Voorstel Gemeenteraad VII- F Onderwerp
Maatwerkvoorziening inkomensondersteuning chronisch zieken en gehandicapten
Portefeuillehouder
Jurgen van Houdt agendaletter (F))
Programma Stuknummer
WZW
Aangeboden aan Raad Corsanummer
21 oktober 2014 1400272620
(invulling door Griffie)
_________________________________________________________________________________________ Wij stellen u voor te besluiten om: 1. Alle 13.297 personen, die volgens de gegevens van het CAK in 2013 van het rijk de CER-uitkering (= Compensatie eigen risico) hebben ontvangen, voor 2014 een compensatie te geven van € 30,= per persoon, in de vorm van een Iris-cheque. 2. Voor het jaar 2015 de middelen die wij ter beschikking hebben voor de maatwerkvoorziening inkomensondersteuning chronisch zieken en gehandicapten (Wmo) als volgt aan te wenden: a. een bedrag van ca. 1,4 miljoen euro voor de gemeentelijke bijdrage aan de premie voor de collectieve zorgverzekering voor minima (CZM) bij Menzis (t.b.v. de uitbreiding van het aanvullend pakket Garant Verzorgd 3 voor chronisch zieken en gehandicapten en herverzekeren verplicht eigen risico; dit pakket wordt beschikbaar gesteld voor deelnemers met een inkomen tot 120% sociaal minimum) b. een bedrag van ca. 0,9 miljoen euro voor een nog nader te ontwerpen regeling (begin 2015) voor inkomensondersteuning van chronisch zieken en gehandicapten die niet bij Menzis zijn verzekerd en/of niet in aanmerking kunnen komen voor het betreffende aanvullende pakket in de CZM. 3. Eind 2015 een vervolgbesluit te nemen over de inzet van de betreffende middelen, in het kader van de in het coalitieakkoord voorgenomen Regeling Aanvullende Inkomensondersteuning (RAI).
Inleiding Twee van de drie landelijke tegemoetkomingsregelingen voor chronisch zieken en gehandicapten zijn met terugwerkende kracht vanaf 1 januari 2014 afgeschaft. Het gaat hierbij om de Wtcg (Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten) en de CER (compensatie eigen risico). De regering heeft sinds 2009 geprobeerd, met de Wtcg en de CER, in combinatie met de fiscale regeling tegemoetkoming specifieke zorgkosten, om de doelgroep van chronisch zieken en gehandicapten een gerichte compensatie te bieden voor de meerkosten die deze groep vaak heeft als gevolg van hun ziekte en/of handicap. De reden dat de Wtcg en de CER nu worden afgeschaft is dat uit onderzoek is gebleken dat de huidige regelingen, zoals zij nu worden uitgevoerd, behoorlijk ongericht zijn. Enerzijds wordt de doelgroep maar gedeeltelijk bereikt, anderzijds worden er ook bedragen uit één of beide regelingen uitgekeerd aan mensen die geen noemenswaardige meerkosten hebben en/of het eigen risico niet jaar op jaar volmaken. De regering wil nu van deze ongerichte compensatieregelingen naar een vorm van ondersteuning die beter is toegesneden op de persoonlijke situatie van burgers. Daarom wordt de uitvoering belegd bij de gemeenten en worden de budgetten van de CER en Wtcg overgeheveld naar het sociaal domein van het gemeentefonds. Dit gaat echter wel met een grote korting gepaard. De oorspronkelijk op de rijksbegroting beschikbare 1,3 miljard voor alle regelingen samen zou met een korting van ongeveer de helft overgaan naar gemeenten. In het begrotingsakkoord 2014 is echter door het rijk besloten om de fiscale aftrekregeling te behouden in het Belastingplan. Het benodigde bedrag voor de uitvoering daarvan (438 miljoen) is in mindering gebracht op het budget voor het inrichten van een maatwerkvoorzienin g voor gemeenten. Dit resulteerde uiteindelijk in een nog te decentraliseren bedrag van 268 miljoen. In het Coalitieakkoord, alsook in het Beleidsplan Invoering Wmo 2015-2016, is het voornemen verwoord om te gaan onderzoeken of we in dit verband tot één Regeling Aanvullende Inkomensondersteuning (RAI) kunnen komen. Hierin moeten alle bestaande en nieuwe inkomensondersteunende voorzieningen (zoals de huidige bijzondere bijstand, inclusief de collectieve zorgverzekering voor minima, de langdurigheidstoesl ag, tegemoetkomingen en kwijtscheldingen) worden ondergebracht en zoveel mogelijk in samenhang en op elkaar afgestemd worden uitgevoerd. De bedoelde regeling is er op dit moment nog niet. Reden waarom er nu een besluit moet worden genomen over de inzet van de betreffende middelen. Voor 2014 gaat het alleen nog om het WZW-Zorg & Welzijn-. G.J. Dogger Telefoon: (053) 481 79 10
wegvallen van de CER; voor 2015 (en volgende jaren) over het totaal (CER + Wtcg). In het beleidsplan Wmo is aangekondigd dat voor 2014 i.v.m. het wegvallen van de CER eenmalig een regeling getroffen zal worden. De hoogte van het voor Enschede beschikbare budget over de periode van 2014 tot en met 2017 neemt als volgt toe: 2014: (CER) 483.000 2015: (Wtcg en CER) 2.376.000 2016: (Wtcg en CER) 2.926.000 2017: (Wtcg en CER) 2.948.000 Beoogd resultaat Ad a. Alle personen die in 2013 een CER-uitkering hebben ontvangen, ontvangen middels een eenvoudige regeling, zonder hoge uitvoeringskosten, ook over 2014 een bedrag ter compensatie van het verbruik van het eigen risico in de zorgverzekering. Ad b. 1. Chronisch zieken en gehandicapten met hoge meerkosten als gevolg daarvan worden middels collectief maatwerk in de CZM zo goed mogelijk bereikt, zodat zij een compensatie kunnen ontvangen voor de meest voorkomende meerkosten als gevolg van chronische ziekte of handicap. Ad b.2. Daarnaast blijft de mogelijkheid bestaan om chronisch zieken en gehandicapten die niet bij Menzis zijn verzekerd en/of geen gebruik (kunnen) maken van het collectief maatwerk in de CZM, een tegemoetkoming te verlenen voor hoge meerkosten. Argumenten Ad 1. Eenmalige regeling 2014 i.v.m. het wegvallen van de CER De eenmalige regeling dient, mede gezien het beperk te bedrag voor 2014, uitgevoerd te k unnen worden met zo min mogelijk uitvoeringsk osten. Toelichting: Eind september heeft het CAK ons de gegevens (namen en BSN-nummers) verstrekt van degenen die in 2013 van het rijk de CER (een eenmalig bedrag van € 99,=) hebben ontvangen. Dat waren in totaal 13.297 personen. Het is niet mogelijk om deze personen ook over 2014 datzelfde bedrag toe te kennen. Daarvoor zou een bedrag van bijna 1,3 miljoen euro nodig zijn. Het beschikbare bedrag is daarvoor volstrekt onvoldoende. We mogen aannemen dat onder deze groep mensen, zoals het door VWS uitgevoerde onderzoek heeft uitgewezen, ook personen zitten die niet het eigen risico volledig hebben verbruikt, of die verder geen of weinig extra meerkosten hebben. Met name omdat zij geen chronische ziekte of handicap hebben. Wij hebben overwogen om een procedure te ontwerpen, geric ht op het alleen compenseren van de (oorspronkelijk ook door het rijk bedoelde) doelgroep: chronisch zieken en gehandicapten die ook daadwerkelijk het eigen risico hebben verbruikt. Een dergelijke procedure (koppelen BSN-nrs. aan adressen, aanschrijven van 13.297 personen, opvragen van gegevens / bewijsstukken, toetsing daarvan, verzenden toekenningen en afwijzingen, uitbetaling enz.) zou echter zodanig hoge uitvoeringskosten met zich meebrengen, dat deze niet in verhouding staan tot het bedrag waar het om gaat. Er zouden 5-7 FTE’s mee gemoeid zijn gedurende de laatste twee maanden van het jaar om een dergelijke procedure uit te voeren, nog afgezien van de materiële kosten die verzending van grote aantallen brieven en het verwerken van grote aantallen betalingen met zich meebrengen. Gezien het voorgaande stellen wij daarom voor om af te zien van het maken van een nadere regeling en alle personen van wie wij de gegevens van het CAK hebben ontvangen, een bedrag van € 30,= toe te kennen. Wij stellen tevens voor dat in de vorm van een Iris-cheque te doen. Dit omdat de gegevens van het CAK alleen de persoonsgegevens bevatten (geen adressen, geen bankrekeningnummers). Om het geld te kunnen overmaken zouden alsnog eerst rekeningnummers moeten worden opgevraagd. Ook dat brengt (in verhouding tot de bedragen waar het om gaat) hoge kosten met zich mee. Met de voorgestelde Iris -cheque, eenmalig voor 2014, blijven de uitvoeringskosten in een redelijke verhouding staan tot het bedrag waar het om gaat. We gaan nog nader uitzoeken hoe we de verstrekking het best kunnen organiseren (per post, via afhaalpunt(en) o.i.d.) Ad 2.a. Gemeentelijke bijdrage aan de premie voor de collectieve zorgverzekering minima Er zijn verschillende opties mogelijk om de (met de vm. Wtcg en CER beoogde) doelgroep te compenseren voor de hoge meerk osten voor zorg. Alle opties hebben voor- en nadelen als het gaat om vragen als: wordt de doelgroep goed bereik t, wat zijn de meerk osten waarvoor men wel/niet wordt gecompenseerd, welk e uitvoeringsk osten zijn ermee gemoeid, etc. WZW-Zorg & Welzijn-. G.J. Dogger Telefoon: (053) 481 79 10
Alle voor- en nadelen tegen elk aar afwegend vinden wij het instrument van de collectieve zorgverzek ering het meest geschik t van alle opties. Het is in feite een vorm van collectief maatwerk . Het is een voorziening die gemeenten bieden aan een gerichte groep (k wetsbare) burgers om hen te compenseren voor de daadwerk elijk gemaak te meerk osten voor zorg en ondersteuning. Door dit instrument wordt een specifiek e doelgroep van gemeentelijk beleid bereik t terwijl de feitelijk e uitk ering via de regeling op individueel niveau plaats vindt. De uitvoering berust grotendeels bij de zorgverzek eraar, waardoor de uitvoeringsk osten voor de gemeente beperk t blijven. Toelichting: In de handreiking van het Transitiebureau van de VNG en VWS staan de mogelijke opties beschreven voor de inzet van het budget Wtcg/CER. Verstrekken in de vorm van individuele bijzondere bijstand Een financiële tegemoetkoming Wmo (al dan niet forfaitair) Het verlagen van de eigen bijdrage aan Wmo-maatwerkvoorzieningen Een bijdrage in de premie voor de collectieve (aanvullende) zorgverzekering Bij de afweging van de verschillende opties tegen elkaar, zijn enkele aandachtspunten van belang: 1. Het bedrag dat gemeenten vanaf 2015 beschikbaar krijgen voor inkomensondersteuning chronisch zieken en gehandicapten is, zoals in de inleiding al is aangegeven, slechts ca. 30 % van wat in het verleden onder de oude rijksregelingen beschikbaar was. (Dit feit geeft enige richting bij k euzes / afwegingen als het gaat om bepaling van de doelgroep. De oorspronk elijk e regelingen waren in aanleg vooral bedoeld voor mensen die hoge meerk osten niet (meer) zelf k onden betalen. Dat doel werd niet echt behaald: ook mensen met hogere ink omens zonder noemenswaardige meerk osten ontvingen soms bedragen uit 1 of beide regelingen) 2. Meerkosten: de daadwerkelijke of de aannemelijke? De oude regelingen gingen uit van aannemelijke meerkosten: in bepaalde gevallen (criteria o.a. medicijngebruik , rolstoelafhank elijk heid, omvang AWBZ- of Wmo-zorggebruik , duur indicatie) ontving men een forfaitair bedrag voor veronderstelde meerk osten. Dit leidde tot ca. 1/3 “niet -terechte, niet bedoelde” verstrek k ingen. Het is te overwegen om dan uit te gaan van daadwerkelijke meerkosten, waarvoor men (achteraf) een aanvraag voor vergoeding in k an dienen (overleggen van facturen). Het nadeel hiervan is dat dit hoge uitvoeringsk osten met zich meebrengt. Bovendien moet dan bepaald worden welke meerk osten precies worden vergoed. In de prak tijk zijn er aantoonbare (directe) meerk osten bv. dieetk osten, medicijnen voor eigen rek ening, eigen bijdragen voor hulpmiddelen, orthopedisch schoeisel etc.. maar er zijn ook minder objectiveerbare (verborgen) extra k osten bv. extra wask osten, reisk osten, verwarming, etc. De inventarisatie van de voors en tegens van de verschillende opties en de afweging om te komen tot de keuze voor een gemeentelijke bijdrage in de premie voor de collectieve zorgverzekering, is opgenomen in bijlage 1 bij dit voorstel. Meer in het bijzonder gaat het om het aanvullend pakket Garant Verzorgd 3 van Menzis. Dit is een aanvullend pakket specifiek gericht op de doelgroep van de vm. Wtcg en CER, waarin de volgende kosten verzekerd kunnen worden (bovenop de al in het Garant Verzorgd Pakket 3 te verzekeren kosten voor eigen bijdragen Wmo/thuiszorg en bijzondere medische kosten): • Alternatieve geneeswijzen • Geneesmiddelen binnen GVS • Zelfzorgmedicatie (buiten GVS) • Orthopedisch schoeisel/schoenvoorzieningen • Preventief medisch onderzoek • ADL hulpmiddelen • Valpreventiecursus • Dieetkosten Deze lijst is mede gebaseerd op onderzoek onder chronisch zieken en gehandicapten zelf, uitgevoerd door o.a. het Nibud. Daarbij is gevraagd welke soort kosten deze groep zelf ervaart als extra kosten die te maken hebben met de chronische ziekte en/of handicap. Bijlage 2 bevat beknopte informatie over de doelgroep chronisch zieken en gehandicapten en de (meer)kosten waarmee zij te maken krijgen. In de meest uitgebreide optie bedraagt de premie voor dit “Wtcg/CERpakket” ca. € 480,= per jaar (voorlopige opgave Menzis). Daarin zijn dan (her)verzekerd: - het volledig eigen risico (€ 375,- voor 2015) - de eigen bijdragen die aan het CAK moeten worden betaald voor Wmo-maatwerkvoorzieningen, tot een maximum van € 400,= - de extra aanvullingen die hierboven zijn beschreven.
WZW-Zorg & Welzijn-. G.J. Dogger Telefoon: (053) 481 79 10
Deelname aan deze aanvullende verzekering kan, binnen de nieuwe regels in de WWB, worden opengesteld voor mensen met een inkomen tot max. 130% van het sociaal minimum. Dit in tegenstelling tot de 110% zoals die tot nu toe gold voor deelname aan de CZM. De mogelijkheid voor gemeenten om de deelnamevoorwaarden te verruimen is vooral gegeven vanwege het feit dat ook mensen met een hoger inkomen onevenredig hoge kosten kunnen hebben vanwege een chronische ziekte of handicap (bijlage 2). Ter compensatie ontvingen zij daar voorheen vaak een bedrag uit de Wtcg en/of de CER voor. M.a.w.: de doelgroep van de vm. Wtcg/CER en de doelgroep van het minimabeleid zijn dus niet of maar voor een deel dezelfde. Aangezien het op dit moment nog moeilijk is een prognose te geven van de toename van het aantal mensen dat uiteindelijk ook zal kiezen voor het Garant verzorgd 3 pakket (en daarmee van de uiteindelijke kosten voor de gemeente) kiezen wij (in ieder geval voor 2015) voor openstellen van deelname aan dit pakket voor personen met een inkomen tot max. 120%. Ad 2.b. een nadere regeling voor inkomensondersteuning van chronisch zieken en gehandicapten die niet in aanmerking komen voor deelname aan de CZM of die niet bij Menzis zijn verzekerd Een deel van de doelgroep is niet bij Menzis verzek erd en heeft dus niet de mogelijk heid deel te nemen aan het collectieve aanvullende pak k et. Aangezien de k euze voor een zorgverzek eraar vrij is en niet door ons afdwingbaar, moet er in aanvulling op de collectieve verzek ering nog een afzonderlijk e regeling worden getroffen voor de groep mensen die niet bij Menzis is verzek erd maar toch te mak en k rijgt met hoge zorgk osten vanwege chronische ziek te of handicap. Toelichting: Het percentage van de bevolking dat niet bij Menzis is verzekerd bedraagt ca. 35%. In de groep met lagere inkomens ligt dit percentage wellicht iets lager, maar exacte gegevens zijn niet bekend. Daarnaast is er een groep mensen die vanwege hun inkomen niet in aanmerking komen voor deelname aan de CZM, maar wel te maken krijgen met stapeling van (in verhouding tot hun inkomen) onevenredig hoge zorgkosten, waarvoor zij eerder jaarlijks een compensatie vanuit de Wtcg en/of de CER ontvingen. Voor deze ca. 35% wordt nog een specifieke (maatwerk)regeling gemaakt. Het besluit om gebruik te maken van de collectieve zorgverzekering bij Menzis, als instrument voor het compenseren van mensen met hoge zorgkosten, moet echter nu worden genomen i.v.m. de termijn voor het afsluiten van de ziektekostenverzekering voor volgend jaar. Half november ontvangen alle bij Menzis verzekerden het aanbod voor de nieuwe polis en de premies voor 2015. Vóór die tijd moet dus duidelijk zijn of Menzis aan de via de CZM verzekerden in Enschede (en mogelijke nieuwe deelnemers) het vernieuwde G arant Verzorgd 3 kan aanbieden. De uitwerking van een specifieke (maatwerk)regeling voor diegenen die niet bij Menzis in de CZM zijn verzekerd en/of daarvoor niet in aanmerking komen, dient zorgvuldig te gebeuren, maar is niet per se aan deze zelfde termijn gebonden. Een voorstel daarvoor volgt zo spoedig mogelijk begin 2015. Kanttekeningen Het jaar 2015 is het eerste jaar waarin de gemeente verantwoordelijk is voor een gerichte ondersteuning van chronisch zieken en gehandicapten in de hoge meerkosten die zij hebben als gevolg daarvan. De voorgestelde regeling, gebruik maken van de collectieve aanvullende verzekering in de CZM, is geheel nieuw. Niet alleen voor de mensen waar het om gaat, maar ook voor de gemeente en de zorgverzekeraar met wie wij samenwerken. De communicatiecampagne over de CZM, en met name ook over dit vernieuwde pakket voor de voormalige Wtcg/CER-doelgroep, start eveneens vanaf half november. De deelname, de werking van dit instrument, de mate waarin het zijn doel en de beoogde doelgroep bereikt, de ermee gemoeide (uitvoerings)kosten enz. moeten daarom goed gemonitord en geëvalueerd worden. Ook en vooral vanwege het voornemen in het coalitieakkoord om op termijn te komen tot een samenhangende Regeling Aanvullende Inkomensondersteuning. In de loop van 2015 gaan wij daarom monitoren: o de deelname aan de verschillende aanvullende pakketten in de CZM, m.n. aan het vernieuwde Garant Verzorgd 3 pakket o het beroep dat nog wordt gedaan op de nog uit te werken aanvullende maatwerkregeling voor degenen die niet bij Menzis zijn verzekerd (aantallen personen, de soort kosten, d bedragen enz.). o i.s.m. Menzis de effectiviteit van de aanvullende regeling: worden de juiste kosten gedekt in het pakket (wordt het doel bereikt?), op welk onderdelen van het pakket wordt het meest beroep gedaan?
WZW-Zorg & Welzijn-. G.J. Dogger Telefoon: (053) 481 79 10
Over het vervallen van de Wtcg en de CER, en de opties voor het invullen van de maatwerkvoorziening, hebben wij onlangs de Wmo-raad uitgebreid geïnformeerd. Wij willen als vervolg daarop met hen de mogelijkheid bespreken om een (cliënten)panel samen te stellen van chronisch zieken / gehandicapten (waaronder ook mensen die niet in aanmerking komen voor de CZM en mensen die niet bij Menzis zijn verzekerd). Een dergelijk panel kan ook tussentijds op basis van ervaringen en informatie van de leden een bijdrage aan evaluatie en monitoring leveren. Informatie en ervaringen die van belang zijn voor de besluitvorming over het vervolg. Afhankelijk van de stand van zaken m.b.t. de vormgeving van de RAI, en van de evaluatie- en monitoringgegevens, zullen wij in oktober 2015 een besluit nemen over het vervolg in 2016. Bijdrage aan duurzaamheidsdoelstellingen N.v.t. Kosten, opbrengsten, dekking Het beschikbare budget binnen de Wmo-middelen bedraagt € 2.376.000. Wij reserveren daarvan € 76.000 voor de uitvoeringskosten (uitwerking i.s.m.Menzis, inkomenstoets aanvragen, communicatie enz.). Uitgaande van een lichte groei in 2015 van de deelname aan de pakketten Garant Verzorgd 1 en Garant Verzorgd 2 (die geen grote wijzigingen ondergaan en toegankelijk blijven voor personen met een inkomen tot 110% sociaal minimum) en van een ruime verdubbeling in de deelname aan het vernieuwde pakket Garant Verzorgd 3, zullen de kosten voor de CZM ca. € 1.400.000 bedragen. Daarbij wordt de gehele gemeentelijke bijdrage aan de premie voor de CZM bekostigd vanuit de gedecentraliseerde Wtcg/CER-gelden in de Wmo. Pakket
Toegankelijk
Bijdrage gemeente per deelnemer
Kosten deelnemer (aanv.pakket excl. basis+ tandverz.)
Aantal deelnemers 2014
Prognose aantal deelnemers 2015
Totaal gemeente bijdrage
Garant verzorgd 1
tot 110% soc.min.
€ 7,=
€ 6,78
2356
2600
€
218.400
Garant verzorgd 2
tot 110% soc.min.
€ 7,=
€ 16,56
2886
3200
€
268.800
Garant verzorgd 3 (Wtcg-CER)
tot 120% soc.min.
€ 40,=
€ 33,40
869
1900
€
912.000
6111
7700
€ 1.399.200
Het resterende bedrag van € 900.000 wordt bestemd voor de nog te ontwerpen aanvullende (maatwerk)regeling.
Mocht het aantal deelnemers aan de nieuwe Garant verzorgd 3 verzekering groter zijn dan de prognose van 1900, dan komen de kosten daarvoor ook ten laste van dit budget. Andersom geldt ook dat bij een eventuele onderbesteding door een lager aantal deelnemers dan de prognoses, de niet-bestede middelen beschikbaar blijven voor de aanvullende maatwerkregeling. Het totaalbedrag van 2,3 miljoen van de voormalige Wtcg- en CER-gelden blijft dus geheel bestemd voor de doelgroep chronisch zieken en gehandicapten.
Communicatie De communicatie over dit voorstel verloopt via mededelingen in de Huis aan Huis en via de communicatiekanalen van Sociaal Domein 053. Potentiële deelnemers aan de CZM (en in het bijzonder het vernieuwde pakket Garant Verzorgd 3) worden benaderd via de communicatiecampagne van Menzis i.s.m. de gemeente over de CZM Vervolg - De uitwerking wordt gestart half november in het kader van de communicatiecampagne van Menzis i.s.m. de gemeente over de CZM. Daarbij gaat bijzonder aandacht besteed worden aan het vernieuwde aanvullende pakket Garant Verzorgd 3. - Een voorstel voor de uitwerking van de aanvullende maatwerkvoorziening volgt begin 2015. WZW-Zorg & Welzijn-. G.J. Dogger Telefoon: (053) 481 79 10
Bijlagen 1. Varianten voor inzet van het budget voor de maatwerkvoorziening inkomensondersteuning chronische zieken en gehandicapten 2. Kerngegevens m.b.t. meerkosten chronisch zieken en gehandicapten (informatie van het Nationaal Panel Chronisch Zieken en Gehandicapten, 2013)
Burgemeester en Wethouders van Enschede, _______________ De Secretaris,
de Burgemeester,
M.J.M. Meijs
P.E.J. den Oudsten
Besluit Van de Raad van de gemeente Enschede, gelezen het voorstel van Burgemeester en Wethouders van
Vastgesteld in de vergadering van _______________ De Griffier,
de Voorzitter
R.M. Jongedijk
P.E.J. den Oudsten
WZW-Zorg & Welzijn-. G.J. Dogger Telefoon: (053) 481 79 10
