat tot de perceelsgrens kan worden gebouwd. Vooral voor woningen met een smalle zijtuin (b.v. 3 m of minder) kan dit van belang zijn.

2.

Art. 3.2.j, ten aanzien van de bouwhoogte. De goot- en/of bouwhoogte van gebouwen en bouwwerken, geen gebouw zijnde, mag ten hoogste 3 m bedragen. Omdat de hoogte wordt gemeten ten opzichte van de weg voor de woning lijkt ons deze hoogte van 3 m te weinig. Peil van de weg 0,00 m, vloerpeil min. 0,20 m, vrije ruimte in het vertrek 2,60 m en een dakconstructie (inclusief isolatie en waterrand) min. 0,25 m, is in totaal 3,05 m. De goot of bouwhoogte moet worden gewijzigd in minimaal 3,30 m.

3.

Ten aanzien van smalle percelen met alleen een mogelijkheid tot uitbreiding achter de woning (bijvoorbeeld woningen in de Doelenstraat die op smalle percelen zijn gebouwd en over een diepe achtertuin beschikken) is het volgende op te merken: Volgens het concept bouwvoorschriften kan een dergelijke woning tot maximaal 17 m, van de voorgevelrooilijn tot de achtergevelrooilijn, worden uitgebreid. Omdat deze (smalle) woningen nu al, en zeker met de aan- en bijbouwen, over een behoorlijke diepte zijn gebouwd, is het wenselijk dat B&W de bevoegdheid krijgen om ontheffing te verlenen om dieper te mogen bouwen dan 17 m, ervan uitgaande dat in de achtertuin voldoende ruimte aanwezig is.

4.

Art. 3.2. Overkappingen, b.v. een carport. Overkappingen mogen uitsluitend op een afstand van tenminste 1 m achter de voorgevel van het hoofdgebouw worden gebouwd. De vraag is of voor een carport een vergunning nodig is. Zo ja, dan is het aan te bevelen dat er bepalingen worden opgenomen zodat B&W de bevoegdheid hebben daar flexibel mee om te gaan.

In het algemeen achten wij het wenselijk dat het college de bevoegdheid krijgt af te wijken van de voorschriften ten behoeve van het geschikt maken van een woning tot Eindverslag Vitaal Hilvarenbeek

77 / 116

nultredenwoning. Uiteraard moet dan rekening worden gehouden met de leeftijd van de aanvrager en dienen de belangen van de buren ook in alle redelijkheid meegewogen te worden. Mocht om stedenbouwkundige redenen een verbouwing niet kunnen, dan adviseren wij om de aanvrager een bepaalde voorkeursbehandeling te geven bij het in aanmerking komen voor een bouwkavel of koopwoning waar wel de nultreden kwalificatie gerealiseerd kan worden.

2.2 Overzicht van de werkbezoeken Door de subwerkgroep Nieuwbouw Hoofdkernen zijn werkbezoeken afgelegd bij: § § § § § § § §

Ontmoetingsruimten De Eenhoorn (Diessen), Europlus (Dongen) en D’n Aachterum (Reusel) Woonstichting Stromenland (H. Hulsbosch, directeur-bestuurder) Gemeente Hilvarenbeek, (Wethouder K. van Mol) Gemeente Hilvarenbeek, (Wethouder W. Lemmens) KBO afd. Hilvarenbeek KBO afd. Diessen Stichting Welzijn Hilvarenbeek (mevr. M. Hosli-Cillessen, voorzitter) De Runne/Thebe, (mevr. S. Mol, zorgmanager)

2.3 Begrippen Aedescode Aedes is een landelijke vereniging van woningcorporaties. Zij heeft voor al haar leden een Aedescode ingesteld. Corporaties die zich aan deze kwaliteitscode houden, garanderen onder meer dat ze een duidelijk ingerichte organisatie hebben die goed functioneert en dat zij zorgvuldig omgaan met bewoners en belanghebbenden. De Aedescode is per 1-1-07 vernieuwd en verruimd. In 2006 is een zgn. Governance code ontwikkeld die normen bevat voor goed bestuur en toezicht bij corporaties; deze is vanaf 1-1-2007 aan de Aedescode gekoppeld.

Collectief opdrachtgeverschap Particulieren verwerven in groepsverband een bouwkavel met woonbestemming. Hiervoor organiseren zij zich meestal in een vroeg stadium in een stichting of vereniging zonder winstoogmerk, die als opdrachtgever naar architect en aannemer van het project optreedt. Uiteindelijk worden de woningen dus in groepsverband gerealiseerd. Collectief particulier opdrachtgeverschap kan beschouwd worden als een variant op de traditionele kavelbouw

Domotica Samenvoegsel van domus (huis) en robotica, waarmee de automatisering of samenwerking van elektronische middelen in huis wordt bedoeld. Domotica wordt met name gebruikt om wooncomfort en veiligheid in huis te verbeteren en om ouderen of mensen met een lichamelijke of verstandelijke handicap de mogelijkheid te bieden langer zelfstandig thuis te blijven wo nen. Het is de verzamelnaam voor systemen van woonhuisautomatisering. Kenmerkend voor domotica is dat het gaat om samenhangende elementen en bediening op afstand. De ICT-voorzieningen in de woning dienen als comfort, bescherming en alarmering. Voorbeelden zijn: kijken luisterverbinding met voordeur of alarmpost, bewegingsalarmering, verlichting bij het verlaten van het bed, gordijnen op afstand sluiten of openen, gas en elektriciteit aan- en uitschakelen, brand- en inbraakbeveiliging. Eindverslag Vitaal Hilvarenbeek

78 / 116

Extramuralisering De maatschappelijke tendens om wonen in zorginstellingen (intramuraal) zoveel mogelijk te vervangen door wonen in zelfstandige woningen, waarin zorg wordt verleend.

Huurvast Veel huurders ervaren de jaarlijkse huurverhoging met enkele procenten als een groot nadeel. Met Huurvast wordt hen de mogelijkheid geboden om de huur voor b.v. vijf of tien jaar vast te zetten. Men betaalt elk jaar hetzelfde - vaste - bedrag. Als de huurverhogingen hoger blijken uit te vallen dan verwacht, heeft men daar met Huurvast geen last van. Bij het kiezen voor Huurvast is de huur in de eerste jaren iets hoger dan de normale huur.

Koopgarant Het belangrijkste kenmerk van Koopgarant is de combinatie van korting op de koopprijs en het delen in de waardeontwikkeling tussen koper en de corporatie (zgn. winstdeling). De corporatie kan zelf kiezen hoeveel korting zij wil geven, waarbij Koopgarant uitgaat van een korting van minimaal 10%. De verhouding tussen korting en winst- en verliesdeling is vastgelegd in een Fair Value tabel (zie MG 2006-06). Koopgarant kent enkele belangrijke risicobeperkingen voor de koper: een terugkoopgarantie; een waarborg voor goed onderhoud; verliesdeling bij een daling van de koopprijzen; beperking van de financ ieringsrisico's

Levensloopbestendig Woningen die in hun ontwerp bij realisatie dan wel in later stadium zonder trappen van buiten af bereikbaar zijn en waarbij de zogenaamde primaire ruimten (de keuken, het sanitair, de woonkamer en minimaal 1 slaapkamer) zich op dezelfde woonlaag bevinden. Drempels in de woning zijn laag of ontbreken. Daarmee is de woning zowel intern als extern toegankelijk. Het is een woning die blijvend geschikt is voor bewoners van alle leeftijden. Behoeften van ouderen zijn hierbij maatgevend.

MGE: (Maatschappelijke Gebonden Eigendom) Een van de eerste en meest verbreide tussenvormen is het Maatschappelijk Gebonden Eigendom (MGE): deze tussenvorm kent een gereduceerde koopprijs. De eigenaar-bewoner ondervindt in deze constructie niet (of slechts in beperkte mate) vermogenswinsten of verliezen. De corporatie verplicht zich tot de terugkoop van de woning tegen de oorspronkelijke waarde met een inflatievergoeding na aftrek van een afschrijvingsfactor op de woning. Er is sprake van (bindende) afspraken over beheer en onderhoud van de woning.

Nul-tredenwoningen Woningen die zonder trappen van buiten af bereikbaar zijn en waarbij de zogenaamde primaire ruimten (de keuken, het sanitair, de woonkamer en minimaal 1 slaapkamer) zich op dezelfde woonlaag bevinden. Drempels in de woning zijn laag of ontbreken. Daarmee is de woning zowel intern als extern toegankelijk.


79 / 116

Slimmer Koop Slimmer Kopen is een woonproduct van diverse corporaties die vooral voor starters en doorstromers met een beperkt budget wordt ingezet. Dankzij dit aanbod kan men - ook wanneer men beperkt is in financiële mogelijkheden - in het bezit komen van een eigen woning, die met korting op de marktwaarde wordt verkocht. De maximale korting bedraagt veelal 25%. Als koper is men volledig eigenaar, met voordelen als de aftrek van de hypotheekrente en vermogensopbouw. Wanneer men de woning weer verkoopt, deelt de corporatie voor het kortingspercentage mee in de waardedaling of –stijging. Voor hoeveel een corporatie maximaal mag delen in de waardeontwikkeling, is wettelijk vastgelegd en moet in redelijke verhouding staan tot de verleende korting. Het aandeel van de waardeontwikkeling voor een koper is afhankelijk van de korting waarvoor men gekozen heeft bij de aankoop. Hoe hoger de korting, hoe groter het aandeel van de waardeontwikkeling dat men moet delen.

Woonzorgcomplexen Gebouw bedoeld voor permanent verblijf van ouderen die behoefte hebben aan een combinatie van beschermd wonen en zorg. Het is een cluster van zelfstandige zorgwoningen waar zorg thuis geleverd kan worden. Vaak voorzien van multifunctionele ruimten voor dagbesteding en recreatie. Welzijn en dienstverlening behoren tot het servicepakket van het complex. Een woonzorgcomplex is een complex zelfstandige woningen. In het ontwerp is aandacht besteed aan veilig en beschut wonen. Er is een complexgewijs overeengekomen zorgen servicearrangement maar wel met een consequente contractuele scheiding tussen wonen, zorg en service. De woningen voldoen aan eisen van aanpasbaar bouwen. In een woonzorgzone kan een woonzorgcomplex een functie vervullen als servicecentrum voor de wijk eromheen. Veilige en beschutte woonvorm met soms een bewaakte entree.

Zorggarantie Garantie afgegeven aan bewoners van nader aangewezen woningen dat een zeker niveau van zorg binnen korte tijd kan worden geboden indien de noodzaak zich daartoe aandient.

Zorgwoning Woning(en) waarvoor een zorggarantie geldt. Het is een woning waar intensieve zorgverlening mogelijk is. Deze woningen zijn minimaal rolstoeltoegankelijk en doorgankelijk. Het sanitair maakt zelfstandig rolstoelgebruik mogelijk. In de slaapkamer en badkamer kan zonodig gebruik worden gemaakt van tilliften. De woningen zijn doorgaans voorzien van alarmering en domotica.

2.4 Toelichting over Domotica De golf van de (dubbele) vergrijzing en extramuralisering stellen eisen aan het wonen. De samenleving zal, meer dan nu, mensen kennen die lichte of zwaardere beperkingen hebben, die zo veel mogelijk zelfstandig willen wonen en maatschappelijk actief zijn. Dit stelt eisen aan het woningaanbod. De meesten zullen in een gewone woning willen en kunnen blijven wonen. Aanpassingen, zoals plaatsing van b.v. een extra toilet op de slaapverdieping van een woning, vervanging bad door een douche of het stroef maken van de douchevloer vergroten de bruikbaarheid van de woning. Voor anderen is dit echter niet genoeg. Zij hebben behoefte aan een woning zonder trappen en drempels; er ontstaat een grotere vraag naar volledig toegankelijke- of nultredenwoningen. Eindverslag Vitaal Hilvarenbeek

80 / 116

Weer anderen zullen, vanwege hun beperkingen of hulpbehoefte, daarnaast nog specifieke voorzieningen nodig hebben, zoals aanpassingen in de woning of zorg en diensten. Het thuis ontvangen van diensten en zorg wordt in de toekomst voor meer en meer mensen een absolute voorwaarde om zelfstandig te wonen. Het aanbod aan diens ten- en zorgarrangementen dient daartoe te worden vergroot. De ontwikkelingen stellen ook eisen aan de bezoekbaarheid van andere woningen, zoals het zonder trappen kunnen bereiken ervan. Zorg op afstand en de inzet van technologie is onontkoombaar als de zorg toegankelijk wil blijven. Voorbeelden domotica: verlichting in woning automatisch inschakelen bij binnenkomst, automatisch uitschakelen kooktoestel, verlichting en verwarming automatisch op nachtstand bij verlating woning. Apparaten kunnen op afstand bediend worden (b.v. elektrische deuropeners of gordijnensluiters); automatische alarmering bij brand of inbraak.


81 / 116


82 / 116

BIJLAGE 3

Informatie behorend bij de werkgroep Welzijn

Voorwoord Het onderwerp sport is i.s.m. de werkgroep Welzijn uitgevoerd door Miranda BaekersDirven, student aan Fontys Sporthogeschool te Tilburg, die een onderdeel van haar studie Lifetime Movement Consultant (d.i. adviseur en expert voor sport en bewegen voor 50+) door deze samenwerking heeft kunnen invullen. De werkgroep heeft een uitgebreid onderzoek naar de mogelijkheden voor sporten beweegactiviteiten voor 55+-ers in de zes kernen gedaan om inzicht te krijgen in het huidige aanbod voor deze leeftijdsgroep per kern. Bij de rondgang langs de kernen hebben de ouderen zelf de punten van aandacht op dit gebied aangegeven. Tevens zijn er gesprekken geweest met locale instanties in de zes kernen die zich bezighouden met sport en overige activiteiten van bewegen. Veel dank ben ik verschuldigd aan alle leden van werkgroep Welzijn voor de prettige samenwerking, in het bijzonder de heer Anton Kemmere voor zijn vertrouwen en inspiratie en de heer Theo de Graaf voor zijn grote secretariële ondersteuning. Projectgroep Vitaal Hilvarenbeek ben ik erkentelijk voor de mogelijkheid om werkveldervaring op te doen. Inleiding Een belangrijke voorwaarde om het doel van de provincie Noord Brabant, zorgen dat de ouderen zo plezierig, zelfstandig en zo lang mogelijk thuis (in hun sociale leefgemeenschap) kunnen blijven wonen, is mobiel blijven. Eén van de hulpmiddelen om dit te bereiken is voldoende bewegen. Het onderdeel sport van het hoofdstuk Welzijn gaat in het kader van Ouderenproof op de eerste plaats in op de vraag of het huidige sporten beweegactiviteiten aanbod voldoende is voor de behoefte van de groeiende groep van 55+-ers in de zes kernen van Hilvarenbeek voor de nabije toekomst. Doelstelling van de werkgroep is om de volgende norm per kern te gebruiken: de gehele doelgroep 55+-ers moet in zijn directe omgeving de mogelijkheid hebben tot een keuze voor aangepaste sporten beweegactiviteiten. Eisen aan die keuzemogelijkheden zijn: § De beweegnorm van NOC/NSF (half uur/dag/matig intensief) moet met de activiteit te behalen zijn. § Rekening houden met typische mannen/vrouwen activiteiten § Mogelijkheid tot een keuze tussen buiten- en binnenactiviteit Indien de norm in een kern niet behaald wordt, denkt de werkgroep Welzijn aan de streefdatum van 2010 voor de gemeente Hilvarenbeek om de norm te realiseren. Op de tweede plaats is er een inventarisatie geweest op het gebied van bestaand beleid voor de doelgroep van 55+-ers bij alle sportverenigingen en de locale instanties die zich bezighouden met sporten beweegactiviteiten. Hiermee kan de werkgroep zich een beeld vormen van de huidige status van bele id voor de ouderendoelgroep en de samenwerking met elkaar en tussen de locale instanties onderling. Deze gegevens zijn bruikbaar bij het uitwerken van de aanbevelingen. Ten aanzien van de sportaccommodaties bestaat er een recent rapport uit september 2005 ‘Harmonisatie buitensportaccommodaties’ van de gemeente Hilvarenbeek. Dit rapport toetst de accommodaties aan de normen van NOC/NSF. Met de conclusies uit dat rapport is de gemeente aan de slag gegaan.


83 / 116

Indien hiertoe aanleiding is, wordt er door de werkgroep op incidentele problemen ingegaan. De accommodaties van de binnensportactiviteiten zijn enerzijds sportzalen en anderzijds ontmoetingscentra. Deze laatste zijn ook behandeld bij de werkgroep Welzijn en komen bij dat punt aan de orde. In hoofdstuk drie wordt er stilgestaan bij de landelijke politieke en maatschappelijke trends, die voor de sporter aan de ene kant kansen, maar aan de andere mogelijk bedreigingen brengen. Tot slot leiden de conclusies van de drie onderdelen samen tot aanbevelingen voor de gemeente Hilvarenbeek.

Hoofdstuk 1 Sport- en beweegactiviteiten onderzoek in de zes kernen Dit hoofdstuk beschrijft de werkwijze van de werkgroep om de gegevens over het sportaanbod te verzamelen, te rangschikken en te toetsen aan de norm, die de werkgroep heeft ontwikkeld.

1.1 Verzamelen van gegevens sporten beweegactiviteiten De werkgroep heeft de gegevens op drie manieren verzameld: § De verenigingen die vermeld zijn in de gemeentegids van Hilvarenbeek zijn per kern verzameld. Vervolgens is er een telefonische enquête gehouden om extra gegevens (o.a. aantal leden 55+, ouderenbeleid) te verzamelen. § Interviews met aanbieders van overige sporten beweegmogelijkheden, zoals Stichting Welzijn Hilvarenbeek, KBO en de profit-organisaties. § Rondvraag en eigen inzicht van de werkgroepleden betreffende de kern waar ze woonachtig zijn. De resultaten zijn verzameld in de bijlagen Sport 1.1 t/m 1.6

1.2 Rangschikking van de sporten beweegactiviteiten naar intensiteit van de activiteit. De verschillende sporten beweegactiviteiten zijn ingedeeld naar intensiteit van beoefening (Bijlage sport 3) Kern Intensief Aan te passen intensiteit Lage intensiteit Baarschot jagen sjoelen handboog biljarten Biest Houtakker voetbal tennis jeu de boules volleybal jachtvereniging vissen handboog KBO koersbal KBO fietsen Diessen voetbal rijvereniging biljarten (2x) volleybal tennis vissen judo damesgym sjoelen korfbal KBO fietsen bridge MbvO jeu de boules MBvO Esbeek

korfbal


handboog

84 / 116

bridge

voetbal

Haghorst

Hilvarenbeek

volleybal voetbal korfbal wielrennen volleybal (2x) hockey judo ijsclub korfbal zaalvoetbal basketbal tafeltennis

tennis rijvereniging (2x) fietsclubjes MBvO Golf rijvereniging cesar-gym yoga tennis (2x) golf atletiek rijvereniging motorclub toerclub (fiets) badminton bowling zeevissen zwemmen handboog MBvO Profit: Laco Vitaal Multifit

KBO jeu de boules MBvO

darten biljarten bridge KBO jeu de boules MBvO

1.3 Toetsing van het aanbod aan de norm per kern. Om tot conclusies te komen over het aanbod per kern wordt het aanbod getoetst aan de norm, die in de inleiding verwoord is. Voor een indeling van het type 55+-er geeft het themaboekje Ouderenproof van de provincie Noord-Brabant drie groepen ouderen aan: § De zelfstandige actieve ouderen. Voor hen zijn er in enige mate de actieve sporten beweegactiviteiten. De aan te passen en laag intensieve mogelijkheden gebruiken zij in grote mate. Dit is het overgrote en niet direct leeftijdafhankelijk deel van de ouderen. § De ouderen met groeiende afhankelijkheid van hun omgeving zijn aangewezen op de matig en laagintensieve sporten beweegmogelijkheden. Vooral preventieve activiteiten zijn voor deze groeiende groep belangrijk. Het is vooral deze groep die de komende decennia gaat groeien. § Een kleine groep afhankelijke ouderen. Deze kleine groep heeft zeer specialistische en intensieve begeleiding nodig met lage intensiteit. Zij wonen in een verzorgingshuis of zelfstandig met vele aanpassingen. Wanneer zij wensen te sporten is er ondersteuning nodig voor vervoer en uitvoering. Hieronder vallen de chronisch zieken en mensen met een handicap. De doelgroepen A en B gaan sterk groeien, waardoor hun vraag naar sporten beweegmogelijkheden gaat groeien. Doelgroep C vraagt om specialistische begeleiding en aangepaste ruimtes en mogelijkheden. Deze groep nemen we bij deze sport en beweeginventarisatie niet mee.

Voor de zes kernen van de gemeente Hilvarenbeek is de normtoets interessant voor de groeiende doelgroepen A en B. Om de normtoets toe te passen worden de activiteiten


85 / 116

gerangschikt naar beweegnorm, typisch vrouw- of mannenactiviteit en de binnen/buitenaanduiding. Diessen/Baarschot De kern Baarschot is op de meeste zaken sterk op Diessen gericht (de afstand is te verwaarlozen). De normtoets beschrijft de twee kernen samen. Doelgroep A Mannen: buiten (7) jagen, handboogschieten, tennis, fietsen, jeu de boules, voetbal, golf binnen (1) volleybal Vrouwen: buiten (4) tennis, fietsen, jeu de boules, golf binnen (2) damesgym, MBvO Doelgroep B Mannen: buiten (5) jagen, handboogschieten, tennis, fietsen, golf binnen (0) Vrouwen: buiten (4) tennis, fietsen, jeu de boules, golf binnen (2) damesgym, MBvO Niet de beweegnorm voor sjoelen, biljarten, vissen en bridge. Biest Houtakker Doelgroep A Mannen: buiten (6) voetbal, tennis, handboogschieten, jeu de boules, jagen, fietsen binnen (2) volleybal, KBO koersbal Vrouwen: buiten (3) tennis, fietsen, jeu de boules binnen (2) volleybal, KBO koersbal Doelgroep B Mannen: buiten (5) tennis, handboogschieten, jeu de boules, jagen, fietsen, binnen (1) KBO koersbal Vrouwen: buiten (3) tennis, fietsen, jeu de boules, binnen (1) KBO koersbal Niet de beweegnorm voor vissen. Esbeek Doelgroep A Mannen: buiten (7) voetbal, tennis, handboogschieten, paardrijden, fietsen, jeu de boules, golf binnen (1) korfbal Vrouwen: buiten (5) tennis, paardrijden, fietsen, jeu de boules, golf binnen (2) MBvO, korfbal Doelgroep B Mannen: buiten (5) tennis, handboogschieten, fietsen, jeu de boules, golf binnen (0) Vrouwen: buiten (4) tennis, fietsen, jeu de boules, golf, binnen (1) MBvO Niet de beweegnorm voor bridge.


86 / 116

Haghorst Doelgroep A Mannen: buiten (2) voetbal, paardrijden binnen (2) korfbal, volleybal Vrouwen: buiten (1) paardrijden binnen (4) volleybal, korfbal, cesar-gym, yoga Doelgroep B Mannen: buiten (0) binnen (0) Vrouwen: buiten (0) binnen (2) cesar-gym, yoga Niet de beweegnorm voor darten en biljarten. Hilvarenbeek Doelgroep A Mannen: buiten (10) wielrennen, hockey, voetbal, tennis, atletiek, paardrijden, fietsen, handboogschieten, jeu de boules, golf binnen (8) volleybal, korfbal, zaalvoetbal, basketbal, tafeltennis, badminton, zwemmen, fitness Vrouwen: buiten (6) hockey, atletiek, paardrijden, fietsen, jeu de boules, golf binnen (6) volleybal, korfbal, tafeltennis, badminton, zwemmen, MBvO Doelgroep B Mannen: buiten (7) tennis, atletiek, paardrijden, fietsen, handboogschieten, jeu de boules, golf binnen (3) badminton, zwemmen, fitness, Vrouwen: buiten (4) atletiek, fietsen, jeu de boules, golf binnen (4) badminton, zwemmen, MBvO, fitness Niet de beweegnorm voor motorclub, bowling, zeevissen en bridge.

1.4

Sterke en zwakke punten na de normtoets van aanbod sporten beweegmogelijkheden per kern

Diessen/Baarschot Zwak: De mannen van doelgroep B zijn volledig aangewezen op buitenactiviteiten. Sterk: De keuze voor buitenactiviteiten is ruim voldoende. Norm: Voor binnenactiviteiten voor mannen van doelgroep B niet behaald. Biest-Houtakker Zwak: De norm wordt bij alle groepen behaald, maar de keuze voor binnenactiviteiten is minimaal. Sterk: Buitenactiviteiten zijn voor doelgroepen A en B voldoende aanwezig. Norm: Wordt behaald. Esbeek Zwak: De mannen van de doelgroep B zijn volledig aangewezen op buitenactiviteiten. De overige groepen behalen de norm, maar de keuze voor binnensporten is minimaal. Sterk: De keuze voor buitenactiviteiten is voldoende. Norm: Voor binnenactiviteiten voor mannen van doelgroep B niet behaald. Haghorst


87 / 116

Zwak: Voor doelgroep B zijn er geen activiteiten voor mannen en alleen binnenactiviteiten voor vrouwen. Sterk: Voor doelgroep A zijn de keuzemogelijkheden volgens de norm. Norm: Voor alle activiteiten voor vrouwen en mannen van doelgroep B niet behaald. Hilvarenbeek Sterk: Voor beide doelgroepen is er voldoende keuze en variatie van binnen- en buitensporten. Norm: Op alle fronten behaald.

1.5 Conclusies van sporten beweegactiviteiten onderzoek in de zes kernen Conclusies na aanbodonderzoek: § Het aanbod van buitenactiviteiten is in alle kernen voldoende voor de doelgroepen A en B van de 55+-ers. Behalve voor mannen van doelgroep B in Haghorst. § Binnenactiviteiten voor mannen van doelgroep B zijn niet aanwezig in de kernen Diessen, Baarschot, Esbeek en Haghorst. § Haghorst heeft geen binnenactiviteiten voor vrouwen van doelgroep B. Conclusie na informatie werkgroepleden: § Er is vraag naar vergroting tenniscapaciteit in de kern Biest-Houtakker en naar tennisaccommodatie in Haghorst. Conclusie na interviews met verenigingen en instanties: § Minder validen kunnen bij de verenigingen weinig tot niet terecht met een sportwens. De profit-organisaties zijn hiervoor wel goed ingericht, maar financieel plaatje eraan.

Hoofdstuk 2 Beleid en samenwerking sporten beweegactiviteiten 55+ 2.1 Verzamelen van gegevens over beleid en samenwerking sporten beweegactiviteiten 55+ De werkgroep heeft de gegevens op drie manieren verzameld: § De telefonische enquête onder de sportverenigingen is tevens gebruikt om gegevens over beleid voor 55+-ers en minder validen ( noot: de informatie over de minder validen is aangevraagd door de gemeente) te verkrijgen. § Gesprekken met locale instanties zoals de Gemeente, Sportraad, Verenigingenraad en KBO. § Bestuderen van verschenen beleidsnota’s van de gemeente Hilvarenbeek

2.2 Resultaat van verzamelen van gegevens over beleid en samenwerking sporten beweegactiviteiten. § §

Resultaten van de sportverenigingen met betrekking tot beleid voor 55+-ers en mindervaliden, staan in de bijlagen Sport 1.1 t/m 1.6 De resultaten van de gesprekken: Gemeente: heeft geen actief beleid over invulling van het sportgebeuren. Heeft een ondersteunende rol voor accommodaties en subsidies. Is op dit moment in het kader van


88 / 116

de Wmo-wet bezig budgetten te herstructureren. Staat open voor aanbevelingen van rapport Vitaal Hilvarenbeek. Sportraad: heeft geen beleid nu en naar toekomst voor specifieke doelgroepen als 55+ en minder validen. Werkt voornamelijk vraaggestuurd vanuit de sportverenigingen als schakel naar de gemeente toe. Verenigingenraad: heeft een ondersteunende functie, o.a. contact naar de gemeente, naar de aangesloten verenigingen toe, dus geen beleidsvorming. Vult een informatieve rol in bij vraagstukken, die bij de verenigingen spelen. MBvO: ( Meer Bewegen voor Ouderen) wordt aangestuurd door Stichting welzijn. Heeft op dit moment vier sterk verouderende groepen (kernlocaties: zie sportbijlagen 1.1 t/m 1.6). Krijgt geen vraag voor nieuwe groepen. Door de KBO worden fiets-, biljart-, koersbal- en jeu de boules activiteiten georganiseerd (kernlocaties: zie sportbijlagen 1.1 t/m 1.6). Er is beleid voor haar leden om deze activiteiten te organiseren. Profit organisaties Laco Vitaal/ Hispohal: heeft een grote groep 55+-ers op twee vaste dagen aan het sporten ( gemiddeld 250 ). Is gespecialiseerd voor hartpatiënten. Beleid bestaat uit het vergroten van de keuzemogelijkheden voor 55+-ers om het aantal sporters te vergroten. Ze houden rekening met het prijsniveau. Multi-Fit Hebben een speciaal seniorenprogramma onder deskundige begeleiding. Mogelijkheid voor fitness/hartrevalidatie i.s.m. een fysiotherapeut.

2.3 Gegevens uit eerder verschenen rapporten en beleidsnota’s van gemeente Hilvarenbeek De volgende stukken zijn bestudeerd: § Nota lokaal gezondheidsbeleid Hilvarenbeek 2004-2007 ‘Op Uw gezondheid’; relevant gedeelte in bijlage sport 2 § ‘Breedtesport Impuls Hilvarenbeek 2002-2007’; relevant gedeelte in bijlage sport 2 § rapport ‘Zorg en welzijn in kleine dorpen’; enige conclusies in bijlage sport 2 § ‘Harmonisatie buitensportaccommodaties’ gemeente Hilvarenbeek 2005 (te vinden op de site van de gemeente Hilvarenbeek).

2.4 Conclusies na beleid- en samenwerkingonderzoek § § § § § §

Ondanks dat de gemeente een beleid heeft uitgeschreven voor breedtesport heeft ze geen actief beleid over de sportinvulling binnen de gemeente. Van de 55 sportverenigingen (1400 55+-ers van de 4100 zijn ergens lid) hebben er 7 een specifiek beleid voor 55+-ers Van de 55 sportverenigingen zijn er 4 actief voor minder validen De sporten verenigingenraden houden zich niet met beleid bezig De accommodaties van de tennisterreinen waren in 2005 exact volgens de norm van NOC/NSF Veel aanbevelingen in het rapport ‘Zorg en welzijn in kleine dorpen’ betreffen de voorlichting.


89 / 116

Hoofdstuk 3 Kansen en bedreigingen van sporten beweegactiviteiten voor 55+ Kansen § Het programma ‘Samen voor sport’ (2006-2010) van Staatssecretaris Ross van Dorp heeft als doel gesteld dat sportverenigingen een aantrekkelijk sportaanbod leveren dat aansluit op de vraag van huidige en nieuwe leden. Het programma is gericht op de volgende groepen: uitvallende tieners, allochtonen én mensen met een fysieke beperking (ouderen, chronisch zieken, mensen met een handicap). § De nota ‘Tijd voor sport- Bewegen, Meedoen, Presteren’ (2005) van het ministerie VWS is een Nationaal Actieplan om langs drie lijnen te werken. Namelijk: meerdere sectoren (sport, onderwijs, werk, zorg) doen mee, inactieven staan centraal en de aanpak is informeren en stimuleren. Acties die we hier o.a. van kennen is de ‘Flash’- campagne en de huidige ’30 minuten per dag bewegen’-campagne. Bedreigingen § Elke campagne heeft zijn pilots en resultaten, maar krijgt amper de tijd om in te burgeren en de volgende campagne loopt alweer. Mensen worden overspoeld met initiatieven bij verschillende sectoren. § Er wordt veel samenwerking gevraagd tussen de verschillende sectoren. Er bestaat op de meeste plaatsen nog geen overlegstructuur op dit gebied. § Kleine plaatselijke initiatieven hebben resultaat, maar kampen met financiële problemen.

Hoofdstuk 4 Aanbevelingen De verschillende aanbevelingen zijn verwerkt in hoofdstuk 4 Een belangrijk aandachtspunt is GALM . GALM richt zich op sportief niet actieve senioren in de leeftijdsgroep 55-65 jaar. Doel is deze groep in beweging te brengen én te houden. De GALM methode wordt in de vorm van lokale projecten uitgevoerd en bestaat uit drie stappen: § § §

het persoonlijk en huis aan huis benaderen van senioren het aanbieden van een veelzijdig bewegingsstimuleringsprogramma (inclusief een fitheidstest bij aanvang en na afloop van het programma) het stimuleren van gedragsbehoud.

Het programma is sportgericht en spreekt daarom ook mannen aan. Literatuur/ bronnen § Block, Peter (2001), Feilloos Adviseren, Academic Service, Den Haag. § Heerink, Marcel (2007), Rapporteren, Pearson Education, Amsterdam. § § §

NISB (2006), Sport en bewegen in de Wmo, Bennekom. Provincie N-Brabant en PON (2001), Is uw gemeente ouderenproof ?. 5 typologiën, 50+expertisecentrum

§ § §

Site www.ouderenproof.nl Site www.vitaalhilvarenbeek.nl Site www.zowilikoudworden.nl


90 / 116

§ § § §

Rapport Zorg en Welzijn in kleine dorpen, Rapport dat in 2005 o.a. is uitgevoerd in de kleine kernen van Hilvarenbeek Gemeente Hilvarenbeek, Wmo beleidsvisie 2007-2010. Tijd voor sport-Bewegen, Meedoen, Presteren nota september 2005 van ministerie VWS Samen voor sport programma 2006-2010 van staatssecretaris Ross van Dorp

Bijlagen bij de hoofdstukken van het rapport

Resultaat inventarisatie sporten beweegmogelijkheden per kern 1.1

Kern: Baarschot

Sport georganiseerd jaagsport Sjoelen biljarten boogschieten Totaal Overige initiatieven/ mogelijkheden fietsgroepen

Aantal 55+leden allen 23 (4 uit Baarschot) 5 14

Activiteiten

Beleid 55+

actief

n.v.t.. n.v.t.

actief actief

n.v.t. bereidheid

42


91 / 116

Overig

actief t.a.v. mindervaliden min.val. 1

1.2

Kern: Biest Houtakker

Sport Voetbal volleybal jachtvereniging Jeu de boules Tennis Totaal Overige initiatieven/ mogelijkheden visvijvers Gilde/handboog

Aantal 55+leden 24 1 6 40 8

Activiteiten voor 55+

Opmerkingen

Ondersteunend/rustend nee n.v.t. n.v.t. Ja

actief actief actief

79

ruimte tekort voor groei

1

Navraag algemeen


Beleid 55+

1.Vraag naar vergroting tenniscapaciteit 2. Vraag naar bridgecapaciteit

92 / 116

1.3 Kern: Diessen Sport

Beleid 55+

biljarten Vissen

Aantal Activiteiten 55+leden 12 actief 20 actief

biljarten

9

actief

ja

damesgym sjoelen

16 23 (alle)

actief aangepast actief

ja ja

voetbal

33 (3+30) 15 (alle)

3 actief en 30 vrijwilligers actief

nee

volleybal recreatief Judo korfbal rijvereniging bridge Jeu de boules Tennis Totaal Overige initiatieven/ mogelijkheden KBO fietsen KBO koersbal MBvO

0 3 teams 7 140 56

aangepast en vrijwilligers actief actief actief

355

1 groep


Opmerkingen

n.v.t. ook minder valide leden ook minder valide leden minder validen zijn welkom

ja nee nee

jeugdvereniging

n.v.t. n.v.t. 4

gymles

93 / 116

min.val. 2

1.4

Kern: Esbeek

Sport Voetbal

handboog Tennis Bridge

rijvereniging Manege S. Korfbal Totaal Overige initiatieven/ mogelijkheden Jeu de boules MBvO fietsgroepen

1.5

Aantal Activiteiten 55+leden 60 3 actief, 41 rustend, 10 commissie, 6 scheids rechter 17 actief 40 actief 76 (alle) actief

Beleid 55+

193

1

1 groep

Opmerkingen

bereidheid ja ruimte nodig bij wegvallen van Spaendershorst

gymles

Kern: Haghorst

Sport volleybal Darten biljarten Voetbal Korfbal rijvereniging Totaal Overige initiatieven/ mogelijkheden Yoga Cesar-gym Navraag algemeen

Aantal Activiteiten 55+leden 1 10 10

actief ondersteunend

Beleid 55+

Opmerkingen

bereidheid bereidheid bereidheid voor oprichten G-team

0 0 21


Vraag naar tennisaccommodatie

94 / 116

1.6

Kern: Hilvarenbeek

Sport wielrennen Tennis ponyclub volleybal

Aantal Activiteiten 55+leden 350 0 20

Beleid 55+

actief jeugdvereniging bereidheid minder validen beleid

actief

Judo rijvereniging motorclub Ijsclub

0 3 10

Bridge Korfbal Golf

80% (45) 6 100(400)

actief actief actief

zaalvoetbal volleybal kano varen rijwiel/toerclub tennis

3 3 ja 65 76

ondersteunend actief actief actief 66 actief

badminton

6

actief

zeevissen atletiek bowling tafeltennis hockey

15 50 35 5 30

actief actief/ ‘nordic walking’ actief actief ondersteunend/trimhockey

actief actief

nee seizoen afhankelijk

zwemmen 75 basketbal handboog voetbal Totaal 891 Overige initiatieven/ mogelijkheden Multifit Hispohal MBvO KBO fietsen

Opmerkingen

2 groepn


100 wonend in 6 kernen

ja

accommodatie geschikt voor minder validen minder valide leden spelen mee

evt. vraagt knots betrokkenheid hockey gemeente

actief

1

fitness/hartrevalidatie/fysio-sport zwemmen/ finess/spinning/conditietr. cardio (specialisatie hartpatiënten) 1 gymles en 1 volksdansen

95 / 116

1

profit profit


96 / 116

BIJLAG E 4 § § § § §

Informatie behorend bij de werkgroep Zorg en Dienstverlening

Bijlage 4.1 Bijlage 4.2 Bijlage 4.3 Bijlage 4.4 Bijlage 4.5

Interviews zorgvragers Interviews zorgverleners Interview met beleidsmedewerkers van de gemeente Resultaten literatuurstudie Ouden nu en in de toekomst

De resultaten van onderstaande interviews zijn mede de basis waarop de conclusies en aanbevelingen zijn geformuleerd. De geïnterviewden zijn: Zorgvragers : Er is een gesprek gevoerd met de KBO afdeling Diessen, de KBO afdeling Hilvarenbeek, de Stichting Platform Gehandicaptenbeleid Hilvarenbeek – Diessen, de Stichting Welzijn Hilvarenbeek en de werkgroep Mantelzorg Hilvarenbeek. Zorgaanbieders : Gesprekken met het Centrum Indicatiestelling Zorg, de Thuiszorg de Runne / Thebe, de huisartsen en MEE.

4.1 Interview zorgvragers Stichting Platform Gehandicaptenbeleid Hilvarenbeek-Diessen De Stichting is opgericht in 1994 toen de Wet Voorzieningen Gehandicapten werd ingevoerd. Zij behartigt de collectieve belangen van mensen met een functionele beperking op vele terreinen o.a. op het gebied van participatie en integratie, sport, toegankelijkheid, WMO, vervoer, arbeidsvraagstukken en wonen en zorg. Zij adviseert o.a. de gemeente en heeft een structureel contact van minimaal vier keer per jaar. De organisatie werkt samen met de Sportraad, KBO, Stichting Welzijn Hilvarenbeek, Werkgroep Mantelzorg, Rode Kruis, Zorgbelang Brabant, Thebe, Stichting Zet, Chronische ziekten en Gehandicapten Raad, Bureau Ondersteuning Tilburgse Sporten, Brabants Centrum voor Gehandicapten Beleid en Prisma. Het aantal gehandicapten in Hilvarenbeek dat gebruik maakt van WMO-voorzieningen is tenminste 475 personen, gerelateerd aan het aantal personen dat gebruik maakte van de oude WVG. Van die 475 personen is 20 à 30% geestelijk gehandicapt. De rest is lichamelijk gehandicapt. Bij meervoudig gehandicapten zit een overlap. Alhoewel de afgevaardigden van de stichting aangeven dat de laatste jaren zowel bij de gemeente als bij de inwoners meer begrip is voor mensen met een functiebeperking zijn er nog wel negatieve punten te noemen. § Trottoir en wegen: smal, ongelijk, obstakels. Daardoor wordt men gedwongen van de rijbaan gebruik te maken. § Openbare ruimten zijn deels toegankelijk; wat de laatste tien jaar vernieuwd is, is duidelijk aangepast. § Bij evenementen wordt niet altijd rekening gehouden met de toegankelijkheid. § Er zijn te weinig sporten ontspanningsmogelijkheden. Dat is overigens geen onwil, maar vaak is er een gebrek aan begeleiding. § Nieuwbouw in Hilvarenbeek is niet steeds toegankelijk.


97 / 116

De stichting wenst meer “blauw”op straat. Tevens moet veel strenger opgetreden worden tegen automobilisten, die verkeerd parkeren en/of deels op het trottoir staan. Voor wat betreft de participatie en integratie met andere burgers in Hilvarenbeek is de werkgroep Fonds Samen op Koers in het leven geroepen. Eén keer per 2 jaar wordt Sportement georganiseerd (geïntegreerd allerlei sporten beoefenen). Het rolstoelpadenproject in “Annanina’s Rust” is gerealiseerd en de stichting hoopt dat iets dergelijks ook bij uitspanning “In den Bockenreijder” van de grond komt. Verder is er het Scholenproject ”Samen op Koers”, dat gehandicapte en nietgehandicapte kinderen jaarlijks in een project bijeen brengt. Op de vraag of er behoefte is aan een zorgloket antwoorden de ondervraagden dat zij daar zelf geen behoefte aan hebben. Ideaal zou wel een centraal loket zijn voor de WMO en het UWV (Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen). Het zou ook goed zijn als de gemeente niet alleen verwijst, maar ook daadwerkelijk helpt bijvoorbeeld bij de aanvraag voor zorg en hulpmiddelen. De zorgvraag moet leidend zijn. Er wordt meer inlevingsvermogen gewenst. Ten aanzien van de WMO wordt aangegeven dat de hulpmiddelen niet door de gemeente worden verstrekt. De gemeente geeft alleen aan waar de hulpmiddelen “gehaald” kunnen worden. Dat beperkt de keuzevrijheid. Volgens de Stichting Platform Gehandicapten indiceert het CIZ niet objectief, maar naar de mogelijkheden van de gemeente. Als voorbeeld wordt genoemd: een toiletbril kan in Tilburg niet worden verstrekt, maar in Hilvarenbeek wel. Volgens de stichting wordt huishoudelijke verzorging in opdracht van de gemeente lager ingeschaald, bijvoorbeeld een alphahulp in plaats van een professionele hulp. (Dit gegeven klopt niet met de mening van het CIZ, dat zegt niet anders te indiceren dan voorheen.) De Stichting is in grote lijnen tevreden over het door de gemeente geboden gehandicaptenbeleid. Hilvarenbeek scoort goed ten opzichte van de regio. Dat de WMO een bezuinigingsmaatregel is van de centrale overheid is voor de Stichting duidelijk. Nog enkele opmerkingen § Telefonisch contact opnemen met Welzorg is een tijdrovende zaak. § Op dit moment verloopt het verstrekken van hulpmiddelen door Welzorg niet soepel vanwege reorganisatie. Welzorg verstrekt permanente hulpmiddelen, Thebe tijdelijke, voor maximaal drie maanden. Met Thebe en Welzorgheeft de Stichting een goed contact.

Stichting Welzijn Hilvarenbeek De Stichting Welzijn Hilvarenbeek, een vrijwilligersorganisatie bestaande uit zeven bestuursleden heeft als doelstelling: Het bevorderen van de lichamelijke en geestelijke gezondheid en het welzijn van de inwoners van Hilvarenbeek in de meest ruime zin van het woord, met het oog op een zo zelfstandig en volwaardig mogelijk functioneren van individuen en groepen in de samenleving.


98 / 116

Te bereiken door: a. Het begeleiden en ondersteunen en zonodig zelf uitvoeren van welzijnsen gezondheidsbevorderende activiteiten. b. Het aangaan van overeenkomsten met instellingen, werkzaam op het terrein van welzijnsen zorgvoorzieningen. c. Het coördinerend optreden ten aanzien van de vrijwilligersorganisaties, werkzaam op het gebied van welzijn, gezondheidsbevordering en zorg in de gemeente Hilvarenbeek d. Gevraagd en ongevraagd beleidsadviserend bezig zijn voor de gemeentelijke overheid op voormelde terreinen. In de praktijk betekent dat : § Organiseren van: ü ontspanningsactiviteiten, zoals lessen in gym en volksdans te Hilvarenbeek, Diessen en Esbeek. ü tweejaarlijkse uitreiking van de lenteprijs voor een vrijwillig(ster)er uit één van de zes kernen. § Contacten onderhouden met: ü Raad van Belanghebbenden, waarin een 17-tal vrijwilligersorganisaties zijn vertegenwoordigd. Hiermee wordt twee maal per jaar vergaderd en enkele malen met de organisaties afzonderlijk ü Zorgbelang Tilburg. ü Gemeente Hilvarenbeek. ü Woonstichting Stromenland over gebruik van De Eenhoorn te Diessen. §

Ondersteunen van : ü Werkgroep Mantelzorg Hilvarenbeek op financieel terrein.

§

Coördineren van: ü Inlooppunt De Eenhoorn met maaltijdvoorziening ( 5 x per week) Participeren in: ü zorgvragersoverleg (regionaal) met Goirle en Oisterwijk. ü de klankbordgroep vrijwilligersbeleid. ü het overleg Wonen en Zorg ü de stuur- en projectgroep Vitaal Hilvarenbeek ü de Klankbordgroep Woningstichting.

Ieder jaar wordt door de Stichting een kort verslag gemaakt van de activiteiten die het voorbije jaar hebben plaatsgevonden en wordt een activiteitenplan opgesteld voor het komend jaar, mede ten behoeve van de subsidieaanvraag. Stichting Welzijn heeft een breed scala aan activiteiten, zowel als zorgvrager en als zorgaanbieder, dat past ook binnen de doelstelling van Vitaal Hilvarenbeek. Stichting Welzijn wenst zich te kunnen blijven inzetten voor de lokale gemeenschap met betrekking tot: § ondersteuning in het kader van de WMO § meedenken over de totstandkoming van goede participatieraad voor de WMO. § realiseren van een gemeentebreed Platform Vrijwilligersbeleid, dat professionele ondersteuning kan bieden. Bevorderen van het realiseren van een goed vrijwilligersplatform. § het blijven werven, begeleiden en ondersteunen van vrijwilligers.


99 / 116

§ § § § § § §

continueren van deelname aan zorgvragersoverleg en contact met Zorgbelang MiddenBrabant. permanente gesprekspartner van de gemeente inzake welzijn en zorg. contact met woonstichting Stromenland inzake nieuwbouwplannen van De Eenhoorn te Diessen. voortzetting organisatie van ontspanningsactiviteiten in Esbeek, Diessen en Hilvarenbeek. organiseren van thema-avonden voor de Raad van Belanghebbenden. ondersteunen en deelnemen aan de lokale werkgroep Mantelzorg. het coördineren en organiseren van een eetpunt van Stichting Welzijn in De Eenhoorn.

Werkgroep Mantelzorg Hilvarenbeek. Mantelzorgers zorgen voor een chronische zieke, gehandicapte of hulpbehoevende partner, ouder, kind of ander familielid, vriend of kennis. De mantelzorger is geen professionele zorgverlener, maar geeft de zorg, omdat hij een persoonlijke band heeft met degene voor wie hij zorgt. Mantelzorg is niet de gewone zorg voor elkaar, zoals bijvoorbeeld de zorg voor gezonde kinderen. Mantelzorg is vaak langdurig en intensief. Daar kies je niet voor, dat overkomt je. §

Doelstelling ü De werkgroep wil mantelzorgers op een respectvolle wijze ontspanning en ondersteuning bieden in een sfeervolle omgeving, waar ontmoeten centraal staat ü De werkgroep bevordert op lokaal niveau herkenning en erkenning van de positie van mantelzorgers.

§

Werkwijze ü In de werkgroep nemen vrijwilligers deel die zich inzetten voor de ondersteuning van mantelzorgers. ü Maandelijks wordt een inloopbijeenkomst georganiseerd op verschillende locaties, zowel in Diessen als in Hilvarenbeek.

Tijdens deze bijeenkomsten hebben de mantelzorgers de mogelijkheid om professioneel advies te vragen als zij daar behoefte aan hebben. Een vertegenwoordiger van de Stichting Midden-Brabant is, naast de werkgroep Mantelzorg Hilvarenbeek, aanwezig voor advies of een luisterend oor. §

Taken werkgroep mantelzorg Hilvarenbeek: ü Het organiseren van inloop- en ontspanningsbijeenkomsten. ü Onderling contact leggen met andere mantelzorgers. ü Doorverwijzen van mantelzorgers naar professionele zorg/hulp. ü Mantelzorgers attent maken op de Mantelzorggids en Respijtzorggids. ü Organisaniseren van cursussen voor de mantelzorgers. ü Bijdrage leveren aan de organisatie van de regionale Dag van de Mantelzorgers. ü Deelname aan het overleg van Platform Belangenbehartiging Mantelzorg MiddenBrabant.


100 / 116

§

Randvoorwaarden.

De werkgroep Mantelzorg wil zich uitsluitend bezig houden met uitvoerende taken, zoals het organiseren van de bovenstaande activiteiten. De werkgroep ziet de daadwerkelijke hulp niet als haar taak, wel individuele begeleiding en advies. De werkgroep verwacht dat het steunpunt Mantelzorg Midden-Brabant de volgende taken uitvoert: PR materiaal ontwikkelen en beschikbaar stellen, professionele ondersteuning bieden bij inloopbijeenkomsten. De taken die het Steunpunt Mantelzorg uitvoert zijn noodzakelijk voor het functioneren van de werkgroep Mantelzorg op Hilvarenbeeks niveau. Voor de zorg, die mantelzorgers verlenen aan hun zieke of gehandicapte partners, ouders, kinderen of goede vrienden, is soms extra informatie nodig. Maar ook het praten met andere mantelzorgers en het uitwisselen van ervaringen is heel belangrijk.

Katholieke Bond van Ouderen, afdeling Hilvarenbeek De KBO maakt onderdeel uit van de overkoepelende organisatie in Den Bosch, die de lokale KBO’s op de hoogte houdt van maatschappelijke ontwikkelingen. De KBO is een organisatie die de belangen van ouderen behartigt en heeft als doelstelling ondersteunend te zijn als schakel tussen senioren en instanties in de meest brede zin. Dit uit zich o.a. in het voorkomen van vereenzaming door laagdrempelig te zijn middels activiteiten, maar vooral ook door te luisteren naar wat ouderen willen en soms niet durven of kunnen verwoorden. De verschillende activiteiten worden begeleid door vrijwilligers, die als contactpersonen in contact staan met het bestuur. Het bieden van ondersteuning gebeurt o.a. door het geven van cursussen, voorlichtingsbijeenkomsten en door de inloop op vrijdagmorgen in het Open Huis. Het klussenteam helpt met het invullen van belastingformulieren of verricht kleine klusjes. Algemene problemen die de organisatie tegen komt zijn: moeilijk bereikbare gebouwen, hoge drempels en stoepen, toilet te laag en/of te klein, slecht meubilair, slechte geluidsinstallaties en te moeilijk taalgebruik door voorlichters. De KBO mist bij de activiteiten een defibrillator. Met de Stichting Welzijn Hilvarenbeek heeft de KBO goede contacten.

Katholieke Bond van Ouderen, afdeling Diessen De KBO maakt onderdeel uit van de overkoepelende organisatie in Den Bosch, die de lokale KBO’s op de hoogte houdt van maatschappelijke ontwikkelingen. De KBO heeft de schriftelijke enquête ingevuld (zie 3.4. In dit interview zijn vooral problemen en wensen naar voren gekomen). § De seniorenwoningen bij de Eenhoorn voldoen niet aan de wensen van ouderen. Als men de voordeur of achterdeur uitgaat staat men direct op straat of op het binnenterrein. De woningen zijn te donker vanwege slechte verlichting. § Bij de herstructurering van de Eenhoorn wordt gedacht aan starterswoningen. Mochten deze gerealiseerd worden dan wordt opvang van jongeren in een grand café of in een gezamenlijke recreatiezaal niet op prijs gesteld.


101 / 116

§ §

§ §

De KBO opteert voor 50 aanleunwoningen met eventueel een ziekenkamer voor senioren uit Diessen, Haghorst en Baarschot. Gewenst wordt een multicultureel gebouw met een ruime recreatiezaal en een dienstencentrum, waarin plaats is voor de KBO, de redactie Deusone, het Rode Kruis, de Welfare, de politie, het huiskamerproject, de muziekschool, het maatschappelijk werk, de biljartcompetitie senioren, de beide huisartsen, de apotheek, de fysiotherapeut, de thuiszorg, de verloskundige, de bank, de bibliotheek, de warme maaltijdvoorziening en de kinderopvang. Een centraal loket WMO dient op het gemeentehuis te zijn. Er zijn weinig klachten over deeltaxi en buurtbus. Er wordt actie ondernomen om meer bekendheid te geven aan de opstapplaatsen. Een meer flexibel routeschema is gewenst, met name binnen Diessen, Haghorst en Baarschot.

Momenteel zijn er twee ouderenadviseurs. Van hun diensten wordt matig gebruik gemaakt. Zij zullen echter gehandhaafd blijven. De klussendienst verricht kleine klussen, niet alleen voor senioren, maar ook voor hen die om serieuze redenen daar behoefte aan hebben. In het infoboekje van de KBO zijn alle voor ouderen relevante instanties vermeld.

4.2 Interview zorgverleners Centrum Indicatiestelling Zorg Alhoewel het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) geen zorg verleent, is het voor de indicatiestelling wel essentieel voor het verkrijgen van zorg. §

Indicatiestelling

Iedere Nederlander is verzekerd voor zorg en ondersteuning bij langdurige ziekte, functiebeperking of ouderdom via de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). Om aanspraak te kunnen maken op deze wet is een indicatiebesluit nodig van het Centrum Indicatiestelling Zorg. De AWBZ maakt onderscheid in soorten zorg en ondersteuning: § Persoonlijk verzorging. Hulp bij douchen, het aankleden en de toiletgang. § Verpleging. Voorbeelden zijn wondverzorging, toedienen injecties en medicijnen. § Ondersteunende begeleiding. Hulp bij het leren zorgen voor de eigen huishouding. § Activerende begeleiding. Denk aan gesprekken om gedrag te veranderen. § Verblijf. Verblijf in een verpleeg- of verzorgingshuis, tijdelijk of permanent. § Behandeling. Bijvoorbeeld behandeling bij herstel van een operatie of aandoening. Per 1 januari 2007 is de AWBZ functie huishoudelijke verzorging uit de AWBZ gehaald en in de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) ondergebracht. De gemeente kan zelf de indicatie stellen voor huishoudelijke verzorging, maar kan deze ook uitbesteden aan het CIZ. Voor dit laatste koos de gemeente Hilvarenbeek. De gemeente hoeft het advies van het CIZ niet op te volgen en kan daar van afwijken. De gemeente Hilvarenbeek volgt, aldus het CIZ, de adviezen van het CIZ wel op. Het CIZ indiceert op grond van een uniform systeem. Voor deze rapportage voert het te ver om alle uitgangspunten en de manier van indicatiestelling te vermelden.


102 / 116

Als basisuitgangspunt telt Zorgen voor elkaar, gebruikelijke zorg. Kan men deze zorg niet bieden dan volgt een indicatiestelling. In dat geval komt men in aanmerking voor een vergoeding op grond van de AWBZ. Een ander uitgangspunt is dat eerst gebruik wordt gemaakt van voorliggende voorzieningen als maaltijden- en boodschappenservice. Is er sprake van kortdurende zorg of van uitzicht op herstel dan wordt, behoudens in uitzonderlijke gevallen, verwacht dat men zelf de zaak oplost. Als de zorg langer dan drie maanden duurt dan spreekt het CIZ van mantelzorg. Mantelzorg is de zorg die de gebruikelijke zorg overstijgt in duur, intensiteit en zwaarte. Ook hier wordt gekeken naar de voorliggende voorzieninge n, zoals dagverzorging, dagverpleging en hulp door vrijwilligers. Voor huishoudelijke verzorging moet men in ieder geval naar de gemeente. De gemeente geeft het CIZ opdracht de indicatie te stellen. Het besluit over de aanvraag (het aantal uur hulp en het soort hulp) wordt aan de gemeente en aan de zorgvrager gezonden. De gemeente beslist. De gemeente stelt vast hoe hoog de financiële bijdrage is. Wat men vergoed krijgt, kan aan hulp in natura worden besteed of aan een Persoonsgebonden budget. In het eerste geval vraagt men bij een zorginstelling hulp aan. In het tweede geval kan men naar een zorginstelling gaan of men huurt met de vergoeding zelf een particuliere hulp in. Het CIZ is tevreden over het loket, de balie, van de gemeente Hilvarenbeek. De samenwerking is goed. Voor de zes bovengenoemde soorten zorg (AWBZ) kan men rechtstreeks naar het CIZ. Ook voor deze soorten zorg kan men een vergoeding krijgen in de vorm van hulp in natura of een persoonsgebonden budget. Men kan altijd in beroep gaan tegen de indicatiestelling. Herindicaties worden na een bepaalde tijd gedaan. De tijd hangt af van het soort indicatie. Het kan voorkomen dat men met spoed thuis hulp nodig heeft. Deze spoedeisende hulp kan op aanvraag van bijvoorbeeld de huisarts, direct worden ingezet door de zorgverlener, zonder indicatie. Het CIZ stelt dan later de indicatie vast. §

De kwaliteit van het CIZ

Uiteraard is het niet mogelijk op grond van het gesprek te beoordelen of het CIZ zijn werk goed doet. Het Julius Centrum voor Gezond heidswetenschappen en Eerstelijns Geneeskunde van het UMC heeft in 2006 een onderzoek gedaan, waaruit blijkt dat de cliënten van het CIZ tevreden zijn over de geïndiceerde zorg door het CIZ. De besluitbrieven waren evenwel onduidelijk. Deze zijn inmiddels verbeterd. De telefonische bereikbaarheid dient verbeterd te worden.


103 / 116

§

De Wet Maatschappelijke Ondersteuning

De WMO is per 1 januari 2007 van kracht. Het CIZ indiceert voor de gemeente niet anders dan voorheen. Zijn er voor- en nadelen aan de invoering van de WMO? § §

§

§

Een duidelijk voordeel wordt niet genoemd. Een nadeel kan zijn dat er ongelijkheid is tussen gemeenten. De gemeente moet er voor zorgen dat mensen zich thuis kunnen redden. Maar hoe ze dat regelen kan per gemeente verschillen. De gemeente kan bijvoorbeeld collectieve projecten organiseren zodat minder individuele hulp thuis nodig is.. Toen het CIZ noch de AWBZ huishoudelijke hulp als indicatiestelling in zijn pakket had, maakte het voor de hulpvrager niet uit in welke gemeente deze woonde. In gevallen waar meer indicaties nodig zijn zie je een versnippering. Stel dat iemand meer zorgvragen heeft, dan gaat men naar de gemeente voor huishoudelijke hulp (WMO) en voor de andere hulpvragen naar het CIZ (AWBZ). Is er ook nog een aanleunwoning nodig, dan indiceert de Woonstichting daarvoor (is altijd zo geweest). Dus meerdere indicatiebesluiten. Dat kan verwarrend zijn. Het systeem deelt de mens als het ware op in stukjes i.p.v. naar de gehele situatie te kijken. Gemeenten kunnen beslissen tot een goedkopere hulp (alphahulp) in plaats van tot een professionele hulp. De kwaliteit van de hulpverlening kan dus minder zijn, maar de gemeente is dan wel goedkoper uit. Verschraling van hulp dus.

De Runne/Thebe Sedert 1 januari 2001 vallen verzorgingshuizen onder de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten, de AWBZ. Wanneer men na indicatie door het CIZ in een verzorgingshuis verblijft betaalt men maandelijks een inkomensafhankelijke eigen bijdrage, die door het Centraal Administratie Kantoor, het CAK, wordt vastgesteld. Het vroegere bejaardenhuis de Clossenborch , opgericht in 1966 en thans genaamd Zorgcentrum De Clossenborch, behoort tot de Stichting De Runne, een instelling voor verpleging en verzorging. De Runne is gefuseerd met thuiszorg Thebe in Tilburg onder de werknaam Stichting De Runne /Thebe. Stichting De Runne /Thebe heeft als uitgangspunt het leveren van zorg op maat, afgestemd op de behoeften van cliënten, van hulpverlening in de thuissituatie tot en met intensieve intramurale zorg en verpleging in de Clossenborch. Zorgcentrum De Clossenborch beschikt in totaal over 80 zorgappartementen, 3 logeerkamers en een tweetal dagvoorzieningsprojecten en 20 verpleegunits voor psychogeriatrische patiënten. De bewoners van de aanleunwoningen kunnen gebruik maken van een aantal faciliteiten van het Zorgcentrum. In de huizen van Stichting De Runne wordt aan ongeveer 700 mensen zorg verleend. Opname in het Zorgcentrum geschiedt op grond van een positieve indicatie van het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) na plaatsing op een wachtlijst. Vanuit het Zorgcentrum ontvangen in de gemeente Hilvarenbeek ongeveer 250 huishoudens


104 / 116

thuiszorg. De wens, zo lang mogelijk thuis te kunnen blijven wonen, geldt voor iedereen. Om deze reden wil men de autonomie voor de bewoners in het Zorgcentrum ook zoveel mogelijk handhaven. Hulp vanuit De Runne /Thebe is mogelijk in de eigen vertrouwde omgeving bij het huishouden, bij het opstaan, wassen en aankleden. Ook kan hulp verleend worden aan alcohol- of drugsverslaafden, bij thuiskomst na een opname, bij rouwverwerking of dementie. Gespecialiseerde verzorging bij relationele en opvoedingsproblemen is mogelijk, evenals gespecialiseerde verpleging bij pijnbestrijding, sondevoeding en infuusbehandeling. Voor de noodzakelijke menskracht beschikt men over 230 medewerkers. Zij zijn intra- en extramuraal inzetbaar. Het aantal vrijwilligers in de Clossenborch bedraagt 85 -100 personen. De personele bezetting in het Zorgcentrum is minimaal, hetgeen impliceert dat er niet altijd tijd is voor een rustig praatje met de bewoners. Dit geldt niet alleen voor het zorgcentrum, maar ook voor de thuissituatie. De Runne /Thebe biedt 24-uurszorg en is daarom 24 uur bereikbaar. Zij levert, weliswaar met een te lange responstijd (deze zou binnen 30 minuten moeten), acute hulp aan haar leden. Het ambulante team van Thebe Tilburg rijdt ‘s nachts rond voor hulpverlening aan mensen. Zij verrichten specialistische verpleegkundige handelingen, zoals het aanleggen van een infuus en sondevoeding. Naast de intramurale en extramurale zorg biedt De Runne /Thebe aanvullende diensten zoals: kapper, klussendienst, zwangerschapscursus, kraamzorg, voorlichting over voeding en dieet, gymnastiek na de bevalling, cursus stoppen met roken, etc. Deze vele ondersteunende diensten kunnen het leven net iets aangenamer maken. Voor de basisdienst, zoals thuiszorg, is geen lidmaatschap van Thebe nodig. Deze wordt betaald uit de AWBZ en daar heeft iedereen met een indicatie van het CIZ recht op. Voor zorgcentrum De Clossenborch bestaat een wachtlijst, waarop thans 30 wachtenden staan. Voor de thuiszorg zou op dit moment geen wachtlijst bestaan.

Huisartsen De huisartsen hebben een schriftelijke enquête ontvangen (zie hoofdstuk 3.4). Op hun verzoek heeft een gesprek plaatsgevonden met enkele leden van de werkgroep over het project Vitaal Hilvarenbeek . Punten die aan de orde zijn geweest: § Het consultatiebureau voor ouderen. De huisartsen wijzen zo’n voorziening pertinent af. Iedereen kan altijd bij een huisarts terecht voor een check-up. Huisartsen kennen de patiënt en overzien “het gehele plaatje”. Een consultatiebureau is een onnodige schakel in de gezondheidszorg en bovendien kostenverhogend. § Ondersteunende instanties, zoals thuiszorg, veranderen vaak van organisatiestructuur en personeel. Zij zijn moeilijk bereikbaar door lange lijnen, dat maakt het contact lastig en tijdrovend. § Ook het Algemeen Maatschappelijk Werk is slecht bereikbaar door de lange lijnen, door het gering aantal kantooruren in Hilvarenbeek en vaak wisselende personen § De huisartsen zijn tevreden over de kwaliteit van het uitvoerend werk van de Thuiszorg.


105 / 116

§ § §

Het centraal loket dient ook voor zorgverleners open te staan. De regelgeving verandert snel, het aanbod van allerlei zorgen dienstverlenende organisaties is groot en vaak versnipperd. Ook zorgverleners zien vaak door de bomen het bos niet meer. De huisartsen ondersteunen de mening van onze werkgroep dat de ambtenaren, die het centraal loket bemensen “gespecialiseerde generalisten” dienen te zijn voor een adequate dienstverlening. Vroeger bezochten de wijkverpleegkundigen regelmatig ouderen. Onze werkgroep heeft het idee geopperd om die bezoekjes in een nog nader te bepalen vorm weer in te voeren. Dit idee spreekt de huisartsen zeer aan.

MEE MEE regio Tilburg is een professionele ondersteuningsorganisatie die voor mensen met een beperking, ook voor hen die horen tot de 55+ groep, volwaardige deelname aan de samenleving op alle levensterreinen en in alle levensfasen mogelijk wil maken. Daartoe biedt MEE hen informatie, advies en ondersteuning en tevens aan hun familie en hun sociale netwerk. MEE maakt op deze wijze participatie van ouderen met een beperking mogelijk. Wat kan MEE betekenen voor de gemeente in het kader van leefbaarheid en sociale samenhang voor mensen van 55+ met een beperking? MEE kan de doelgroep in kaart brengen en contact leggen met sleutelfiguren. Mensen met een beperking dienen vaak als hefboom, als het gaat om het leefbaar maken en houden van wijken. Doordat MEE al jarenlang betrokken is bij projecten rond wijken en wonen kent MEE die hefboomwerking uit ervaring. Het gaat hierbij vaak over het realiseren van een toegankelijke woning, betaalbare en bereikbare haal- en brengdiensten en een veilige, toegankelijke openbare ruimte. Juist die elementen zijn niet alleen interessant voor mensen met een beperking, maar ook voor alle wijkbewoners. MEE kent betrokken partijen en voorzieningen, legt contacten en kan toeleiding van cliënten bevorderen. Wat kan MEE betekenen voor mantelzorgers en vrijwilligers van 55+? Het belangrijkste doel van MEE hierbij is het voorkomen van overbelasting en het bieden van een adequate ondersteuning. Mantelzorgers rondom mensen met een beperking hebben een structurele, levenslange taak. In het bijzonder de belasting van ouders van kinderen met een beperking is uitermate zwaar. MEE heeft veel ervaring met deze zwaar belaste doelgroep. Met deze ervaring kan MEE de gemeente helpen om de ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers te professionaliseren. Wat betekent MEE m.b.t. informatie, advies en cliëntondersteuning? De ondersteuning van MEE beslaat alle terreinen van het leven, zoals, wonen, dagen vrijetijdsbesteding, welzijn, zorg en financiën. De ondersteuning richt zich op me nsen van alle leeftijden. MEE heeft veel expertise op het gebied van informatieverstrekking en advisering. Die kan worden ingezet op het terrein van informatiesystemen, bedrijfsvoering van informatiecentra en methodieken voor professioneel en laagdrempelige dienstverlening in loketten. Daarbij worden alle beschikbare media gebruikt. Eindverslag Vitaal Hilvarenbeek

106 / 116

De loketfunctie van MEE is volledig geprofessionaliseerd. Cliëntondersteuners van MEE staan naast de cliënt en werken vraaggericht met het doel cliënten zoveel mogelijk aan het maatschappelijk leven te laten deelnemen. Dit is een belangrijk element voor mensen met een beperking, die behoren tot de groep van 55 jaar en ouder. In die leeftijdsfase verandert er veel, omdat hun deelname aan het arbeidsproces afneemt. Hierdoor zijn zij meer aangewezen op zichzelf voor hun sociale contacten en participatiemogelijkheden. Wat is de rol van MEE bij het verlenen van individuele voorzieningen voor de groep burgers van 55+ met een beperking? MEE kan vanuit jarenlange ervaring behoefte en voorzieningen op elkaar afstemmen en kan verbindingen leggen met andere domeinen en beleidsterreinen, zoals huisvesting en arbeid en recreatie. Door deze structurele aanpak, die relatief weinig kost, wordt de behoefte aan ondersteuning op de lange termijn minder. Wat heeft MEE nodig om bovenstaande taken uit te kunnen voeren? Deelname van MEE, niet alleen in de frontoffice van het WMO zorgloket, maar eveneens in de backoffice. Hoe wordt MEE bekostigd? MEE wordt momenteel bekostigd door een subsidieregeling van het College voor Zorgverzekeringen (CVZ). Deze kent een heldere en in de praktijk gevalideerde tariefstructuur voor de verschillende producten. MEE kan los van deze regeling tegen minimaal kostendekkende vergoeding producten leveren.

4.3 Interviews met beleidsmedewerkers van de gemeente In de twee gesprekken met de twee beleidsmedewerkers zijn verschillende onderwerpen aan de orde geweest. Centraal loket Per 1 januari 2007 is de Wet Maatschappelijke Ondersteuning(WMO) ingevoerd De WMO is de opvolger van de Wet Voorzieningen Gehandicapten (WVG) en is uitgebreider dan de WVG. De WMO kent 9 prestatievelden te weten: § Het bevorderen van sociale samenhang in en de leefbaarheid van dorpen, wijken en buurten; § Op preventie gerichte ondersteuning van jeugdigen en ouders; § Geven van informatie, advies en cliëntondersteuning; § Ondersteunen van mantelzorgers en vrijwilligers; § Bevorderen van deelname aan het maatschappelijk verkeer en van het zelfstandig functioneren van mensen met een beperking of een chronisch psychisch probleem of een psychosociaal probleem; § Verlenen van voorzieningen aan mensen met een beperking of een chronisch psychisch probleem of een psychosociaal probleem; § Bieden van maatschappelijke opvang, waaronder vrouwenopvang; § Bevorderen van openbare geestelijke gezondheidszorg, met uitzondering van het bieden van psychosociale hulp bij rampen; § Bevorderen van verslavingszorg;


107 / 116

Bij de invoering van de WMO hebben vele gemeenten een aanspreekpunt in hun organisatie ingevoerd. Daar kunnen burgers hun vraag neerleggen en worden zij, na het definiëren van het probleem, eventueel doorverwezen en zonodig geholpen met bijvoorbeeld het invullen van formulieren. Zo’n aanspreekpunt heeft verschillende benamingen gekregen. In Hilvarenbeek wordt de naam centraal loket gebruikt. In het gesprek met de ambtenaren ging het met name over de inrichting van het loket. De gesprekken zijn begin 2007 gevoerd. Drie vragen kwamen aan de orde te weten: § hoe is de privacy voor burgers bij het centraal loket geregeld? § is altijd één persoon het aanspreekpunt bij het centraal loket? § welke maatregelen worden genomen voor de realisatie van het centraal loket? Ten aanzien van de privacy: na aanmelding bij de centrale balie wordt de ambtenaar bij wie de vraag thuis hoort opgeroepen om de cliënt te woord te staan. Er is een spreekkamer ter beschikking. Ook kan van te voren een afspraak worden gemaakt. Indien nodig is een huisbezoek mogelijk. Ten aanzien van het aanspreekpunt: er is geen vast aanspreekpunt. Voor de gemeente is alles nog in ontwikkeling en zij laat zich dan ook graag door andere gemeenten informeren. Geld speelt bij de uitvoering ook een rol. Er zijn tot het tijdstip van dit interview 22 WMO-aanvragen geweest. Van 2006 zijn 169, voormalige WVG- zaken, overgeheveld naar 2007. Ten aanzien van realisatie van het loket is nog geen duidelijk visie ontwikkeld. Het rapport van het project Vitaal Hilvarenbeek zal van betekenis zijn voor het toekomstige beleid. Reeds verschenen nota’s. Bij de gemeente bleken verschillende voor de werkgroep Zorg-en dienstverlening relevante nota’s te liggen. De nota Zorg en welzijn in kleine dorpen (mei 2006), is in opdracht van de provincie opgesteld, maar niet door college van B en W vastgesteld. De nota gaat over kleine kernen in de regio. Er bestaat in deze een begeleidingsgroep, waarin vertegenwoordigers van de gemeente zitten. Er komt een vervolg op deze nota. Ook hierin wordt de kern Hilvarenbeek niet meegenomen. De nota Lokaal gezondheidsbeleid. Hilvarenbeek 2004 tot en met 2007 is opgesteld in samenwerking met de GGD. Aan ouderen en mensen met een beperking, wordt nadrukkelijk aandacht gegeven. De in deze nota beloofde notitie over ouderenbeleid ( in 2005!) komt er niet meer. Deze is namelijk ingehaald door de nieuwe wet WMO met de negen prestatievelden. Ouderen worden in de WMO niet specifiek genoemd. In 2008 verschijnt waarschijnlijk een nieuwe nota Lokaal Gezondheidsbeleid. Verder is gewezen op: § een nieuwe nota: Woonzorgvisie (22 januari 2007) over een integraal beleid ten aanzien van wonen, zorg en welzijn. De nota is op de site van de gemeente te vinden. § een publicatie: Gezondheid telt! In Hilvarenbeek van de GGD Hart voor Brabant. § Inspanningen van de gemeente Wat mag van de gemeente verwacht worden om het doel van het Project Vitaal Hilvarenbeek, te bereiken? § De gemeente vindt het moeilijk de potentiële doelgroep in het oog te krijgen. Mensen die nog geen belang hebben denken niet constructief mee.


108 / 116

§

Vooral via huisartsen, maatschappelijke instellingen en de KBO’s, zijn de ouderen in beeld te brengen. Het is aan de gemeenteraad middelen beschikbaar te stellen alvorens tot uitvoering van de aanbevelingen in dit rapport overgegaan kan worden. Het idee wordt geopperd om mensen uit de kleine kernen uit te nodigen om in workshops vragen uit het huidige rapport “Zorg en Welzijn in kleine dorpen” helder te krijgen. Een drietal sprekers zou dan drie thema’s aan de orde kunnen stellen, te weten: ü wonen ü vrijwilligers en mantelzorg ü welzijn gekoppeld aan accommodatie. Bespreekpunt: werkgroepleden van het Project Vitaal Hilvarenbeek, zouden als “schaduw” werkgroep in het kader van dit project het bovenstaande kunnen bekijken voor de kern Hilvarenbeek. Dit voornemen moet nog besproken worden met de wethouder. En dan zal ook afgewogen worden of dit voorstel uitgevoerd wordt of dat er gebruik gemaakt wordt van de uitkomsten van Vitaal Hilvarenbeek.

Uitbreiding 24-uurszorg De sociale alarmering wordt gedeeltelijk door de gemeente en verder inkomensafhankelijk door de gebruiker betaald . Aangesloten leden thuiszorg (Thebe) kunnen door het basisabonnement op te waarderen voor wat betreft de alarmering een beroep doen op een professionele kracht. Of zorg op afroep via telefoon of een cameraverbinding een betaalbaar perspectie f is voor de nabije toekomst, hangt af van hoe een zorgsteunpunt lokaal ingevuld wordt door de verschillende disciplines op gebied van zorg. Voor mensen die van de thuiszorg gebruik maken is bovengenoemde alarmering mogelijk. Ten aanzien van beschermd wonen (wonen met 24 uurs aanwezige zorg) is de gemeente niet bevoegd hier uitvoering aan te geven. Dus geen initiatief van gemeentewege. Maar wel is een initiatief mogelijk vanuit bijv. Thebe, in samenwerking met Clossenborch en de woningbouwcorporatie. Projecten § §

De organisatie Contour is ingeschakeld om de vrijwillige thuiszorg te stimuleren. Dit initiatief is in een zeer pril stadium. Project WZSW (Woon Zorg Service in de Wijk), gefinancierd door rijk en gemeente, is in juni 2007 van start gegaan. Tien gemeenten in de regio, waaronder Hilvarenbeek, maar exclusief Tilburg, doen mee onder leiding van een betaalde projectleider. Dit in navolging van soortgelijke projecten in Tilburg. Het project loopt in 2008 af, en wordt dan geëvalueerd.

Publicaties De gemeente gebruikt hiervoor voornamelijk de gemeentepagina in de Hilverbode, de website van de gemeente en wanneer het een specialistisch onderwerp betreft een voorlichtingsavond.


109 / 116

Zorgloket Er komt geen apart zorgloket, maar een centrale balie. Generalisten, die een cursus in kader van de WMO hebben gevolgd, verwijzen door naar specialisten binnen het gemeentelijke apparaat.

4.4. Resultaten literatuurstudie: relevant voor Hilvarenbeek. Inleiding Ten behoeve van een verantwoorde aanpak heeft de werkgroep Zorg en Dienstverlening besloten zich ook te oriënteren op bestaande literatuur met betrekking tot ouderenprojecten en ouderenzorg. De zelfwerkzaamheid van de Hilvarenbeekse gemeenschap om zich in te zetten voor een verantwoord ouderenbeleid staat primair. Dat neemt niet weg dat we kunnen leren van vergelijkbare initiatieven in Nederland, alsmede van onderzoek door de overheid met betrekking tot gezondheid, zorg en welzijn voor ouderen. De literatuurlijst betreft: § § § § § § § § § § § § §

Oisterwijk Ouderenproof (eindrapport 2004) Project 55 Plusbest (2006) Ouderenproof gemeente Bergeijk (2005) Schijndel ouderenproof (2005) Ouderenproof Pijnacker – Nootdorp ( 2005). Is uw gemeente ouderenproof ? (PON 2006) Nota lokaal gezondheidsbeleid Hilvarenbeek ( 2004 – 2007). Relatie tussen WCPV en WMO (2006) Ouderen nu en in de toekomst 2000 – 2020 (RIVM 2004) Gezondheid telt! In Hilvarenbeek (GGD 2006) Gezondheid telt! In Hart voor Brabant (GGD 2006) Zorg en welzijn in kleine dorpen (2006) Vele publicaties in (regionale) kranten en tijdschriften over ouderenzorg

Definitie In deze nota hanteren wij, in navolging van de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO), de volgende brede definitie van gezondheid: Gezondheid is een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en sociaal welbevinden en niet alleen de afwezigheid van ziekte. Gezondheid wordt in deze definitie positief benaderd en is niet slechts een toestand waarin lichamelijke ziekte ontbreekt. Er is meer voor nodig om gezond te zijn: de sociale, culturele, fysieke en economische context en de persoonlijke beleving zijn minstens even belangrijk.


110 / 116

Deze definitie sluit aan bij het ouderenproofproject van Vitaal Hilvarenbeek. Tenslotte willen wij allen dat ouderen zo goed mogelijk in hun eigen leefsituatie zelfstandig kunnen functioneren. Het is daarbij van belang een gedegen maar vooral ook praktisch integraal ouderenbeleid op te stellen met betrekking tot wonen, welzijn en zorg.

Bestaande ouderenproofprojecten Inmiddels hebben reeds vele 10-tallen gemeenten een ouderenprooftraject afgerond. De gemeente Hilvarenbeek is één van de laatste deelnemers van dit door de provincie NoordBrabant genomen initiatief. De werkgroep Zorg-en Dienstverlening zag een en ander als een unieke kans: we zouden stom zijn als we ons niet oriënteren op ervaringen van de vele andere projecten. Niet alleen wat betreft de inrichting van het project maar ook wat betreft de uitkomsten en de implementatie daarvan in de praktijk. Goede initiatieven van anderen kunnen we overnemen en gesignaleerde valkuilen kunnen vermeden worden.

Conclusies van een 6-tal projecten De werkgroep zorg heeft een 6-tal andere ouderenproofprojecten bestudeerd, te weten die van Oisterwijk, Best, Bergeijk, Schijndel en Pijnacker-Nootdorp. De onderstaande bevindingen hebben slechts betrekking op het aspect zorg ! Op het gebied van zorg komen alle 6 projecten min of meer tot de conclusie dat de betrokken gemeenten NIET OUDERENPROOF zijn ! De belangrijkste redenen zijn: § Voorlichting over de juiste zorg en dienstverlening is niet of onvoldoende aanwezig: de burgers weten de ‘weg niet te vinden’; § Procedures bij de aanvraag voor Zorg en Dienstverlening zijn ingewikkeld; § De gemeente is niet goed voorbereid op de uitvoering van de WMO; § De zorginfrastructuur is ondoorzic htig en/of in onvoldoende mate aanwezig; § Overleg tussen ouderenorganisaties én zorgverleners én gemeente vindt niet of nauwelijks in deze driehoek plaats; § Vereenzaming is een belangrijke sociaal- maatschappelijke factor, die onvoldoende erkend wordt; § Er zijn nauwelijks professionals die de emotionele ondersteuning van mensen die stervenden begeleiden op zich nemen; § De werkwijze en bekendheid van het CIZ is onvoldoende bekend; § Er zijn te weinig ontmoetingsplaatsen voor ouderen en gehandicapten.

Aanbevelingen van een 6-tal projecten Met betrekking tot zorg zijn door de projecten diverse aanbevelingen geformuleerd. § Het inrichten van een centraal zorgloket binnen de gemeente ten behoeve van voorlichting én doorverwijzing naar de juiste zorgverlener § Vereenvoudig en verkort de procedures met betrekking tot de aanvraag van Zorg en Dienstverlening: de winst hiervan is evident. § De gemeente en zorginstellingen zouden meer gebruik moeten maken van het dienstenpakket van de GGD Hart voor Brabant


111 / 116

§ § § § § § § §

§

§

Richt begeleiding en opleiding in voor mantelzorgers: de gemeente moet hier structureel budget voor ter beschikking stellen (WMO-beleid) Maak de vestigingsvoorwaarden voor zorgverleners aantrekkelijker Richt projecten in met betrekking tot eenzaamheidsproblematiek en stervensbege leiding Door de gemeentelijke overheid en instellingen zou grotere waardering getoond moeten worden voor het vrijwilligerswerk door het inrichten van een eerlijk en royaler subsidiebeleid en /of bonusregeling (WMO-beleid). Geef extra voorlichting over de werkwijze van het CIZ aan zorgverleners, ouderenorganisaties en gemeente- instellingen. Het verdient aanbeveling minder intramurale zorg en betere thuiszorg op maat in te richten. Beleid hierop ligt geheel in lijn met de doelstellingen van de WMO-regeling. Voor senioren is een goede bereikbaarheid van medische en paramedische hulp, ook buiten kantooruren, van groot belang. Een goede huisartsenpost (in combinatie met apotheek) is evident. Het welzijnswerk voor ouderen is voor verbetering vatbaar. Het welzijn van ouderen heeft zijn weerslag op de gezondheid en dus de zorg. Enige aanbevelingen met betrekking tot welzijn is dan ook op zijn plaats (zie onderstaand). Richt per kern een ‘levendig centrum’ in (dorpscentrum), dat ook geschikt is als ontmoetingsplaats voor ouderen en mensen met een functiebeperking. Naast de brede inzet voor de kern kan die locatie ook dienen als stimulans voor een meer en breder ouderencontact. Laagdrempeligheid is een vereiste. Tevens kan dit centrum dienen voor diverse medische voorzieningen (rolstoel / kruk-verhuur, bloedafname, consultatiebureau), crèche, tussen-en naschoolse opvang. Richt per kern een soort ‘gildendienst’ in ten behoeve van: ü Ondersteuning mantelzorg door (professionele) vrijwilligers ü Ouderenadviseurs voor eenzamen ü Vrijwilligers voor hulp aan huis, voor advisering m.b.t. geldzaken en administratie ü Maaltijdvoorziening voor ouderen ü Hulp bij digitalisering: computergebruik, TV, internet

Conclusies en aanbevelingen door overheden. Door zowel gemeentelijke, provincia le als landelijke overheden zijn studies uitgevoerd met betrekking tot ouderenzorg.

Bevindingen van het PON m.b.t. ouderenproof – projecten. Het PON (Provinciaal Instituut voor advies, onderzoek en ontwikkeling in Noord-Brabant) heeft een enquête uitgevoerd onder diverse verankeringsgroepen van ouderenproofprojecten. Voor de meeste initiatiefnemers van een ouderenprooftraject waren de belangrijkste doelen: § meer zicht krijgen op de behoefte van ouderen § meer zicht krijgen op het beleid van de gemeente § het in kaart brengen van de zorginfrastructuur § de wens op samenwerking c.q. afstemming tussen gemeente, zorgaanbod en zorgvraag. De echte pijn van veel projecten begon echter toen de aanbevelingen omgezet moesten worden in concrete beleidsplannen en maatregelen.


112 / 116

Vanuit de gemeenten waar gewerkt wordt aan verankering / uitvoering werden als belangrijkste valkuilen genoemd: § § §

Geen concrete afspraken maken over het vervolgtraject na het ouderenproofproject De waakhond of verankeringsfunctie onderbrengen bij mensen of instellingen die onvoldoende gezag hebben Een gemeente die pas nadat het project is afgerond meedeelt dat allerlei aanbevelingen niet uitgevoerd kunnen worden, omdat er geen geld voor is of omdat het een en ander niet strookt met bestaand beleid.

Het verdient dan ook de hoogste aanbeveling dat de inrichting (samenstelling, taken en bevoegdheden, enz.) van de verankeringsgroep een onderdeel is van het ouderenproofproject zelf ! De verankeringsgroep moet meteen na de eindrapportage van start kunnen gaan. . Het PON geeft diverse aanbevelingen als randvoorwaarden om een verankeringsgroep goed te kunnen laten functioneren.

Gezondheid- en zorgstudie van gemeente Hilvarenbeek Onder verantwoordelijkheid van wethouder Kees van Mol is in 2004 het rapport verschenen: ‘Nota lokaal gezondheidsbeleid Hilvarenbeek 2004 – 2007’. Het rapport kent een aantal doelstellingen, waarvan voor de werkgroep Zorg en Dienstverlening met name twee speerpunten van belang zijn: § Invulling geven aan de gemeentelijke regie op gezondheids- en zorgbeleid. § Speciale aandacht voor ouderen en mensen met een beperking. De gemeente heeft van oudsher een belangrijke rol in het bevorderen van de volksgezondheid. Zij bezit immers middelen om de gezondheid te verbeteren en zij vervult een belangrijke regierol in het veld van de gezondheidszorg. Sterker nog, de gemeente heeft niet alleen mogelijkheden, doch ook verplichtingen. Laatstgenoemde zijn geregeld in de Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid. Onlangs is daar de WMO regeling bijgekomen. De belangrijkste conclusies van het rapport zijn : § § § § §

Zij heeft middelen om de gezondheid te verbeteren en zij vervult een belangrijke regierol in het veld van de gezondheidszorg. Het zorgsysteem is door de gemeente maar beperkt te beïnvloeden. De belangrijkste regisseurs zijn het zorgkantoor en de zorgverzekeraars. De gemeente heeft wel invloed op de toegang tot het zorgsysteem in haar rol als subsidieverlener aan de GGD, het algemeen maatschappelijk werk, de thuiszorg (huishoudelijke hulp, WMO) , het CIZ en de welzijnsorganisaties. De gemeente kan de afstemming en de coördinatie tussen de partijen in het veld regisseren. De gemeente krijgt steeds meer de functie van `spin in het web’, voor de openbare gezondheidszorg door de rijksoverheid toebedeeld , maar krijgt voor de uitvoering niet de benodigde financiële middelen. Daardoor wordt de gemeente gedwongen keuzes te maken en prioriteiten te stellen .


113 / 116

§ § § § §

Er is aanzienlijke gezondheidswinst te boeken met preventie, vooral via het bevorderen van gezond gedrag. Voorkomen is altijd beter, maar vooral ook goedkoper. Investeren in preventie loont. Het is van groot belang de versnippering in de gezondheidszorg tegen te gaan. Daarom is een integraal lokaal gezondheidsbeleid gewenst. De invoering van de Centrale Huisartsenpost heeft sterke gevoelens van onrust en onvrede opgeroepen. In Hilvarenbeek is bijna eenderde (19 t/m 64 jaar) tot bijna de helft (65+) van de volwassenen eenzaam. De toegankelijkheid van zorgvoorzieningen is te verbeteren door middel van een zorgloket.

De belangrijkste aanbevelingen van het rapport zijn : § §

§ § § § § §

In Hilvarenbeek zijn twee ouderenadviseurs actief, gedacht wordt aan professionalisering van deze functie. Ongezond gedrag is de belangrijkste oorzaak van een stagnerende volksgezondheid. Te weinig bewegen, te weinig groente en fruit, te veel overgewicht. Ongezond gedrag van nu zal zich in de toekomst vertalen in ziekte, verlies van kwaliteit van leven en vroegtijdige sterfte. Voldoende reden om hier serieus aandacht aan te besteden. De gemeente wil starten met een pilot servicedienstencentrum in één van de kernen. De gemeente wil een basisniveau–pakket voor welzijnsen zorgproducten vast stellen. De gemeente wil een bijdrage leveren aan een toegankelijke en bereikbare gezondheidszorg kortom zorgvoorzieningen voor iedereen. In Diessen zou een zorgfunctie zoals in de Clossenborch moeten zijn, in Hilvarenbeek een ontmoetingsfunctie zoals in De Eenhoorn in Diessen. Wegens beperkte budgettaire ruimte zal de gemeente een prioriteitenlijst aanleggen, waarin geformuleerd wordt, welke knelpunten in welke volgorde worden aangepakt. De gemeenteraad zal jaarlijks geïnformeerd worden over de stand van zaken via de planning- en controlecyclus. Op deze wijze wordt de voortgang en realisatie van het beleid in beeld gebracht.

Relatie tussen WCPV en WMO Deze notitie is geschreven in opdracht van een aantal gemeenten binnen de GGD Gelre-IJssel. Een en ander is geschreven om dubbel werk bij ambtenaren te voorkomen en om de synergie tussen beide beleidsterreinen te voorkomen. Samenhangend lokaal beleid om ‘meedoen’ mogelijk te maken, uitgevoerd dicht bij de burger door een daarvoor goed toegeruste gemeente, is in kort bestek volgens de regering het doel van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) en het antwoord op de vergrijzing en vermaatschappelijking. Met de komst van deze nieuwe wet komen nieuwe verantwoordelijkheden en taken op de gemeente af. De WMO wordt immers al gefaseerd ingevoerd, te beginnen met de enkelvoudige huishoudelijke hulp. De nieuwe wet draagt gemeenten op te zorgen voor maatschappelijke ondersteuning. Daarnaast verplicht de Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid (WCPV) gemeenten, sinds 1989, actief te zijn op het gebied van volksgezondheid.


114 / 116

De vraag is nu: “Welke relatie heeft de WMO met de gezondheid in algemene zin, met de WCPV en de openbare gezondheidszorg in het bijzonder ?” De notitie beschrijft de raakvlakken en daarmee de verschillen tussen de WCPV en de WMO. Er wordt beschreven hoe de wetten zich ten opzichte van elkaar verhouden. Vervolgens wordt antwoord gegeven op de vraag: “Welke kansen en bedreigingen liggen er voor de spelers binnen de openbare gezondheid(szorg) met de komst van de nieuwe wet?” De notitie concludeert dan ook: De WCPV en de WMO zijn onmisbare pijlers om de kwaliteit van leven, functionele onafhankelijkheid en gelijkheid van burgers te bevorderen. De brede definitie van gezondheid maakt dat de WMO en gezondheid onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Gezondheid is nodig om deel te nemen aan de maatschappij en de maatschappelijke ondersteuning draagt bij aan de psychische, sociale en fysieke gezondheid. Het is dan ook van essentieel belang dat de ambtenaar van volksgezondheid en de ambtenaar WMO samen opgaan in het maken van integraal sociaal ge zondheidsbeleid.

4.5 Ouderen nu en in de toekomst 2000 – 2020 In opdracht van het ministerie van WVS heeft het Rijks Instituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), samen met het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP), de betrokken studie verricht en gepubliceerd in 2004. Het rapport beoogt bouwstenen aan te dragen voor het ontwikkelen van een visie op drie belangrijke onderdelen van het ouderenbeleid: gezondheid, verpleging en verzorging. Het voert te ver binnen de doelstelling van de werkgroep Zorg en Dienstverlening om in te gaan op de vele (overigens zeer interessante) medische en epidemiologische kengetallen, trends in sterftecijfers, berekeningen ziektejaarequivalenten, verklaringsmodellen, enz. Bovenstaande berekeningen worden in het rapport getoetst aan inkomensontwikkelingen bij ouderen en aan de (medische en/of zorg-) voorzieningen waar de overheid voor verantwoordelijk is.

Enkele belangrijke conclusies zijn : §

§

§ §

Het aantal ouderen neemt snel toe, maar de dubbele vergrijzing is ten einde. Dubbele vergrijzing wil zeggen dat het aantal 80-plussers sneller in omvang toeneemt dan het aantal ouderen als geheel, waardoor het aandeel 80-plussers groeit. Het aandeel alleenstaanden onder ouderen neemt voortdurend toe. Een belangrijk deel van de ongezondheid van ouderen is toe te schrijven aan ongezond gedrag. Naast genetische- en omgevingsfactoren spelen gedragsfactoren een belangrijke rol in de gezondheid van ieder mens. Het voedingspatroon en het gebruik van genotsartikelen (tabak, alcohol, enz.) spelen een essentiële rol. Indien trends uit het verleden zich voortzetten, zijn ouderen in de toekomst vaker ziek Bij (de huidige) vraagsturing stijgt het volume van de medische zorg sneller dan op basis van de vergrijzing te verwachten is. Belangrijk is de invloed van de medisch-technologische ontwikkelingen.


115 / 116

§ § § § § § § §

Het psycho-sociaal functioneren van ouderen is verbeterd, doch trends in psychische aandoeningen zijn niet bekend. Er zijn grotere beleidsinspanningen nodig voor betere preventieve maatregelen met betrekking tot gezondheid (bijvoorbeeld ten aanzien van roken). Er vindt toenemende medicalisering plaats met behulp van geneesmiddelen bij primaire preventie De stijging van de levensverwachting is in de toekomst groter dan tot nu toe is aangenomen. De potentiële vraag van verpleging en verzorging houdt gelijke tred met de toename van het aantal ouderen: het gebruik blijft daarbij echter achter ! Primaire preventie (roken, alcohol, overgewicht) kan een daling van het gebruik van AWBZ-voorzieningen tot gevolg hebben. Het mogelijk achterblijven van AOW (bijvoorbeeld alleen inflatiecorrectie) bij algemene welvaartsontwikkeling lijkt weinig effect te hebben op het gebruik van AWBZ-gefinancierde verzorging en verpleging Eventuele verwijdering van enkelvoudige huishoudelijke hulp uit de AWBZ heeft een groot negatief effect op overige vormen van verpleging en verzorging, omdat vroegsignalering daarmee onder druk komt te staan.


116 / 116

VOORWOORD. Om dit beleid gestalte te geven is een raamwerk gegeven om het beleid op een eigentijdse en toekomstgerichte manier vorm te geven

Recommend Documents