Verslag dialogen conferentie Slimme verbindingen Dialoog 1: kansen van het Zorgportaal Rijnmond Discussieleiders: Anne Marie Weggelaar (OBR/Zorgportaal), Inez Kohlmann (Imaginez) Het Zorgportaal Rijnmond moet uitgroeien tot dé plek op internet waar zorgverleners en patiënten in de regio elkaar treffen. Om veilig medische informatie uit te wisselen, afspraken te maken, met lotgenoten ervaringen uit te wisselen en nuttige informatie te vinden over behandelingen, wachttijden en het zorgaanbod in de regio. Het is de bedoeling de komende drie jaar nieuwe producten en diensten met behulp van internet en mobiele telefonie te ontwikkelen en aan te bieden via Zorgportaal Rijnmond. Vernieuwende ideeën Hoe kan het Zorgportaal bijdragen aan het vergroten van de zelfstandigheid en autonomie van burgers? En wat biedt deze combinatie voor kansen voor bedrijven? Deze vragen stonden centraal in de dialoog over het Zorgportaal Rijnmond. Naast eigen patiënteninformatie in te kunnen zien, werden ook aanvullende functies rondom het wonen en welzijn volgens de aanwezigen als noodzakelijk gezien. Hierbij kan gedacht worden aan domotica-toepassingen in huis, met slimme technologie voor het signaleren van problemen of ondersteuning bij verminderde zelfredzaamheid. Maar ook vernieuwende diensten zijn mogelijk. Ideeën die tijdens de dialoog werden geopperd: een online agendabeheer voor de wijkverpleegkundige, zodat patiënten een inschatting kunnen maken wanneer de ‘zuster’ komt en niet uren hoeven te wachten. Tafeltje dekje 2.0, eenTafeltje dekje met een luxer aanbod. Aanvragen voor ondersteuning bij aanpasbaar bouwen. Meldingsysteem van dingen die niet goed gaan – bijvoorbeeld problemen in de buitenruimte – voor mensen die hulpbehoevend zijn. Directe terugkoppeling via de mobiele telefoon van beschikbare mensen in de omgeving, die bereid zijn hand- en spandiensten te leveren voor cliënten buitenshuis. Denk aan hulp bij wcbezoek, ondersteuning bij het passen van kleding in een winkel of het meenemen van een paar boodschappen. Lotgenotencontact, ook voor bijvoorbeeld mantelzorgers. Zij zijn vaak eenzaam, omdat ze bijvoorbeeld aan huis gebonden zijn door de zorg voor de partner. Marktplaats van vraag aan aanbod, waar mensen met een zorgvraag elkaar helpen. Gebaseerd op de gedachte: iedereen kan nog iets. Ervaringsdeskundigen informatiepunt. Elektronische huissleutel via de mobiele telefoon. Deze geeft codes door om deuren te openen. De vraag áchter de vraag De dialoog riep ook vragen op als: - Hoe zorgen we dat de mensen internet gaan gebruiken? Beschikt iedereen over de juiste apparatuur? Kunnen ze er gebruik van maken en is er genoeg kennis? - Hoe gaan we om met mensen die nog niet met internet om kunnen gaan? - Hoe zorg je dat burgers de juiste competenties hebben om te herkennen of diagnosticeren wat ze nodig hebben? En daarna de vaardigheden bezitten om te regelen dat wat ze nodig hebben ook beschikbaar komt? Een belangrijk discussiepunt bleek de onduidelijkheid of het verlenen van zorg en ondersteuning via internet en mobiele telefonie, niet te veel in de plaats komt van directe contacten met hulpverleners. Ook de eventuele gevolgen hiervan was onderwerp van discussie.
Vaak wordt in een gesprek met een zorgverlener de vraag áchter de vraag duidelijk. Kan iedereen wel de gevolgen overzien van de enorme hoeveelheid aan informatie, vroegen mensen zich af tijdens de dialoog. Nadere verkenning van deze vragen is nodig en kan een opgave zijn binnen het plan van aanpak in een woonservicegebied. Vervolgbijeenkomst De deelnemers werden opgeroepen mee te blijven denken ter verbetering van het Zorgportaal. Een groot aantal gaf daaraan gehoor en liet zijn of haar naam achter. Om kansrijke ideeën verder uit te wisselen, vindt een vervolgbijeenkomst plaats op 14 januari a.s. Deze bijeenkomst wordt georganiseerd door het Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam, in samenwerking met Syntens, het innovatienetwerk voor ondernemers en het Zorgportaal Rijnmond. Zie www.zorgportaalrijnmond.nl/web/guest/home voor een informatiefilmpje over de mogelijkheden van het zorgportaal voor de cure-sector (ziekenhuizen).
Dialoog 2: de rol van Vraagwijzer Begeleiders en medewerkers: Winfred Schop en Janneke Buitenwerf, Nathalie de Rechter, GGD Rotterdam-Rijnmond Eileen Zaat en Denise van Dongen, Vraagwijzer IJsselmonde Inge Kluck en Margreet van Rosmalen, deelgemeente Kralingen-Crooswijk VraagWijzer vormt een belangrijke aanvulling op de ondersteuning van mensen door specifiek aandacht te schenken aan vragen over welzijn, wonen, zorg en inkomen. Maar wat wordt de functie van een VraagWijzer binnen een Woonservicegebied? Wordt het juist overbodig? En is de VraagWijzer te veel concurrentie voor andere informatiepunten met vrijwilligers? De bekendheid van de VraagWijzer werd als eerste verkend onder de aanwezigen. Deze bleek redelijk. Na een korte introductiefilm over VraagWijzer IJsselmonde werd aan de hand van een aantal stellingen een discussie op gang gebracht. Onder de aanwezigen was enthousiasme voor hoe VraagWijzer is ontwikkeld. Ze beschouwden het als een meerwaarde voor de burgers met vragen. Verkapte concurrent? Extra toelichting werd gegeven over de methodiek om vragen van burgers helder te krijgen, het uitgaan van de kracht van mensen, hun eigen netwerken en de rol van professionals daarin. Een discussie ontstond over de vraag of de VraagWijzer niet een verkapte concurrent is voor bijvoorbeeld Algemeen Maatschappelijk Werk (AMW) en Sociaal Raadslieden. Vanuit VraagWijzer kwam daarop het antwoord dat zij vooral de informerende en vraagverhelderende functie op zich nemen. Hierdoor kunnen eerder genoemde organisaties gerichter aan de slag met de doorverwezen mensen. De aanwezigen waren het er over eens dat in ieder geval de VraagWijzer-functies goed toegankelijk en beschikbaar moeten zijn binnen een woonservicegebied. Belangrijk hierbij is goede samenwerking met vrijwilligersorganisaties, zoals bewonersorganisaties. Daarnaast de aandacht voor hoe je burgers met een andere cultuur – en de Nederlandse taal niet goed beheersen – kunt bereiken. Een volledige, professionele VraagWijzer optuigen in elk gebied is niet nodig. Meerwaarde Ook naar aanleiding van het getekende convenant tussen partijen in IJsselmonde, brengt VraagWijzer IJsselmonde momenteel binnen deze deelgemeente, de vrijwilligersorganisaties en steunpunten in de wijken in kaart. De meerwaarde van de VraagWijzer binnen een woonservicegebied, kan vooral een verbindende, maar zeker ook een ondersteunende en aanvullende functie hebben voor deze vrijwilligers, instanties en overige infopunten. Voor meer informatie: www.rotterdam.nl/vraagwijzer
Dialoog 3: onderzoek in Woonservicegebieden Begeleiders en medewerkers: Otto Trienekens, Ruth Höppner, Carlos Beira, Despoina Sapoutzi, Lisa Haentisch van de Veldacademie Frank van de Hoeven, Fokke Wind, TU Delft In de periode van april tot juni voerde een groep internationale masterstudenten van de TU Delft een onderzoeksproject uit naar ‘Assisted Living' in Oud-Charlois. Het Assisted Living-onderzoek levert een bijdrage aan de koppeling beleidsvisie en uitvoering woonservicegebieden in Rotterdam. De studenten onderzochten in hoeverre en in welke vorm de woonservicegebieden in Oud-Charlois te realiseren zijn. In samenwerking met Sikko Bakker, projectleider woonservicegebieden (SOZAWE), zijn diverse scenario’s ontwikkeld. De focus van het onderzoek lag op de mobiliteit van de senioren in Oud Charlois. Tijdens het onderzoek werd intensief samengewerkt met de senioren uit deze buurt. De studenten maakten gebruik van een onderzoekstechniek waarbij de senioren een GPS-apparaat meekregen. Met dit GPS-apparaat werden leefgebieden en bewegingspatronen van de senioren in kaart gebracht. Grote hoeveelheid onderzoeksvragen De resultaten van de ontwikkelde scenario’s zijn verwerkt in een tweetal casussen die speciaal voor de conferentie Slimme verbindingen werden bedacht. De aanwezigen konden aan de hand van deze casussen aanvullende onderzoekvragen aandragen. In de casus ‘Wilma’ werd het thema woonvormen geïntroduceerd. Bij de casus ‘Raoul’ het thema openbare ruimte. De dialogen leverden een grote hoeveelheid onderzoeksvragen op voor het vervolgonderzoek. Met name omtrent de toepasbaarheid van het bewegingsonderzoek, culturele diversiteit en aanpasbaarheid van een woning en de openbare ruimte. De deelnemersvragen uit de eerste sessie (dialoog) werden aangescherpt en uitgebreid in de vervolgsessie. In de bijlage van dit verslag vindt u de door de Veldacademie verwerkte onderzoeksvragen van de conferentie. De presentatie tijdens de conferentie Slimme verbindingen vindt u op deze links: www.veldacademie.nl/news_items/display/veldacademie_op_conferentie_woonservicegebieden/47/ www.veldacademie.nl/user_files/file/Begeleidende_tekst_presentatie_WSG_conferentie%20VA_1.pdf
Dialoog 4: leefstijlen in Rotterdam Begeleiders en medewerkers: Gert Jan Hagen, managing partner, en Marieke Ruijzing, senior research consultant, van The SmartAgent Company Bij het ontwikkelen of aanpassen van woningen en woonmilieus wordt steeds meer gebruik gemaakt van het concept leefstijlen. Bewoners in een stad zijn bijvoorbeeld onder te verdelen in gemeenschapsgezinden, maar ook dynamische individualisten. Deze willen respectievelijk wonen in een dorpskern-achtige wijk of juist in een bruisende buurt. Dit kunnen zowel jongeren als ouderen, hogere als lagere sociale klasse zijn. The SmartAgent Company, een belevingsonderzoek- en adviesbureau, onderscheidt vier hoofdgroepen met ieder een eigen belevingswereld van waaruit de mens de samenleving benadert. Dit zijn de gele, groene, blauwe en rode belevingswereld. De houding ten aanzien van wonen, zorg en welzijn is bij deze vier groepen wezenlijk anders. Geen getto’s Bij het centraal stellen van de wensen van de bewoners in een woonservicegebied, is het belangrijk bewust te zijn van de verschillende grondhoudingen van de mensen. Het gebiedsgericht werken vraagt om over deze informatie en de lokale gegevens te beschikken. Vervolgens kan er een doorvertaling worden gemaakt naar het woonserviceconcept, dat passend is bij de wensen van de doelgroep.
In de dialoog werden de aanwezigen uitgedaagd vanuit de vier belevingswerelden de woonserviceconcepten verder in te vullen. Met behulp van korte filmpjes brachten de deelnemers de verschillende belevingswerelden in kaart. Om vervolgens in groepjes het woonserviceconcept verder vorm te geven. Hieruit bleek nog eens dat de daadwerkelijke uitvoering van differentiatie in woonservicegebieden een intensieve samenwerking vraagt tussen de fysieke en sociale partijen, een goed inzicht in vraag en aanbod vereist en het goed luisteren naar de lokale behoeften van de bewoners. Uit het dialoog kwam ook een kanttekening. Woonservicegebieden moeten niet een soort van getto’s worden van gelijkgestemden, het is voor iedereen toegankelijk. Vervolgtraject Samen met de gemeente wil The SmartAgent Company de partijen bij elkaar blijven brengen (zorg, welzijn, gemeente, corporaties, ontwikkelaars, etc). Om per gebied de discussie aan te gaan in welke richting het woonserviceconcept zich zou moeten ontwikkelen. Hiervoor verzamelt The SmartAgent Company nu veel data en koppelt deze met de data van de gemeente. Tevens maakt zij een toolkit waarin staat hoe de verschillende belevingswerelden aankijken tegen zorg, welzijn, wonen en andere beleidsterreinen. Dit is te gebruiken als een soort van naslagwerk. De toolkit zal verstrekt worden aan deelnemers aan het onderzoek 'woonservicegebieden en belevingswerelden'. Geïnteresseerden in dit onderzoek kunnen zich aanmelden bij Sikko Bakker, projectleider woonservicegebieden. Daarna vervaardigt The SmartAgent Company per gebied een data- en kaartenset om de huidige situatie goed in beeld te brengen. Om hiervan uit met de betrokken partijen te bepalen welk woonserviceconcept het meest kansrijk is. Dit gebeurt middels gebiedsbijeenkomsten. Meer info over de vier belevingswerelden en om zelf een test te doen, vindt u op www.smartagent.nl of www.denationalewoontest.nl
Dialoog 5: mobiliteit in woningbouw Begeleiders en medewerkers: Mevrouw C.A.J. Scheffer-van Schaik, Mevrouw B.A.C. Rowlinson, Stichting Platform Agenda 22/Woonadviescommissie (SPA22) Heer B. Noorlander, Ons Doel Mevrouw M. Schouten, Vreewijk De heer P. ten Bergen, Maaskoepel De heer J. Witmus, Individuele Voorzieningen De heer Karel Haga, projectleider WMO pilot IJsselmonde Sinds 1 maart 2008 is de Woonadviescommissie een onderdeel van Platform Agenda 22. Deze commissie toetst bouwplannen op aanpasbaarheid. Aanpasbaar bouwen is het zodanig ontwerpen en bouwen van woningen, dat aanpassingen eenvoudig en daardoor relatief goedkoop kunnen plaatsvinden. Persoonlijk voorbeeld Tijdens de dialoog liet Stichting Platform Agenda de deelnemers het nut van het aanpasbaar bouwen ervaren. Bovenstaande medewerkers kregen de opdracht een aanpasbare woning te schetsen. Hieruit bleek dat aan veel facetten niet direct wordt gedacht. Het vergt technisch inzicht en je goed kunnen verplaatsen in het leven van iemand met een beperking. Dit maakte mevrouw Schouten duidelijk door een persoonlijk voorbeeld. Haar echtgenoot belandde in een rolstoel. Hiervoor kreeg het echtpaar een urgentieverklaring om binnen zes maanden naar een gelijkvloerse woning te kunnen verhuizen. Een gelijkvloerse woning bleek niet direct te willen zeggen dat deze ook geschikt is voor iemand met een beperking. In de woning ondervond het echtpaar dan ook hindernissen. Zo was het toilet te smal en was de borstwering te hoog, zodat de heer Schouten alleen maar de lucht kon zien. Alle nieuwe woningen aanpasbaar In Rotterdam zijn de bestaande, oudere woningen moeilijker aanpasbaar te maken. Het doel van de Woonadviescommissie is het bewustwordingproces op gang te brengen bij partijen in de stad die met bouwen te maken hebben. Zodat op termijn alle woningen in Rotterdam niet alleen vanzelfsprekend aanpasbaar zijn gebouwd, maar ook voor alle burgers toegankelijk.
Hierin ziet de Woonadviescommissie ook een taak weggelegd voor de opleidingen die onze toekomstige architecten afleveren. Daarnaast vindt de Woonadviescommissie het belangrijk dat zij bij renovatie een adviestaak krijgt. Vaak zijn het simpele aanpassingen die een voorwaarde zijn om er te kunnen blijven wonen. Meer informatie op www.agenda22-rotterdam.nl
