Verslag conferentie pensioenbewustzijn jongeren De jongste VSO-conferentie over pensioenbewustzijn brak met alle statistieken die zeggen dat jongeren niet geïnteresseerd zijn in het onderwerp pensioenen. Jongere medewerkers bij overheden en in het onderwijs blijken juist een enorme betrokkenheid aan de dag te leggen. En niet zonder gevolg: VSO neemt de uitkomst van de middag mee in de komende pensioenonderhandelingen. Lees mee. Over pech en geluk. Geld en een mooie oude dag. Wat je daarvoor nodig hebt. En over zuster Pensioenia. Jan de Jong, pensioenwoordvoerder voor VSO en eerste onderhandelaar namens alle sectorwerkgevers bij de overheid, was heel benieuwd wat het initiatief zou opleveren. Jongeren uitnodigen voor een middag over pensioen? Is dat niet hetzelfde als zestig bejaarden uitnodigen voor de negen maanden-beurs? Toch hadden de zestig jongeren, afkomstig uit alle mogelijke overheidsorganisaties, wel degelijk vragen en zorgen toen ze 25 februari naar de pensioenconferentie in Ede kwamen: is er straks nog wel pensioen? heb ik het nodig? gaan anderen er niet met mijn geld vandoor? Grote vraagstukken Jan de Jong signaleert vijf grote vraagstukken in het pensioendebat: de vergrijzing het feit dat we allemaal langer leven we werken nu al 1 dag per week voor ons pensioen we komen niet op het beoogde bedrag als we niet indexeren de economische crisis en de lage rentestand raakt ook de pensioenfondsen Tegelijk, aldus Jan de Jong, is het de vraag of dat collectieve, solidaire stelsel dat we al tientallen jaren kennen, zo’n gek idee is: “Want wat we eigenlijk doen is pech en geluk op een nette manier met elkaar delen.”
Lang leve de schildpad Gemiddeld genieten mensen op dit moment 15,7 jaar van hun oude dag. De langstlevende schildpad wordt binnenkort 240 jaar oud. Zouden we deze schildpad op z’n 67ste een levenslang ouderdomspensioen hebben gegund?
Als een huis Wat er financieel gebeurt als iemand met pensioen gaat is het beste te vergelijken met een huis. De begane grond hiervan bestaat uit de sociale verzekeringsuitkeringen, zoals de AOW. Daarbovenop komt het pensioen, in dit geval van het ABP. Pensioen vult de basisvoorziening aan. Het is een spaarsysteem voor later. Als je er lang genoeg voor hebt betaald zul je voldoende inkomen moeten hebben.
Viereneenhalve ton Welk bedrag moet het ABP klaar hebben staan als om ervoor te zorgen dat een deelnemer vanaf zijn 67ste levenslang elke maand 2.000 euro pensioen krijgt? 450.000 euro minimaal. Dat geld komt voor een deel uit ingelegde premies. Het grootste deel komt uit beleggingen. Wist je dat… 20 procent van het pensioen uit betaalde premies komt? het percentage dat je als werknemer uit jouw inkomen aan pensioenpremie betaalt 7,5 procent bedraagt? de verdeling van pensioenlasten een derde werknemer en tweederde werkgever is? jij en jouw werkgever bij een fulltime baan circa 20 procent in de pensioenpot storten? dat dus elke week één werkdag voor de oude dag is? Tijd voor de tafelrondes! Het volgende is een selectie uit de vele antwoorden op de vragen die tijdens het interactieve tafelwerk aan de jongeren werden voorgelegd. Ik weet het nu een beetje “Ik weet nu een beetje hoe het systeem in elkaar zit”, was één van de reacties nadat de jongeren een kort overzicht van het pensioenstelsel was voorgeschoteld. Wat valt hen op en wat hebben zij zelf toe te voegen?
Wat valt op? Dat het bij pensioen om grote bedragen gaat Dat je maar 20 procent zelf spaart Ik wist niet dat het aandeel van de werkgever zo hoog ligt Dat het best ingewikkeld is, met zoveel mitsen en maren Veel mensen weten er maar weinig vanaf Pensioen lijkt iets wat over je heenkomt Het is nog ver weg en het verandert vast nog tien keer Er ligt al veel vast Het systeem lijkt onnodig technisch en ingewikkeld Wat is een gemiddeld pensioen per maand? Die bedragen zeggen mij niets over hoe mijn situatie er later uitziet Je hebt geen vrije keuze in pensioenfonds, waarom is dat niet mogelijk? Waarover kan je onderhandelen met werkgevers als het om je pensioen gaat? Het is niet van de overheid maar de overheid reguleert het wel Hebben de pensioenfondsen het niet heel slecht gedaan? ABP sluit niet aan bij de leefwereld van jongeren Wat zou je willen aanvullen? Dat ze de spelregels meer inzichtelijk maken De communicatie moet meer aansluiten bij de leefwereld van jongeren Ik wil zelf een pensioenfonds kiezen Net als bij een zorgverzekering wil ik zelf uitmaken hoe goed je verzekerd bent van pensioen Ik wil zelf bepalen hoeveel ik inleg en wanneer ik inleg Welke invloed kan ik zelf uitoefenen? Als je meer invloed kunt uitoefenen zullen mensen er ook meer interesse voor krijgen
Ideale oude dag Pensioen lijkt vaak alleen over geld te gaan. Maar wat ga je eigenlijk doen als je de pensioengerechtigde leeftijd hebt bereikt? Wat zien jongeren als hun ideale oude dag? Vrijheid Niet meer gebonden zijn Gewoon kunnen doen wat je leuk vindt Niet meer met werk bezig hoeven te zijn, dus heel relaxed Reizen, vakantie, overwinteren, verhuizen naar een ander land Financieel Doen waar je zin in hebt zonder dat geld daar een grote rol in speelt Geen financiële zorgen Financieel onafhankelijk Er niet op achteruitgaan Eigen vermogen kunnen hebben én behouden Levensstandaard gelijk houden Nog steeds goed rond kunnen komen Pensioen ontvangen Minder lasten, geen hypotheek meer Je kunt met minder toe Maatschappelijk Je nuttig voelen, steentje bijdragen Vrijwilligerswerk doen, sport, muziek, omgeving Opgebouwde kennis overdragen Blijven participeren, bezig blijven Familie aandacht geven (kleinkinderen) Actief en maatschappelijk betrokken blijven, maar wel iets relaxter dan nu Gezondheid en zorg Goede gezondheid Onafhankelijk, zelfvoorzienend en zelfredzaam Niet te afhankelijk van mantelzorg, etc. Voldoende middelen om zorg te kunnen bekostigen Minder of geen uitkering van geld, maar voorzieningen zoals zorg Integratie van zorg, pensioen en wonen Niet met 5 bejaarden op 1 kamer Leuke verzorgingshuizen, gezelligheid
Wonen Kleiner wonen op een mooiere plek Oude boerderij opknappen Goedkoper wonen in het buitenland Werken Kunnen blijven werken, maar zelf indelen Actief blijven maar niet (meer) afhankelijk van dit inkomen 1 à 2 dagen per week werken (hoeft niet betaald) En verder Goed sociaal vangnet van de overheid Goed voorbereid zijn op pensioen Ik ben er nog niet echt mee bezig, het duurt voor mij nog 40 jaar Geen idee, we moeten op ons 60ste maar eens kijken hoe de vlag er dan voorstaat Wat heb je nodig voor de toekomst? Een betrouwbaar, veilig en stabiel systeem Garanties op ingelegde pensioengelden Duidelijkheid over mijn pensioen De uitvoeringskosten moeten beheersbaar blijven Keuzevrijheid Meer ruimte om zelf (aanvullend) dingen te bepalen Flexibilisering van pensioenopbouw De pensioenuitkering beter afstemmen op mijn persoonlijke situatie Kort na de pensionering meer geld, daarna steeds minder Afstemming voor partners die op verschillende leeftijd met pensioen gaan Deeltijdpensioen en flexibiliteit om minder te gaan werken Mogelijkheid van vervroegde opname voor andere doeleinden Ik wil mijn pensioengeld gebruiken voor het afbetalen van mijn huis Tijdelijk kunnen stoppen met premie betalen als je onbetaald met verlof gaat Pensioen in natura Net als bij de zorgverzekering een basisverzekering met aanvullende mogelijkheden Keuzemodules zoals bij zorgverzekeraars Een basisstelsel voor alle werkenden (incl. zzp-ers) en een aanvullende persoonlijke toeslag van de werkgever voor de werknemers Differentiatie van premiebetaling naar gelang de levensfase Integratie tussen wonen, zorg en ‘zakgeld’ Kunnen switchen naar een ander pensioenfonds Concurrentie tussen pensioenfondsen Toezicht op de spelers die de crisis veroorzaakten
Ruimte voor inspraak, ook over waar in belegd wordt Invloed van de leden op het pensioenbeleid Laagdrempelige inspraak via digitale media Hoe representatief zijn de huidige besturen eigenlijk? Wat is het belangrijkste? “De uitkomsten van vandaag vormen belangrijke informatie voor de mensen die op korte of langere termijn bezig zijn met beleid op het gebied van pensioen. Die willen weten hoe jullie als toekomstige gepensioneerden erover denken”, hield dagvoorzitter Jan de Kramer de tientallen jongeren voor. Het volgende programmaonderdeel kwam letterlijk voort uit al het voorgaande. Elke deelnemer kon een thema kiezen om nog een stap concreter over door te praten en daarna aangeven welk onderwerp met stip (en sticker) het belangrijkste voor hem/haar is. Zo kwam zelfs ‘zuster Pensioenia’ om de hoek kijken, wat voor ABP zou kunnen betekenen dat het pensioenfonds zich niet alleen richt op haar huidige kerntaak van de pensioenen maar zich ook op de markt van zorg en wonen begeeft. Oftewel: ABP-verpleging en verzorging waarvoor dan een stukje pensioen wordt ingeleverd. Tegelijk werd duidelijk dat het heel lastig wordt om verplicht sparen voor wonen en zorg in te brengen aan de onderhandelingstafel. Pensioen blijft wel uitgesteld loon.
De Top 3 Wat vinden jongeren het allerbelangrijkste voor het pensioen van de toekomst? 1. vrije keuze van pensioenfonds en beleggingspakketten (24 keer gekozen) 2. keuzepakketten zoals in de zorg, met uitruil van arbeidsvoorwaarden (22) 3. verplicht basispensioen, om daar bovenop aanvullend vrij in te vullen (20) Tegelijk werd een opvallend groot aantal (12) min of meer waarschuwende stickertjes geplaatst bij de constatering dat niet iedere burger kan omgaan met de vrijheid en verantwoordelijkheid om zelf voor pensioenaanvulling te zorgen.
Slot en verder Pensioenwoordvoerder Jan de Jong van VSO vond het fascinerend om te zien hoeveel creativiteit er in één middag over tafel kan gaan. Hij beloofde de behoefte aan keuzemogelijkheden, ook in de opbouwfase, bij de komende onderhandelingen zeker aan de orde te zullen stellen. Tegelijkertijd constateerde hij verheugd dat bij een verplicht basispensioen de solidariteit er bij de jongeren in blijft. Ten slotte wierp hij de vraag op of de gevestigde belangen rond het pensioenstelsel dat tientallen jaren geleden bedacht is, zelf niet aan verandering toe zijn: “Wat maakt dat vakbonden, of werkgevers, de gewenste vernieuwing tegenhouden?”
Jongerenzetel Gelezen op een ‘parkeerbord’ aan de zijlijn: Creëer een zetel voor jongeren in de Pensioenkamer Houd deze site in de gaten voor het laatste nieuws over de conferenties en het dossier pensioenbewustzijn. Reageren? Mail dan naar:
[email protected] Deze conferentie is financieel mede mogelijk gemaakt door APG.
www.apg.nl
