COMMISSIE C o n c e p t
VOOR
v a n
V a s t g e s t e l d
2 9
o p
WELSTAND
j u n i
1 1
EN
MONUMENTEN ROTTERDAM
2 0 1 2
j u l i
2 0 1 2
VERSLAG VERGADERING van de COMMISSIE VOOR WELSTAND EN MONUMENTEN bouwplannen WOENSDAG 27 juni 2012 e
Grote Maaszaal – EPII, 11 verdieping
AANWEZIG: Commissie: Steenhuis (voorzitter), Berns, Hoven, Bakker, Vanstiphout, Winkel (afwezig: Stuhlmacher) Secretariaat: Schut (commissiesecretaris) Adviseurs: 1
OPENING (en vaststellen van de agenda)
13:00
2
VOORBESPREKING
13:00
3
SECRETARIAATSPLANNEN (zie overzicht volgende pagina) 13:45 – 14:15 Overleg met de architect-adviseurs van het secretariaat over diverse plannen.
4
VASTSTELLEN VAN HET VERSLAG 14:15 verslag van de vergadering van: 13 juni (bouwplannen en algemene onderwerpen)
5
BINNENGEKOMEN POST (map circuleert tijdens de vergadering)
6
ACTIELIJST
7
BOUWPLANNEN (zie overzicht volgende pagina) 14:30 – c.a. 16:50 Openbare toetsing van plannen aan de Koepelnota Welstand Rotterdam
8
NABESPREKING
16:50
9
RONDVRAAG
16:55
10 SLUITING
Bezoekadres Postadres Telefoon
:Galvanistraat 15, Europoint 2 kamer 8.60, 3029 AD Rotterdam :Postbus 6577, 3002 AN Rotterdam :010-4894805,Telefax: 010-4896350,e-mail adres:
[email protected]
-
17:00
COMMISSIE
Bezoekadres Postadres Telefoon
VOOR
WELSTAND
EN
MONUMENTEN ROTTERDAM
:Galvanistraat 15, Europoint 2 kamer 8.60, 3029 AD Rotterdam :Postbus 6577, 3002 AN Rotterdam :010-4894805,Telefax: 010-4896350,e-mail adres:
[email protected]
COMMISSIE
VOOR
WELSTAND
EN
MONUMENTEN ROTTERDAM
Commissieplan
7
BOUWPLANNEN
14:30 – 16:50
7.1 Blijdorp (2e behandeling)
14:30 omschrijving: restauratie dikhuidenverblijf ontwerp: Kees Rouvoet, Siebold Nijenhuis (Broekbakema). dossier: OMV.12.03.00342 Aanwezig zijn Siebold Nijenhuis en Kees Rouw Siebold Nijenhuis neemt de opmerkingen van de commissie zoals weergegeven in het verslag door. Voor wat betreft de opmerking van de commissie dat het onduidelijk is wat de afzonderlijk herkenbare nieuwe laag betekent voor het vervolg van de restauratie van de Riviërahal, stelt Nijenhuis, aangevuld door Rouw, dat onderzoek laat zien dat ook in de oorspronkelijke Riviërahal verschillen te zien waren tussen de verschillende vleugels. Soms is het een net wat andere kleurstelling of een iets afwijkend materiaalgebruik, maar de vormgeving blijft wel steeds verwant. Dat uitgangspunt, van geringe verschillen per bouwdeel die wel steeds verwant zijn, willen Rouw en Nijenhuis ook hanteren voor het vervolg. In het verlengde van die discussie denken Nijenhuis en Rouw ook dat het beter is om de tijdelijke en meer permanente ingrepen die nu worden aangebracht in één vormentaal uit te voeren. De lichtstraat zal op dezelfde manier worden teruggebracht als de destijds aanwezige lichtstraat. Dat wil zeggen dat ook de lichtopeningen zelf meelopen met de kromming van het dak. Als bijlage is het installatieconcept van adviesbureau Deerns aangeleverd waarin het model en achtergronden worden toegelicht. Een belangrijke opmerking van de commissie betrof de nogal expliciete vormgeving en kleurstelling van de nieuwe elementen. In het aangepaste voorstel zijn de vormgeving en het kleurgebruik meer ingetogen. Rouw licht toe dat uit het kleuronderzoek is gebleken dat de wanden ivoorkleurig zijn geweest, de ramen en kozijnen okerkleurig. Broekbakema en Rouw willen op deze lichte kleurstelling aansluiten met een zacht maar ook fris groen-gele kleur. reactie van de commissie De commissie is door de toelichting er van overtuigd geraakt dat het zinvol en passend is om nu één herkenbare tijdslaag toe te voegen en geen onderscheid te maken tussen de meer permanente en half permanente ingrepen. De toelichting over de nu al aanwezige verschillen binnen de Riviërahal geeft ook vertrouwen voor het vervolg waarbij elke volgende fase (in samenhang) steeds van elkaar kan verschillen, terwijl de eenheid afleesbaar blijft. De commissie ziet de beide voorstellen voor het venster dat de bassinrand onderbreekt als een verbetering maar mist nog de verfijning en eenvoud die wel wordt herkend in het kader voor de nieuwe entree. De commissie vraagt de architecten te kijken of zij venster en entreekader meer op elkaar kunnen afstemmen waarbij de relatieve eenvoud van het entreekader als uitgangspunt moet worden genomen. Zo kan een ‘bouwdoos’ van maat, schaal en materiaal ontstaan waarmee ook toekomstige nieuwe elementen vanzelfsprekend bij elkaar horen. Overeengekomen is om zowel kleur als materiaalsterkte t.z.t. te bemonsteren.
Bezoekadres Postadres Telefoon
:Galvanistraat 15, Europoint 2 kamer 8.60, 3029 AD Rotterdam :Postbus 6577, 3002 AN Rotterdam :010-4894805,Telefax: 010-4896350,e-mail adres:
[email protected]
COMMISSIE
VOOR
WELSTAND
EN
MONUMENTEN ROTTERDAM
Commissieplan
7.2 Westerkade 27, 28.29 (1e behandeling) omschrijving: ontwerp: dossier:
14:50
oprichten van appartementen Jürgen Ditzel Conceptaanvraag 441325
Aanwezig bij de bespreking zijn: Ludo Pieters: opdrachtgever Vincent Pieters en Josine Lambert (?): architecten Jürgen Ditzel: projectleider De opgave is geweest, vertelt Ludo Pieters, om op de plek waar het koetshuis heeft gestaan en nu alleen een poort rest, een woonhuis met appartementen te bouwen dat binnen het bestemmingsplan past. Bepalend voor de vormgeving van de nieuwbouw is dat er zo veel mogelijk uitzicht op de Maas vanuit de woningen moet zijn. Er wordt gezocht naar een vormgeving die herinnert aan de garage, en tegelijk elementen uit de omgeving worden opgenomen waardoor het nieuwe pand goed aansluit op de omgeving. Zo sluit de plintverdieping in kleur aan op de kleur van het hardsteen van de plinten in de omliggende panden, zijn de stenen van de kolommen van de poort en de naastliggende panden overgenomen in de nieuwbouw, en komen de boogvormige ramen uit de naastliggende panden. Eigenlijk moet het een permanente herinnering worden aan het koethuis wat daar heeft gestaan, en kan de nieuwbouw worden opgevat als een extrusie van het restant van de garage doordat de nog aanwezige kolommen naar het dak toe worden opgetrokken. De richting van de kap en de goothoogte komen allen voort uit het bestemmingsplan. De ramen zijn erg groot vertelt Ludo Pieters, dit heeft te maken met het gewenste uitzicht over de Maas en de wens om veel licht binnen te halen. Tegenover de openheid van de gevel staan de twee diepe kolommen die voor de gevel langslopen en zo enige geborgenheid bieden. Het doel is om een enigszins onderscheidend maar wel passend ontwerp te maken dat bijdraagt aan dit erfgoedensemble. reactie van de commissie De commissie is gelukkig met het initiatief waarbij de eigenaren zelf vorm geven aan het in stand houden van het erfgoed door het te transformeren en uit te breiden. Het is ook te prijzen dat de architecten zich zo zorgvuldig verdiept hebben in de omgeving waar de nieuwe bebouwing zijn plek moet krijgen. Anderzijds overtuigt het resultaat van die zoektocht nog niet; uit de analyse is geen ontwerp voort gekomen dat zich op vanzelfsprekende wijze voegt in de omgeving door ofwel het volgen van de criteria of zich op een andere manier rekenschap geeft van die omgeving. Voor de commissie is dat hier in het Scheepvaartkwartier van groot belang omdat het een beschermd stadsgezicht betreft. In het ontwerp missen de leden dan ook een aantal elementaire kenmerken die in de onderliggende criteria (niet-planmatige uitbreidingen) tot uitdrukking komen: 1. De kleur en detaillering van de omgeving is maatgevend voor de nieuwbouw staat er in de criteria; bijzonder kenmerkend voor de gevels van de Westerkade is het een grote aantal witte elementen (lijst- en lofwerk). Deze karakteristiek ontbreekt volledig in de nieuwe voorgevel. 2. Kenmerkend voor de bebouwing in de omgeving is wat in de criteria wordt beschreven als een evenwichtige gevelopbouw met een ‘ verwevenheid van verticaal (ramen) en horizontaal (linten en kroonlijsten)’. De voorgevel die wordt voorgelegd is vooral verticaal van karakter en laat zich door de hoeveelheid glas niet meer begrijpen als een gevel met (grote) ramen, maar als een stapeling van puien met er voor en er tussen penanten. 3. De driedeling van de gevel, met een basement, middendeel en kapachtige beëindiging of kroonlijst, is nauwelijks meer te herkennen door de dominantie van de kolommen. 4. De gevelopbouw wordt gekenmerkt door een sterke symmetrie, ook in de plintverdieping. De woonhuizen aan de kade laten daarentegen steeds een asymmetrie zien. Door de symmetrie en de grote vensters in het hart van de gevel verwijst het eerder naar het type ‘pakhuis’ dan naar dat van een woonhuis. Het type van het pakhuis is hier niet gemakkelijk voorstelbaar. Juist deze wand van het scheepvaartkwartier is bebouwd met burgerlijke woonhuizen en kantoren, op deze typologie zijn de beschrijving van het beschermde stadsgezicht en de gebiedscriteria gebaseerd.
Bezoekadres Postadres Telefoon
:Galvanistraat 15, Europoint 2 kamer 8.60, 3029 AD Rotterdam :Postbus 6577, 3002 AN Rotterdam :010-4894805,Telefax: 010-4896350,e-mail adres:
[email protected]
COMMISSIE
VOOR
WELSTAND
EN
MONUMENTEN ROTTERDAM
De commissie heeft geen principieel bezwaar tegen een ontwerp met grotere gevelopeningen maar door het ritme, de maatverhoudingen en het materiaalgebruik moet duidelijk zijn dat het pand een hedendaagse toevoeging is aan de bestaande panden van de Westerkade. Bij deze hoeveelheid glas is een zorgvuldig ingepast zonweringsysteem daarbij van wezenlijk belang. Een op deze wijze uitgewerkt en als aanvraag omgevingsvergunning ingediend ontwerp zal niet tot een positief advies leiden.
5
COMMISSIE
VOOR
WELSTAND
EN
MONUMENTEN ROTTERDAM
7.3 Hillelaan, Maashaven NZ (D8533) De Passie omschrijving: ontwerp: dossier:
15:10
oprichten van twee woontorens appartementen met school Thimo Keulen, Diederen Dirrix Architecten OMV.12.03.00430
Thimo Keulen laat aan de hand van visualisaties de galerijgevel van februari 2010 en de recent ingediende omgevingsvergunning zien dat de galerijgevel in die fase ook al aanwezig was maar dat daar destijds kolommen van baksteen voor langs liepen die om meerdere redenen niet haalbaar zijn gebleken. De commissie had kritiek op het ingediende ontwerp omdat een de galerijgevel in hiërarchie niet gelijkwaardig is aan de overige gevels zoals de criteria voorschrijven. Keulen laat een visualisatie zien die de denkrichting weergeeft die hem nu voor ogen staat: een stalen frame gevuld met stalen platen. Dit leidt tot een abstracter beeld en vertoont ook meer verwantschap met de invullingen van de kaders van de andere gevels. Een ander punt van aandacht was het onderbreken van het weefpatroon in de overgang tussen bovenbouw en onderbouw. Die weeffouten heeft hij er uit gehaald. reactie van de commissie Er zijn bij de vorige behandeling op drie aspecten afwijkingen vastgesteld ten opzichte van de specifieke voor dit gebied opgestelde criteria. Voor wat betreft de hoogte van de plint die achterblijft bij de voorgeschreven hoogte van 4,5 meter kan de commissie meegaan in de toelichting omdat de beperkingen die zijn gegeven in het bestemmingsplan een grotere hoogte nauwelijks toestaan. Hier wil de commissie het bestuur adviseren voorbij te gaan aan het gestelde in de gebiedsgerichte criteria. De commissie is op grond van de toelichting en het aangeleverde materiaal nog niet overtuigd dat het scherm van metalen platen binnen een stalen kader een beeld oplevert van een gevel die zich gelijkwaardig toont aan de overige gevels en zich laat begrijpen als een gevel van een typisch ‘havengebouw’. De commissie herkent ook niet de verwantschap met de invulling van het vlechtwerk dat de architect noemt. Het gebrek aan eenheid van onderbouw en bovenbouw die genoemd is bij de vorige behandeling en die ook zo is opgenomen in het verslag, is marginaal gewijzigd, alleen de weeffouten zijn eruit gehaald. Waar de commissie echter op doelt is dat de invulling van het ‘vlechtwerk’ in de bovenbouw en onderbouw zo wezenlijk van elkaar verschilt, dat onderbouw en bovenbouw niet tot een monoliet worden, tot één geheel. Dit is, conform de omschrijving ‘havengebouwen’ in de welstandsparagraaf Pols van Katendrecht, wel het streefbeeld. Doordat de invullingen in de drie verdiepingen van de onderbouw licht van kleur zijn gehouden, wordt de horizontaliteit en telbaarheid van de drie verdiepingen versterkt, terwijl de bovenbouw een veel grotere mate van verwevenheid laat zien van horizontaal en verticaal. De commissie vraagt zich af waarom er zo is afgeweken van het destijds getoonde conceptplan (destijds informatieplan) dat zo goed liet zien dat met een beperkt aantal middelen een krachtig beeld opgeroepen kan worden. Het huidige ontwerp wordt als complex ervaren, met te veel beeldelementen die zich niet laat verenigen tot de vanzelfsprekende eenheid die kenmerkend is voor gebouwen in – voormalige – havengebieden. Op de huidige aanvraag kan geen positief advies worden gegeven.
6
COMMISSIE
VOOR
WELSTAND
EN
MONUMENTEN ROTTERDAM
7.4 Zuiderpark omschrijving: ontwerp: dossier:
15:30 oprichten van een beeldenpark Kamiel Verschuren OMV.12.05.00343
Kamile Verschuren vertelt over de achtergronden van het project. Over de restanten van de destijds aan Theater Zuidplein verbonden kunstwerken die nu deels weer teruggevonden zijn en teruggehaald naar Rotterdam. Aan de hand van het materiaal dat ter beschikking staat heeft hij gekeken wat hij er mee kan doen. Op een vraag van de commissie vertelt hij dat de maskers afgietsels zijn van de maskers die zelf ook weer afgietsels waren. Deels beschadigd maar grotendeels goed genoeg om zo te reproduceren. reactie van de commissie Het is de taak noch de expertise van de commissie om kunstwerken op haar inhoud te beoordelen. De opmerkingen van de commissie beperken zich daarom tot haar zorg over de duurzaamheid van de dragers van de kunstwerken, zoals de sokkels en de stellage voor het ‘Toneel’. Ten dele ontbreekt de informatie over de te gebruiken materialen (gaaswerk bijvoorbeeld), deels is de specificatie onvolledig (over het toe te passen beton, de afwerking van het staal). Omdat de commissie twijfelt over de duurzaamheid en vooral de wijze van verouderen, wil zij een beter inzicht in de vorm van een werkomschrijving die in overleg met het secretariaat beoordeeld zal worden.
7.5 Brielselaan E4588 (2e behandeling)
16:00
omschrijving: oprichten van een warmtehub ontwerp: WE Architecten dossier: OMV.12.05.00256 wordt geagendeerd voor de volgende vergadering: 11 juli 2012
7
COMMISSIE
VOOR
WELSTAND
EN
MONUMENTEN ROTTERDAM
7.6 De Hef, Prins Hendrikkade omschrijving: ontwerp: dossier:
16:20
aanbrengen van nieuwe verhoogde hekwerken Gemeentewerken Rotterdam OMV.12.03.00072-02
Martin Kuipers van Gemeentewerken Rotterdam en Aad Reedijk leggen uit dat de staat van onderhoud van een deel van het staalwerk slecht is. Deels zal het moeten worden vervangen, deels ook alleen onderhouden. Om dat te inspecteren, en het onderhoud uit te voeren, moet er veilig gewerkt kunnen worden. Momenteel kan dat niet omdat de railingen maar 80 cm hoog zijn. De aanvraag betreft het toevoegen van een extra regel waardoor de hoogte van de bovenste regel op 120 cm komt. Buiten deze aanvraag ligt er een voorstel om de bestaande lift te vervangen door een veiliger personenlift en een gelijke lift toe te voegen aan de andere zijde van de brug. De liften zullen gelijkvormig zijn aan de nu aanwezige lift. reactie van de commissie De commissie kan niet instemmen met de aanvraag omdat het kader waarmee deze wijzigingen aan het Rijksmonument beoordeeld kan worden ontbreekt. Alleen een bouwhistorische verkenning geeft inzicht in de waarde en authenticiteit (lift bijvoorbeeld) van de verschillende onderdelen en daarmee de ruimte voor wijziging of vervanging. Aan de hand van de bouwhistorische verkenning moet vervolgens in proportionaliteit de gewenste wijziging worden afgezet tegen de waarde van het monument. Wanneer het onderhoud ook kan worden uitgevoerd met een tijdelijke verhoging van de balusters, verdient dit bijvoorbeeld de voorkeur. Het ongewijzigd in stand houden of terugbrengen van de oorspronkelijke vorm verdient bij een monument altijd de voorkeur. Dit is vergelijkbaar met de afzettingen die op elke bouwplaats moeten worden aangebracht. Onduidelijk is bovendien wat de frequentie is van de reguliere inspectie en de bediening van het brugdeel bij storm. Op de huidige aanvraag kan geen positief advies worden gegeven.
8
COMMISSIE
VOOR
WELSTAND
EN
MONUMENTEN ROTTERDAM
Commissieplan
7.7 Jaffa-Zuid omschrijving: ontwerp: status: dossier:
oprichten 52 woningen Jaffa Blok E Richard van Tiggele, Venster Architecten conceptplan OLO 397565
16:40
Richard van Tiggele brengt de wijzigingen voor de ontwikkeling van Jaffa Zuid naar voren: maximaal drie panden aan de Sophiakade en de hoge panden staan niet langer op de hoek maar naar binnen. De binnenstraten verwijzen naar de rijkere straten van Kralingen niet naar de meer eenvoudige bebouwing en dat is de ambitie die hier wordt neergelegd. Voor wat betreft de opmerking van de commissie over de voordeur met zijlicht is het de opgave geweest om de symmetrie te behouden bij het type met drie ramen op de verdiepingen en twee gevelopeningen op de begane grond; het zijraam met voordeur vergroot de gevelopening tot de maat van het andere raam in de voorgevel. reactie van de commissie De commissie is verheugd over de wijze waarop het plan zich heeft ontwikkeld waarbij in het bijzonder de gevelwand van de Sophiakade overtuigt. Desondanks heeft de commissie een aantal opmerkingen die in aanloop naar de omgevingsvergunning beantwoord moeten worden. 1. De woningen in de Ommordsestraat tonen luxer, rijker in vorm en detail dan de woningen aan de Sophiakade doordat dezelfde ontwerpelementen over een kleiner geveloppervlak zijn ingezet. Dat strookt niet met de welstandsparagraaf. De vraag is dus of met behoud van de seriegrootte een zekere vereenvoudiging in vorm mogelijk is. 2. Aan de Fuikstraat, grenzend aan het Berkelplein, zou de maat van de bebouwing forser moeten zijn om recht te doen aan de maat van het Berkelplein. Dit kan bijvoorbeeld door de maat en variatie van de Sophiakade hier de hoek om te zetten. 3. In de nieuwe tussenstraat die autovrij is worden smalle woningen voorgesteld met tuinen op het noorden. Het ligt voor de hand om het basismodel hier te voorzien van deuren in de voorgevel die de straatruimte tot buitenruimte maken. 4. De commissie meent dat de zijlichten naast de voordeur zeer vreemd zijn voor de architectuur waar naar verwezen wordt. De symmetrie die wordt beoogd door gevelopeningen van gelijke grootte te maken is dan ook niet kenmerkend voor deze architectuur. 5. De raamverhoudingen lopen ver uit elkaar doordat de brede ramen voorzien zijn van een beneden-bovenraam wat leidt tot een bijna vierkant benedenraam en de smalle ramen niet zijn opgedeeld. De stapeling van tweemaal raamhout en een dorpel (kalf) maakt de ramen onnodig zwaar. Een punt van zorg van de commissie is de keuzevrijheid van bewoners. Niet alleen is het de commisise onduidelijk wat de variatie is is die zal ontstaan, maar ook welke opties de bewoners kunnen kiezen en wat dit gevolg heeft voor het uiterlijk. De commissie kijkt met interesse uit naar de omgevingsvergunning.
Bezoekadres Postadres Telefoon
:Galvanistraat 15, Europoint 2 kamer 8.60, 3029 AD Rotterdam :Postbus 6577, 3002 AN Rotterdam :010-4894805,Telefax: 010-4896350,e-mail adres:
[email protected]