UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT POLITIEKE EN SOCIALE WETENSCHAPPEN VAKGROEP COMMUNICATIEWETENSCHAPPEN

UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT POLITIEKE EN SOCIALE WETENSCHAPPEN VAKGROEP COMMUNICATIEWETENSCHAPPEN

DE FUNCTIES EN HET BELANG VAN (RADIO EN GESCHREVEN PERS ALS) GATEKEEPERS IN DE VLAAMSE ROCKMUZIEK.

HERLINDE RAEMAN

SCRIPTIE TOT HET BEHALEN VAN DE GRAAD VAN LICENTIAAT IN DE COMMUNICATIEWETENSCHAPPEN PROMOTOR : PROF. DR. H. VERSTRAETEN

ACADEMIEJAAR 2005 – 2006

De functies en het belang van (radio en geschreven pers als) gatekeepers in de Vlaamse rockmuziek.

104

Dank aan iedereen die bereid was mijn vragen te beantwoorden, Kevin Mc Mullan en Koos Zwaan voor het sturen van de literatuurstudie en het onderzoek, Frederik Dhaenens voor het grondig doornemen van de voorlopige versie, Jason Dousselaere en Johan Raeman voor het nalezen.


2

INHOUDSTAFEL

VOORWOORD

2

INHOUDSTAFEL

3

INLEIDING Probleemstelling Structuur

6 7 7

1 METHODOLOGIE EN AFBAKENING 1.1 Methodologie Inleiding 1.1.1 Literatuur 1.1.2 Infosessies en –dagen 1.1.3 Interviews

8 8 8 8 9 9

1.1.3.1 Media 1.1.3.2 Andere

9 11

1.1.4 Cases 1.1.5 Eigen ervaring 1.2 Afbakening Inleiding 1.2.1 Geografisch 1.2.2 Tijd 1.2.3 Radio en geschreven pers 1.2.4 Rockmuziek

13 14 15 15 15 15 15 15

2 THEORETISCHE BEGRIPPEN Inleiding 2.1 Gatekeeping 2.1.1 Situering 2.1.2 Theorieën

16 16 16 16 17

2.1.2.1 Lewin 2.1.2.2 White 2.1.2.3 Gieber 2.1.2.4 Whestley en MacLean 2.1.2.5 Andere 2.1.3 Vernieuwd model 2.1.4 Belangrijke factoren bij het proces

Inleiding 2.1.4.1 Bronkanalen 2.1.4.2 Boodschap 2.1.4.3 Krachten voor en na de gates 2.1.4.4 Invloeden 2.1.5 Besluit 2.2 Cultural intermediaries 2.2.1 Situering


17 17 17 17 18 18 20

20 20 21 21 22 22 23 23

3

2.2.2 Andere termen 2.2.3 Intermediair 2.2.4 Besluit 2.3 Rockmuziek 2.3.1 Situering 2.3.2 Pop/niet-pop 2.3.3 Pop/rock 2.3.4 Geschiedenis

23 23 24 24 24 24 25 25

2.3.3.1 Pop 2.3.3.2 Rock

25 25

2.3.5 Besluit 2.4 Muziekindustrie 2.4.1 Situering 2.4.2 Systemen en processen 2.4.3 Nieuwe ontwikkelingen 2.4.4 Besluit 2.5 Functies en belang 2.5.1 Situering 2.5.2 Carrière 2.5.3 Succes 2.5.4 Besluit

26 26 26 27 30 30 30 30 30 32 32

3 GATEKEEPING/CULTURAL INTERMEDIARIES IN DE VLAAMSE ROCKMUZIEK Inleiding 3.1 Media 3.1.1 Situering 3.1.2 Mediamix 3.1.3 Radio

33 33 34 34 34 34

3.1.3.1 Situering 3.1.3.2 Belangrijke factoren 3.1.3.3 Functies en belang 3.1.3.4 Besluit 3.1.4 Geschreven pers

3.1.4.1 Situering 3.1.4.2 Belangrijke factoren 3.1.4.3 Functies en belang 3.1.4.4 Muziekbladen in Vlaanderen 3.1.4.5 Besluit 3.1.5 Televisie 3.1.6 Internet 3.1.7 Lokale media 3.1.8 Besluit 3.2 Andere 3.2.1 Situering 3.2.2 Persoonlijke factoren 3.2.3 Concertprogrammatoren 3.2.4 Platenmaatschappijen 3.2.5 Managers en boekers


34 35 49 52 52

52 53 67 70 72 72 73 75 75 76 76 77 77 80 84

4

3.2.6 Besluit 3.3 Hypes 3.3.1 Situering 3.3.2 Hoe creëert men een hype? 3.3.4 Besluit

85 85 85 86 88

4 ALGEMEEN BESLUIT

89

5 BIBLIOGRAFIE 5.1 Wetenschappelijke boeken 5.2 Niet-wetenschappelijke boeken 5.3 Artikels uit wetenschappelijke en vaktijdschriften 5.4 Artikels uit kranten, magazines en weekbladen 5.5 Ongepubliceerde bronnen 5.6 Internet

92 92 93 94 94 96 97

6 FIGUREN

98

7 BIJLAGEN 7.1 Vragenlijst 7.2 Concepten 7.2.1 Algemeen 7.2.2 Media 7.2.3 Andere 7.2.4 Hypes 7.2.5 Humo’s Rockrally 7.3 Gesprekken 7.3.1 Dirk Blancke (Radio 1) 7.3.2 Gerrit Kerremans (Studio Brussel) 7.3.3 Johan Notenbaert (Q-Music) 7.3.4 Sasha Van der Speeten (fm Brussel) 7.3.5 Dirk Steenhaut (De Morgen) 7.3.6 Peter Vantyghem (De Standaard) 7.3.7 Charlie Poel (Humo) 7.3.8 Wouter Van Driessche (Focus Knack) 7.3.9 Peter Deckers (AB) 7.3.10 Jean-Marie Brassine (Munich Records) 7.3.11 Koen Van Bockstal (ex-Sony BMG) 7.3.12 Maarten Quaghebeur (Rock’o co) 7.3.13 Geert Geuten (Mojuice) 7.3.14 Mintzkov Luna 7.3.15 Bent Van Looy (Das Pop)

99 99 101 101 101 102 102 102 103 104 113 123 133 142 155 173 185 195 204 210 216 223 226 232


5

INLEIDING

Ze worden ons tegenwoordig naar het hoofd geslingerd: jonge beloftevolle bands die ‘het’ gaan maken. De moeilijke tijden in de muziekindustrie lijken hen niet af te schrikken, integendeel. Sla er maar eens de kranten van de voorbije maanden op na. De eindejaarshitlijstjes vertellen zeker welke muzikanten in de gaten moeten worden gehouden. Media beschouwen zichzelf als muzikale ontdekkers en pakken daar dan ook graag mee uit. Hoe groot is hun invloed? Hebben muzikanten niet meer nodig dan wat aandacht in de media om succesvol te worden? Zij moeten toch eerst en vooral talent hebben en dat volledig kunnen ontplooien? Daarnaast is ook het contact met andere spelers uit de muziekindustrie belangrijk: platenfirma’s, managers en boekers, concertprogrammatoren,… Traditionele media blijken in ieder succesverhaal belangrijk, de meeste mensen komen immers via die massamedia in contact met muziek. Media zijn gatekeepers of poortwachters die bepaalde bands toelaten in hun medium en bepaalde andere niet. Het zijn ook cultural intermediaries die een nieuwe inhoud geven aan muziek en bands, ze ontwikkelen een verhaal waarop die bands kunnen verder bouwen. Het komt er in de muziekindustrie op neer de juiste band op het juiste moment uit te pikken en verder mee te groeien. Hoe ontwikkelt men in godsnaam een neus voor die zaken? Wie kreeg een aantal jaar terug het idee om Bloc Party te draaien en wie was de ontdekker van Sioen? Wat zorgt ervoor dat een muzikant bekend wordt of net niet? Kan men dit zelf in de hand werken? Het is niet moeilijk om een algemeen overzicht te geven van wat en wie er een rol speelt in de weg naar succes. Natuurlijk zijn niet alle elementen even bepalend voor een doorbraak, dit verschilt nog eens van artiest tot artiest. Mensen die actief zijn in de muzieksector zien bepaalde hypes vaak aankomen. Met veel lobbywerk en promotie kunnen ze die zelfs een beetje in de hand werken want er wordt zeker rekening gehouden met een gevestigde manager, radiomaker, muziekjournalist of concertprogrammator,… De media zullen nooit de enige factoren zijn die ervoor zorgen dat een plaat goed verkoopt en optredens succes hebben. Andere zaken, zoals de stijgende verkoop tijdens de kerstperiode of een opvallende promotie, kunnen evenveel invloed hebben. En er moet zeker ook met toeval rekening gehouden worden. Volgens Burnett (1996, p. 38-39) is de studie van de muziekindustrie extra moeilijk omdat populaire muziek met verschillende media, zoals radio, cinema, tv overlapt. Bovendien wordt die muziek ook via verschillende dragers, zoals platen, cd’s, live optredens en muziekvideo’s, -dvd’s, verspreid. In de muziekwereld hangen de verschillende spelers aan elkaar vast en daarom is dit onderzoek enkel naar twee media altijd een beperkt deel van het verhaal. Waarschijnlijk is dit één van de redenen waarom er weinig onderzoek naar media en muziek is gevoerd. Roy Shuker schreef dit in zijn boek ‘Key Concepts in Popular Music’. “There has been little critical analysis of how these publications construct popular music and influence the reception of genres and performers (Shuker, 1998, p. 195).”

De nood naar onderzoek en inzicht in de materie blijkt wel aanwezig. We onderzoeken dan ook welke functies en welk belang de voornaamste gatekeepers hebben voor muzikanten in Vlaanderen. Het zou interessant zijn om een leidraad te kunnen maken voor muzikanten aan de hand van een overzicht van de organisaties en mensen die in Vlaanderen van belang zijn bij de lancering van een muziekcarrière. Een moeilijk onderwerp, maar laten we het toch proberen in kaart brengen.


6

Probleemstelling Wat is het belang en wat zijn de functies van radio en geschreven pers voor een Vlaamse rockmuzikant? We onderzoeken dit aan de hand van de gatekeepingtheorie en cultural intermediaries. Er is eerst en vooral een theoretische beschrijving nodig van de belangrijke begrippen gatekeeping en cultural intermediaries. Wat is/zijn gatekeeping/cultural intermediaries? Verder onderzoeken we welke media belangrijke gatekeepers/cultural intermediaries zijn voor rockmuzikanten, welke criteria belangrijk zijn bij het functioneren van deze gatekeepers/cultural intermediaries en welke factoren deze gatekeepers/cultural intermediaries beïnvloeden? Er moet duidelijk gemaakt worden wat men bedoelt met de functies en het belang voor rockmuzikanten. Welke functies hebben radio en geschreven pers in de ontwikkeling van het succes van een rockmuzikant in Vlaanderen? Wat is het belang van deze gatekeepers/cultural intermediaries in dit proces? Om volledig te zijn moeten ook enkele andere gatekeepers/cultural intermediaries geschetst worden in deze discussie. Welke zijn dat, welke functioneringscriteria en beïnvloedende factoren hebben ze en wat is hun belang? Als uitweiding behandelen we ook het fenomeen hypes. De theorie wordt via interviews en eigen onderzoek getoetst aan de hedendaagse praktijk.

Structuur In de methodologie komt vanzelfsprekend de volledige werkwijze aan bod. Daarna worden de belangrijkste theoretische begrippen gekaderd, zo wordt duidelijk wat precies bedoeld wordt met gatekeeping, rockmuziek,… Deze theorie en begrippen worden toegepast op de muziekwereld in Vlaanderen met de nadruk op radio en geschreven pers. We staan ook stil bij het fenomeen hypes. Er wordt in de toepassing steeds verwezen naar actuele informatie uit de lezingen en interviews. Het is immers moeilijk om theorie en praktijk te scheiden. In het algemeen besluit worden de relevante bevindingen nog eens opgesomd en wordt er een aanzet gegeven naar verder onderzoek.


7

1 METHODOLOGIE EN AFBAKENING

1.1 Methodologie Inleiding Om de begrippen en de theorie te verduidelijken was het uiteraard aangewezen om op zoek te gaan naar relevante literatuur. Op die manier werd de kennis over het onderwerp verbreed en bouwden we een stevige basis op om de vragenlijsten van de interviews goed en vollediger te maken. Het werd zo ook mogelijk om tijdens de gesprekken linken te leggen met eerder doorgenomen literatuur. Daarnaast volgden we verschillende seminaries en infosessies omdat de gevonden literatuur meestal niet erg up-to-date was. De muziekindustrie is een industrie die op dit moment onderhevig is aan enkele grondige wijzigingen - denk maar aan de revolutie waar Internet voor zorgde - en daar is nog weinig of geen literatuur over geschreven. Tijdens deze sessies en seminaries werd wel ingegaan op de veranderingen. Dit zorgde ervoor dat er toch actuele informatie kon gebruikt worden, ook al is die hoogstwaarschijnlijk volgend jaar terug verouderd. 1.1.1 Literatuur Het is niet louter de bedoeling een beschrijving te geven van de gatekeepers/cultural intermediaries bij de Vlaamse radio en geschreven pers. Er zijn trouwens al enkele literatuurstudies en eindwerken geschreven door laatstejaarsstudenten in Leuven.1 Toch vormt dit bewust een groot deel van deze scriptie. De literatuur over muziek zit zeer verspreid en het is ook daarom moeilijk om een duidelijk overzicht te krijgen. Door het bijeenzoeken van de belangrijkste bevindingen over gatekeeping/cultural intermediaries in de rockmuziek in allerhande literatuur, moet dit al een eerste stap in de goede richting zijn. België heeft niet echt een vaste bibliotheek waar alles over popmuziek verzameld is. Alles zit verspreid bij verschillende instanties en bibliotheken en zelfs een muzikantvriendelijk initiatief als Poppunt heeft geen grote verzameling boeken en informatie rond het thema. Aan onze universiteit in Gent zijn er slechts weinig mensen die onderzoek doen rond popmuziek. Met de boeken en informatie uit de vakgroep komt men ergens, maar helemaal niet ver genoeg om dieper op het onderwerp te kunnen ingaan. Prof. Gust De Meyer, die doceert aan de KUL, schreef wel al een aantal boeken toegespitst op de Belgische muziekscene. In de bibliotheek van de Leuvense Vakgroep Communicatiewetenschappen was bijgevolg een heel stuk meer te vinden. Ook Nederland staat op dit vlak een stuk verder dan België. In Amsterdam ontwikkelde zich al in 1975 het Nationaal Pop Instituut, een organisatie die zich inzet voor de ontwikkeling en kwaliteit van de Nederlandse popmuziek. In het gebouw van het NPI vindt men een uitgebreide mediatheek met tijdschriften, boeken en eindwerken over popmuziek. De literatuur die er te vinden is, was uiterst bruikbaar ook al is ze hoofdzakelijk op Nederland gericht. Vooral de eindwerken van de studenten communicatie en journalistiek kwamen van pas.

1

Butinx, W. (2002). De kans op succes in de hitparade. Gatekeeping in de Belgische muziekindustrie. Nietgepubliceerde scriptie, Leuven, Vakgroep Communicatiewetenschappen. Franco, K. (2004). Gatekeeping in de muziekindustrie. Een onderzoek naar de gates in de Belgische muziekwereld. Leuven, Vakgroep Communicatiewetenschappen.


8

Om geïnformeerd te blijven - want muziek en alles wat er rond beweegt, waait steeds met iedere nieuwe wind mee - kwamen de muzieksecties uit de kranten De Morgen en De Standaard van pas. Zij rapporteerden erg veel over de nieuwe ontwikkelingen en trends. Naast de gewone recensies en interviews rapporteerden Humo en Focus Knack, zoals ieder weekblad, minder kort op de bal en geven hoofdzakelijk interviews en algemene artikels. Deze bladen kwamen zijdelings van pas, al was het maar om een algemeen idee te geven waar het om draaide in de muziekwereld. 1.1.2 Infosessies en -dagen Tijdens de Muzikantendag in de AB georganiseerd door Poppunt; een platvorm voor beginnende muzikanten, vinden er ieder jaar tal van optredens, infosessies en workshops plaats. Enkele relevante infosessies waren dit jaar (2005, 12 november): ‘Bandpromo: uit de praktijk gegrepen’ (Dirix, Moels & Prouvé, 2005, 12 november) en ‘Het belang en het geheim van een goede videoclip’ (Verspecht, 2005, 12 november). Eurosonic is een Europees showcasefestival in Groningen, dat opkomende Europese acts een kans biedt om te spelen voor een (professioneel) publiek. De organisatie zorgt voor seminaries en panels over actuele thema’s in de muziekindustrie. Het festival is dan ook de plek waar professionals uit de Europese muziekindustrie samenkomen. Het is een springplank naar een eventuele carrière in het buitenland mede door de grote internationale media-aandacht. We volgden de sessies: ‘To be played or not to be played. European bands on European radio: that’s the question’ (Lopes & Steiner, infosessie, 2006, 13 januari) over de huidige taak van radio en ‘Vakgenoten. Koffiedik kijken… iedereen kan het!’ (panelgesprek, 2006, 14 januari) over het kunnen voorspellen van succesvol worden in rockmuziek. Tijdens tien jaar Clubcircuit op 2 februari 2006 spraken een aantal mensen uit de sector over de evoluties uit de afgelopen tien jaar: Chokri Mahassine over de ontwikkelingen van Pukkelpop en andere festivals, Maarten Quaghebeur over management en bookings van bands, Wouter Van Driessche over de veranderingen in de media,… 1.1.3 Interviews Natuurlijk kan men niet alle informatie uit literatuur halen. Om tot juistere en actuele informatie te komen moet er zeker en vast met mensen uit de sector gepraat worden. Helaas is de informatie vaak subjectief en spreken de verschillende bronnen elkaar daarbij ook tegen. Toch is het interessant om die tegenstrijdigheden naast elkaar te leggen; het maakt het overzicht over de sector terug een stuk vollediger. De antwoorden van de respondenten worden dus voor waar gehouden, motieven kan men immers niet controleren, net zoals persoonlijke indrukken. We namen de interviews af aan de hand van een vaste vragenlijst. Deze vragen werden tijdens het interview niet steeds strikt chronologisch overlopen. De interviews begonnen zeer algemeen maar gingen daarna vaak in op de zaken die de personen zelf aanbrachten. We kozen de mensen op basis van het belang van hun medium voor de Vlaamse rockmuziek. Omdat we niet wilden voorbijgaan aan andere belangrijke pionnen in de muziekindustrie en de technologische ontwikkelingen heb we ook mensen van platenfirma’s, een boekingskantoor, een grote concertzaal, een multimediaal promobedrijf voor popmuziek en natuurlijk ook muzikanten gecontacteerd.

1.1.3.1 Media We kozen als eerste de muziekverantwoordelijken van Radio 1: Dirk Blancke (6 februari 2006) en van Studio Brussel: Gerrit Kerremans (13 februari 2006), beide stations van de Openbare Omroep.


9

Radio 1 is niet in de eerste instantie een muzieknet. Het brengt meer informatie en cultuur op allerlei vlakken: sociaal, economisch, politiek. Muziek is niet de reden waarom de meeste mensen op Radio 1 afstemmen. Het station biedt kwaliteitspop zonder extremen voor een volwassen publiek. Dirk Blancke is de coördinator muziek Van Radio 1. Hij stelt het format en de muzieklijn samen en volgt dit ook op. Hij heeft de eindbeslissing over de keuze van de platen, begeleidt de mensen die de programma’s samenstellen, legt contacten met platenmaatschappijen en maakt afspraken over wedstrijden. Hij doet dit nu vier jaar voor Radio 1, voordien deed hij dit anderhalf jaar voor Radio 2. Volgens Van Assche (2004, 14 augustus) richtte Studio Brussel zich na zijn ontstaan in 1983 vooral op de Brusselse Vlamingen en pendelaars. Pas in 1990 zendt de zender nationaal uit. Overdag brengt het station de beste pop, rock en dansmuziek. 's Avonds en in het weekend hoort de luisteraar een eigenzinnige selectie van verschillende en alternatieve muziekgenres. Die luisteraar wil natuurlijk ook nieuws en culturele informatie, met speciale aandacht voor de Vlaamse festivals. Gerrit Kerremans werkt al twaalf jaar voor Studio Brussel, eerst als muzieksamensteller, dan als producer en nu als muziekcoördinator. Hij houdt het muziekprofiel van Studio Brussel in het oog en houdt zich bezig met alle muziekafgeleiden: de compilatie-cd’s, de party’s,… Hij heeft daarbij de leiding over de mensen van de muziekdienst en neemt de eindbeslissing bij de songselectie. Hij moest een examen afleggen om de job te kunnen opnemen. Hij maakt deel uit van de staf van Studio Brussel en voorziet daarin met andere coördinatoren het beleid en de programmering. Om een vollediger kijk op de zaak te krijgen, gingen we ook naar het commerciële station Q-Music (17 maart 2006) omdat deze radio een steeds belangrijkere rol speelt. Q-Music is een jong volwassen popstation. Het is een commerciële omroep maar laat daarom niet de reclamestempel primeren. De omroep leeft uitsluitend van reclame in tegenstelling tot de openbare omroep. De zender heeft een dubbel opzet; de algemene slogan is ‘Q is good for you’. Hiermee willen ze elk moment van de dag de luisteraar een goed gevoel meegeven. Als men het puur muzikaal bekijkt, hebben ze nog een andere slagzin ‘Minimum talk, maximum music’; zoveel mogelijk muziek aanbieden en enkel de essentie vertellen. Johan Notenbaert is muziekcoördinator van Q-Music. Hij bepaalt welke muziek er 24u op 24u op QMusic te horen is, is verantwoordelijk voor de muziekevenementen (vb. boeken van artiesten,…) en voor de nacht- en weekenduitzendingen. Hij doet dit al van bij de start van Q-Music in 2001. Daarvoor deed hij dit een jaar bij Donna. We interviewden ook iemand van de nieuwe stadsradio fm Brussel: Sasha Van der Speeten (ook journalist bij De Standaard en Rif Raf) (21 maart 2006). Fm Brussel is de enige stadsradio in Vlaanderen en is ontstaan uit een studentenradio. De radio concentreert zich op alles wat Brussels is want het bereik schiet door tot ongeveer dertig kilometer buiten de stad. Dat betekent dat het zich hoofdzakelijk concentreert op informatie: cultureel, politiek, sociaal. Sasha Van der Speeten is muziekcoördinator bij fm Brussel dus hij bepaalt de muzikale koers van het station. Hij heeft de eindverantwoordelijkheid. Hij schrijft daarnaast ook al meer dan tien jaar voor het gratis muziekmaandblad Rif Raf en al enkele jaren voor de kwaliteitskrant De Standaard. We ondervroegen de muziekjournalisten van de kranten die de meeste aandacht besteden aan muziek. Bij De Morgen was dat Dirk Steenhaut (16 maart 2006), bij De Standaard Peter Vantyghem (15 december 2004).


10

De Morgen is een onafhankelijke kwaliteitskrant die zich richt tot een grootstedelijk, jong, hoger opgeleid publiek. De Morgen heeft het jongste lezersprofiel van alle kranten in Vlaanderen en daarom is muziek een belangrijk element. Dirk Steenhaut is al achttien jaar muziekjournalist bij De Morgen. Hij was vijftien jaar muziekcoördinator. De afgelopen drie jaar niet meer. De coördinator muziek beslist in overleg met de coördinator cultuur welke muziekgroepen aan bod komen. De Standaard is een kwaliteitskrant die, zoals de meeste kranten, meer naar het centrum geëvolueerd is, Ze richt zich op de hoger opgeleide middenklasse. Peter Vantyghem is chef van de cultuur- en mediaredactie bij De Standaard. Hij coördineert de inhoud van een dagelijks katern ‘Cultuur en media’ en is verantwoordelijk voor de supplementen ‘Cultuur en Film’ en ‘Etalage’ (dvd, strips,…). Tussen 1989 en 1995 was hij freelance journalist, sinds 1995 is hij redacteur. Aangezien België niet echt een groot muziekblad heeft en Humo dit voor een stuk opvangt interviewden we ook hun muziekredacteur Charlie Poel (7 februari 2006). Humo is een weekblad met een verkoop van 240.000 exemplaren per week. Dat komt neer op één miljoen lezers want men gaat er van uit dat één Humo door vier mensen gelezen wordt. Humo heeft een sterke televisiegids en een grote bijlage over muziek, maar het is geen puur muziekblad. Het blad probeert kritisch naar de dingen te kijken, mensen daarover te informeren en andere soorten interviews te brengen. Het werd natuurlijk jarenlang begeesterd door de aanwezigheid van Guy Mortier als hoofdredacteur. Charlie Poel is eindverantwoordelijke voor de TTT-pagina’s (muziekpagina’s) in Humo. Hij beslist welke artiesten worden geïnterviewd, welke platen er worden gerecenseerd en hoelang de artikels mogen zijn. Hij doet dit weliswaar in overleg met zijn freelance journalisten maar werkt als enige vast in dienst. Er is een verschil met de eindredacteur, deze maakt de gepubliceerde teksten leeswaardiger. Daarnaast publiceert Knack Focus ook geregeld grote interviews en artikels over muziek, dus contacteerden we Wouter Van Driessche (26 maart 2006). Focus Knack mikt op achttien- tot vijfendertigjarigen, hoger opgeleiden en mensen die op cultuur gericht zijn. Het blad wordt samen met Knack verkocht en heeft daarom meer vrijheid wat de keuze van artikels betreft. Ongeveer een derde, dertig bladzijden, van het blad gaat over muziek, daarnaast bevat het info over film en televisie. Wouter Van Driessche is sinds een jaar muziekjournalist bij Focus Knack. Hij coördineert daarnaast een stuk (beslissen wat er inkomt en wat niet) omdat ze werken met een kleine redactie en hij recenseert ook de muziek-dvd’s. Daarvoor was hij muziekjournalist bij Go For Music, Zone09/ en De Morgen en cultuurcoördinator en journalist bij DENG.

1.1.3.2 Andere We interviewden de persmedewerker van AB, een van de belangrijkste concertzalen in België (9 februari 2006). Peter Deckers is persverantwoordelijke van AB en is daarom het doorgeefluik vanuit AB naar de buitenwereld toe. Alle communicatie van en naar AB passeert via hem: persaankondigingen, persteksten, het regelen van interviews met artiesten die optreden, brieven van buiten, gastenlijsten,… Hij doet dit ondertussen iets langer dan twee jaar.


11

Munich Records, een independent (indie) platenmaatschappij, stuurde Jean-Marie Brassine (21 maart 2006) voor een gesprek. De algemene logistiek van Munich Records wordt gedaan in Nederland. Negentig procent van de inkomsten komt uit distributie, ze vertegenwoordigen dus vooral buitenlandse labels in België. Dat wil zeggen dat zij die mensen ook op de hoogte moeten houden van wat er verschenen is in de pers en van airplay. Ze moeten ook zorgen voor aandacht en interesse als die groepen hier komen spelen, de zalen moeten vol zitten. Jean-Marie Brassine is vijftien jaar geleden begonnen met het verspreiden van de catalogus van Munich Records Nederland in België. Later deed hij daar ook verkoop en promotie naar de grote winkels en de pers bij. Het was iets moeilijker een medewerker van een major te vinden, we interviewden daarom een oudwerknemer van Sony BMG: Koen Van Bockstal (20 april 2006). Sony en BMG zijn allebei multinationals. Sony is afhankelijk van Japan en de platenmaatschappij is slechts een onderdeel van de elektronicagigant. BMG is onderdeel van de Bertelsmangroep, een heel groot mediaconcern. Met de samensmelting wilden beide multinationals de sterktes en zwaktes van elkaar aanvullen, want Sony was sterker in Amerika en BMG sterker in Europa. BMG richtte zich vooral op lokaal repertoire, Sony vooral op rock en r&b. De platenfirma is net geen marktleider met zijn marktaandeel van vijfentwintig procent. (Universal heeft ongeveer dertig procent. EMI komt dichtbij Sony BMG, Warner en PIAS zijn een stuk kleiner.) Koen Van Bockstal was tot 18 maart 2006 algemeen directeur van Sony BMG in België. Hij overzag zowel de A&R (Artist en Repertoire, scouten van nieuw muzikaal talent), de marketingafdeling, de verkoopsafdeling, de financiële afdeling,… Hij nam er de afgelopen negen jaar de beslissing over de groepen die werden getekend maar probeerde dit wel te doen in samenspraak met andere mensen van de firma. Hij is altijd zelf A&R-manager gebleven, een gevaarlijke job waarin men best zo weinig mogelijk fouten maakt want dit kan consequenties hebben op financieel vlak. Maarten Quagebeur (31 maart 2006), is één van de mensen van Rock’o co, een management- en boekingskantoor uit Gent. Hij houdt zich als artiestenbegeleider bezig met de opvolging van de buitenlandse boekingen maar vooral met het traject van een groep, waar alle regelingen met SABAM en naburige rechten en alle subsidies onder vallen. Hij heeft het peterschap over een aantal groepen binnen het kantoor. Om meer te weten te komen over de recente evoluties op Internet maakten we een afspraak met Geert Geuten (17 maart 2006) van Mojuice. Het bedrijf startte een klein jaar geleden. Mojuice wil vooral via interactieve media, zoals Internet en mobile, een meerwaarde creëren aan de promotie van professionele of startende bands. Het komt er op neer een fanbase uit te bouwen via direct marketing en databasemarketing. Ze hebben een platvorm opgebouwd dat ook grote merken gebruiken om een relatie uit te bouwen met het publiek en om meer te verkopen. Mojuice werkt door artiesten veel te laten spelen en daarmee ondertussen mensen naar de site te lokken. Dat promoverhaal is in wezen niet verschillend van de gewone manier van werken, alleen proberen ze steeds te weten te komen wie er reageert en met wie ze communiceren. Mojuice kan dezelfde consument herkennen over verschillende fanbases heen en zo de promotie steeds opnieuw oriënteren. Mojuice verzorgt boekingen en bouwt momenteel een studio zodanig dat er op een heel kleine schaal alles in huis aanwezig is. Er is ook een label en een publishing firma. Alle facetten van Mojuice komt men ook wel in andere bedrijven tegen maar het is de mix die het uniek maakt. In de UK is er een gelijkaardige organisatie, in Vlaanderen en in de buurlanden nog niet.


12

Als laatste interviewden we de groepen Mintzkov Luna (25 maart 2006) en Das Pop (26 april 2006). Mintzkov Luna is al bezig sinds 1996. De eerste gitarist is vervangen na de eerste plaat maar verder spelen nog alle originele groepsleden mee. Hun muziek kan men thuisbrengen onder pop/rock maar eigenlijk vinden ze het moeilijk om hun eigen muziek te omschrijven. In dat brede spectrum van pop/rock kan men nog heel veel kanten uit. Das Pop speelt al acht jaar onder deze naam, sinds 1998. Maar de leden spelen al samen van hun zestiende. Luide popmuziek met een twist is de beste omschrijving voor hun muziek. Dat is heel algemeen maar tegelijkertijd het meest nauwkeurig. De interviews met deze personen worden systematisch in de theorie verwerkt. Aan de hand van de theorie werden een aantal belangrijke concepten op een rijtje gezet en deze vormden de basis voor de onderverdeling van de antwoorden van de geïnterviewden. Ieder antwoord van de respondenten plaatsten we bij één of meerdere concepten. Op die manier was het mogelijk om over ieder concept een globale verwerking te schrijven en deze bij de bijhorende theorie te plaatsen. 1.1.4 Cases Omdat het interessant is om meer dan beschrijvend te werken, wilden we ook exploreren en toetsen. Het vergroot het inzicht in de kwestie wanneer men de theorie kan toepassen op enkele cases. Niet direct door oorzakelijke verbanden te leggen maar wel door enkele opmerkelijke zaken te vinden. We kozen voor twee winnaars van Humo’s Rockrally, Das Pop (1998) en Mintzkov Luna (2000). Zij hebben beide hetzelfde Gentse management- en boekingkantoor Rock‘O Co. Deze twee elementen zorgen al voor een kleine constante, want het is zeer moeilijk om zomaar bands te gaan vergelijken. Iedere groep maakt een verschillend groeiproces mee. Toch kan men er ongeveer van uit gaan dat eenzelfde kantoor evenveel aandacht besteedt en met dezelfde zorg promotie voert voor zijn bands. Humo’s Rockrally zal het proces van succes zeker voor beide bands versneld hebben, dus ook dit is een interessante factor. Het is een belangrijke plaats om nieuw Belgisch talent te spotten. Heel wat artiesten die ooit deelnamen, zijn nu gevestigde waarden. Denk maar aan dEUS, Admiral Freebee, Gorki,… Via de rockrally worden groepen in contact gebracht met gatekeepers en daarom is het een goede voedingsbodem voor de Belgische rock (Willems, 2000, 30 juni). “Bovendien is de Rock Rally ook steeds een goede barometer geweest voor wat was en komen zou.” (Delvaux, 1997, p. 89) “De bedoeling van de Rock Rally was al die verborgen groepen uit de provincie aan de oppervlakte halen. Het is een vruchtbaar klimaat voor debuterende groepjes. Met de steun van pers en radio.” (Vandendaele in: De Coster & De Bruycker, 1990, p. 157) “De bedoeling is nog altijd een beginnende groep een handje te helpen, een groep die met andere woorden nog niet klaar zou mogen zijn. […] Voor de jury is het dan ook de grote kunst om iets te bekronen dat vandaag misschien nog niet goed is, maar het wel over twee of drie jaar zal zijn.” (Charlie Poel in: Blondeel, 2006, 25 maart, p. 2)

Volgens Quaghebeur is het een ongelofelijke schop onder je kont want je wordt als winnaar direct opgenomen in het muziekwereldje. Ook voor Das Pop en Mintzkov Luna veranderde het veel, eerst vooral financieel, ze konden fatsoenlijk materiaal kopen. Ze legden ook contacten en kregen veel aanbiedingen voor optredens en interviews. Mintzkov Luna: “Je leert dan ook heel veel mensen uit het wereldje kennen, zo hebben we ook ons management gevonden. Daarvoor waren wij snotneuzen die nergens van afwisten en door die rockrally krijg je wel veel aanbiedingen waardoor je beter je weg vindt.”


13

Van deze groepen maten we in het jaar na de release van hun eerste plaat een aantal gelijkaardige gegevens. Het is doorgaans de gewoonte dat men in de media niet veel langer dan een volledig jaar bij eenzelfde plaat blijft stilstaan (met enkele uitzonderingen vb. ‘Ghostboy’ van Gabriel Rios) en daarom hebben we ons ook tot die periode beperkt. Voor Das Pop (‘I Love’) kwam dit neer op de periode van 16 oktober 2000 tot 16 oktober 2001, voor Mintzkov Luna (‘M for Means and L for Love’) van 22 september 2003 tot 22 september 2004. De opgezochte gegevens: - Het aantal maal dat ze in de geschreven pers (De Morgen, De Standaard en Humo) verschenen zijn. We vonden dit in het archief van De Morgen en De Standaard en vroegen gegevens op bij het redactiesecretariaat van Humo. - Het aantal maal dat ze op de radio (Radio 1 en Studio Brussel) gedraaid werden. De meest gedetailleerde playlist gegevens vonden we in het boek van Sam Jaspers ‘Ultratop: 1995-2005’. - Het aantal concerten in Vlaanderen. De concerten van Das Pop uit die periode zijn te vinden op de site (www.ilovedaspop.com), de concertdata van Mintzkov Luna kregen we van Rock ‘o co. - De platenverkoop in Vlaanderen, deze gegevens waren beschikbaar bij Rock’o co. De oorspronkelijke bedoeling was om de aandacht van radio en geschreven pers te vergelijken met het aantal concerten en de platenverkoop in Vlaanderen voor kleinere periodes; de eerste week na de release, de maand die daarop volgde,… We informeerden voor playlistgegevens bij Sabam, Studio Brussel en Radio 1 maar kwamen uiteindelijk steeds bij Ultratop terecht. Er bestaat een sluitend systeem van een externe firma waarin men zo’n specifieke gegevens per periode kan opzoeken, maar dit is enkel beschikbaar voor betalende platenfirma’s. Zij kunnen het aantal keer dat een artiest gedraaid is op de verschillende stations laten opzoeken maar houden die gegevens liever intern. De specifieke cijfers van de platenverkoop worden wel zeer algemeen, per grotere periode, vrijgegeven. Maar men loopt zeker niet te koop met meer specifieke gegevens… De gekregen informatie was dus erg algemeen en weinig bruikbaar. Hoewel de concertdata en de info uit de geschreven pers wel specifiek per data te vinden waren, was het jammer genoeg niet mogelijk om gedetailleerde besluiten te trekken. We hebben de gevonden informatie dan ook niet verder gebruikt en de interviews gedetailleerder uitgewerkt. 1.1.5 Eigen ervaring Tijdens het schrijven van de scriptie was de vrijwillige stage in een management- en boekingkantoor MOVEtheMUSIC in Gent van groot nut. We verzorgden in die periode de perscampagne van de release (27 april 2006) van het debuut ‘A field between’ van Madensuyu; een Gentse groep die in 2004 derde eindigde op Humo’s Rockrally. Het was daarbij nodig om zowel radio, geschreven pers, tv, internetsites aan te spreken, perscontacten en interviews te regelen en persoonlijk promotie te doen. We schreven daarnaast ook recensies en interviewden zelf een aantal bands voor Internetsites Damusic en Belpop.com. Tijdens een stage en vrijwilligerswerk bij Urgent.fm (Gentse jongerenradio) leerden we ook hoe een radioredactie werkt en hoe die informatie selecteert. Door met beide voeten in het werkveld te staan was het mogelijk om ons voor een stuk op eigen inschattingen en ervaringen te baseren.


14

1.2 Afbakening Inleiding Een groot thema als functies en belang van gatekeepers/cultural intermediaries moet streng worden afgebakend; zowel geografisch, voor een bepaald afgebakend grondgebied, als in tijd. Er moet ook nadruk worden gelegd op bepaalde gatekeepers/cultural intermediaries en een duidelijke keuze in het genre muziek gemaakt worden. 1.2.1 Geografisch De cases en interviews werden beperkt tot het grondgebied van Vlaanderen en tot artiesten die binnen die grenzen wonen en een beroep doen op de Vlaamse instellingen en media. De gevonden informatie uit de wetenschappelijk boeken en artikels gaat verder dan deze geografische afbakening. 1.2.2 Tijd De gegevens bij de cases beperken zich tot het jaar na de release van de eerste plaat omdat dit de periode is waarin de meeste media-aandacht volgt maar ook omdat men op zo’n korte tijd al een heel pak informatie kan bijeensprokkelen. 1.2.3 Radio en geschreven pers We legden bij de keuze van de gatekeepers/cultural intermediares de nadruk op de traditionele media. Radio en geschreven pers zijn op dit moment nog steeds het belangrijkste bij de ontwikkeling van een ‘rockcarrière’. Het lijkt voor elke muziekliefhebber en muzikant een evidentie maar laten we ons vooral baseren op eerder onderzoek. Televisie speelt in Vlaanderen een minder grote rol. Het Internet en lokale media zijn daarentegen aan een steile opmars bezig en verdienen hierbij zeker aandacht in ons onderzoek. 1.2.4 Rockmuziek We kozen voor rockmuziek omdat we daar de meeste informatie over vonden en dat ook het beste konden onderzoeken. Bij andere subgenres, zoals metal, horen een totaal ander concertcircuit en meer gespecialiseerde media en dat wordt iets te specifiek om op verder te bouwen. Popmuziek in het algemeen is een zeer ruim begrip en behoorlijk commercieel getint. De ondervraagde organisaties richten zich vooral op rockmuziek maar het begrip blijft in dit opzicht ook algemeen en toegankelijk.


15

2 THEORETISCHE BEGRIPPEN

Inleiding Allereerst is het belangrijk om enkele hoofdbegrippen te schetsen en met elkaar in verband te brengen. Het is niet gemakkelijk om te praten over gatekeeping, cultural intermediaries en rockmuziek als het niet duidelijk is wat er precies mee wordt bedoeld. De gatekeepingtheorie werd verschillende malen aangevuld en vanuit verschillende standpunten herbekeken. Het is daarom nuttig om een algemeen overzicht te geven van de bestaande theorieën en daaruit het meest volledige model te kiezen dat als basis dient voor de toepassing op de praktijk. De theorie van cultural intermediaries is een meer correcte aanvulling op de verouderde gatekeepingtheorie. Media laten niet alleen informatie toe of niet maar bewerken dit ook voor een stuk en bouwen op die manier aan een nieuwe inhoud. Rockmuziek en muziekindustrie worden in dit deel gekaderd zodat later ook de functies en het belang van gatekeeping voor de Vlaamse rockmuziek kunnen geschetst worden.

2.1 Gatekeeping 2.1.1 Situering Er bestaan een aantal omschrijvingen voor het begrip, die enkel gebaseerd zijn op de selectie van een boodschap uit de omgeving. Volgens Shoemaker (1991, pp. 1-4) is gatekeeping het proces waarin de duizenden beschikbare boodschappen in de wereld worden getransformeerd in de honderden berichten die een persoon bereiken op een dag. Een ‘gate’ of poort is het punt waar beslist wordt of de informatie, vanuit de verschillende kanalen die de info aanleveren, in of uit gaat. Uit deze informatie worden terug een aantal zaken geselecteerd die worden doorgegeven. Dimmick (1974, p. 2) beschouwt het als een soort input-output systeem, waarbij de nieuwsorganisatie gebeurtenissen uit de omgeving (inputs) omzet in outputs. Nieuws, bekeken vanuit het standpunt van de organisatie, is de optelling van de gebeurtenissen uit de omgeving die opduiken in de output van de organisatie. Mensen selecteren bij een gebeurtenis bepaalde details wel en niet. Volgens Dosa, Farid & Vasarhelyi (1989, p. 3) is het zelfs veeleer een proces van uitsluiten van informatie in de plaats van doorsturen. Dit is echter eenvoudig uitgedrukt, het gaat om meer dan de loutere selectie van bepaalde boodschappen. Shoemaker, Eichholz, Kim & Wrigley (2001, p. 233) houden het op het proces waarbij de enorme hoeveelheid aan potentieel nieuws wordt gezeefd, gevormd en gegoten in de weinige nieuwsberichten die door de nieuwsmedia worden doorgegeven. Maar het betreft ook de controle waarbij een bepaalde boodschap communicatief genoeg moet zijn voor massamedia of andere interpersoonlijke kanalen die een bepaalde gebeurtenis in nieuws veranderen. Het is dus preciezer om te spreken over de selectie maar ook over de vorming, behandeling en de timing van verspreiding van boodschappen.


16

2.1.2 Theorieën

2.1.2.1 Lewin Shoemaker (1991, pp. 5-6) wijst erop dat de term gatekeeper voor het eerst opdook in 1947 in een onafgewerkte publicatie van Kurt Lewin. Zijn theorie van kanalen en gatekeepers werd ontwikkeld om te kunnen begrijpen hoe iemand grote sociale veranderingen, bijvoorbeeld voedselgewoonten, kon aanbrengen in een maatschappij. Niet iedereen in een gemeenschap is even belangrijk in het bepalen wat men kan eten en wat niet. Voedsel bereikt mensen dus via bepaalde mensen of kanalen: de aankopen bij de kruidenierswinkel, de groenten die in de tuin geplant worden,… Meer algemeen zijn gates volgens Lewin (Geciteerd in: Shoemaker, 1991, p. 9) beslissingen actiepunten. Gatekeepers beslissen welke eenheden in het kanaal gaan, welke bepaalde secties passeren en welke dan weer niet.

2.1.1.2 White David Manning White zet de theorie van Lewin in 1949 om in een onderzoeksproject. White (Geciteerd in: Shoemaker, 1991, p. 10) vergelijkt het aantal verhalen dat gebruikt wordt in een kleine krant met het aantal verhalen dat iedere week wordt doorgestuurd via de telex. De selectiebeslissingen daarbij zijn volgens hem erg subjectief en persoonlijk. De nadruk ligt bij White (Geciteerd in: Degryse, 1971, p. 10) op de laatste gatekeeper. Het model heeft ook zijn tekorten. Het erkent niet dat de verschillende gatekeepers elk hun eigen rol en positie hebben. Iedereen selecteert trouwens op zijn manier en volgens eigen criteria zodat gatekeepers niet als één grote groep mogen beschouwd worden.

2.1.1.3 Gieber Gieber (Geciteerd in: Shoemaker, 1991, p. 11) besloot dat de persoonlijke subjectiviteit van de uitgever niet zozeer het belangrijkste was maar wel het aantal nieuwsberichten, hun omvang en de bijhorende tijdsdruk. De organisatie en zijn routines zijn belangrijker dan de individuele werker binnenin het selectieproces maar ook deze laatste legt nog steeds de nadruk op de laatste gatekeeper.

2.1.1.4 Westley en MacLean Een jaar later, in 1957, ontwikkelden Westley en MacLean (Geciteerd in: Shoemaker, 1991, p. 12-13) een model dat gatekeeping beschouwt als een activiteit van een hele organisatie. De media worden gezien als een geheel met individuele werkers die samen ageren als één gatekeeper. Het publiek blijft ook niet langer passief maar is in staat feedback te formuleren. Terwijl White wel belang hecht aan individuele beslissingen, zijn individuele werkers minder belangrijk in de theorieën van deze laatste wetenschappers. Dimmick (1974, p. 1) beweert daarbij dat vanaf hier de meeste onderzoekers zich niet alleen meer op de selecties van uitgevers en journalisten richtten maar ook op de context van de organisatie waarin de gatekeepers werken.


17

2.1.1.5 Andere McNelly (Geciteerd in: Shoemaker, 1991, p. 13) stelde terug een model op waarin internationale nieuwsitems passeren langs meerdere individuele gatekeepers. Er bestaan dus ook meerdere gates in de plaats van één enkele. Bass (Geciteerd in: Shoemaker, 1991, p. 14) lijkt vooral geïnteresseerd in het werk van individuen in de nieuwsorganisatie. “Een persoon selecteert voor een kleine groep waarvan hij lid is en deze selecties zijn voor gemeenschappelijk gebruik.” (Degryse, 1971, p. 12)

Er bestaan volgens hem twee functies die de manier van gatekeeping bepalen. De belangrijkste gatekeepers zijn de ‘news gatherers’, zij pikken de pure informatie op uit de kanalen en zetten ze om in nieuws. ‘News processors’ passen dit aan en integreren het tot een product dat naar het publiek kan overgebracht worden. In dezelfde lijn beweren Halloran, Elliott and Murdock (Geciteerd in: Shoemaker, 1991, p. 15) dat gatekeeping begint bij de reporter op de straat en niet in het kantoor van de news processors. Chibnall (Geciteerd in: Shoemaker, 1991, p. 15) ziet af van deze functies omdat nieuws niet los staat van de media zelf. De reporter gaat geen nieuws zoeken maar creëert het voor een bepaald publiek. Gandy (Geciteerd in: Shoemaker, 1991, p. 15-16) gaat zelfs verder en beweert dat veel van de informatie die bij de journalist terecht komt al een vorm van selectie heeft ondergaan. De verdere ontwikkelingen van de theorie richten zich vooral op de informatieverzameling en de persoon die daar verantwoordelijk voor is. Dit is belangrijk voor de uiteindelijke ontwikkeling van informatie. 2.1.2 Vernieuwd model Uit het voorgaande wordt duidelijk dat het model van Shoemaker een belangrijke bron is. Shoemaker (1991, pp. 71-75) integreerde de oude modellen in een nieuw, duidelijk en uitgebreid gatekeepingmodel en legde hierbij de nadruk op zowel de organisatie als de individuele gatekeepers. We baseren ons verder op dit model en de onderdelen bij de uitwerking van de theorie en praktijk.

Sources

Advertisers

Markets

Interest groups

Public Relations

Governe ment

Other Social Institutions

Figuur 1: Gatekeeping between organizations is embedded in social system ideology and culture and is influenced by social and institutional factors (Tumber, 1999, p. 74)


18

Volgens Shoemaker (Geciteerd in: Tumber, 1999, pp. 73-78) zijn de cirkels de individuele gatekeepers; de verticale strepen ervoor de verschillende gates. De pijlen voor en na de gates symboliseren de krachten die ervoor zorgen dat een bepaalde boodschap wordt geselecteerd of niet. De grote vierkanten zijn de communicatieorganisaties, vb. televisie, een krant, een public relations kantoor. De ovale cirkel op het einde is het publiek. De kleine vierkantjes bovenaan symboliseren de invloed van sociale en institutionele factoren. Eén of meerdere kanalen leiden tot elke gate en gatekeeper en verder naar de communicatieorganisatie. De kanalen dragen elk één of meerdere mogelijke boodschappen met zich mee. Als we meer gedetailleerd ingaan op het gatekeepingproces in de communicatieorganisatie zien we het volgende:

Figuur 2: Gatekeeping within an organization is embedded in communication organizational characteristics (Tumber, 1999, p. 75)

De geselecteerde boodschappen worden naar interne gatekeepers gebracht, die hun eigen selectieproces hanteren en de boodschap vervormen volgens eigen bepaalde manieren. De overgebleven boodschappen worden uiteindelijk nog eens gevormd, geselecteerd en vervolgens naar het publiek of enkele andere communicatieorganisaties gestuurd. De output wordt daarnaast ook erg bepaald door de selectiecriteria van de ontvanger.


19

Nog specifieker is het intra-individuele niveau van de gatekeeper zelf.

Socialisation

Values, attitudes, ethics

Secondguessing Cognitive heuristics Role perception s

Life experiences

Decisionmaking strategies

Type of job

Models of thinking

Figuur 3: Intra-individual gatekeeping processes (Tumber, 1999, p. 76)

Op dit niveau moeten we rekening houden met een aantal psychologische processen en individuele karakteristieken van persoonlijke ervaringen: • Socialisatie in de organisatie • Bedenkingen • Waarden, attitudes en ethiek • Beslissingsstrategieën • Denkmodellen • Rolperceptie • Cognitieve heuristiek • Type job 2.1.4 Belangrijke factoren in het proces

Inleiding Zoals eerder vermeld is het model van Shoemaker een logische basis om op verder te bouwen. Het model is vooral volledig en bevat een aantal elementen en nadrukken die we verder ook kunnen gebruiken. De volgende begrippen zijn volgens haar typerend voor de gatekeepingtheorie.

2.1.4.1 Bronkanalen Sigal (Geciteerd in: Shoemaker, 1991, pp. 19-20) onderscheidt verschillende kanalen in het gatekeepingmodel: • routine kanalen (vb. persconferenties) • informele kanalen (vb. achtergrondinformatie)


20

•

ondernemingskanalen (vb. spontane interviews op initiatief van de reporter zelf)

Routine en informele kanalen brengen de informatie van buitenaf naar de organisatie toe. Deze informatie is vaak al opgesteld naar de wens van de zender. De invloed van de bron of zender is dus hier al een eerste gate. Routine kanalen zijn eerder vanzelfsprekend, terwijl informele kanalen vaak deel uitmaken van het beroep. Ondernemingskanalen zorgen voor informatie die op eigen houtje is verzameld door de reporter uit de mediaorganisaties. De invloed van de zender wordt hier dus overgeslagen en vervangen door de visie en mening van de reporter.

2.1.4.2 Boodschap Een boodschap moet volgens Shoemaker (1991, p. 21) een zekere nieuwswaarde bevatten vooraleer hij kan worden geselecteerd. De wetenschappers Galtung en Ruge bepalen nieuwswaarde aan de hand van één of meerdere van deze kenmerken (Underwood, geciteerd in: Franco, 2003, p. 17): •

Frequency = de omvang in tijd van een gebeurtenis; waait het vlug over of niet?

•

Threshold = de omvang van de gebeurtenis; kan het over het hoofd worden gezien of niet?

•

Unambiguity = de duidelijkheid; is iets duidelijk genoeg om te vermelden?

•

Meaningfulness = de betekenis; heeft de gebeurtenis een grote betekenis?

•

Consonance = het verwachte; kan men een gebeurtenis wel of niet verwachten in een bepaald medium?

•

Unexpectedness = het onverwachte; kan men een gebeurtenis juist niet verwachten?

•

Continuity = de continuïteit; zorgt de verslaggeving voor een bepaalde continuïteit in het medium?

•

Composition = compositie; is de samenstelling van een bericht interessant?

•

Reference to elite nations = elitelanden; is het feit gebeurd in een land met grote nieuwswaarde?

•

Reference to elite persons = elitepersonen; hebben de personen waar het nieuws over gaat een grote nieuwswaarde?

•

Personalisation = personificatie; kan het doelpubliek er zich mee vergelijken en zich vinden in het nieuws?

•

Negativity = negatief; is het nieuws zodanig negatief dat het interessant wordt?

Wanneer nieuws voldoet aan één van deze kenmerken, heeft het een zekere nieuwswaarde. Nisbett en Ross (Geciteerd in: Shoemaker, 1991, p. 21) omschrijven nieuwswaarde eenvoudiger. Een boodschap heeft nieuwswaarde als die ‘vivid’ of levendig is. We kunnen dit vergelijken let het eerste kenmerk van Galtung & Ruge. Er bestaat volgens Shoemaker et al. (2001, p. 236) een algemene vaststelling dat nieuwsberichten met een hoge nieuwswaarde bijna steeds worden geselecteerd uit routine en los van de persoonlijke invloed van de reporter. Bij nieuwsberichten met minder hoge nieuwswaarde is de individuele interesse wel doorslaggevender.

2.1.4.3 Krachten voor en na de gates Shoemaker (1991, p. 24) meldt nog dat bepaalde elementen aan de gates ervoor kunnen zorgen dat een bericht zonder veel nieuwswaarde wel interessant wordt. Vb. Een sterfgeval kan interessant worden wanneer men vermeldt dat die persoon in zijn leven iets belangrijks heeft gepresteerd.


21

Deze krachten variëren in intensiteit en richting en vormen volgens Shoemaker et al. (2001, p. 240) samen een competitieve omgeving rond de gates. Shoemaker is hier verder vaag in en er wordt in haar beschrijving zeer weinig aandacht besteed aan deze krachten. We vermelden het hier voor de volledigheid maar komen er later niet meer op terug bij de toepassing op de muziekindustrie. De krachten waar hier sprake van is, zijn trouwens minder invloedrijk dan de invloeden die de gates zelf ondergaan.

2.1.4.4 Invloeden Dimmick (1974, pp. 8-24) vindt de algemene gatekeepingtheorie vrij onzeker omwille van de volgende redenen: • Gatekeepers zijn onzeker over welke items als nieuws mogen beschouwd worden. Deadlines en instituties kunnen daar een invloed op hebben. • De ruimte voor een bepaalde beslissing is van belang voor de uiteindelijke selectie. De mogelijke onzekerheid wordt verminderd door: • Het opstellen en aanvaarden van een definitie van nieuws door een ‘opinion leader’. • Een groepsconsensus. • De controle van de output door een andere institutie. • Het aanvaarden van het beleid van de organisatie. • Het gebruiken van groepsattitudes en waarden. Gatekeeping gebeurt dus niet enkel op formeel individueel niveau. De communicatieroutines, de organisatie, sociale en institutionele factoren en het sociale systeem bepalen evenzeer een groot stuk van de informatieselectie. Deze, eerder informele, macht over de controle van informatie is vanzelfsprekend een grote macht melden Dosa et al. (1989, p. 3). Shoemaker (1991, p. 33-70) somt een aantal belangrijke invloeden bij de selectie op. Het beïnvloeden van een gatekeeper kan op alle niveaus en door alle personen en gebeurtenissen in de directe omgeving. Persoonlijk Enkele persoonlijke invloeden kunnen zijn: een bepaalde manier van denken en beslissen, terugkomen op een mening, cognitieve heuristiek (bepaalde beslissingen worden zonder veel nadenken genomen), persoonlijke nieuwscriteria, waarden en normen, karakteristieken zoals humeur en frustraties, rolbeleving, types van jobs, visie op zichzelf en de job maar evenzeer ook meer meetbare criteria als leeftijd, opleiding, geslacht,… Organisatie Een organisatie heeft eigen regels en manieren van werken, van filteren en selecteren van items, eigen karakteristieken en belangrijke personen in de organisatie, socialisatie in de organisatie, ruimte, technische eisen, tijd, collega’s, oversten en gevoerde politiek. De arbeidssituatie is dus erg bepalend. Maatschappij Bronnen, publiek, markten, publicisten, overheid, public relations, lobbygroepen en andere media op niveau mag men daarnaast niet over het hoofd zien. Sociaal systeem De bredere cultuur, sociale interesses, ideologie,… die heersen in een samenleving.


22

2.1.5 Besluit Gatekeeping kan kort benoemd worden als het proces waarbij belangrijke poorten (mensen) beslissen welke beschikbare informatie wordt opgepikt en welke niet. Ze beslissen daarnaast welke informatie verder wordt doorgegeven naar een groter publiek. Vb. Mensen op de nieuwsredactie van radio- en tv-zenders beslissen welke items in het nieuws komen en welke niet. De boodschappen worden niet alleen geselecteerd maar ook getransformeerd naar een bepaald doelpubliek toe. In eerdere theorieën rond gatekeeping wordt nu eens de nadruk gelegd op de individuele gatekeepers, dan weer op het belang van de mediaorganisatie hierbij. Shoemaker combineerde deze stellingen tot een vernieuwd model met aandacht voor beide factoren. Wij passen verder de belangrijkste elementen van haar model: bronkanalen, nieuwswaarde van de boodschap en invloeden op de selectie, toe op de verschillende gatekeepers.

2.2 Cultural intermediaries 2.2.1 Situering Chibnall (Geciteerd in: Shoemaker, 1991, p. 15) beweerde eerder dat nieuws niet los staat van de media zelf. De reporter creëert nieuws steeds voor een bepaald publiek. De term ‘gatekeeper’, die we in het vorige punt gebruikten, is volgens Negus (1992, p.46) daarom beperkt. Het veronderstelt dat culturele items aankomen aan een poort waar ze worden toegestaan of juist niet. De eventuele inhoud van die items kan echter arriveren in verschillende vormen en via diverse routes en daarom sterk veranderen. Items worden ook steeds specifiek uitgezocht en gepland zodanig dat ze passen in het beleid van de mediaorganisatie. Deze wordt op voorhand intern geconstrueerd en de poortwachter, die enkel kan beslissen over het doorlaten of het tegenhouden van informatie, schiet hierbij te kort. Media kunnen nieuwe betekenissen creëren en op die manier meer doen dan louter doorlaten van informatie. We situeren dus enkele andere termen maar gebruiken verder vooral ‘cultural intermediaries’ als aanvulling op de standaard gatekeepingtheorie. 2.2.2 Andere termen Shutson (1996, p. 141) houdt van de term mediator omdat het de aandacht legt op het feit dat culturele werkers ook culturele objecten construeren door er bepaalde interpretatieve kennis aan toe te voegen. Dosa et al. (1989, p. 4) stellen ‘information counselor’ voor als term voor de professionele gatekeeper. De term gatekeeper is eerder informeel en staat dus in contrast met het professionele. 2.2.3 Intermediair Nixon en Du Gay (2002, p. 496) gebruiken de term cultural intermediaries. Deze wordt geassocieerd met Pierre Bourdieu, die hierbij verwijst naar de groep mensen die symbolische goederen en diensten aanbieden.


23

Vb. producers van culturele programma’s op radio en tv, journalisten van een krant of magazine en alle schrijvers-journalisten. Bourdieu ziet deze cultural intermediaries als relevant bij het opnieuw versterken van het consumptiekapitalisme en het ontwikkelen van smaak en nieuwe consumpties. Deze symbolische productie is ook zeer belangrijk voor Negus (2002, p. 500). Cultural intermediaries ontwikkelen waarden maar wisselen die ook uit. Ze zoeken daarnaast uit via overtuigingtechnieken, marketing en door het ontwikkelen van markten, hoe die waarden kunnen passen in het leven van de mensen. Wanneer nieuwe producten worden gecreëerd is het aan de cultural intermediaries om de gebruikswaarde ervan uit te leggen. 2.2.4 Besluit Cultural intermediaries ontwikkelen waarde en betekenis voor de informatie die wordt meegegeven en zorgen ervoor dat deze samenvallen met de waarden en betekenissen waar hun doelgroep naar op zoek is. Vb. Journalisten zetten in hun recensie waarom ze een bepaalde cd goed vinden en geven zo - al is hun eerste doel informatie verschaffen - onrechtstreeks een reden om hem al dan niet te kopen. Ze geven dus niet alleen informatie mee maar ook een reden, bijgevolg is cultural intermediaries vaak een betere term om deze personen te benoemen.

2.3 Rockmuziek 2.3.1 Situering Rockmuziek omvat heel veel genres en subgenres uit de hedendaagse muziek. Het wordt beschouwd als een onderdeel van de grotere verzameling popmuziek, maar wat betekent dit? Wanneer is rockmuziek ontstaan en waarin onderscheidt het genre zich van andere, vb. klassieke muziek, opera,…? Het is moeilijk om daar steeds een even duidelijk omlijnd antwoord op te geven. De muziekstromingen van vandaag lopen vaak erg door elkaar. Het wordt steeds minder gemakkelijk een groep in een vakje te stoppen dat de ganse muzikale lading dekt. Het is moeilijk om als leek de verschillende benamingen te onderscheiden: indierock, indiepop, nu-jazz, nu-metal, emocore, electro, singer/songwriter, trash metal, metalcore, hardcore, bluesrock,… Een eerste algemene omschrijving en onderverdeling van rockmuziek zorgt misschien voor een duidelijkere kijk op de zaak. Door heel kort de geschiedenis te beschrijven kunnen de evoluties in de pop- en rockmuziek ook mooi geschetst worden. 2.3.2 Pop/niet-Pop Pop is de afkorting van populaire muziek. Een eerste definitie van pop wordt gegeven door Reinsma (In: Stroop, 1977, p. 4). “Popmuziek: muziek (rock ‘n’ roll en de latere daarmee samenhangende genres) die vooral bij jongeren in trek is.”

Simon Frith (1981, pp. 6-7) stelt, net als Reinsma, het publiek centraal waarop gemikt wordt bij de productie van de muziek wanneer hij een onderscheid maakt. Hij doet dit echter wel op basis van een ander criterium. Enerzijds bestaat er volgens hem artistieke muziek die gemaakt wordt zonder een


24

relatie met een massamarkt, zoals klassieke muziek, folkmuziek en jazz. Anderzijds is er de muziek die niet los kan worden gezien van die massamarkt; popmuziek. Shuker (1994, p. 10) concludeert dat de belangrijkste eigenschap van popmuziek de massaproductie voor een massamarkt is. “Essentially, it consists of a hybrid of musical traditions, styles, and influences with the only common element that it is characterised by a strong rythmical component, and generally, but not exclusively, relies on electronic amplification. Indeed, a purely musical definition is insufficient, since pop/rock’s dominant characteristic is a socio-economic one: its mass production for a mass predominantly youth market. At the same time, of course, it is an economic product which is invested with ideological significance by many of its consumers.”

Volgens hem (1994, p. 3) is iets populair wanneer iedereen het mag en wanneer het wordt aangenomen door een groot publiek en dus veel wordt geconsumeerd. Robinson (In: Ysebie, 1997, p. 10) beweert, in samenspraak met de vorige wetenschappers, dat de betekenis van ‘populair’ meer te maken heeft met commercieel succes dan met appreciatie. Populaire muziek refereert evenzeer naar de productie- en marketingsystemen van de entertainmentindustrieën zoals dit het geval is bij televisie, film, radio en de opname-industrie. Cultuur en economie worden op die manier met elkaar gekoppeld, iets wat we eerder ook terugvonden bij de term cultural intermediaries. 2.3.3 Pop/Rock Rock is een onderdeel van de grotere verzameling popmuziek. Shuker (1994, p. 10) beweert dat rock een aantal muzikale tradities, stijlen en invloeden herbergt. Het enige algemene kenmerk is een sterke ritmische component en een vertrouwen op elektronische amplificatie. Rock is dan volgens Stroop (1977, p. 5) gelijk aan de breed opgevatte rock ‘n’ roll muziek. Op de site van het Nationaal Pop Instituut (http://www. popinstituut.nl) vindt men een duidelijke omschrijving van rockmuziek: alle vormen van popmuziek waarbij de elektrische gitaar de hoofdrol speelt. 2.3.4 Geschiedenis

2.3.4.1 Pop Volgens de website van het Nationaal Pop instituut (http://www. popinstituut.nl) en Wikipedia (http://nl.wikipedia.org) wordt het begrip popmuziek voor het eerst gebruikt in de late jaren vijftig om de muziek te karakteriseren die op dat moment populair wordt via massamedia (radio en de 45-toeren grammofoonplaat). De opkomst van de rock 'n' roll enkele jaren eerder had duidelijk gemaakt dat er zich een aparte jongerencultuur aftekende en dat massamedia daarin een beslissende invloed hadden. In de decennia daarna ontwikkelt popmuziek zich als een zelfstandige traditie met een eigen inhoudelijke en economische dynamiek. Popmuziek waaiert uit in een groot aantal genres en subgenres. De eerste (soul, beat, rock) zijn nog rechtstreeks te herleiden naar de oorspronkelijke bestanddelen. Latere vertakkingen ontstaan uit de kruisbestuiving met andere tradities (vb. bluesrock, jazzrock, symfonische rock, singer/songwriter) of vloeien voort uit de dynamiek van popmuziek zelf (vb. disco, punk, house). Er is daarom een duidelijke lijn te herkennen van bluesrock, hardrock, metal naar nu metal of van rhythm & blues via soul en disco naar r&b. Pop groeit in de jaren zeventig ook uit tot de benaming van typische hitparademuziek; liedjes van ongeveer drie minuten met een regelmatig herhaald refrein en gemakkelijk in het gehoor liggende harmonieën. Zeer veel artiesten zetten één of meerdere poppy liedjes in hun repertoire met als doel het grote publiek voor hun werk te interesseren.


25

2.3.4.2 Rock Rock vindt volgens de website van het Nationaal Pop instituut (http://www. popinstituut.nl) en Wikipedia (http://nl.wikipedia.org) zijn oorsprong in de rockabilly. Deze ontstond begin jaren vijftig in Amerika als een mix van country & western met rhythm & blues. De ritmes die men gebruikt in de rock komen van origine uit Afrika en bereiken Amerika via slaven tijdens de koloniale tijd. Rockabilly wordt echter uitsluitend door blanken gespeeld en zo worden deze ritmes voor het eerst voor een blank publiek toegankelijk gemaakt. Vanuit de rockabilly ontstaat vanaf 1954 de rauwere rock 'n' roll. Na het verflauwen van de rock 'n' roll neemt beat het over. Wanneer die rage is uitgewoed, rond 1966, duikt het woord rock terug op. In het ontstaan van rock als genre spelen de blanke rhythm & blues bands een belangrijke rol. Van daaruit is het een rechte lijn richting bluesrock en de stevige rock van The Who, Jimi Hendrix, Led Zeppelin en Deep Purple. Rock ontwikkelt zich vervolgens in vele richtingen: bluesrock, symfonische rock, hardrock, acidrock, progressieve rock, glitterrock, enz… 2.3.5 Besluit Rockmuziek is dus slechts een deelverzameling van het algemene begrip popmuziek dat de nadruk legt op consumptie. Toch kan men ook die deelverzameling heel moeilijk nauwkeurig omschrijven. Iedereen heeft zijn eigen termen om bepaalde genres te benoemen. Rock blijft steeds behoorlijk ruim omschreven, toch zijn er een aantal terugkerende componenten: elektrische gitaar, versterking en ritme.

2.4 Muziekindustrie 2.4.1 Situering “De promotie van grote namen uit de muziek- of filmwereld verschilt in wezen niet zo erg veel van reclamecampagnes van grote bedrijven. […] Vlaamse vedetten worden steeds vaker kunstmatig gemaakt, zelfs los van enig talent. […] Talent alleen is zelden goed genoeg om de top te bereiken. Sterren worden naar de top begeleid, en dit gebeurt althans in Amerika met behulp van een uitgebreide staf van medewerkers.” (Van Gestel & De Meyer, 2002, p. 105-111)

Muziek wordt in deze tijden meer gezien als iets waar men geld mee kan scheppen dan als een artistieke expressie. Amerika neemt het initiatief in de popconsumptie. Zoals eerder vermeld refereert populaire muziek volgens Robinson (In: Ysebie, 1997, p. 10) dus zeer sterk naar de productie en marketing van entertainment. Men moet er zich er van bewust zijn dat de muziekindustrie slechts een onderdeel is van de bredere entertainment-business (Verdegem, 2000, p. 10). Het is naïef om te veronderstellen dat de platenindustrie een economische branche is die volledig autonoom kan opereren op een bepaalde markt. De muziekindustrie is net als de economie niet immuun voor eventuele crisissen en nieuwe ontwikkelingen.


26

2.4.2 systemen en processen De muziekindustrie bestaat volgens Zwaan (2005) uit volgende componenten: Writing

Publishing

Recording

Releasing

Marketing

Media

Manufacturing & disdistribution

Sales

Live circuit

Consumer Figuur 4: Music industry in a model (Zwaan, 2005)

Een muzikant of band schrijft muziek en zoekt een publishing firma die zich bezig houdt met de muziekuitgaverechten en de exploitatie ervan. Later neemt men de muziek op en brengt men dit in de winkel (=releasen). Die plaat moet via de media, het live circuit en de verkoop gemarkt en verspreid worden naar de koper. Dit eenvoudige proces kan verder uiteengetrokken worden in verschillende subprocessen. Uitgeverij

Distributie

Platenmaatschappij

Promotiemailing

Radio – TV airplay

Schrijvende pers ruchtbaarheid

Producent muziekwerk

Uitvoerende artiest

DJ’s Opvoering geluidsdrager

Concert Publieke uitvoering

Consument Kandidaat koper Winkel Figuur 5: De informatiestroom: hoe vindt de geluidsdrager zijn weg? (De Meyer, Trappeniers, 1994, p. 19)


27

Muziek bereikt de consument via winkels maar ook via radio, geschreven pers, andere opvoeringen van de muziek en via concerten. De eerste drie wegen worden gestuurd door de promotieafdeling van een uitgeverij of platenmaatschappij en door distributie. Concerten worden uiteraard gegeven door uitvoerende artiesten. Er zijn een aantal belangrijke spelers die vaak terugkomen. Verdegem (2000, p. 11) somt ze mooi op: • Artiest: de uitvoerende artiest of de auteur. • Concert- en festivalprogrammatoren: zij organiseren concerten in een club of op een festivalterrein. • Auteursverenigingen: deze oefenen controle uit op het gebruik van de werken van de artiesten, vb. SABAM. • Publisher: zij verzorgen de administratie en promotie van een plaat, vb. Strictly Confidential Publishing voor Das Pop. • Platenmaatschappij: eigenaars van de muziekrechten en van de naburige rechten op de muziekopnamen, ze verdienen dus aan het verlenen van toestemming voor het gebruik van de muziekopnamen in films, reclames en multimediaproducten. Ze geven een voorschot op de royalties van de artiest om te kunnen opnemen en trekken dit samen met andere kosten, vb. voor een videoclip, af van de uiteindelijke royalties. Ze exploiteren deze opnamen voor de verkoop van geluidsdragers zoals cd’s. Ze nemen in zekere mate een risico omdat ze niet weten of een bepaalde plaat zal verkopen of niet. Ze zijn dus verantwoordelijk voor de opnamen van de muziek, het produceren van geluidsdragers (dit is vaak uitbesteed) en de marketing van de artiesten en de geproduceerde geluidsdragers. • Producers: zij sturen de opnamen van de plaat en proberen met hun kennis en ervaring de muzikanten bij te staan in de studio, vb. Phil Vinall bij ‘I love’ van Das Pop. • Muziekuitgevers: ze beheren de rechten op de muziek. • Distributie: verkoop van de cd’s aan de winkels, vb. EMI voor Das Pop in de Benelux. De laatste drie kunnen onderdeel zijn van een platenfirma maar evengoed ook onafhankelijk handelen. Grote maatschappijen verdelen tegenwoordig meer, kleinere labels doen hiervoor beroep op hen omdat ze er zelf de structuur niet voor hebben. De vorige opsomming wordt vollediger door een aantal componenten toe te voegen: • Boekers: een boeker is een arbeidsbemiddelaar (Van der Plas, 2005, p. 139). Hij probeert werk te vinden voor muzikanten die werk zoeken, verstuurt mailings naar zalen, festivals en feesten in de hoop daar zijn acts te kunnen slijten. Andersom bellen mensen die een band nodig hebben een boekingskantoor op voor een goed idee. Als er door bemiddeling van de boeker een optreden tot stand komt, brengt hij de zaalhouder een percentage van de gage in rekening. • Managers: de manager is de zakelijke begeleider van de muzikant (Van der Plas, 2005, p. 140). Hij brengt een artiest of band in de aandacht van platenmaatschappijen, muziekuitgevers, boekingskantoren, dj’s en andere mensen die belangrijk kunnen zijn. Hij helpt bij de onderhandelingen over contracten en zorgt voor een goede planning van studioopnamen, plaatreleases, tournees, radio- en televisieoptredens, enz… Op andere momenten fungeert de manager als buffer of als klankbord. Volgens Wim Reijnen (In: Daalder, 2003, p. 51) moet een manager een zakelijke relatie met zijn artiesten hebben maar moet ook goed begrijpen hoe ze denken. Het speelt in zijn voordeel indien hij ervaring heeft op verschillende gebieden. Hij moet denken en vechten voor de band. Hij moet zich daarnaast steeds afvragen wat juist is en wat niet en of men iemand al dan niet in vertrouwen kan nemen (Van Meelis in: Daalder, 2003, p. 51). Volgens Negus (1992, p. 41-42) treedt de meerderheid van de


28

managers op als representatieve persoon en adviseur, die de artiesten leidt in plaats van te manipuleren. Hij plant de algemene strategie van een act, komt tussen bij de onderhandelingen tussen platenmaatschappij en artiest en heeft een waaier aan contacten in de muziekwereld. Muzikale professionalisering beslaat twee velden die op het eerste zicht misschien botsen, maar evenzeer beiden van belang zijn. Enerzijds wordt van de muzikant of artiest een artistieke prestatie verwacht, anderzijds vergt de organisatie en het management van deze prestaties steeds meer professionaliteit (Wegwijs in de zakelijke aspecten van de muzieksector, 2005, pp. 11-12). Muzikanten kunnen niet steeds van alles op de hoogte zijn en doen daarom beroep op managers en boekers. De belangrijkste spelers van een platenmaatschappij zijn volgens Ysebie (1997, p. 15-19) en Lathrop & Pethigrew (1999, p. 11): • A&R (Artist & Repertoire) manager: deze is verantwoordelijk voor de muziek die wordt uitgebracht, voor het contracteren en het vasthouden van artiesten, maar ook voor de platen die onder hun naam uitkomen. Ze beluisteren o.a. de demo’s die ze toegestuurd krijgen van artiesten maar nemen ook artiesten over van andere platenmaatschappijen. Ze wegen het risico af tegen de winst, ze zijn vaak de schakel tussen de platenmaatschappijen en de artiesten. De afdeling wordt soms opgedeeld in meerdere sectoren, omwille van de verschillende muziekstijlen. • Marketingafdeling: zij proberen vooral nieuwe en onvoorspelbare trends in de mainstream te incorporeren en verkoopbaar te maken zoals alle andere soorten muziek. Ze identificeren de doelgroep, bepalen het tijdstip, hoeveelheid platen, onderhouden de relaties met pers en andere gatekeepers. Zij concentreren zich vooral op winst, terwijl de A&R meer gericht is op de creativiteit van de artiesten. • Verkoop: is verantwoordelijk voor de distributie en promotie. • Promotie/advertising: de afdeling zorgt voor airplay op radio, tv-uitzending, optredens, reclame, artikels in geschreven pers, websites. • Creatieve diensten: zij verzorgen de creatie en productie van het materiaal. Het is bijna onmogelijk om al deze factoren van elkaar te onderscheiden in de praktijk. Ze ondersteunen en versterken elkaar. Artiesten kunnen volgens Lathrop & Pethigrew (1999, p. 7) via de traditionele manier werken. Een contract tekenen bij een grote platenmaatschappij, de promotie en administratie laten doen door een gevestigde publisher, de contacten laten leggen met radio en tv, een manager aanstellen van een bureau en een boeker en een firma inhuren om de publiciteit te maken. Maar het kan ook op een meer alternatieve manier door een cd op te nemen in een kleine studio, zelf een kleine publishingfirma te starten en Internet te gebruiken om alles te promoten en verkopen via ordermaatschappijen, kleine cd-winkels te overtuigen om mee te werken, zelf je optredens te boeken en persoonlijk contact leggen met de media. De werkwijze hangt af van de graad van onafhankelijkheid die men wil behouden. Willen artiesten dat alles geregeld wordt zonder veel tussenkomst dan kiezen ze voor de eerste manier, willen ze liever alles zelf in de hand hebben dan gaan ze voor de tweede manier. De grote platenmaatschappijen of majors zoals Universal, EMI, Sony BMG zijn herkenbaar in de eerste manier van werken. Ze hebben volgens Van der Plas (2005, p. 207) een hoge omzet maar houden zich ook met alle marktsegmenten bezig. De independents of kleine platenmaatschappijen, zoals PIAS,


29

Domino, richten zich meestal op een bepaald deel van de markt of een klein aantal groepen. Het wordt tegenwoordig steeds moeilijker om dit onderscheid te blijven maken. Er zijn bepaalde independents die een even grote omzet genereren als enkele majors. 2.4.3 Nieuwe ontwikkelingen In de muziekindustrie kan men volgens Lathrop en Pethigrew (1999, pp. 5-6) een aantal hedendaagse trends vinden: • De ontwikkeling van nieuwe vormen van vermaak vb. computersoftware, videospelletjes, meerdere tv-kanalen,… • De mediaorganisaties worden steeds groter en integreren zich in bedrijven uit andere sectoren. • Internet maakt een grote expansie en er zijn daarnaast een hele hoop nieuwe technologieën ontwikkeld. De sector is met andere woorden steeds aan vernieuwing en uitbreiding toe om te kunnen blijven verkopen en winst maken. 2.4.4 Besluit De muziekindustrie is geen industrie op zich maar bevindt zich tussen de andere markten waarin economische processen van winst en rendement van groot belang zijn. Er zijn een aantal spelers die ervoor zorgen dat een demo ontwikkeld wordt tot een full cd en ook instaan voor de verspreiding van de informatie: concertprogrammatoren, boekers, platenfirma’s, distributie,… Verkopen blijft het uiteindelijke doel, om dat te bereiken bedenkt men steeds nieuwe manieren en gaat men samenwerken of uitbreiden.

2.5 Functies en belang? 2.5.1 Situering Wat wordt bedoeld met de functies en het belang voor rockmuzikanten? Het doel voor velen die professioneel met muziek bezig willen blijven komt meestal neer op: een carrière uitbouwen die leidt tot het grote succes. Artiesten worden vaak beschouwd als artistieke buitenbeentjes maar toch moeten we eerlijk zijn; ook zij willen hoofdzakelijk geld verdienen. Carrière en succes worden vaak door elkaar gebruikt maar er is wel degelijk een onderscheid te maken in de termen. 2.5.2 Carrière Arthur, Hall & Lawrence (Geciteerd in: Judge, Cable, Boudreau & Bretz, 1995, p. 486) en opeenvolgend Judge, Cable, Boudreau & Bretz (1995, p. 486) definiëren carrière als volgt: • De evoluerende opeenvolging van werkervaringen van een persoon gedurende een bepaalde tijd. • Een sequentie van werkgerelateerde posities (jobs) uitgeoefend tijdens het leven van een persoon. Een carrière is dus steeds verbonden met werk gedurende een bepaalde tijd van het leven en daarin zijn de relaties en ervaringen die men opbouwt zeer belangrijk. Volgens Zwaan (2005) komt dit voor muzikanten neer op: optreden (acts op een podium) en demo’s opnemen (de muziek moet overtuigend zijn), later ook een platendeal maken bij een platenmaatschappij, de distributie en


30

promotie uit handen geven aan een platenmaatschappij, platen verkopen, airplay op radio en tv en tenslotte nummers in de hitlijsten krijgen. Om kunstenaar te worden, is talent en werken echter niet voldoende. Men kan het wel hebben maar deze aanleg moet op de één of andere manier tot uiting komen. Daarom beschouwen sociologen volgens Zolberg (In: Van der Spek, 2000, p. 8) het talent van een kunstenaar als gegeven, en houden zij meer rekening met omstandigheden waaronder dit talent geuit en erkend kan worden. Waardoor en op welke manieren kan een kunstenaar succesvol zijn en blijven? Ook volgens Bourdieu (1992, p. 313) wordt de loopbaan van een act door het veld gekenmerkt, meer bepaald door de organisaties die een waarde hebben toegevoegd aan de act. Hoe hoger de status van de organisaties, hoe hoger de positie van de act binnen het geheel. Bekendheid in verschillende en steeds bekendere en belangrijke kringen en lagen van deskundigen is belangrijk maar uiteindelijk moet men ook een groot publiek bereiken. Een carrière binnen het veld van de popmuziek is dus met andere woorden te beschrijven aan de hand van de verschillende opeenvolgende posities die een act kan innemen. De piramide ‘The Rock’ van Frith (1988, p. 111) maakt die verschillende posities duidelijk.

Figuur 6: The Rock (Frith, 1988, p. 111)

Helemaal onderaan herkent men de lokale clubs en cafés, optredens en mond aan mond reclame, daarboven de regionale optredens, lokale promoters en pers. Dan komen de kleine labels en platenmaatschappijen, regionale verkoop en lokale radio’s aan bod. Op het vierde niveau ziet men de grote platenmaatschappijen, nationale pers en radio en tv. Daarboven staan de grote tours, nationale promotors en het nationale sterrendom. Net onder de top vindt men de internationale tours, hits en gatekeepers. De top wordt bezet door de supersterren. Gatekeepers bepalen of iets al dan niet wordt toegelaten tot de volgende laag van The Rock.


31

2.5.3 Succes Volgens Frith (1988, p. 113) is succes vaak kort en heftig en een kwestie van geluk. Niet de acts zijn het creatieve brein achter het succes maar wel de marketingmensen, de producers en de stylisten. Succes mag niet worden verward met faam en roem maar de termen leunen hier dicht bij aan. Volgende definities zijn terug te vinden in het boek van Van Gestel en De Meyer (2002, p. 12-14): • Faam: gereserveerd voor personen die iets gepresteerd hebben, dit kan door een onderscheiding officieel gemaakt worden. vb. Sax: de uitvinder van de saxofoon • Roem: weggelegd voor mensen waar iedereen het over eens is dat zij grote persoonlijkheden waren of zijn. vb. Ernest Claes Soms kan die beroemdheid mythologische proporties aannemen, ze boetseren mee aan de identiteit van een volk. Er wordt bijvoorbeeld naar Conscience gerefereerd wanneer het over de Vlaamse literatuur gaat. • Succes: is vergankelijk, men heeft succes wanneer men goed is in dagdagelijkse zaken. Het wordt dan ook uitgedrukt in kwantitatieve of materiële termen. Muzikaal succes is volgens Frith (1988, p. 91) niet meer het gevolg van inspanningen, goede smaak of kwaliteit maar wel van een irrationeel proces waarin bepaalde songs en artiesten uit de marge worden geplukt door bepaalde media. Volgens Greenhaus, Parasuraman & Wormley (In: Zwaan, 2005) bestaat succes uit objectief en subjectief carrièresucces. Objectief carrièresucces is het inkomen uit muzikale activiteiten, de aandacht in de media, de platenverkoop en regelmatig optreden voor een redelijk publiek. Dit is beter te onderzoeken dan subjectief carrièresucces dat bestaat uit globale voldoening, groeiende voldoening ten opzichte van carrièredoelen, inkomensdoelen, doelen op vlak van vordering en voldoening ten opzichte van de ontwikkeling van nieuwe vaardigheden. Het zijn meer innerlijke factoren, die meer afhankelijk zijn van persoon tot persoon en minder gemakkelijk te generaliseren zijn. 2.5.4 Besluit De functies en het belang van media en andere gatekeepers komen neer op zorgen voor een gunstige opbouw van de carrière van een muzikant zodanig dat er succes volgt. Dit kan enkel in de juiste omstandigheden en is meetbaar aan de hand van objectief en subjectief carrièresucces. Succes in de muziekwereld, geeft Frith (1993, p. 91) aan, is niet langer meer een beloning van inspanning, niet langer meer een maat van goede smaak of kwaliteit. Het draait nu allemaal rond mediaverkoop en verpakking. Ook Keunen (1996, p. 85) geeft dit aan: “Vroeger werden platen louter op basis van muziek en getalenteerde muzikanten verkocht, nu is het een kwestie geworden van verpakking, media, televisie en video.”

Deze stelling is echter een eenzijdige belichting van de realiteit. Muziekliefhebbers doorprikken vaak deze commerciële ingesteldheid van platenmaatschappijen. Door de slechte economische tijden laten ze wel veel bands vallen. De vraag hierbij blijft: blijven de beste over of juist de meest commerciële?


32

3 GATEKEEPING/CULTURAL ROCKMUZIEK

INTERMEDIARIES

IN

DE

VLAAMSE

Inleiding In dit deel worden de belangrijkste gatekeepers/cultural intermediaries voor rockmuzikanten opgesomd. We leggen de nadruk op de radio en geschreven pers omdat zij nog steeds voor het grootste stuk verantwoordelijk zijn voor het succes in de muziekwereld. Ook andere media winnen aan belang, daarom vergeten we zeker televisie, Internet en lokale media niet te vernoemen. Media zijn ook niet de enige gatekeepers in het muzikale proces; persoonlijke factoren, concertprogrammatoren, platenmaatschappijen, managers en boekers spelen tenslotte ook een rol. We onderzoeken telkens de criteria en de factoren die het functioneren beïnvloeden, maar schetsen ook de functies en het belang in de ontwikkeling van het succes van een rockmuzikant in Vlaanderen. Het fenomeen hypes kunnen we kort benaderen in het licht van de vorige bevindingen over de gatekeepers. De gesprekken worden steeds verwerkt en vervolgens onderverdeeld zoals de theorie. Rothenbuhler & McCourt (In: Lull, 1992, p. 101) situeren popmuziek steeds binnen tradities. Zij reflecteren invloeden van subculturen en registreren de creativiteit van individuen en sociale bewegingen. Stylistische trends in populaire muziek kunnen niet worden gescheiden van de sociale organisaties die deze trends produceren. Volgens Becker (1982, p. 200) bepalen gatekeepers steeds de vorm van de trends. Wanneer artiesten geen rekening houden met wat op het veld gebruikelijk is, betekent dit dat ze ook moeilijker zullen opgemerkt worden. Uiteindelijk spelen ook de muzikanten zelf hun eigen gatekeeper, zij moeten aan hun muziek werken en er volledig achter staan. Het produceren van kunst, hier muziek, is volgens Becker (1982, p. 33) een collectieve actie in samenwerking met andere mensen of groepen van mensen. Dit alles gebeurt volgens min of meer vaststaande normen, regels en gebruiken. Een muzikant heeft mensen nodig die hem helpen bij de productie van zijn kunst, mensen die het werk verspreiden, tentoonstellen, hem een podium bieden maar ook hulp bij het verspreiden van cd’s, mensen die zijn kunst beoordelen, zodat hij een reputatie kan opbouwen. De muziekindustrie kan dan worden omschreven als een productiecyclus waarbij een groot aantal ‘inputs’ (musici, liedmens, platen) een ‘filterproces’ ondergaan waardoor de ‘outputs’ op een klein aantal na (succesvolle musici, liedjes, platen) nooit het publiek bereiken. Wat het publiek bereikt, is dus afhankelijk van de beslissingen van een aantal ‘portiers’. De A&R-managers van platenmaatschappijen beslissen welke musici platen kunnen maken, welke platen worden uitgebracht en voor welke reclame wordt gemaakt. Concertorganisatoren en tussenpersonen beslissen over welke artiesten ze schrijven, radioprogrammaleiders en dj’s beslissen welke platen ze draaien (Frith, 1978, p. 103). De hele productie van popmuziek is een proces van waardetoevoeging. Iedereen die net opgesomd werd, bepaalt of iets goed is of niet. Hoe geloofwaardiger deze organisaties zijn, hoe meer het publiek ook gelooft dat iets goed is. Kunstenaars zijn met andere woorden afhankelijk van en werkzaam in een ‘Art World’.


33

3.1 Media 3.1.1 Situering Populaire muziek kan men in alle massamedia terugvinden; het is het sleutelelement van de meeste radio’s, de soundtrack van films, advertenties, televisieprogramma’s. Het is een onderwerp voor kranten, magazines en foto’s, maar ook van websites. Volgens Wall (2003, p. 107) is het moeilijk om aan populaire muziek te denken zonder media en omgekeerd. 3.1.2 Mediamix “Frank Helminck, ex-TMF: Stel dat dertigduizend mensen Oor lezen, waarvan er mogelijk drieduizend een cd-recensie lezen. Misschien koopt tien procent de cd, dat zijn er dan driehonderd. Maar als men dezelfde week een concert ziet op TMF of een clipje op MTV of een interviewtje op The Box of men ziet een optreden op Lowlands of men leest een verhaal in de krant – of dat nu een plaatselijke krant is of de Volkskrant – ja dan wordt het leuk. Dan gaat het werken. Dan ga je denken: misschien moet ik het een keer gaan beluisteren in een platenzaak. En dan bepaal je nog of je het leuk vindt of niet.” (Daalder, 2003, p. 77)

Een luisteraar ervaart alle manieren van populaire muziek als een metatekst. De betekenis van een stuk muziek wordt niet enkel gepresenteerd door een plaat maar ook door alle vormen van consumptie. Het wordt gerelateerd aan het radiostation waarop we de muziek horen, de pers waarin we iets lezen, een video die een plaat visualiseert,… (Wall, 2003, p. 108). Netwerken vormen volgens Quaghebeur (2006, 2 februari) de hoofdmoot van succes. Het is niet enkel geschreven pers of radio maar de combinatie ervan die belangrijk is. Als men een boodschap op verschillende plekken tegenkomt – op de radio, op straat, in een favoriet tijdschrift, op school, in de sportclub, op Internet – werkt dat versterkend. Als men uit is op succes kan men dus niet alleen uitgaan van de smaak van de radiomakers of van een bepaalde journalist. Andere kanalen moeten geprobeerd worden, een evenwichtige mix tussen verschillende media kan een artiest al een stuk verder helpen. Over het algemeen kan men er zelfs één factor uit nemen zonder dat het in elkaar stort (Jeroen van Erp In: Daalder, 2003, p. 83). Het is wel belangrijk dat er voldoende samenhang is tussen de boodschap en de omgeving waarin men communiceert (Devos, 2004, p. 79). De omgeving of de identiteit van een medium bepaalt trouwens de perceptie. Men zal een recensie over de nieuwe plaat van Helmut Lotti in De Morgen eerder als een grap beschouwen, terwijl het normaal is in een krant als Het Laatste Nieuws. 3.1.3 Radio

3.1.3.1 Situering Radio is volgens Ysebie (1997, p. 20) één van de belangrijkste sluiswachters in de muziekindustrie. We lezen reviews, gaan naar concerten, surfen op het web en kijken tv, maar radio blijft een toonaangevende opinieleider voor muziek. Radio is dus de primaire muziekgatekeeper (McMullan, 2004, p. 2). Beusekom en van Haren (In: Van der Wal, 1998, p. 39) stellen het zelfs nog sterker: de verspreiding van popmuziek zou niet mogelijk zijn geweest zonder radio. Dat radiostations sterk in hun schoenen staan is zeker, denk maar aan de samenwerking van Studio Brussel en Canvas, Brussel Vlaams Deluxe. Onder invloed van een radiostation wordt er op de Openbare Omroep tegenwoordig meer aandacht geschonken aan minder commerciële muziek dan die op de muziekzenders. Toch kunnen we dit alles ietwat relativeren. Als de radio speelt is het volgens Krüs (In: Van der Wal, 1998, p. 73) vooral bedoeld als opvulling. Radio is een secundair medium, men doet vaak andere dingen tijdens het luisteren (Frith, 2004, p. 196).


34

3.1.3.2 Belangrijke factoren Bronkanalen De meeste media kunnen niet alles wat er in de muzieksector uitkomt opvolgen. Dat is ook niet de bedoeling. Radiosamenstellers baseren zich voor de gespecialiseerde genres vaak op externe mensen die vertrouwd zijn met het genre. Niet alleen de hoeveelheid muziek is toegenomen, maar ook het aantal kanalen. Het is wel belangrijk om te voelen wat er leeft om een goede keuze te kunnen maken. •

Routinekanalen

De routinekanalen van radio zijn de wekelijkse bezoeken van promomensen van platenfirma’s. Radiopromotie komt bij deze laatste neer op het overtuigen van de muzieksamenstellers om hun muziek te draaien. Maar ook alle platen die op een andere manier op de muziekredactie terechtkomen zonder toedoen van de redactieleden, bijvoorbeeld demo’s van beginnende groepen of platen van buitenlandse labels, kunnen hierbij gerekend worden. Mensen van platenfirma’s, zowel majors of independents, die elke week platen brengen zijn de meest gebruikelijke routinekanalen voor Radio 1. Kleinere groepen sturen hun demo’s zelf op. Er zijn nu ook al mensen die individueel en rechtstreeks hun file doorsturen, zonder tussenkomst van een platenfirma. Studio Brussel kan wel tachtig platen per week binnenkrijgen, maar meestal zijn het er een veertigtal. Ze worden hoofdzakelijk op woensdag bezorgd. Platenfirma’s zijn belangrijk voor Studio Brussel maar hun aanbod is vaak te mager. Vooral bij de majors blijven enkel de mainstreamproducten over en die zijn niet zo interessant. De wekelijkse bezoekjes worden door de platenfirma’s overschat omdat Studio Brussel vaak eerder op de hoogte is van nieuwe releases. Enkel die van de grootste artiesten zijn beschermd en worden als eerste door de firma’s gebracht. Er worden demo’s opgestuurd en (Belgische) artiesten geven dikwijls zelf hun releases af. Mp3’s zijn moeilijk door te sturen, ze worden tegengehouden door de firewall om overlast te vermijden. Er bestaan wel plannen om dit op een goede manier te organiseren. Bij Q-Music komt het merendeel van de vijftig à zestig nieuwe releases per week ook van de platenmaatschappijen. De beginnende artiesten sturen demo’s op. Fm Brussel krijgt iedere week tussen vijfentwintig en dertig platen. Die komen van platenmaatschappijen maar ook van mensen die demo’s opsturen of buitenlandse labels die geen distributie hebben in België. •

Informele kanalen

De algemene kennis van de meeste muzieksamenstellers is een informeel kanaal; vanuit hun achtergrond sturen ze in een bepaalde muzikale richting. Ze hebben een heel pak contacten in de muziekindustrie en halen hieruit heel wat informatie. Studio Brussel laat zijn gespecialiseerde programma’s samenstellen door een team dat midden in die subcultuur zit. Het hiphop-programma wordt bijvoorbeeld gemaakt door Lefto en Gus, twee hiphop-dj’s. Fm Brussel is een plaats waar dj’s komen en gaan en zij spelen files door van platen die nog niet uit zijn. Elk lid van de muziekredactie heeft naast fm Brussel andere bezigheden in muziek.


35

•

Ondernemingskanalen

Soms gaan radiostations zelf op zoek naar nieuwe muziek in platenwinkels, via Internet,… Of ze schrijven zich in bij firma’s die hen compilaties bezorgen van de nieuwste releases. Dit zijn ondernemingskanalen want ze gebeuren op eigen initiatief. Volgens McMullan (2004, p. 7) doen de meeste radiostations dit niet zo vaak, met uitzondering van Studio Brussel en TopRadio. Wij ondervonden het tegendeel. Iedere geïnterviewde doet zelf moeite om nieuwe muziek te leren kennen. Radio 1 volgt veel op via iTunes, men weet immers nooit dat het vroeg of laat past. Dirk Blancke: “Maar als ik namen tegenkom die nieuw zijn, die mij niets zeggen dan wil ik altijd wel weten wat het is; zoals Arctic Monkeys, een maand geleden ofzo. Ik zie die naam, ik lees dat het in Engeland een hype is en dan wil ik dat wel horen en weten wat dat is.”

Studio Brussel gaat zelf op zoek naar nieuwe dingen via Internet en laat Eric Smout shoppen in een aantal gespecialiseerde winkels (import). Ze hebben ook een overeenkomst met een Amerikaanse firma, Radio Ventures. Die bezorgt hen wekelijks de nieuwe releases uit Amerika. Ook voor Q-Music is Internet een godsgeschenk. Ze kunnen op die manier gemakkelijk op zoek gaan naar wat er in Engeland en Amerika gebeurt want meestal komt nieuwe muziek pas een maand later bij ons aangewaaid. Johan Notenbaert gaat geregeld naar concerten om nieuwe groepen te ontdekken. Fm Brussel houdt iTunes in de gaten want er zijn singles die daar sneller verkrijgbaar zijn terwijl ze nog niet worden verdeeld. In de importzaakjes zijn platen ook eerder of exclusief beschikbaar. Nieuwswaarde van de boodschap •

Frequency/vivid “Pop music is about new records and hits. It is about speed and novelty.” (Dolfsma, 1999, p. 113)

Terwijl popbladen zorgen voor achtergrond, verdedigt radio het standpunt van de actualiteit. Radio is de directe uitvoering van muziek terwijl de geschreven pers eerder indirecte promotie is (Frith, 1978, p. 129). De aandacht van de radio is vooral gericht op singles, albumtracks komen nauwelijks aan bod, hooguit in de avonduren (Van der Plas, 2005, p. 87). Een song blijft volgens McMullan (2004, p. 8) tussen tien en twaalf weken in de playlist staan bij de Vlaamse stations. Radio’s programmeren dus vooral op korte termijn. Toch vinden we ook andere meningen. Op radio is er meer sprake van diepgang dan men op het eerste zicht zou denken. Er worden volgens Duyster (In: REW.FFWD. 04.05 Muziekjaarboek Vlaanderen, p. 116) meer verbanden gelegd of er wordt een stroming wordt onder de loep genomen. Tijdschriften zijn gebonden aan het recenseren van een bepaalde plaat of het interviewen van een groep. Die diepgang vindt men wel te weinig terug in Vlaanderen. •

Threshold “Overdag moet de muziek een zo breed mogelijke doelgroep aanspreken: de jonge gasten zitten op school en de zender moet dan bij de kantoren aankloppen.” (Isabelle Baele over Studio Brussel in: Van Assche, 2006, 13 maart, p. 17)

Een radiostation heeft een dagen avondprogrammering. Deze verschillen grondig van elkaar en dat heeft te maken met de dagindeling van de meeste mensen. Volgens McMullan (2004, p. 12) beginnen mensen naar de radio te luisteren vanaf 6-7u in de morgen. Er is een daling tijdens de middaguren en daarna begint het luisteraantal terug te stijgen tot rond 17u in de namiddag. Het is onnodig te zeggen


36

dat een plaat die gedraaid wordt tijdens de piekuren meer aandacht zal krijgen van het publiek dan een single die rond middernacht wordt gedraaid. •

Unambiguity

Wanneer iets niet duidelijk past in het algemene format van een radiostation, zal het ook niet worden opgepikt. Luisteronderzoek heeft geleerd dat songs die buiten het format vallen ogenblikkelijk leiden tot zappende luisteraars (Van der Plas, 2005, p. 87). Haeck (1998, p. 12) formuleert een format zeer algemeen als: ‘het raamwerk of de structuur bestaande uit een combinatie van elementen op basis waarvan een serie programma-afleveringen kan worden geproduceerd voor radio of televisie. Meer specifiek, volgens Berland (In: Ysebie, 1997, p. 20) zijn formats een stijl, genre of systeem. Ze zijn ontworpen in de V.S. om het publiek te managen, tijd te verkopen aan adverteerders en verschillende radiozenders te onderscheiden. Ze duiden de grenzen aan van het type muziek dat een radiostation zal spelen en de algemene regels voor de programmering van die muziek. Een format volgt dus een bepaalde volgorde van programmeren volgens een bepaalde stijl en muziekselectie (Berland, in: Frith, 2004, p. 196). Radiogatekeepers bepalen niet alleen wat er gedraaid wordt maar ook de hele omgeving waarin de plaat wordt gehoord. Ze creëren aan de hand van een bepaald format een doel en identiteit en bepalen het imago van een station. De formats kunnen uit commerciële standpunten gekozen worden ofwel op basis van een mission statement zoals bij de openbare omroep. Volgens Ahlkvist (in: McMullan, 2004, pp. 18-21) zijn formats filosofieën die de selectie van de platen beïnvloeden. Hij onderscheidt er vier: The musicologist programming philosophy: vooral gefocust op de muzikale esthetiek van bepaalde kenners en educatief voor de luisteraars. The surrogate consumer philosophy: vooral gefocust op het publiek, niet al te zeer onderhevig aan het format. Deze twee filosofieën resulteren vooral in innovatieve programmering. The programming professional philosophy: gefocust op onderzoeksresultaten en herkenning, volgt vooral het format. The conduit philosophy: sterke oriëntatie op de industrie, de platen die gepromoot worden door de platenindustrie, geen risico’s. De laatste filosofieën zorgen voor een minder vernieuwende programmering. Dit zijn volgens Lathrop & Pethigrew (1999, p. 163) en Berland (In: Ysebie, 1997, p. 20) vaak voorkomende formats: AC (Adult Contemporary): een mengeling van zachte rock en muziek van singer/songwriters, een combinatie van nieuwe en oude hits voor een publiek van vijfentwintig tot vierenvijftig jaar, Mainstream rock: vb. Rolling Stones, Aerosmith, Classic rock: vb. The Beatles, The Who, AOR (Album Oriented Rock): progressive rock, hardrock gitaargroepen, Alternative/Postmodern: Britse en Amerikaanse alternatieve gitaarrock en rock-dance-muziek, Country… Het format van Studio Brussel kan men samenvatten als Album Oriented Rock en Alternative Postmodern (McMullan, 2004, p. 19). Het probleem van werken met formats is dat artiesten vastzitten in een bepaald format waardoor ze enkel een select publiek bereiken. Als men een groot publiek wil bereiken, moet men in een heel nauw omschreven kader passen (Jan Vollaard In: Daalder, 2003, p. 83). Veranderingen in de formats kunnen op die manier ook veranderingen veroorzaken in de muziekindustrie (Hendy, in: McMullan, 2004, p. 22). Bepaalde artiesten kunnen op die manier niet of minder aan bod komen. België is een klein land in vergelijking met de rest van de wereld, de verandering van format heeft daarom slechts een geringe invloed.


37

•

Meaningfulness

Een plaat moet voor de luisteraar een betekenis hebben, iets oproepen waardoor hij niet zal zappen. Niet alleen het aantal luisteraars ook het type luisteraars verandert gedurende het verloop van de dag. ’s Morgens luisteren alle soorten mensen naar de radio, tijdens de dag vooral mensen op kantoor en huisvrouwen, vanaf 16u zijn dat vooral jongeren die uit school komen. Mensen die overdag naar de radio luisteren doen dit volgens Hendy (2000, p. 104) met andere bedoelingen dan mensen die ’s avonds luisteren. Het is gekoppeld aan bepaalde activiteiten. ’s Avonds wil men ontspannen en aandachtig luisteren naar muziek, terwijl de radio overdag meer op de achtergrond speelt. In de vroege vooravond moeten de programma’s ontspannend zijn, later worden ze beter informerend (Hendy, 2000, p. 105). De avondprogramma’s zijn bedoeld voor gespecialiseerde muziekliefhebbers. •

Consonance

De stijl en structuur van een programma zorgt volgens Hendy (2000, p. 95) voor een zekere identiteit voor de luisteraar, voor de producers is het een raamwerk waarbinnen ze kunnen werken. Het is met andere woorden herkenbaar: de presentator, het uur, de jingles,… Alles wordt mooi opgetekend per uur en onderverdeling: een interview via telefoon, daarna het weer, dan het popnieuws,… Er is volgens McMullan (2004, p. 7) een onderscheid tussen selectie en programmering. Bij selecteren bepaalt men welke songs in de playlist terecht komen. Programmeren is deze songs verdelen over de verschillende programma’s. Dit is volgens Hendy (2000, p. 95) niet louter een kwestie van verdelen over avond en dagprogrammering, maar een complex proces waarbij men elk kwartier, elk uur, elke dag en week verdeelt. De meeste singles worden in een aantal categorieën geplaatst, hoeveel en welke is verschillend van station tot station. Afhankelijk van de onderverdeling in A, B of C-playlist, zullen ze meer of minder gedraaid worden. Dit gebeurt met behulp van een computerprogramma waarin de nummers gerangschikt zitten volgens bepaalde thema’s. De thema’s kunnen objectief zijn: naam, artiest, lengte,… maar ook subjectief: zoals energie, nieuwheid, opgewektheid,… mood. De menselijke samensteller blijft meestal nog een belangrijke factor. Hij of zij maakt de themakeuzes en bepaalt ook welke categorieën een song meekrijgt (McMullan, 2004, p. 14). •

Unexpectedness

Hoewel muziek vooral bedoeld is om te animeren, hebben sommige stations een educatieve rol vb. het ontdekken van nieuwe artiesten. Volgens Lathrop & Pethigrew (1999, p. 162) vinden de beginnende labels of onafhankelijke artiesten hun beste kansen in de niet-commerciële sector meer bepaald in de niet-mainstream programma’s later op de avond (Barnard, 1989, p. 113). Lopes en Steiner stelden op het Eurosonicfestival in Groningen (2006, 13 januari) dat luisteronderzoeken (o.a. bij Pinnacle Media Worlwide) slechts een leidraad mogen vormen voor de programmering en deze niet sturen. Gekende nummers en stijlen vallen altijd in de smaak en zo wordt het moeilijk om nieuwe zaken te lanceren. Het is de taak van de radio om ervoor te zorgen dat mensen niet in hetzelfde muziekpatroon blijven hangen. •

Continuity

Het is maar zelden dat mensen een liedje bij de eerste beluistering leuk vinden. Laat staan dat ze meteen de titel en de naam van de uitvoerende artiest onthouden. Een liedje moet op de radio gedraaid worden, liefst tijdens de meest beluisterde uren overdag en vergezeld van een paar lovende


38

woorden door de diskjockey om een hit te kunnen worden (Van der Plas, 2005, p. 86). De luisteraars kunnen op basis van die continuïteit herkenning opbouwen. •

Composition

De samenstelling van de songs op de radio is vaak eenduidig: een refrein en strofes, gegoten in een poppy geheel. Denk maar aan ‘the three minute rocksong’ waar Kerremans van Studio Brussel naar verwijst. •

Reference to elite nations

De VRT-stations proberen volgens McMullan (2004, p. 15) om twintig procent Vlaamse muziek te draaien. Iets is ‘Vlaams’ wanneer het in Vlaanderen is opgenomen of wanneer een Vlaamse persoon meespeelt. Artiesten uit België krijgen op de meeste radiostations een lichte voorkeur op buitenlandse artiesten. •

Reference to elite persons

De input van de radiostations kan variëren van demo’s tot professionele platen. De meeste stations beluisteren alles maar vaak komen grote namen sneller aan bod. Dit is logisch want niet iedere artiest stuurt zomaar een demo op. •

Personalisation

De playlist zorgt ervoor dat de luisteraar zich onderdeel voelt van een bepaalde groep, het bepaalt zijn symbolische en sociale wereld (Berland, in: Frith, 2004, p. 202-203). The Rolling Stones zijn bijvoorbeeld voor Lopes en Steiner (2006, 13 januari) een redelijk stabiel merk. Ook al zijn ze niet meer van de jongste, ze hebben bepaalde kenmerken, een identiteit en mensen vallen daar op terug. •

Negativity

Een plaat die negatief beoordeeld wordt, zal niet snel worden gedraaid. In tegenstelling tot geschreven pers waarin wel negatieve beoordelingen verschijnen, is er op radio enkel plaats voor platen die passen in het format. De antwoorden van de geïnterviewde mensen bevatten stuk voor stuk een aantal van deze voorwaarden van nieuwswaarde. Samengevat en uitgewerkt zorgde dit voor de volgende gegevens. Het format van Radio 1 is vooraf bepaald en men zit regelmatig samen om duidelijke afspraken te maken. Het station gaat voor kwaliteitspop voor een volwassen publiek zonder extremen en daar toetsen de samenstellers alles aan af, zowel nieuwe als oude muziek, grote als kleine artiesten, kleine of grote platenfirma’s,… Te veel zware gitaren of teveel dreunende beats en zeurderige zang in een plaat zorgt ervoor dat ze niet wordt geselecteerd. Goed en slecht is niet noodzakelijk het selectiecriterium, het moet passen binnen de muzieklijn en het publiek. Groepen uit eigen land zullen op Radio 1 sneller een kans krijgen om gedraaid te worden dan groepen uit het buitenland. Natuurlijk zijn lokale artiesten ook meer bereikbaar maar het is vooral belangrijk dat de luisteraar zo goed mogelijk bediend wordt met muziek die hij/zij zo aangenaam en leuk vindt. Er blijven ongeveer vijf platen per week over, afhankelijk van het aanbod. Dat is niet zoveel, maar er zijn heel veel goede dingen die niet passen.


39

Alle muziek die binnenkomt bij Studio Brussel wordt elke donderdag op de playlistmeeting besproken. Gerrit Kerremans zit die meeting voor, alle muziekproducers en muzieksamenstellers wonen ze bij. Ze beluisteren elke plaat ongeveer negentig seconden of twee minuten, om de volledige albums te beluisteren hebben ze geen tijd genoeg. Ze discussiëren erover en vragen zich af of dit kan binnen de playlist. Via een playlistcomité stimuleert men elkaar. Soms komt men dan terug op een mening en raakt het uiteindelijk wel tot in de playlist. Er zijn drie criteria waarop een plaat wordt geselecteerd: 1. Gaat het over popmuziek? Op Studio Brussel wordt geen klassieke muziek, folk of blues gedraaid. 2. Is het productioneel een kwalitatief goede plaat? Klinkt die plaat goed genoeg? Is ze goed ingespeeld? Zingt de zanger niet vals? Is ze niet te lang? Is er een refrein? Het moet radiotechnisch geschikt zijn; ‘the three minute rocksong’. 3. Is er een voldoende groot draagvlak en bereik voor die plaat? ’s Avonds is meer mogelijk, dan willen ze echt ‘cutting edge’ zijn en de randen van de popmuziek aftasten. Over het algemeen focust de zender zich op muziek die onvoldoende aan bod komt bij andere zenders, muziek die alternatiever is. Een platencontract is absoluut niet belangrijk, net als een verhaal rond een band. Gerrit Kerremans: “Ik denk dat we de Arctic Monkeys evenveel zouden gedraaid hebben als we het plaatje zouden gekregen hebben van een platenfirma. Het verhaal speelt absoluut geen rol.”

Bekende groepen of artiesten krijgen geen voorrang. Gerrit Kerremans: “Er zijn voorbeelden geweest van platen van David Bowie, waar we allemaal een grote fan van zijn, van zijn oude werk dan, die plots het noorden kwijt raakt, slechte muziek maakt en die we niet draaien. Arno, waar we allemaal een heel groot respect voor hebben, als die een plaat maakt die niet kan binnen ons format dan zullen we die ook niet draaien, spijtig genoeg. Natuurlijk zijn er zekerheden zoals U2 en Madonna, die maken natuurlijk wel ook altijd goede muziek maar moest Madonna een kutplaat maken dan gaan we die ook niet draaien, hoe graag ik dat ook zou willen.”

Zij beseffen dat iedereen chauvinistisch is aangelegd, ook al is dat bij Vlamingen minder dan bij Britten of Fransen. Iedereen is geïnteresseerd in wat er in eigen land gebeurt en dat is de reden waarom Brussel Vlaams (programma met Belgische muziek) is opgericht. Bovendien heeft Studio Brussel een vijftal jaar geleden een samenwerking met Poppunt ‘Demopoll’ opgestart. Op die manier wordt een online platvorm geboden aan de allerkleinste beginnende Belgische groepjes. Vlaamse producten krijgen een lichte voorkeur maar het is niet zo dat ze automatisch in de playlist terecht komen. Volgens Koen Van Bockstal (Sony BMG) is het zo dat dit chauvinisme bij de Vlaamse media vak uit eigenbelang ontstaat. Koen Van Bockstal: “Studio Brussel wil graag zijn feest in de Vooruit houden dus hebben ze heel sterk lokale artiesten nodig. Als zij die ondersteunen dan komen zij hier voor een appel en een ei spelen. Dat is het verhaal dat het publiek niet kent, maar dat speelt wel mee. Het zelfde bij Humo’s Pop Poll…”

Soms houden ze slechts vijf platen over maar dat hangt echt af van het aanbod. Q-Music richt zich op melodieuze popmuziek. Er moet melodie in de nummers zitten en een goed gevoel bij de luisteraar opwekken. Notenbaert doet beroep op het buikgevoel om te kunnen in schatten of het iets in de Q-lijn past of niet. Hij alleen selecteert de platen. Het nadeel ervan is dat er op voorhand moet gewerkt worden als hij met vakantie wil. De voordelen zijn volgens hem veel groter; hij kan veel strikter bij de lijn blijven die vooraf is uitgezet en bekomt zo minder accentverschuivingen. Het is mogelijk om erg veel alleen op te volgen, men moet er gewoon de tijd voor nemen. Bij platen waar hij over twijfelt, luistert hij naar andere meningen van collega’s, dj’s, de programmadirecteur... Andere radiostations discussiëren meer binnen het team, bij Q-Music is dat meer erbuiten. Hij beluistert alle platen die binnenkomen want het kan dat een artiest een totaal andere weg inslaat die opeens wel past bij het station. Er volgt meestal ook feedback bij nieuwe


40

muziek; als een vorm van respect en om duidelijk te maken waarom het wel of niet past. Een verhaal speelt geen rol, de dj’s mogen slechts af en toe iets over de band vertellen. Belgische artiesten worden niet benadeeld en op dezelfde manier in de beoordeling behandeld als internationale producties. De sound van Q-Music moet de hele dag gelijklopend zijn. Bekende namen worden in ieder geval niet voorgetrokken. Bij Fm Brussel houdt de muziekredactie elke donderdag een playlistvergadering. Daarin beluisteren ze alle nieuwe platen en ze beslissen welke platen kunnen gedraaid worden, welke van een lagere naar een hogere rotatie moeten of vice versa, wat de plaat van de week wordt,… Is het een single die moet groeien, dan beginnen ze er traag mee. De single mag het ritme niet storen want dan gaan mensen afhaken. In de eerste instantie moet het pop zijn met een catchy invalshoek, iets wat je snel kan meezingen. Ervaring en feeling zijn belangrijk bij het selecteren, het is voortdurend afwegen van wat je kent, leest, hoort en vermoedt. Fm Brussel draait zeker nieuwe bands maar een vaak voorkomend probleem bij demo’s is de opnamekwaliteit. Ze laten die muziek eerder aan bod komen in een demorubriek of in een programma rond Belgische muziek. Nieuwe muziek krijgt wel evenveel kans. Er wordt ook aandacht geschonken aan het verhaal achter een band in de interviews ’s avonds maar dagpresentatoren krijgen de opdracht niet te veel over de muziek te vertellen, de doorsnee luisteraar is daar niet in geïnteresseerd. Een Belgische single wordt tweemaal omgedraaid en krijgt dikwijls een extra kans omdat fm Brussel de Belgische groepen wil steunen. Bijna elke Belgische groep die een plaat uitbrengt, komt langs. Invloeden •

Persoonlijk

De persoon die verantwoordelijk is voor de wekelijkse playlist heet de music director (Lathrop & Pethigrew, 1999, p. 166). Hij staat boven de muziekredactie die op de hoogte moet blijven van de nieuwe releases en doet daarnaast aanbevelingen aan de programmadirecteurs. De taken van een music director komen volgens Harper (1991) neer op volgende zaken: • • • • • • • • • • • • • •

contact houden met platenmaatschappijen nieuwe platen ontvangen de muziek wekelijks veranderen de platen doornemen en de nationale evolutie van hits volgen onderzoek doen naar wat verkoopt naar nieuwe platen luisteren en het meest interessante oppikken voor de wekelijkse meeting de platenbibliotheek up-to-date en georganiseerd houden de wekelijkse muzieklijst maken en de firma’s laten weten wat wordt gedraaid verzoekjes bijhouden up-to-date info bijhouden en uitzoeken welke platen populair zijn optredens beluisteren en uitzoeken wat populair is doorspelen aan programmamakers wanneer een interview of promotie voor bands kan plaatsvinden de dagelijkse playlist maken vragen van luisteraars beantwoorden

Sommige radiomakers zijn smaakmakers zoals John Peel. Heel veel groepen hebben aan hem hun naambekendheid te danken; de jonge Pink Floyd, Jimi Hendrix, T. Rex, Rod Stewart & The Faces, David Bowie,… Peel was de eerste om hun muziek in de ether te gooien. Hij was geen rebel maar veranderde op zijn eigen houtje de regels van radio maken, praatte nooit over intro’s en draaide ieder nummer helemaal. Hij trok zich niets aan van playlists of formats maar draaide gewoon wat hij zelf goed vond. Zoiets, gaf hij toe, was enkel mogelijk bij een openbare omroep. John Peel is altijd van


41

oordeel geweest dat er een te nauwe relatie bestond tussen radio en muziekindustrie en wou daar op zijn manier tegen reageren (Steenhaut, 2004, 27 oktober). “Soms vraagt men mij een plaat nog niet te draaien, om niet vooruit te lopen op de promotiecampagne van een platenmaatschappij. Maar het is niet mijn taak me aan te passen aan de werkschema’s van welk label ook. Als een plaat bestaat en ik vind ze goed, dan draai ik ze. Punt. […] Men moet een luisteraar durven te verrassen met dingen die hij nog niet kent, die hem doen zeggen: what the fuck is this?” John Peel (Steenhaut, 2004, 27 oktober)

Beslissers proberen te anticiperen op wat populair zal zijn in de toekomst. Ze denken in termen van de potentiële consumenten, ze doen dit volgens Rothenbuhler & McCourt (In: Lull, 1992, p. 103) basis van recente successen. “Mijn taak is proberen te voelen wat er leeft en daar de perfecte soundtrack bij maken. Hoe men dat doet? Door veel op stap te gaan en dj te spelen. De dag dat ik daarmee stop, stop ik ook met muziekcoördinator te zijn. Ik wil niet van uit een ivoren toren beslissen wat er gedraaid moet worden.” (Gerrit Kerremans in: Cattebeke et al., 2005, 29 juni, p. 25)

De gatekeeperfunctie is vaak geconcentreerd in de handen van een paar mensen. De politiek van het station wordt beknopt omdat men zo niet erg afwijkt van een vaste formule. Muzieksamenstellers hebben een grote verantwoordelijkheid want ze vormen op een bepaalde manier de smaak van het publiek. Door op basis van objectieve selectiecriteria te selecteren en met een team mensen te beslissen, kan ene station breder programmeren. Volgens BBC en Barnard (1984, p. 115) zijn aparte onafhankelijke programmaproducties dan ook een teken van professionalisme. Het profiel van een radiostation speelt uiteraard een grote rol. Dirk Blancke van Radio 1 meent dat men persoonlijke smaak achterwege moet laten. Bij programmeren en selecteren gaat het niet over persoonlijke smaak, het gaat over datgene wat men aan de luisteraars wil meegeven. Als het merendeel van de luisteraars het graag hoort dan moeten ze dat ook te horen krijgen. Eigen voorkeuren sluipen steeds in de muziekkeuze en het kan geen kwaad dat je hier en daar iets persoonlijks toevoegt. In sommige programma’s kan dat al wat meer dan in andere. Een programma kan dezelfde samensteller en presentator hebben maar dan moet dat duidelijk zijn in de uitzending. Voor Notenbaert van Q-Music lijkt het logischer dat de muziek wordt geselecteerd door één persoon zodat alles veel strikter bij de lijn aanleunt die op voorhand is bepaald. Sasha Van der Speeten (fm Brussel) meent dat elke journalist met een beetje beroepsernst zich kan distantiëren van zijn persoonlijke smaak. Het is leuk om verschillende meningen te lezen, tegenover elkaar af te wegen en voor zichzelf een conclusie te trekken. Sasha Van der Speeten: “Het kan perfect dat ik een heel vaste mening heb over een plaat terwijl ik het door andere recensie te lezen op een andere manier kan bekijken. Het is een beetje een evenwicht zoeken daarin.”

•

Mediaorganisatie

Een mediaorganisatie wordt gekenmerkt door een aantal factoren. In de gesprekken werd de nadruk gelegd op het team, het genre, het verschil met andere, de concurrentie, de evolutie van de organisatie en de werking ervan. Bij Radio 1 zijn er zeven mensen verantwoordelijk voor de dagprogrammering, de gespecialiseerde programma’s ’s avonds hebben andere samenstellers. De muziekdienst van Studio Brussel bestaat uit vijftien à twintig mensen. Het hart is de muziekredactie die instaat voor alle redactionele inhoud vb. het popnieuws. Daarnaast is er een groep samenstellers die elk een volledig blok bijvoorbeeld de ochtend, de voormiddag, de namiddag voor zich nemen. Als laatste zijn er muziekproducers, die elk een aantal muziekprogramma’s onder zich


42

hebben. Door met verschillende mensen en genres te werken hoopt Studio Brussel een meerwaarde te creëren. Het playlistcomité zorgt ervoor dat de eigen smaak van de muziekcoördinator niet primeert. De sociale controle en invloed zijn heel groot en de leden stimuleren elkaar om meer muziek te leren kennen. Wat er gekozen wordt is geen compromis maar steeds een verrassing. Bij Q-Music werken er in totaal vijfendertig mensen. Er zijn maar twee mensen met muziek zelf bezig; de coördinator en een assistent die praktische aanvullingen maakt. Het muzikale beleid wordt bepaald door één persoon en dat is eerder een uitzonderlijke manier van werken. Volgens Kerremans van Studio Brussel kan dit heel snel resultaat opleveren wanneer men een bepaalde format en sound wil verkrijgen. Het is volgens hem wel vrij verarmend en vervlakkend. Notenbaert vindt dit wel de beste manier van werken omdat er zo geen verschillende meningen in het originele format gaan binnensluipen. Fm Brussel heeft een ploeg van twintig vaste mensen maar daarnaast ook veel freelancers en vrijwilligers, vb. dj’s. De muziekredactie bestaat uit drie mensen. De gespecialiseerde programma’s ’s avonds worden samengesteld door de mensen die er verantwoordelijk voor zijn. De muziekcoördinator heeft de eindverantwoordelijkheid maar in de praktijk moeit die zich bijna niet met de muziekkeuze van die mensen. De avondprogramma’s zijn minder belangrijk omdat de meeste mensen toch overdag luisteren. Bij belangrijke programma’s is de controle wel groter (zoals bij Studio Brussel). De muziekcoördinator waakt vooral over de relevantie van het gehele programma. De dagen nachtprogrammering wordt gemaakt op basis van een database. Radio 1 draait doorheen de dag pop en rock en alles wat daarbij aanleunt. Af en toe maken ze een uitstapje naar iets meer apart, bijvoorbeeld singer/songwriter, chanson, luisterlied, jazz, folk, om mensen iets nieuws te leren kennen.’s Avonds zijn er een aantal gespecialiseerde programma’s geprogrammeerd die wel op één genre inzoomen. Studio Brussel richt zich in de avondprogrammering, vanaf 19u, tot een doelgroepenpubliek en draait dan ook andere muziekgenres. Vb. punkrock, hip hop, ragga, reggae, Caraïbische muziek, drum ‘n’ bass, heavy metal, electronica,… Ze proberen alle relevante subgenres van de popmuziek aan te bieden terwijl ze overdag heel breed gaan. De genres die bij Q-Music aan bod komen situeren zich in de melodieuze popmuziek en dat vult het station hier en daar aan met een rockplaat, een r&b-plaat, een danceplaat,… In alle genres primeert de melodie, het moet gemakkelijk herkenbaar en mee te zingen zijn. De genres blijven ook ’s avonds hetzelfde. Overdag gaat fm Brussel heel breed, daar zit zowel r&b, soul, pop, dancepop, zachte gitaren,… tussen. Meer agressieve muziek draaien ze niet of enkel ’s avonds. Een plaat moet steeds passen in het format van Radio 1. Dat gaat over datgene wat je aan je luisteraars wil meegeven en waarin een radiostation zich onderscheidt van de rest. Radio 1 is geen muzieknet zoals Studio Brussel, Donna en Radio 2. Het brengt eerder informatie maar dat neemt niet weg dat zij wel proberen om dat muzikaal anders in te vullen dan andere netten. Studio Brussel probeert zich te onderscheiden door een gat te vullen, een markt of doelpubliek aan te spreken dat nergens anders aan bod komt. Ze spreken niches en doelgroepen aan die wel leven maar te klein zijn voor een commerciële zender. Ze zijn de enige muziekzender van Vlaanderen en ook de enige zender die nadrukkelijk aanwezig wil zijn in het muziekcircuit: het concertwezen, festivals, clubs, party’s, enz… Ze ondersteunen de lokale muziekscene en –producten en ze werken een televisieprogramma uit. Q-Music is een commerciële omroep en in tegenstelling tot de meeste radiostations bieden ze 24 uur op 24 hetzelfde muziekformat aan.


43

Onder de verschillende stations van VRT is niet echt sprake van concurrentie maar er worden wel afspraken gemaakt. Wanneer een nieuwe cd verschijnt van artiest x, die zowel interessant is voor Studio Brussel als voor Radio 1 spreekt men onderling af om niet in mekaars vaarwater te zitten. Er worden ook vaak opnames doorgegeven. Media ondergaan een constante evolutie, de meeste radiostations zien dan ook al een flinke verandering in de werking in vergelijking met hun ontstaan. Enkel fm Brussel heeft daar nog weinig zicht op omdat ze pas twee jaar professioneel werken. Radio 1 programmeert overdag meer mainstream aangezien het de opdracht is om zoveel mogelijk mensen te plezieren. Soms nemen ze twee of drie tracks van eenzelfde album in de playlist op waardoor dat album langer kan meedraait. De nummers worden met een computer onderverdeeld in categorieën en worden op basis daarvan geselecteerd. De belangrijkste platen (ongeveer honderd) staan in de A-rotatie, in de B-rotatie komt iets minder belangrijke muziek. De A en B-categorie bevatten enkel recente platen. Na verloop van tijd komen ze in recurrence; dat zijn platen tot maximum een jaar oud. Daarna gaan ze naar een definitieve categorie of ze worden gewist, als ze niet meer van pas komen. Routine is volgens Blancke een gevaarlijke zaak die ervoor zorgt dat men geen interesse meer toont. De avondprogramma’s op Studio Brussel zijn korter omdat ook het doelpubliek veel kleiner is. In prime time, van 6u ’s ochtends tot 19u ’s avonds, wil het station een heel breed en groot publiek bereiken en dan programmeert het generalistisch. Dat betekent dat de algemene deler iets breder wordt genomen. De playlist is opgesplitst in een daggedeelte en een avondgedeelte. Beiden zijn opgesplitst in een drietal categorieën; A, B en C. De categorie A zijn de meest gedraaide platen, de B en de C-categorie in mindere mate. Daarnaast is er een hotshot, die plaat wordt het meest gedraaid, ongeveer drie keer per dag. Elk nummer dat binnenkomt, krijgt een quotering. Op basis daarvan weten ze hoe dikwijls de plaat moet gedraaid worden en waar het moet terecht komen. Het is evident dat er platen zijn die enkel overdag, in een specifiek blok of ’s avonds worden gedraaid. Wanneer het niet lukt wordt een plaat direct uit de playlist gehaald maar normaal gezien blijft ze anderhalve maand staan. Als het echt hits zijn of wanneer het station een plaat zelf gemaakt heeft of het nummer staat in ‘De Afrekening’, dan dat vier maanden duren. Q-Music biedt 24 uur op 24 hetzelfde muziekformat aan. De dj’s beginnen om 6u ’s morgens te presenteren en er is iemand aanwezig tot 22u ’s avonds. Daartussen is er een non-stop muzieknachtprogramma. Er wordt van Q-Music wel eens gezegd dat ze bij bepaalde platen heel lang wachten om ze op te nemen omdat de vorige single nog steeds goed aanslaat. Als een plaat negatief test bij het publiek, dan wordt hij er ook uitgehaald. Het ene nummer zal meer dan twintig weken in de playlist blijven staan, een ander nummer kan al na acht weken verdwijnen. De presentatoren presenteren rechtstaand om meer te bewegen en knoppen te bereiken. Ze blijven zo ook frisser. Er is bij fm Brussel een duidelijk verschil tussen de dagprogrammering, die breed en toegankelijk is, en de avondprogrammering, die alternatiever gaat en meer gericht is op woorden spelprogramma’s. De spitsuren van fm Brussel liggen tussen 7.45u tot 9u en 16u tot 18u. Een nummer kan tot vier, vijf maanden in de playlist blijven staan. Als een nummer opgebruikt is, wacht men op de nieuwe single of tot de oude single kan gebruikt worden in een lagere rotatie. Er zijn hier wel uitzonderingen op. Vb. ‘We’ll be burning’ van Sean Paul werd vorig jaar opgepikt door de VRT-radio’s en fm Brussel toen de single nog niet officieel uit was. Een half jaar later is de single officieel uitgekomen, waardoor ze hem terug in een hogere rotatie moesten plaatsen. fm Brussel begint daarom heel traag te draaien om de singles nog te kunnen spelen als ze leven bij het publiek. Het is pas als die in alle winkels ligt, als je het buiten in de auto’s hoort, als de mensen hem kunnen meezingen,… dat je het allerhoogste punt hebt bereikt. Meestal is een radiomaker de single al beu voordat de man op straat hem heeft


44

opgepikt. Daar moet men zeker rekening mee houden om een breed publiek te kunnen nastreven. Soms maakt fm Brussel groepen ‘van zich’; ze pikken singles op die nergens anders worden gedraaid en plaatsen die in redelijk hoge rotatie. •

Maatschappij

Een mediaorganisatie moet rekening houden met factoren rondom zich: o.a. de luisteraar, andere radiostations, geschreven pers, Internet, televisie, platenmaatschappij, concertorganisatoren en hitparades. Volgens Barnes (In: Frith, 1988, p. 9) is het basisprincipe van hitradio: de luisteraar steeds weer zijn favoriete nummers laten horen. Radiostations willen het graag veilig spelen volgens Lathrop en Pethigrew (1999, p. 165) en spelen daarom vaak alleen platen die al een zekere reputatie opgebouwd hebben bij de luisteraar of een goede kans hebben om die op te bouwen (vb. een artiest die al bekend is, een verzoekplaat, een goed gepromote plaat). Overdag wil Radio 1 zoveel mogelijk mensen bereiken met informatie, het station zendt dan ook geen gespecialiseerde programma’s uit. Het wil zo mensen binden aan het radiostation en de eerste opdracht is en blijft de luisteraars zo goed mogelijk bedienen met muziek die zij aangenaam vinden en leuk om horen vinden. Dirk Blancke: “Maar onze klanten zijn de luisteraars, dus dat is eigenlijk voor wie we het doen, wij doen het niet voor de platenfirma’s of de groepen, wij doen dat voor de luisteraars. Wij houden natuurlijk wel rekening met die andere spelers op het veld.”

Omdat de luisteraars zo belangrijk zijn, wordt er ook onderzoek gedaan. Op die manier weet men wie de eigen luisteraars en die van de concurrenten zijn. Men weet wat voor soort muziek die mensen graag horen en in functie daarvan wordt de muzieklijn aangepast. Luisteraars van Radio 1 zijn meestal mensen tussen dertig en tachtig jaar. Het blijft een kwestie van goed doseren en mensen dingen leren kennen die ze misschien in eerste instantie wat apart vinden. De luistercijfers spelen altijd een rol bij Studio Brussel. Het station heeft een marktaandeel van zeven procent. Dat wordt onderzocht door het CIM maar ook gemeten door eigen parameters zoals ‘De Afrekening’. Gerrit Kerremans vindt het heel belangrijk om contact te leggen met de doelgroep. Hij probeert dan ook zoveel mogelijk te dj-en en naar concerten te gaan om te voelen wat het doelpubliek wenst, welke muziek beweegt en welke sferen en subculturen er zijn. Gerrit Kerremans: “Dat zijn toch allemaal heel belangrijke parameters zodanig dat je jezelf niet in een ivoren toren nestelt en denkt met uw dikke buik: ‘ik weet wel wat goed is voor de rest van de bevolking’. Ik denk dat dit heel verleidelijk is om je laidback te gaan voelen en te denken ‘ik heb de power’. Je moet met je twee voeten middenin de scene staan want anders dan red je het niet.”

De luisteraar van Q-Music is jong volwassen, tussen achttien en vierenveertig jaar. Daarin zijn de vijfentwintig- tot vierenveertig-jarigen wel hoofdgroep. Het station organiseert wekelijks een muziekpanel op de site, daarin kan de luisteraar zijn mening geven over tien nummers die al een tijdje meedraaien. Er staan ook altijd twee nieuwe releases bij zonder titel en naam van uitvoerder. Ondertussen hebben zich al bijna 3500 mensen ingeschreven en iedere week krijgen ze 1200 reacties terug. Ze kennen van die mensen enkele demografische gegevens en daardoor kunnen ze een opsplitsing maken tussen de verschillende luisteraars. Er wordt dus absoluut rekening gehouden met de cijfers. Volgens Notenbaert is het niet van het allergrootste belang zelf tot de doelgroep te behoren, men moet zich wel kunnen inleven in de leefwereld. Mensen pikken een single pas heel laat op, behalve als het om herkenbare nummers gaat van grote artiesten.


45

Het publiek van fm Brussel is de Brusselaar en al wie geïnteresseerd is in Brussel. Zij bereiken daarmee mensen tot Leuven, Boom, Antwerpen en Merelbeke. De leeftijd schommelt tussen twintig en veertig jaar. De sociale klasse is niet duidelijk; bij de luisteraars zitten daar zowel een gemiddelde huisvrouw tussen, een pendelaar als een studente. Fm Brussel weet dat door het hoofd buiten te steken en veel te praten, maar ook door de reactie op acties. Om een breed publiek na te streven is het nodig om de nummers erg lang te draaien. De mensen die er werken vallen in de doelgroep. De stations houden wel rekening met de wil van het publiek maar om mensen warm te maken mag men niet slaafs de mening van de luisteraar volgen. Een radiostation moet mensen op basis van hun eigenheid overtuigen om te luisteren. Studio Brussel werd groot omdat iedereen de muziek goed vond maar dat kwam dan weer door de goede promotie. Volgens Rothenbuhler & McCourt (In: Lull, 1992, p. 102) wordt radio-airplay zelfs bepaald door de airplay van andere radiostations. Nummers die veel gedraaid worden, zullen ook op andere stations veel gedraaid worden. Negus (In: McMullan, 2004, p.10) bemerkte in zijn onderzoek dat commerciële stations eerder succes reflecteren dan het zelf te maken. Men kijkt hiervoor uiteraard naar gelijkaardige radiostations dan naar andere die meer verschillen. Radio 1 wacht vaak om te zien wat een bepaalde plaat kan veroorzaken bij andere radio’s, vb. BBC Radio 2. Op basis daarvan beslissen ze alsnog of ze de single gaan draaien of niet. Dirk Blancke: “We hebben dat een poos geleden gedaan met Mattafix. Als je dat voor de eerste keer hoort dan zou dat voor heel veel luisteraars een beetje apart kunnen klinken, maar op een bepaald moment wordt dat zo gemeengoed omdat het ook door anderen gespeeld wordt, ook op televisie gedraaid wordt in een clip, dan kunnen wij dat net zo goed toch nog oppikken.”

Voor Studio Brussel zijn vooral buitenlandse, Engelse radiostations belangrijk, vb. BBC Radio 1. Q-Music laat zich niet snel beïnvloeden door andere radiostations, ze gaan uit van hun eigen muziekprofiel en houden geen rekening met anderen. Fm Brussel bekijkt de playlisten van andere radio’s. Ze wachten vaak af bij singles met een commercieel randje om te zien hoe die ontvangen worden bij anderen. Sasha Van der Speeten: “Er zijn singles die we in eerste instantie niet zouden doen, maar als we achteraf merken dat ze heel groot worden en ze niet echt vloeken met onze muzikale lijn, dan gaan ze het wel programmeren…”

De Belgische geschreven pers heeft in vergelijking met de buitenlandse slechts een kleine invloed op het selectieproces van de meeste radiosamenstellers. Een album kan als slecht besproken worden in De Standaard, De Morgen, Humo maar wel passen op Radio 1, het omgekeerde kan ook. Recensies leggen de nadruk op andere kritiekpunten. Studio Brussel leest vooral NME, Q...Belgische kranten zijn minder belangrijk omdat Studio Brussel vaak sneller op de hoogte is. Q-Music houdt geen rekening met geschreven pers bij de selectie maar leest wel veel omdat het belangrijk en indicatief is. Vb. Billboard uit Amerika, Oor, Q, NME… De mensen van Fm Brussel lezen veel, van websites tot kranten. Ze houden de pers dus zeker in het oog. Internet speelt een steeds grotere rol in de manier van werken. Hier en daar zijn er al enkele aanpassingen op til in de verwerking van muziek maar er moet nog heel veel veranderen. De cd zal hoe dan ook verdwijnen volgens Dirk Blancke van Radio 1. Het station is vragende partij om alle files opgestuurd te krijgen in de plaats van met cd’s te werken. De files worden nu al op de harde schijf gebrand, cd’s worden bijna niet meer gebruikt. Het is zo veel gemakkelijker om files in de vuilbak te gooien, terwijl een cd fysiek is. Er zal wel veel meer muziek binnen komen dan nu het geval


46

is. Platenfirma’s zullen niet meer langskomen om cd’s te brengen maar wel om radiomensen op een andere manier te overtuigen, volgens Blancke. Mp3’s worden nu nog tegengehouden door de firewall, anders zou Studio Brussel overladen worden. Er is wel een plan om dit te organiseren en structureel mogelijk te maken. Radio’s zullen het moeten opnemen tegen dit medium om de eerste te blijven in het verspreiden van nieuwe muziek. Internet zorgt er nu al voor dat bepaalde concerten worden uitverkocht zonder dat er radio voor nodig is. Internet is een godsgeschenk voor Notenbaert, hij kan zo zelf op zoek gaan naar wat er in Engeland en Amerika gebeurt, want meestal komen die dingen pas een maand later bij ons aangewaaid. QMusic besteedt heel wat aandacht aan Internet via hun muziekpanel op de site (cfr. infra). Mensen luisteren al via streaming naar het station, niet alleen vanuit Vlaanderen maar ook vanuit het buitenland. Internetradio zal op termijn zeker aan belang winnen. Behalve demo’s van beginnende artiesten worden de files nog niet via Internet doorgestuurd. Toch zijn er ook nadelen aan het digitaal verzenden van muziek. Johan Notenbaert: “Ik vind dat contact ook wel handig als je een actie wil opzetten met een platenfirma dan moet je daar toch dingen over afspreken en dat gaat makkelijker als je face tot face met iemand praat dan dat je dat via de telefoon moet doen of via de mail. Als je met iemand een gesprek hebt dan kan je daar ook een andere nuance inzetten, als je iets op mail schrijft dan kan het misschien op een andere manier worden geïnterpreteerd.”

Persoonlijk contact versterkt uiteindelijk de band en het vertrouwen. Platenfirma’s proberen al muziek op te sturen naar fm Brussel via het net maar dat staat nog niet helemaal op punt. Heel veel journalisten en radiomensen zijn zo gewoon om plaatjes te krijgen zodat ze weinig tijd of zin hebben om die files te openen. Het is wel handig dat bepaalde singles op voorhand worden doorgestuurd als mp3. Fm Brussel speelt het formaat niet graag omdat men nog steeds een verschil hoort in kwaliteit. Luie journalisten gaan zich te veel op baseren op informatie van het net, anderzijds kan men veel te weten komen. Het is dus idioot om het Internet niet te gebruiken. Televisie speelt slechts een geringe rol, enkel Studio Brussel vermeldt expliciet dat ze er rekening mee houden. Ze richten zich vooral op MTV en andere buitenlandse bronnen. TMF en Jim spelen in mindere mate mee in het spel. Platenmaatschappijen hebben mensen in dienst die de muzieksamenstellers zo goed mogelijk voorzien van platen en informatie. De officiële naam van hun functie is radiopromotor, in de volksmond heten ze pluggers. Kleine labels en mensen die een eigen beheerproductie maken hebben geen plugger in dienst. Men kan ook zelf een plaat gaan pluggen, maar doorgaans werkt dat niet zo goed (Van der Plas, 2005, p. 88). Het is de taak van plugger om een radiostation te overtuigen dat een plaat geschikt is voor de programma’s, past in de ideologie van vermaak en tegemoet komt aan de behoeften van het publiek (Frith, 1978, p. 133). Volgens Rothenbuhler & McCourt (In: Lull, 1992, p. 109) selecteren platenmaatschappijen op voorhand de platen voor de radiostations. Ze sturen geen hardrock plaat op als het station die muziek helemaal niet draait. Promotors uit de plantenindustrie bepalen dus in grote mate de beslissingen bij de radiostations. Ze geven indirect hun prioriteiten aan de music directors mee (Rothenbuhler & McCourt in: Lull, 1992, p. 110). De vraag is of radiosamenstellers die voorkeur steeds volgen. Kan men onafhankelijk blijven van grote maatschappijen als men gratis platen ontvangt? Sommige platenfirma’s proberen muzieksamenstellers met speciale aanbiedingen aan te trekken, bijvoorbeeld met prijzen, exclusieve interviews,… Wanneer een radiopromotor wordt betaald door een platenmaatschappij om een bepaalde plaat te draaien, is er sprake van payola (De Meyer en Trappenier, 1999, p. 69). “Er zijn ernstige aanwijzingen dat platenmaatschappijen in de VS aan tussenpersonen illegale steekpenningen betalen om hun plaatjes op de radio gedraaid te krijgen. Dat blijkt, volgens de Amerikaanse televisiezender ABC, uit een grootschalig


47

onderzoek. […] in de VS heerst natuurlijk een andere bedrijfscultuur. De impact van airplay op zo’n enorme markt is ook veel groter.” (DS, 2006, 9 februari, p. 17)

Er worden vooraf geen of nauwelijks afspraken gemaakt met platenfirma’s in België. Radio 1 vraagt ook altijd of ze een nieuwe plaat te kunnen horen alvorens er een actie komt of voor ze gedraaid kan worden. Dirk Blancke: “Platenfirma’s doen soms moeite opdat er over een artiest of over een plaat heel veel gebabbeld wordt of heel veel te doen is. Daar is op zich niets mis mee, dat is hun job. Maar het is wel de taak van mensen aan de andere kant; radio, tv of schrijvende pers, om te proberen daar niet al te veel in te trappen en het product, want voor die platenfirma’s is de muziek een product, om dat op zijn waarde te schatten, los van wat er allemaal over verteld wordt.”

De platenfirma’s kiezen inderdaad uit welke platen ze brengen. Ook al hebben platenfirma’s en radio’s verschillende taken, toch is er een goede verstandhouding volgens Radio 1. Kleine platenfirma’s zijn enthousiast omdat ze weinig artiesten hebben en de afstand met de artiest ook veel kleiner is. Maar de druk van kleinere platenfirma’s is vaak ook groter omdat hun risico groter is. Wanneer een kleine platenfirma hier in eigen land slechts een paar groepen tekent en de radiostations spelen hen om een of andere reden niet, dan is dat geen goede zaak. De platenmaatschappij is volgens Blancke belangrijk om de verpakking en alles errond (promo, manager,…) te verkopen. Ze zullen toch blijven om alles te coördineren, ook wanneer er verschillende stappen worden overgeslagen door de komst van Internet. Platenfirma’s zijn in ieder geval belangrijk, maar het is niet zo dat Studio Brussel zich daar enkel en alleen op vastpint. Dan zou het aanbod veel te mager zijn en vooral gericht op de meest commerciële producten. De beslissingen worden zoveel mogelijk onafhankelijk genomen. Platenfirma’s brengen zoveel mogelijk binnen bij Q-Music, als ze dat niet doen dan weten ze van tevoren dat ze geen kans maken om gedraaid te worden. Johan Notenbaert: “Zonder platenmaatschappijen kunnen wij niet, want zij leveren wel materiaal aan. Maar omgekeerd is het natuurlijk ook waar, omdat wij wel het kanaal zijn dat het snelste hun muziek kan doorgeven en tot bij de bevolking kan brengen.”

Platenmaatschappijen maken ook al een selectie vooraf. Er bestaat geen verschil in druk bij grote en kleine platenmaatschappijen. Interessant om te vermelden is dat platenfirma’s nooit een afwachtende houding hebben aangenomen tegenover het beginnende station Q-Music en direct platen hebben opgestuurd. Platenfirma’s oefenen voorzichtige druk uit op fm Brussel maar de ervaren firma’s weten wat ze wel en niet kunnen pushen. Kleine platenfirma’s gaan gemakkelijker aanvaarden dat iets niet wordt gedraaid dan grotere platenfirma’s. Die laatste krijgen ook heel vaak te maken met druk van het hoofdkantoor en gaan op een agressievere manier platen pushen. Dit is het tegenovergestelde wat Radio 1 beweert. Er wordt geregeld aandacht besteed aan concerten, ze spelen dus zeker een rol bij de selectie. Als er concerten zijn van artiesten waarvan een groot deel van hun oeuvre past bij het station dan besteedt Radio 1 er wel aandacht aan. Er is een gezonde wisselwerking tussen Studio Brussel en het concertcircuit maar er is geen invloed op de airplay. Het concertcircuit speelt geen rol in de keuze van platen van Q-Music maar het is zeker niet onbelangrijk voor beginnende bands. Notenbaert ontdekt er vaak nieuwe groepen. Er is een goede samenwerking tussen Botanique, AB en fm Brussel. Het muziekcircuit in België is zeer klein en men raakt snel bevriend. Er worden kaarten weggegeven, de organisatoren worden geïnterviewd of er wordt melding van gemaakt.


48

In samenwerking met de auteursrechtenvereniging en/of muziektijdschriften zenden de radiostations hitparades uit. Dit zijn numerieke rangschikkingen van de meest populaire singles of albums in een gegeven tijdsperiode, gewoonlijk één week. De meeste hitparades worden samengesteld aan de hand van de verkoopcijfers van platenmaatschappijen (De Meyer en Trappeniers, 1994, p.69). Het gebeurt niet vaak dat muzieksamenstellers die hitlijsten volgen, ze worden tegenwoordig vooral gebruikt als een soort correctie (McMullan, 2004, p.9). Ze representeren niet echt meer een grote verkoop, er wordt nu ook veel meer muziek verkocht via Internet en die cijfers worden niet altijd verwerkt in de hitlijsten. Vooral niet-openbare en commerciële omroepen bekijken de hitlijsten, bij Radio 1 en Studio Brussel spelen ze bijvoorbeeld minder een rol. Radio 1 houdt minder rekening met hitlijsten omdat hun publiek geen singlekopend publiek is. De albumlijsten worden wel bekeken. Studio Brussel focust zich vooral op de muziek die onvoldoende aan bod komt bij andere zenders, geen hitparademuziek dus. Ultratoplijsten, singlelijsten, de downloadlijsten, de albumlijsten, zijn belangrijke bronnen voor QMusic maar zijn toch niet zaligmakend. Alles moet in het profiel passen en dus zijn de hitparades eerder indicatief. Hitlijsten duiden bepaalde tendensen aan voor bepaalde platen, het is zeker niet omdat het op nummer 1 staat dat het erin moet. Fm Brussel houdt de Ultratop, de iTunes hitlijsten wel in de gaten maar is daar wel voorzichtig in. Er zijn al voorbeelden geweest van singles die in de Ultratop staan, waarvan ze achteraf zien dat ze wel een troef konden geweest zijn. Toch zijn ze zijn heel consequent in het bewaken van de muzikale lijn. •

Sociaal systeem

Het dagelijkse taalgebruik van de omroep wordt volgens Goossens (1998, p. 174) meer en meer gekleurd door economische terminologie. Vroeger spraken we uitsluitend over programma’s terwijl het nu meer over output en producten gaat. De luisteraar is nu meer een klant, die op zijn wenken moet bediend worden. Er worden vaak verkoopscijfers gebruikt als basis om de playlisten op te stellen (Wallis & Malm, 1984, p. 249). De radio is voor Veldman (1993, p. 65) niet langer een onafhankelijk maar een dankbaar instrument van de platenindustrie om diens platen aan de man te brengen. Economie en winst maken zijn belangrijke termen geworden waar zelfs behoorlijk onafhankelijke samenstellers van openbare radiostations niet aan onderuit kunnen.

3.1.3.3 Functies en belang Airplay bepaalt grotendeels welke platen populair worden en welke niet want de platenindustrie meet de waarde van songs via de airplay (Rothenbuhler & McCourt, in: Lull, 1992, p. 101). Het is vrijwel uitgesloten om zonder noemenswaardige aandacht op de radio ruime bekendheid bij muziekliefhebbers en -kopers te verwerven (Rutten, Dekkers & Jansen, 1996, p. 55). Over hoeveel aandacht gaat het dan? Welke media hebben een groter belang? Waarom en wanneer kan men zijn belang voelen? Krijgen bepaalde media reactie en wat is de daadwerkelijke invloed op het succes van een artiest? •

Hoeveel

Radio 1 heeft er geen idee van hoe belangrijk ze zijn en vindt het ook niet belangrijk om daarmee bezig te zijn. Volgens Gerrit Kerremans is het belang van Studio Brussel voor de Belgische scene heel belangrijk, als zij een band niet draaien dan heeft die bijna geen kans in het Belgische clubcircuit of op de


49

festivals. Bij buitenlandse bands is die invloed wel minder. De samenstellers weten wel dat airplay de carrière van band x kan helpen maar ze houden er geen rekening mee. Sasha Van der Speeten heeft de indruk dat andere radio’s maar ook de gehele platenindustrie rekening houden met fm Brussel. Sommige bedrijven zoals Kinepolis of Apple werken vaak samen met fm Brussel rond bepaalde acties en het station is er heel hard mee bezig om hun naam te verspreiden, promotieacties te doen en feestjes te geven met sponsordeals. Het is toch nog iets te jong en te regionaal om dat precies te weten. Sasha Van der Speeten: “Ik weet wel dat we goede reacties krijgen. Kurt Overbergh vertelde laatst dat een bepaalde platenfirma zeer enthousiast was over fm Brussel omdat wij een bepaalde artiest een forum hebben gegeven en hem als eerste hadden uitgenodigd voor een liveset.”

•

Welke

Studio Brussel heeft invloed op de verkoop van tickets bij AB en festivals, in het Clubcircuit is dat minder merkbaar zijn. Hun popnieuws wordt bijna letterlijk overgeschreven door de andere geschreven pers. Andere radiostations bekijken de playlist van Studio Brussel en ook TMF en Jim zijn vaak afwachtend. Toen de zender Mattafix draaide, zijn de andere zenders gevolgd. Nu verkoopt de groep de Botanique uit en staan ze geprogrammeerd op de zomerfestivals in België. Kleine platenmaatschappijen als Munich Records moeten goed wikken en wegen en sturen enkel promo’s naar relevante media, vb. Radio 1, Studio Brussel, Pure FM, fm Brussel, De Morgen, De Standaard, Focus Knack, Le Soir. Het aantal promo’s is te beperkt voor kleine firma’s om naar veel media te kunnen sturen. Voor een bepaald segment van de muziek is Studio Brussel heel belangrijk en dan moet je wel hun samenstellers mee hebben. Maar niet elke samensteller bij Studio Brussel is even belangrijk, zoals dat ook bij Radio 1 en Humo het geval is. Het is niet omdat een paar mensen roepen dat het goed is, dat het lukt volgens Sony BMG. De mensen die je moet aanspreken om het verschil te kunnen maken, hangen af van het genre. Ook AB beweert dat ze bepaalde media aanspreken en omgekeerd. Peter Deckers: “Het gebeurt heel vaak dat als wij een artiest aankondigen in AB, bijvoorbeeld Dirk Blanke van Radio 1 mij belt of mailt en vraagt of er al een plaat is of wat voor iets het is. Het gebeurt heel vaak ook dat de plaat niet uit is in België, dat ze geen platenfirma hebben en dat ikzelf de plaat aan Radio 1 bezorg en dat zij dat dan ook gaan spelen. Zij worden dus evenzeer beïnvloed door ons en andersom. Iedereen heeft zo een beetje die signaleringsfunctie.”

Voor Das Pop en Mintzkov Luna is radio het meest relevante promotiekanaal. Bent Van Looy wil wel niet beweren dat er een invloed te merken is van één radio-interview of airplay op één radiostation. Het is ook helemaal niet zo beperkt als het lijkt, ze worden dikwijls aangesproken door minder vanzelfsprekende media. Bent Van Looy: “Het soort muziek dat wij maken is geen swingpaleismuziek. De kwaliteitskranten De Morgen en De Standaard besteden meer aandacht aan rockmuziek dus dat is duidelijk, voor radio zijn dat Studio Brussel en Radio 1. Maar wat op valt als er een plaat uit is, dan komt Het Laatste Nieuws ook wel aankloppen en zijn we plaat van de week op Radio 2. Het is niet zo beperkt als het lijkt.”

•

Waarom

Volgens Lathrop & Pethigrew (1999, p. 161) worden luisteraars via airplay in contact gebracht met de muziek. Als men een plaat niet speelt dan krijgen de luisteraars geen kans om ze te leren kennen. Als ze houden van de muziek worden de kansen groter dat ze die ook zullen kopen of beluisteren. Lull en Miller (1992, p. 110) besloten in hun studie naar de blootstelling aan nieuwe muziek dat negenenvijftig procent van hun respondenten radio als hoofdbron voor nieuwe muziek vernoemt.


50

Vijfenendertig procent vermeldt platen, drie procent clubs, twee procent concerten en twee procent televisie (Rothenbuhler & McCourt in: Lull, 1992, p. 110). Hoe groter het marktaandeel, hoe meer mensen men bereikt. Q-Music heeft nu een marktaandeel van zestien procent en zijn daarmee de op één na grootste zender in Vlaanderen na Radio 2. •

Wanneer

België heeft een kleine muziekscene en als een groep niet op de radio komt dan pikken concertorganisatoren of luisteraars het niet op. Media zijn gratis reclame. Het is bewezen dat hoe vaker mensen een nummer horen op de radio, hoe hoger hun aankoopintentie en vertrouwen is. De dagrotatie is erg belangrijk want op die uren bereiken de stations meer mensen. “De grote uitdaging voor ons is dus het station te overtuigen de single ook overdag te draaien. Zoiets maakt een enorm verschil voor de potentiële verkoop, zegt Geert Mets.” (Steenhaut, 2006, 30 januari, p.20)

Een plaat moet lang in de playlist staan voor zij opvalt bij mensen. Als een radiostation als enige een single in hoge rotatie draait, is er waarschijnlijk een invloed merkbaar. Radio 1 merkt hun belang vb. wanneer een concertorganisator mailt en een mening vraagt over een groep die hen wordt aangeboden. Ze vragen ook vaak waarom een plaat niet in de playlist staat. Uit het vorige blijkt wel dat de wisselwerking moet onderstreept worden. Dirk Blancke: “Ik weet zeker dat de AB concerten plant, ik zeg niet uitsluitend, omdat wij de artiesten spelen of niet. Als ze zien dat een bepaalde artiest op onze playlist staat zullen ze die misschien wel boeken, terwijl ze anders zouden twijfelen wanneer die totaal niet gekend is.”

Radio 1 volgt niet steeds de singlekeuze van de groepen en pikt zelf nummers uit de platen. Dat is natuurlijk wel van belang voor een groep maar het belang hangt zoals eerder gezegd ook een beetje van het genre af. Voor onbekende beginnende groepen is het ook belangrijk om op Studio Brussel gedraaid te worden, voor anderen is het dan weer belangrijk om op Radio 1 gedraaid te worden. Als een Vlaamse charmezanger niet op de radio gedraaid wordt, heeft die een probleem want er zijn weinig bladen die over Vlaamse charmezangers of hun muziek schrijven en die schade kunnen beperken. Als dEUS in De Morgen, in Humo en in andere kranten besproken wordt maar niet gedraaid wordt op de radio, zal dat minder erg storen. Hun publiek leest ook Humo en de kranten. Het ideaal is natuurlijk dat iedereen er iets mee doet. •

Reactie

Radio 1 krijgt wel eens reactie van luisteraars die niet akkoord gaan met de muziekkeuze. Ook platenfirma’s komen vragen waarom ze een plaat niet draaien en hebben dan tegenargumenten klaar. Het overgrote deel hiervan begrijpt die keuze wel en maakt er geen probleem van. Fm Brussel heeft op zijn beurt argumenten klaar om te antwoorden op vragen van platenfirma’s, vooral voor de majors, want zij moeten worldwide priorities extra pushen en rapporteren aan het moederbedrijf. Ook Q-Music probeert steeds duidelijk te antwoorden op reacties van platenmaatschappijen. •

Invloed

Een single op de radio is een directe advertentie voor de plaat die volgt en heeft een positiever effect dan paginagrote advertenties of gunstige besprekingen in de muziekpers (Frith, 1978, p. 129).


51

3.1.3.4 Besluit Ieder radiostation kan steunen op routinekanalen, informele kanalen en ondernemingskanalen bij zijn zoektocht naar nieuwe platen. De nieuwswaarde van een plaat wordt bepaald door zijn actualiteit, de dagindeling van een station, het al dan niet passen in het format en de betekenis voor luisteraars. De plaat mag niet vloeken met de stijl en de structuur van radiostations. Soms zijn nieuwe geluiden goed, een andere keer rekent men dan weer op de continuïteit en normale compositie van de nummers. Bekende muzikanten worden gemakkelijk opgepikt. Er is sprake van een chauvinistische reflex waardoor artiesten uit eigen land minder over het hoofd worden gezien. Mensen willen zich graag identificeren met een artiest. De selectie wordt door heel wat zaken beïnvloed: persoonlijke kenmerken van de muzieksamensteller, karakteristieken van de mediaorganisatie, andere spelers en elementen in de maatschappij zoals de luisteraar, platenmaatschappijen, andere radiostations, hitparades,…maar ook het heersende sociale systeem speelt een rol. De nadruk wordt tegenwoordig gelegd op economische principes. Airplay op radio bepaalt dus in grote mate of een song bij het grote publiek terecht komt of niet. Het is de primaire gatekeeper in rockmuziek. 3.1.4 Geschreven pers

3.1.4.1 Situering Het is moeilijk om over muziek te schrijven, er zijn helemaal niet zo heel veel manieren om het te doen (Jones, 2002, p. 20). Elvis Costello zei ooit: “Writing about music is like dancing about architecture.” Het op z’n juiste waarde schatten van een nieuw werk behoort voor de criticus tot de moeilijkste, meest dubieuze opgaven waar hij voor komt te staan, meldt Paap (1978, p. 63). Rockjournalisten hebben niet zoveel invloed als de mensen die de airplay bepalen, toch hebben ze een zekere overtuigingskracht (Shuker, 1994, p. 93). De popjournalist treedt dus steeds als gatekeeper op. Immers: niet elk optreden wordt vermeld in de krant, net zomin elke artiest evenveel kans maakt op een interview. De popjournalist selecteert uit het grote aanbod van de muziekmarkt in functie van zijn zelfbeeld, taak en medium (Luyten, 1985, p. 39). Luyten (1985, p. 35) ziet verder de popjournalist als een tussenpersoon, hij is een schakel in het proces. De boodschap van de artiest bereikt de lezer via de reporter. De muziekcriticus staat volgens Van Stein Callenfels (2003, p. 20) tussen de muziekproducent en de consument in. Hij maakt een selectie in het overweldigende aanbod op basis van zijn kennis, ervaring en voorkeur. Die presenteert hij vervolgens aan de rest van de gemeenschap. Hij functioneert als een opinion leader, als gatekeeper, want hij bepaalt wie de gemeenschap binnenkomt en op welke manier geschreven wordt over artiesten. Het is niet zozeer de smaak van de popjournalisten die hun autoriteit bevestigt. Het gaat erom dat de muziekliefhebber en criticus het eens zijn over de beoordelingscriteria, het publiek zou zich moeten kunnen herkennen in het discours van de popjournalist. Popjournalisten profileren zich dus als cultural intermediaries; ze zorgen voor een gebruikswaarde bij de lezers. De belangrijke factoren en invloeden uit het model, de functies en het belang van geschreven pers worden besproken en met de interviews gelinkt.


52

3.1.4.2 Belangrijke factoren Bronkanalen Wat is de input van een popjournalist? Vooreerst is er het werk van de artiest zelf: een optreden, een plaat in de winkel. Daarnaast fungeren de platenfirma’s als belangrijke informanten; voor achtergrondverhalen, biografieën, nieuwtjes en dergelijke. Daarnaast bezit elke popjournalist ook zijn eigen informatiebronnen, die kunnen gaan van gesproken communicatie (vb. tips, nieuwtjes) tot lectuur. Heel belangrijk zijn de eigen interesses (vb. een inspiratiebron voor vragen bij een interview), de muzikale achtergrond (vb. het onderstrepen van het ontdekken van een overeenkomst tussen twee groepen) en de eigen waardeschalen (vb. waarom klinkt deze plaat goed?) (Luyten, 1985, p. 40). Er komt heel erg veel informatie binnen en het is daarom niet altijd gemakkelijk om alles op te volgen. Dirk Steenhaut: “Er zijn ook dingen waar je nooit aan toekomt en soms ten onrechte. Twee jaar later ontdek je iets en dan denk je: ‘dat is eigenlijk wel fantastisch’. Dan blijkt achteraf, als in je eigen bakken gaat snorren, dat je die vorige plaat eigenlijk ook al had. Ik vrees dat het iets is dat niet alleen bij ons voorkomt maar ook bij radiomensen en bij iedereen die in die sector bezig is. Er is een enorm overaanbod, iedereen in de media probeert er op één of andere manier voor zijn publiek in te filteren. Dat is relatief natuurlijk, je kunt nooit in alles mee zijn door tijd, plaats, energie en mogelijkheden,…”

•

Routinekanalen

De routinekanalen van geschreven pers zijn net als bij radio de platenmaatschappijen die iedere week een aantal platen op de redactie brengen. De Morgen krijgt per week ongeveer dertig à veertig cd’s opgestuurd maar platenmaatschappijen bieden ook interviews aan. Bij Humo komen er per week een dertigtal cd’s binnen. Platenfirma’s of de verdelers ervan sturen die op en het secretariaat brengt ze samen, er is dus niet steeds rechtstreeks contact met de persoon die de keuzes maakt. De groepen die een cd in eigen beheer uitbrengen, komen die zelf (of hun management of hun entourage) brengen. Er wordt ook meer en meer muziek via het Internet doorgestuurd. Ook Focus Knack wordt hoofdzakelijk bevoorraad met cd’s van platenmaatschappijen. •

Informele kanalen

In België wordt vaak via informele conctacten gewerkt. Als journalist leert men heel wat mensen uit de sector kennen en dan richt men zich rechtstreeks tot managers of artiesten. Dat gaat uiteraard gemakkelijker bij binnenlandse artiesten dan bij buitenlandse. •

Ondernemingskanalen

De geschreven pers doet ook wel moeite om op eigen houtje muziek te leren kennen. Bij De Morgen probeert men bij te blijven en tendensen aan te voelen door veel buitenlandse bladen te lezen. Men merkt daarin soms al een bepaalde strekking of bepaalde groepen die belangrijk dreigen te worden. Journalisten blijven zo alerter en dat zorgt ervoor dat ze kunnen anticiperen. Wanneer ze iets tekort komen, vragen ze het op bij de maatschappijen. Heel af en toe kopen journalisten nog zelf platen. Dirk Steenhaut: “Ik ben nog altijd één van die witte raven onder journalisten die zelf ook nog behoorlijk wat platen koopt. Want niet alle interessante dingen die uitkomen die worden hier door grote platenmaatschappijen vertegenwoordigd of worden niet noodzakelijk gepromoot. Sommige dingen zijn alleen maar in distributie, dus die liggen wel in de winkel maar


53

die worden niet gepromoot. Dat betekent; die platen worden niet naar de radio gebracht of worden niet naar kranten of tijdschriften gestuurd. Bij mij gebeurt het soms dat ik iets koop en dat goed vindt en daar dan toch ook schrijf.”

Ook bij De Standaard gaat men maar af en toe zelf op zoek omdat er geen tijd genoeg over is. Vroeger, toen niet alles uitkwam in België, moest je meer zelf op zoek gaan via import, volgens Charlie Poel van Humo. Nu is alles te krijgen, zeker op Internet. Men kan daar soms muziek signaleren voor het door een platenfirma wordt opgepikt. Arcade Fire stond vb. al in 2004 in de eindejaarslijstjes van Herbert Struyf van Humo terwijl ze pas in 2005 doorbraken. De journalisten van Focus Knack lezen veel Britse en Amerikaanse pers: Rolling Stone, Q, Mojo, Uncut. Wouter Van Driessche baseert zich voor een groot stuk op hun selectie om een eigen keuze te maken. Nieuwswaarde van de boodschap Een belangrijk criterium bij OOR is de nieuwswaarde van muziek. Die nieuwswaarde wordt bepaald door de kwaliteit. De maatstaven voor kwaliteit zijn: het liedje zelf (intro-kop-staartje), originaliteit, experiment, avontuur, een eigen draai, bezieling, gevoel, intensiteit, eerlijkheid, gedrevenheid, heftigheid, ruwheid, tegendraadsheid, techniek, humor, muzikaliteit en het fysieke, lichamelijke effect (Veldman, 1993, p. 180). Rotteveel (2000, p. 24) beweert meer algemeen dat de nieuwswaarde en bijgevolg de kwaliteit en de smaak van de doelgroep de belangrijkste criteria zijn om een artikel te publiceren. •

Frequency/vivid

Popbladen hebben volgens Stroop (1977, p. 93) minder een consumptievergrotende, maar meer een consumptiestabiliserende functie. Ze zorgen ervoor dat de consumptieprikkels constant blijven, geven een achtergrond voor identificatie van een ster en vormen een forum voor de fans. Ze schrijven een mening en gaan dus verder dan pure uitvoering. Toch wordt de nieuwswaarde van de activiteiten net als bij gewone journalistiek grotendeels bepaald door de actualiteit (Rutten en Oud, in: Van Stein Callenfels, 2003, p. 22). Vb. Een nieuwe cd of een tournee kan een aanleiding zijn voor een artikel. •

Threshold

Een muziekverslag bestaat volgens Paap (1978, p. 22) uit drie elementen: informatie, impressie en opinie. Het moet ook voor de afwezigen aantrekkelijk zijn en een gevoel van spijt creëren omdat ze er niet bij waren. •

Unambiguity “Criticism is not just producing a version of the music for the reader but also a version of the listener for the music.” (Frith, 1996, p. 68)

Het komt neer op duidelijkheid scheppen over wat de lezer kan verwachten. •

Meaningfulness

Een belangrijke vraag voor Steve Jones (In: Van Stein Callenfels, 2003, pp. 5-6) is de vraag naar oprechtheid en eerlijkheid. Komt het werk van een artiest recht uit het hart? De intensiviteit van muziek is ook volgens McCleod (In: Van Stein Callenfels, 2003, p. 5) zeer belangrijk. Volgens onze


54

mening moet die betekenis groter zijn dan bij radio. Een lezer moet de interessante muziek trouwens nog opzoeken en dat vergt extra moeite. •

Consonance

Journalisten houden van anekdotes en beeldend taalgebruik want daar kan gemakkelijk een verhaal rond verzonnen worden dat de lezer interesseert. Een doodgewoon concert wordt zo goed als nooit besproken, er moet iets extra zijn. “Evenementgehalte en sensatiewaarde, knappe foto’s en dito sexy meiden bepalen ook in kwaliteitskranten hoe groot de aandacht wel zal zijn.” (Aerts, 2001, p. 3)

•

Unexpectedness “Rock criticism is driven by the need to differentiate” (Frith, 1996, p. 69)

De kloof tussen de muzikant en de luisteraar wordt volgens Frith (1996, p. 64) gedicht door de criticus. De criticus staat hierbij wel aan de kant van de artiest om het nieuwe en het moeilijke aan te moedigen. Vakjournalisten zijn trouwens geneigd een nieuw geluid in de popbusiness welwillend en minder kritisch te ontvangen volgens Luyten (1985, p. 56-57). Er heerst nu bij de nieuwe generatie van popcritici een sfeer van ‘afwachten is de boodschap’. Men zit te springen om nieuwe trends maar men durft in recensies vaak niet negatief uit te halen naar nieuwe geluiden, vanwege de vrees de boot te missen. We kunnen deze stelling goed toepassen op de Britse pers die elke nieuwe groep de hemel in prijst maar in België neemt de pers die taak niet, of zeker minder, op zich. •

Continuity

Volgens Fenster (In: Jones, 2002, p. 6) is de muziekpers erg routineus geworden en gebaseerd op dezelfde industriële structuren als de muziekindustrie zelf. Groepen die tekenen bij grote platenmaatschappijen die veel promotie voeren, verschijnen nu eenmaal regelmatiger in de pers. •

Composition

Volgens Rutten en Oud (In: Van Stein Callenfels, 2003, p. 22) is de kwaliteit van een popgroep natuurlijk niet objectief vast te stellen. Het is een intuïtief selectiecriterium waarbij vooral de originaliteit belangrijk is. Goede muziek moet origineel zijn (McCleod in: Van Stein Callenfels, 2003, p. 5). •

Reference to elite nations

Uit lezersonderzoek blijkt dat lezers vooral in lokale artiesten geïnteresseerd zijn en in mindere mate in de subtoppers, die meestal de echte liefhebbers aanspreken (Wouter Van Driessche, 2006, 3 februari). Dirk Steenhaut deelt zijn mening. “Zeker, we leven in een geglobaliseerde wereld, maar in de cultuursector is er tegenwoordig juist sprake van een andersglobalistische reflex” (Steenhaut, 2006, 17 januari, p. 19).

•

Reference to elite persons

Mainstream media besteden zeer weinig aandacht aan kleine clubs, grotere concertzalen krijgen eerder een kans. Bekende artiesten trekken dan ook de meeste lezers aan (Van Driessche, 2006, 2


55

februari). Het publiek speelt volgens Rutten en Oud (In: Van Stein Callenfels, 2003, p. 22) ook hier een belangrijke rol. •

Personalisation

De printmedia kunnen meer specifiek een nichemarkt ontwikkelen want magazines zijn goedkoper te produceren dan radio en televisie en ze zijn meer onafhankelijk te consumeren (Shuker, 1994, p. 85). Ze kunnen op die manier bijdragen tot de constructie van een identiteit bij de lezer, zich specialiseren in een bepaald genre door te werken met branchespecialisten. Het voordeel hiervan is dat er een uitgebreide kennis kan worden meegegeven, het nadeel dat men vaak een eenzijdige belichting van het genre zal voorgeschoteld krijgen. •

Negativity

De ‘sophistication’, meerbepaald de intelligentie en verfijndheid van muziek wordt gewaardeerd, maar vaak ook de ‘simplicity’ en ‘stupidity’. ‘Sophistication’ kan ook negatief worden uitgelegd als overproduced, polished pop (McCleod, in: Van Stein Callenfels, 2003, p. 5). Men vindt af en toe wel een negatieve bespreking in de geschreven pers in tegenstelling tot de positieve keuze bij radiostations. De criteria voor selecteren of niet van nieuwe muziek bij de geïnterviewde geschreven pers in Vlaanderen komt neer op volgende belangrijke punten. De Morgen krijgt dertig à veertig cd’s per week. In principe kan men die pas ’s avonds beluisteren, als er geen concerten gepland zijn. De coördinator muziek selecteert op basis van een aantal objectieve criteria en voorkennis. De nieuwswaarde kan bepaald worden door externe factoren: een genre, strekking, groep of artiest die iets in beweging zet in het buitenland. Maar daarnaast speelt ook de eigen subjectieve beoordeling op basis van ervaring een rol. Wat mensen aantrekt in het ene, kan drastisch verschillen van het andere. Het kan te maken hebben met originaliteit maar ook met het feit dat minder originele muziek terug fris, nieuw of catchy overkomt. Dirk Steenhaut: “Voor mij is een heel belangrijk criterium dat iets geloofwaardig moet zijn, dat iets met een zekere integriteit moet gemaakt zijn, los van het genre waarin het ontstaat. Ik heb het nooit zo erg gehad voor maakwerk, voor dingen die bijna aan de lopende band gemaakt worden, bij wijze van spreken. Maar dat is ook weer hoe je dat zelf ervaart en percipieert, dat is heel afhankelijk van je referentiekader en van je smaak.”

Verhalen zijn uiteraard de core business van de journalist. Een lezer moet geboeid worden en daarom moet steeds een interessante invalshoek te vinden zijn, ook al is die niet steeds even correct. Mintzkov Luna: “Als ik geconcentreerd ben op een optreden dan kijk ik nors en dan zeggen ze dat ik het niet graag doe. Als iemand dat dan schrijft, gaat dat de ronde en dan is het precies echt zo… in de plaats van twee maal na te denken schrijven ze soms liever iets straffer dan het eigenlijk is.”

De Britse pers leeft op dit moment van hypes maar is geen referentiepunt. In de rest van Europa wordt er wel iets nuchterder tegen dingen aangekeken. Het maakt volgens Steenhaut niet uit of een groep nu uit Antwerpen komt of uit Kuala Lumpur. Als iets goed, interessant of de moeite waard is, dan moet men er aandacht aan besteden. Geografische afkomst kan geen absoluut criterium zijn om te bepalen waarover men schrijft. In die zin krijgen Belgische groepen niet noodzakelijk een voorkeur, alles wordt eigenlijk op gelijke voet behandeld. Dirk Steenhaut: “Als je bijvoorbeeld kijkt naar Studio Brussel, dan is de verhouding airplay van Belgische producten tegenover buitenlandse producten ongeveer twintig procent. Krijgen die Belgische producten dan een voorkeursbehandeling? Nee, want dan zou je misschien vijftig of meer procent krijgen.”


56

Het niveau en de productiviteit in België is de laatste tien jaar enorm gegroeid en dat heeft ook een weerslag in de berichtgeving. De groepen zijn ook meer bereikbaar, journalisten maken gewoon een afspraak voor een interview. De concertvoorstellen van journalisten van De Standaard worden gekeken en op basis daarvan wordt een concertkalender opgemaakt en opgevuld. De eerste factor die een rol speelt bij de selectie is het economische realisme. Er zijn maar een beperkt aantal recensies per maand mogelijk en dat is bij De Standaard minder dan bij de concurrentie. Er moet dus kwalitatief genoeg reden zijn om er interesse voor te hebben. Vroeger kwam het volledige nieuwe aanbod in de krant, nu is dat niet meer zo. Er moet een soort symboolwaarde aanwezig zijn bij nieuwe groepjes. Peter Vantyghem: “Ik heb iets van: laat ze maar eerst bewijzen, wij zijn niet hun promotiekanaal. Zij hebben geen geld om goede promotiekanalen te betalen, ze kunnen geen advertenties plaatsen, ze kunnen soms geen clips maken, weet ik veel wat. Ze zoeken aandacht en ze leren op elke cursus of zelfs door gewoon een beetje na te denken: in kranten kan je gratis aandacht krijgen.”

Er is een lichte voorkeur voor muziek waar een sociale relevantie aan gekoppeld is want zo kan men het ruimer kaderen. “Hiphop levert potentieel de mogelijkheid om doorheen de stukken over de muziek, te schrijven over de sociale realiteit van het land. En dat is interessant, dus die hiphop die dat in zich heeft, Dizzee Rascal enz., gaan we zeker doen. De Amerikanen die over goud rappen dan weer niet.”

Aan de ene kant brengt de krant graag goede of nieuwe dingen, aan de andere kant zijn ze gelukkiger wanneer het ook door het publiek gekocht of bezocht wordt. Peter Vantyghem: “In de praktijk wil dat dus zeggen dat we aandacht besteden aan dingen, die door het grote succes dat ze hebben, nieuws zijn, ook al vinden we er zelf geen bal aan. Ik hou helemaal niet van Marco Borsato, maar ik ga wel naar een concert van Marco Borsato. Want als die mens vier keer het Sportpaleis uitverkoopt, moeten we daar een stuk over hebben. Er moet op gewezen worden, het moet gezegd worden, of dat nu goed of slecht is.”

De timing, het goede moment is ook een bepalend criterium. Het is altijd leuk om de eerste te zijn die een nieuwe groep signaleert. Peter Vantyghem: “Ik weet dat we de eerste waren die in Vlaanderen over The White Stripes geschreven hebben en het eerste geschreven interview met Outkast gedaan hebben, toen de plaat nog niet eens uit was. Dus dat is heel snel en te danken aan Sasha die dat heel goed volgt, dat ziet aankomen en de juiste reflex heeft. We hebben ooit The White Stripes en The Strokes gebundeld in een stuk over garagerock. Dan moeten we al de groepen die erachter aan hollen niet meer moeten doen.”

De Standaard maakt geen uitzondering voor Vlaamse artiesten maar als ze meer in de picture komen dan heeft dat te maken met de economische realiteit. Als er veel Belgisch werk wordt gedraaid op de radio dan antwoordt de pers daar op. De Standaard heeft de neiging om groepen te volgen en er een huisgroep van te maken, zodanig dat ze op hen kunnen rekenen wanneer het nodig is. Er wordt een strenge selectie gemaakt, het is zelden zo dat er erg negatieve recensies in de krant terecht komen. Charlie Poel van Humo selecteert alle cd’s en kijkt welke journalist er het meest voor geschikt is. Maar vaak gaan journalisten zelf op pad. Poel stuurt de cd’s die hij eruit pikt naar de besprekers en dan geven zij nog eens aan of ze de moeite waard zijn. Belgische muzikanten zijn doorgaans gemakkelijk te bereiken en in die zin krijgen ze een lichte voorkeur. Door het grote aanbod komen enkel de goede cd’s aan bod. Er verschijnen enkel negatieve recensies over grote groepen want daar zijn mensen immers steeds benieuwd naar. Voor jongere onbekende groepen is dat niet het geval, daar heeft niemand een boodschap aan en hun carrière wordt de grond ingeboord door één enkele persoon. Humo bespreekt enkel de cd’s die in de winkel liggen. Charlie Poel: “Het is te gek om nu te zeggen: ‘Whaw, fantastisch’ maar als de lezer niet weet waar hij het moet halen, dan heeft hij er ook niets aan.”


57

Bij Focus Knack is het de gewoonte dat de recensent onafhankelijk van de interviewer selecteert in de groepen zodat er geen continuïteit is tussen de twee. Het kan zijn dat de recensent iets oppikt dat hij fantastisch vindt maar waarvan er toch geen interview komt of omgekeerd. Dat is volgens Van Driessche een gezonde afwisseling en beperkt het gevaar om sympathieke muzikanten positiever te bespreken. Hij beslist samen met de redactiecoördinator over de interviews. Hiervoor zitten ze één maal in de week samen. Een eerste selectiecriterium is de vraag of er een publiek voor is. Zeker in België moet je vertrekken vanuit je doelpubliek. Wouter Van Driessche: “Als Coldplay een nieuwe plaat uit heeft, ook al vind ik die verschrikkelijk, en wij krijgen een interview dan ga ik dat niet weigeren, dat zou dom zijn. Als zoveel mensen die plaat kopen, dan betekent dat ook wel dat veel mensen er iets over willen weten en lezen.’ Maar moeten dan alle concerten in het Sportpaleis worden besproken? Het is daarnaast is het ook een stukje persoonlijke smaak.”

De druk voor het brengen van nieuwe groepen is soms groot. Een onderwerp dat in de lucht hangt, moet men gewoon brengen. Soms wordt een nieuwe groep als vertrekpunt genomen voor een ruimer stuk, vb. over een genre. Het moet echt zijn, er moet een verhaal aanhangen want uiteindelijk gaat het daarover. Mensen zijn trouwens niet steeds geïnteresseerd in een mening van een artiest als ze hem niet kennen, hoe interessant de journalist die ook vindt. Wouter Van Driessche relativeert het belang van een verhaal wel. Wouter Van Driessche: “We zitten nu met een lichting groepen, boys next door, vb. Arctic Monkeys, Jamie Cullum, Franz Ferdinand,… Die zijn eigenlijk redelijk saai, je gaat daar nooit de grote rock ‘n’ roll verhalen van lezen en dat is eigenlijk een nieuwe trend.”

Van Driessche vindt het verder interessant dat bepaalde groepen zeggen dat ze geen verhaal nodig hebben en weigeren iets te vertellen. Dat maakt het beroep moeilijk. Belgische groepen krijgen iets meer voorrang maar dat heeft ook te maken met de manier waarop interviews georganiseerd worden. Men kan sneller contacten leggen, Belgische artiesten zijn meer bereikbaar en worden daarom soms anders behandeld. Bij buitenlandse bands is alles veel meer op voorhand geregeld en heeft een journalist niets in de pap te brokken. Drie kwartier praten met een internationale groep is uitzonderlijk, meestal komt het neer op twintig, vijfentwintig minuten, vaak met meerdere journalisten tegelijkertijd. Dat levert automatisch een ander soort interview op. Wouter Van Driessche: “Ik denk dat ik drie keer zou nadenken wanneer ik een interview van een Belgische groep weiger en bij internationale groepen maar één keer. Bij een Belgische groep ga je dan ook wel meer druk voelen van een platenfirma, die bellen wel een aantal keer om te vragen waarom niet. Mochten wij Millionaire niet brengen dan zou de platenfirma wel een paar keer bellen, je zou je dan voor een stuk moeten verantwoorden. Bij internationale groepen kunnen ze het veel makkelijker aan iemand anders kwijt.”

Uit onderzoek bij Focus Knack is gebleken dat eigen groepen goed scoren. Mensen willen lezen over groepen van bij ons. Het enige dat pertinent geweigerd wordt, zijn groepen die pretenderen iets te zijn. Er moet een visie achter zitten. Op die manier wordt het af en toe moeilijk om kritiek te geven op grote groepen. Wouter Van Driessche: “Er is ooit een recensie verschenen over een try-out van dEUS in Breda en die was heel slecht. Journalisten hebben dat toen heel negatief verslaan maar toch naar Tom Barman gebeld om zich te excuseren. Je hebt wel een aantal heilige huisjes maar ook een aantal mensen met wie er consequent gelachen wordt. Dan denk ik dat zij ook wel eens een serieus interview verdienen.”

Invloeden De popjournalist is onderhevig aan zijn zelfbeeld, zijn persoonlijkheid, zijn collega’s, zijn sociale omgeving, zijn arbeidsomgeving, druk van de algemene trend, druk van de boodschap, feedback en het beeld van de lezer (Luyten, 1985, p. 41).


58

•

Persoonlijk

Het zelfbeeld, de persoonlijkheid en de sociale omgeving van de journalist hebben een invloed op de selectie. Daarnaast varen de journalisten volgens Rutten en Oud (In: Van Stein Callenfels, 2003, p. 22) op hun ervaring. Volgens Steven Dermaut (2001, p. 5) is het de taak van elke muziekrecensent het subtiele evenwicht te behouden tussen haar of zijn onafhankelijkheid enerzijds en de ‘broodheren’ anderzijds. Bijgevolg wordt de output steeds mee bepaald door de mate waarin en/of de wijze waarop dit laatste gebeurt, zelfs al is de objectivering maximaal. Het is volgens Steenhaut van De Morgen uiteraard zo dat de persoonlijkheid en de smaak van degene die coördineert meespeelt, ook al moet die zich steeds bewust zijn van de krant als organisatie en de lezers. Wat men goed vindt, hangt af van het eigen referentiekader. Iemand die nog niet veel dingen heeft gehoord, raakt men sneller onder de indruk dan iemand die al dertig jaar met muziek bezig is, een heel ruime en brede achtergrond en een historisch besef heeft van wat er allemaal aan vooraf is gegaan. Dirk Steenhaut: “Iemand die tweehonderd concerten op een jaar ziet en daarvan het niveau kan vergelijken, zal er heel andere kwaliteitscriteria op na houden dan iemand die twee of drie keer naar een concert gaat, een half jaar op voorhand dat ticket heeft gekocht, daar veel geld heeft aan gegeven en eigenlijk het al per definitie goed zal vinden. Dat zijn selffulfilling prophecies.”

Een recensie is een mening van een kenner, maar zeker niet de enige mening. Volgens De Standaard volgt een goede journalist alles goed op en ziet hij veel aankomen. Journalisten zijn volgens Vantyghem daarbij idealisten. Peter Vantyghem: “De meeste journalisten voor populaire muziek in Vlaanderen zijn idealisten. Die werken bijna voor niets, als je een keer ziet wat ze verdienen… Je krijgt gewoon een abonnement op platen, je krijgt toegang tot een sector waar je geïnteresseerd in bent. Je doet heel wat leuke ervaringen op, je ziet iets van de wereld. Dat is de reden waarom ze altijd moeiteloos mensen vinden om het werk te doen en helaas ook de reden waarom de meeste er vrij snel weer mee ophouden.”

Een goede voorbereiding hangt sterk van de persoon af en bepaalt veel. Een journalist moet er sterk over nadenken wat de lezer wil en op basis daarvan zeer gerichte vragen stellen. De publicatie van het eindresultaat hangt zo in zekere mate af van de journalist zelf. Peter Vantyghem: “Je moet ook weten: veel van die artiesten worden steeds met dezelfde societyvragen geconfronteerd. In toenemende mate. De meeste artiesten zijn redelijk positief over de Belgische journalistiek en dat heeft veel met de manier waarop wij werken te maken. Wij stellen niet de evidente vragen en zijn niet zozeer op society gericht. Wij respecteren de kunstenaar in hen, hebben naar de cd geluisterd,… In het buitenland is het bijna de gewoonte geworden dat journalisten als eerste vraag ‘What kind of music do you make?’ stellen.” Bent Van Looy: “Een echt goed interview is iemand die vraagt wat hij wil weten, een slecht interview is iemand die een knipselmap boven haalt en vragen stelt die hij al duizend keer gelezen heeft. Dat merk je direct.”

Humo gaat ervan uit dat de recensenten wel meerdere keren naar de cd luisteren en hem zo goed mogelijk bespreken. Dit zorgt ervoor dat zij na een tijd geloofwaardig blijken voor de lezers. In die zin proberen ze bepaalde muziek naar bepaalde journalisten te sturen. Wouter Van Driessche van Focus Knack heeft het soms lastig omdat hij de neiging heeft om te veel aan te nemen. •

Mediaorganisatie “De krant waar een popjournalist bij werkzaam is, is een commercieel bedrijf dat zich wil verkopen zodat met andere woorden de popjournalist die groepen en artiesten aan bod moet laten komen die interessant zijn voor de lezer. De druk van het medium werkt bijgevolg als gate-keeping.” (Luyten, 1985, p. 39)


59

Het team, het genre, het onderscheid met andere organisaties, de concurrentie, de evolutie van de organisatie en de werking zijn ook bij geschreven pers van belang. Op de redactie van De Morgen werken honderdtwintig mensen waarvan een tachtigtal journalisten. Er zijn op dit moment twee fulltime muziekjournalisten en nog een aantal freelance medewerkers (vijf of zes). (Dat zal vanaf de ingang van het nieuwe formaat veranderen, op de dag van het gesprek was daar echter nog geen zicht op). De freelance medewerkers doen ook vaak voorstellen, het zijn tenslotte mensen die in de sector bezig zijn en veel tijd aan muziek besteden. De cultuurredactie van De Standaard bestaat uit een chef (Vantyghem), een adjunct chef en zes redacteurs. Daarnaast hebben ze een bestand van een vijftien à twintig medewerkers. Er is één redacteur die verantwoordelijk is voor klassieke muziek en die heeft vier medewerkers; één voor opera, één voor oude muziek, één voor klassieke muziek (barok) en één voor hedendaagse muziek. Vantyghem is zelf nog coördinator voor popmuziek en schrijft over muziek voor veertigers en vijftigers. Iemand anders behandelt klassiek en jazz. Er zijn twee medewerkers inzetbaar; iemand voor alternatieve muziek en iemand die instaat voor de dj-cultuur. Dan zijn er nog twee mensen die redacteurwerk kunnen doen; een redactrice en een Internetredacteur en een journalist die overal inzetbaar is. Bij Humo werken tien freelance journalisten, vier die fulltime instaan voor de interviews en zes die alleen cd’s recenseren, zij doen dit als bijberoep en zijn niet vast verbonden aan TTT. Focus Knack stelt vijf mensen te werk: een hoofdredacteur, een eindredacteur, een coördinator, een journalist voor muziek en iemand voor film. De cd-recensies worden geschreven door freelance journalisten. Bij De Standaard heeft het genre van muziek in de eerste plaats te maken met wat het publiek wil. Dat is ongeveer alles maar echt platte variété komt er nooit in. Er is een voorkeur, een lichte positieve discriminatie voor muziek waar een sociale relevantie aan gekoppeld is. Dat verschijnt geregeld in kleine stukjes, grote interviews worden niet om de haverklap gepubliceerd. Humo ent zich in de eerste instantie op het wat bredere rockpubliek en niet op klassiek, jazz, wereldmuziek. Als ze genres niet bespreken, is het eerder uit plaatsgebrek. Het is niet noodzakelijk een veroordeling. Tussen de soorten bladen zijn heel wat verschillen te vinden en die zijn bepalend voor de werking. Vb. Huis-aan-huisbladen en gratis advertentiebladen hebben kleine redacties met enorme werkdruk. Als een persbericht goed geschreven is, nemen ze dat integraal over (Van der Plas, 2005, p. 84). De meer gespecialiseerde muziekbladen zijn inderdaad belangrijk, zelfs voor de mensen die ze niet kopen. Hun lezers fungeren als meningsvormers, rockverklaarders en ideologische poortwachters voor alle anderen (Frith, 1978, p. 182). Een krant kan die rol niet opnemen maar dat is ook niet de bedoeling. Een massamedium moet zich richten op grote verhalen in de maatschappij. De Morgen kan als krant meer duiding geven in vergelijking met snellere media als radio en televisie. In De Morgen is er de laatste jaren veel meer ruimte gecreëerd voor muziek. Op dinsdag 25 april 2006 veranderde de krant van formaat en dat ging gepaard met vrij ingrijpende inhoudelijke en formele veranderingen. Het is nog onduidelijk om te kunnen zeggen welke richting het uit zal gaan. Het onderscheid is steeds in beweging en dit hangt altijd af van wat de concurrentie doet. In De Standaard heeft muziek een redelijke belangrijke functie, maar het belangrijkste culturele item is film, daarna komt beeldende kunst, podiumkunsten, theater, muziek en strips.


60

Humo is altijd, onder invloed van Guy Mortier, heel sterk bezig geweest met muziek. Ze zijn het enige blad dat al vroeg over rockmuziek schreef toen dat nog nauwelijks populair was. Nu er meerdere kranten en tijdschriften met muziek bezig zijn, proberen ze toch wel af te wijken door groepen aan bod te laten komen die je nergens anders terugvind. Het is vooral in stijl dat ze nu verschillen van andere bladen. Volgens Das Pop worden de interviews wel anders aangepakt bij verschillende media. Bij Studio Brussel moet vb. niemand vragen wie Das Pop is zijn en wat ze doen. Op Radio 2 doen ze dat wel want ze hebben andere luisteraars. In de geschreven pers is er wel sprake van concurrentie. De eigen positie wordt dan ook afgemeten aan die van de anderen. Koen Van Bockstal: “De media zijn veel competitiever geworden onderling, ze willen allemaal een première, een uniek verhaal en worden voor een stuk veeleisender. Als je bijvoorbeeld een cover krijgt, dan mag je niet in een ander blad staan,…”

BMG Sony springt door die concurrentie voorzichtig om met media, artiesten zijn niet altijd klaar voor die blootstelling. Kranten publiceren vaak een mooi artikel over muziek op maandag omdat op dinsdag Humo verschijnt en op woensdag Focus Knack. De platenmaatschappij van Morrisey heeft enorm veel problemen gehad met Humo en De Morgen omdat zijn manager het enige interview aan Focus Knack gaf. België is niet groot maar er zijn wel veel bladen voor de weinige lezers. Volgens Koen Van Bockstal is het dan ook aangewezen om daar voorzichtig mee om te springen. Een van de evoluties van de laatste jaren is dat er weinig continuïteit zit in de geschreven pers. Er zijn heel weinig journalisten die een periode van verschillende decennia kunnen overzien. Peter Vantyghem: “Dat zie je vb. als er iemand doodgaat en er is dan een jonge gast die hem moet begraven, die er eigenlijk van toeten of blazen van weet, mappen zit over te schrijven en er zonder veel gevoel en inzicht over schrijft.”

Volgens Dirk Steenhaut van De Morgen ligt de nadruk de laatste jaren meer en meer op het bevestigende, muziek die mensen verwachten. Dat zorgt ervoor dat er minder ruimte is voor avontuurlijke of minder vanzelfsprekende dingen. Het criterium van het cijfer speelt nu een grote rol; grote groepen en zalen zoals Vorst Nationaal worden besproken. Een concert in de AB, laat staan in een kleinere zaal, wordt al vaak moeilijker. Hij meldt dat de muziekberichtgeving hierdoor iets conservatiever is geworden. Een andere tendens is dat de stukken veel korter worden. Men probeert meer en meer het Internetpubliek te behagen. Mensen hebben weinig tijd en geduld om in de diepte te gaan. Ze willen heel snel met alles een klein beetje mee zijn en daar speelt de geschreven media nu op in. Ook De Standaard meent dat de hele cultuur is veranderd, datgene wat vroeger variété was, staat nu in het midden van de cultuur. De invulling van de definitie van nieuws is veranderd. In De Standaard werd er vijftien jaar geleden enkel over klassieke muziek geschreven. Vanaf de jaren ‘90 is men daar totaal van afgestapt. Toen werd de popmuziek sterk gepusht, bijna in overdreven mate. Daar is men nu van af gestapt en men is de nadruk gaan leggen op nieuws. De krant van vandaag en morgen maken kan niet met nieuws van eergisteren. Het muziekaanbod is gelijk gebleven maar het soort stukken is sterk veranderd, er zijn duidelijk minder recensies. Muziek komt op een permanente manier in de krant via interviews, reportages, nieuwsstukken,… Sinds 2000 is de krant naar het centrum verschoven, ze proberen vooral trends te beschrijven. Stukken krijgen zo meer een breder appeal, specifieke interviews over nieuwe platen zijn immers op een zeer klein publiek gericht. Bij Humo is het belang van muziek en het aantal pagina’s ongeveer hetzelfde gebleven, maar onder invloed van de tijdsgeest zijn ze wat breder gaan selecteren. Mensen hebben tegenwoordig trouwens ook een bredere smaak.


61

Volgens Wouter Van Driessche van Focus Knack worden de interviews korter en verminderen ze in aantal. De grote sterren worden compleet onbereikbaar want platenfirma’s beschouwen België als een land waar men bijna niets kan verkopen. De werkomstandigheden voor journalisten worden op die manier een stuk moeilijker en dat heeft enorm grote gevolgen. Vb. In de jaren tachtig en negentig vlogen ze soms journalisten over met de concorde naar Amerika om daar te gaan ontbijten met een artiest en dan terug. Volgens hem zal ook de muziekjournalistiek zoals we die nu kennen, verdwijnen. Journalisten zullen meer en meer archiefstukken moeten maken. Het is vaak interessanter om zo’n artikel te schrijven dan twintig minuten te praten met iemand die geen zin heeft. Wouter Van Driessche: “Ik heb onlangs The Streets geïnterviewd en dat was één van de grootste ontgoochelingen die ik al heb gehad… Bart Steenhaut, die na mij kwam, is gewoon opgestapt. Misschien heeft uw lezer dan wel meer aan een heel goed portret aan de hand van negen andere goede interviews. Uiteindelijk zijn wij ook maar iets klein uit België voor hem en soms wordt je ook zo echt voorgesteld. In Lissabon waren mij vijfentwintig minuten beloofd met Foo Fighters en uiteindelijk kreeg ik tien minuten met de drummer. Ik heb dat dan geweigerd en dan waren ze kwaad op mij omdat ik dat niet wou doen. Ik was daar ook niet voor gekomen om uiteindelijk tien minuten met de drummer te spreken. Toen ik toch mocht, ben ik voorgesteld als ‘Wouter Van Driessche from the very important Focus Knack Magazine that’s big in Belgium’… Terwijl het laatste Bono interview in Rolling Stone begon met: ‘ik heb achttien uur met Bono gepraat’. Het meeste dat ik ooit zal krijgen is een kwartier, waarschijnlijk samen met een Franstalige collega.”

Het is volgens hem nuttiger om creatief te zijn en van je zwakte een sterkte maken. Bijvoorbeeld een retrospectieve te maken en onderzoek doen naar het eerste optreden dat U2 ooit in België deed. Artikels afkopen van grote buitenlandse bladen heeft volgens hem ook minder zin. Wouter Van Driessche: “De lezer wil vooral informatie en als die gast van The Streets niet met mij wil spreken dan moet ik dat op een andere manier brengen. Ik geloof dat als er voor goede muziek een publiek is dat er ook voor goede stukken een lezer is. Ik denk wel dat als je je wilt aanpassen, je er altijd geraakt. Er zullen wel andere manieren zijn om over muziek te schrijven. We zitten nu echt wel op een scharniermoment…”

Daarnaast toont onderzoek van Shoemaker et al. (2001, p. 240) aan dat de routines in de werking van mediaorganisaties een positieve kracht hebben op het selecteren van een item bij kranten in de V.S. De routines zijn meer doorslaggevend dan de persoonlijke karakteristieken van de gatekeepers. Wanneer de routines in bepaalde mediaorganisaties belangrijker worden dan de persoonlijke keuze zouden Shoemaker et al. (2001, p. 236) een zekere uniformiteit verwachten in de selectie. Variatie wijst er dan op dat persoonlijke selecties van de gatekeepers belangrijker zijn. In een recensie van De Standaard moeten steeds juiste feiten vermeld staat; geen nummers die niet gespeeld zijn, de correcte duur van het concert, het enthousiasme van het publiek,… Daarnaast schrijft de recensent wat hij, als mens die veel naar concerten gaat, ervan vindt. Aan meningen wordt niets veranderd maar interpretaties op basis van foute feiten worden eruit gehaald. Het beleid wordt niet alleen bepaald door wat de krant wil maar ook door wat ze kan. Als de Standaard slechts een half krijgt voor een interview, past de krant. In de TTT-pagina’s van Humo staan een aantal vaste berichten: korte TTT-berichten (één pagina), cd-besprekingen (twee pagina’s), hitlijsten (één pagina) en Uitlaat (verschilt naargelang de inzendingen). De rest wordt opgevuld met artikels en interviews. De eindredactie gebeurt soms in overleg soms niet. Het is uiteindelijk de taak van een eindredacteur om een stuk leeswaardiger te maken. Ook bij Focus Knack is er een einderedactie maar een artikel wordt enkel nagelezen op taal en niet meer op inhoud. Als medium heb je een identiteit en dat komt vaak tot uiting in de werking. Wouter Van Driessche: “Het is niet omdat je Laura Lynn gaat interviewen dat je haar geen enkele serieuze vraag mag stellen. Maar natuurlijk is dan de vraag of je dan niet iedereen moet interviewen…Moet je dan niet Helmut Lotti op een Focus manier interviewen…? Of moeten we Kate Ryan vragen? En dan denk ik: ‘ik ga liever dood dan een vraag te stellen over het woord zwengelknie…’! Dat is voor mij alles wat fout is aan de muziekindustrie. Maar moeten we ze dan geen tien serieuze vragen gaan stellen? Ik heb begin dit jaar een redelijk hard interview gedaan met Luc De Vos, iemand die ik al lang ken en waarbij ik soms thuis kom. Ik heb hem toch een hard aangepakt en je merkt wel dat je daar veel reactie op


62

krijgt, dat mensen het appreciëren dat je eens de vraag stelt die iedereen zichzelf stelt maar niet durft vragen. Dat is de moeilijkheid.”

•

Maatschappij

De lezer, radiostation, andere geschreven pers, Internet, platenmaatschappijen, concertorganisatoren, hitparades,… Het zijn allemaal factoren uit de maatschappij die een rol kunnen spelen bij het selectieproces van de geschreven pers. Paul Dujardin (2001, p. 5) beweert dat de journalisten vaak te horen krijgen dat ze zich beter richten tot die lezers die niets van muziek kennen. Ze kunnen dus beter stukken schrijven die toegankelijk zijn voor iedereen. Aankondigingen zijn interessant omdat ze informatie bieden, opinies worden beter achterwege gelaten. De recensent moet leren kort, bondig en liefst leuk schrijven. Volgens Jonkers (In: Daalder, 2003, p. 74) is een belangrijk aandachtspunt dat de pers geen boodschap heeft aan het verkopen van platen. De recensent schrijft een stuk om een blad te laten verkopen. Het is dus voor een redactie steeds belangrijk in te schatten wat de lezer wil lezen. Maar de journalist wordt op zijn beurt ook beïnvloed door de waarden en opvattingen van zijn lezers. Hij spreekt namens zijn publiek (Van Stein Callenfels, 2003, p. 20). De hele krantensector is volgens De Morgen erg gericht op het publiek. Volgens Steenhaut wil men voortdurend én het wiel én het warm water uitvinden om een publiek te binden. Dat publiek is zodanig veranderlijk. Kranten spelen voortdurend in op de tendensen die zich in de rest van de samenleving voordoen. Door het enorme overaanbod, probeert iedereen voor zijn publiek te filteren. Toch voegt Steenhaut er een kritische noot aan toe. Dirk Steenhaut: “Men probeert bepaalde ingrepen altijd te verantwoorden door te zeggen: ‘dit is wat de lezer wil, dit is wat de luisteraar wil’. Ik heb nog maar zelden een concreet wetenschappelijk rapport gezien waaruit dat blijkt. Het is altijd meer een soort buikgevoel, een aanvoelen van ‘wij denken dat dit is wat de lezer of de luisteraar wil’.”

Hij stelt zich de vraag hoe betrouwbaar en wetenschappelijk onderzoeken zijn. Mensen uit de sector vertrouwen nog steeds voor een groot deel op eigen ervaring. De doelgroep is natuurlijk een abstractie, een ‘veelkoppig monster’ dat bestaat uit een enorme massa van individuen. Het is belangrijk om over speciale dingen te schrijven zonder dat het te gespecialiseerd lijkt. Dat is voor elke journalist een uitdaging, ongeacht de sector of het onderwerp waar hij over schrijft. Vroeger richtte De Standaard zich vooral naar de mannelijke politieke lezer, nu is dat meer naar het hele gezin. Ze doen onderzoeken over hun lezers, die hebben een invloed op de algemene verslaggeving en dus indirect ook op de muziekverslaggeving. Uit de resultaten blijkt dat de lezer geen overzicht wil maar eerder duiding. Peter Vantyghem: “Het mooiste vb. vond ik onlangs in het najaar toen Bram Vermeulen is gestorven. Ik heb dat vernomen zaterdagavond om 21u ’s avonds en ik moest de volgende morgen om 7u ’s morgens weg voor heel de dag. Dus ik heb het stuk geschreven ’s nachts en ik dacht: ‘Bon, het is te laat om hier alles te gaan lezen, zoals de mogelijke aanpak is. Ik ga dat allemaal niet lezen, ik ken de grote feiten uit zijn leven, ik heb de mens een keer of tien ontmoet, ook aan de toog mee gehangen enzo. Ik ga hier een heel persoonlijk stuk schrijven.’ Wat betekende die mens, wat was er mooi aan hem, hoe was hij? Een paar anekdoten erin zwieren, een paar van zijn laatste songteksten, waarover we gebabbeld hadden, waarvan één compleet over de dood en hoe het na de dood gaat. Ik ken Bram echt goed, ik ben uit de losse pols beginnen schrijven. Maar ik heb nog nooit in mijn leven, een paar uitzonderingen, nog nooit zoveel brieven gekregen. Brieven, mails, mensen van de redactie die blijkbaar tot tranen toe bewogen waren. En het stuk was nog niet de helft van de lengte van dat van De Morgen. En dan heb ik de platenfirma op mijn dak gehad: ‘je moet een stuk schrijven over de cd’s’. In het stuk van De Morgen stond veel meer, was veel meer doorgrond. Dirk Steenhaut had er waarschijnlijk een dag aan gewerkt, op zijn minst. Hij heeft hem ook tien keer gezien en alle feitjes, alle data, alle cd’s, alle blunders, alle hitplaatsen,…opgenoemd. Wetenschappelijk gezien superieur, voor de lezer niet wat het op dat moment moest zijn.”

Humo mikt op zestien tot zestig jarigen, uiteraard bereiken de muziekpagina’s bijna alleen mensen die graag rockmuziek horen. Humo doet regelmatig onderzoek naar het leesgedrag. Elke maand wordt


63

er één Humo via een telefonisch panel getest. Men vraagt wat de lezer vindt van de cover, wat hij gelezen heeft, demografische gegevens,… De verantwoordelijke van elke rubriek krijgt die cijfers zodat men weet wat er gelezen wordt en wat niet maar het is echter geen referentie. Een artikel over een nieuwe groep zal zeker minder gelezen worden. Er moet een goede mengeling gevonden worden tussen wat veel gelezen wordt en wat minder. Het is niet noodzakelijk om tot de doelgroep te behoren zolang men begeesterd is door muziek. Focus Knack mikt op achtien- tot vijfendertigjarigen, hoger opgeleid en mensen die op cultuur gericht zijn. Ze zijn sterk met hun publiek bezig en nemen het als vertrekpunt. Als veel mensen een plaat kopen dan betekent dat ook dat veel mensen er iets over willen weten en lezen. Anderzijds mag een blad het doelpubliek niet helemaal volgen want dan wordt dat ook niet meer verrast. De Morgen heeft lange tijd ‘De Afrekening’ van Studio Brussel als radiocriterium genomen. Bij De Standaard, Humo en Focus Knack speelt radio uiteraard ook een rol maar erg duidelijk zijn ze daar niet in. De geschreven pers wordt ook beïnvloed door zijn concurrenten. Dat is zelfs duidelijker dan bij radio. Dirk Steenhaut (De Morgen): “Ik denk dat nergens in het land kranten zo nauwgezet worden bestudeerd als op krantenredacties. Je ziet wat hier allemaal ligt. Op dit uur van de dag is het meestal al een rommeltje, maar ‘s morgens liggen die binnen- en buitenlandse kranten hier allemaal ordelijk bij elkaar. Dan wordt natuurlijk vergeleken met wat er in onze krant staat, wat er in andere kranten staat, wat wij eventueel gemist hebben. Sommige dingen uit buitenlandse kranten die de moeite waard zijn om toch iets mee te doen, daar wordt aandacht aan besteed.”

De Standaard trekt zich niets aan van andere geschreven pers: “Op die manier zit je elkaar op te jutten en dat is niet gezond”. Omdat België een klein land is en grote groepen nauwelijks interviews geven aan Belgische journalisten, koopt Humo af en toe een interview bij een Engels blad. Ze doen dat liever dan alle moeite van de wereld doen om slechts een kwartier met die groep te praten. Als iets heel lovend wordt besproken in een Engels blad en het is in België nog niet uit, dan zullen ze het zeker opzoeken. Poel zegt ook aan zijn journalisten wat er ergens anders over geschreven wordt, maar ze zullen niet wachten met een recenseren tot een ander blad het ook goed vindt. De meeste cd’s zijn al eerder verschenen in buitenlandse bladen. Charlie Poel: “Het is iets moeilijker om het als eerste te doen omdat je geen houvast hebt. Maar smaken zijn zo verschillend. Als je één cd in de drie Engelse bladen, Mojo, Q en Uncut neemt, kan het zijn dat het ene blad zegt: ‘het trekt op niets’ en het andere blad zegt: ‘een meesterwerk’. Ze zullen alletwee wel gelijk hebben op hun manier.”

Vlaamse pers is voor Focus Knack weinig belangrijk, toch is de druk wel groot om evenveel aandacht te besteden aan nieuwe groepen als de concurrenten. De Morgen krijgt niet meer demo’s binnen sinds de digitalisering maar merkt wel dat de patronen van de muziekconsumptie aan het veranderen zijn in een richting die men nu nog niet kan schatten. Dit zal ook zijn gevolgen hebben voor de muziekjournalistiek. Men zal zich misschien moeten beperken tot het bespreken van nummers en dat zowel van meer als minder professionele muzikanten. Internetsites kunnen op een goedkopere manier de mensen bereiken die een krant niet kan bereiken. Dat heeft een grote invloed gespeeld op het beleid rond popmuziek van De Standaard. Door het bestaan van die gespecialiseerde websites schrijven ze vaak niet over meer gespecialiseerde muziek. Humo is ervan overtuigd dat het publiek de pers steeds nodig heeft om in dat enorme aanbod op Internet te tonen welke nummers goed zijn of niet. Maar Focus Knack beweert het volgende:


64

Wouter Van Driessche: “Eigenlijk worden wij constant voorbijgestoken door muziekblogs en wordt de gewone muziekconsument voor een stuk muziekjournalist. Iedereen wordt recensent. Tom Barman heeft dat ook in een interview gezegd. Je ziet dat de afstand steeds kleiner wordt.”

Groepen die via Internet bekend worden zullen steeds verder groeien via de klassieke kanalen. We zullen zeker rekening moeten houden met de evolutie op Internet in onze traditionele media maar voorlopig is het nog een beetje te marginaal. Het grote gevolg van de Internetboom is dat België gedegradeerd is tot een C-land qua platenverkoop. Groepen gaan geen promotie doen en investeren niet meer in de Vlaamse journalistiek om duizend platen meer te verkopen. De grote sterren worden compleet onbereikbaar voor België. Wouter Vandriessche: “Ik denk ook dat de muziekjournalistiek zoals we die nu kennen binnen twee, drie jaar gedaan zal zijn. Ik ben me daar ook al op aan het voorzien. We gaan meer en meer archiefstukken moeten maken. Misschien heeft de lezer dan wel meer aan een heel goed portret aan de hand van negen andere goede interviews.”

Ook Van Driessche is zeker dat men altijd iemand heeft die een bepaalde groep boven de rest verkiest. De functie van de media verschuift van interviewen naar mensen de weg wijzen. “De journalist als aap wiens pennetje keurig opschrijft wat de platenfirma influistert. Where did we go wrong?” (Steenhaut, 2004, 28 februari)

Magazines zijn voor Shuker (1994, p. 92) een dienst voor de platenmaatschappijen. Platenmaatschappijen zijn zich daar maar al te bewust van en zoeken bepaalde journalisten uit om informatie toe te sturen. Het is belangrijk een smaak aan een bepaalde journalist te kunnen linken. Sommige journalisten hebben een betere positie en meer gehoor bij de uitgever en hun peers (Negus 1992, pp. 118-119). Moeyersoon (2002, p. 35) stelt dat platenmaatschappijen de leveranciers van de recensenten zijn. De platenmaatschappijen sturen de cd’s op naar de redacties met de hoop dat de cd besproken wordt en dan liefst nog positieve kritieken meekrijgt. Frith (1978, p. 190) vult aan dat de meeste rockschrijvers bijgevolg praktisch totaal afhankelijk zijn van de platenbusiness. De platenmaatschappijen zorgen voor hun nieuwtjes, regelen hun interviews en hun entree; muziekschrijvers leven van de voortdurende afname van deze verschafte middelen: gratis platen, gratis reisjes naar concerten, lunches, recepties, feestjes,… Dit roept natuurlijk grote vragen op over de eerder gestelde ‘onafhankelijkheid’ die journalisten claimen. In bepaalde werken gaat men zelfs nog verder. Omdat tijdschriften slechts een verlengde zijn van de platenindustrie, mogen ze ook niet schrijven over groepen die nog niet afhankelijk zijn van de industrie, dus nog geen platen hebben opgenomen. Toch beweert Shuker (2003, p. 98) dat de muziekpers niet verticaal geïntegreerd is in de muziekindustrie. Er is een zekere afstand, terwijl op hetzelfde moment de constante nood bestaat om te verkopen. Trouwens: “I think everybody’s a rock critic to the extent that, when you go into a record store and you decide to buy this one over that one, you’re being a rock critic.” (Gorman, 2001, p. 105)

De discussie kan dan wel weer doorgetrokken worden naar: wie beslist wat in die winkels ligt…? Platenmaatschappijen zijn voor De Morgen een belangrijke bron van informatie omdat ze exemplaren geven en interviews aanbieden. Er is dus een zekere gezonde afhankelijkheid. Dirk Steenhaut: “Ik denk dat ongeveer alles wordt gestuurd naar ons behalve Vlaamse schlagers. Er zijn dingen waar wij nooit aandacht aan besteden maar die je tot je grote verbazing ook wel in je brievenbus vindt.”

Maar het werkt ook omgekeerd: een aantrekkelijk weekend magazine zoals dat van De Morgen kan ervoor zorgen dat een platenmaatschappij geneigd is om extra inspanning te doen. Ze proberen het meestal zo te spelen: voor wat hoort wat. Als men een artiest een plaats geeft in de krant, dan zal er wel een lekker brokje uit de boom vallen.


65

Volgens De Standaard is er ongetwijfeld een positief spanningsveld met de platenfirma’s maar dat is de jongste jaren onder druk komen te staan van de economische regressie. De grote firma’s hebben veel minder te zeggen want er zijn heel veel kleine firma’s opgedoken. Vroeger stuurden de firma’s alles op wat er bij hen uitkwam, nu selecteren ze veel meer. Veel jongere groepen hebben hierdoor geen kans meer bij grote firma’s en gaan aankloppen bij kleine firma’s. Als die firma’s niet vertegenwoordigd zijn in België komen de platen hier niet uit en dat maakt dat een aantal genres bijzondere klappen hebben gekregen. Platenmaatschappijen zijn voor Humo de tussenpersonen tussen de groep en de journalist. Zij willen dat er zoveel mogelijk interviews komen om cd’s te kunnen verkopen. Maar uiteraard maken zij al een selectie. Ze zullen geen cd opsturen naar Humo waarvan zij weten dat Humo er niet zal over schrijven. Een selectie tussen Humo en De Morgen maken ze niet want ze hebben er belang bij dat er zoveel mogelijk mensen geïnteresseerd zijn. De meeste bladen staan wel objectief tegenover deze keuze. Volgens Focus Knack is het een wederzijdse relatie: media en platenmaatschappijen hebben elkaar nodig. De maatschappijen hebben de sleutel van de deur naar artiesten en de media de sleutel naar het publiek. De keuze van de media wordt wel steeds moeilijker voor platenfirma’s want er zijn veel media maar steeds minder grote groepen die naar België komen. Platenfirma’s hebben een idee over de muziek dat ze naar bepaalde media moeten sturen maar die perceptie klopt niet altijd. Wouter Van Driessche: “Bij de Focus was er lang het idee dat wij enkel oudere en gevestigde waarden deden. Dan gaan wij een aantal keer gaan lunchen met die mensen om duidelijk te maken waar wij echt voor staan en niet voor wat zij denken waar we voor staan. Je probeert dat beeld wel een beetje bij te sturen en dan vind je daar elkaar wel in ergens halfweg of soms ook niet. Er gaan interviews alleen naar Humo en naar De Morgen.”

Ook concerten spelen een rol in de selectie van artiesten bij de geschreven pers. Het kan zijn dat De Morgen iets selecteert omdat een festival iets programmeert of omdat een groep in de AB komt spelen,… Op dit moment gaat dat vooral over de groepen die naar grotere zalen komen. Het hangt ook af van het aanbod op een bepaald moment. De Standaard besteedt aandacht aan dingen die nieuws zijn, bijvoorbeeld de uitverkochte concerten van Marco Borsato in het Sportpaleis, of dat nu goed of slecht is. Recensies van de AB Club zijn bestemd voor ongeveer vijfhonderd lezers, terwijl het de opdracht is van de krant om zich te richten naar wat komen zal voor tien- of honderduizend lezers. Als er een concert is en de artiest interesseert de mensen van Humo, dan bespreken ze het of ze vermelden de concertdata bij recensies en interviews. Humo heeft een partnership met AB, ze maken voor elkaar reclame op hun site. Focus Knack denkt gelijkaardig met De Standaard. Als een artiest grote zalen uitverkoopt dan moet een medium daar aandacht aan besteden. Het is moeilijk om daarin niet te commercieel te gaan, het gebeurt enkel als ze er zelf achter staan. Marktanalyses in de vorm van hitlijsten zijn voor de industrie van de allergrootste betekenis. Het ontslaat redacteurs van de verantwoordelijkheid om zelf muziek te moeten kiezen en het zorgt voor een schijnbaar alibi van democratisch te werk te gaan en luisteraars en lezers niet te manipuleren (Stroop, 1977, p. 92). Tegenwoordig lijkt dat nogal mee te vallen, hitlijsten zijn niet alles bepalend. Men pakt wel graag uit met lijstjes of voorspellingen van te ontdekken bands. Soms is een commerciële reden, bijvoorbeeld de hitlijsten, zo belangrijk voor De Standaard dat ze zeker aandacht gaan besteden aan een groep. Wouter Van Driessche van Focus Knack beluistert een aantal hitlijsten maar nooit de Ultratop.


66

•

Sociaal systeem “The contrast between music-as-expression and music-as-commodity defines twentieth-century pop experience.” (Frith, 1988, p. 11)

Muziekjournalisten schrijven vaak aan de hand van de verhouding tussen artiest, publiek en ‘industrie’, zegt Jones (In: Van Stein Callenfels, 2003, pp. 5-6). Dit probleem blijkt al ouder te zijn dan de dag van vandaag. Hans Eisler schreef eerder: “Kranten worden alvast gekenmerkt door een voorbeeldige ‘objectiviteit’! Wat is echter de zin van zo’n kritiek? Draagt zij bij tot de muzikale kennis of tot de ontdekking van nieuwe namen? Neen, zij is er uitsluitend omwille van het muziekbedrijf: omwille van concertagentschappen, concertaanbiedingen, en uitgeversbelangen, en om de kunstenaars van goeden huize te stabiliseren. Critici aller kranten, verenigt U en strijdt tegen het muziekbedrijf.” (Eisler, 2001, p. 46)

Reynolds (in: Shuker, 2001, p. 95) beweerde in 1990 al dat de muziekpers zijn pretenties om lezers te leiden of agenda’s op te stellen verliet en zich vooral bezig hield met het concept van ‘service’: hard nieuws, informatie, roddels en consumentengids. Toch zijn er steeds uitzonderingen te vinden. John Peel: “The things I was interested in weren’t, generally speaking written about. We already know all that is possible to know about Eminem. I just want to pick up the possibility of reading something I don’t already know about it.” (Geciteerd in: Gorman, 2001, p. 341)

3.1.4.3 Functies en belang Een voorbeeld: boekingskantoren en platenmaatschappijen baseren zich bij het al dan niet sluiten van een contract met een artiest voor een substantieel deel op OOR. Waardoor de situatie is ontstaan dat OOR indirect een redelijke invloed heeft op de release- en concertactiviteiten in Nederland. Een negatieve recensie van een Nederlandse debuutplaat kan al snel desastreuze gevolgen hebben voor de betreffende band (Veldman, 1993, p. 185). De concrete functie van popjournalistiek in het algemeen en OOR in het bijzonder, komt al snel neer op informatieverstrekking en voorlichting. OORjournalisten zijn ook idealisten. Ze willen het publiek de weg wijzen in de popwereld, mensen enthousiasmeren voor de betere popmuziek (Veldman, 1993, p. 190). Hoeveel belang, welke media vooral, waarom, welke reactie krijgen ze en wat is de precieze invloed van de geschreven pers? •

Hoeveel

Onderzoek heeft volgens Van Stein Callenfels (2003, p. 2) uitgewezen dat er geen direct verband bestaat tussen het oordeel van de recensent en de verkoopcijfers van de artiest. Jean-Marie Brassine: “Vroeger als Marc Didden of Marc Mijlemans in Humo een recensie plaatste dan was je zeker van vijfhonderd of duizend exemplaren verkoop, nu is dat totaal weggevallen. Het wordt nog wel gelezen en opgepikt en het is heel goed als promotie om te kunnen touren. Zodat je kunt zeggen dat de plaat in België geapprecieerd wordt maar voor verkoop komen wij zelden nog boven de duizend exemplaren. Dead Cab for Cutie die spelen in een volle AB en die verkopen maar vijfhonderd cd’s en dat is niets.”

Volgens Munich Records is het niet zo dat die media minder impact gekregen hebben, er zijn er gewoon veel meer bij gekomen en de verkoop is totaal achteruit gegaan. De Morgen speelt zeker geen actieve rol maar weet wel dat kranten en tijdschriften (Knack, Humo) belangrijk zijn voor de muziekindustrie. Zoiets is ook moeilijk meetbaar, maar soms wordt het wel duidelijk. Dirk Steenhaut: “Vorig jaar was er in de Vooruit het Etoile Polaire festival, een festival dat volledig gewijd was aan muziek uit Noord-Europa en de arctische gebieden. Kort daarvoor heb ik een reeks gedaan van acht afleveringen in de krant, elke dag een pagina, een week aan een stuk. Waarbij ook een aantal van de groepen die daar gingen spelen, vooraf waren geïnterviewd. Dat was los van elkaar, ik was uit eigen initiatief naar Ijsland gegaan. Ik wist wel dat dit festival eraan kwam


67

maar Vooruit had daar niets mee te maken. Ik heb het festival wel als hefboom gebruikt bij de krant omdat het misschien wel interessant zou kunnen zijn, een aanleiding in de actualiteit om er iets mee te gaan doen. Achteraf bleek bij Vooruit dat op basis van mijn stukken, die nergens anders te lezen waren, dat er daar enorm veel belangstelling is gegenereerd en uiteindelijk hebben zij ongeveer drie maal zoveel mensen op hun festival gekregen, dat wat ze zelf hadden geschat en gehoopt hadden. Er zijn maar twee media die aan dat soort repertoire aandacht besteed hadden; De Morgen en Radio 1 met Cucamonga.”

Hieruit blijkt dat er wel degelijk invloed is maar men kan het niet beschouwen als algemeen geldend. Het hangt er ook altijd van af wat de concurrentie doet. De invloed vermindert ook omdat mensen meer media tegelijkertijd consumeren en daardoor wordt het consumptiepatroon erg versnipperd. Doorgaans heeft dé muziekjournalist niet echt een grote invloed, maar er zijn daar genoeg uitzonderingen op om te weten dat het wel iets betekent, aldus De Standaard. Peter Vantyghem: “Een andere case is Scala. Wij hadden eerst geschreven dat Scala die rock-cd ging maken. Ik heb toen belangrijke mensen opgebeld om te vragen: ‘Kunnen jullie daar iets mee doen op economisch vlak?’. Schuermans, Universal,.. Schuermans zei eerst: ‘Neen, waar zijn we mee bezig, schoolmeisjes moeten daar blijven.’ Universal zei: ‘Dit is geen goede timing, het is absoluut niet wat ze ermee moeten doen, we gaan dat niet steunen.’ Pias heeft dan op het artikel van ons gereageerd en Scala gebeld, naar de Kolacny’s: ‘Kom bij ons’. De Kolacny’s zeggen nu nog altijd tegen mij: ‘Jij hebt dat gestart. Pias heeft ons getekend en de hele pers is erover beginnen schrijven.”

Als Humo vermeldt dat je iets niet moet kopen, dan scheelt dat hoe dan ook in de verkoop. Maar het zal de ene keer verwaarloosbaar zijn en de andere keer zal dat wel effect hebben. Charlie Poel: “Ik geef een concreet voorbeeld. Er is een nieuwe groep Two Gallants, die hebben een cd uit en die gaan optreden in de AB. Ik denk niet dat veel mensen die groep kennen en weinig mensen gaan geneigd zijn, behalve de echte specialisten, dat zo nauw te volgen. Nu gaan wij deze week die cd bespreken, heel lovend, en de week erna een kort interview publiceren met die groep, een halve pagina. Als we dan zeggen dat ze in de AB Club spelen, allen daarheen, dan gaan plots veel meer mensen gaan kijken. Doen wij dat niet en pikt iemand anders dat op, dan zal daar weinig volk naar toe gaan. U2 in Vorst, als wij daar nu over schrijven of niet, het zal toch uitverkocht zijn.”

Wouter Van Driessche van Focus Knack beweert dat een Vlaams medium niet kan zeggen dat het alleen een groep heeft gepusht, ook al zijn er tekenen dat men het blad steeds meer een valabele partner vindt. België is gewoon te klein. Wouter Van Driessche: “Ik denk dat ik misschien iedere keer twintig mensen zal overtuigen om iets te gaan opzoeken. Misschien ben ik te bescheiden maar ik weiger te geloven dat ik een grote impact heb. Andere media zullen ook wel een rol spelen. Je verkijkt je daar erg op in België. Een redelijk grote groep als Dead Cab For Cutie verkoopt hier maar zevenhonderd exemplaren.”

•

Welke

Radio heeft vooral een effect op de platenverkoop. Volgens Vantyghem heeft de geschreven pers effect op de concerten. Als vanzelfsprekend zijn verschillende media belangrijk voor verschillende muzikale genres. Platenfirma’s kiezen enkel de media die voor hen van belang zijn, waar ze voeling mee hebben. Voor Munich Records is de geschreven pers het belangrijkste maar het hangt ook samen met het genre. Er zijn vaak zo weinig promo’s voorhanden dat er heel selectief moet gekozen worden. Toch zijn er een aantal overheersende bladen en kranten in Belgische muzieksector. Men kan het zich in Vlaanderen vb. niet permitteren om Humo links te laten liggen. Platenfirma’s hebben er belang bij om Humo platen toe te sturen. •

Waarom

De popjournalist is belangrijk omdat hij volgens Van Stein Callenfels (2003, p. 21) een voorlichter is; hij plaatst nieuwe muziek in zijn context en signaleert en expliceert trends. Muziekjournalisten treden op als opinievormers en interpreteerders, ze zijn belangrijke culturele intermediairen tussen de


68

artiesten en de kopers van platen. De journalist kan volgens Negus (1992, pp. 115-118) bijdragen aan de manier waarop een artiest verbaal en visueel wordt gerepresenteerd. Hij speelt dan een rol in de articulatie van de identiteit van een artiest. Popjournalistiek vervult een wezenlijke rol in het hele erkennings- en concentratieproces van het succes van een artiest. Journalisten beschrijven de werkelijkheid niet alleen, ze schrijven ook een werkelijkheid. Het kan richting geven aan de smaak en een kwaliteitsgevoel aankweken. De lezers kunnen op die manier het echte van het onechte, het essentiële van het bijkomstige onderscheiden. De journalist maakt het publiek attent op allerlei bijzonderheden die de interesse aanwakkeren en levend houden. Het is niet zijn taak om zijn mening aan de lezers systematisch op te dringen, er moet een ruime marge zijn voor eigen inzicht en oordeel. Maar de manier waarop hij over de dingen schrijft, kan het publiek aanzetten tot nadenken (Veldman, 1993, p. 74). De dagbladrecensent mag zich best de voorganger van zijn lezers voelen, hij is de lezers steeds een stap voor (Paap, 1978, p. 29). Het naar zijn waarde schatten van een nieuw werk behoort volgens Paap (1978, p. 63) voor de criticus tot de moeilijkste, meest dubieuze opgaven waar hij voor komt te staan. Toch is dat geen overbodige functie voor Veldman (1993, p. 76) gezien het gigantische muziekaanbod. •

Wanneer

Recensies hebben zelden een direct effect op de platenverkoop, maar ze beïnvloeden wel degelijk de promotiestrategieën van platenmaatschappijen. Een positieve recensie kan de status van een artiest ten goede komen en zijn status bij de platenmaatschappij belangrijker maken, ongeacht de platenverkoop. Recensies zijn daarom heel belangrijk voor niet-gevestigde artiesten, voor muzikanten waarvan zowel het publiek als de industrie niet weet wat ervan te verwachten (Frith, 1978, p. 191). De platenmaatschappij beschouwt het als een eerste indicatie van de smaak van de doelgroep, en beslist aan de hand daarvan op welke manier het product verder gepromoot moet worden. Persaandacht is volgens Negus (1992, pp. 118-119) vaak het eerste teken voor een platenmaatschappij dat een bepaalde artiest is geboren en het kan de manier waarop hij/zijn wordt ontvangen beïnvloeden. Maar lovende pers moet samengaan met andere enthousiaste media. Hoe meer over een groep geschreven wordt. Hoe meer mensen erover lezen, hoe meer er verkocht wordt. Scott (1999, p. 47) schrijft trouwens dat verschillende studies aantonen dat niet het oordeel over iets een doorslaggevende rol speelt, maar eerder het feit dat erover geschreven wordt. Ook volgens de agenda settingtheorie bepalen de media niet ‘hoe’ we over iets denken maar wel ‘waarover’ we iets denken (Luyten, 1985, p. 64). •

Voorkeur

Rock’o co merkt wel dat er media zijn die hen genegen zijn maar dat wordt nooit expliciet gezegd. Het is nog altijd werkbaar en te herleiden tot normale proporties. Mintzkov Luna en Das Pop hebben dan ook geen voorkeur voor bepaalde media. Zolang de vragen intelligent zijn en de aandacht over verschillende media verspreid wordt. •

Reactie

Er komt ook bij de geschreven pers reactie van fans en platenfirma’s, vooral als het om grote namen gaat. Als een stuk goed geschreven is dan mag daar geen bezwaar tegen zijn. Het is tenslotte slechts een mening. Als eenzelfde medewerker regelmatig brieven krijgt over het feit dat hij niet juist was, dan wordt daar bij De Standaard wel rekening mee gehouden.


69

Charlie Poel (Humo): “We hadden deze week een interview met Maxon Blewitt en dat was op het allerlaatste moment eruit gevallen omdat er te veel pagina’s waren. Dan krijg ik meteen een telefoon; ‘oei hoe komt dat ons interview er niet in stond?’. Voor hen is het wel belangrijk dat ze in Humo staan, dan weten ze dat het gevolgd wordt. Ook voor de platenfirma’s.”

Maar er wordt relatief weinig gereageerd aan het adres van Humo. Mensen weten ook dat het de taak van de media is om kritisch te zijn, ze kunnen niet alles goed vinden. Meestal gaat men ervan uit dat journalisten hun job goed doen. Sony BMG reageert enkel wanneer het onrechtvaardig is vb. wanneer het handelt over het privéleven van iemand. Media moeten selectief zijn in hun subjectiviteit. Rock’o co vindt het wel logisch dat men gewoon moet kunnen zeggen dat iets minder is. Quagebeur denkt trouwens dat gerespecteerde journalisten en de alternatieve mensen anders naar muziek kijken en het anders beleven dan het modale publiek. Maarten Quaghebeur: “Ik denk dat dit het verschil is tussen muziek als entertainment en muziek als cultuuruiting. Zonder dat ik daar elitair over wil doen maar… Zou het SMAK zich boos maken op een journalist van Het Laatste Nieuws die een belachelijk stuk schrijft over een of ander kunstwerk? Ze zeggen dan: ‘Tja waarom doe je dat eigenlijk?’ Ik denk dat ik daar hetzelfde op zou antwoorden. Als je vindt dat je er niets mee te maken hebt, schrijf er dan niet over. Ik denk dat het hoe langer hoe meer voorkomt, dat er niet meer over dingen geschreven wordt die ze niet goed vinden. Ze pikken er alleen uit wat ze goed vinden door de vermarkting van het medialandschap. Wat je intern het meeste hoort is: ‘ik krijg geen plaats meer voor mijn recensie’, ‘ik mag geen stuk schrijven van zo groot omdat het de lezer niet interesseert’. Dat is de realiteit.”

•

Invloed

Volgens Humo heeft de invloed van een krant of blad veel te maken met imago. Ieder blad specialiseert zich in bepaalde genres en heeft bijgevolg ook meer invloed in dat genre. Focus Knack denkt wel dat ze invloed hebben, soms tot ergernis van anderen. Wouter Van Driessche: “Ik vraag mij dat echt af, misschien wil ik dat wel niet weten zelfs. Ik ben daar nog heel naïef in en iedere keer weer gechoqueerd als iemand zegt dat hij mijn interview heeft gelezen. Ik denk dat dat een soort veiligheidsmechanisme is om daar niet te veel over na te denken. Ik probeer altijd het best mogelijke interview te doen maar ik ga ook nooit een foto van mezelf bij een artikel zetten of mijn naam groter zetten dan die van de artiest. Ik zou dat leuk vinden moest ik invloed hebben en waarschijnlijk is dat wel een beetje zo. Moest het echt geen invloed hebben zouden we ook geen interviews hebben, dat weet ik zeker. Iemand heeft er iets mee te winnen: de artiest, de platenmaatschappij, de concertorganisator,… Anders zouden ze er ook niet zo op aandringen. Misschien dat het voor een kleine groep wel een verschil maakt als de recensent of de interviewer die je graag leest zegt dat je dat moet gaan kopen. Ik denk dat dat heel moeilijk meetbaar is.”

Mintzkov Luna gebruikt recensies van cd’s om op affiches of cd’s te plakken. Een sterke quote van Humo of De Morgen verkoopt net iets beter.

3.1.4.4 Muziekbladen in België België is volgens Delvaux (1997, p. 88) wellicht het enige beschaafde land ter wereld dat geen regulier rockmagazine heeft. Voor de popliefhebbers zijn er in Vlaanderen weinig vakbladen, zodat een opsomming van het huidige aanbod in Vlaanderen moet aangevuld worden met een overzicht van buitenlandse bladen (Luyten, 1985, p. 71), zoals NME, Rolling Stone, Q, Uncut. Elk muziektijdschrift dat in Vlaanderen de kop opsteekt, verdwijnt na enkele jaren roemloos. Ligt het aan het medium of aan de recensenten, vraagt Couvreur (2001, maart-april, p. 4) zich af? Paul Evers (In: Eetezonne, 2000, 16 december) denkt dat het niet te maken heeft met de vercommercialisering van popmuziek. Als men kijkt naar het succes van alternatieve popfestivals, dan zou er nog genoeg draagvlak zijn voor bladen over alternatieve popmuziek.


70

Volgens Charlie Poel (Humo), Van Driessche (Focus Knack) en Roels (1985, p. 61) heeft het vooral met de markt te maken. Grote magazines kunnen zich dan ook meer permitteren en zullen meer invloed hebben omdat ze meer lezers hebben. België is een klein land en men spreekt er dan nog eens twee talen. Het is daarbij niet evident om ook in Nederland te verkopen. Een blad dat specifiek gericht is op een muziekgenre verkoopt daarom bijna geen exemplaren. Bovendien kan men ook in de reguliere pers popnieuws vinden (Meuris: in Eetezonne, 2000, 16 december). Elke krant of weekblad heeft wel zijn muziekpagina met interviews en zo wordt de natuurlijke behoefte aan gespecialiseerde bladen in ieder geval kleiner. Volgens Bent Van Looy is het te wijten aan de mentaliteit van de pers. Er is een enorm verschil tussen de tabloids in Groot-Brittannië en de pulpbladen hier. Als iemand daar een klein beetje bekendheid geniet op eender welk vlak is die direct een prooi. Hier wordt er meer respectvol of toch preutser gehandeld en dat uit zich in de muziekpers. Wouter Van Driessche (Focus Knack) gaat verder: Wouter Van Driessche: “Het is wel de moeite om aan te stippen dat alles ongelofelijk wordt gemanaged en gestuurd en als je op tournee gaat met een groep, kan je slechts veertig procent schrijven van alle dingen die je gezien hebt. België is zo een klein land en dan kom je anders echt in de problemen. … Ik las onlangs een artikel in Rolling Stone van een journalist die meeging op tour met Massive Attack en het begon met een opsomming van alle soorten drugs die hij op tafel had zien komen tijdens de drie dagen die hij meemaakte. Eigenlijk heeft dat weinig met muziek te maken maar met een Vlaamse groep zou je dat nooit kunnen doen. Het zou ineens je laatste stuk zijn. Die magazines kunnen zich dat permitteren want die groepen hebben die magazines veel te hard nodig. Je hoort zoveel verhalen en de leukste kan je gewoon niet schrijven, dat is heel spijtig. Het is ook typisch Vlaams om de dingen echt binnenskamers te houden. Vlaamse groepen doen eerder gewoon en gereserveerd, Amerikaanse en Engelse groepen buiten het uit en bouwen hun carrière op andere groepen afslachten. Dat is hun mediastrategie; zoveel mogelijk mensen aflachen, zoveel mogelijk vertellen over de vechtpartijen, de coke, … en het werkt! In België zal het ook wel niet zo spectaculair zijn maar ze doen het hier ook niet. In één van mijn eerste interviews zei een Vlaamse muzikant dat je hier geen hotelkamers kan kapot slaan. De mensen lachen je uit als dat hier zou verschijnen in de pers. Je zou er op aangekeken worden als je dat zou doen, wij hebben hier die cultuur niet. Vandaar, denk ik, dat wij hier ook niet die traditie van rockbladen hebben. Ik denk soms ook wel bij de Angelsaksische landen dat het aandeel seks en drugs groter is dan rock ‘n’ roll. Bij Pete Dohorty vergeet je op den duur dat hij een muzikant is. Ik vraag mij ook af of die wel zo verknipt is als die zich voordoet… In de Vlaamse muziek heb je dat niet maar in de Vlaamse literatuur en andere kunstdomeinen heb je dat dan weer wel; Brusselmans, Fabre,… Dat is heel bizar in België, in de rock ‘n’ roll wordt het rebelse geweerd.”

Jan De Boever (persoonlijke mededeling, 2004, 30 november) pakte met het idee uit om een Vlaamse bijlage toe te voegen aan die grotere buitenlandse bladen. Op die manier maakt men ze extra aantrekkelijk voor muziekliefhebbers in België en dit kan een oplossing zijn voor ons kleine kwalitatief kleine aanbod. Maar is het lezen van popmuziek nog wel sexy genoeg om de concurrentie met het Internet aan te gaan, vraagt Vantyghem (2002, 18 mei) zich af. Een kwarteeuw geleden was lezen over popmuziek even hip als het vandaag is om muziek te downloaden. In het Britse NME leerde men groepen kennen die in Vlaanderen nergens op de radio kwamen. In Humo werd beslist of een nieuwe generatie Belpoppers wel de moeite waard was. Muziekbladen lanceerden discussies die even klassiek werden als de muziek zelf en schreven zelfs literatuur. Kortom, rockjournalisten zorgden voor opwinding en daarom was het even belangrijk wie schreef als wat er geschreven werd. Nu wordt Internet steeds belangrijker en meer gespecialiseerde muziekgenres zullen daar hun weg vinden. Een aangepaste bijlage zou dus helemaal niet veel zin hebben. Waarom zijn muziekbladen als Rif Raf dan wel succesvol? Sasha Van der Speeten: “Omdat het gratis en uniek is? Ik denk dat men heel hard voelt dat Rif Raf geschreven is door jonge mensen die zich absoluut niets aantrekken van wat de platenindustrie zegt. Hun mening is vaak ongenuanceerd maar dat heeft zijn charmes wel.”

Het blad is gratis en dat is ontegensprekelijk de reden waarom het zoveel gelezen wordt. Het biedt een forum aan platenfirma’s en houdt de lezers op de hoogte maar Charlie Poel heeft er geen idee van of het erg invloedrijk is.


71

3.1.4.5 Besluit Een popjournalist is een soort schakel tussen het publiek en de artiest. Net als bij radio heeft ook geschreven pers zijn eigen routinekanalen, informele kanalen en ondernemingskanalen. De nieuwswaarde van een artiest wordt door de actualiteit en zijn belang bepaald. Een lezer wil duidelijke antwoorden waaruit hij kan merken dat de muziek oprecht en origineel is. Verhalen zijn een stuk interessanter om te lezen maar toch is de kritische ingesteldheid van de journalist ook een voordeel. Mensen willen zich identificeren met een artiest en vooral over gevestigde artiesten maar ook met artiesten uit eigen land. De persoonlijkheid van een journalist, de manier van werken en nadruk van de redactie zijn van belang bij het selecteren. Zijn selectie wordt beïnvloed door zijn eigen organisatie, maar ook door lezers, hitlijsten, platenmaatschappijen die hun eigen artiesten promoten, radiostations en andere geschreven pers en het ruimere sociale systeem. Uit onderzoek blijkt dat er niet echt een groot verband is tussen wat de journalist schrijft en de verkoopscijfers van een bepaalde plaat. Toch is het feit dat er aandacht wordt besteed aan een artiest in de geschreven pers van onschatbare waarde. Denk maar wat er eerder werd beweerd over een gezonde mediamix. 3.1.5 Televisie Muziek is op diverse manieren te zien en te horen op tv maar heeft er geen grote plaats verworven, toch niet in vergelijking met radio en geschreven pers. Televisie is dus een minder grote gatekeeper/cultural intermediair, vandaar dat we er ook minder lang bij stilstaan. Audiovisuele media primeren normaal gezien op de geschreven pers. In de muziekwereld is het niet andersom. Doorgaans signaleert radio als eerste een plaat, wanneer de muziek populair wordt zal ze ook worden opgepikt door de televisie. In wezen zou televisie de meeste impact moeten hebben, maar bij gebrek aan kwalitatieve muziekprogramma’s op de publieke netten is radio nog altijd het belangrijkste medium om muziek te promoten, zelfs de muziekzenders moeten het tegen de radiostations afleggen (Cattebeke et al., 2005, 29 juni, p. 25). In België zijn momenteel geen alternatieve muziekprogramma’s te zien op de gewone netten. In de jaren negentig had men op VTM Rock Rapport en Roxy, VRT geeft muzikaal talent een kans in De Laatste Show en vroeger in De Zevende Dag. Maar verder dan een kort interview en een nummer met begeleiding komt het niet. Volgens Delvaux (1997, p. 85) zijn muziekprogramma’s op de Vlaamse televisie dan ook gedoemd om te sterven. Alleen voor specials rond de grote rocknamen of een verslag van T/W is er nog plaats. Studio Brussel en Canvas werken wel een live muziekprogramma uit ‘Brussel Vlaams Deluxe’ maar dat wordt uitgezonden op zondagmiddag, niet meteen prime time. Muziekzenders concentreren zich hoofdzakelijk op commerciële buitenlandse successen, de dominantie van MTV is hierin wel duidelijk. “Radio maakt dat liedjes ons bekend in de oren klinken, maar om platenverkoop op gang te krijgen is televisie noodzakelijk. De publieke omroepen en de algemene commerciële zenders hebben de hoogste kijkcijfers. De clipzenders bereiken een veel kleiner publiek. Ze hebben wel het voordeel dat hun kijkers fanatiek met muziek bezig zijn.” (Van der Plas, 2005, p. 89)

De invloed van een verschijning op tv is heel erg groot zegt Bent Van Looy. Bent Van Looy: “Dat is echt extreem! Dan ga je tanken en zegt de meneer achter het glas: ‘O, ik heb u op tv gezien!’. Media zijn zo belangrijk om te kunnen spelen.” Mintzkov Luna: “Ik werk in een platenwinkel en groepen die de dag ervoor in de Laatste Show zijn geweest die verkopen opeens meer. Dat heeft een heel harde invloed. Grote groepen worden wel ook beter gepromoot en die zullen dan ook wel meer verkopen. Uiteraard als je single niet wordt gedraaid dan kennen de mensen je niet en dan zullen ze je ook niet kopen in de winkel.”


72

Voor rocksterren zijn muziekvideo’s wel belangrijk omdat via deze een identiteit wordt gecreëerd (Aufderheide, in: Gitlin, 1986, p. 248). Ze creëren verder een verwachting voor de concerten (Aufderheide in: Gitlin, 1986, p. 131). Muziekvideo’s zijn vooral bedoeld voor de promotie van de muziek (Goodwin, 1993, p. 42). Mensen vinden het meestal leuk wanneer iets visueel wordt voorgesteld en men bereikt er nog een ander publiek mee volgens Jonkers (In: Daalder, 2003, p. 86). Muziekvideo’s zijn een reclameboodschap voor een artiest, dikwijls is het bijna de enige kans om op tv te komen. 3.1.6 Internet Enkele feiten… Groepen die in hun repetitiehok aan een demo prutsen, kunnen vrij goedkoop een song opnemen en nu hun muziek verspreiden over de hele planeet. Op een website als MySpace.com komen dagelijks veertig miljoen mensen zoeken naar gelijkgestemden, vaak jongeren. Groepen, dj's of soloartiesten hebben er hun eigen webstek en bieden hun muziek gratis of tegen betaling aan. MySpace was de populairste zoekterm op Google in 2005 (Wittebolle, 2006, 5 januari). Vroeger hoorde je overal hoe platenmaatschappijen aan de rand van de afgrond stonden. Het illegale downloaden zorgde voor problemen bij de distributie van platen en was bijgevolg meer een nadeel voor grote platenmaatschappijen. Het komt er echter op aan om er creatief tegen in te gaan en er rekening mee te houden (De Meester, 2006, 3 januari, p. 19). Nu verdienen ze terug geld met de verkoop van audio- en videodownloads, ringtunes, ringback-tonen, abonnementsdiensten, computerspelletjes,… Die nieuwe aanpak leverde in 2005 zes procent van de inkomsten op en EMI gaat er - voorzichtig - vanuit dat die zes procent in 2010 er vijfentwintig zullen zijn. Singles worden nu weer een bron van inkomsten voor platenmaatschappijen. Nieuwe businessmodellen voor muziek blijven opduiken maar de 'fysische' muziekverkoop blijft tot nu toe nog steeds essentieel (Levy, 2006, 10 februari). Alain Levy: “Het mag wat moeilijk geweest zijn in den beginne, maar de digitale revolutie zal het beste worden wat ons kon overkomen.” (Levy, 2006, 10 februari)

Ook AB heeft dit goed begrepen. De concertzaal zond laatst zijn eerste officiële webcast uit en wil dit nu regelmatiger doen, zowel live als op een later tijdstip. Ze willen hun project zelfs uitbreiden tot Internetradio. Voor Vlaamse groepen kan dit een interessant promomiddel zijn, een soort kwaliteitsstempel (De Meester, 2006, 18 maart, p. 2). Volgens Wouter Van Driessche (2006, 3 februari) moet men tegenwoordig zeker rekening houden met die nieuwe media. Hypes worden minder en minder gedicteerd door de traditionele media maar meer door het Internet. Denk maar aan groepen als Arctic Monkeys en Clap Your Hands Say Yeah die via de verspreiding van demo’s opgepikt werden en nu twee van de hipste bands van het moment zijn. In de Britse charts stond een nummer op één nog voor het schijfje in de winkelrekken lag. Mond op mond reclame blijkt daarbij erg goed te werken, een relatie opbouwen met het fanpubliek is van uiterst belang volgens Mojuice. Mensen communiceren graag met muzikanten en dan is de binding met het product veel authentieker. Internet heeft die interactie over muziek heeft vergroot. Via de vele blogs is de debatcultuur rond muziek sterk naar voren getreden. Het Internet wordt vaak verweten de vervreemding in de samenleving in de hand te werken maar anno 2005 wordt almaar duidelijker dat er nog nooit zo'n krachtig bindmiddel is geweest, zowel op grote als op kleine gebieden (Wittebolle, 2006, 5 januari). Met een grote fanbase en zicht erop kan een artiest een plaat uitbrengen en breakeven zijn voordat er een minuut airplay is geweest.


73

Mojuice ziet dat de impact van above media, niet-gepersonaliseerde media; radio, televisie, kranten, afneemt. Het mediapatroon is hoe langer hoe meer versnipperd en mensen consumeren veel meer media tegelijk dan vroeger. “Platenfirma's hebben altijd geprobeerd het belang van het Internet te relativeren. Tegenwoordig kunnen ze er niet meer omheen. Ze zouden er beter mee leren werken. Het Internet biedt veel voordelen. Bands die hun muziek op het Internet plaatsen, kunnen sowieso rekenen op oprechte interesse. De mensen die jouw liedjes beluisteren of downloaden, willen nieuwe muziek ontdekken en worden daarbij niet beïnvloed door promotiecampagnes van platenmaatschappijen of van tijdschriften.'' Alex Ounsworth, zanger van Clap Your Hands Say Yeah (In: Van der Speeten, 2006, 19 januari)

Mensen gaan op een andere manier met muziek om; ze downloaden enkele nummers in de plaats van de hele cd te kopen. Dat bracht vroeger heel wat op voor platenmaatschappijen, zelfs in slechte tijden. Nu zijn er ook e-labels, zoals WAB in Antwerpen, die virtuele cd’s uitbrengen. Het voordeel ervan is dat die artiesten zonder platencontract een enorme actieradius hebben omdat het label een contract heeft met iTunes (dat vijfentachtig procent van de downloaders bereikt). Dat betekent dat een Vlaamse groep zonder platencontract via Internet muziek in Australië, China, Canada,… kan verkopen. Muziek gaat de wereld rond en is niet meer beperkt door distributie en hoge kosten. Door het Internet is er een grotere hoeveelheid informatie beschikbaar voor iedereen, die kan aan een hogere snelheid worden bijeengesprokkeld maar ook snel worden verspreid (Williams & Carpini, 2004, p. 1208). Dankzij Internet kunnen we meer dan ooit zelf op zoek gaan naar onze voorkeuren en kan de hype over een nieuwe act zich als een virus verspreiden (De Meester, 2006, 3 januari, p. 19). Het Internet, schrijft Wittebolle (2006, 5 januari), is ondertussen uitgegroeid tot het eerste massamedium dat de grenzen tussen auteur en publiek, tussen producent en consument, tussen journalist en lezer, zelfs tussen kiezer en politicus doet vervagen. Een obscure punkband uit IJsland zou vroeger nooit een cd kunnen uitbrengen, maar kan nu wel wereldwijd een publiek van prettig gestoorde gelijkgestemden vinden. Zo een paar duizend cd’s slijten en genoeg geld verdienen om een volgende cd op te nemen (Wittebolle, 2006, 5 januari). Niet alleen nieuwe groepen, ook oudere genres worden tegenwoordig volop herontdekt door de grotere bereikbaarheid. Die trend schrijft Charlie Poel toe aan de steile opmars van de iPod en online-muziekwinkels (Byloo, 2006, 20 januari, p. 19). Er zijn trouwens tekenen dat hoe vaker consumenten muziek online opzoeken, hoe meer verslingerd ze raken aan andere artiesten dan de hitkanonnen. Die trend speelt in het voordeel van onafhankelijke platenmaatschappijtjes en daardoor was 2005 volgens De Meester (2006, 3 januari, p. 19) een uitstekend jaar voor de kleine platenmaatschappijen. Heel wat waarnemers zien daar tekenen in dat de krachtbalans in de industrie verschuift. Onafhankelijke maatschappijtjes kennen geen of minder expansiedrang en willen rustig opbouwen. Ze zijn ook stuk flexibeler en kunnen deels zelf kiezen waar ze zich achter willen scharen. Artiesten gaan ook minder en minder aan hun cd maar meer en meer aan concerten verdienen volgens Humo. Concerten gaan dus veel duurder worden. Vroeger maakte een artiest een cd en ging hij op tournee om die cd te promoten, nu maakt hij een cd om zijn optreden te doen uitverkopen. Diegene die via het Internet dingen ontdekken, blijven wel nog altijd wat pioniers volgens Poel. Charlie Poel: “Ik ben Naar Arctic Monkeys gaan kijken in de Botanique in Brussel en het waren bijna allemaal Engelstaligen in het publiek. Mensen die rond Brussel wonen, er wonen heel veel Engelse en Britse jongeren (door EU). De groep had toen nog niets uit, één single denk ik, en dat publiek zong alles letterlijk mee. Hoe kennen die de nummers? Dat was allemaal via het Internet.”

Mintzkov Luna wil het Internet nog niet gaan overschatten ook al zetten ze binnenkort hun eerste plaat op het net. Volgens hen stelt het nog niet zo heel veel voor in België maar wel in interessante landen zoals Groot-Brittannië. Een groep die wil uitbreiden mag zich dus niet beperken tot de kranten of radio’s. Volgens Jones (2002, p. 11) zullen de nieuwe media de muziekjournalisten niet doen verdwijnen. Immers wanneer door de komst van het Internet de hoeveelheid muziek stijgt, groeit ook


74

de uitdaging voor die journalisten om daaruit te filteren. Ook Billy Torney van Pias (In: De Meester, 2006, 3 januari, p. 19) onderschat de macht van de traditionele media niet: “We heb het gevoel dat ze nog altijd heel belangrijk zijn. Het is iets meer verspreid dan vroeger. De sites op Internet worden zeker geraadpleegd, maar men mag de kracht van Studio Brussel en bepaalde kranten en weekbladen niet onderschatten. Wij voelen het heel goed als Nite Versions van Soulwax daar positief onthaald wordt.”

Er is volgens Wouter Van Driessche (debat ‘Frequenties’, 2006, 20 maart) trouwens steeds nood aan het tegenovergestelde aan de realiteit. Kranten zullen daarom zeker blijven ook al beweert iedereen dat Internet zal domineren. Maar ook de platenmaatschappijen zullen volgens Goegebeur (In: De Meester, 2006, 3 januari, p. 19) niet voorbijgestoken worden. “Kijk, die websites worden nu al systematisch en structureel benaderd door platenmaatschappijen en in de toekomst zal dat nog meer gebeuren. Het is immers onmogelijk om de keuze zelf te maken uit zes miljard mensen die creatief bezig zijn. Die websites vervangen voor een deel radio, tv, kranten, muziekbladen,… Het medium verschuift, maar de muziek zal vanuit dezelfde grote of kleine maatschappijen blijven komen.”

De consument blijft hoe dan ook steeds afhankelijk, was het vroeger van platenwinkels dan is het nu van iTunes. In wezen zullen de machtsverhoudingen in de muziekindustrie voor een groot deel gelijk blijven. 3.1.7 Lokale media Tot slot staan we nog even stil bij lokale media. Die media zoals Zone09/ en AVS stijgen volgens Wouter Van Driessche (2006, 3 februari) in belang. Nabijheid is bij deze media heel belangrijk, ze binden een groep mensen. Ze besteden veel aandacht aan lokaal nieuws en dus ook aan opkomende bands en artiesten uit de regio (Van der Plas, 2005, p. 84). Concerten van beginnende groepen krijgen veel minder kans in een dagkrant volgens Metdepenninghen (2001, p. 8) maar meer in kleinere media. Een ideale startbasis voor een muzikale carrière dus. Het blijft wel de vraag of deze media dit blijven volhouden. De redactionele inhoud van Zone09/ blijkt na de vernieuwing steeds algemener te worden en laat deze lokale impulsen links liggen. 3.1.8 Besluit Een artiest heeft steeds andere mensen en organisaties nodig bij zijn carrière. De media zijn de eerste en belangrijkste gatekeepers die hem een duwtje in de rug kunnen geven. Ze spelen een bepalende rol bij het ontwikkelen van een muzikale carrière, omdat ze tussen de artiesten en de gebruikers in komen (Negus, 1992, p. 499). Artiesten hebben er dus alle belang bij om in de kijker te komen via media. Hoe meer media hoe beter, een gezonde mix tussen verschillende soorten: radio, geschreven pers, televisie, Internet,… lijkt het best te werken. Hoe meer een band overal terugkomt, hoe meer kans dat men hem oppikt. Radio blijkt uit literatuur de belangrijkste gatekeeper. Een plaat op radio zal dus meer mensen bereiken dan een ander medium. De geschreven pers bepaalt ook grotendeels de aandacht. Het is niet zozeer belangrijk wat er over een bepaalde artiest wordt geschreven, wel dat hij een artikel of interview krijgt. Normaal zou televisie de meeste impact moeten hebben want mensen houden ervan als iets visueel wordt voorgesteld. Maar muziek is, althans in België, geen belangrijk item op tv. Meestal moet een plaat al gedraaid zijn op radio of moeten er al artikels over verschenen zijn, vooraleer men de artiest in kwestie op tv zal kunnen zien.


75

De opmars van Internet is tegenwoordig niet over het hoofd te zien. Een grotere hoeveelheid nieuwe muziek is nu beschikbaar voor veel meer mensen en muziekliefhebbers gaan dan ook meer zelf op zoek naar zaken. Er is invloed van media op de verkoop van platen en optredens maar de vraag is hoe relevant die totale bekendheid is? Er zijn zeker mensen die nooit platen van Flip Kowlier zullen kopen maar hem gewoon tot een soort volksheld maken. Toch selecteren de opgesomde gatekeepers nog steeds uit het grote aanbod van muziek de meest aantrekkelijke dingen. Het is trouwens niet mogelijk alles te volgen en dan hebben mensen graag dat anderen hen de weg wijzen. Media zorgen op die manier voor gratis publiciteit, wanneer mensen over een muzikant of cd iets horen of lezen ontwikkelen ze daar meteen kennis en een opinie over. Als die opinie positief is zullen ze sneller een cd kopen. Mensen vinden het bijzonder om meer te weten over het leven van de artiest, zijn mening en persoonlijkheid.

3.2 Andere 3.2.1 Situering Zwaan (2005) verzamelt een aantal elementen die een succesvolle carrière van een muzikant: de persoon, carrièresucces en objectief carrièresucces. Hij zet ze in persoonlijk succes afhankelijk is van objectief en subjectief met achtergrond en omgeving.

rol spelen bij het ontwikkelen van een achtergrond, de omgeving, subjectief een schema waarin duidelijk wordt dat carrièresucces. Dat is op zijn beurt gelinkt

PERSON

BACKGROUND

SUBJECTIVE CAREER SUCCESS

SUJECTIVE CAREER SUCCESS

ENVIRONMENT Schema 7: Theoretical model (Zwaan, 2005)

Zoals eerder vermeld is objectief carrièresucces gelijk aan het inkomen uit muzikale activiteiten, de aandacht in de media, de platenverkoop en regelmatig optreden voor een redelijk publiek. Subjectief carrièresucces bestaat uit: globale voldoening, groeiende voldoening ten opzichte van carrièredoelen, inkomensdoelen, doelen op vlak van vordering en voldoening ten opzichte van de ontwikkeling van nieuwe vaardigheden. Media zijn dus maar een onderdeel van het objectieve carrièresucces. Als we het succes van een rockmuzikant helemaal willen onderzoeken moeten wij met veel meer rekening houden dan media. We willen deze factoren toch kort vermelden ter vervollediging. Muzikanten met de juiste achtergrond en mensen die hen vooruit kunnen helpen en hun netwerken vergroten, hebben een streepje voor. Maar als een muzikant niet gemotiveerd en overtuigd is van zichzelf zal hij ook niet ver geraken. Persoonlijke factoren bepalen daarom zijn succes. Muzikanten moeten voldoening halen uit hun activiteiten en de ontwikkeling van nieuwe vaardigheden en die voldoening moet groeien zoals ook de doelen in hun carrière, hun inkomen en de vordering daarvan. Concertorganisatoren beslissen nog steeds zelf wie ze op hun podium zetten en beïnvloeden de kans


76

op succes. Managers en boekers kiezen in welke groepen ze energie steken en begeleiden hen dan op hun muzikale weg. Platenfirma’s moeten ook overtuigd worden alvorens ze investeren… 3.2.1 Persoonlijke factoren Guido Van Liefferinge (In: Delvaux, 1997, p. 88): “Hier wordt altijd maar gesproken over wat er mis gaat met de media, maar ik denk toch dat een deel van de schuld bij de popgroepen zelf ligt. Als ze willen inslaan bij het grote publiek moeten ze inderdaad niet bewust een communicatieprobleem gaan scheppen. Onze Vlaamse zangers hebben succes omdat de mensen hen begrijpen.”

De persoonlijke aanpak van muzikanten is niet onbelangrijk. Ze moeten immers voor een hele hoop instaan: demo’s opnemen en versturen, zelf op zoek gaan naar een manager of een boeker als dat nodig blijkt,… Geen makkelijke job want een persoon kan volgens Zwaan (2005) verschillen op vlak van motivatie, volharding, perfectie, flexibiliteit, onzekerheid, werkethiek, zelfvertrouwen, controle, professionalisme, geweten, extraversie, aangenaamheid, openlijkheid en neuroticisme. Bent Van Looy helpt veel bij de uitwerking van de promotie van zijn muziek en vindt dat ook belangrijk. Het oogt volgens hem geloofwaardiger en het past beter bij de muziek. Toch is het niet vanzelfsprekend dat een artiest dat doet. Mintzkov Luna en Das Pop lezen op eigen houtje de muziekbladen en zijn op die manier bezig met wat er zich in de muziekwereld afspeelt. De kenmerken van een muzikant hangen daarnaast ook vast aan de achtergrond en de netwerken. De achtergrond slaat volgens Zwaan (2005) op de demografische variabelen: opleiding van de ouders, gender, het belang van muziek in de familie (zijn er andere familieleden met muziek bezig?), muzikale socialisatie en opvoeding (betrokkenheid van de ouders, volgen van muzieklessen, professionele muzikale training). De professionele en sociale context of omgeving speelt een even grote rol. Is een muzikant professioneel betrokken in een muzikaal netwerk? Heeft hij/zij daarbij steun van ouders, peergroepen, partner, erkenning,…? Mintzkov Luna en Das Pop kunnen voor een groot stuk rekenen op de professionele hulp van hun management Rock‘o co en worden door hen vaak extra gestimuleerd. Collega’s kunnen de oorzaak zijn van een grotere inspanning voor eigen carrière. Maarten Quaghebeur: “Natuurlijk is het een feit dat het als groep interessant is om in Gent te wonen of in een stedelijke context en je in muzikantenmiddens te begeven. Als je beenhouwer bent, ga je ook naar de veiling hé…”

We vermelden dat niet alleen muzikanten doorbijters zijn, ook andere mensen in de muziekindustrie steunen op een sterke motivatie. Maarten Quaghebeur: “Ik denk dat het een sector is waar de instroommogelijk groot is maar met als enige nadeel het feit dat het geen lucratieve sector is. Het geld ligt niet voor het rapen in de pop- en rocksector. De keuze om muzikant, manager, concertprogrammator,… te worden is een keuze die in alle gevallen een keuze die voortgevloeid is uit koppigheid, gedrevenheid en waarbij het financiële verhaal een zwaar achterlopende factor is.”

3.2.2 Concertprogrammatoren “Mauro Pawlowski mag dan nog zo fantastisch bezig zijn, maar als programmatoren, journalisten of radiomakers die man niet opmerken, dan speelt hij eigenlijk in de woestijn.” (Overbergh In: REW.FFWD. 04.05 Muziekjaarboek Vlaanderen, p. 109)

Eén van de meest effectieve manieren om promotie te maken is optreden. Het brengt de artiest ineens in contact met het publiek en de media. Showcasefestivals, zoals Eurosonic in Groningen, zijn hier een mooi voorbeeld van. Ze geven jonge bands de kans kennis te maken met nieuwe geïnteresseerden en zijn de plek bij uitstek om nieuw talent te scouten, ook voor bands die niet direct door radio opgepikt worden is optreden van levensbelang. Concertgangers zijn belangrijke potentiële klanten, ze kopen misschien wel een cd na afloop van het concert. Live performance is een promotiekanaal en momenteel ook meer en meer een bron van inkomsten voor artiesten. Gewoonlijk


77

speelt men eerst in cafés, daarna spelen muzikanten het voorprogramma van een andere band in clubs en staan ze op showcasefestivals, nog later ook op festivals. Chokri Mahassine (2006, 3 februari) vult aan dat de traditionele clubs tegenwoordig voor een deel worden vervangen door indoorfestivals. Ook Maarten Quaghebeur bevestigt dat tegenwoordig geld te verdienen is met festivals. Maarten Quaghebeur: “Er is een hertekening van het landschap gebeurd, het festivallandschap brengt in België veel geld op voor groepen, dat is de enige echte industrie die nog goed loopt en waaruit je nog middelen kan genereren die de kostprijs naar verloop van tijd kan overstijgen.”

Er zijn volgens Cattebeke et al. (2005, 29 juni, p. 20-27) een aantal belangrijke concertorganisatoren/gatekeepers in België: • Kurt Overbergh: programmator en artistiek directeur van AB, startte als journalist bij RifRaf en persverantwoordelijke voor platenlabel Rough Trade. • Herman Schuermans: organisator van Rock Werchter en is parlementslid. • Chokri Mahassine: stichter van Pukkelpop en allereerste allochtone parlementslid. Na een kwarteeuw is de Ancienne Belgique nog steeds de zaal die een belangrijke springplank biedt voor jong en minder jong talent (Cattebeke et al. 2005, 29 juni, p 21). In deze organisatie staan achtenveertig mensen in voor techniek, programmering, promotie, onthaal, ticketshop, horeca, security en barpersoneel. De programmering en promotie wordt verzorgd door een ploeg van negen mensen, het epicentrum van AB. Deze mensen zijn verscheiden in interesse en dat zorgt voor een gezonde wisselwerking: van elektronica tot jazz, alternatief, Nederlandstalig werk tot hip hop. AB wil zo breed mogelijk programmeren. In principe sluiten ze niets uit maar wat niet aan bod komt, zijn de typische dansavonden of fuiven met house en techno. AB hangt voor een deel af van de Vlaamse Gemeenschap. Ze zijn een VZW en dus niet gebrand op winst. De potentie die zij in muzikanten zien, is belangrijker dan het economische doel ervan en dat onderscheidt hen van Clear Channel. Soms spelen de concertzalen in Brussel en omstreken wel op dezelfde bal, waarschijnlijk is Botanique wel concurrentie. Maar deze zaal richt zich hoofdzakelijk op het Franstalige publiek. De cross-over tussen Vlaams- en Franstaligen wordt zelden gemaakt dus iedereen heeft zijn eigen niche. Vorig jaar speelden vierhonderdvijftig groepen op het podium van AB. De hoeveelheid platen en producties blijft stijgen maar uiteindelijk zal het percentage dat de moeite waard is wel hetzelfde blijven volgens Deckers. De selectie zal wel grondiger moeten gebeuren. Van de dertig cd’s per week die binnenkomen in AB, komen de meeste van platenfirma’s. Het aanbod van de grote platenfirma’s wordt steeds minder omdat deze zich vooral op marketing gaan richten. Alleen grote groepen maken nog kans en daarvan worden cd’s opgestuurd. Maar ook boekingagenten en managers die een tour in België willen sturen cd’s op. Volgens Deckers krijgen ze minstens evenveel als de kranten of radio. Sinds hun AB Cocoon project voor beginnende groepen vliegen ook de demo’s de bus in. Een concertzaal in hartje Brussel legt vanzelfsprekend snel contacten met mensen uit de sector. Die contacten zorgen ervoor dat de programmatoren nieuwe groepen ontdekken. “Op welke basis we groepen programmeer? Dat is de moeilijkste vraag uit de popgeschiedenis. We vertrouw op mijn buikgevoel zeker? En ik houd mijn oren en ogen open. Zo zit we bijvoorbeeld vaak in de jury van rockrally’s. Het criterium waarop we jonge groepen beoordeel is: zijn ze geloofwaardig? Maakt niet uit welk genre ze spelen. Ik let soms op kleine details. Men hebt groepen waarvan de gitarist tijdens het optreden met een paar vrienden staat te praten. Fout! Natuurlijk moet een groep een goede relatie met haar fans onderhouden. Maar tijdens het optreden moet men opgaan in de muziek. Als men het wil maken, moet men het dorpse kunnen overstijgen.” (Overbergh in: Cattebeke et al., 2005, 29 juni, p. 21)

Wanneer er een offer binnenkomt wordt dat in de groep gegooid op de wekelijkse vergadering. Daar wordt democratisch bekeken wat men ervan vindt, of het haalbaar is, of het past voor het publiek en of het niet te oubollig of voorbijgestreefd is. Bij een grote naam spelen de praktische zaken een rol, bij de kleinere groepen wordt er hoofdzakelijk gekeken naar de kwaliteit. Alles staat of valt bij de groep zelf, die moet kwalitatief goed zijn. Men kan volgens Peter Deckers wel tot in het oneindige


78

discussiëren over wat kwalitatief goed is. Amateurs komen zelden aan bod, nieuwe bands wel. Dat is ook de functie van de AB Club, de kleine concertzaal. Groepen die in de club staan, moeten proberen het publiek voor zich te winnen met de bedoeling dat ze een jaar later voor de box kunnen spelen voor achthonderd mensen en dan doorgroeien naar de grote zaal. Ervaring in het vak speelt een belangrijke rol in zo’n grote organisatie. Er is een geweldig aanbod en daar moet men de interessante dingen uithalen. AB is een redelijk instituut in de muziekwereld en krijgt dan ook veel aanbiedingen. Het verhaal achter een artiest is altijd interessant, men vermeldt vaak toffe samenwerkingsverbanden tussen groepen in de promotie. AB boekt ook groepen die ze zelf minder goed vinden omdat ze voor hun publiek willen werken. Ze beschouwen het als hun taak om ook Vlaamse groepen te programmeren en geven die vaak de voorkeur. De Vlaamse muziek is de laatste jaren aan een ongelofelijke opmars bezig is, vijftig procent van wat er geprogrammeerd staat is Belgisch. Peter Deckers: “Ik heb begin januari een soort overzicht naar de pers gestuurd, dat heeft ook in alle kranten gestaan dat het echt een opmerkelijk fenomeen is hoeveel Belgen er hier de zaal uitverkopen. Vb. Arsenal. Wij hebben Arsenal laten spelen op de Exit, ons eindfeest elk jaar. We hebben de dag later het concert voor april aangekondigd en ondertussen zit de grote zaal weeral vol, 2000 tickets. Maar ook drie keer Novastar, drie keer Ozark Henry, vier keer Arno, Vaya con Dios, Hooverphonic, Daan, Flip kowlier, Gorki, … Het lijstje is enorm lang, ik denk dat er een heel groot verschil is met tien jaar geleden. Er wordt enorm veel goede, kwalitatieve muziek in België gemaakt. Dan moeten we ook het chauvinisme hebben om ook echt de Belgische kaart te trekken. We hoeven niet echt het zoveelste gehypte groepje uit Engeland te hebben.”

Belgische en vooral Vlaamse muzikanten zijn beter te bereiken en dan zijn de mogelijkheden ook veel groter. Het is daarom veel gemakkelijker om Vlaamse groepen in de agenda te plannen. Ook bij AB zijn er een aantal factoren die de selectie beïnvloeden. Er zijn volgens Deckers media in België die een signaleringsfunctie hebben en kleine groepen uit de marge halen. Maar AB volgt vooral de pers in Frankrijk, Engeland en Nederland omdat die nog steeds eerder trends doorzien. Internet begint ook hier belangrijk te worden. Peter Deckers: “We hebben Clap Your Hands Say Yeah geboekt in oktober en op dat moment hadden ze volgens mij nog geen enkele krantenrecensie of interview gekregen in Vlaamse media. Ik herinner mij één cd-bespreking op Internet in juni. De box is ondertussen al vijf weken uitverkocht, 850 man terwijl die single nog niet op de radio zit en terwijl de plaat nog niet uit is. De plaat komt pas uit terwijl onze zaal al uitverkocht is.”

Het muzikale beeld van het publiek is volgens AB ook veel groter geworden mede dankzij Internet. Vroeger dacht men meer in hokjes maar nu loopt alles door elkaar want mensen komen met meer muziek in aanraking en daar speelt AB graag op in. Ze werken niet echt met een doelpubliek voor ogen, na een tijd zijn er trouwens veel bezoekers die gewoon komen omdat ze verwachten dat er een kwalitatief goede groep op het podium staat. Uit een enquête blijkt dat het merendeel van het publiek ligt tussen de twintig, dertig jaar, het zijn iets meer mannen dan vrouwen, zes à zeven mensen op tien zijn Vlamingen. Blijkbaar gaan de Belgische mensen heel graag naar concerten dus zolang de vraag er is, moet er ook aanbod zijn. Het aanbod van de grote platenfirma’s wordt wel steeds minder. Hierdoor ontstaan er independents, kleine labels of groepen die een plaat in eigen beheer opnemen en zelf aan de slag gaan. Tegenwoordig is dat gemakkelijker geworden door de technologische evolutie. Hitlijsten spelen minder een rol omdat AB vaak aan de basis zit van bepaalde groepen. Groepen in de hitlijsten speelden vaak een aantal jaren terug in AB. Peter Deckers: “Als we sommige media mogen geloven, zijn wij zeer belangrijk. Vb. Kurt, de artistieke directeur is toch vorig jaar in Knack uitgeroepen tot de invloedrijkste persoon (in het concertwezen) in het popland België. Het gebeurt heel vaak dat als wij een artiest aankondigen in AB dat vb. Dirk Blanke van Radio 1 belt of mailt met de vraag of ik de plaat heb en welk genre het is. Het gebeurt heel vaak ook dat de plaat niet uit is in België en ik die zelf aan Radio 1 bezorg zodat ze hem kunnen spelen. Zij worden evenzeer beïnvloed door ons als andersom en ik denk dat we daarmee in een gezonde samenwerking zitten. Iedereen heeft zo een beetje die signaleringsfunctie.”

Er is sprake van een wisselwerking met media maar de carrière van een groep wordt vaak gestuurd vanuit AB. Als media iets opkloppen en een band kan het niet waarmaken op het podium, zal het met


79

hen ook snel gedaan zijn. Slechte optredens zijn even rampzalig als slechte recensies, het is slechtere reclame dan slechte pers. Groepen die een matige pers hebben maar die live heel sterk zijn, verkopen soms even goed. Munich Records en Sony BMG vinden het bijvoorbeeld van groot belang dat hun groepen veel touren en er staan op het podium. Maar AB opent ook andere deuren. Ze merken dat groepen die bij hen op het podium staan, ook op de radio gedraaid worden en in kranten besproken worden. Vooral voor kleine groepen kan dit van belang zijn, ze worden opgemerkt door de pers en managers die aanwezig zijn. Het publiek gaat ook meer en meer naar concerten, daarom worden concertprogrammatoren steeds belangrijker volgens Munich Records. Groepen zien dat ze minder verkopen en moeten veel goed maken met optredens. Op die manier worden concerten veel duurder. Vroeger maakte een artiest een cd en ging hij op tournee om die cd te promoten, nu maakt hij een cd om zijn optredens te doen uitverkopen. 3.2.3 Platenmaatschappijen Platenmaatschappijen zijn volgens Negus (1992, pp. 45-46) betrokken in het proces van selecteren van een hoeveelheid materiaal dat door een systeem van producers, agenten en promotors wordt gestuurd naar het publiek toe. Ze zijn dus meer dan gatekeepers, ze bepalen de consumptiewaarde van een concreet object. Platenmaatschappijen kunnen beschouwd worden als cultural intermediaries met een eigen doel: platen verkopen vooral door nummers in de hitlijsten krijgen. De verschillende werking van platenfirma’s is sterk bepalend in het gatekeepingproces. Munich Records, een indiemaatschappij, is sinds de start in België uitgebreid naar drie tewerkgestelden. Ze verdelen de taken zodat het leuk en afwisselend blijft. Iedereen heeft wel enkele verantwoordelijkheden, vb. A&R, Belgische signings, Wallonië, Luxemburg, televisiewerk,… Op dit moment werken er bij Sony BMG tweeëndertig mensen, negen jaar geleden waren er dat nog vijftig. Munich Records was vroeger hoofdzakelijk een rootsfirma, gericht op latin, afro, blues, country, singer/songwriter. Nu proberen ze te verbreden naar indierock omdat ze hun imago willen verjongen. Sony BMG richt zich niet specifiek een genre, hun aanbod is eerder middle of the road in de plaats van echt alternatief. Een platenfirma kan naar een bepaald label verlangen maar als dat bij een andere maatschappij zit, wordt een zekere hoffelijkheid behouden. Men kan interesse laten merken maar het is niet de bedoeling dat er groepen worden afgenomen. De concurrentie tussen de platenfirma’s is vrij groot, het is meteen duidelijk wie de tegenstrijders zijn bij een bepaalde groep. Als er interessante groepen zijn, is het een kwestie van tijd om er als eerste bij te zijn. Het gebeurt wel eens dat iemand een groep alleen op het spoor is maar dat gebeurt heel zelden. De concurrentie heeft niet altijd te maken met het financiële, maar ook met persoonlijkheid, aanpak,… Het karakter van het huis is iets waar artiesten heel gevoelig voor zijn. De grootste winstmarges van Munich Records komen net als bij grote platenfirma’s uit distributie. De promotie in media is dus van uiterst belang. Iedere maatschappij heeft zijn eigen bronnen. Sony BMG krijgt ongeveer twintig cd’s per week. Vaak gaan managers en boekers samen met artiesten naar platenmaatschappijen en dat zorgt voor een andere behandeling. Wanneer iets via een bekende manager of boeker komt is men sneller geneigd iets te beluisteren. Het is voor Munich Records belangrijk om de mensen van de labels in levende lijve te zien want er komen relaties aan te pas met een trage opbouw. De platenmaatschappij verwacht trouwens dat een label zelf de vraag naar distributie stelt. Ze gaan als platenfirma ook naar optredens kijken op aanraden of op uitnodiging. In België is het heel gemakkelijk om groepjes te ontdekken. De muziekwereld is klein en iedereen kent elkaar. Sony BMG krijgt ook vaak tips van mensen uit het milieu; publishers, agenten die concerten boeken, van mediamensen. Munich Records bezoekt jaarlijks een paar grote meetings, vb. in Cannes waar alle platenmaatschappijen en


80

labels naartoe komen. De bedoeling is een beetje verwaterd door de komst van Internet, maar oorspronkelijk was dit om de cijfers van het afgelopen jaar en de toekomstige releases te bespreken en om te beslissen verder samen te werken. Ze leren ook zelf nieuwe dingen kennen door gespecialiseerde muziekbladen te lezen, naar showcases te gaan, in kleine clubjes onbekende groepen gaan scouten... Ze gaan elk jaar naar het Sonar festival in Barcelona, dat een podium biedt aan de groepen van de toekomst. Er zijn de showcasefestivals Eurosonic in Groningen, South by Southwest in de States, All Tomorrows Parties in Engeland. Elk land vaardigt daar een aantal groepen af en die kan men gaan bekijken en eventueel antwoorden op hun vraag naar distributie. Sony BMG wil zeker niet afhankelijk worden van media en beschouwt het daarom als een taak om zelf op zoek te gaan naar bepaalde interessante dingen. Ze hebben ook eens opendeurdagen gehouden. Dat was eigenlijk vooral heel grappig, veel talent is er niet ontdekt. Allereerst selecteert en scout de A&R-manager de artiesten die hij eventueel wil uitbrengen. Negus (1992, p. 53) geeft een lijst met criteria: • optreden • originaliteit en kwaliteit • opgenomen uitvoering en stem • voorkomen en imago • niveau van persoonlijke overgave, enthousiasme en motivatie • prestatie van de artiest tot nog toe A & R managers onderhouden de contacten met de scene en discussiëren met de muzikanten over de songs, boeken de studio voor hen,… Voor Munich Records moet er ‘een hoek af’ zijn wanneer ze een artiest tekenen. Het moet uniek zijn eender op welke manier. De groepen moeten ook kunnen doorgroeien, een beetje ambitie hebben en willen werken. Niet iedereen heeft de tijd en de wil om een groep op te richten want veel geld verdient men er niet mee. Voor Koen Van Bockstal van Sony BMG speelt steeds de kippenvelfactor mee. Koen Van Bockstal: “Ik ben een heel grote muziekfreak die naar heel veel verschillende genres luistert en ik heb uiteraard heel veel dingen gezien. Ik ging vaak vier, vijf keer per week naar een concert. Als je dan nog van iets kippenvel krijgt, dan was het raar. Als het mij en de mensen rondom mij nog iets deed, dan was het een heel goede indicator dat dat ook het geval was bij een doorsnee publiek dat veel minder ziet en hoort.”

Meestal laten grote platenmaatschappijen het ontdekken van groepjes over aan independents. Ze zien het niet als hun taak. Koen Van Bockstal: “Je hebt binnen de muziekindustrie, net als in de filmindustrie en de literatuur, kleinere bedrijfjes die meer pioniers zijn. Die zorgen ervoor dat talent wordt opgepikt, op de juiste manier wordt gevoed zodanig dat het kan doorgroeien. Op het moment dat ze zeggen: ‘Nu willen we groter worden.’, dan pas moet een grotere platenmaatschappij in springen. Voordien heeft dat weinig zin omdat het hippe publiek die nieuwe dingen oppikt, dingen van grote platenmaatschappijen niet credibel vinden. ‘Er zit veel geld achter, het zal wel niet ok zijn.’ Terwijl dat dat natuurlijk onzin is. Wij hebben ooit DAAU getekend. Zij hadden eerst een plaat bij een independent en daarna hebben wij met de twee volgende platen heel veel succes gehad. Je kunt het als grote maatschappij dus wel doen alleen gebeurt het niet vaak.”

Pas daarna gaat men reageren en rekenen; wat is er nodig om met dat soort artiest een goede plaat te maken, wat is de doelgroep, is die groot genoeg, hoe kan men rendabel werken?… Door economische en financiële overweging kan een band nog wel uit de boot vallen. Grote platenfirma’s pikken inderdaad alleen of meer de grotere dingen op. Vroeger, zeven jaar geleden konden ze nog een budget spenderen aan een artiest die ze een kans wilden geven, nu kan dat in elk geval in een multinational absoluut niet meer. Er raken volgens Negus (2002, p. 502) zakenmensen bij betrokken wanneer het gaat over de meer specifieke details van het contract en de onderhandelingen met artiesten en hun managers. Zakenmensen keuren de betaling goed, bijgevolg is de relatie met die mensen van uiterst belang voor de economische potenties van muzikanten. Het blijft niet bij een


81

financiële beslissing maar het gaat ook over de symbolische productie van een repertoire van een platenmaatschappij. De muzikale preferenties en de relaties met de muzikanten spelen daar een grote rol in. Bij Munich Records spelen dus zeker een aantal economische redenen een rol. Het is voordeliger om een groep die nog niet bekend is, te laten tekenen voor gans Europa. Ze kunnen heel goedkoop touren en dan kan er toch een kleine winst gemaakt worden. Er wordt bij Sony BMG rekening gehouden met wat de marketingmanager ervan denkt want die moet het achteraf marketen en de promotie doen. Ook andere meningen spelen een rol want waar niemand in gelooft, loopt meestal fout af. Er worden echter nooit beslissingen genomen in comité want dan komt men gemakkelijk terecht bij de middenmoot. Platenmaatschappijen besteden meer aandacht aan grote groepen en proberen de verkoop van die platen nog te verhogen door grote reclameacties. Als ze maar één keer moeten investeren en veel winst mee genereren, is dat bedrijfstechnisch veel interessanter dan dezelfde verkoop realiseren met zeven of acht nieuwe bands. Munich Records besteedt wel aandacht aan het verhaal van de groep of artiest. Dat wijst zichzelf uit, de pers moet weten waarover het gaat; wie is het, door wie is hij beïnvloed, waar hij eerder bij speelde, welk genre het is,… De platenmaatschappij maakt samen met de artiesten een perstekst, soms in samenwerking met een journalist (vb. Dirk Steenhaut deed dit voor Milow). Hoe beter men het presenteert hoe gemakkelijker het is voor de pers. Een plaat moet niet altijd af zijn maar kan door zijn gebreken juist interessant worden. Ali Farka Toure, een Malinese bluesgitarist, heeft een schitterend verhaal. Hij is burgemeester en kan naar buiten komen met statements die iets betekenen. Eugene Edwards zweert bij zijn bijbel en zijn oude instrumenten. Johnny Doubt maakte alleen maar morbide en gore teksten over vrouwen die vermoord werden. Munich Records tekent heel weinig Vlaamse groepen omdat er geen budgetten voor zijn. Een Nederlandse firma is ook niet zozeer gericht naar de Vlaamse markt. Vlaamse groepen vragen dan meestal nog extra energie en aandacht. De keuze van platenmaatschappijen wordt beïnvloed door een aantal zaken. Ten eerste door de traditionele media. De platenindustrie selecteert via de verdeling van haar budget welke artiest meer aandacht verdient dan de andere en die verdeling wordt volgens Van Stein Callenfels (2003, p.22) weer deels bepaald door de stukken die de critici schrijven. Daarbij zijn de inhoud van het stuk en het oordeel van de journalist niet van groot belang. Het gaat de platenmaatschappij puur om de hoeveelheid ruimte in de kranten en tijdschriften die een artiest krijgt. Wordt een artiest door het publiek en de media opgepikt, dan gaat de platenmaatschappij over tot meer promotie. Dat leidt dan weer tot meer aandacht van het publiek en de media. Publiciteit is een zichzelf versterkende factor. Er wordt wel eens gezegd dat men platen moet maken waarvan je zeker weet dat de media ze leuk vinden. Toch bekomt men zo eenheidsworst volgens Van Bockstal. Media veranderen ook voortdurend. Wat is bijvoorbeeld een Donna-artiest? Door formats worden bepaalde artiesten in een hokje geduwd waar ze niet meer uit kunnen, terwijl het omgekeerde het geval is. Maar mediamensen die hun job goed doen, kiezen er altijd de goede artiesten uit, zelfs als het niet in hun format past. Media blazen daarbij graag iets op en maken er meteen een hype van, dan is het af en toe belangrijk om daar niet op in te gaan als platenmaatschappij. Media zijn belangrijk voor Sony BMG maar toch zijn ze er voorzichtig mee . Koen Van Bockstal: “Ik heb dat spel altijd wel sluw gespeeld, ik heb nooit gezorgd dat de media meester kon worden van een van onze artiesten. Ik heb altijd gezorgd dat wij bepalen wat ze wel en niet konden doen. Voor hetzelfde geld zitten ze in elke quiz op televisie, daar heb ik altijd nee tegen gezegd. Ik heb daar niet altijd vrienden mee gemaakt maar als je artiesten groter worden kan je je eisen beginnen stellen.”

De meest directe manier om daaraan te werken is zelf invloedrijke (pers)mensen uitnodigen naar de studio of meenemen naar een concert. Koen Van Bockstal: “Dat is een heel klein wereldje van muzieksamenstellers en journalisten, voor gans België komt dat misschien neer op dertig, veertig man.”


82

Er zijn steeds een aantal mediamensen belangrijker dan andere. Voor een bepaald segment van de muziek is Studio Brussel heel belangrijk en dan moet je hun boegbeelden mee hebben. Maar niet elke samensteller bij Studio Brussel is even belangrijk, net zoals bij Radio 1 en Humo. Afhankelijk van het genre muziek, kunnen bepaalde mensen het verschil maken. Maar het is niet omdat zij roepen dan het goed is, dat het daarom lukt. Platenmaatschappijen moeten op de juiste manier met media omgaan. Sommige artiesten worden dan ook bewust uit de media gehouden, ook al komt er veel vraag. Munich Records breidt nog steeds uit en zal zeker niet verdwijnen door de komst van Internet. Er zullen steeds cd’s verkocht worden alleen mogen ze niet meer zo duur zijn en mooi verpakt. Het promocontact met de radio’s vindt men heel belangrijk en mag niet verdwijnen, ook sturen ze in de toekomst meer muziek op via het net. Sony BMG bevestigt dat via Internet een aantal belangrijke stappen worden overgeslagen. De platenfirma zal binnenkort met een muziekgroep experimenteren en één of twee songs naar de doelgroep opsturen via Internet. Ze beschouwen die manier van werken als een soort teaser, een voorsmaakje van wat er nog komt. Toch zijn er ook nadelen verbonden aan Internet. Het is moeilijk om in te schatten hoe iets zal evolueren. Die nadelen zijn echter te relativeren. Grote platenmaatschappijen zijn niet tegen Internet. Het probleem van illegale downloaden zal zich wel oplossen. Er is volgens Bockstal gewoon een nieuwe technologische evolutie aan het gebeuren. Dat is heel lastig want er gaat veel arbeid verloren maar toch zal dit resulteren in andere arbeid. Het creëert andere manieren van omgaan met de muziekindustrie en het is belachelijk en dom om dat te willen tegen houden. Koen Van Bockstal: “Platenmaatschappijen zijn daar vanuit hun hoofdkantoren heel krampachtig mee omgegaan maar daar kon je op lokaal vlak weinig aan veranderen. Dat is nu wel wat over maar we hebben wel de boot gemist. Maar nog niet definitief.”

Ten derde richt Sony BMG zich op alle soorten publiek, de maatschappijen wil een heel brede doelgroep bereiken. Platenfirma’s hebben altijd de neiging om zich te concentreren op de mensen van zestien tot dertig omdat dat de heavy consumers zijn. Dat is niet altijd een verstandige optie. Die mensen kopiëren ook de meeste muziek en moeten hun weinige geld verdelen over verschillende vrijetijdsbestedingen. Vroeger kochten fans alles van een artiest, nu hoeven ze de volgende plaat niet meer goed te vinden. We kunnen het belang van een platenmaatschappij als volgt omschrijven. Munich Records vermeldt drie pijlers van succes: een cd maken, goede recensies krijgen en goede optredens spelen. Als deze drie samenvallen dan is het goed, dan heb je een goede verkoop. Sony BMG is daar minder zeker over. Het is volgens Van Bockstal eerder het spel van de kip en het ei. Mensen zeggen altijd dat artiesten een plaat moeten hebben en die in de media brengen om te kunnen optreden. Maar een artiest die tekent bij een platenmaatschappij krijgt in ieder geval al meer aandacht. Dat is niet alleen de magic touch van een plaat uitbrengen, er zijn evenveel artiesten die een plaat uitbrengen en veel op de radio te horen zijn maar geen concerten spelen omdat ze live niet goed waren. Het is een wisselwerking want live spelen wakkert de platenverkoop aan en de platenverkoop wakkert optredens aan. Hoe langer men daarover nadenkt, hoe complexer het in elkaar zit. De media zullen volgens Van Bockstal altijd beweren dat zij artiesten maken, maar als platenfirma’s niet bepaalde stappen zetten, zal een artiest ook niet bekend worden. Een platenmaatschappij kan de media gebruiken, ze zijn manipuleerbaar op een bepaalde manier. Koen Van Bockstal: “Ik bedoel daarmee niet omkoopbaar! Payola of omkoping dat kan gewoon niet in België, dat is onvoorstelbaar.”

De relatie tussen platenfirma’s en artiesten is meestal wel goed. De verhalen waarin men vertelt dat een artiest verplicht wordt om dingen te doen waar hij niet achter staat zijn onzin volgens Sony


83

BMG. Men kan het zich niet permitteren om iemand op te lichten, daarvoor is een land als België te klein. Koen Van Bockstal: “Het conflictmodel van de artiest tegen de multinational, daar geloof ik niet in, je kunt beter samenwerken en dan moet je langs weerskanten dingen respecteren. Ik heb soms wel geprobeerd om iemand op andere gedachten te brengen, maar je moet dat op een rationele manier doen.”

Toch gaan groepen meer en meer een plaat in eigen beheer uitbrengen omdat ze zich niet meer kunnen vinden in de voorwaarden van een platenmaatschappij. De kracht van platenfirma’s kan op die manier verminderen. Maarten Quaghebeur: “Ik vind nog altijd dat er wel een inspanning moet gebeuren van de kant van de echte platenfirma, zeker als zij willen vasthouden enkel aan de structuur die platen in een winkel legt. Er zit nu een enorm gat in hun deur waar mensen gewoon maar kunnen stelen en je vergoed mij daar niets voor. Je geeft als groep wel het exclusieve recht aan hen om te verkopen op die manier. Wat bedoel je ook met veel verkopen, als je wil enkel wil kunnen zeggen dat je veel verkoopt maar dat je daar geen frank zult van zien, … Je kunt ook zeggen dat je 25.000 stuks zal verkopen en dan op zoek gaan naar een partner die daar het risico in wil helpen delen maar niet volledig wil rippen. Vanuit het standpunt van een manager vind ik dat je dat moet doen.”

De recente evolutie van Internet zit daar zeker voor iets tussen en dwingt zeker de grote firma’s tot nadenken. 3.2.4 Managers en boekers België telt een aantal bookings- en managementkantoren. We spitsten ons toe op een groot Gents kantoor; Rock’o co. Er zijn zes mensen tewerkgesteld bij Rock’o co; vier artiestenbegeleider en twee administratief ondersteunende personen. De organisatie is een lineaire structuur waarin iedereen zijn eigen kleine specifieke functies en vaardigheden heeft. Rock’o co is meegegroeid met een aantal groepen en wacht dus niet tot een groep is doorgebroken om ermee samen te werken. Op die manier zijn ze zeer verantwoordelijk voor de instroom in de professionele sector. Maarten Quaghebeur vindt het het jammer dat zijn collega’s tegenwoordig meer naar het eindresultaat en het succes van een groep kijken. De cruciale processen van een groep gebeuren immers op lange termijn. Een jonge groep bijnemen in het bookingsmilieu is geen rozengeur en maneschijn en betekent twee of drie jaar niet verdienen in verhouding met het werk dat erin gestopt wordt. Waarom zou men dan concurreren? Er zijn ooit wissels geweest tussen kantoren maar niemand is daar veel beter van geworden, in geen enkele richting. De relatie met de groepen is veel professioneler geworden de laatste jaren. Ze zien elkaar nu op meer geregelde tijdstippen om te werken en dingen af te spreken. De grootste verandering is dat er nu met meer groepen en mensen gewerkt wordt. Daardoor moeten bijna iedereen steeds op de hoogte zijn. Er wordt bij Rock’o co heel zorgvuldig nagedacht over de manier waarop een vrij groot dienstenpakket kan aangeboden worden aan de groepen. Iedere groep gebruikt daar andere dingen uit maar het zorgt ervoor dat groepen artistiek aangemoedigd worden om een stapje verder te gaan. Eigenlijk is het de taak van een platenfirma om de media aan te spreken maar de meeste managers en boekers, zoals vb. Rock’o co, hebben zelf een eigen mediabestand en sturen ook platen op, regelen interviews en werken mee aan een promotieplan gericht op de juiste exposure of media-aandacht. Maarten Quaghebeur: “Er wordt een idee opgemaakt met stapstenen waar concerten, verschijningsdata van interviews, televisiemogelijkheden (videoclips, TMF-café, het nieuwe cultuurprogramma)in ingebed worden.”

Het kantoor krijgt heel vaak demo’s opgestuurd maar het doet ook zelf een degelijke inspanning om zoveel mogelijk op te volgen. Dat is zeker niet gestructureerd. Maarten Quaghebeur: “Ik ga nooit beweren dat ik alle demo’s beluister die hier toekomen maar als je in de Video vijftig concerten per jaar organiseert, als je dan nog eens naar de Rockrally gaat, af en toe eens buiten komt, de krant leest en


84

de Rif Raf eens vast neemt, dan zit je wel middenin de sector en dan weet en zie je wel wat er rond loopt. Dat is dan de periferie rond Rock’o co. Uiteraard gaan we minder snel de nieuwe groep uit Limburg zien dan die tussen Kortrijk en Antwerpen.”

Het absolute criterium om een groep in huis te halen is de motivatie om eigen nummers te willen maken en met eigen werk op het podium staan. Ten tweede moet het klikken, er moet wederzijds vertrouwen zijn. Uiteraard spelen ook persoonlijke smaak en het verhaal een rol, media houden daar volgens hen zeker rekening mee. Maarten Quaghebeur: “Een van de verhalen rond Das Pop is dat Bent een arrogante zak is, en dat kan je positief of negatief gaan gebruiken. In de praktijk zie je dan wel dat journalisten hem wel graag interviewen omdat hij statements maakt en opvallende dingen vertelt. Dat is ook een van zijn talenten.”

Mintzkov Luna had door zijn overwinning op Humo’s rockrally een verwachting gecreëerd en dan vertrekt Rock’o co vanuit dit standpunt. Ze proberen steeds zo ver mogelijk te geraken, dat wil zeggen schaalvergroting van concerten en publieksbereik. Maar dit steeds van de entiteiten van de groep. Concerten, kranten en tijdschriften spelen een rol bij het opdoen van kennis van de muziekwereld maar het is niet duidelijk of die ook een rol spelen bij de selectie van groepen. Het belang van Rock’o co in de Vlaamse muziekwereld is vrij groot. Dit is te merken aan de onderlinge contacten. Maarten Quaghebeur: “Ik heb ook het gevoel dat ik iedereen in het muziekcircuit in Vlaanderen ken. Uiteraard, ik ken de mensen van het sportpaleis niet zo goed maar ik heb er ook niets mee te maken. De dag dat ik ze moet hebben zal ik ze wel leren kennen, ik heb er ook meer dan genoeg toegang toe om eventueel een groep morgen in het sportpaleis te kunnen zetten. Je kunt verhaal van pop en rock in Vlaanderen absoluut schrijven als het verhaal van ‘ons kent ons’, een zeer beschermende community.”

3.2.5 Besluit Niet enkel de media zijn verantwoordelijk voor een succesvolle muziekcarrière. Volgens het Schema van Zwaan (2005) zijn ook persoonlijke factoren zoals de karakteristieken van de muzikant, de omgeving en netwerken belangrijk. Concertprogrammatoren maken in hun programmering ook een keuze die van belang is: veel optreden betekent meer bekendheid. Platenmaatschappijen zijn als laatste bepalend voor de voortzetting van een muzikale carrière. Ze kiezen de artiesten uit waarin ze geloven en bieden hen niet te onderschatten financiële en andere kansen. Boekers en managers weten ook heel goed waar ze met een groep naartoe willen. Ze hebben dus wel invloed maar dat is ook niet overdreven.

3.3 Hypes 3.3.1 Situering “In the language of rock criticism, what is at stake here is the truth of music – truth to the people who created it, truth to our experience. What is bad about the music industry is the layer of deceit and hype and exploitation it places between us and our creativity.” (Frith, 1988, p. 12)

Ook Dave Marsh beweert dat de rockkritiek zich nauwelijks nog bezig houdt met muziek, en dat de meeste rockcritici minder in geluid dan in sociologie geïnteresseerd zijn (Geciteerd in: Frith, 1978, p. 19). Tegenwoordig is dit erg duidelijk in de overdreven hypes in de Britse pers. Bepaalde groepen worden naar voren geschoven en krijgen alle aandacht. Hyping is soms een synoniem voor plugging (De Meyer, 1981, pp. 126-127), het staat in de muziekindustrie voor artificieel opgedreven


85

platenverkoop beïnvloed door overmatige exposure in media. De hype is, ondermeer omwille van de overbelasting van de beschikbare promotiekanalen, uitgegroeid tot een begrip in de muziekindustrie. 3.3.2 Hoe creëert men een hype? “De commotie rond Arctic Monkeys wordt in de Britse rockpers ‘de moeder van alle hypes’ genoemd. De groep stond op de eerste plaats in de Engelse hitparades, zonder de steun van platenfirma’s of promotiecampagnes. Aanhangers van de groep gooiden zijn demo’s gewoon op het Internet en de honderden mp3-bestandmens van Arctic Monkeys die er vandaag circuleren, hebben een enorme hype gecreëerd.” (Van der Speeten, 2005, 4 november, p.32) “Arctic Monkeys heeft de media dus op snelheid gepakt.” (De Meester, 2006, 20 januari, p. 22)

Hypes zijn economie en in de economie speelt toeval een belangrijke rol. Maar men kan het toeval uiteraard een handje helpen. Door marketing bijvoorbeeld, beweren De Preter & Steenhaut (2005, 12 maart, p. 1). Een hype kan men dus moeilijk voorspellen maar meestal werkt het volgens Van der Plas (2005, p. 73) zo: als mensen een bepaalde naam of logo maar vaak genoeg op verschillende plekken tegenkomen, worden ze er vanzelf nieuwsgierig naar. Daarbij helpt het als men erin slaagt rond de muziek en spannend imago te creëren, iets karakteristieks waaraan mensen de artiest en de muziek meteen herkennen. Het begint bij het zoeken naar iets waarin men afwijkt van andere mensen. Vaak vergroot men een uiterlijk kenmerk uit (Van Der Plas, 2005, p. 82). Volgens De Preter en Steenhaut (2005, 12 maart, p.1) zijn er drie belangrijke criteria bij het ontwikkelen van een hype: •

Kies het juiste moment Hypen is in de wereld van de pop de gewoonste zaak van de wereld en bijgevolg zijn de hypes daarin dan ook iets makkelijker te voorspellen. Timing is van essentieel belang, men kan behalve te laat ook te vroeg komen. Vantyghem bevestigt dit en beweert dat je niet zomaar iets in de krant zet. Dirk Blancke: “Dan krijg je toch een soort van concurrentie tussen verschillende media, iedereen wil erbij zijn, niemand wil voor een ander onderdoen. Wanneer zo’n naam plots boven water komt, dan wil elke krant elk tijdschrift, elke radio daar iets over doen en zo ontstaat dat.”

Volgens Koen Van Bockstal kan het juiste ding op het juiste moment voor een stroomversnelling zorgen. Het kan wel zes maanden of langer duren als men in de industrie iets niet oppikt. Wanneer een groep begint te borrelen dan moeten de juiste stappen volgen om in een stroomversnelling terecht te komen. •

Bespeel alle media Volgens Smout (In: De Preter & Steenhaut, 2005, 12 maart, p. 1) is het dan ook duidelijk: “Vandaag is het allemaal versplinterd. Humo is niet belangrijker dan de andere. Men kunt geen hype maken met Humo of Studio Brussel alleen. Er zijn veel meer spelers, en vergeet ook de macht van het Internet en de mond-totmondreclame niet.”

Dat is volgens Van Driessche de fout die bepaalde media maken. Men kan als Vlaamse medium niet beweren dat ze Coldplay hebben gepusht, die was er zonder die aandacht hier ook wel geraakt en even ver. Het gevaar van lang in de industrie zitten is dat men gaat geloven dat men invloed kan hebben. •

Geen verhaal? Verzin het. Kwaliteit helpt maar het hoeft niet om een hype te creëren. Het belang van een goed verhaal mag niet onderschat worden. Het Britpop genre heeft overwegend blanke muzikanten, daarom is het voor de pers intrigerend dat een groep als Bloc Party een zanger met zwarte huidskleur heeft.


86

Pete Doherty en Chris Martin zijn een stuk bekender geworden toen ze een beroemde vriendin hadden. Gerrit Kerremans over Arctic Monkeys: “Omdat het een heel schoon verhaal is; een beginnend bandje, jonge gasten die bekend geworden zijn enkel door het Internet en geen platencontract hebben. Het is gewoon het besef dat een band vanuit een underdogpositie toch wel een hype kan worden dankzij het Internet en die de steun niet nodig hebben van pers, media en reclamebureaus,… Het verhaal op zich is interessant.” “Maar om mijn muziek aan het publiek verkocht te krijgen, volstaat het niet om aan te kondigen dat ‘de nieuwe Walgrave’ in de winkel ligt. Mijn manager zegt altijd dat men als artiest een verhaal nodig heeft en in die zin lijkt dit op een meesterlijk pr-plan. We hebben de release van de cd bewust laten samen vallen met de het einde van De Parelvissers. Dinsdag wordt mijn full-cd voorgesteld en dan is alle extra aandacht natuurlijk mooi meegenomen.” (Walgrave In: EMa, 2006, 1 april, p.6)

Een verhaal hoeft zelfs niet eens waar te zijn, de media schrijven nu eenmaal liever over een band met een verhaal. Volgens Bent Van Looy verzinnen ze altijd wel iets. Artiesten kunnen dat ergens ook sturen, als ze niet over een bepaalde zaak willen praten, dan zeggen ze er ook niets over. Volgens Van der Hoeven (In: Daalder, 2003, p. 73) moet men zichzelf de vraag stellen wat er vernieuwend is aan de band, bijvoorbeeld eerder succes of andere bezigheden naast muziek. Dat moet vooral een goed verhaal zijn met achtergronden. Men kan bepaalde dingen een beetje uitvergroten of beklemtonen maar het is volgens Sony BMG nooit verstandig om nep de wereld in te sturen. Men wordt daar vroeg of laat toch het slachtoffer van. Een verhaal moet steeds eerlijk zijn, het moet aanslaan en opgepikt worden. Als het niet geloofd wordt, gebeurt er niets. Rock’o co bevestigt dit zodat zij steeds blijven werken vanuit de entiteiten van een groep. Maarten Quaghebeur: “Je kunt zeggen dat Mintzkov Luna nogal statisch op het podium staat maar ze zijn dan ook echt zo. Of een van de verhalen rond Das Pop is dat Bent een arrogante zak is, en die kan je positief of negatief gaan gebruiken. In de praktijk zie je dan ook dat journalisten hem wel graag interviewen omdat hij statements maakt en opvallende dingen vertelt. Dat is ook een van zijn talenten.”

Mintzkov Luna ziet het belang van een verhaal in maar is er niet echt mee bezig. Het lijkt hen meer iets voor managers en vindt het wel spijtig dat muzikanten altijd een verhaal moet hebben om hun muziek te kunnen promoten. Er zijn een aantal belangrijke factoren die steeds terugkomen en die we eerder al behandelden: media, platenmaatschappijen en concerten, publiek en persoonlijke factoren. De Britse pers is volgens Dirk Steenhaut geen referentie, in de rest van Europa wordt er nuchterder tegen de zaken aangekeken. Ook Mintzkov Luna beweert dat een groep vertrokken is als de Britse pers hen oppikt. Geen enkel medium in België is zo agressief als daar. De pers en de manier waarop die gestructureerd is, verschilt van land tot land volgens Van der Speeten. Er zijn behoorlijk wat muziekbladen in Groot-Brittannië en die moeten natuurlijk elke week gevuld worden en verkopen. Je prikkelt lezers door steeds met de nieuwe trend aan te komen lopen, iemand die bekendheid geniet wordt een gemakkelijke prooi. Kijk maar naar modebladen, waarom zou het dan niet zo kunnen zijn bij muziekbladen? Als een blad het hard genoeg speelt, staat het sterk op de mediamarkt… Bent Van Looy: “Bij NME zie je het gewoon zo aankomen. Het groepje dat er deze week in het klein instaat, staat volgende weekop de voorpagina. Die hebben niets meer gedaan, maar dat is gewoon beslist omdat ze een tijdschrift moeten verkopen en de jongens er toevallig leuk uitzien. 6 maanden later is het afgelopen en worden ze gewoon afgemaakt. Het is totaal niet subtiel en heel duidelijk dat het georchestreerd wordt. Maar dat is Engeland, dat is een heel andere cultuur.”

Maar niet alle media lenen zich daartoe. Het is interessant om te zien dat de Britse radio’s niet meedoen. De pers kan zich dat wel permitteren omdat ze dat niet moeten draaien. Radio is iets anders, die moet een verhaal opbouwen want een single begint pas laat op te vallen. Hypes zijn volgens Dirk Blancke altijd georkestreerd en door een platenfirma in de hand gewerkt. Deze doen moeite opdat er heel veel aandacht besteedt wordt aan een artiest of plaat. Ze bedenken dat een hele


87

strategie en dat maakt het soms moeilijk voor bepaalde journalisten. Die geven er aan toe als ze erin geloven want als het goed is, kunnen ze niet liegen. Er zijn media die zomaar, zonder scrupules meegaan. Door een onafhankelijke koers te varen, kunnen ze zichzelf vaak uit de markt prijzen. Sasha Van der Speeten: “Hypes worden heel hard door platenfirma’s gepushed, we merken dat nu heel hard. Er is een groep bij EMI, Morning Runner, waarvan wij overstelpt worden met mails waarin de platenfirma zegt hoe geweldig die groep is en met recensie bij van de buitenlandse pers. Ze vragen dan om op te letten, ze te draaien, ze bieden interviews aan. Als je dit al een paar jaar doet dan kan je dat relativeren want elke maand is er wel zoiets en de ene keer kan je dat relativeren, soms is het terecht en de andere keer niet.”

Platenmaatschappijen beweren zelf dat ze het tot op een bepaalde hoogte kunnen sturen. Ze delen dan speldenprikken uit en zien of er gereageerd wordt. Als dat zo is dan kunnen ze het hier en daar wat aanwakkeren maar nooit volledig creëren. Johan Notenbaert meent dat hypes bijna uitsluitend worden gecreëerd vanuit de underground scene, meer bepaald de kleinere concertzaaltjes. De fans spelen ook een grote rol. Mond aan mond reclame is nog steeds een doeltreffend middel. Maar de fans verschillen van land tot land en dat heeft volgens Van Looy weer te maken met de manier waarop de groep gemarkt en gepromoot wordt. Wouter Van Driessche meent dat ook de groep goed moet zijn en iets baanbrekends moet doen. Zo zullen ze automatisch door verschillende kanalen naar voren geschoven worden. Een mix van dit alles zal uiteindelijk het meest effectieve blijven, het is een samenspel van verschillende zaken. Koen Van Bockstal: “Een hype is een heel raar iets, dat kan ook gewoon vanuit de groep zelf komen, of vanuit een paar mensen uit de media. Het kan komen vanuit het concert gebeuren, vanuit de fanbase, vanuit de platenmaatschappij, vanuit Internet,… Het is altijd moeilijk om te zeggen waar het vandaan komt want het is altijd een samenspel van zaken. Ik geloof niet dat een platenmaatschappij een hype kan creëren die niet is ondersteund door een aantal andere elementen. Het is altijd een mix. Je kunt veel geld steken in iets maar als het niet leeft bij een publiek dan ga je er niets van verkopen.”

3.3.3 Besluit Een hype steunt steeds op het overdrijven van de aandacht rond een artiest met de bedoeling de verkoop ook op te drijven. Dit is gebaseerd op economische principes van marketing en promo. Men kan ze een stuk zelf bepalen en rekening houden met een aantal algemene criteria: het juiste moment kiezen, alle media bespelen en voor een verhaal zorgen. Maar kwaliteit staat dikwijls gelijk aan het juist niet draaien of schrijven over wat de meeste mensen willen en verwachten. Bepaalde muzikale ontwikkelingen gaan heel snel en zijn nauwelijks te volgen, daarom is het vaak slimmer om zich er niet al te veel door te laten leiden. Media, platenmaatschappijen, concerten, fans maar ook het talent van de groep zelf zijn van uiterst belang. De mix van dit alles is de meest effectieve aanpak om een hype te creëren.


88

4 ALGEMEEN BESLUIT

Gatekeeping en cultural intermediaries zijn de centrale begrippen van deze scriptie. Het eerste begrip definieerden we als het selectie- en bewerkingsproces van informatie voor een bepaald publiek. Volgens Nixon en Du Gay (2002, p. 496) plaatsen we onder het tweede de personen die symbolische goederen en diensten aanbieden met de bedoeling nieuwe smaken en consumpties te ontwikkelen. Deze termen lijken op het eerste zicht droge materie maar ze worden interessant wanneer we ze toepassen op rockmuziek. We onderzochten het belang en de functies van radio en geschreven pers maar waren ook verplicht andere gatekeepers/cultural intermediaries in de Vlaamse rockmuziek te situeren: televisie, Internet, lokale media, concertprogrammatoren, platenmaatschappijen, de muzikanten zelf, managers en boekers. Via persoonlijke interviews verzamelden we een pak informatie waaraan we de theorie konden toetsen. Zoals vermeld in de inleiding is het belang van afzonderlijke spelers en factoren moeilijk te bepalen. Het ontwikkelen van succes wordt door heel wat zaken beïnvloed, er bestaat geen algemene succesformule. We zetten toch enkele opmerkelijke zaken op een rijtje die Vlaamse rockmuzikanten verder kunnen helpen en kaderen dit in het actuele fenomeen hypes.

Radio is en blijft nog steeds de primaire muziekgatekeeper. Radiostations brengen muziek op een directere manier bij de luisteraars dan de geschreven pers. Radio is een voorlichter bij het ontdekken van nieuwe muziek (Rothenbuhler & McCourt in: Lull, 1992, p. 110). Toch is radio een secundair medium, niet alle mensen luisteren even aandachtig terwijl een interview of artikel lezen wel de nodige aandacht opeist.

Platenfirma’s zijn niet zaligmakend. De bronnen van radio en geschreven pers zijn vergelijkbaar. Platenfirma’s zorgen nog steeds voor de grootste toevoer van muziek en interviews. Toch is hun aanbod vaak te mager en zijn radio en geschreven pers al eerder op de hoogte van nieuwe releases, met uitzondering van de singles van grote artiesten. Beide media gaan daarnaast ook zelf op zoek op het Internet, in buitenlandse muziekbladen of importzaken. Internet zal trouwens belangrijker worden wanneer het gebruikt zal worden om rechtstreeks muziek door te sturen naar media. Over het algemeen wordt het selectieproces moeilijker door de grote hoeveelheden nieuwe muziek en de groei aan kanalen.

Hoe hoger de nieuwswaarde, hoe meer kans op selectie. Radio is duidelijk gericht op de directe uitvoering van singles, de geschreven pers gaat via interviews en artikels diepgaander in op muziek. Grote en succesvolle artiesten krijgen voorrang want met subtoppers worden enkel liefhebbers bereikt. Dit werkt bestendigend en zorgt ervoor dat de muziekkeuze weinig afwijkt van de verwachting van een luisteraar of lezer en binnen het format blijft. Niet-commerciële media nemen vaker een educatieve rol op zich door nieuwe muziek te draaien. De openbare omroep zorgt er bijvoorbeeld voor dat een groot deel van de muziek uit eigen land komt. We relativeren dit omdat Vlaamse artiesten natuurlijk beter bereikbaar zijn, hun productiviteit is de laatste jaren ook enorm gestegen. De minder goede demokwaliteit van beginnende groepen is een drempel om nieuwe muziek te draaien. Een platencontract speelt geen rol bij de selectie, minder bekende artiesten komen eerder zijdelings aan bod in gespecialiseerde programma’s of kleine rubrieken. Vooral de printmedia gaan inspelen op die niches. Muziek moet algemeen duidelijk passen in het format van een radiostation of in de algemene ideologie van een blad. In geschreven pers kan een plaat negatief besproken worden, meestal gaat dat over bekende artiesten.


89

De invloeden van de mediaorganisatie en de maatschappij zijn doorslaggevender. De persoonlijke smaak speelt mee maar men moet het als radiosamensteller achterwege kunnen laten. In geschreven pers is persoonlijke mening dan weer een basisgegeven. De muziekselectie wordt vooral bepaald door een aantal elementen eigen aan de mediaorganisatie: team, genre, onderscheid, concurrentie, evolutie en werking. Media zijn steeds in ontwikkeling en leggen van tijd tot tijd verschillende accenten. In de geschreven pers valt tegenwoordig op dat artikels steeds korter worden, gericht naar mensen met weinig tijd. De pers is door de onbereikbaarheid van grote sterren ook genoodzaakt om meer archiefstukken te schrijven in plaats van directe interviews. Maatschappelijk gezien moet men zicht hebben op zijn publiek, toch mag men er zich niet volledig op richten om voor verrassing te kunnen zorgen. De buitenlandse geschreven pers is voor iedereen belangrijker dan de Belgische. Daarnaast zal het Internet er op termijn voor zorgen dat platenmaatschappijen nieuwe manieren zullen zoeken om hun muziek aan te bieden. De gespecialiseerde websites vullen nu al het gemis van een muziekblad op en de reguliere pers zal zich dan ook steeds minder richten op niet-populaire muziek. Televisie heeft weinig invloed op de muziekselectie, ook hier zijn vooral de buitenlandse bronnen van belang. Platenmaatschappijen sturen de selectie door zelf al te filteren in de platen die ze afgeven. Maar die invloed werkt ook omgekeerd: een mooi magazine of een fel beluisterd radiostation zal meer kunnen lospeuteren van de platenmaatschappijen. Zowel bij radio als bij de geschreven pers wordt de nadruk gelegd op de concerten in de grote zalen en dienen hitparades enkel als richtlijn. Algemeen ligt in onze maatschappij de nadruk op economie en winst, dat sijpelt ook door in de muziekindustrie.

De impact van media is niet gedaald. De invloed van media is niet minder geworden, het aantal bronnen is zodanig gegroeid dat het afzonderlijke belang moeilijk meetbaar is en slechts zichtbaar in enkele concrete gevallen. Algemeen beweert men dat radio een rol speelt bij de verkoop van platen, terwijl de geschreven pers invloed heeft op de ticketverkoop van concerten. In tegenstelling tot Internet pikt de Vlaamse televisie enkel de populaire muziek op. Via Internet gaat muziek de wereld rond zonder de hulp van een platencontract. Toch moet men beseffen dat ook hier de invloed van platenmaatschappijen groter is dan men denkt. Uiteindelijk blijft de consument steeds afhankelijk in zijn muziekkeuze. Staat een nummer niet op iTunes, dan kan men het daar ook niet downloaden. Algemeen is de invloed van media groter voor Belgische en minder bekende artiesten, dan voor de grote sterren.

Een gezonde mix van aandacht. Concertprogrammatoren bepalen welke groepen in contact komen met publiek en media maar geven artiesten ook een inkomen. Deze laatste verdienen trouwens steeds meer aan concerten en minder aan de platenverkoop. Platenmaatschappijen gebruiken de media voor promotie maar sturen media vaak in een bepaalde richting en dat onderstreept hun belang. Toch gaan heel veel artiesten niet meer akkoord met de voorwaarden van platenmaatschappijen en brengen hun plaat in eigen beheer uit. Managers en boekers bieden een dienstenpakket aan en op die manier worden groepen aangespoord zich vooral te concentreren op het artistieke. De Belgische muziekindustrie is niet bepalend voor internationaal succes.

Hiep hype hoera? De meeste gatekeepers zijn erop gebrand om een band of artiest als eerste kunnen signaleren, toch mag men bij nieuwe bands niet minder kritisch zijn. Marketing speelt een belangrijke rol bij hypes. Volgens De Preter en Steenhaut (2005, 12 maart, p.1) zijn er drie criteria om een hype te creëren: het juiste moment kiezen, alle media bespelen en een verhaal opbouwen. Een hype wordt gestuurd door


90

alweer een samenspel van media, platenmaatschappijen, concerten, talent en mond op mond reclame van fans. Algemeen kunnen we besluiten dat de besproken gatekeepers vooral een rol spelen voor beginnende bands. Voor bepaalde genres hebben bepaalde media meer invloed. Het samenspel tussen de verschillende actoren kan niet genoeg onderstreept worden. Een gedetailleerd onderzoek naar het belang en de evolutie van Internet in muziekjournalistiek kan een mooie voortzetting zijn van deze scriptie. Het is interessant om te zien hoe het een revolutie ontketent in de algemene muziekindustrie en binnenkort zal dit ongetwijfeld ook zijn gevolgen hebben voor de journalistiek.


91

5 BIBLIOGRAFIE

5.1 Wetenschappelijke boeken Barnard, S. (1989). On the radio: the radio in Britain. Philadelphia: Open University Press. Becker, H.S. (1982). Art Worlds. Berkeley/Los Angeles/London: University of California Press. Bourdieu, P. (1992). De regels van de kunst. Wording en structuur van het literaire veld. Parijs. Burnett, R. (1996). The Global Jukebox. The international music industry. London/NY: Routledge. De Meyer, G. & Trappeniers, A. (1999). Muzieklexicon: de muziekindustrie van A tot Z. België: Kluwer Editorial. Dolfsma, W. (1999). Valuing pop music. Institutions, values and economics. Delft: Eburon. Frith, S. (1978). Rock! Sociologie van een nieuwe muziekcultuur. Amsterdam/Brussel: Elsevier. Frith, S. (1981). Sound effects. Youth, leisure and the politics of rock&roll. New York: Routlegde. Frith, S., Goodwin, A. & Grossberg, L. (1993). Sound & Vision. The Music Video Reader. London/New York: Routledge. Frith, S. (1988). Facing the music. Essays on pop, rock and culture. New York: Pantheon Books. Frith, S. (1996). Performing rites. On the value of popular music. Oxford/New York: Oxford University Press. Frith, S. (2004). Popular Music. Critical concepts in media & cultural studies. London: Routledge. Gitlin, T. (1986). Watching television. New York: Pantheon Books. Goossens, C. (1998). Radio en televisie in Vlaanderen. Een geschiedenis. Leuven: Davidsfonds. Gorman, P. (2001). In their own write. Adventures in the music press. London: Sanctuary Publishing Limited. Haeck, J.F. (1998). Idee en programmaformule in het auteursrecht. Deventer: Kluwer. Harper, D. (1991). Radio music directing. Boston: Focal Press. Hendy, D. (2000). Radio in the global age. Cambridge: Polity Press. Jones, S. (Ed.) (2002). Pop music and the press. Philadelphia: Temple University Press.


92

Lathrop, T. & Pethigrew, Jr., J. (1999). This business of music marketing and promotion. A practical

guide to planning and producing a complete marketing campaign for selling music to the listening public. New York: Billboard Books. Lull, J. (1992). Popular music and communication. London/New Delhi: Sage Publications. Negus, K. (1992). Producing pop. Culture and conflict in the popular music industry. London/N.Y.: Edward Arnold. Paap, W. (1978). Wegen en dwaalwegen der muziekkritiek. Utrecht/Antwerpen: Het Spectrum. Rutten, P., Dekkers, R. & Jansen, H. (1996). De meeste dromen zijn bedrog. Opleving van Nederlandse pop. Muziek onderzocht. Nijmegem: Stichting het Persinstituut. Schneider, A.R. (2001). The gatekeeper: my 30 years as a tv censor. Syracuse University press. Schutson, M. (1996). The sociology of news production revisited. In: Curran, J. & Gurevitsch M. (eds.) Mass media and society. (p. 141-159), New York: Arnold. Shoemaker, P.J. (1991). Gatekeeping. London: Sage Publications. Shoemaker, P.J. (1999). Gatekeeping. In Tumber, H. (Ed.), News: a reader (p. 73-78). Oxford: Oxford University Press. Shuker, R. (1994). Understanding Popular music. London/New York: Routledge. Shuker, R. (1998). Key concepts in popular music. London/New York: Routledge. Stroop, J. (1977). Popmuziek: kunst, kultuur of koopwaar. Amersfoort. Van der Wal, G. (1998). Ongehoord goed: muziek op radio en televisie. Den Haag: Sdu Uitgeverij. Van Gestel, G. & De Meyer, G. (2002). Vedettedom: beroemd in Vlaanderen. Antwerpen/Apeldoorn: Garant. Wall, T. (2003). Studying popular music culture. New York: University Press. Wallis, R. & Malm, K. (1984). Big Sounds from small peoples. The music industry in small countries. New York: Pendragon Press.

5.2 Niet-wetenschappelijke boeken Daalder, L. (2003). 24 stappen tot success: het rock ‘n’ roll handboek. 3voor12/VPRO. De Coster, G. & De Bruycker, G. (1990). Wit-lof from Belgium. 40 jaar popgeschiedenis in België. Brussel: brt.


93

Delvaux, J. (1997). Big in Belgium. Het verhaal van de Belgische Pop. Antwerpen: Uitgeverij Hadewijck. De Meyer, G. (1981). De hitfabriek. Achter de schermen van de populaire muziek-industrie. Leuven: Uitgeverij Cabay. Devos, F. (2004). Ambassadeurs. Over jongeren, cultuur en communicatie. Brussel: CultuurNet Vlaanderen. Jaspers, S. (2005). Ultratop: 1995-2005. Deurne: Book and media publishing. REW.FFWD 04.05. Muziekjaarboek Vlaanderen. Brussel: Muziekcentrum Vlaanderen vzw. Van der Plas, J. (2005). De muzikantengids. Alles wat men moet weten over de muziekwereld. Leens: Uitgeverij Personalia.

Wegwijs in de zakelijk aspecten van de muzieksector. (2005). Brussel: Muziekcentrum Vlaanderen vzw.

5.3 Artikels uit wetenschappelijke en vaktijdschriften Dimmick, J. (1974). The gate-keeper: an uncertainty theory. Journalism Monographs, 37, 1-24. Hirsh, P. (1972). Processing fads and fashions: an organization-set analysis of cultural industry systems. The American journal of sociology, 77(4), 639-659. Judge, T.A., Cable, D.M., Boudreau, J.W. & Breetz, R.D. (1995). An empirical investigation of the predictors of executive career success. Personnel psychology, 48, 485-519. Negus, K. (2002). The work of cultural intermediaries and the enduring distance between production and consumption. Cultural Studies, 16(4), 501-515. Nixon, S. & Du Gay, P. (2002). Who needs cultural intermediaries? Cultural Studies, 16(4), 495-500. Scott, R. (1999). Bridging the cultural gap: how arts journalists decide what gets into the arts and entertainment pages. Critical Quarterly, 41(1), 46-55. Shoemaker, P.J., Eichholz, M., Kim, E. & Wrigley, B. (2001). Individual and routine forces in gatekeeping. Journalism & Mass Communication, 78(2), 233-242. Williams, B.A. & Delli Carpini, M.X. (2004). The collapse of gatekeeping and agenda setting in the new media environment. Amercian Behavioral Scientist, 47(9), 1208-1230.

5.4 Artikels uit kranten, magazines en weekbladen Aerts, J. (2001). De muziekkritiek in Vlaanderen. Contra, 1(1), 3.


94

Blondeel, K. (2006, 25 maart). De weg naar roem of vergetelheid. De Morgen, 2. Byloo, V. (2006, 20 januari). Radiohead is ‘out’, Joy Division is ‘in’. De Morgen, 19. Cattebeke, H., Demets, F & Tormans, S. (2005, 29 juni). Het rockrapport. Knack, 18-31. Couvreur, W. (2001). De muziekkritiek in Vlaanderen. Contra, 1(1), 4. De Meester, K. (2006, 3 januari). Internet, waar de kleintjes groot worden. De Morgen, 18. De Meester, K. (2006, 20 januari). De gapende generatiekloof is terug. De Morgen, 22. De Meester, K. (2006, 18 maart). Big Brother in de AB. De Morgen, 2. De Preter, J. & Steenhaut, B. (2005, 12 maart). De hype en hoe ze te orchestreren. De Morgen, 1. Dermaut, S. (2001). De muziekkritiek in Vlaanderen. Contra, 1(1), 5. DS, (2006, 9 februari). Amerikaanse radiostations krijgen steekpenningen in ruil voor airplay. De Morgen, 17. Dujardin, P. (2001). De muziekkritiek in Vlaanderen. Contra, 1(1), 5-6. Eetezonne, W. (2000, 16 december). Muziekblad ‘Melody Maker’ uitgezongen. De Morgen. Eisler, H. (2001). Heil aan de critici! Contra, 1(1), 46. EMa, (2006, 1 april). Anton Walgrave: ‘Hoe vaak krijgt men de kans om Neil Diamond te verslaan?’. De Morgen, 2. KJ, (2006, 7 februari). Virtuele AB2 staat in de steigers. De Morgen, 19. Levy, A. (2006; 10 februari). Gouden tijden voor de muziekindustrie. De Standaard. Metdepenninghen, E. (2001). De muziekkritiek in Vlaanderen. Contra, 1(1), 7-8. Steenhaut, B. (2004, 28 februari). Waarom u in ‘De Morgen’ geen interview met Novastar leest. De Morgen. Steenhaut, D. (2004, 27 oktober). BBC-radioveteraan John Peel is voorgoed uitgedraaid. De Morgen. Steenhaut, D. (2006, 17 januari). Het Europa van de rockregio’s. De Morgen, 19. Steenhaut, D. (2006, 30 januari). Arctic Monkeys maken (bijna) snelst verkopende debuut uit de geschiedenis. De Morgen, 20. Van Assche, G. (2004, 14 augustus). De impact van Studio Brussel en MTV. De Morgen.


95

Van Assche, G. (2006, 13 maart). Fantastisch: België is meer dan dEUS en wafels. De Morgen, 17. Van der Speeten, S. (2005, 4 november). Arctic Monkeys nog in de kinderschoenen. De Standaard, 32. Van der Speeten, S. (2006, 19 januari). Misschien is het allemaal toeval. De Standaard. Vantyghem, P. (2002, 18 mei). Klassieke rockbladen doen het niet meer. De Standaard. Vantyghem, P. (2002, 13 november). Waarom popmuziek meer een spel van lijstmens wordt. De Standaard. Willems, R. (2000, 30 juni). We haat trends. De Standaard. Wittebolle, A. (2006, 5 januari). Internet in 2005: het burgermanifest. De Morgen.

5.5 Ongepubliceerde bronnen Butinx, W. (2002). De kans op succes in de hitparade. Gatekeeping in de Belgische muziekindustrie. Niet-gepubliceerde scriptie, Leuven, Vakgroep Communicatiewetenschappen. Degryse, H. (1971). De gatekeeper: een status questionis over het onderzoek van het selectieproces van het nieuws in de massa-media. Niet-gepubliceerde scriptie, Leuven, Vakgroep Communicatiewetenschappen. Dosa, M., Farid, M. & Vasarhelyi P. (1989). From informal gatekeeper to information counsellor: emergence of a new professional role. Paper gepresenteerd door Fédération internationale d’information et de documentation, Den Haag. Franco, K. (2003). Gatekeeping in de muziekindustrie. Een onderzoek naar de gates in de Belgische muziekwereld. Niet-gepubliceerde scriptie, Leuven, Vakgroep Communicatiewetenschappen. Luyten, H. (1985). Popjournalistiek in de Vlaamse dagbladpers. Niet-gepubliceerde scriptie, Gent, Vakgroep Communicatiewetenschappen. McMullan, K. (2004). Music Selection on Flemish Radio Stations. Niet-gepubliceerd rapport, Gent, Vakgroep Communicatiewetenschappen. Moeyersoon, K. (2002). Een analyse van cd-recensies in de Vlaamse geschreven pers. Een onderzoek bij Vlaamse studenten. Niet-gepubliceerde scriptie, Gent, Arteveldehogeschool Communicatiebeheer. Roels, M. (1985). De Belgische popmuziek in de tachtiger jaren. Niet-gepubliceerde scriptie, Gent, Vakgroep Communicatiewetenschappen. Rotteveel, S. (2000). Popjournalistiek en popmuziek. Een onderzoek naar het schrijven over

Nederlandse popmuziek resulterend in een marketing(communicatie)plan voor het Nationaal Pop Instituut. Niet-gepubliceerd rapport, Amsterdam, Hogeschool Holland.


96

Saeys, F., Coppens, T & Devroe I. (2003). Cursus Audiovisuele media. Niet-gepubliceerde cursus, Gent, Vakgroep Communicatiewetenschappen. Van der Spek, K. (2000). When will I be famous? Een onderzoek naar de plaats van popprijzen in de carrière van popacts. Niet-Gepubliceerde scriptie, Rotterdam, Vakgroep Kunst- en Cultuurwetenschappen. Van Stein Callenfels, H.P. (2003). De bakvis eindelijk volwassen? Een discoursanalyse van de popjournalistiek in 3 Nederlandse dagbladen: een casestudy naar Doe Maar. Niet-gepubliceerde doctoraatsscriptie, Rijksuniversiteit Groningen, Faculteit der Letteren, journalistiek. Veldman, J. (1993). Het oor van de popjournalistiek. Een studie naar de ideologische fundamenten van een toonaangevend tijdschrift. Utrecht, Faculteit Sociale Wetenschappen. Verdegem, P. (2000). Muziek op Internet: de uitdaging voor de muziekindustrie. Niet-gepubliceerde scriptie, Gent, Vakgroep Communicatiewetenschappen. Ysebie, J. (1997). Majors & minors in de huidige Belgische muziekindustrie. Niet-gepubliceerde scriptie, Gent, Vakgroep Comunicatiewetenschappen. Zwaan, K. (2005). So you want to be a rock ‘n’ roll star? Ph.D. project: careers of musicians. Powerpointvoorstelling gepresenteerd door Centre for Popular Culture, Amsterdam, Amsterdam School of Communications Science.

5.6 Internet Langenbick, I., Das Pop. Geraadpleegd op 22 mei 2006 op het http://www.gent.be/gent/vrijetij/feesten/fotos/2004/2107/fotos/2107_17.JPG.

World

Wide

Web:

Nationaal Pop Instituut. Encyclopedie. Geraadpleegd op 10 januari 2006 op het World Wide Web: http://www.popinstituut.nl/genre/rock.4284.html. Tourdata. Geraadpleegd op 20 http://www.ilovedaspop.com/tourdates. Wikipedia. Popmuziek. Geraadpleegd http://nl.wikipedia.org/wiki/Popmuziek.

januari

op

17

2006

maart

op

2006

het

op

World

het

World

Wide

Wide


Web:

Web:

97

6 FIGUREN

Figuur 1: Gatekeeping between organizations is embedded in social system ideology and culture and is influenced by social and institutional factors (p. 18) Figuur 2: Gatekeeping within an organization is embedded in communication organizational characteristics (p. 19) Figuur 3: Intra-individual gatekeeping processes (p. 20) Figuur 4: Music industry in a model (p. 27) Figuur 5: De informatiestroom: hoe vindt de geluidsdrager zijn weg? (p. 27) Figuur 6: The Rock (p. 31) Figuur 7: Theoretical model (p. 76)


98

7 BIJLAGEN

7.1 Vragenlijst Kan je een algemene omschrijving geven van het medium? Wat is je functie? Hoe lang werk je hier al? Hoe groot is de redactie? Wat is het profiel van de journalisten? Merk je al een evolutie in de werking? Hoe onderscheiden jullie zich van andere gelijkaardige media? Zijn er specialisaties? Vb. genre Wat is het doelpubliek? Doen jullie daar onderzoek naar? Maak je er zelf deel vanuit? Indien niet, is dit niet moeilijk om te werken? Heb je de indruk dat alles in de muziekwereld op te volgen is? Wat zijn de grootste bronnen? Wie is de gatekeeper? Hoeveel mensen zijn hierbij betrokken? Waarom wel/niet? Hoe gebeurt de selectie? Is er een strategie? Wanneer heeft iets nieuwswaarde? Wanneer is iets goed? Welke factoren spelen een rol? (persoonlijke smaak? ideologie van het medium? maatschappij: hitlijsten, geschreven pers, radio, publiek, concertprogrammatoren, platenmaatschappijen, Internet? sociale systeem?) Is er sprake van concurrentie? Is er een voorkeur voor Belgische artiesten? Wat doe je met muziek die je zelf niet goed vindt? Waar situeren jullie zich in de muziekindustrie in Vlaanderen? Hebben jullie invloed op anderen? Hoe groot is jullie invloed? Op wie hebben jullie vooral invloed? Hoe komt dat? Wanneer merk je dat? Krijgen jullie vaak reactie? Is er een voorkeur voor bepaalde media? Wat is jullie belang voor de ontwikkeling van een carrière van een rockmuzikant in Vlaanderen in vergelijking met andere belangrijke spelers? Zijn jullie zich daarvan bewust? Hoe creëer je een hype? Ben je geïnteresseerd in het verhaal rond een band? Hoe reageer je op nieuwe bands? Moeten ze een platencontract hebben? Radio: Is er een verschil in avond/dagprogrammering? Wat zijn de meest beluisterde uren? Hoelang blijft een nummer in de playlist staan? Na hoeveel tijd valt een plaat op? Zit er een verschil in promotie tussen de grote en kleine platenmaatschappijen? Hebben bepaalde platenmaatschappijen voorrang? Geschreven pers: Welk soort artikels brengen jullie het meest? Hoe gebeurt de voorbereiding op het schrijven of interviewen? Zit er een verschil in promotie tussen de grote en kleine platenmaatschappijen? Hebben bepaalde platenmaatschappijen voorrang? Waarom België geen grote muziektijdschriften?


99

Managers en boekers: Hoe voeren jullie zelf promo? Wat is belangrijk? Wie is belangrijk? Pakken jullie verschillende media anders aan? Wanneer wordt het opgepikt? Krijgen jullie veel aandacht? Bij welke media meest? Hebben jullie een voorkeur voor bepaalde media? Waarom? Hoe belangrijk is het om mee te zijn met de laatste ontwikkelingen? Hoe groot is de invloed van Humo’s Rockrally Wat heeft het veranderd voor Das Pop en Mintzkov Luna? Hoe is dat meest duidelijk geworden? Mojuice: Hoe gebeurt jullie promotie? Hoe belangrijk is Internet naast de gewone media? Hoe is dit de laatste tijd geëvolueerd? Hoe zal het verder evolueren? Wat zijn de gevaren van werken via Internet? Wat zijn de voordelen? Is het gemakkelijker geworden voor een band om bekend te raken via Internet? Groepen: Hoe lang zijn jullie al bezig? Hoe kun je de muziek omschrijven? Wie zijn jullie fans? Hoe voeren jullie zelf promo? Wat is belangrijk? Wie is belangrijk? Pakken jullie verschillende media anders aan? Wanneer word je opgepikt? Krijgen jullie veel aandacht? Bij welke media meest? Hebben jullie een voorkeur voor bepaalde media? Waarom? Hoe belangrijk is het om mee te zijn met de laatste technologische ontwikkelingen? Hoe groot is de invloed van Humo’s Rockrally Wat heeft het veranderd voor Das Pop en Mintzkov Luna? Hoe is dat meest duidelijk geworden?


100

7.2 Concepten 7.2.1 Algemeen 1 1a 1b 1c 1d 1e 1f 1g 1h

Organisatie Functie Team Omschrijving Genre muziek Onderscheid: specialisatie Concurrentie Evolutie Werking

7.2.2 Media 2 2a 2b 2c 3 3a 3b 3c 4 4a 4b 4c

4d 5 5a 5b 5c 5d 5e 5f 5g

Bronkanalen routine informeel onderneming Muziek (boodschap) Selectie Negatieve beoordeling Belgische artiesten Invloeden Persoonlijk Organisatie Maatschappij 4c1 Radio 4c2 Geschreven pers 4b2.1 België 4c3 Internet 4c4 Televisie 4c5 Publiek 4c6 Platenmaatschappijen 4c7 Concertprogrammatoren 4c8 Hitparades Sociale systeem Functies en belang Hoeveel Welke Waarom Wanneer Voorkeur Reactie Invloed


101

7.2.3 Andere 6 6a 6b 6c 7 8 9

Persoonlijke factoren Persoonlijk Achtergrond Omgeving Concertprogrammatoren Platenmaatschappijen Managers en boekers

7.2.4 Hypes 10 10a

algemeen hoe?

7.2.5 Humo’s Rockrally 11

Humo’s Rockrally


102

7.3 Gesprekken 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

Dirk Blancke (Radio 1): 6 februari 2006 Gerrit Kerremans (Studio Brussel): 13 februari 2006 Johan Notenbaert (Q-Music): 17 maart 2006 Sasha Van der Speeten (fm Brussel): 21 maart 2006 Dirk Steenhaut (De Morgen): 16 maart 2006 Peter Vantyghem (De Standaard): 15 december 2004 Charlie Poel (Humo): 7 februari 2006 Wouter Van Driessche (Focus Knack): 26 maart 2006 Peter Deckers (AB): 9 februari 2006 Jean-Marie Brassine (Munich Records): 21 maart 2006 Koen Van Bockstal (ex Sony BMG): 20 april 2006 Maarten Quaghebeur (Rock’o co): 31 maart 2006 Geert Geuten (Mojuice): 17 maart 2006 Mintzkov Luna: 25 maart 2006 Bent Van Looy (Das Pop): 26 april 2006


103

1a 1b

1a 1a 1e 1e 1c

1e 1e 1d

1h 1h 4c5

1 Officieel is de naam van mijn functie: coördinator muziek voor Radio 1. Ik denk dat elke radio en elk net deze functie lichtjes anders invult naargelang de aard van de radio. Bij Radio 1 betekent dat eigenlijk dat ik verantwoordelijk ben voor, in principe, alles wat met muziek op Radio 1 te maken heeft. Het opstellen en het volgen van een bepaald muziekformat of een muzieklijn. Het selecteren van de platen, welke we wel en welke we niet spelen, in overleg met collega’s natuurlijk. Contacten met platenfirma’s, het maken van afspraken rond wedstrijden die we eventueel rond groepen of cd’s of concerten zouden doen. Het begeleiden van de mensen die met muziek bezig zijn: de producers, de muzieksamenstellers,… Daar komt het eigenlijk in enkele zinnen op neer.

Hoe lang doe je dit al?

1 Bij Radio 1 doe ik dat nu bijna 4 jaar en daarvoor heb ik dat anderhalf jaar gedaan op Radio 2. Kun je het profiel schetsen van Radio 1, wat is het onderscheid met andere radiostations?

1 Radio 1 is niet in de eerste instantie een muzieknet, terwijl Studio Brussel dat wel is, Donna dat wel is, zelfs Radio 2 dat meer is. Onze missie, onze opdracht is een informatienet, wij brengen informatie, cultuur op allerlei vlaken: sociaal, economisch, politiek enz. Muziek is niet de reden waarom de meeste mensen op Radio 1 afstemmen. Maar dat neemt niet weg dat wij wel muzikaal proberen om dat anders in te vullen dan andere netten. Je zou kunnen zeggen dat wij kwaliteitspop voor een volwassen publiek proberen te brengen. Als ik het vergelijk met andere netten: Stubru probeert pop in vele vormen te brengen voor een jonger publiek, Radio 2 heel populair naar een heel breed publiek, Donna hitradio en wij proberen de betere pop en rock te brengen.

Zijn er specialisaties qua genre? Komen er bepaalde genres meer aan bod?

1 Grossomodo doorheen de dag is dat vooral pop en rock en alles wat daar op een of andere manier bij aanleunt. Maar in tegenstelling tot andere netten zullen wij ook al wel eens wat meer dingen laten horen die wat meer naar singer/songwriters gaan of chanson, luisterlied, af en toe iets wat meer naar de jazz gaat of wat meer naar de folk gaat, maar niet in hun meest zuivere vorm, dus altijd een beetje aanleunend bij mainstream pop en rock. ’s Avonds hebben wij wel een aantal gespecialiseerde programma’s die wel op één genre inzoomen, zoals de folk, jazz, avant-garde pop en die soort van dingen.

Hoe komt het dat dit enkel ’s avonds is? Waarom zijn er geen gespecialiseerde programma’s overdag?

1 Omdat je overdag zoveel mogelijk mensen wil bereiken en als je met gespecialiseerde programma’s uitpakt dan weet je vooraf dat het maar een heel klein publiek interesseert. Aangezien het onze opdracht is om zeker met informatieprogramma’s zoveel mogelijk mensen te plezieren, doe je dat door meer mainstream muziek te programmeren. Het heeft geen zin voor ons om overdag heel moeilijke jazz te gaan spelen die misschien maar 1 procent van de bevolking interesseert want dan jagen we die 99 procent andere weg. Terwijl het nu net de bedoeling is om de mensen te binden.


1a

Kan je jouw functie hier kort omschrijven?

9.3.1 Dirk Blancke (Radio 1)

104

2

1 Nee, dat is veel te groot, veel te veel. Zeker in die gespecialiseerde sectoren. Daar ken ik ook niets van daar hebben wij ook mensen die dat kennen en volgen. Maar alles wat mainstream is, dat wel, dat is de job om dat allemaal op te volgen. Hoe gebeurt dat? Welke mensen zie je het meest?

3a 3a

Er wordt daar geen onderscheid in gemaakt?

1 Nee, muziek is muziek, als het ok is dan is het ok. Of dat het nu van een major of van een heel klein en piepklein platenfirmaatje komt, dat maakt geen verschil uit. Als je die nieuwe platen binnen krijgt, wie beslist wat er verder mee gebeurt?

1b 1a 1a 1b

1 In de gewone dagprogrammering zijn we met een stuk of 7 mensen. En dan heb je dus de gespecialiseerde programma’s maar dat is dan zo gespecialiseerd, de mensen kennen hun vak, die zijn met hun ding bezig, daar ga ik mij niet mee moeien om het negatief te stellen.

Heb je dan ook eindverantwoordelijkheid over die programma’s? 1 Eigenlijk wel ja, maar zij doen hun ding. Je moet die mensen voldoende ruimte laten om hun job te doen. Die zijn met dingen bezig waar ze veel meer van weten dan ik. Maar de gewone dagprogrammering, dat is van 6u ’s ochtends tot 19u ’s avonds, plus nog eens heel de nachtuitzendingen van 23u ’s avonds tot 6u ’s ochtends; dat gebeurt op basis van een database. Daarin zit de mainstream pop rock waarvan wij vinden dat die past op Radio 1 en waarover ik beslis of we het spelen of niet. Is het een belangrijke functie?


1b

Hoeveel mensen zijn er bezig met muziek?

1a

3a 1b 1a

1 Wij hebben dit vooraf bepaald en om de zoveel maanden zitten we met z’n allen rond de tafel om nog eens duidelijke afspraken te maken. Wij hebben vooraf bepaald; dit is het soort van muziek die wij willen spelen op Radio 1. Ik heb dit daarnet in een paar zinnen proberen samen te vatten en eigenlijk toets je alles wat je binnen krijgt, oudere en nieuwe dingen daar aan af. Vb. om het negatief te stellen: ik zei daarnet kwaliteitspop voor een volwassen publiek waarbij we de extremen mijden (dat heb ik daarnet er niet bij verteld). Dus als dat te veel zware gitaren zijn of teveel dreunende beats of te zeurderige zang, dan kan het zijn dat we zeggen: nee, dit spelen we niet, dit valt er net buiten. Dit past nu net niet. Ik ben diegene die als verantwoordelijke de eindbeslissing neemt maar alle collega’s die met muziek bezig zijn hebben inspraak, doen suggesties en sturen bij als dat nodig is.

3a

2a 2c

1 Mensen van platenfirma’s die binnenlopen met platen. Stilletjes aan ook - maar naar mijn mening gaat dit heel traag - via het web. Ik denk dat dit bij collega’s van Stubru al veel meer zal zijn dan bij ons. Maar het meeste komen wij in contact met nieuwe platen via platenfirma’s die platen komen bezorgen. Of zelf op zoek gaan, iTunes openen en daar beluisteren. De 30 sec. die je gratis kan beluisteren van dingen die je niet kent, waarvan je denkt van dat kan misschien interessant zijn, dat ook wel. Maar het merendeel is nog altijd via platenfirma’s, zowel majors als independents die binnenlopen en platen bezorgen.

2a

2

Heb je de indruk dat je alles kan volgen wat op je afkomt van muziek?

105

5g 5g 5a 5d 4c5 3c

3a 3a

2a 2a 3a 3a 4b 4c5

3a 3a

Je hebt er geen zicht op dat als je een bepaalde plaat niet draait wat voor gevolgen dit heeft voor een bepaalde groep?

1 Dat weet ik niet. Eigenlijk is dat ook niet onze verantwoordelijkheid, wij moeten geen groepen tekenen of wij moeten er ook niet voor zorgen dat groepen getekend worden. Wij vinden wel dat als het om groepen of uitvoerders van bij ons gaat, dat we ze sneller een kans mogen geven dan iemand uit het buitenland. Als morgen in Vlaanderen, ik zeg maar wat, een heel fijne singer/songwriter opstaat dan zullen we al eerder geneigd zijn om die te spelen dan dat morgen een misschien wel een heel fijne singer/songwriter uit Cyprus opstaat. Daar zit in ons land niemand op te wachten, zelfs al zou dat nog best ok zijn. We zullen dan eerder die man of vrouw van bij ons een kans geven dan iemand anders. Maar ik zeg het nog eens: onze taak is er voor te zorgen dat onze luisteraars zo goed mogelijk bediend worden met muziek die zij zo aangenaam en leuk om horen vinden als mogelijk. Dat is onze eerste opdracht.

Wat maakt iets precies goed? Op basis van welke criteria selecteer je dan?

1 Wel wat ik daarnet zei, als wij zeggen dat wij gaan voor kwaliteitspop voor een volwassen publiek, dan probeer je dat daaraan af te toetsen. We hebben al 50 jaar popmuziek achter ons, daar hebben wij al heel wat dingen uitgepikt en als er iets nieuws komt en dat is compatibel met wat we nu spelen dan zal het wel min of meer kloppen.

Hoeveel nieuwe platen krijg je ongeveer gemiddeld binnen?

1 Dat kan heel veel zijn. Ik denk dat het toch wel op piekmomenten vanaf september tot mei, juni soms 50 platen per week zijn.

Hoeveel blijven er daar dan van over?

1 Dat varieert ook van het aanbod, maar per week gemiddeld een stuk of 5. Dat is niet zoveel, maar er komt heel veel uit. Er zijn soms heel veel goede dingen die uitkomen maar die niet bij ons passen. Ik zeg maar wat: Arctic Monkeys, dat is heel tof dat is heel leuk maar dat is niet voor ons. Dat past niet op Radio 1, dat zal wel op Stubru passen, ik hoop dat ze het daar spelen. Goed en slecht is niet noodzakelijk het criterium waarop je platen wel of niet speelt, ze moeten passen binnen de muzieklijn. Neem nu bij Radio 2, waar ik ook nog een poos gezeten heb, daar worden allicht platen gespeeld waarvan heel veel mensen vinden dat ze slecht zijn. Maar voor hun luisteraars zijn het goede platen. Goed/slecht dat is een heel gevaarlijk criterium om te selecteren.

Wie heeft dit dan bepaald of vastgelegd, dat criterium?

1 Dat heeft te maken met… We hebben Radio 1, 2, Donna, Stubru, Klara en wij weten uit onderzoek ook wie de luisteraars van die verschillende


1a 5c 5f 5d 4c5

1 Dat weet ik niet. Dat moeten anderen beoordelen. Ik denk het wel, als je een plaat niet speelt dan krijgt er natuurlijk geen kans om bij luisteraars euh… dan krijgen ze het niet te horen. Dus in die zin is het belangrijk omdat het soms moeilijk is om de juiste keuzes te maken, om te zeggen dat wel en dat niet omdat je ook snel mensen – en dan bedoel ik luisteraars – voor het hoofd stoot. Als je die ene verkeerde plaat, of platen waarvan zij vinden dat het verkeerd is, speelt dan krijg je al gauw reactie: ‘waar zijn jullie nu in godsnaam mee bezig?’. Dus het is vaak delicaat. Of het belangrijk is? Misschien is dat voor platenfirma’s belangrijk of voor een concertorganisator of voor de groepen zelf. Maar onze klanten zijn de luisteraars, dus dat is eigenlijk voor wie we het doen, wij doen het niet voor de platenfirma’s, wij doen dat niet voor de groepen te velde, wij doen dat voor de luisteraars. Wij houden natuurlijk wel rekening met die andere spelers op het veld.

106

3a 3a 3b 4c6

4c8 4c8

Het is waarschijnlijk wel zo dat je sneller platen kiest van artiesten waarvan je al iets gedraaid hebt en waarvan je weet welke muziek ze maken? Toets je ze dan iedere keer?

1 Ja ja, absoluut. Je zou kunnen zeggen iemand als Bruce Springsteen morgen een plaat uitbrengt, dat die per definitie zal passen op Radio 1. Die kans is groot maar als morgen Bruce Springsteen een heel slechte plaat maakt die, om welke reden dan ook slecht is; slechte teksten of slechte muziek of vals gezongen weet ik veel, dan gaan we ze niet spelen. Nee, elke plaat, elk liedje wordt hoe dan ook nog eens... Er worden ook vooraf geen of nauwelijks afspraken gemaakt met platenfirma’s daarover. Als de platenfirma laat weten dat er een nieuwe plaat aankomt van Paul McCartney en dat ze een grote actie willen opzetten, dan is ons antwoord altijd: ‘ja misschien wel, maar we willen wel eerst die plaat horen om te zien of er wel reden is om een grote actie op te zetten’.

Is er een invloed van hitlijsten of van singles of platen die in de hitlijsten staan en waarvan je weet dat ze graag worden gehoord?

1 Ja natuurlijk maar daar ligt onze taak lichtjes anders, wij hoeven dat niet echt in de gaten te houden omdat onze luisteraars voor een heel


4a 4c5 4b

4

4c5

1 Persoonlijk smaak is eigenlijk iets dat wat als je bij de radio werkt, voor een heel groot stuk achterwege moet laten. Het gaat niet over je persoonlijke smaak, het gaat over datgene wat je aan je luisteraars wil meegeven. Ik persoonlijk houd helemaal niet van folk; Laïs en consorten. Ik houd daar niet van, maar dat doet eigenlijk niets ter zake. Als ik weet dat een merendeel van de luisteraars dat graag hoort dan vind ik dat ze dat ook te horen moeten krijgen. Toen ik destijds bij Radio 2 werkte, hoorde ik 80 procent van de muziek waar ik daar moest voor zorgen, niet graag. Maar dat maakt niet uit. Natuurlijk dat gevaar schuilt altijd om de hoek. Een zanger of zangeres die je graag hoort, ga je misschien al wat sneller toch spelen of wat vaker spelen dan iemand die je minder graag hoort. Dat kun je niet uitsluiten en het kan ook geen kwaad dat je hier en daar iets persoonlijks toevoegt. Luisteraars kunnen dat ook appreciëren maar je moet goed weten waar en wanneer je dat doet. In sommige programma’s kan dat perfect in andere programma’s wat minder. Je kunt een programma hebben waarbij de samensteller en presentator een en dezelfde persoon zijn. Maar dan krijg je al meer een soort van personality show met iemand die zelf de platen kiest en heel bewust, maar dan maak je dat ook duidelijk in de uitzending. Maar je moet dat niet op elk moment van de dag gaan doen want als iedereen zijn eigen smaakje gaat opdringen, dan krijg je een potpourri van allerlei dingen door elkaar. Routine dat is ook een gevaar ja, daar moet je ook voor uitkijken. Een gevolg van routine zou kunnen zijn dat het je eigenlijk allemaal niet meer interesseert en dat je maar doet.

radio’s zijn. We weten zelfs wie de luisteraars zijn van de concurrenten 4fm en Q-Music. We weten wat voor soort mensen dat zijn we weten eigenlijk ook wat voor soort muziek ze graag horen en willen horen op hun radio, in functie daarvan pas je de muzieklijn aan. Je probeert niet slaafs, enkel en alleen te volgen wat de luisteraars vragen, je probeert daar natuurlijk wel iets aan toe te voegen. Die dingen waarvan je denkt: ‘hé dit is ook wel de moeite waard’, maar het is dan allemaal een kwestie van goed doseren en goed aanpakken en mensen dingen te leren kennen die ze misschien in eerste instantie misschien wat apart, anders, moeilijk of te gemakkelijk vinden en die toch ingang te doen vinden. Maar dat is kwestie van proberen zo goed mogelijk samen te stellen. Heb je zelf zicht op de factoren die een invloed hebben?

107

4c1 4c1 4c4

4c7 4c7

En andere radiostations?

1 Ja wat wij wel al eens doen is een plaat niet oppikken, zeggen: ‘wij gaan dat nog niet spelen, we wachten daar nog even mee’. Maar als dat door andere radio’s opgepikt wordt en wij zien dat het populairder wordt, dan zullen we dat misschien alsnog te beginnen spelen. We hebben dat een poos geleden gedaan met Mattafix. Als je dat voor de eerste keer hoort dan zou dat voor heel veel luisteraars een beetje apart kunnen klinken, maar op een bepaald moment wordt dat zo gemeengoed omdat het ook door anderen gespeeld wordt. En ook op televisie al wel eens gedraaid wordt in een clip, dan kunnen wij dat net zo goed toch nog oppikken. Maar wij hebben niet als Radio 1 de taak om er als eerste erbij te zijn, met het nieuwste van het nieuwste. Dat hoeft niet. We proberen er de krenten uit te pikken.

En de invloed van concertorganisatoren?

1 Ja als er concerten zijn van artiesten waarvan een groot deel van hun oeuvre past bij ons en die komen een concert geven dan gaan we daar wel aandacht aan besteden. En kranten?

1f

Is er concurrentie van andere radiostations in de zoektocht naar iets nieuws?


3a

3a 10a

Ben je ook nieuwsgierig naar het verhaal achter die muziek, naar de artiest of is het enkel het muzikale?

1 In eerste instantie het muzikale, dat is het eerste wat telt. Eigenlijk zou je zelfs idealiter nooit mogen weten van wie iets is als je het beluistert maar dat kan natuurlijk niet want het zit in een hoes, je kijkt naar de naam, je kijkt wie meespeelt en wie het geproduced heeft. Dat zijn dingen die beïnvloeden, want eigenlijk zou je enkel het plaatje moeten horen en zeggen: ‘dit vind ik ok en dit vind ik niet ok’. We proberen dat wel te doen. Maar dat heeft absoluut invloed natuurlijk, naam en die soort van dingen.

4c2 4c1

1 Je volgt het waarschijnlijk allemaal op van wat verschijnt er over welke artiest en zeker cd-besprekingen enzo. Maar het is heel gevaarlijk om je daardoor echt te laten leiden want muziek op de radio is iets anders dan muziek thuis. Je kunt platen hebben die door de critici zeer positief besproken worden maar die om welke reden dan ook heel moeilijk passen op de radio, dat bestaat. Het is niet omdat een plaat heel positief besproken wordt, dat wij die per definitie gaan spelen en omgekeerd. Je hebt soms platen die heel goed klinken op de radio maar die als geheel, als album misschien niet zo goed zijn. Maar er staat 1 of 2 dingen op die perfect passen maar 1 of 2 liedjes maken natuurlijk nog geen goed album. Een album kan als slecht besproken worden in De Standaard, De Morgen, Humo en weet ik veel, maar kan wel passen op de radio en het omgekeerde kan dus ook.

4c2

4c5 4c3

groot stuk geen singlekopend publiek zijn. Onze luisteraars zitten tussen de 30 en de 80 jaar. Dat zijn niet diegene die naar de platenwinkel hollen en plaatjes kopen, zeker geen singletjes, dus daar houden we minder rekening mee. Albumlijsten wel; omdat we weten dat ons publiek wel albumkopers zijn. Hopelijk krijgen we in de toekomst iets meer zicht op mensen die online dingen kopen, omdat je daar wel de mogelijkheid hebt om dat redelijk goed te weten te komen wie ze zijn, hoe oud zijn ze. Ik zou het vb. heel leuk vinden om bij iTunes te weten te komen wat mensen tussen 50 en 70 downloaden. Dat zou ons heel veel kunnen helpen.

108

10a 10a 4c6

Er is nu heel wat te doen rond hypes, hoe komt dat? Is dit enkel te wijten aan radio of kranten? 1 Ik denk dat hypes altijd georkestreerd zijn. Om een of andere reden denk ik dat een platenfirma dat probeert in de hand te werken dat er over een artiest gepraat wordt, dat er heel wat rond te doen is. Dan krijg je toch een soort van concurrentie tussen verschillende media, iedereen wil erbij zijn, niemand wil voor een ander onderdoen. Wanneer zo’n naam plots boven water komt, dan wil elke krant elk tijdschrift, elke radio daar iets over doen en zo ontstaat dat. Dus dat wordt nogal gestuurd door die platenfirma’s?

4c5 4c5 1d

1h

Wat valt er nu in de smaak bij het Radio 1 publiek? Wordt er daar onderzoek naar gedaan?

1 Er wordt onderzoek gedaan naar wat de mensen graag horen ja. Wat willen ze; wat minder, wat meer. Eigenlijk verschilt dat niet zo heel hard van wat de ‘gemiddelde Vlaming’ wil. Dat is de mainstream pop rock maar ook lied, chanson, zonder daarin te overdrijven, dingen die al wat melodieuzer zijn, rock classics uit de jaren 60; 70, 80. Dat is wat de mensen af en toe vragen, met af en toe een uitstapje naar iets wat een beetje apart is, wat een beetje anders is, om dingen ook te leren kennen.

Hoe lang blijft een nummer in de playlist staan?


10a 4c6

1 Niet alleen hoor, maar ik denk dat het voor een stuk wel zo is. Platenfirma’s doen soms moeite opdat er over een artiest of over een plaat heel veel gebabbeld wordt of heel veel te doen is. Daar is op zich niets mis mee, dat is hun job. Maar het is wel de taak van mensen aan de andere kant; radio, tv of schrijvende pers, om te proberen daar niet al te veel in te trappen en het product, want voor die platenfirma’s is de muziek een product, om dat op zijn waarde te schatten, los van wat er allemaal over verteld wordt. Daar moet je soms proberen door te kijken, of misschien soms ook niet. Ik kan mij voorstellen dat Stubru het zich niet kan permitteren om bij bepaalde groepen die heel hard gehyped worden niet mee in die hype te stappen want dan zijn zij niet mee. Het Stubrupubliek verlangt dat ook dat Stubru mee is. Ik denk dat het publiek bij ons dat net niet verwacht en dat diegene die bij Radio 1 over muziek beslist daar goed moet over na denken en een hype die niets voorstelt moet doorpikken.

10a

3a

3a

1f

1 Dat hangt gewoon af van de muziek. Als er morgen een nieuwe band is met een fantastisch nummer dan gaan we dat volop spelen. Als er een nieuwe band is met een nummer dat ok is maar minder, dan gaan we dat minder spelen. Maar als morgen Admiral Freebee een plaat maakt die fantastisch is dan gaan we die veel spelen, maakt die een plaat die minder past bij ons, dan gaan we die minder of niet spelen.

1 Nee, echt concurrentie is er niet want voor een groot stuk zijn die luisteraars toch verschillend. Maar we proberen wel afspraken te maken, dat wel. Ik zeg maar wat, wanneer een nieuwe cd verschijnt van artiest x, die zowel interessant is voor Studio Brussel als voor Radio 1 dan proberen we toch wel min of meer af te spreken dat we niet in mekaars vaarwater zitten. Maar eigenlijk zijn wij geen concurrenten, wij zijn collega’s en wij werken allemaal hier in dit grote huis. We proberen als VRT-radio zo goed mogelijk heel de markt te bestrijken en dus maken we ook vaak afspraken: vb. wanneer een artiest een sessie voor Radio 1 heeft gedaan dan worden die opnames soms doorgegeven aan Stubru en omgekeerd, dus dat is niet zo’n probleem. Krijgen nieuwe bands meer of minder aandacht dan gevestigde waarden?

109

1h 1h 1h 1h

4c6 4c6 4c5

4c6 4c6

4c6 4c6

5f 5f

De nummers komen terecht in een computerdatabase en worden geselecteerd op bepaalde criteria?

1 Ja zodat die om de zoveel keer terug komen. Hoeveel nummers staan er daar in?

1 In onze playlist staan er redelijk wat. In onze A-rotatie, de belangrijkste platen, een stuk of 100. We hebben A en B voor de recente platen, de rest is ingedeeld in andere muzikale categorieën. Als ze na verloop van tijd uit de A of B rotatie gaan dan steken we ze nog even in de recurrence, voor platen tot maximum een jaar oud. Daarna gaan ze naar een definitieve categorie of ze worden gewist als ze niet meer van pas komen.

Hoe is jullie relatie met de platenmaatschappijen?

1 Goed, we komen heel goed overeen. Het is een beetje geven en nemen maar uiteindelijk is hun agenda en opdracht anders dan die van ons. Hun opdracht is zoveel mogelijk plaatjes verkopen; onze opdracht is zo goed mogelijk onze luisteraars bedienen met muziek die zij graag willen of wij vermoeden dat ze het graag willen. Dus dat is een heel ander uitgangspunt. Zij moeten platen verkopen, wij niet, wij hebben niets te verkopen eigenlijk. Maar je hebt er een goed contact mee. Zij stellen dingen voor, zij pushen soms bepaalde artiesten maar het is aan ons om te zeggen ja of nee, om het al dan niet te doen.

Sturen zij alles op wat zij uitbrengen?

1 Neen, zij kiezen zelf al in functie van de radio waar ze naar toe stappen. Zij gaan niet naar ons stappen met een hard rock groep, dat doen ze wel bij Stubru. Ze gaan niet bij ons langskomen met de recentste r&b sensatie uit het verre Chacamaca, dat doen ze niet. Dat weten ze omdat we dat niet spelen. Dus zij maken zelf al een selectie in functie van de radio waar zij naar toe stappen.

Pakken grote en kleine platenfirma’s het anders aan?

1 Kleine platenfirma’s zijn enthousiast omdat die maar zo weinig artiesten hebben en de afstand tussen platenfirma en artiest ook veel kleiner is, je hebt dus wat meer enthousiasme. Maar de druk van kleinere platenfirma’s op ons is vaak ook groter omdat hun risico ook groter is. Wanneer een kleine platenfirma hier in eigen land 1 of 2 groepen tekent en de radio speelt hen om een of andere reden niet, dan is het risico voor die platenfirma hier groot. De ontgoocheling en de druk om het toch te spelen is dan ook groot. Ik snap dat wel, zij nemen inderdaad een risico en bij grote platenfirma’s speelt dat minder.

Reageren ze daar op wanneer je beslist om iets niet te draaien? 1 Ja soms hebben zij argumenten klaar waarom wij het wel zouden moeten draaien. Maar in 99 procent van de gevallen is dat geen probleem


1h

1 Dat hangt af van het nummer zelf, je hebt nummers die rap opgebrand zijn en je hebt nummers die heel lang kunnen meegaan. Wat wij wel doen is van een album 2 of 3 tracks in onze playlist opnemen waardoor dat album langer kan meegaan dan wanneer je er maar 1 liedje uitpikt. Dat kan soms 3, 4, 5 maanden zijn. Ik denk dat van de vorige cd van Ryan Adams een stuk of 2, 3 nummers uit de plaat bij ons 6, 7 maanden zijn meegegaan. Soms is het na 4,5 weken al opgebrand omdat je merkt dat die song toch niet de verwachtingen inlost. Dat heb je ook soms, dat je iets hoort en het op de playlist zet maar na enkele weken blijkt het niet echt te werken.

110

4c5 4c5

5 5c 5d 5a 5a

5g 5g

5a 5a 5d 5c 5c 5c 5d

Maak je zelf deel uit van de doelgroep van Radio 1?

1 Ik denk het wel ja. Je moet je eigen voorkeur aan de kant schuiven maar het is natuurlijk makkelijker als je zelf tot de doelgroep behoort. Toen ik vroeger bij Radio 2 werkte was dat veel moeilijker om platen te selecteren. Ik heb 10 jaar bij Studio Brussel gewerkt, toen zat ik bij de doelgroep van Studio Brussel, wat het makkelijker maakt om daar te werken, te selecteren en enthousiast te zijn over platen. Dat is logisch ja, maar dat neemt inderdaad niet weg dat je je eigen mening aan de kant moet zetten. Het is niet omdat ik graag Joni Mitchell hoor dat we dat veel moeten spelen. Want we weten dat er ook heel veel luisteraars zijn die dat niet graag horen. Ik hoor heel graag Metallica maar ik weet dat het merendeel van onze luisteraars dat helemaal niet graag heeft dus we spelen dat niet.

Heb je zicht op de positie van Radio 1 in de totale muziekindustrie? 1 Ik denk dat er bepaalde platen zullen zijn die, indien wij die niet spelen, luisteraars niet zouden leren kennen en daarom ook niet zouden gekocht worden. Daar ben ik van overtuigd, net zoals dat bij Stubru is en bij Donna is. Ik denk dat er bepaalde platen zijn waarvan wij de enige zijn die ze spelen, dus als wij ze niet spelen dan leren luisteraars ze niet kennen.

De verschillende media spelen op elkaar in maar radio is misschien wel een van de grootste?

1 Dat zou je moeten vragen aan de platenfirma’s, hoe zij dat rangschikken. Voor hen is het inderdaad belangrijk om airplay te hebben. Zeker voor nieuwe artiesten want zo valt die naam vaak en daar dringen zij ook altijd op aan. Een keer draaien daar hebben zij en ook de artiesten heel weinig aan.

Denk je dat het ook een invloed heeft op het aantal optredens?

1 Dat denk ik wel ja, daar ben ik zeker van. Maar dat kan ik ook niet schatten, dat moet je aan artiesten vragen. Maar ik kan mij voorstellen dat wanneer een plaat van een nieuwe groep regelmatig gespeeld wordt op de radio dat ook organisatoren van grote en kleine festivals aandacht beginnen krijgen.

Ben je je daar bewust van?

1 Nee, je mag daar niet mee bezig zijn. Maar wat gebeurt is, dat een concertorganisator mailt en je mening vraagt over een groep die hen wordt aangeboden, die ze kunnen boeken voor een concert. Of ze zien dat hij niet in de playlist staat en dan vragen ze waarom.

Gebeurt dit veel?

1 Dat gebeurt af en toe ja. Ik weet zeker dat de AB concerten al dan niet plant, ik zeg niet uitsluitend, omdat wij de artiesten spelen of niet. Als ze zien dat een bepaalde artiest op onze playlist staat zullen ze die misschien wel boeken, terwijl ze anders zouden twijfelen wanneer die totaal


4c6 4c6

Meestal voorzien ze dat wel waarschijnlijk? Meestal hebben ze daar al op voorhand over nagedacht? 1 Ja ik denk dat wel ja.

en snappen zij ook wel waarom dat wij sommige dingen niet doen of wel doen. Wanneer zo’n platenfirma met iets af komt waar geen enkel radiostation iets in ziet, dan hebben ze een probleem natuurlijk, als niemand het wil spelen.

111

4c3 4c3

4c3 4c6 4c3 4c6 3a 4c6 3a 4c6

4c6

Denk je dat het proces van selecteren verandert onder invloed van Internet?

1 Ja, ik ben eigenlijk verbaast dat we nog niet zo ver staan. Ik denk dat de cd hoe dan ook gaat verdwijnen. Ik heb er een jaar of 3 een keer een hele discussie over gehad en dat blijkt nu uit een studie. Jongeren kopen geen albums meer maar downloaden de liedjes gewoon. Dus dat gaat absoluut nog veranderen. Wij zijn trouwens vragende partij om zo snel mogelijk files opgestuurd te krijgen van platenfirma’s in plaats van met cd’s te werken. Wij werken nu eigenlijk ook al met files, als cd’s binnen komen dat worden die gebrand op harde schijf enzo. De keren dat we muziek van cd spelen, dat vermindert.

Gaat het contact met de platenfirma’s dan niet verloren gaan?

1 Ja maar ik denk dat platenfirma’s hoe dan ook nog gaan langskomen en je op andere manieren gaan proberen te overhalen om een file te beluisteren. Het is wel veel makkelijker om dan files in de vuilbak te gooien. Een cd is iets fysiek, dan is het gewoon deleten en het is weg. Maar ik ben er ook van overtuigd dat we wel nog meer muziek gaan binnen krijgen dan nu.

Dus het selectieproces zal eigenlijk strenger moeten worden?

1 Ja ik denk dat we gewoon veel meer zelf muziek gaan moeten beluisteren. Je hebt nu al mensen die individueel hun file doorsturen. Artiesten die iets maken en het gewoon rechtstreeks naar ons doorsturen in mp3, niet langs een platenfirma. Die gewoon vragen: ‘wat denken jullie ervan?’ en het ook niet meer op cd branden want dat is eigenlijk allemaal niet meer nodig. Ik denk dat het op een zeker moment heel snel gaat gaan, ik ben ervan overtuigd dat binnen dit en 5 jaar wij niet meer met cd’s gaan werken. Het zal allemaal via Internet gebeuren, ik hoop het, het zal ook veel handiger en makkelijker zijn voor ons, maar veel meer werk en muziek.

1 De platenmaatschappij is belangrijk voor de verpakking en alles er rond (promo, manager,…) te verkopen. Wanneer er verschillende stappen worden overgeslagen, zullen de platenmaatschappijen er toch nog blijven om alles te coördineren.


3a

1 Ja natuurlijk dat kan!

2c 2c 10a 3a 4b 3a

1 Ja, dat wij zeggen: ‘tiens wie is dat? Kennen we niet.’ Dat gebeurt ook heel vaak.

Ga je veel zelf op zoek naar nieuwe artiesten? 1 Nee, omdat Radio 1 niet de opdracht heeft om… Het nieuwste van het nieuwste hoeft niet. Maar als ik namen tegenkom die nieuw zijn, die mij niets zeggen dan wil ik altijd wel weten van het is. Zoals Arctic Monkeys, een maand geleden ofzo, ik zie die naam, ik lees dat het in Engeland een hype is, dan wil ik dat wel horen en weten wat dat is. Dus in die zin, ja misschien toch. Maar dat is gewoon dat je toch in de gaten wil houden van alles wat er op muzikaal gebied gebeurt en je weet maar nooit dat je vroeg of laat past bij het radiostation waarbij je werkt. Het kan zijn dat de carrière van die artiest opeens een andere wending neemt hé…

5b 5b

En gebeurt het ook omgekeerd?

niet gekend is.

112

1a 1a 1a 1a

1b 1b 1h

Is er daar ook een examen voor?

2 Ja, absoluut. Dat is vooral een mondeling gesprek met de directie en een assessmentcenter (beoordelingscentrum) met een visie op het muziekbeleid van Studio Brussel.

Hoe kun je jouw functie nu omschrijven?

2 Ik ben verantwoordelijk voor het muziekbeleid op Studio Brussel dus ik houd het muziekprofiel in het oog. Ik heb ook de leiding over de muziekdienst, ongeveer een 15 à 20 tal mensen. Ik houd mij bezig met alle afgeleiden van Studio Brussel en muziek: de compilatiecd’s, de party’s die we geven, de programmering voor Stubru.Uit. Als muziekcoördinator maak ik, samen met andere coördinatoren, ook deel uit van de staf van Studio Brussel. Dat betekent dat ik adjunct nethoofd ben; m.a.w. beleidsondersteunend voor het nethoofd, wij voorzien samen het beleid en de programmering van Studio Brussel.

Met hoeveel mensen werk jij samen?

2 De muziekdienst is een beetje opgesplitst. Ik zei het al, we werken ongeveer met een 15 à 20 tal mensen. Het hart van de muziekdienst is de muziekredactie, die instaat voor dagelijks popnieuws, voor alle redactionele content zowel online als on air. Dat is een heel belangrijke scharnier binnen de muziekredactie. Daarnaast is er de groep van samenstellers die de programma’s samenstellen. 1 samensteller heeft 1 volledig blok, vb. de ochtend, de voormiddag, de namiddag,… En dan is er nog een groep van muziekproducers, die elk een aantal muziekprogramma’s onder hun leiding hebben. Hoe onderscheiden jullie zichzelf van andere radiostations?


2 Dat is een heel moeilijke vraag, een heel ruime vraag. We proberen ons te onderscheiden, muzikaal gezien, door een gat te vullen. We proberen een markt of doelpubliek aan te spreken dat nergens anders aan bod komt. We proberen muziek te spelen die je niet zomaar overal kan horen. Of beter, we proberen niet alleen muziek te spelen die je niet overal kan horen. We proberen ernaast ook andere dingen te bieden. Waarin we ons vooral in onderscheiden denk ik, is dat wij de enige muziekzender van het land, van Vlaanderen zijn. Heel specifiek, alles draait binnen Studio Brussel rond muziek. Zelfs het merendeel van onze items, de woorditems zijn ook aan muziek verbonden. We zijn ook de enige zender die nadrukkelijk aanwezig wil zijn in het muziekcircuit: in het concertwezen, dus festivals, clubs, party’s, enz. We proberen ook als enige zender die muzikale niches aan te spreken die belangrijk zijn op dit moment, die leven maar te klein zijn voor een commerciële zender om daar aandacht aan te besteden. Wij willen dat wel doen. Wij zijn een zender die een dagelijks muziekmagazine heeft, zodanig dat we interviews en sessies kunnen doen. We zijn de enige zender die ter ondersteuning van lokale muziekscene en -producten werkt. We doen dit via sponsoring

1a

2 Ik werk al 12 jaar voor Studio Brussel. Ik ben binnengekomen als muzieksamensteller -halftijds- en heb na een aantal jaren deelgenomen aan het examen voor producer en dan deelgenomen aan het examen voor muziekcoördinator, muziekchef en zo doende.

1e

1e

1a

Hoe lang werk je hier al?

7.3.2 Gerrit Kerremans (Studio Brussel)

113

1e 1d 4c5 1e 1e

2 In heel onze avondprogrammering vanaf 19u, willen we ons heel erg onderscheiden van alle andere zenders omdat we ons dan naar een doelgroepenpubliek willen richten. Dat begint na Peter Van De Veire met TNT, waar we ons echt wel richten naar mensen vanaf 14 jaar tot al diegene die zich nog jong voelen. Daar spelen we bewust heel jong gerichte muziek. Er zullen ook muziekgenres aan bod komen die overdag minder aan bod komen, vb. punkrock of hip hop.

Is dat even belangrijk die avondprogrammering? 2 Absoluut, voor mij persoonlijk is dat het belangrijkste van de muziekprofilering van Studio Brussel, daarmee onderscheiden we ons net van de anderen. Dat is de meerwaarde die wij bieden ten aanzien van de andere commerciële radiostations en waar onze opdracht een stuk vertrekt: een aanbod bieden aan doelgroepen dat onvoldoende aan bod komt ergens anders. Op maandag hebben we een programma dat gaat over ragga, reggae, Caraïbische muziek, dat is een heel gespecialiseerd programma. Dat heet Bounce, dat is uniek. Je hoort dat wel eens bij vrije zenders maar op nationaal niveau is dat een unicum. Nadien hebben we een uur drum ‘n’ bass, dat is een programma dat je in principe nergens hoort. We hebben een uur heavy metal, een uur punk rock, we hebben 2 uur elektronica, enz. We proberen alle relevante subgenres van de popmuziek aan te bieden. Die programma’s zijn wel korter dan?

1h 1h 1h 1h

Werken die programma’s ook met aparte playlisten?

2 We hebben een dagplaylist, absoluut. Onze playlist is opgesplitst in een daggedeelte en een avondgedeelte. Zowel het daggedeelte als het avondgedeelte is opgesplitst in een drietal categorieën en we hebben de hotshot, die plaat wordt het meest gedraaid van allemaal.

Hoeveel keer is dat?

2 Ik denk dat dit ongeveer 3 keer per dag is. Dan is er een A, B, C, categorie. De categorie A is het meest gedraaide na de hotschot, de B en de C in mindere mate. En dan idem dito voor ’s avonds, daar hebben ze ook zo categorieën. Elke plaat die binnen komt geven we een quotering, een weging, van hoe dikwijls we ze draaien en waar die plaat moet terecht komen. Het is evident dat er platen zijn die enkel overdag worden


1h 4c5

2 Die zijn korter omdat ook het doelpubliek veel kleiner is, dat zijn echt wel niches. Het is wel evident dat we in prime time, van 6u ’s ochtends tot 19u ’s avonds, een heel breed en groot publiek bereiken. Dan willen we wel generalistisch programmeren, minder moeilijk en zo breed mogelijk voor een zo breed mogelijk publiek. Dat betekent dat we onze algemene deler iets breder nemen. We proberen daarin zoveel mogelijk mensen bij ons te houden, zowel de jongeren als de ouderen.

1h

1d 1g

Zijn jullie daar al in geëvolueerd? Komen er nu bepaalde genres meer aan bod dan vroeger?

maar ook via ‘Brussel Vlaams’, een programma dat zich enkel richt op binnenlandse muziek. Bovendien is daar ook een live gedeelte aan vast gekoppeld ‘Brussel Vlaams Deluxe’, in samenwerking met Canvas en AB. Wij zender daarmee maandelijks een live concert televisieprogramma uit. Ik denk dat dit dingen zijn die voor een commerciële zender te veel geld kosten en te weinig volk opbrengen. Dat is hoofdzakelijk onze bedoeling.

114

2c 2c

Wie doet er dit?

2 Bij ons doet Eric Smout dat, die gaat naar 2 of 3 winkels. Maar belangrijker is dat we zelf op Internet op zoek gaan naar nieuwe releases. En vier: we hebben een overeenkomst met een firma, Radio Ventures. Dat is een Amerikaanse firma en die bezorgt ons wekelijks op een cd-r de nieuwe releases van majors. Dat zijn vaak nieuwe releases die enkel in Amerika uitkomen en die hier toevallig niet worden gereleased maar we hebben die dan wel. Bovendien zijn er ook een aantal demo’s die ons worden toegestuurd. Dus heel die bulk, die wordt besproken elke donderdag om 13u op de playlistmeeting. Ik zit die meeting voor, alle muziekproducers en alle muzieksamenstellers die wonen die meeting bij. Hoe gaat dat in zijn werk? Wij beluisteren gewoon de plaat, niet helemaal natuurlijk, ongeveer 90 seconden of 2 minuten. Dan discussiëren we daarover en dan vragen we ons af of dit kan binnen de Studio Brussel playlist. We hebben 4 criteria waarop we een plaat selecteren. 4. Gaat het over popmuziek? Dat is heel belangrijk, want wij gaan geen klassieke muziek, folk of blues draaien, het moet over popmuziek gaan. 5. Is het een kwalitatief goede plaat? Maar dan hebben we het meestal vooral over productionele kwaliteit, dus klinkt die plaat goed genoeg? Is ze goed ingespeeld? Zingt de zanger niet vals? Het moet gewoon kwalitatief een goed product zijn? 6. Is er een voldoende groot draagvlak voor die muziek of plaat? Wij zijn een massamedium, dat betekent dat er een groot publiek en bereik hebben. Het heeft geen zin dat we een plaat in de playlist stoppen waarvan dat we vermoeden dat er 500 mensen die goed gaan vinden, terwijl we eigenlijk een bereik hebben van 500 à 600.000 mensen. Het heeft geen zin om obscure italo-heavy metal te gaan spelen terwijl we denken dat die toch geen potentieel heeft. 7. Het moet radiotechnisch geschikt zijn, ‘the three minute rocksong’.


2 Er zijn muziekstukken van een half uur of van 20 minuten of een technoplaat van 10 minuten, dat gaat mensen heel snel vervelen. Ik heb het dan vooral over de dagprogrammering natuurlijk. ’s Avonds is alles mogelijk, dan willen we echt een soort van cutting edge zijn, willen we echt wel de randen van de popmuziek gaan aftasten. Daar kan natuurlijk veel meer en kunnen we een stuk experimenteler gaan dan overdag. Maar overdag moet het echt wel radiovriendelijk zijn en dan zoeken we naar nummers die liefst een song zijn. Je hebt dansstukken die 4 minuten een monotome beat hebben waarin niet wordt gezongen, waar geen refrein in zit maar dat is wel belangrijk. Of een hip hop plaat die alleen maar rhymes heeft maar geen strofe en geen refrein. We voelen dat dit wel heel belangrijk is voor de dagprogrammering en voor een heel brede groep van mensen. Het moet een song zijn, niet te lang enz…

Is dat belangrijk?

2a 2c

2 Er zijn 4 verschillende manieren waarop we platen binnen krijgen. Enerzijds zijn er de platenfirma’s, de Belgische filialen van een platenfirma, die wekelijks hun platen binnen brengen. Die worden dan binnengebracht door promojongens en –meisjes, en die brengen die platen binnen rond de woensdag. Wij gaan zelf op zoek naar nieuwe dingen, we gaan zelf shoppen in een aantal gespecialiseerde winkels.

3a

3a

3a

2a

3a

Hoe gebeurt die selectie?

gedraaid, of enkel in een specifiek blok, of enkel ’s avonds.

115

3a

2 Ik denk dat we wekelijks een veertigtal singles binnenkrijgen, en dan nog wat maxi’s. Het valt wel voor dat we soms wel een keer 80 platen krijgen. Die beluisteren jullie dan allemaal? 2 De albums niet natuurlijk, daar hebben we geen tijd voor. Maar alle singles en alle demo’s die binnenkomen worden beluisterd.

1a 1a

1b

Voor alles?

2 Voor alles maar je begrijpt als je … Ik ga hen niet vertellen wat ze moeten draaien in hun gespecialiseerde programma’s. Ik zal er alleen over waken of dat programma nog relevant is, moeten we dat nog doen? En als we het doen, dan geef ik hen die verantwoordelijkheid om dat zo goed en professioneel mogelijk in te vullen.

Het is wel belangrijk dat er meerdere mensen bij betrokken zijn?


1a

2

2 Voor mezelf is dat absoluut niet, ik heb noties van wat er allemaal is. Het is ook mijn job niet om gespecialiseerd te zijn in alle muziekgenres. Ik heb een aantal muziekgenres die ik liever hoor dan andere maar die ik vanuit mijn positie wel moet kennen. Ik laat mij omringen door aan aantal mensen die gespecialiseerd zijn. Mijn job is gewoon om te voelen wat er leeft en die noden in te vullen.

1a

2

Ja

2 Die heb ik.

2

2 Voor mezelf?

Wie heeft er dan de eindverantwoordelijkheid?

2

2c 2b

2a 4c6

Heb je de indruk dat je alles kan volgen?

2 Platenfirma’s zijn sowieso belangrijk, maar het is niet zo dat wij enkel en alleen vastpinnen op wat de platenfirma ons geeft want dat is veel te mager. Vooral de majors die houden zich vooral bezig met … enfin elke platenfirma natuurlijk… Elke plaat moet opbrengen, zij zullen geen platen releasen vanuit het OCMW-standpunt omdat ze die groep graag zien. Elke plaat die zij releasen moet geld opbrengen natuurlijk, dus is airplay heel belangrijk. Ze gaan zich enkel concentreren op de producten waarvan ze vermoeden dat die een groot publiek gaan bereiken en die veel geld gaan opleveren. Dus meestal gaan zij voor mainstream producten, wat voor ons niet zozeer interessant of belangrijk is. Onze belangrijke, zeker voor de gespecialiseerde programma’s, leveranciers zijn de winkels, toch van nieuwe en gespecialiseerde muziek. Dat is ook de reden waarom we ’s avonds echt wel die genreprogramma’s laten samenstellen door een gespecialiseerd team dat echt midden in die subcultuur zit. Vb. ons hip hop programma wordt gedaan door Lefto en Gus die beiden hip hop ademen bij wijze van spreken. Het heeft geen zin dat ik een hip hop programma ga samenstellen. Zij kunnen dat veel beter en zijn veel geloofwaardiger.

2

3a

2 Dat hangt echt van het aanbod af. Soms houden we er daar 5 van over, soms niets, soms 20.

Van wie krijg je de meeste platen van binnen?

3a

Hoeveel schieten er daar dan nog van over?

3a

3a

Hoeveel platen beluister je dan op die meeting?

116

4c8 4c8 3a 4c1 4c1 4c7 4c7 4c3 4c1 4c2 4c4 4c2 4c2

Als je publiek wil bereiken overdag dan speelt de hitparade toch wel een rol?

2 Ja, maar ik heb ook gezegd dat we ons vooral focussen op muziek die onvoldoende aan bod komt bij andere zenders. De hitparademuziek, dat wordt voldoende gedraaid bij Q, bij Donna, Radio 2. Wij focussen ons vooral op die muziek die alternatiever is en die meer leftfield van het spectrum ligt, die je niet hoort bij die commerciële of commercieel getinte radio’s.

Dus je kijkt ook wel naar de programmering van andere radiostations?

2 Ja absoluut. Dat weten we heel goed. Ja zeker!

Zijn er nog andere invloeden? vb. van concertorganisatoren?

2 De concerten sowieso maar dat is natuurlijk een wisselwerking, ze gaan geen concerten boeken van bands die we niet draaien of omgekeerd. Er zijn ook wel concerten die uitverkopen zonder dat er radio voor nodig is, sinds de komst van het Internet. De Arctic Monkeys is zo een voorbeeld van een band die puur en alleen op downloads en het verspreiden via Internet een hype is geworden en die zonder ons ook wel kan uitverkopen. Er zijn heel veel bands die in een specifiek doelpubliek zitten, die hun eigen kanalen hebben en dat is vooral via het Internet. We lezen natuurlijk ook wel heel veel en een belangrijke bron is vb. BBC Radio 1. NME, Q, MTV vinden wij heel belangrijk, in mindere mate TMF en Jim, vooral buitenlandse, Engelse bronnen.

En kranten?

2 Dat is voor ons niet belangrijk, omdat die ook … Omdat wij weten dat we sneller zijn en dat is heel specifiek voor geschreven pers. Wij pretenderen niet dat wij geschreven pers zijn maar door het feit dat wij … Ja, radio is een veel sneller medium dan de kranten en dus in principe zouden we toch eerder moeten zijn met onze berichtgeving. En krijg je via Internet veel binnen?

2a

Dan komen ze niet meer langs? Is dat niet belangrijk?


2a 4c3

2 Mp3 is moeilijk omdat dat hier wel tegen wordt gehouden door de firewall, anders zouden we echt overladen worden met filmpjes en muziek en zou binnen de kortste keren Internet hier plat liggen. Maar het is wel het plan om dat te organiseren en dat structureel mogelijk te maken zodanig dat de platenfirma’s ons in de plaats van een cd-tje te komen brengen die mp3 en Wav-file gewoon doorsturen. In Duitsland bestaat dat systeem al.

2a

1b

2 Absoluut, want er zijn sommige zenders waarbij het muziekbeleid, vb. Q-Music, door 1 persoon wordt samengesteld. Dat is goed om heel snel resultaat te hebben, om heel snel een bepaalde format en een bepaalde sound te krijgen. Maar naar mijn mening werkt dat vrij verarmend en is dat een soort van vervlakking. Routine natuurlijk ook, maar het zorgt echt wel voor vervlakking. Daarom denk ik en hoop ik dat we met wat we nu aan het doen zijn op ons gebied een soort van marktleider zijn; een soort van spanning creëren tussen verschillende mensen die op de hoogte zijn van verschillende genres via de discussies die ontstaan. Ik denk dat we zowel van hip hop over r&b over soul naar dance naar zware gitaren kunnen gaan, dat dit nu net de meerwaarde is van Studio Brussel. Dat we een overzicht geven van verschillende muziekgenres en ons niet focussen op een aantal genres die toevallig populair zouden zijn of muziek die alleen in de hitparade staat. We proberen echt wel…

117

4c5

Wordt dat regelmatig onderzocht?


4c5

2 Cijfers spelen altijd een rol, het heeft geen zin… vb. Op dit moment heeft Pure FM, na hun restyling, belachelijk lage cijfers, die werken voor 1,5 procent, zelfs Klara die hebben dubbel zoveel luisteraars. Dan denk ik, heeft het wel zin wat we aan het doen zijn, moeten we niet in de spiegel kijken en ons afvragen of we wel goed bezig zijn? Dus natuurlijk is dat belangrijk maar onze cijfers … We hebben toch een bepaald muzikaal profiel dat niet zo populair is. Uiteraard gaan we dan met ons profiel geen 10 of 15 procent halen zoals Q-Music of Donna. Maar als we het vergelijken met soortgelijke zenders in het buitenland dan zitten we aan een goed percentage. Als je ziet dat we nu gestegen zijn naar 7,6 % dat is goed voor een muziekzender.

3c

2 We weten dat iedereen chauvinistisch is aangelegd. Wij Vlamingen zijn dat denk ik minder als je dat vergelijkt met Britten of met Fransen. Ik denk dat wij wat dat betreft nogal redelijk bescheiden zijn maar toch is iedereen enorm geïnteresseerd in wat er in eigen land gebeurt. Als we goede tennissers hebben of we hebben een goede voetbalploeg dan staat iedereen op straat als die gewonnen hebben. Bij muziek is dat ook natuurlijk zo, vandaar dat we daar in het verleden misschien iets te weinig aandacht aan hebben besteed. Dat is de reden waarom we Brussel Vlaams hebben opgericht omdat we ons echt wel willen focussen op nieuwe muziek gedurende twee uur. Bovendien hebben we een vijftal jaar geleden een samenwerking met Poppunt, Demopoll, opgericht. Zodanig dat we de allerkleinste beginnende groepjes een online platvorm kunnen bieden. Natuurlijk speelt dat mee voor Vlaamse groepjes als het kantje boordje is bij ons, zouden we het doen of niet… dan krijgt een Vlaams product wel de voorkeur. We geven het toch wel een kans maar het is niet zo dat om het even welk Vlaams product bij ons automatisch op de playlist komt, dat is absoluut niet zo.

4c5

3c

Is er een voorkeur voor Vlaamse of Belgische artiesten?

Spelen de luistercijfers een belangrijke rol?

3a 4b

3a

2a 4c6

2 Ja en nee, het werkt ook wel tegen hen. Er zijn voorbeelden geweest van platen van David Bowie, waar we allemaal een grote fan van zijn, van zijn oude werk dan, die plots het noorden kwijt raakt, slechte muziek maakt en die we niet draaien. Arno, waar we allemaal een heel groot respect voor hebben, als die een plaat maakt die niet kan binnen ons format dan zullen we die ook niet draaien, spijtig genoeg. Maar natuurlijk zijn er certitudes zoals U2 en Madonna, die maken natuurlijk wel ook altijd goede muziek maar moest Madonna een kutplaat maken dan gaan we die ook niet draaien, hoe graag ik dat ook zou willen.

2 Ik denk dat zij zelf het belang daarvan overschatten omdat wij sneller op de hoogte zijn van wat zij ons komen vertellen of dat we vaak de muziek sneller hebben dan dat zij ze komen brengen. Omdat we importzaken aflopen en Internet afzoeken op zoek naar nieuwe muziek. Zij lopen vaak achter op de feiten. Behalve de echt grote releases, de nieuwe U2, de nieuwe Madonna, de nieuwe Coldplay, dat zijn zo grote releases die heel erg beschermd zijn en dan hebben zij natuurlijk wel vaak het eerste exemplaar. Bij echt grote releases moeten we wel bij de platenfirma’s zijn maar al de rest kunnen we veel sneller… Maar het is absoluut niet belangrijk of persoon X … Los van de promotionele druk die achter een plaat zit beslissen we puur op basis van die 4 criteria. Gaat het dan ook sneller om te beslissen over de nieuwe Madonna en U2 of je ze draait of niet?

118

10a

10a 10a 3a

2 Omdat het een heel schoon verhaal is; een beginnend bandje, jonge gasten die bekend geworden zijn enkel door het Internet, die geen platencontract hebben. Nu hebben ze wel een contract omdat het zo’n hype is. Het is gewoon het besef dat een band vanuit een underdogpositie toch wel een hype kan worden dankzij het Internet en die de steun niet nodig hebben van pers, media en reclamebureaus,… Het verhaal op zich is veel interessanter.

Maar iedereen maakt er wel gebruik van…

2 Ik denk dat we de Arctic Monkeys evenveel zouden gedraaid hebben als we het plaatje zouden gekregen hebben van een platenfirma. Het verhaal speelt absoluut geen rol.

10a 10a

Probeer je echt op de hoogte te zijn van alle hypes?

2 Neen, de muziekredactie die is daar wel mee bezig, die lezen heel veel. Ik lees in verhouding heel weinig popnieuws of muziektijdschriften omdat ik simpelweg geen tijd heb. Ik ben ook heel onbevangen in het beluisteren van muziek, ik ga puur af op het nummer zelf. Het is absoluut


10a

2 Muziek kan je raken, kan je ontroeren, kan je blij maken, droevig, enz. Muziek doet iets met mensen natuurlijk, en als dat een jonge band is die plots opstaat uit het niets en die ineens een onwaarschijnlijk goede plaat maakt, dan kan je alleen maar blij zijn en die veel spelen en hopen dat die band ook heel groot gaat worden.

10

10a 3a 10a

2 Dat is van secundair belang, het is niet zo dat … De Arctic Monkeys, dat is een cool verhaal maar het is ook een onwaarschijnlijke hype, het is een goede band maar de hype is niet in verhouding met wat de groep in zich heeft vind ik op dit moment. Hoe komt dat dan?

Hoe reageer je dan op nieuwe bands?

10a 3a

3b 3b 1b

Hoe objectief kan je staan tegenover muziek dat je zelf niet zo goed vindt? 2 Dat is nu net de job hé. Uiteraard mag je eigen smaak niet primeren en vandaar ook dat ik absoluut voorstander ben van een groot playlist comité, in de plaats van 1 persoon. Als ik het zelf zou doen, ook al zou ik het niet willen, dat zou ik sowieso mijn eigen smaak onbewust in de playlist stoppen. De sociale controle en invloed van de mensen in het playlist comité is heel groot. Zodanig dat we elkaar stimuleren van, ‘je vindt dat misschien nu niet goed maar luister nog maar een keer en dan ga je het misschien wel goed vinden’. Vaak is dat echt ook het geval, we leren eigenlijk heel veel van elkaar. Dat zorgt niet voor vervlakking want je zou kunnen zeggen ‘ja maar dan wordt de playlist een compromis waarin iedereen zich een klein beetje in terug vindt’. Maar niets is minder waar hoop ik, die playlist blijft verrassend. Daar komen altijd een aantal nummers in waarvan je zou kunnen zeggen van: ‘ik zou dat daar in de eerste instantie niet hebben ingezet vanuit mijn eigen achtergrond en smaak’ maar dankzij het lobbywerk van mijn collega’s komt het er wel in.

Ben je dan ook nieuwsgierig naar het verhaal rond een band?

4c5

2 Ja. Dat is een gezamenlijk onderzoek dat wordt uitgezocht door de CIM en daar zitten alle radio’s in. Er zijn 4 grote golven denk ik en ook tussengolven en dat wordt heel regelmatig onderzocht.

119

3a 3a 2a 2a

5f 5f

Wat doe je met artiesten zonder platencontract?

2 Dat is voor ons absoluut niet belangrijk (dat ze al dan niet een platencontract hebben).

Sturen die veel op?

2 Er zijn artiesten die, meestal Belgische, ons zelf hun releases geven. Shameboy is zo’n voorbeeld. We zijn dat beginnen draaien op party’s en we voelen dat dit wel werkt. We hebben dit in de playlist gezet en het is een hit geworden in de hitparade. Sioen is ook zo begonnen, Dear Liza is ook zo’n verhaal van een bandje waarvan we de demo zijn beginnen draaien en dan is er een platencontract gevolgd. Dat is eigenlijk het coole aan de hele technologische evolutie; iedereen kan thuis met relatief weinig middelen heel goede opnames maken terwijl je vroeger echt naar een goede studio moest gaan. Wat dan weer heel veel geld koste enz… Nu hoeft dat ook allemaal niet meer, je krijgt echt wel goede demo’s binnen. Als die goed zijn, waarom zouden we die dan niet draaien?

Krijgen jullie reactie van platenmaatschappijen als er een plaat niet gedraaid wordt?

2 Uiteraard, vooral majors die worldwide verspreid zijn en een aantal worldwide priorities hebben. Dat zijn nummers die ze echt wel moeten


4b 4b 4c5

‘De Afrekening’ speelt dan een grote rol? 2 ‘De Afrekening’ speelt een rol, het is onze luisteraars hitlijst. Het is wel niet zo dat wij dat blindelings volgen. De top 10 van die lijst geeft uiteraard een bepaalde richting aan want ook heel veel mensen stemmen op die platen, dus die vinden we ook wel belangrijk. Maar het is niet zo dat we blindelings die top 10 overal gaan draaien. Het is vaak zo dat we die plaat al maanden aan het spelen zijn alvorens die in ‘De Afrekening’ komt. En dan blijft dat nog een half jaar in de top 10 staan… We gaan die niet blijven draaien natuurlijk want dan wordt ze echt ook gekilld. We weten ook goed welk soort publiek er stemt op ‘De Afrekening’ en het is niet zo dat het een doorsnede is, een goede steekproef voor al onze luisteraars. Er zijn heel wat luisteraars die ‘De Afrekening’ absoluut niet goed vinden, daar komt ook bijna nooit dansmuziek of hip hop in voor. Het is ‘De Afrekening’ hé… Als we ons elke keer zouden spiegelen aan ‘De Afrekening’, dan gaan we die plaat bijna altijd een jaar moeten draaien… Dat heeft absoluut geen zin natuurlijk.

1h 1h

2 Dat hangt er van af, het is minstens… Als we ons echt vergissen, als we horen dat het echt niet lukt op radio dan halen we die er meteen uit. Als we echt voelen dat het mensen irriteert dan halen we er die direct uit. Een plaat blijft minimum anderhalve maand, 2 maand in de playlist. Als het echt hits zijn, of als we een plaat zelf gemaakt hebben, dat in ‘De Afrekening’ staat enz. dan kan het vaak 4 maanden meedraaien.

onbelangrijk of die band nu de nieuwste hype is in Engeland. We weten ook dat moesten we telkens meedoen aan elke nieuwe hype die om de 5 sec. in Engeland in de lucht wordt gepompt en dan 2 dagen nadien weer helemaal wordt afgebroken, dan zouden we echt wel van de ene mislukking in de andere vallen. Je ziet ook dat de Britse radio’s niet meedoen aan die hypes, de Britse pers kan zich dat wel permitteren om ene bandje de lucht in te schrijven en 2 dagen nadien de grond in te boren omdat ze dat niet moeten spelen natuurlijk. Radio is iets anders, je moet een verhaal opbouwen. Je kunt een plaat beginnen draaien en dan heeft het absoluut geen zin dat we het binnen een maand niet meer draaien. Een plaat begint pas op te vallen na 2 maanden. Hoe lang blijft een nummer gemiddeld in de playlist staan?

120

5g 5b 5b

2 Dat is het mooiste bewijs dat we natuurlijke partners zijn. Vb. Mattafix, wij zijn dat beginnen draaien, dan zijn de andere zenders gevolgd en nu verkopen ze de Botanique uit, ze zullen deze zomer ook wel op festivals staan.

Word je dan ook aangesproken door die partners? 2 Bij nieuwe bands hebben zij ook al snel die plaat op demo, op advanced copy. Ik weet dat AB en Botanique vrij onafhankelijk van airplay


5b 5b

Het feit dat er zoveel samenwerking is…

5b

Ik bedoel dan vooral de grote spelers.

2 AB en festivals wel, het Clubcircuit minder.

5g 5c

5g

4c5

4c5 1c

4c5

5g 5g

2 Het popnieuws dat wordt bijna letterlijk overgeschreven door de ‘boekskes’. Nu ik heb daar geen studie over gedaan, ik kan dat niet bewijzen maar af en toe dan merken we dat wel. Ik weet dat er heel veel radiozenders naar ons kijken ‘wat doet Studio Brussel?’, zelfs ook TMF en Jim afwachtend zijn en kijken of het gedraaid wordt bij ons en het dan ook doen. Er is een concertcircuit dat echt wel zonder Studio Brussel kan, dat echt gespecialiseerd is en een doelpubliek aantrekt dat Stubru niet nodig heeft. vb. het gottic-circuit in ons land dat bestaat al 20 jaar.

2 Ik vind het heel belangrijk om contact te hebben met de doelgroep. Als ik niet bij Studio Brussel zou werken zou ik er wel naar luisteren omdat er geen concurrentie is, er is geen enkele andere nationale zender die dat biedt. Het muzikaal format is uniek, dat hoor je ook vaak van mensen die een tijdje in het buitenland hebben gezeten. Ik zit als VRT-vertegenwoordiger in EBU-groep (een vereniging van Europese openbare omroepen) en als ik dan zie welk muziekformat wij hebben en wat wij allemaal mogen en kunnen doen, dan zijn wij een heel rijk station en ik ben blij dat we dat in ons land kunnen doen en dat ik er deel van uit maak. Maar anderzijds probeer ik zoveel mogelijk te gaan dj-en om net te voelen van wat je doelpubliek wenst en welke muziek bougeert en welke sferen en subculturen er zijn. Ik probeer ook zoveel mogelijk naar concerten te gaan. Dat zijn toch allemaal heel belangrijke parameters zodanig dat je jezelf niet in een ivoren toren nestelt en denkt met uw dikke buik van ‘ik weet wel wat goed is voor de rest van de bevolking’. Ik denk dat dit heel verleidelijk is van je laidback te gaan voelen en denken ‘ik heb de power’. Ik denk dat je net het tegenovergestelde moet doen en heel veel nachtrust moet prijsgeven aan party’s en concerten. Je moet met je 2 voeten middenin de scene staan want anders dan red je het niet. Hoe groot is jullie invloed dan op de rest van de scene?

Op een bepaalde manier heb je er dan ook wel invloed op? 2 Je voelt echt wel een aantal releases waarvan ze resultaat van verwachten en als dat dan niet komt… Wij gaan geen plaat extra aandacht geven omwille van het feit dat het een EMI top priority is. We behandelen een jong demogroepje op dezelfde manier. Die reageren daar natuurlijk heel erg verbolgen op: ‘Hoe komt het dat jullie dat niet draaien? In Engeland gaat het wel…’ Elk radiostation heeft zijn eigen format natuurlijk. Vind je het belangrijk dat je zelf deel uitmaakt van je doelgroep?

breken in de landen van waar het dochterbedrijf is. Als EMI zo’n priority heeft en dat is echt een zware gitaarplaat en wij vinden dat niet goed, dan hebben die het moeilijk, dan moeten zij dat natuurlijk gaan rapporteren naar hun moederbedrijf.

121

4b

2 Het is een belangrijke parameter maar dat beïnvloed ons beslissingsproces niet.


5g

Het is wel een belangrijke parameter hé…

5a 5d

2 Voor de Belgische scene is dat heel belangrijk, als wij een band niet draaien dan heeft die bijna geen kans in het clubcircuit of op de festivals. Het is uiteraard zo dat als wij een Belgische band groot maken en veel draaien… Gabriel Rios of Arsenal waren zo groepen die afgelopen zomer onwaarschijnlijk goed gedraaid hebben, omdat we die ook heel veel gedraaid hebben. Voor buitenlandse bands is dat toch wel minder. Er zijn groepen die we in het verleden veel gedraaid hebben omdat we die heel goed vinden vb. Ash, die verkochten in ons land misschien 500 exemplaren van hun laatste album. Dus als er onvoldoende groot draagvlak is en Ash zal dan wel de Club of AB Box uitverkopen maar die gaan nooit, ondanks onze grote steun… Als er geen interesse is, gaan ze geen volle AB uitverkopen.

5g

5d

Heb je dat al ondervonden dat iets wordt opgepikt?

5g

5c7

2 Ja, het contact is uiteraard zeer goed maar zij hebben absoluut geen invloed op onze airplay. Ik denk dat Kurt (Overbergh, AB) ook heel integer is en ons nooit zal pushen en dat gaan wij ook niet doen, wij gaan ook niet zeggen ‘die band moet je boeken’.

2 Ja, maar daar zijn we niet mee bezig. Wij zijn geen managers of promotoren. Wij zijn radiomakers in de eerste plaats maar wij weten dat airplay de carrière van band x zal helpen uiteraard. Maar wij gaan daar geen rekening mee houden. We gaan niet zeggen: ‘Praga Khan heeft een nieuwe plaat uit, als we die niet spelen gaan die weinig concerten hebben’. Daar zijn we absoluut niet mee bezig.

5c7

Er is wel veel contact onderling?

Ben je je er van bewust dat je een carrière kan maken of kraken?

5d

programmeren want er wordt ook vaak lang op voorhand geprogrammeerd. Maar natuurlijk als het moment er is en ze voelen dat Studio Brussel die plaat draait, dan helpt het wel bij de verkoop van de tickets. Als we een plaat niet draaien dan voelen ze ook wel dat ze meer steun nodig hebben van ons en dan bestellen ze een spotcampagne bij ons.

122

1a

1e 1e 1c

3 Ik ben muziekverantwoordelijke, dat is de officiële titel. Dat valt eigenlijk uiteen in 3 luikjes: 1 luikje is dat ik 24 uur op 24 bepaal welke muziek er op Q te horen is. Een tweede luikje zijn de evenementen waar muziek aan te pas komt vb. het boeken van artiesten voor showcases die we organiseren (vb. artiesten die op de foute party komen optreden). Daarnaast ben ik ook nog verantwoordelijk voor de nachtuitzendingen en de weekenduitzendingen. Maar muziekverantwoordelijke is wel mijn hoofdbezigheid.

Hoe kun je Q-Music omschrijven? Wat is het verschil met een openbare zender? 3 Ik zou eerst willen zeggen; Q-Music is een jong volwassen popstation. Dat heeft dan niks te maken met het verschil met een openbare zender. Dat is gewoon een typering; jong volwassen en vooral popmuziek. Het verschil met de openbare zenders is dat we een commerciële omroep zijn. Wil dat zeggen dat in alles wat we doen de reclamestempel laten primeren? Neen, omdat mensen natuurlijk ook moeten blijven luisteren naar wat je doet. Als je bij alles zou zeggen: ‘deze aankondiging wordt u aangeboden door Goodyear banden’… Dat werkt natuurlijk niet, dat zou belachelijk zijn. Waarin zit het verschil dan wel? Dat wij natuurlijk uitsluitend leven van reclame, bij de openbare omroep is dat iets gedeeld. Je hebt enerzijds de dotatie van de regering en anderzijds halen zij ook wel geld uit de reclame. Voor radio is dat laatste bij VRT natuurlijk meer uitgesproken dan voor televisie. Wat is het doelpubliek?

1b 1b 1b 1b 1d 1d 3a

1c

Hoeveel mensen werken er hier?

3 Met de salesploeg erbij zijn dat er nu ongeveer 35.

Hoeveel zijn er dan echt bezig met muziek?

3 Met de muziek zelf zijn er maar 2 mensen bezig. Dat ben ik als verantwoordelijke en ik heb ook een assistent die ook een aantal praktische invullingen doet.

Zijn jullie gespecialiseerd in een bepaald genre?

3 De genres die vooral bij ons aan bod komen zijn de melodieuze popmuziek en dat vullen wij aan met hier en daar ook wel eens een rockachtige plaat, een r&b-achtige plaat, een danceplaat,… Maar wat zelfs in die genres altijd voorop staat is dat er melodie in die nummers moet zitten. Wij zullen vb. nooit een techno nummer programmeren omdat dat heel veel van onze luisteraars zou afschrikken. In alle genres die wij hier in ons muziekaanbod aanbieden primeert dus eigenlijk wel dat er een soort van melodie moet inzitten, dat gemakkelijk herkenbaar is en gemakkelijk mee te neuriën of mee te zingen is door de luisteraar.

Wat is jullie opzet?


4c5

3 Jong volwassen, ik kan daar ook leeftijden op kleven; we mikken vooral op de luisteraars van 18 tot 44 jaar. Daarbinnen eigenlijk ook nog iets meer op 25-44 jarigen.

4c5

1a

Kun je jouw functie hier omschrijven?

7.3.3 Johan Notenbaert (Q-Music)

123

3a 4a 4a 3a

3a 3a 1b 4a 4a 1b 3a

1b

Heeft dat een voordeel dat er maar 1 persoon bezig is met de selectie van de muziek?

3 Dat heeft voordelen en nadelen. Ik zal beginnen met de nadelen, die zijn voor mij minder. Het nadeel ervan is dat als ik met vakantie wil dat ik een hele tijd op voorhand moet werken. Maar eigenlijk is dat voor mij ook het enige nadeel en dat is puur van praktische aard. Volgens mij heeft het voor de rest alleen maar voordelen; als je alleen de muziek bepaalt dan kan je ook veel strikter blijven bij de lijn die je vooraf hebt uitgezet. Dat is normaal, als 1 iemand een idee poneert dan zal dat na 3 weken, al je hem nog eens naar dat idee vraagt, in grote lijnen nog altijd hetzelfde zijn. Terwijl als je aan 5 mensen een mening vraagt, dan zullen die 5 mensen antwoorden, maar de ene zal zus antwoorden, de andere zo. Het kan zijn dat dat naar verloop van tijd een beetje evolueert tussen die personen onderling waardoor je eigenlijk accentverschuivingen zou kunnen hebben. Met muziek is dat net hetzelfde, ik heb in mijn hoofd de muzieklijn die we voor Q hebben uitgezet. Als ik een bepaalde plaat beluister dan vind ik dat er net over, dat kan net niet of dat kan eigenlijk wel bij ons. Ik heb vroeger bij Donna gewerkt, dus ik ken het systeem waarbij meer dan 1 iemand beslist. Bij Donna waren we toen met 5 mensen die erover beslisten. Dan heb je soms situaties waarbij de ene zegt, ik wil dat wel absoluut draaien en de andere het niet op antenne wil hebben. Dan begin je te gaan naar een situatie van de meeste stemmen die haalt het dan, terwijl dan inhoudelijk niet altijd per se moet kloppen. Dat is voor mij de voornaamste reden waarom dat evident is om het eerder door 1 iemand te laten doen, dan door meerdere mensen.

Als je daar nu met meerdere over beslist is het dan zo dat vooral de middenmoot, de populaire dingen overblijven?

3 Ik denk niet dat dat een rechtstreeks gevolg daarvan is. Ik denk net dat hoe meer mensen je hebt, hoe meer voorkeuren er zijn en hoe meer verschillende dingen er uiteindelijk in een bepaald format gaan binnensluipen. Ik heb ook mijn persoonlijk favorietjes maar ik probeer dat zo goed mogelijk weg te filteren als ik puur in de muzieklijn van Q moet denken en kiezen.

Is het dan niet moeilijk als je alleen moet kiezen om je eigen voorkeur een beetje aan de kant te zetten?

3 Mensen vragen zich dan wel eens af, je bent dan alleenheerser op vlak van muziek, luister je dan nooit naar andere meningen? Neen, integendeel, ik luister heel vaak naar andere meningen, ik toets muziek heel vaak bij mijn collega’s, bij de dj’s, bij de programmadirecteur ga ik dikwijls wel eens vragen hoe ze erover denken. Maar ik ben uiteindelijk wel diegene die de beslissingen neemt. Daar zit het verschil, bij Q beslis ik alleen, bij Donna, Stubru, Radio 1 is het een team dat uiteindelijk de beslissing neemt. Ik denk dat ze daar de discussie minder voeren buiten dat team, bij ons gebeurt dat eigenlijk wel. Ik discussieer met collega’s over muziek.

Uiteindelijk is er ook wel overleg?


1c

3 Wij hebben eigenlijk een dubbel opzet, over onze hele zender is onze slogan ‘Q is good for you’ dus dat zegt eigenlijk al genoeg denk ik. We willen elk moment van de dag onze luisteraar een goed gevoel meegeven. Als je het dan puur muzikaal bekijkt dan hebben we nog een nevenslogan ‘Minimum talk, maximum music’ en dat spreekt ook voor zich. We willen zoveel mogelijk muziek aanbieden, onze dj’s praten minder en als ze dan toch praten, dan is hetgeen ze zeggen de essentie en hetgeen onze luisteraars willen horen. Het zijn zo geen blablabla verhaaltjes, oeverloos praten, daar houden wij eigenlijk niet van.

124


4c8

2 2a 4c8

Wie zijn je grootste bronnen? 3 Ja, ik heb wel een paar bronnen. De platenfirma’s leveren heel veel materiaal toe maar daarnaast heb ik ook een aantal andere dingen waar ik over kan beschikken; de Ultratoplijsten, de singlelijsten, de downloadlijsten, de albumlijsten. Dat is voor mij niet zaligmakend. Je zult bij Q wel eens voorhebben dat een plaat die op nummer 1 staat in de verkooplijst van Ultratop bij ons niet gedraaid wordt. Als dat zo is, is dat omdat die plaat niet past in het muziekprofiel van Q. Je laat je er niet door beïnvloeden?

2a 3a 3b

3 Ja, dat gebeurt en die beluister ik ook en het gaat verder dan alleen maar beluisteren. Ik beloof ook aan iedereen die demo’s komt binnen brengen dat ik hen minstens terug bel of mail voor een beetje feedback. Ik vind dat ook een vorm van respect. Als mensen die moeite doen om het product dat ze gemaakt hebben bij mij af te leveren, dan vind ik dat ik tenminste de moeite kan doen om het te beluisteren en hen ook te laten weten of het past in het Q-profiel. Als dat niet het geval is, hen vertellen wat ze eventueel in de toekomst nog kunnen doen om het wel meer naar Q te laten doorstromen.

3a

2a

Krijg je vaak ook demo’s binnen van bands die nog geen platencontract hebben?

3a

2a 3a

3 Ja en toch lukt dat. Het is afhankelijk van week tot week, maar dat kunnen soms weken zijn dat er tot 50, 60 releases op mijn bureau belanden. Dan moet je daar gewoon de tijd voor nemen om dat allemaal door te luisteren en ik doe dat ook. Laura Lynn is nu een naam die je niet zal tegenkomen in onze playlist maar ik beluister elke single van haar wel. Want het zou maar eens moeten lukken dat ze een totaal ander muziekgenre heeft gekozen of een andere weg is ingeslagen, die dan wel bij ons past en dan kan dat best zijn dat wij dat wel gaan draaien.

3 Zoals ik daarnet als zei, er moet melodie in zitten, het moet iets meezingbaar, iets herkenbaars hebben. Het moet een goed gevoel bij de luisteraar op wekken. Dat is niet gezegd dat het daarom allemaal huppeldepup muziek moet zijn. Een mooie ballad kan ook een heel goed gevoel teweegbrengen bij de luisteraar. Dus dat zijn eigenlijk de criteria. Voor de rest is dat ook het buikgevoel, kunnen schatten of het iets voor de Q-lijn is of niet.

2a

Kun je alles volgen als je alleen bent?

Op basis van welke criteria beslis je of je het draait of niet?

2a 4c6

2

3a

3 Ja, wat dat betreft is de samenwerking met de platenfirma’s optimaal. Zij zelf hebben er ook alle baat bij om ons hun producten te bezorgen omdat zij het liefst van al, al hun producten zien gedraaid worden. Dan kan natuurlijk niet maar als ze dingen niet zouden bezorgen dan weten ze van tevoren al dat die dingen geen kans maken.

Heb je het gevoel dat je op de hoogte wordt gehouden van alles wat er uit komt?

3 Er is overleg, maar niet over elke plaat. Wat ik dikwijls doe… Als er platen binnenkomen en je beluistert ze, dan zijn er bij waarvan je direct weet dat ze passen in het muziekprofiel. Bij andere platen durf ik wel eens twijfelen en dat zijn meestal de gevallen waarbij ik wel eens naar een tweede mening vraag.

3a

125

4c5 4c5 4c3

Hoe gebeuren die tests?


4c3 4c5

1h 4c5

3 Soms wacht ik wat langer omdat ik merk bij testen die wij doen bij onze luisteraar dat de vorige single nog altijd goed aanslaat. Eigenlijk is dat een van de voornaamste redenen waarom ik het opnemen van een nieuwe plaat soms uitstel. Wat er ook wel kan gebeuren: als ik een plaat die nog niet zolang meedraait in de playlist test bij het publiek en die test negatief, dan durf ik die er ook wel sneller uit halen.

3 Dat is enkel via de site. Je moet ook altijd wel opletten met dat soort onderzoeken online want als je niet genoeg mensen hebben die zich hebben ingeschreven dan zou je ook wel eens vertekende resultaten hebben. Maar dat is bij ons niet meer het geval want ondertussen hebben

1h

Wat zijn de redenen voor het langer wachten?

4c3

4c1 1h 3a

3 Neen, ik houd daar eigenlijk geen rekening mee. Er wordt van Q soms wel eens gezegd dat wij met sommige platen heel lang wachten om het op te nemen en dat klopt ook wel maar ik heb daar ook mijn reden voor. Maar soms als er een nieuwe release is die echt 100 procent in de lijn van Q past, dan speel ik dat ook vanaf dag 1, ook al is dat geen bekende naam. Ik heb nu deze week vb. Cubb met ‘Wicked soul’ in de lijst gestopt. Niemand heeft daar al van gehoord denk ik maar dat past voor de volle 100 procent in ons muziekprofiel zodat ik dat meteen opneem in de playlist.

Is dat enkel via de site?

4c1

Ik bedoel eigenlijk dat bepaalde radiostations afwachten bij een nieuwe ontdekking en kijken of de rest het ook oppikt.

4c5

4c1

3 Neen, wij gaan uit van ons eigen muziekprofiel en in het algemeen van onze eigen sterkte. Ik moet mij niet moeien met wat een ander radiostation programmeert, ik moet ook niet zeggen wat zij in hun lijn moeten invullen en ik houd daar eigenlijk ook geen rekening mee. Ik zorg ervoor dat de muziek van Q goed zit, dat is mijn opdracht. Ik moet er niet voor zorgen dat de muziek van Radio 1 of van Stubru ok is.

4c5

4c1

Hou je rekening met andere radiostations?

3 Ja daar houd ik absoluut rekening mee.

2c 2c 4c3

Ga je zelf ook op zoek naar nieuwe dingen? 3 Ja, het Internet is natuurlijk een godsgeschenk. Je kunt eigenlijk gemakkelijk op zoek gaan naar wat er in Engeland en Amerika gebeurt, want meestal komen die dingen dan een maand later bij ons aangewaaid, dus je kan dat heel gemakkelijk volgen.

3 Dat is op wekelijkse basis via onze site. Wij hebben een muziekpanel waar de luisteraar elke week zijn zeg kan doen over 10 nummers die al een tijdje meedraaien in de lijst. Bij die 10 nummers is dan de belangrijkste vraag; ‘Wil je die plaat nog meer horen?’ ‘Is het ok zoals ze nu draait of ben je het beu gehoord?’. De luisteraar moet dan een van die 3 mogelijkheden aanvinken. Daar staan ook altijd 2 nieuwe releases bij waar ik dan nooit titel en naam van uitvoerder bij zet want dan zou je een gekleurd resultaat kunnen hebben en daarbij is de vraag: ‘Wil je dit horen of niet op Q-Music?’. Je houdt er dan echt wel rekening mee?

4c8

3 Ik laat me er niet door beïnvloeden, het is eerder indicatief. Hitlijsten duiden voor mij bepaalde tendensen aan voor bepaalde platen, maar het is zeker niet omdat het op nummer 1 staat dat het erin moet.

126

10a 3a 3a 10a 3a 10a 10a 10a

3 Wat ik de dj’s altijd meegeef is dat ze er af en toe wel iets mogen over zeggen. Maar je gaat ze nooit horen zeggen dat die plaat geproduced is door die producer, die dan in het verleden voor die werkte en die dan nog heeft samengewerkt met die en die. Wat ze bijvoorbeeld wel zullen zeggen dat James Blunt gisteren op de Brit awards 4 awards heeft gewonnen.

Meer popnieuws?

3 Ja, eigenlijk wel, meer infotainment.

Hoe worden hypes gecreëerd?

3 Ik denk dat het bijna uitsluitend wordt gecreëerd vanuit een zogeheten underground scene. Meestal bedoelen ze daar dan kleinere concertzaaltjes mee en iets groeit dan uit en zo worden bandjes van piepklein tot groot gemaakt.


3a 10a

1h 1e

3 Neen, dat is waar wij een beetje verschillen van een heleboel andere radiostations denk ik. Maar wij bieden 24 uur op 24 hetzelfde muziekformat aan.

Zijn jullie geïnteresseerd in het verhaal achter een artiest?

1h

4c7

3 Ook niet.

Is er een onderscheid in de programmering gedurende de dag?

4c7

En concerten?

3c 3c

4c2

3 Daar houd ik eigenlijk totaal geen rekening mee.

Is er een voorkeur voor Belgische artiesten? 3 Ze krijgen geen voorkeursbehandeling maar ze worden ook niet benadeeld. Ik let er altijd wel op dat ik hen op dezelfde manier in de beoordeling behandel als internationale producties. Wat ik belangrijk vind is dat de sound van Q de hele dag gelijklopend is, of dat nu een internationale productie is of een Belgische, dat maakt voor mij niet uit eigenlijk.

4c2

Houd je rekening met wat kranten publiceren?

zich daar al bijna 3500 mensen op in geschreven en ik krijg daar ongeveer iedere week 1200 reacties op terug. Dat zijn niet elke week dezelfde mensen die reageren maar we hebben wel elke week een vaste kern van 1200 mensen die replyen. Dat is eigenlijk veel. Als je je de eerste keer aanmeldt, dan moet je een formuliertje invullen waarbij gevraagd wordt naar je leeftijd, of je een man of vrouw bent, of je een regelmatige Q luisteraar bent, wat jouw beroep is, of je student bent… : een aantal demografische gegevens. Daaruit kan ik de opsplitsing maken bij de resultaten die ik binnen krijg. Ik kan zien hoe mensen in de belangrijke doelgroep stemmen. Maar ik kan ook zien hoe al de mensen die hebben deelgenomen, stemmen en dat kan soms wel een beetje verschillen natuurlijk. Iemand van 50 jaar zal een bepaalde plaat anders beoordelen en percipiëren dan iemand van 20.

127

1h

1h 1h 1h 1h

4c5

3 Wij scoren eigenlijk over de hele dag vrij goed en vrij stabiel. Er zitten wel een aantal pieken in de ochtend maar dat is logisch. Dat zal elk radiostation wel hebben omdat er dan meer mensen nog thuis zijn of in de auto zitten. Tijdens de werkuren heb je altijd een kleine daling omdat er een aantal mensen zijn die niet meer kunnen luisteren door hun werkzaamheden. Vanaf een uur of 6 ’s avond zie je dat ook wel verminderen omdat mensen uit eten gaan of gaan sporten of tv kijken, waardoor de aandacht voor de radio wat op de achtergrond verschuift natuurlijk.

Tot hoelang zenden jullie uit?

3 Wij zenden 24 op 24 uit. De dj’s beginnen om 6u ’s morgens te presenteren en er is iemand aanwezig tot 22u ’s avonds, daartussen is er een non stop muziek-nachtprogramma.

Hoe lang blijft een nummer gemiddeld in de playlist staan? 3 Dat is eigenlijk een moeilijke vraag om te beantwoorden en om daar een gemiddelde op te kunnen kleven. Bij het ene nummer kan dat soms tot boven de 20 weken zijn en bij een ander nummer kan dit soms al na 8 weken verdwijnen. Het hangt er een beetje van af hoe de mensen in het muziekpanel erop reageren. Maar gemiddeld nemen wij een nummer rond de 14, 15 weken mee.

Wat valt er nu in de smaak?


1h

Wat zijn de meest beluisterde uren van Q?

4c2

3 Ja wij zijn geabonneerd op een aantal bladen. Wat voor mij wel belangrijk en indicatief is, is Billboard uit Amerika. Oor lees ik ook soms wel eens; alhoewel de muziek die ze daar in bespreken minder vaak bij Q aan bod komt. Voor de rest lees ik NME en ook heel veel artikels op het Internet.

4c3

4c2

Lees je ook muziekbladen om op de hoogte te zijn?

4c3

4c7 4c7

Wat bedoel je met kleinere zalen? De AB? 3 De AB is eigenlijk ook wel een kleine zaal als je dat vergelijkt met Vorst Nationaal of het Sportpaleis. Het is ook niet de kleinste zaal natuurlijk. Het kan ook een parochiezaal zijn, dat hoeft voor mij niet altijd Vorst of het Sportpaleis te zijn om te kunnen genieten van een concert.

3 Ik heb daar niet echt zo een … Meestal als ik ergens een groepje zie opduiken dan google ik en dan kom ik wel op een aantal dingen terecht. Een favoriete site heb ik daar eigenlijk niet voor. Ik werk meestal via Google en dan zie ik wel waar ik uitkom. En al die informatie vergaar ik dan hé…

10a 4c7

3 Ja voor een stuk ook wel natuurlijk. Zij doen wel hun best en terecht want dat is hun job. Maar het concertcircuit is toch niet onbelangrijk voor beginnende bands. Dat is ook een van de redenen waarom ik heel regelmatig naar kleinere concerten ga. Omdat ik wil bij blijven van wat er leeft bij ons publiek. Ik vind dat heel belangrijk want als ik naar een concert ga waar vooral 18 tot 44 jarigen zijn en ik zie dat zij lauw reageren dan is dat voor mij wel een indicatie dat ik misschien moet opletten. Als zij er nu niet goed op reageren dan kan dat best zijn dat zij niet goed reageren op muziek die we op radio spelen en dan gaan ze zappen.

Welke sites?

10a

Wordt dat niet gestuurd door platenmaatschappijen?

128

4c6

4c6 4c6

4c6 4c6

4c6 4c6

Hoe is jullie relatie met de platenmaatschappijen?

3 We zijn er niet afhankelijk van, zij misschien voor een stukje van ons. In die zin dat als we hun platen niet draaien, dat ze dat niet leuk vinden, maar dat is logisch. Maar de relatie is heel goed. We werken op een heel constructieve manier met elkaar en ik denk dat zij ook het gevoel hebben dat wij op een heel constructieve manier samenwerken. Zonder platenmaatschappijen kunnen wij niet, want zij leveren wel materiaal aan. Maar omgekeerd is het natuurlijk ook waar, omdat wij dan wel het kanaal zijn dat het snelste hun muziek kan doorgeven en tot bij de bevolking kan brengen.

Maken zij een selectie op voorhand in de zaken die ze opsturen naar hier?

3 Ja soms, zij weten natuurlijk ook wel dat Slipknot geen kans maakt bij Q dus dat brengen ze mij niet. Maar er zijn soms wel dingen… Een goed voorbeeld daarvan is Limp Bizkit; de iets hardere songs van Limp Bizkit zullen bij ook niet draaien maar ‘Behind blue eyes’ hebben wij wel gedraaid. Dat soort dingen gaan ze dan wel bij ons brengen, maar ze maken effectief wel een selectie vooraf.

Zit er een verschil tussen de majors en de kleinere maatschappijen?

3 Neen, wij hebben de gewoonte om iedereen op woensdag te zien en eigenlijk merk ik bij iedereen hetzelfde enthousiasme. Gelukkig voor de platenfirma’s want als je een promo zou hebben die niet enthousiast de waar kan komen verkopen dan is het eigenlijk geen goede promo. Maar ik merk dat eigenlijk niet, iedereen zet zich voor de volle 100 procent achter zijn product heb ik de indruk.

Zitten kleinere maatschappijen er niet meer achter? Is het voor hen niet belangrijker dan iets gedraaid wordt?

3 Ik heb dat natuurlijk ook wel al eens voor gehad maar ik zou dat voor Q niet willen veralgemenen. Ik heb echt niet die indruk want bij de majors zijn er ook die druk uitoefenen. Als zij de boodschap krijgen van bovenaf dat zij op een bepaalde plaat moeten werken dan zullen ze, als ze hier komen, er effectief achter zitten bij mij. Ik heb dat niet zo uitgesproken, dat gevoel dat de independents daar iets meer moeite voor doen dan de majors.


5f

4c6

3 Ja ook, dat is ook een belangrijk voordeel. En wat ook een voordeel is, je blijft frisser als je rechtstaat. Het kan wel eens gebeuren dat men tussendoor even op een krukje gaat zitten maar als ze presenteren dan is dat altijd rechtstaand.

3 Ja, ik probeer altijd heel duidelijk te zijn naar de promomensen toe omdat ik ook vind van… Als ik iets weet van een bepaald product van, dat

1h

Maakt het je ook niet dynamischer?

5f

1h

3 Dat heeft een belangrijke reden; als je rechtop staat dan kan je veel meer op het laatste moment nog doen. Als je achter je mengtafel zit en er ligt iets uiterst links van jou en je bent aan het presenteren en het ligt zo ver dat je er eigenlijk niet meer aankan, dan zit je daar wel. Dan moet je even onderbreken en dan hoor je dat ook. Terwijl als je rechtstaand presenteert dan kan je je linkerbeen opzij zetten waardoor je eigenlijk al een stukje verder zit, je hoofd kan bij de microfoon blijven en je kunt nemen wat je nodig hebt.

Als je ze beslist om het niet te draaien, krijg je daar vaak reactie op?

1h 1h

Hoe komt het dat de presentatoren rechtop staan?

4c5

3 ‘Ugly’ van de Sugarbabes is op dit moment het nummer voor de Q-luisteraar. Daar komen bijna geen negatieve reacties op.

129

4a 4a

Het speelt wel een rol maar je moet het een beetje achter je kunnen laten?

3 Ja

1a 1a

Dus jullie kunnen in positieve zin wel iets afdwingen van de platenmaatschappijen? 3 Ja maar eigenlijk is dat vooral een soort van respect want als we dat kunnen doen, dan betekent dat eigenlijk dat we de afgelopen 5 jaar, op redelijk korte tijd, hebben bewezen dat we die plaats die we nu hebben in het medialandschap wel waard zijn. Dat we voor elke luisteraar ook wel geknokt hebben om hem of haar een Q-gevoel mee te geven. Als we dan iets van platenmaatschappijen kunnen afdwingen dan is het eigenlijk dankzij die luisteraar dat wij tegen platenfirma’s kunnen zeggen: ‘Kijk, jullie hebben ons van in het begin gesteund maar die steun wordt ook voor een stuk beloond want ons marktaandeel groeit altijd maar. De inspanningen die jullie dan voor ons hebben geleverd, werpen nu ook wel hun vruchten af voor jullie.’

Doe jij al 5 jaar de muzieksamenstelling?

3 Ja, ik ben met muzieksamenstelling bij Donna begonnen en dat heb ik daar een klein jaartje gedaan en toen Q opstartte ben ik dan naar hier


5c 5c 5c

3 Op dit moment zitten wij aan 16,1 procent op 12+ en daarmee zijn wij nu de tweede grootste zender in Vlaanderen na Radio 2.

5c

5a 4c6

Hoe groot is het marktaandeel?

3 Ja en eigenlijk is dat al van in het begin geweest en we bestaan nu bijna 5 jaar. Iedereen is een beetje afwachtend als een nieuwe zender wordt opgestart. Wat zal het worden? Ze hebben nog geen marktaandelen… Ik ben daar de platensector nog altijd heel dankbaar voor, dat zij tegenover ons vanaf dag 1 geen afwachtende houding hebben aangenomen. Zij hebben meteen gezegd dat zij het goed vinden dat er meer spelers op de markt komen en zij ondersteunen dat volledig. Waar ze konden wilden ze samenwerken op een goede en constructieve manier. Tot op de dag van vandaag vind ik dat nog altijd heel knap van hen dat zij die stelling hebben ingenomen. Voor hetzelfde geld kunnen zij ook zeggen: ‘Dat is maar klein radiostation, we zullen wel zien. Eerst moeten jullie maar wat marktaandeel verkrijgen en dan zullen we wel onze strategie daarin bepalen.’

5

4c5

3 Ik vind het niet super belangrijk, in die zin dat als je mij morgen zou vragen een muzieklijn voor Radio 2 of 4fm samen te stellen, ik dat ook wel zou kunnen. Ik zou het moeilijker hebben om een muzieklijn voor Studio Brussel samen te stellen om de dood eenvoudige reden dat dat ook mijn leefwereld niet is. Dat zou moeilijker zijn voor mij.

Staan jullie sterk in de muziekindustrie in België?

4c5

5f

5f

Vind je het belangrijk om deel uit te maken van de doelgroep?

3 Als ik ze zie wel maar niet zo dikwijls rechtstreeks eigenlijk.

Reageren artiesten er ook op?

gaan we zeker niet draaien, dan heeft het geen zin om tegen die mensen te zeggen van ik weet het nog niet. Als ik echt weet dat we het niet draaien dat zeg ik bij het volgende promobezoek: ‘Helaas, we gaan het niet draaien’. Als er wel nog twijfels zijn, of als het nog even op de wachtplank ligt, dan zeg ik dat ook dat er nog een kans is dat die aan bod komt.

130

3 Ja absoluut, je merkt dat vooral sinds 2 of 3 metingen geleden. Als je rond de 10 procent marktaandeel zit dan merk je wel dat kranten in plaats van dat ze vroeger belden met iemand van Studio Brussel, Donna of Radio 1, dat ze nu ook wel eens met mij zullen bellen om een quote of een menig te horen over iets. Een recent voorbeeld was het verbod van de rechter om ‘Frozen’ van Madonna nog langer te spelen. Moest dat 5 jaar geleden gebeurd zijn dan hadden ze uitsluitend met Filip Leetings van Radio 2 of met Evert Venema van Radio Donna zouden gesproken hebben en nu hebben ze daar ook met mij over gebeld. Na hoeveel keer spelen is een plaat beïnvloedbaar?

5a 5a 5c

4c5 4c5 4c3 4c3 4c5

2a 4c3

Maar radio is wel enorm belangrijk voor de carrière van muzikanten?

3 Dat is ook een van de redenen waarom ik platen een lange playlist duur gun. Het heeft volgens mij totaal geen zin als je een plaat na 3 weken uit de playlist haalt omdat veel mensen hem eigenlijk nog niet herkennen. Je moet platen wel de tijd geven om die erkenning te kunnen creëren bij een publiek en op een gegeven moment is het dan ook over natuurlijk. Na een bepaalde tijd zeggen mensen wel ok nu ben ik hem wel even beu gehoord, je mag hem even parkeren en later zal hij dan nog wel een keer opduiken maar dan niet meer zo vaak als nu.

Maar dan spreek je eigenlijk over termijnen van minimum een maand, een maand en een half? 3 a, eigenlijk wel.

Hoe merken jullie de Internet revolutie?

3 Opsturen via Internet komt eigenlijk niet zo vaak voor maar wat wij wel merken is dat mensen via streaming luisteren, niet alleen vanuit Vlaanderen maar ook mensen die door omstandigheden in het buitenland zitten. Wij hebben er nu recent ook een jongerenzender erbij, Radio BamBam, die alleen maar via het net te beluisteren is. Die richt zich specifiek op kleuters tussen 3 en 8 jaar. Daar waar iedereen vroeger dacht dat die kindjes niet met computer overweg konden, is dat nu totaal geen probleem meer. Als ik terug kijk naar mijn jeugd, de eerste keer dat ik met een computer begon te werken dan zal ik wel 14, 15 jaar geweest zijn, terwijl dat nu helemaal geen probleem is. Internetradio zal op termijn zeker aan belang winnen.

Sturen groepen ook al files op?


4c5

3 Dat is afhankelijk van nummer tot nummer maar om daar een gemiddelde op te plakken… Wij hebben daar ook onderzoek naar gedaan en het is wel langer dan iedereen denkt. Velen denken dat mensen, als ze een nummer een paar keer horen, dat ze dat wel mee hebben maar dat blijkt echt niet het geval te zijn. Pas op, er zijn uitzonderingen. Als Kylie Minogue met haar 10de single komt, die altijd wel ongeveer een beetje hetzelfde klinkt of in hetzelfde genre zit, dan zullen mensen dat nummer sneller herkennen als een single van Kylie Minogue dan dat er iets totaal nieuws wordt gedraaid. Cubb zal vb. iets langer nodig hebben vooraleer mensen dat gaan herkennen. In het algemeen duurt het relatief lang hoor.

4c5

5b 5b 5d

Kan je merken dat andere media rekening met jullie houden?

gekomen.

131

4c3 4c6 4c3 4c6 4c6 4c3

5g 5g 5c

3 Ja, vanuit de kant van de platenfirma’s begrijp ik dat, dat is waarschijnlijk om economische redenen maar ik vind dat wel jammer ja. Een promomeneer of mevrouw kan toch nog iets meer uitleg geven dan dat je gewoon de plaat hoort. Gaan ze dan geen andere manieren vinden om toch nog te kunnen langskomen?

3 Ja maar als ze dat zouden doen dan zou ik er het nut niet van inzien dat ze hun muziek via het net naar ons doorsturen. Ik vind dat contact ook wel handig als je een actie wil opzetten met een platenfirma dan moet je daar toch dingen over afspreken en dat gaat makkelijker als je face tot face met iemand praat dan dat je dat via de telefoon moet doen of via de mail. Als je met iemand een gesprek hebt dan kan je daar ook andere nuance inzetten, als je iets op mail schrijft dan kan het misschien op een andere manier worden geïnterpreteerd.

Kan Q de carrière van een muzikant in Vlaanderen maken?

3 Je hebt daar meerderen factoren voor nodig, wij alleen zijn daar zeker niet genoeg voor. Er zijn nu recent 2 voorbeelden van artiesten die wij niet alleen steunen … Udu en Born. Ik weet wel dat die ook op andere zenders gedraaid worden maar wij zullen hen vb. ook eens uitnodigen in de studio om live te komen spelen zodat er bij de luisteraar een andere interesse ontstaat, dan alleen maar een interesse in dat plaatje kopen. Maar ook dat ze het tof vinden wat die live doet, zodat ze eens naar zijn concerten gaan kijken. Op die manier wel en bij een aantal artiesten hebben we dat veel en bij andere minder. Maar ook daar valt het terug op: past het in ons muziekprofiel of niet? Ik denk dat wij daar wel een positieve invloed kunnen hebben maar daarin staan we niet alleen, er is een wisselwerking van verschillende media nodig. Natalia is een heel populaire madame maar ook al ben je heel populair en zal je op je eentje een aantal Sportpaleizen uitverkopen, zij wou daar verder in gaan. Dan moet je als artiest en als manager nagaan wie de partner is met wie je dat het beste kan doen, wie is daar op dit moment het meest geschikt voor? Zij zijn voor de concerten van Natalia en de Pointer Sisters bij ons uitgekomen en dat blijkt ook wel gewerkt te hebben want uiteindelijk zijn het 10 concerten geworden, doordat wij er ook meer ruchtbaarheid aan gegeven hebben. Het is een beetje een wisselwerking denk ik.


4c3

3 Ja, dat zijn wij ook aan het onderzoeken.

4c3

Zal dit zich verder organiseren? Bij Radio 1 en Studio Brussel zijn ze al aan het onderzoeken dat ook platenmaatschappijen de files kunnen doorsturen.

Vind je het niet jammer dat het contact met de promomensen verloren gaat zo?

2a 4c3

3 Ja dat gebeurt ook wel en dan komen we vooral terug op het verhaal van de demo’s. Het zijn vooral beginnende artiesten omdat zij ook niet altijd de middelen hebben om al die dingen op cd te branden enzo.

132

1b 1b 1b 1a 1a 3a

4 Wij zitten nu met een ploeg van 20 vaste mensen en hebben heel veel freelancers of mensen die op vrijwillige basis werken, vb. dj’s.

Hoeveel mensen telt de muziekredactie?

4 De muziekredactie bestaat uit 3 mensen.

Wie heeft de eindbeslissing? 4 Wij functioneren heel democratisch maar de eindverantwoordelijkheid ligt bij mij. Elke donderdag hebben wij een playlist vergadering waarin wij alle nieuwe platen beluisteren en dan beslissen we welke platen we draaien en in welke rotatie we ze steken. Wij werken ook met een rotatiesysteem zoals Studio Brussel enzo. Wat wordt vaak gedraaid, waarmee gaan we beginnen, welke platen gaan we niet meer draaien,…

3a 3a

Jullie beluisteren die allemaal?

4 Ja, er zijn automatisch groepen waarvan we zeggen, deze gaan we niet draaien, maar we beluisteren het sowieso omdat je aan de platenmaatschappijen verantwoording moet kunnen afleggen van waarom je hem niet draait. Om te voorkomen dat ze wekenlang aan de telefoon gaan hangen om te vragen waarom je hem niet draait, moet je duidelijk kunnen zeggen dat hij vb. niet in het profiel past of waarom je hem

133

2a

4 Dat varieert tussen de 25 en de 50 per week.


2a 2a

4 Ja, wij krijgen iedere week, zoals alle radio’s, stapels binnen van de platenmaatschappijen en daaruit kiezen wij de singles. Hoeveel platen zijn dat?

2

1b

Hoe veel mensen werken er op fm Brussel?

Heb je de indruk dat je op de hoogte wordt gehouden van alles wat er uitkomt?

4c5

1c

4 Fm Brussel is een stadsradio, er is maar 1 echte stadsradio in Vlaanderen. Eigenlijk kennen wij het concept van de stadsradio niet. Wij concentreren ons op alles wat Brussels is, ons bereik schiet door tot ongeveer 30 km buiten de stad. Dat betekent dat wij niet zozeer een muziekradio zijn zoals Studio Brussel maar dat wij ons concentreren op informatie; cultureel, politiek, sociaal. Er is een duidelijk verschil tussen de dagprogrammering die breed en toegankelijk is en de avondprogrammering die alternatiever gaat en meer gericht is op woordprogramma’s, spelprogramma’s. Dat komt overeen met de genreprogramma’s op Studio Brussel.

4 De Brusselaar en al wie geïnteresseerd is in Brussel. Wij bereiken mensen tot Leuven, Boom, Antwerpen en Merelbeke en als zij geïnteresseerd zijn in Brussel dan kunnen zij luisteren naar ons.

1c

Welk profiel heeft fm Brussel?

4c5

1a

4 Ik ben muziekcoördinator, dat betekent dat ik de muzikale koers bepaal. Welke platen worden er gedraaid en welke niet, welke artiesten nodigen we uit en wie niet.

Wat is het doelpubliek?

1a

Kan je jouw functie bij fm Brussel kort omschrijven?

7.3.4 Sasha Van der Speeten (fm Brussel)

1a 1a 3a

3a 3a

Beslist de muziekverantwoordelijke ook over de programma’s ’s avonds?

4 Neen, we houden het in de gaten. Er is een heel domein ’s avonds dat wij onder controle hebben, er is vb. een programma rond Belgische muziek dat wij zo belangrijk vinden dat wij het onder controle houden. Dat betekent dat iemand van ons het samenstelt, wij zorgen voor de inhoud, wij nodigen de mensen uit. Er is een heel groot alternatief muziekmagazine waar ik verantwoordelijk voor ben en bepaal welke interviews en concertverslagen erin komen. Dan is er nog iemand van de muziekredactie die verantwoordelijk is voor alle dance en voor het hele weekendblok ’s avonds. Die bepaald welke dj’s er komen, welke nieuwe platen er worden voorgesteld. Dus we zien dat we er hier en daar nog onze poten op kunnen houden. De supergespecialiseerde programma’s die pas om 23 of 24u beginnen, daarvoor hebben we mensen die goed zijn in wat ze doen en die laten we dan ook doen. Dat gaat vaak over experimentele elektronica, free jazz,… dat zijn allemaal dingen waarbij je heel geëquipeerd moet zijn.

Hoe gebeurt de selectie?

4 We zitten in een vergaderlokaal waar we een hele stapel cd’s hebben en die gaan we 1 voor 1 af. Dan maken wij stapeltjes van wel – niet – twijfel, dan beslissen we van de singles die we doen waar die komen, in welke rotatie. Er zijn singles die wij niet in de spitsen spelen omdat ze te traag zijn of er zijn singles die we alleen maar dan spelen, waar je geen behoefte aan hebt tussen 9 en 15u. Als dat beslist is dan beginnen we te schuiven welke platen van een lagere naar een hogere rotatie moeten of vice versa. Welke platen gaan we extra pushen, vb. zoals de hotshot van Stubru, wat wordt de plaat van de week. Er is iedere week een plaat die we voorstellen met een recensie op de site en daar draaien we elke dag uit. Al die beslissingen die gebeuren daar.


134

4

2c 2c

Jullie gaan ook naar platenwinkels? 4 Ja zeker importzaakjes waar platen veel eerder komen of alleen daar te verkrijgen zijn.

Wanneer ga je dan schuiven met een plaat?

2a 2c 2b

4 Wij krijgen van alles toegestuurd, niet alleen door platenmaatschappijen maar ook door mensen die demo’s sturen of door buitenlandse labels die hier geen distributie hebben. Wij houden ook iTunes in de gaten, er zijn singles die heel snel op iTunes staan en die nog niet worden verdeeld en dan gaan we die kopen. Fm Brussel is ook een plaats waar dj’s komen en gaan en die spelen wel eens files door van platen die nog niet uit zijn, dat gebeurt altijd. Nu wij brengen ook zelf muziek binnen, elk van ons heeft buiten fm Brussel nog iets in de muziek te doen. Wij zijn voortdurend bezig met muziek dus…

2

4 Overdag gaan we heel breed, dan draaien wij de popmuziek van vandaag, uit de jaren 80 en 90. Daar zit r&b, soul, pop tussen, dancepop, zachte gitaren, want harde gitaren ga je bij ons niet echt horen. Daarin verschillen we wel van Studio Brussel, de agressieve, punky dingen doen wij niet of enkel ’s avonds.

Wie zijn de grootste bronnen?

1d 1d

Zijn jullie gespecialiseerd in een bepaald genre?

alleen maar ’s avonds draait.

4c5 4b

4 Wij hebben onze doelgroep heel goed afgebakend, dat weten we heel goed. We zijn voorzichtig om naar buiten te gaan… Fm Brussel is geen hitradio, we spelen wel hits maar we zorgen ervoor dat we af en toe iets laten vallen dat perfect verteerbaar is door ons doelpubliek maar dat misschien niet echt voor de hand ligt. Feist was vb. zoiets, dat is een heel poppy single maar ook groepen zoals Who Made Who, singer song writers,… Dat is geen gemakkelijk evenwicht maar tot nu toe slagen we er wel in. We passen wel heel hard op, we spelen hits maar niet de platte dingen, wel vb. Leki ofzo. Stel, het is nog niet gebeurd, als Brahim een goede single uitbrengt dan gaan we die draaien, ongeacht dat het een commerciële artiest is of niet.


135

1c

4c5

Laten jullie zich leiden door het publiek of willen jullie eerder iets bij brengen?

1c

4c5

4 We weten wie ons publiek is door onze kop buiten te steken, door veel te praten en door acties, we geven van alles weg en aan de mensen die bellen vragen we van waar ze komen en dan zien wij soms dat er mensen bellen van uit Gent of Antwerpen, zodat we ook weten dat we tot daar gaan. We hebben ook een programmablok waarin we dat on air vragen. Maar het is vooral door te praten met onze kameraden, vrienden, ouders,…die vertellen ons wie er luistert en wat die luisteraars vinden.

4 Wij bestaan al 2 jaar als dit Fm Brussel maar het station heeft een geschiedenis die teruggaat tot begin jaren 80. Begin jaren 80 is er een Fm Brussel geweest met Marcel Vanthilt en Luc Janssens, dat is dan gestopt. In 2000 is er door studenten van het Rits een studentenradio opgericht, die hebben ongeveer 4 jaar bestaan. Die hebben dan een dossier ingediend en zo hebben ze subsidie gekregen en toen is Fm Brussel naar hier verhuisd met subsidies, infrastructuur, een nieuwe ploeg. Het zijn 2 verschillende radio’s maar het nieuwe is wel uit het oude voortgevloeid.

4c5

Wordt er onderzoek gedaan naar het publiek?

Hoe lang bestaan jullie al?

4c 4b 4c5

4 Dat hangt er van af. Madonna haar nieuwe single ‘Hung up’, die kwam binnen en daar hing direct een heel verhaal rond. Die hebben we direct in allerhoogste rotatie geplaatst voor 1 week omdat dat toen heel hard in the picture stond, maar dat is eerder uitzonderlijk. Meestal beginnen wij heel traag met singles, wij willen graag singles lang aanhouden, wat betekent dat we single nog willen draaien als hij leeft. Daarin verschillen wij wel van Studio Brussel, die springt er heel snel op en draait het redelijk snel maar wij wachten daar liever mee af. Het is pas als het in alle winkels draait en als het buiten in de auto’s hoort, als de mensen hem kunnen meezingen, … Dat is het allerhoogste punt waarop wij hem het meeste draaien. Er zijn uitzonderingen, maar er zijn vb. ook groepen die ‘van ons zijn’. Vb. Feist die met haar single ‘Inside and out’ vorig jaar bijna door niemand werd opgepikt. Wij hebben dat heel snel opgepikt en wij hebben die direct in een redelijk hoge rotatie geplaatst en zo zijn er nog regelmatig singles waarvan wij van tevoren aanvoelen dat de rest van de zenders hem niet zal draaien maar die wel bij ons past en dan we ervoor zorgen dat wij die extra in de picture zetten. We zeggen vaak dat als wij de single kotsbeu zijn dat de man op straat hem pas begint op te pikken en daar moet je heel zwaar rekening mee houden. Zeker als je een breed publiek nastreeft, wij hebben nooit echt een leeftijd op ons doelpubliek geplakt. Wij weten dat hij ergens tussen 20 en 40 jaar zit, we weten ongeveer welke sociale klasse, wat voor iemand dat is en dit en dat. Maar daar zit zowel de gemiddelde huisvrouw tussen als de pendelaar als de studente, die moeten we allemaal aanspreken. Ik begrijp dat de ‘Dansaert’ Vlaming heel snel singles oppikt maar dat geldt niet voor iemand die een gezinsleven heeft en daar moeten we rekening mee houden. Daarom beginnen we trager met singles zodat we ze ook langer kunnen spelen.

4c2 4c2 3a 3a 4c7 4c7

4c7 4c7

Lezen jullie in de kranten de muzikale pagina’s?

4 Beroepshalve wel omdat ik voor de krant schrijf (De Standaard). Ik lees alles en we houden dat wel in het oog ja. Maar dat gaat ver, tot buitenlandse websites, kranten, tijdschriften, …

Als er dan vaak iets terug komt, springen jullie er dan op? 4 Ja als het de muzikale koers niet in de weg staat wel. We hebben natuurlijk nog altijd iets als de avondprogrammering. Iets als Arctic Monkeys gaan wij overdag niet draaien maar ’s avonds zit dat volle bak bij ons.

Werken jullie samen met concertprogrammatoren?

4 Ja dat gebeurt, we hebben een goede samenwerking met Botanique en AB. Kurt Overbergh (AB) komt iedere maand zijn Kükkelcolumn uit Rif Raf voorstellen bij ons. Het is een heel klein wereldje en iedereen kent iedereen en je raakt heel snel bevriend. Kurt komt vaak langs of we bellen hem op voor achtergrondinfo enz…

Vragen ze bepaalde groepen in de playlist te steken?

4 Dat gebeurt maar iemand die zijn job kent die weet wat hij wel en niet aan ons moet vragen. Ze weten dat wij Arctic Monkeys niet overdag draaien en dan vragen ze dat ook niet. Wat we wel doen is kaarten weggeven in een alternatief rockprogramma, we vinden er altijd wel een uitleg voor, tenzij dat het zo radicaal haaks op het station staat natuurlijk. We doen nu speciale acties voor Domino en Les Nuits Botanique, we geven tickets weg, gaan de organisatoren interviewen, we gaan die nummers iets vaker draaien als ze bij ons passen overdag, er wordt regelmatig melding gemaakt overdag. Dat is een wisselwerking.


136

3c

4c1 4c8

4 Ja, maar dat is eerder… Wij bekijken alle playlisten van alle andere radio’s, wij houden de Ultratop, de iTunes hitlijsten ook in de gaten. We wachten af bij de singles die een commercieel randje hebben en waarvan we twijfelen. Er zijn singles die we in eerste instantie niet zouden doen, maar als we achteraf merken dat ze heel groot worden en ze niet echt vloeken met onze muzikale lijn dan gaan we het wel beginnen programmeren… We zijn er heel voorzichtig in. Er zijn al voorbeelden genoeg geweest van singles die in de Ultratop staan en waarvan we achteraf zeggen dat ze eigenlijk wel een troef konden geweest zijn maar we gaan het er ook niet ingooien als het niet past bij ons. We zijn heel consequent in het bewaken van onze muzikale lijn.

3c

4c1

Kijken jullie naar andere radio’s in de selectie?

4 Ik weet dat ze daar bij de VRT heel gevoelig aan zijn en wij ook. Laat ons zeggen dat wij een Belgische single 2 maal gaan omdraaien en hem

1g

4 Neen, dat is moeilijk. We zien een evolutie maar wat is 2 jaar? Q-Music heeft 4,5 à 5 jaar nodig gehad om te komen waar ze nu staan. Een voorbeeld van die evolutie: wij sleepten die reputatie van grillige, alternatieve radio met ons mee. Dat hebben we enerzijds moeten behouden en anderzijds afschudden, we willen geen mensen afschrikken maar we willen toch zien dat onze avondprogrammering dat soort randje heeft waardoor dat we die mensen hebben kunnen mee trekken die vroeger luisterden.

Krijgen Belgische artiesten een voorkeursbehandeling?

1g

Kan je al een evolutie zien?

1h 1h

Hoe lang blijft een nummer gemiddeld in de playlist staan?

137

1h

4 De spitsuren, tussen kwart voor 8 en 9u en van 16 tot 18u.


3a

10a

4 Clap Your Hands Say Yeah en Arctic Monkeys zijn een verhaal apart, dat is door Internet. Hypes worden heel hard door platenfirma’s gepushed, we merken dat nu heel hard. Er is een groep bij EMI, Morning Runner, waarvan wij overstelpt worden met mails waarin de platenfirma zegt hoe geweldig die groep is, met recensie bij van de buitenlandse pers. Ze vragen dan om op te letten, ze te draaien, ze bieden interviews aan. Als je dit al een paar jaar doet dan kan je dat relativeren want elke maand is er wel zoiets en de ene keer kan je dat relativeren, soms is het terecht en de andere keer niet.

4 Dat is ervaring en feeling en ook alles blijven lezen en blijven beluisteren en ervoor zorgen dat je het op tijd kunt relativeren. Wij weten sowieso al alles omdat wij de Britse tijdschriften lezen en die altijd heel enthousiast over bepaalde groepen en je kunt het al van tevoren aanvoelen als het niets wordt. Het is voortdurend afwegen van wat je kent, leest, hoort, vermoedt, en hopelijk heb je gelijk. Wat zijn de meest beluisterde uren van Fm Brussel?

10a

Hoe wordt een hype gecreëerd denk je?

3a

3a 10a

4 Vooral in de gespecialiseerde programma’s. Ik stuur elke week de lijst van nieuwe singles door naar alle presentatoren met uitleg bij wie dat, hoe is die begonnen, waarover gaat het nummer en daarmee doen zij wat ze willen. Zij hebben wel de opdracht gekregen om niet te veel over de muziek te vertellen want de doorsnee luisteraar is daar niet in geïnteresseerd. Het echte verhaal komt ’s avonds in de programma’s waar interviews in komen.

Hoe haal je er dan de juiste dingen uit?

3a 10a

3a

4 Wij kijken in eerste instantie of het pop is of niet, heeft het een catchy invalshoek of niet, komen er harde gitaren in of niet, is het iets wat je snel kan meezingen,… Is het een single die moet groeien dan gaan we er traag mee beginnen. We letten er ook op dat het niet te dun is, dat het de flow niet stoort of voor een put zorgt in het ritme, dan gaan mensen afhaken. Je kunt dat zacht naar beneden laten gaan en dan terug opbouwen maar je kan niet ineens een put hebben en dan zijn er nummers die bij ons uit te boot vallen ook al vinden we het heel mooi, maar dan zoeken we daarvoor een ander plaatsje natuurlijk.

Zijn jullie ook geïnteresseerd in het verhaal rond een artiest?

3a

Wat maakt een cd of artiest goed? Wat zijn de criteria?

toch nog een keer een extra kans geven omdat hij Belgisch is omdat wij echt wel heel graag Belgische groepen steunen maar als het niet past dan past het niet. Daar zijn trucs voor hoor. ‘Ease your mind’ van Sioen hebben wij grijs gedraaid en de single die daarop volgde die paste niet echt bij ons en dan hebben wij ervoor gezorgd dat wij ‘Ease your mind’ iets langer hebben gedraaid en de nieuwe single ’s avonds hebben geplaatst. We zijn heel gevoelig voor Belgische groepen daarom hebben we er ook een speciaal programma voor. Alles wat we overdag niet kwijt kunnen moet daarin langs komen, elke Belgische groep die een plaat uitbrengt die moet bij ons langskomen.

4c6 4c6

Is er een verschil in promotie bij grote en kleine platenmaatschappijen?

4 Het verschilt niet echt heel veel. Bij kleine platenfirma’s is er ook niet zo heel veel druk en die gaan gemakkelijker aanvaarden dat je iets niet draait dan grotere platenfirma’s en die gaan u ook meer vertrouwen. Grotere platenfirma’s krijgen ook heel vaak druk van het hoofdkantoor en die gaan wel een meer agressievere manier hebben bij het pushen van platen. Krijgen artiesten zonder platencontract evenveel kans?


138

3a

3a

4c6

4 Ze sturen heel veel op, ze redeneren altijd van we kunnen maar proberen, je weet maar nooit dat ze het oppikken. Soms gebeurt het ook dat we in eerste instantie iets niet oppikken maar na tests het toch werkt, dan steken we het er wel in.

4 Als het goed is. We kregen wekelijks demo’s of platen die in eigen beheer uit zijn. Het probleem is de opnamekwaliteit. Ik vind het heel spijtig dat hoe goed het nummer ook is, als je een zelf opgenomen plaat van lage kwaliteit na een professionele plaat zet, dan is het verschil zo groot dat het geen zin heeft om die te draaien. Want ook daar creëer je weer een put in de samenstelling. Daarom proberen wij andere dingen en laten ze aan bod komen in een demorubriek of in een programma rond Belgische muziek. Maar zij liggen ook op die stapel met singles en die krijgen

4c6

Ze maken dan op voorhand wel een selectie in wat ze brengen?

5f

4 Ja, mails of telefoontjes maar meestal hebben we snel ons antwoord klaar als het niet past in ons profiel.

4c6

4 Zij oefenen voorzichtige druk uit maar de ervaren platenfirma’s weten wat ze wel en niet kunnen pushen. Ze moeten bij ons echt niet afkomen met singles die wij niet draaien want als het niet past dan draaien wij die echt niet. Als platenfirma’s langskomen en vragen waarom een bepaalde single maar in een lage rotatie zit dan kunnen wij uitleggen dat we het een goede single vinden maar hem lang willen draaien en daarbij moet je in het begin even geduld hebben. Eigenlijk levert dat zelden problemen op, we hebben een heel goede verstandhouding.

5f

4c6

Hoe afhankelijk zijn jullie van platenmaatschappijen?

Jullie krijgen dus wel reactie van hen?

4c5

4c5

1h

4 De heel voor de hand liggende dingen; Black Eyed Peas, Madonna, 50 Cent,… We draaien zelfs de laatste single van de Rolling Stones, Hard Fi,… We spitsen ons heel erg toe op r&b maar we zijn er wel heel kritisch in want er wordt daarin heel veel rotzooi gemaakt. We draaien vb. wel Mary J Blige, Mariah Carey als het een uptempo nummer is. Bij ons is het een evenwicht tussen de heel populaire commerciële singles en de Hard Fi’s van deze wereld.

4 Een nummer dat echt heel lang meedraait dat kan tot 4, 5 maanden gaan. Als een nummer op is dan steken wij dat even in de frigo en dan wachten wij tot er een nieuwe single is van die artiest of tot het tijd is dat we dat nummer als oude single kunnen gebruiken in een lagere rotatie. Er zijn uitzonderingen hoor. Vb. ‘We’ll be burning’ van Sean Paul werd vorig jaar opgepikt door de VRT-radio’s toen de single nog niet officieel uit was, wij zijn die dan ook beginnen draaien. Die is pas een half jaar later uitgekomen, waardoor het plotseling weer een nieuwe single was. Bij ons was die al aan het uitbollen en wij hebben hem voorzichtig moeten optrekken omdat je hem toen pas officieel kon verkrijgen en dan moet je ook terug mee. Dat was wel vervelend want wij waren die toen al kotsbeu. Wat valt er nu vooral in de smaak?

5g

4c3 4c3

4 Een stempel drukken is veel gezegd maar het zal wel invloed hebben, het zal sowieso invloed hebben. Hoeveel het is, daar heb ik nog geen flauw idee van. We zijn er wel heel hard mee bezig om onze naam te verspreiden en promotieacties te doen en feestjes te geven met sponsordeals enzo.

Is er veel veranderd in jullie werking door de komst van Internet?

4 Platenfirma’s proberen al dingen op te sturen via het net maar dat staat nog niet helemaal op punt hoor. Heel veel journalisten en radiomensen zijn zo gewoon om plaatjes te krijgen en dat een keer er een file binnenkomt met een aantal links met codes, dat is een heel gedoe en daar heb je geen tijd voor. Tenzij het op voorhand al eens wordt doorgestuurd als mp3, dan is het wel handig om het al eens te beluisteren, zoals bij Leki (door Mojuice). Ik denk dat het na verloop van tijd wel zal gebeuren maar het staat nog niet op punt. Mp3 is ook een formaat dat wij niet heel

139

5g

Kunnen jullie de stempel drukken op platenverkoop en ticketverkoop van concerten?


5g 5a

5g

5a 5b

4 Daar zijn we nog een beetje te jong voor denk ik om dat te kunnen schatten. Ik weet wel dat we goede reacties krijgen. Kurt Overbergh vertelde laatst dat een bepaalde platenfirma zeer enthousiast was over fm Brussel omdat wij een bepaalde artiest een forum hebben gegeven en hem als eerste hadden uitgenodigd voor een liveset. Ik hoor soms van artiesten dat ze het tof vinden dat ze worden gedraaid en dat ze ook zelf horen dat mensen hen leren kennen door fm Brussel. Maar ons belang kan ik nog niet schatten, vooral omdat wij regionaal zijn. Studio Brussel bereikt heel Vlaanderen en ik denk dat die dan ook meer kunnen forceren.

4 In het begin wisten de platenfirma’s helemaal niet wat ze met ons moesten aanvangen omdat we geen vrije radio zijn, geen hitradio, geen studentenradio, we horen niet bij de VRT-groep en ook niet bij VTM. Maar we worden door de overheid gefinancierd, we hebben een vrij groot zendbereik maar stadsradio kennen ze niet in Vlaanderen. Het heeft even geduurd eer wij konden uitleggen dat we iets nieuw waren, vergelijkbaar met Radio Nova in Parijs of met Kiss Fm in Londen. Dan begon dat stilletjes aan te komen en konden ze aan onze playlisten zien wat we waren. Studio Brussel is ook ooit begonnen als een radio voor Brussel, ik weet niet naar waar fm Brussel zal uitbreiden maar ik weet wel dat andere radio’s en de platenindustrie met ons rekening houden. Ik weet dat door het feit dat wij zeer goed samenwerken met platenfirma’s, zij geven ons soms exclusieve acties. Ook met andere instanties ondernemen we acties, vb. met Kinepolis of Apple. Als je ziet dat bedrijven vertrouwen in u hebben en dingen willen weggeven dan zijn dat tekenen dat wij serieus worden genomen en dat wij ook iets kunnen forceren. Zijn jullie belangrijk in de ontwikkeling van de carrière van Vlaamse artiesten?

5

4 We hebben wel het geluk dat dit het geval is bij ons, wij zijn bijna allemaal 20 en 30-ers. Ik denk wel dat het niet onbelangrijk is om voeling te hebben anderzijds als je met muziek bezig bent en je hebt een brede kijk…Ik kan mij voorstellen dat er bij Studio Brussel mensen zijn die helemaal niet in de doelgroep vallen maar die perfect hun job kennen. Muziekprogrammator is en job als een ander, het is een vak waarbij je heel vaak je persoonlijke smaak moet uitschakelen en hoe goed je het ook vindt als het niet past, draai je het niet.

Waar situeren jullie jezelf in de muziekindustrie?

4c5 4c5

Is het belangrijk dat je zelf deel uitmaakt van je eigen doelgroep?

evenveel kans als iemand anders.

4c3 5c

4c3 4c3

4 Ja maar ik denk dat mensen nog steeds een leidraad nodig hebben, een autoriteit; journalisten, radio’s die hen een soort wegwijs maken en hen aantonen waar ze naar kunnen luisteren. Ik hoop ergens dat alle dragers naast elkaar kunnen staan. Toen de cd opkwam is de productie en verkoop van vinyl heel laag geweest tot ze zagen dat mensen nog steeds vinyl blijven kopen en je kunt het nog steeds kopen. Dus ik hoop dat we zullen kunnen blijven kiezen tussen mp3, vinyl,…

Zit je bij Rif Raf niet meer te zoeken op het net naar nieuwe informatie? 4 Bij elke cd die je krijgt zit een bio en ik lees dat al niet meer, meestal is het promo. Ik merk het ook als De Standaard mij vraagt een recensie te schrijven, hoe gemakkelijk het is om 5 verschillende recensies op te vragen van Amerikaanse en Britse sites en een recensie te schrijven aan de hand van wat die allemaal schrijven. Ik kan mij voorstellen dat er hele luie journalisten zijn die op die manier werken. Eigenlijk kan je alles weten van een artiest via het Internet, je zou wel idioot zijn moest je het niet gebruiken. Dat beïnvloed je dan toch wel heel veel?

1a 1b

4 Bij Rif Raf heb je een vaste ploeg van 4, 5 man en de rest zijn allemaal vrijwilligers. Er werken mensen die zorgen voor de layout en de advertenties en de eindredacteur beslist welke recensies erin komen en wie doet wat.

140

4c2.1 4b

4 Omdat het gratis is en omdat zij uniek zijn. Er zijn al bladen geweest die al proberen tippen hebben aan Rif Raf maar dat is niet gelukt. Ik denk dat je heel hard voelt dat Rif Raf geschreven is door jonge mensen die zich absoluut niets aantrekken van wat de platenindustrie zegt. Vaak is de mening ongenuanceerd maar dat heeft zijn charmes wel. Ik merk als ik recensies schrijf voor Rif Raf dat die heel anders zijn dan de recensies die ik voor de krant schrijf. Bij de krant ben ik veel voorzichtiger in het formuleren van mijn mening en met ervoor te zorgen dat ik juist zit, terwijl het Rif Raf veel meer freestylen kan zijn, zo denk ik erover en zo schrijf ik het. De krant wordt voor een breder publiek gelezen en je moet dat goed onderbouwen. Rif Raf is meer vanuit de onderbuik geschreven. Je moet rekening houden met je doelgroep.


4c2.1

Hoe komt het dat Rif Raf blijft bestaan, terwijl er in België geen echt muziekblad is. Hoe komt dat?

4c3 4a

4c3

4c3

Op Internet kan je nu toch al veel informatie vinden?

4 Neen, dat is beroepsernst, dat hangt van mens tot mens af. Ik kan mij voorstellen dat er journalisten zijn die daardoor worden beïnvloed. Ik vind het gewoon leuk om verschillende meningen te lezen en die af te wegen tegenover elkaar en mijn eigen mening daar tegenover af te wegen en dan een conclusie te trekken. Het kan perfect dat ik een heel vaste mening heb over een plaat terwijl ik het door andere recensie te lezen op een andere manier kan bekijken. Het is een beetje een evenwicht zoeken daarin.

4c3 4c3

Vind je het niet jammer dat je niet meer zal langs komen dan? 4 Ja maar dat is maar onderdeel van een heel groot verhaal. In welke mate geen de digitale dragers, de cd’s, verdwijnen,… dat is eigenlijk een heel andere discussie. Ik vind dat heel spijtig. Dat is hetzelfde als je zelf in een platenwinkel op zoek gaat naar iets en je praat met de verkoper, vraagt tips, enz.

graag spelen, je hoort nog ergens het verschil met een wav-bestand. Ik denk dat het nog even zal duren maar er zal een periode komen waarin dat de journalisten en radiomensen alles via Internet zullen krijgen.


Ik ben gewoon medewerker bij Rif Raf, ik schrijf al meer dan 10 jaar voor Rif Raf en eigenlijk zou ik er al 3, 4 jaar mee moeten gestopt zijn. Ik heb er eigenlijk geen tijd meer voor maar het is dankzij Rif Raf dat ik voor de krant kan schrijven. Het is eigenlijk nog altijd een beetje uit een soort schuldgevoel dat ik nog dingen doe voor Rif Raf. Ik kan er ook cd’s recenseren waarvan ik het niet zou moeten overwegen om voor te stellen aan de krant. Dankzij Rif Raf krijg ik ook cd’s die ik anders nooit zou krijgen.

141

1b 1g

5 Dat zijn op dit ogenblik twee fulltime journalisten en nog een aantal freelance medewerkers, ik denk 5 of 6. Daar zit ook jazz en klassieke muziek bij, uiteraard. Ik werk nu 18 jaar fulltime voor muziek bij de krant, maar ik heb een paar weken geleden te horen gekregen dat ik bij ingang van de facelift niet langer over muziek zal mogen schrijven. Dus ook daar zit allerlei beweging op.

142

1b

En hoeveel mensen houden zich dan vooral bezig met muziek?


1b 1b

4b

5 De stukken zullen veel korter worden. Nu, er is ook sprake van een weekendbijlage waar wel ruimere stukken zullen in terecht komen maar we zijn daar nog niet over gebrieft en ik heb die ook nog niet gezien dus ik kan daar moeilijk op vooruitlopen. Dus, wat het profiel van de krant betreft, kom je eigenlijk op een slecht moment omdat alles in een stroomversnelling zit en we zelf nog niet over alles geïnformeerd zijn.

5 Ik denk alles bij mekaar 110, 120, waarvan een 80-tal journalisten.

4b

Het zullen dus vooral korte artikels worden?

Hoeveel mensen werken hier in totaal?

1e

1e

5 Bedoel je algemeen in de krant of op gebied van muziek?

1e 1g

1e

Waar wordt nu de nadruk op gelegd, algemeen?

5 Ja, het is een nieuwsmedium dus uiteraard op nieuws. Ik denk dat dit heel belangrijk is voor een krant; het brengen van duiding. Omdat dat hetgeen is waar snellere media zoals radio en televisie vaak tekortschieten, ze hebben daar de tijd niet voor. Je kunt als krant uitgebreidere randverhalen maken. Maar ik durf hier niet teveel op vooruitlopen omdat de krant voor een vrij ingrijpende facelift staat. Eind april - begin mei verandert de krant van formaat. Dat zal gepaard gaan met vrij ingrijpende inhoudelijke en formele veranderingen en ik weet daar op dit ogenblik nog niet genoeg van om nu duidelijk te kunnen zeggen welke richting het uit zal gaan. Ik heb alleen nog maar een aantal pagina’s gezien in de weekkrant en daar blijkt al dat alle stukken veel korter gaan moeten zijn. Ik denk dat het een algemene tendens is in de geschreven media, zeker in de kranten, dat men ook meer en meer probeert het Internetpubliek te behagen. Mensen hebben gewoon veel minder tijd of gewoon veel minder geduld om in de diepte te gaan, ze willen gewoon heel snel, in een oogopslag eigenlijk, met alles een klein beetje mee zijn. Daar spelen de kranten op in op dit ogenblik.

1c 1g

5 Dat is heel moeilijk omdat de media voortdurend in beweging zijn en het profiel van kranten eigenlijk voortdurend wordt bijgestuurd. Ik werk hier 18 jaar en de krant die De Morgen vandaag is, is absoluut niet meer te vergelijken met de krant die De Morgen was toen ik 18 jaar geleden begon te werken. De morgen is een krant die zich manifesteert in het segment kwaliteitskranten waar ook de Standaard en De Tijd in Vlaanderen in zitten. Maar voor de rest is dat profiel constant in evolutie, is dat constant in beweging. Het is een onafhankelijke krant, een krant die zich richt op een grootstedelijk, jong, hoger opgeleid publiek.

Algemeen.

1c

Kan je kort omschrijven wat voor krant De Morgen eigenlijk is?

7.3.5 Dirk Steenhaut (De Morgen)

1g

4b 4b 1c

4b 4b 1g

5 Ik heb daar weinig zicht op, nogmaals omdat ik ook de bijlage nog niet gezien heb en nog niet gebrieft ben over hoe die bijlagen er zullen uitzien. Maar ik denk wel ook dat de berichtgeving enigszins zal teruggeschroefd worden, maar dat is meer een vermoeden, een perceptie, dan dat ik dat aan de hand van feiten kan hard maken.

De artikels over muziek nu, zijn die belangrijk?

5 Wel, in de krant zoals wij die nu nog maken, wordt dat als belangrijk gepercipieerd. Ik weet niet of in de hervormde krant, die functie of dat belang even groot zal zijn. Maar aangezien De Morgen zich richt op een vrij jong publiek - we hebben denk ik het jongste lezersprofiel van alle kranten in Vlaanderen - is muziek daar een belangrijk element in en er wordt ook vrij veel aandacht aan muziek besteed. Het gebeurt soms drie of vier keer per week dat de Bisbijlage met een groot muziekinterview wordt geopend. En dan zijn er ook nog de kleinere dingen, de platenpagina, een aantal recensies…

Maar er zijn, denk ik toch wel, veel mensen die De Morgen kopen omwille van zijn grote aandacht voor muziek?

5 Ja, ja. Maar nogmaals, die dingen zijn constant in beweging. Ik heb hier al de hele spiraal meegemaakt van 18 jaar waar op een bepaald moment het accent op één ding ligt en dat wordt dan heel belangrijk beschouwd, om dan te zien dat een jaar of twee jaar later, men een totaal andere richting uitslaat. Alles gaat op en neer eigenlijk, alles gaat in spiraalbewegingen, vb. ook het toegankelijk maken van artikels door er kaderstukjes aan toe te voegen. Op een gegeven moment is het beleid dat die dingen nodig zijn om de krant doorzichtiger en makkelijker leesbaar te maken en op een volgend moment stapt men daar weer totaal van af. Ja, je kunt daar moeilijk algemeen geldende dingen over vertellen die over een lange termijn gelden want zeker in de schrijvende pers en zeker in de krantensector ga je soms heel flagrante verschillen merken gedurende een lange tijd. Niet alleen in De Morgen trouwens. Ik denk dat iedereen in de krantensector voortdurend én het wiel én het warm water probeert uit te vinden om gewoon een publiek te binden. En dat publiek is zodanig veranderlijk, dat men voortdurend probeert in te spelen op tendensen die zich in de rest van de samenleving voordoen.

4b 4b 1e 1e

Wat voor soort artikels verschijnen er nu vooral?

5 Dat is zeer variabel, dat zijn cd-recensies, concertbesprekingen, dat zijn nieuwsstukken, dat zijn reportages waarin algemene tendensen worden in aangegeven, interviews van variabele lengtes, portretten, … Noem maar op.

Zijn er bepaalde specialisaties van genres of proberen jullie alle muzieksoorten, alle muziekstijlen aan bod te laten komen?

5 In de 18 jaar dat ik hier werk ben ik 15 jaar zelf muziekcoördinator geweest, dus sinds een jaar of drie niet meer. Ik heb altijd geprobeerd,

143

4b

5 Wel op dit ogenblik staan er nog alleszins, ook gewoon in de dagkrant, regelmatig langere stukken en ik heb de indruk dat het allemaal veel korter en veel bondiger zal moeten en dat er veel meer artikels zullen moeten gemaakt worden. Het nastreven van volledigheid bijvoorbeeld, dat komt te vervallen en men zal gewoon kiezen voor bepaalde dingen die eruit springen. Maar wat de criteria zullen zijn om te bepalen wat die dingen zijn, daar heb ik op dit moment het raden naar.


4b

Waar denk je dat De Morgen met het nieuwe profiel best de nadruk op legt?

4c5

1g

Dus er zal minder over muziek geschreven worden?

4c5 4c5

Wordt er dan lezersonderzoek gedaan?

5 Ja, maar dan nog. Mijn moeder heeft ook wel eens deelgenomen aan een luisteronderzoek van de radio, waarbij je systematisch dag na dag moet invullen naar welk programma je luistert, hoe lang je daar naar luistert, en je moet dat dan een cijfer geven van 0 tot 5, denk ik. Sommige mensen doen dat waarschijnlijk zeer ernstig en nauwgezet, anderen doen dat helemaal niet. En uiteindelijk wordt er dan zo’n onderzoek gevoerd met misschien 200 mensen en die uitslagen worden dan geëxtrapoleerd. De vraag is of dat allemaal absoluut is, hoe betrouwbaar en wetenschappelijk dat allemaal is. Dus ik denk dat veel afhankelijk is van de mensen die het beleid voeren en van de indruk die zij hebben van wat het publiek wil.


5 Ik denk dat niemand het nog kan volgen omdat er enorm veel is. En er zijn ook enorm veel kanalen op dit ogenblik. Ik spreek dan over de periode waarin ikzelf coördineerde, want de laatste 2, 3 jaar neem ik die beslissingen niet meer zelf, of toch niet meer in absolute zin. Je probeert bij te blijven door bijvoorbeeld veel buitenlandse bladen te lezen, zodanig dat je al bepaalde dingen kunt aanvoelen voor ze zich hier eigenlijk voordoen. Je merkt soms al dat een bepaalde strekking of bepaalde groepen belangrijk dreigen te worden gewoon op basis van wat je leest in Amerikaanse of in Britse kranten. De functie daarvan is dat het je alerter maakt voor bepaalde dingen of dat je al gaat anticiperen op bepaalde dingen. Je krijgt natuurlijk al veel cd’s opgestuurd door platenmaatschappijen waarin je zelf een selectie moet gaan maken. Maar op basis waarvan selecteer je natuurlijk, hé? Als er dingen zijn die je kent en waarvan je het belang al meteen kunt schatten, dan komen die bovenaan de stapel. Als er dingen zijn waarvan je al iets hebt gelezen en waar je hebt van genoteerd dat je er op moet letten, dan gaat dat misschien ook bovenaan de stapel komen. Maar er zijn periodes, toen ik nog coördineerde, dat ik soms 30 à 40 cd’s binnenkreeg. Overdag zit je hier te werken dus je hebt eigenlijk alleen maar je avonden, voor zover die al niet ingenomen worden door concerten, en weekends, voor zover je niet moet werken, want we

144

2a 2c 2b

2

4c5

5 Ik heb vroeger ook voor de radio gewerkt en dat is een debat dat overal wordt gevoerd maar ook eigenlijk altijd op basis van percepties en nooit op basis van feiten. Men probeert bepaalde ingrepen altijd te verantwoorden door te zeggen: ‘dit is wat de lezer wil, dit is wat de luisteraar wil’. Ik heb nog maar zelden een concreet wetenschappelijk rapport gezien waaruit dat blijkt. Het is altijd meer een soort buikgevoel, een aanvoelen van ‘wij denken dat dit is wat de lezer of de luisteraar wil’.

Heb je de indruk dat je alles kan volgen of is dat niet de bedoeling?

4c5

3a

Maar misschien is dat ook wel hetgeen wat de lezers willen?

zolang ik coördinator was, om het heel brede spectrum te volgen; zowel de meer commerciële of toegankelijke dingen, als de dingen die eigenlijk weinig mensen kennen. Omdat ik altijd heb gevonden dat het de taak is van een krant, dat eigenlijk een mainstream medium is, om voor een deel bevestigend te werken: te schrijven over dingen die het publiek verwacht te kunnen lezen. Maar daarnaast heb je ook als krant een functie om mensen dingen te leren kennen die ze anders misschien zouden mislopen op de een of andere manier. Dingen die ze misschien niet per definitie door de radio krijgen gevoerd maar die wel bestaan, verkrijgbaar zijn en ook bestaansrecht hebben. Ik heb wel de indruk dat in de krant de voorbije jaren de nadruk meer en meer op het bevestigende is komen te liggen, en dat het is iets avontuurlijkere of het iets minder vanzelfsprekende, dat daar veel minder ruimte voor is. Dus je zou kunnen zeggen, maar ik wil daar eigenlijk in die zin niet geciteerd worden, dat de muziekberichtgeving iets conservatiever is geworden.

3a 1b 4b 4a

5 Dat is de coördinator muziek die dat moet doen in samenspraak met de coördinator cultuur. Het is uiteraard zo dat de persoonlijkheid en de smaak van degene die coördineert daar wel in meespeelt. Maar die coördinator moet zich ook altijd bewust zijn van de krant en het profiel waar hij voor werkt en wat van hem verwacht wordt. Het is wel zo dat er in de voorbije jaren veel meer aandacht is gekomen in De Morgen voor vormen van muziek waar vroeger eigenlijk nauwelijks aandacht voor was. Ik denk bijvoorbeeld aan het Eurovisie Songfestival, aan de preselecties van de VRT-televisie waar eigenlijk week na week een volledige pagina aan gewijd werd. Dat was een sector waar we vroeger gewoon aan voorbijgingen, waarschijnlijk ook vanuit de bedenking dat de mensen die daarin geïnteresseerd waren, dat dat niet ons core-publiek was. Blijkbaar vindt men dan nu van wel.

145

3a

Wie beslist er eigenlijk wat er geschreven wordt, welke artiesten aan bod komen en welke cd’s besproken worden?


1g 1f 4b 5c 1e

5

4c6

2b

2a

4c5 2

3a

5 Ook dat is in de loop van de jaren veranderd, dat is in beweging en dat hangt ook altijd af van wat de concurrentie doet omdat je eigen positie wordt afgemeten in het hele landschap. Het is zo dat er in de voorbije jaren in De Morgen veel meer ruimte is gecreëerd voor muziek en er is ook nog het De Morgen magazine op zaterdag, waar je soms ook wel een coverartikel in kwijt kunt. Dat maakt het voor bepaalde platenmaatschappijen natuurlijk aantrekkelijker om een interview aan De Morgen te geven dan aan, ik zeg maar wat, Het Volk of Het Belang Van Limburg, waar veel minder ruimte is, waar veel minder mogelijkheden zijn. Er kunnen bij ons ook vaak dingen veel groter gegeven worden. Er zijn veel kranten waar een interview twee vragen, twee antwoorden en een grote foto is. Terwijl bij ons, ik spreek nu over de situatie zoals die tot op dit moment vandaag nog is, kunnen we dingen op een iets ruimere en iets diepgaandere manier kwijt.

Hoe belangrijk is De Morgen?

5 Platenmaatschappijen zijn een belangrijke bron van informatie omdat die recensie exemplaren geven en die bieden ook interviews aan. Je kunt natuurlijk ook zelf initiatieven nemen en zelf proberen iemand te interviewen. In België gaat dat, omdat je na verloop van tijd als je een tijdje in de sector werkt veel mensen leert kennen. Dan kan je je rechtstreeks tot managements of tot zelfs artiesten wenden, als je die kent. Maar als dat om buitenlandse artiesten gaat, daar geraak je niet zo gemakkelijk bij. Die komen vaak voor één dag of voor een halve dag naar België om promotie te doen. Als dat artiesten zijn die erg gegeerd zijn, dan is er daar ook nog ergens een hiërarchie. Dan wordt door de platenmaatschappij bepaald welke media de belangrijkste zijn en krijgen die voorrang. In de muzieksector, bestaat zoiets als vrije nieuwsgaring eigenlijk niet omdat er sowieso beperkingen zijn en die zijn afhankelijk van het belang van je medium, je oplage, je profiel,…

hebben ook weekenddiensten, om dat aanbod door te nemen. En het selecteren, ja, er zijn een aantal objectieve criteria op basis waarvan je kunt selecteren, op basis van voorkennis. Maar er zijn ook dingen waar je nooit aan toekomt en soms ten onrechte. Twee jaar later ontdek je iets en dan denk je, dat is eigenlijk wel fantastisch, en dan blijkt achteraf, als in je eigen bakken gaat snorren dat je die vorige plaat eigenlijk ook al had. Ik vrees dat het iets is dat niet alleen bij ons voorkomt maar ook bij radiomensen en bij iedereen die in die sector bezig is. Er is een enorm overaanbod, iedereen in de media probeert er op een of andere manier voor zijn publiek in te filteren. Dat is relatief natuurlijk, je kunt nooit in alles mee zijn door tijd, plaats, energie en mogelijkheden,… Wat zijn dan de grootste bronnen?

1b 3a

4b 4b

5 Ja, er is natuurlijk wel dialoog mogelijk. Er zijn freelance-medewerkers, die krijgen opdrachten of die krijgen vragen, maar die kunnen ook voorstellen doen. Want dat zijn ook allemaal mensen die in de sector bezig zijn en veel tijd besteden aan het zoeken van wat er allemaal leeft op dit ogenblik. En met hoe meer mensen je bent, des te breder het terrein dat je kunt bestrijken. Soms gebeurt het ook dat een freelance medewerker een zeer valabel voorstel doet, en dan wordt daarover nagedacht. Maar de coördinator die hakt de knopen door, die heeft het laatste woord.

Ligt er op voorhand vast hoeveel plaats er aan bepaalde muziekstukken wordt gegeven? 5 Nee, er is een vaste cd-pagina met recensies op vrijdag en dan zijn er columns en zo. Maar voor de rest dient het zich een beetje aan à la carte en moet er met de coördinator van de cultuurpagina’s bekeken worden wat het aanbod is, of het relevant is dat zo’n stuk op zo’n dag verschijnt, wat de rest van het cultuuraanbod. Muziek is maar één van de vele onderdelen die op cultuurpagina’s aan bod komen, er is ook film, theater,… noem maar op. Wanneer heeft iets voor jou nieuwswaarde, wanneer loont het de moeite om er een artikel over te schrijven?

4c1

4c2 4c2

5 Met alles, ook met airplay op de radio. ‘De Afrekening’ van Studio Brussel is bijvoorbeeld lange tijd een criterium geweest. Het kan zijn dat je bepaalde dingen niet echt hoog schat of niet echt bijzonder vindt maar dat die leven binnen een segment van je doelpubliek of dat die op een gegeven moment iets naar omhoog stuwen, dan kan dat wel een aanleiding zijn.

En andere kranten?

5 Ja, maar dat geldt niet alleen voor muziek, dat geldt voor alles. Ik denk dat nergens in het land kranten zou nauwgezet worden bestudeerd als op krantenredacties. Je ziet wat hier allemaal ligt. Op dit uur van de dag is het meestal al een rommeltje, maar ‘s morgens liggen die binnen- en buitenlandse kranten hier allemaal ordelijk bij elkaar. Dan wordt natuurlijk vergeleken met wat er in onze krant staat, wat er in andere kranten staat, wat wij eventueel gemist hebben. Sommige dingen uit buitenlandse kranten die de moeite waard zijn om toch iets mee te doen, daar wordt aandacht aan besteed. Natuurlijk moet je ook rekening houden met het feit dat kranten zeer wisselende profielen hebben; het is niet per definitie

146

4c7

Je houdt wel rekening met concerten?


3a 2b 4a 4c7

5 Er zijn verschillende criteria mogelijk natuurlijk. De nieuwswaarde kan bepaald worden door externe factoren. Het feit dat je merkt dat een bepaald genre, een bepaalde strekking, een bepaalde groep of een bepaalde artiest iets in beweging brengt in het buitenland, dat er allerlei tekenen zijn waaraan je ziet dat dit interessant of belangrijk is of dat het veel mensen aanspreekt of wat dan ook… In dat opzicht verschilt dat niet van andere nieuwssectoren. Maar daarnaast is er natuurlijk ook je eigen inschatting van bepaalde dingen hé. Het kan zijn dat jij misschien als enige op een bepaald moment iets hebt gehoord waarvan je zegt dit is echt fantastisch, dit is origineel, sprankelend, fris, nieuw, heeft diepgang, … Of het feit dat een bepaald festival iets programmeert, dat bij een bepaalde groep die in de AB komt spelen, de voorverkoop die enorm snel gaat. Hier wil ik iets rond doen, ik vind dat mensen dit moeten leren kennen of moeten gehoord hebben of wat dan ook. Dat zijn allemaal wel mogelijke criteria die kunnen spelen en dat kan dus net zozeer aanleiding zijn om aan iets aandacht te besteden.

3a

3a

Worden daar anders nog mensen bij betrokken?

3a 3a 3a 2b 4a

3a 3a

Wat maakt een optreden of een cd goed?

5 Dat is heel moeilijk te zeggen.

Kan je daar een uitleg aan geven of niet?

5 Dat is heel moeilijk omdat daar uiteraard een aantal persoonlijke factoren in meespelen. Wat je goed vindt, hangt natuurlijk ook af van je referentiekader. Ik kan mij voorstellen, als je nog niet veel dingen hebt gehoord, dat je ook veel sneller onder de indruk raakt dan van iets. Eerder dan dat je al 30 jaar met muziek bezig bent, een heel ruime en brede achtergrond hebt en een historisch besef van wat er allemaal aan vooraf is gegaan. Ik geef een voorbeeld: Lenny Kravitz, ik kan me voorstellen dat een 16-jarige of een 15-jarige die nog nooit van Lenny Kravitz heeft gehoord dat misschien fantastisch vindt. Maar als je 30 bent en je hebt de voorbeelden gehoord vanwaar Lenny Kravitz de mosterd heeft gehaald, dan ga je die artiest en de kwaliteit van zijn werk op een heel andere manier gaat schatten. Iemand die 200 concerten op een jaar ziet en die 200 concerten en het niveau daarvan kan vergelijken, die zal er heel andere kwaliteitscriteria op na houden dan iemand die 2 of 3 keer naar een concert gaat, een half jaar op voorhand dat ticket heeft gekocht, daar veel geld heeft aan gegeven en eigenlijk het al per definitie goed zal vinden. Dat zijn selffulfilling prophecies.

En voor jou dan, wanneer ben je onder de indruk?

5 Hoh, je moet dat eigenlijk bijna geval per geval bekijken. Ik denk dat er daar heel moeilijk algemeen geldende… Het is geen exacte wetenschap,

147

3a

5 Bij mij was dat niet het geval. Ik heb altijd gezegd dat het niet uitmaakt of een groep nu uit Antwerpen komt of uit Kuala Lumpur. Als iets goed, interessant of de moeite waard is, dan gaan we er aandacht aan besteden. Het niveau in België is de laatste 10 jaar enorm gegroeid maar ook de productiviteit is enorm gegroeid, uiteraard heeft dat een weerslag in je berichtgeving. Geografische afkomst kan geen absoluut criterium zijn om te bepalen wat je gaat doen of niet. In die zin krijgen Belgische groepen niet noodzakelijk een voorkeur, alles wordt eigenlijk op gelijke voet behandeld. Als je bijvoorbeeld kijkt naar Studio Brussel, dan is de verhouding van airplay Belgische producten tegenover buitenlandse producten ongeveer 20%. Krijgen die Belgische producten dan een voorkeursbehandeling? Nee, want dan zou je misschien 50 of meer % krijgen. Misschien dat een goede Belgische plaat of een goede Belgische groep per definitie gemakkelijker aandacht krijgt omdat ze natuurlijk ook meer bereikbaar zijn... Je hoeft niet in de rij te gaan staan. Je kunt iemand gewoon bellen, een afspraak maken en een interview doen. Het is gemakkelijker om dat met een Belgische groep te doen dan met Radiohead. En dan nog, ik denk dat het voor bepaalde groepen, als die een bepaald niveau krijgen, zoals dEUS bijvoorbeeld, ook allemaal niet meer zo evident is. Dus een voorkeursbehandeling omdat iets uit België komt, bestaat bij ons niet, voor zover ik weet.


3c 3c

Nee.

3c 3c

Hebben Vlaamse artiesten eigenlijk een voorkeur, of worden die op dezelfde manier behandeld? 5 Wat bedoel je met Vlaamse artiesten? Belgische artiesten, die niet noodzakelijk in het Nederlands zingen of zo?

omdat Het Laatste Nieuws iets enorm veel aandacht geeft, dat wij dat ook gaan doen. Wij werken uiteraard voor een andere doelgroep, voor andere lezers, we hebben andere invalshoeken. Soms kan dat meespelen, soms ook niet, maar er zijn enorm veel criteria die mee kunnen spelen.


10a

5 Ja, de Britse pers is natuurlijk geen referentiepunt. Op sommige punten wel, maar de Britse pers en zeker de Britse muziekpers leeft van hypes. In Europa is het allemaal iets minder, er wordt hier iets nuchterder tegen dingen aangekeken. Uiteindelijk moet je vooral op je oren en op je ervaring vertrouwen. Als ik iets hoor, ook al is daar nog nergens iets over geschreven, en ik vind dat fantastisch, dan ga ik daar wel over schrijven. Ben ik daar heel enthousiast over, dan ga ik ook proberen om daar tamelijk voluit in te gaan. Maar ja, dat hangt ook natuurlijk af van de politiek die een krant huldigt op een bepaald moment. Ik zeg het, ik werk hier al 18 jaar, ik heb ondertussen al 6 hoofdredacteurs meegemaakt en elke redacteur legt andere accenten. Dus wat kan bij de ene, kan bij de andere niet meer, enzovoort. Het is altijd zoeken naar wat kan op een bepaald

148

3a 4c5 4b

10a

3b

5 Ja, dat is een algemeen geldend principe, denk ik. Natuurlijk doet vb. Humo heel weinig concertbesprekingen omdat het een weekblad is. De deadline ligt voorop maar een concert is een vluchtig gebeuren, voor zij er kunnen over schrijven is al gemakkelijk iets 14 dagen geleden gebeurd en dan heeft het niet veel zin meer. Zij doen dat ook alleen maar bij echt heel grote namen. Over het algemeen geef je de voorkeur, geef je de plaats die je hebt - en je hebt altijd te weinig plaats - aan dingen waar je iets positiefs kunt over zeggen, waarmee je mensen kunt enthousiasmeren. Tenzij het om grote namen gaat, waar je sowieso moet over schrijven. Je kunt moeilijk voorbijgaan aan een nieuwe Madonna, Bruce Springsteen, Rolling Stones, noem maar op. Dus als je die plaat dan niet goed vindt, dan gaat die wel een negatieve kritiek krijgen. Als het om minder bekende namen gaat, dan is het idee: laten we de dingen die we zelf interessant vinden toch de voorrang geven. Als je twee onbekende artiesten hebt, of twee weinig bekende artiesten en één ervan vindt je goed en de ander vindt je niet goed, dan lijkt het mij evident dat je met datgene wat je goed vindt mensen probeert te enthousiasmeren op een positieve manier.

Hoe reageren jullie op een nieuwe groep? Wacht je dan nog wat af, of niet?

3b

3a 10a

3a 10a

4a

Is er plaats in de krant voor besprekingen en concerten die je niet zo goed vond?

5 Ja uiteraard, verhalen zijn de core business van de journalist. Je moet altijd je lezer boeien en die kun je niet boeien met iets wat hij al 100 keer heeft gelezen. Als er ergens een interessante invalshoek te vinden is, dan maakt het dat dankbaarder om over te schrijven dan iets wat je al 100 keer hebt verteld.

om te beginnen. Dus persoonlijke smaak speelt mee, ervaring speelt mee, de rest van het aanbod speelt mee. Iets kan uit het aanbod uispringen op een bepaald moment, gewoon omdat de rest van het aanbod zwak is. Iets wat dan een klein beetje beter is… Maar ik luister naar zeer uiteenlopende soorten muziek. Dat gaat van allerlei vormen van wereldmuziek tot jazz tot heel catchy popmuziek tot heel cutting edge en heel marginale dingen. En wat je aantrekt in het ene, de reden waarom je één bepaalde plaat in een bepaald genre goedvindt, kan drastisch verschillen van de reden waarom je iets anders goed vindt. Soms kan het te maken hebben met originaliteit, soms kan het te maken hebben met gewoon, dat iets dat al 100 keer gedaan is, toch op een manier gedaan is dat het weer fris of nieuw of catchy overkomt. Voor mij is een heel belangrijk criterium dat iets geloofwaardig moet zijn, dat iets met een zekere integriteit moet gemaakt zijn, los van het genre waarin het ontstaat. Ik heb het nooit zo erg gehad voor maakwerk, voor dingen die bijna aan de lopende band gemaakt worden, bij wijze van spreken. Maar dat is ook weer hoe je dat zelf ervaart en percipieert, dat is heel afhankelijk van je referentiekader en van je smaak. Laat je dat ook blijken in je artikels dat je geïnteresseerd bent in het verhaal achter een artiest? De informatie die er rond hangt?

Wordt zoiets niet gecreëerd door platenfirma’s ? Of is dat vooral door media? 5 Ik denk dat het toch vooral door media is. Natuurlijk, er zijn altijd platenfirma’s die belanghebbende partij zijn, dus als die op één of andere manier een bepaalde hype kunnen hebben… Maar je moet daar dan als medium ook nog willen in meegaan en er valt natuurlijk een heel debat te voeren over hoe onafhankelijk media zijn. Sommige media laten zich veel gemakkelijker meedrijven in zo’n manipulatiestroom. Als een platenfirma zegt dat je alleen maar een interview krijgt met die artiest als je die artiest op je voorpagina zet, dan kun je twee dingen doen als medium. Je kunt zeggen dat je het alleen op de voorpagina zet als na het interview ook blijkt dat een heel interessant interview is, want je kunt dat nooit op voorhand weten hé, the proof of the pudding is in the heating. Of je kunt proberen als medium daar een onafhankelijke koers te varen maar dan prijs je jezelf soms uit de markt. Je hebt media die daar wel zonder scrupules in meegaan.


Is De Morgen daar onafhankelijk in?

10a 10a

5 Hoe wordt zoiets gecreëerd? De pers en de manier waarop die gestructureerd is, verschilt van land tot land. Ten eerste maakt de muziekindustrie een aanzienlijk deel uit van het Britse bruto nationaal product, dus muziek is sowieso een heel belangrijke industrie. Maar je hebt ook behoorlijk wat muziekbladen en die moeten natuurlijk ook elke week gevuld worden en verkopen. Hoe prikkel je lezers, hoe zorg je ervoor dat die lezers het blad blijven kopen? Door regelmatig met iets op de proppen te komen: ‘dit is het’, dit moet je gehoord hebben, dit moet je gezien hebben. Als je dat maar hard genoeg speelt en je sterk genoeg staat op de mediamarkt, dan kan je dat doen…

149

4c6

4c6

10a 10a

Je sprak daarnet over die hypes in de Britse pers, hoe wordt zoiets gecreëerd?

4c7 4c7 4b

En zijn dat dan concerten uit de grote zalen? 5 Wel op dit ogenblik - dat zijn de criteria niet meer zoals ik ze heb vastgelegd - is het toch wel in veel opzichten de macht van het cijfer. Groepen die naar Vorst Nationaal of naar het Sportpaleis komen, worden bijna automatisch gerecenseerd, of ze nu goed zijn of niet. Voor een concert in de AB, laat staan in een kleinere zaal, wordt het al vaak veel moeilijker. Daar hangt het dus af van of er veel aanbod is op een bepaald moment, alleen als er tamelijk weinig aanbod en concurrentie is van de echt grote dingen, dan kan het wel. Ik heb onlangs een concert gerecenseerd in de AB van Death Cab for Cutie, niet direct een groep die je veel op de radio hoort, maar de grote zaal van de AB was wel ongeveer uitverkocht. Dan merk je dat er dingen leven, zelfs onder het publiek. Tot grote verbazing van de organisatoren en van de journalisten worden in één keer toch vrij veel mensen aangesproken. Maar ik weet wel zeker, mocht er die avond in Vorst Nationaal en in het Sportpaleis ook een concert geweest zijn, dat had ik daar geen ruimte voor gekregen. Bijvoorbeeld het concert in de Handelsbeurs van Big Star: iemand die de muziek historisch een klein beetje gevolgd heeft, die weet dat het echt een heel belangrijke en heel invloedrijke groep uit de jaren ’70 is, die nu voor de allereerste keer in België speelt. Dus als je mij vraagt als muziekspecialist, dan vind ik dat zo’n concert toch wel een zekere nieuwswaarde heeft. Maar goed, die avond staat Chris Rea in Vorst Nationaal en dus ik heb zo’n kort stukje over Big Star kunnen schrijven. Het hangt gewoon af van de omstandigheden, hoe de kaarten liggen op een bepaald moment bij een krant en dat zijn dingen die heel veranderlijk zijn.

moment. Er zijn dingen die ik fantastisch vindt, maar waar ik toch eigenlijk maar heel kort - als ik er al kan over schrijven - kan over schrijven, omdat men dan vindt dat het minder belangrijk is. Wat wel belangrijk is, zijn dingen die kranten doen verkopen.

4c5 4c5

Is het moeilijk voor een bepaald publiek te schrijven als je zelf geen deel uitmaakt van de doelgroep? Is het belangrijk dat je daartoe behoort?

5 De doelgroep is natuurlijk om te beginnen een abstractie, het is een veelkoppig monster. Want wat is de doelgroep? Je kunt zeggen: wij zijn Studio Brussel en wij richten ons tot de leeftijdsgroep van de 15 tot de 22-jarigen. Dat is dus qua leeftijd een homogene groep maar qua smaak is dat een heel heterogene groep. Hoe denkt die doelgroep? Die doelgroep bestaat uit een enorme massa van individuen en dat is bij krantenlezers natuurlijk ook zo. Je kunt dat alleen maar proberen op één of andere manier aan te voelen. Ieder heeft zijn eigen manier van schrijven. Je probeert zo helder mogelijk in te zijn. Je probeert niet te gespecialiseerd over te komen omdat het nog bevattelijk moet blijven voor mensen die er niet 24 uur op 24 mee bezig zijn zoals ik. Maar voor de rest zijn daar weinig absolute criteria in. Ik denk dat als je de 80 journalisten die hier

150

5f


5f

5 Absoluut, vooral als het om grote namen gaat. Ik herinner mij het eerste concert van Lenny Kravitz in de Vooruit of een tournee van David Bowie of de Rolling Stones,… Onlangs had ik het bijvoorbeeld ook na het concert van Bob Dylan in Vorst Nationaal. Nu, ik ben een grote Dylan-fan, ik heb al zijn platen, ik volg hem ook al 30 jaar. Maar ik vond het gewoon geen goed concert en het was al de 15de keer dat ik zag, dus ik kan ook vergelijken. Maar bij dat soort mensen heb je altijd een schare volgelingen die per definitie elke noot die de meester uitkraamt, belangrijk en interessant en de moeite waard vinden. Een slechte recensie wordt dan op dat moment ervaren als tegen een heilig huisje aanschoppen en er zijn altijd mensen die dat niet leuk vinden. Het gaat altijd om grote namen, om de zogenaamde onaantastbare boegbeelden, terwijl voor een journalist mag natuurlijk niets onaantastbaar zijn, je moet altijd alles op het moment zelf beoordelen…

2c

4c6

4c6

4c6

Krijgen jullie soms reacties op slechte of minder positieve recensies?

5 Rock in de brede zin van het woord, hé. Rock, dance en reggae wereldmuziek en dat soort dingen. Ik denk dat naar ons ongeveer alles wordt gestuurd behalve Vlaamse schlagers. Er zijn dingen waar wij nooit aandacht aan besteden maar die je tot je grote verbazing ook wel in je brievenbus vindt. Soms gebeurt het dat je bepaalde dingen niet krijgt maar je bent er wel in geïnteresseerd, dan vraag je dat aan bij platenmaatschappijen. Ik ben nog altijd één van die witte raven onder journalisten die zelf ook nog behoorlijk wat platen koopt. Want niet alle interessante dingen die uitkomen die worden hier door grote platenmaatschappijen vertegenwoordigd of worden niet noodzakelijk gepromoot. Sommige dingen zijn alleen maar in distributie, dus die liggen wel in de winkel maar die worden niet gepromoot. Dat betekent; die platen worden niet naar de radio gebracht of worden niet naar kranten of tijdschriften gestuurd. Bij mij gebeurt het soms dat ik iets koop en dat goed vindt en daar dan toch ook schrijf.

5 Nogmaals, ik kan alleen spreken over de periode toen ik zelf aan het roer stond want ik volg die gesprekken niet meer die nu tussen de platenfirma’s en de krant gebeuren. Maar we hebben daar altijd een zeer onafhankelijke koers in gevaren. Ja. Ik weet niet hoe dat nu is, nu is er ook zo’n glossy magazine elk weekend. Ik kan mij voorstellen dat zo’n magazine blijft rondslingeren, het is een langer leven beschoren in de huiskamer dan een krant, die toch maar een dag meegaat. Voor sommige platenmaatschappijen is dat wel aantrekkelijk en daarom gaan ze soms eerder geneigd zijn om een extra inspanning te doen om je ter wille te zijn. Maar ik kan niet zeggen, ik heb alleszins geen enkele reden om aan te nemen dat bij ons al zo’n cover verkocht is in ruil voor… Zij maken waarschijnlijk al een selectie in de dingen die zij opsturen naar De Morgen. Wat sturen ze op?

5a 5d 5b

Denk je dat een lovend artikel een directe invloed heeft op de ticketverkoop?

5 Dat is heel moeilijk meetbaar. Zeker met zoiets als de Arctic Monkeys omdat daar een brede mediahype rond is en daar wordt overal over gesproken en geschreven. Maar een concreet geval waarbij het wel meetbaar is; vorig jaar was er in de Vooruit, het Etoile Polaire festival, een festival dat volledig gewijd was aan muziek uit Noord-Europa en de arctische gebieden. Kort daarvoor heb ik een reeks gedaan van 8 afleveringen in de krant, elke dag een pagina, een week aan een stuk. Waarbij ook een aantal van de groepen die daar gingen spelen, vooraf waren geïnterviewd. Dat was los van elkaar, ik was uit eigen initiatief naar Ijsland gegaan. Ik wist wel dat dit festival eraan kwam maar Vooruit had daar niets mee te maken. Ik heb het festival wel als hefboom gebruikt bij de krant omdat het misschien wel interessant zou kunnen zijn, een aanleiding in de actualiteit om er iets mee te gaan doen. Achteraf bleek bij Vooruit dat op basis van mijn stukken, die nergens anders te lezen waren, dat er daar enorm veel belangstelling is gegenereerd en uiteindelijk hebben zij ongeveer 3 maal zoveel mensen op hun festival gekregen, dat wat ze zelf hadden geschat en gehoopt hadden. Er zijn maar 2 media die aan dat soort repertoire aandacht besteed hadden; De Morgen en Radio 1 met Cucamonga. Daaruit blijkt wel degelijk dat er invloed kan zijn maar je kunt dat ook niet beschouwen als een algemeen geldend principe. Veel

151

5a

5 Ja dat is zo, er is een constant spel van geven en nemen en onderhandelen. Maar platenmaatschappijen proberen het meestal zo te spelen: voor wat hoort wat, als jij die artiest een plaats geeft in de krant, dan zal er voor jou ook wel een lekker brokje uit de boom vallen. Ik heb altijd geweigerd om op die manier te werken. Je moet steeds geval per geval bekijken en zien of het interessant is voor je en of je er iets mee kan doen. We zijn een nieuwsmedium en geen instrument van een commercieel bedrijf. Maar natuurlijk ben je voor een deel van elkaar afhankelijk want zij leveren aan jou muziek, zij zorgen ervoor dat je bepaalde interviews kunt doen. Dus er is daar een bepaalde symbiose maar aan beide kanten van de tafel moet men weten dat de doelstellingen anders zijn. Onze doelstelling is nieuwsgaring, wij zijn een journalistiek medium. Zij zijn een commercieel medium. Soms kunnen wij elkaar ter wille zijn maar nooit in absolute zin. Je moet altijd bepalen waar de grens ligt.


5g 5g 4c6

Kunnen jullie dan op een bepaalde manier een invloed uitoefenen op die platenmaatschappijen?

5a 5b 5c

5

5 Een actieve rol zeker niet, De Morgen is De Morgen en de muziekindustrie is de muziekindustrie. Maar uiteraard zijn kranten en tijdschriften (Knack, Humo) belangrijk voor de muziekindustrie omdat het een schakel is tussen de platenmaatschappij en het publiek. Je bent een soort doorgeefluik en natuurlijk hebben ze er alle baat bij om jouw ding in hun medium te krijgen. Aangezien wij voor een jong publiek schrijven, krijgt uiteraard rockmuziek en alle afgeleiden daarvan bij ons veel aandacht. Voor platenmaatschappijen zijn we, desondanks dat wij qua lezersaantal een van de kleinere kranten zijn, qua profiel heel interessant. Je kunt voor een krant met een heel brede oplage, maar waarvan 70 procent sportliefhebber is of duivenmelker, een heel interessant rockinterview schrijven, het komt niet terecht bij wie het uiteindelijk moet terecht komen.

Speelt De Morgen een belangrijke rol in de muziekindustrie?

rondlopen zou vragen hoe zij de doelgroep zien en op welke manier je je daar naartoe moet richten, dan zou je waarschijnlijk evenveel antwoorden krijgen. Je kent natuurlijk je krant hé, je schrijft voor een krant waar je zelf ook lezer van bent dus je hebt er wel bepaalde ideeën over maar dat is meer een aanvoelen. Het is niet dat wij ooit een stijlboek hebben gekregen waarin men ons zegt, je moet zus of zo schrijven. We proberen om over speciale dingen te schrijven zonder dat het te gespecialiseerd lijkt en dus toch bevattelijk overkomt. Ik denk dat dit voor elke journalist een belangrijke uitdaging is, ongeacht de sector of het onderwerp waar hij over schrijft.

5d 5a 4c6

4c3 4c3

5 Als medium moet je steeds zoeken tussen bevestigen en aanbieden, mensen dingen leren kennen. Als iedereen morgen beslist om de nieuwe Madonna dood te zwijgen dan zal het wel degelijk een verschil maken. Ik neem aan dat die Madonna in de winkel wel nog zichtbaar zal zijn, dat zelfs mensen die regelmatig een platenwinkel binnenlopen op basis van hun voorkennis die plaat wel zullen meepakken. Een platenmaatschappij die een televisiecampagne voert rond een nieuwe dvd van U2, dat is weggesmeten geld. Met dat geld dat daarin geïnvesteerd wordt, daar kun je 20 onbekend groepjes mee lanceren. Die dvd van U2 zal sowieso wel verkopen maar daar maakt dan het aantal weer een verschil. Als je los van de mensen die de plaat wel zullen kopen omdat ze U2 kennen, als je daar dan nog eens een televisiepubliek kunt voor sensibiliseren, dat misschien niet heel actief met muziek bezig is maar af en toe toch wel eens een plaatje koopt voor in de auto. Dat kan de verkoop n aantal keer vermeerderen en om die reden wordt dat dan blijkbaar toch gedaan. Het is ook interessanter om 10.000 exemplaren van 1 titel te verkopen dan 5 keer 2000 exemplaren van andere dingen. Dan is het 5 keer promotie, 5 keer distributie, 5 keer marketing en de kosten die het met zich meebrengt. Als je maar 1 keer moet investeren en je kunt er enorm veel winst mee genereren, is dat bedrijfstechnisch veel interessanter dan met 7 of 8 dingen dezelfde verkoop te moeten realiseren.

Zien jullie ook al de verandering die er gekomen is met het Internet?

5 Ik denk niet dat wij in vergelijking met vroeger meer demo’s krijgen sinds de digitalisering. Als je iets naar de radio stuurt en het wordt gedraaid, dan heb je direct resultaat, dan kan de luisteraar zich onmiddellijk een idee vormen. Als je als krant iets gaat schrijven over iets, dat mensen nog niet in de winkel kunnen kopen, dan wachten we toch een verder stadium af in de meeste gevallen. Terwijl op radio maakt het geen verschil, als je nu een plaat draait die in de winkel ligt of niet, de luisteraar kan het horen dus dat maakt een enorm groot verschil. Wat we wel zien is dat bepaalde groepen… 2 concrete voorbeelden die mijn direct te binnen schieten zijn Arcade Fire en Clap Your Hands Say Yeah, 2 groepen die groot geworden zijn los van de bestaande kanalen; platenfirma’s die een hele promotiemachine in gang zetten. Dat zijn echt groepen op basis van Internetsites tot een hype zijn uitgegroeid.

152

4c3

5 Ik denk dat de media sowieso in een stroomversnelling zitten dat ook de patronen van de muziekconsumptie aan het veranderen zijn in een richting die we nu nog niet kunnen inschatten. Cd’s, platenwinkels, ik denk dat dit allemaal gedoemd is om te verdwijnen, zelfs platenmaatschappijen. Omdat sinds de digitalisering - het feit dat je het ook elektronisch kunt verspreiden - mensen op een andere manier met muziek omgaan. Ze gaan downloaden via Internet, ze kopiëren, ze kopen geen cd’s meer. Zelfs als ze gaan downloaden dan kopen ze alleen nog die tracks die hen interesseren. Ik heb onlangs een artikel gelezen in The New York Times waarin staat dat een nummer uit de jaren ’80, ‘Eye of the tiger’ van Survivor nu anderhalf jaar op iTunes staat en - ik ben het precieze cijfer vergeten maar het was kolossaal - het aantal keer dat het nummer tegen betaling was gekocht geweest... Vroeger moest je als je dat nummer wou hebben een compilatie kopen waar dat nummer opstond.


4c3

Zijn de traditionele media niet meer nodig?

3a 4b

5d

Is dat niet vooral belangrijk voor beginnende groepen?

platenmaatschappijen zeggen dat lovende pers heel goed is, maar lovende pers wordt eigenlijk maar echt effectief als die gepaard gaat met airplay op de radio. Als er geen airplay is dan kun je nog zo lovend zijn en nog zo groot uitpakken met bepaalde dingen, het zal niet het grote verschil uitmaken.


153

5 Ik denk dat het vooral met de markt te maken heeft. België is een klein land en je zit dan nog eens met een taalgrens, je hebt 6 miljoen 4c2.1 Nederlandstaligen in het land waarvan absoluut niet iedereen zeer actief met muziek bezig is. De oplagen zijn zo klein want het is al niet evident dat iets wat je in Vlaanderen uitgeeft ook in Nederland verspreid krijgt. Dat zo’n gespecialiseerd blad eigenlijk nauwelijks leefbaar is. Er zijn al een paar pogingen geweest en dat blijkt niet te lukken tenzij dat het om gratis blaadjes zoals Rif Raf gaat, die door platenmaatschappijen en hun

4c2.1

4c3

5 Ja, de jonge generatie zit voortdurend op Internet. Ik heb een dochter van 14 en ik kan die er niet toe bewegen om de krant te doorbladeren maar die zit wel constant op Internet. De attention span is veel korter, die gaan geen lang stuk in de krant meer lezen want dat is te moeilijk, dat kost teveel tijd, het zijn snelle impulsen en je merkt natuurlijk, dat is de generatie van potentiële krantenlezers van over 10 jaar! Daar moet nu rekening me gehouden worden. Je merkt dat de vormgeving van kranten en de manier waarop met nieuws wordt omgegaan in de lengtes van stukken, dat daar wordt mee rekening gehouden. In principe beginnen we en dat lijkt paradoxaal maar daar evolueren we naar toe, beginnen we kranten te maken voor mensen die eigenlijk niet meer lezen. Die in een oogopslag heel snel moeten weten wat er gaande is. Ik zeg niet dat het beter of slechter is, maar het zijn dingen die je vaststelt.

Is het ook daardoor dat er in België geen muziekblad bestaat?

4c3

Je weet niet meer wat de traditionele media zijn nu eigenlijk…

Dat zijn zaken die voor platenmaatschappijen, zelfs in mindere tijden, nogal wat winst hebben opgeleverd omdat die investering lang geleden is gedaan, de kosten zijn afgeschreven en dat blijft geld opbrengen. Nu hoef je die compilatie niet meer te kopen, nu hoef je om 2, 3 nummers te hebben geen best of meer kopen. De nummers die je echt wil, kan je gewoon via iTunes downloaden en de rest laat je liggen. Je kunt je dus afvragen of de langspeelplaat nog een lang leven beschoren is. Ook de distributie… Gaan wij nog schijfjes gaan kopen in de winkel of gewoon via digitale bedrijven bepaalde dingen binnen halen die we zelf willen à la carte. Natuurlijk doordat je dat allemaal kan en dat die dingen er zijn, hoef je zelfs al geen platencontract meer te hebben. Er zijn al e-labels, in Antwerpen is er een eerste Belgische e-label WAB. Het is een label dat virtuele cd’s uitbrengt, dus ze bestaan niet meer als schijfjes in de winkel maar ze bestaan wel als bestanden op het Internet en je kunt die dus als bestanden gaan downloaden. Het voordeel ervan is dat die artiesten zonder platencontract een enorme actieradius hebben want zij hebben een contract met iTunes waardoor zijn 85 procent van de muziekconsumenten die downloaden bereiken. Dat betekent dat je als Belgische groep zonder platencontract via die site je muziek in Australië, China, Canada, … kan verkopen. Je gaat de wereld rond, je bent niet meer beperkt door beperkingen van distributie, het kost ook veel minder. Je moet geen cd’s meer laten persen, je hoeft geen hoes meer laten ontwerpen of laten drukken of wat dan ook. Distributie wat enorm veel geld kost, dat is er niet meer, het moet niet meer met vrachtwagens worden rond gebracht. Het gaat gewoon langs de elektronische weg dus het is veel goedkoper en die virtuele platenmaatschappij betaald dan ook aan de muzikanten royalties uit die 3 keer zo hoog liggen dan bij gewone platenmaatschappijen gewoon omdat de investering veel lager is, dat is in geen enkel opzicht te vergelijken met wat een conventionele platenmaatschappij moet doen. Dat zijn allemaal tendensen die op dit ogenblik allemaal aan de gang zijn en waarvan niemand weet waar het naartoe gaat leiden. Maar je ziet wel aan die tendensen en aan de veranderende consumptiepatronen we tussen nu en 10 jaar we allemaal op een andere manier met muziek zullen omgaan dan op dit moment het geval is en dat ook de formats veranderen.


advertenties worden bekostigd. Zij plukken daar dan ook de vruchten van. Als je zo een blaadje meepakt en je leest over iets en je gaat de plaat daarna kopen, is dat een interessant medium voor platenmaatschappijen. Het kost niets, dus het is ook goed voor lezers dat het er is. Of het heel invloedrijk is, weet ik niet… Buiten Gonzo Circus ken ik eigenlijk in België geen enkel blad dat tegen betaling verspreid wordt. Gonzo Circus gaat dan ook nog over videokunsten en literatuur enzo. Dat wordt wel in Nederland verkocht maar dat blijft vrij marginaal. Je kunt dat niet vergelijken met bladen zoals Q of Uncut, die in het Engels verschijnen en die je ook in Amerika, Canada en in elke grote Europese stad kunt kopen. Die dingen die gaan de wereld rond dus die oplagen zijn absoluut niet vergelijkbaar. Dat is ook niet vergelijkbaar met grote gebieden zoals Duitsland of Frankrijk, het potentieel daar is een veelvoud van wat hier kan.

154

1c 1c

Kun je een korte omschrijving geven van de krant in het algemeen?

6 De Standaard is een oude krant, die bestaat al 100 jaar, die traditiegetrouw ontstaan is in de strijd om een Vlaams bestuur. Maar sinds de politieke situatie zo is, dat dat voor een stuk bereikt is, is de krant de jongste 10 jaar geëvolueerd naar een ander breed profiel. En nu kun je ze, denk ik, omschrijven als een kwaliteitskrant, zoals men dat traditioneel noemt. Die meer naar het centrum geëvolueerd is, zoals de meeste kranten, en die een veel breder aanbod richt naar hoger opgeleide middenklassen.

155

6 Het is niet het belangrijkste, De Standaard heeft een politiek imago, altijd gehad. Dat heeft te maken met het verleden en met de nadruk die nu nog altijd gelegd wordt. De middelen die ingezet worden en het aantal redacteurs dat over politiek schrijft is veel groter dan wat over cultuur verschijnt. Dat politieke imago was zeer belangrijk en wordt ook behouden. Dat zorgt ervoor dat de krant, denk ik, maar één echt imago kan hebben. Dat je de krant moeilijk nog een cultuurimago nog bij kan geven, dat vertaalt zich in het feit dat cultuur zelden op de voorpagina komt, ook al hebben we meer dan genoeg nieuws, primeurs enz. Daar openen we heel zelden mee. Binnenland is het belangrijkste, buitenland volgt daarop en dan volgt cultuur en dan volgt uiteindelijk economie, in de appreciatie van de lezers dan toch. Dus ik denk dat drie kwart van de mensen de krant kopen voor de cultuur terwijl vb. 95% van de mensen de krant koopt voor politiek. Het politieke imago is sterker terwijl vb. een krant als De Morgen een sterker cultureel imago heeft, wat niet wil zeggen dat het appel van De Morgen naar de cultuurconsument groter is. … Het is wat ik zeg, je kunt maar één imago hebben, de kaarten zijn verdeeld. De Standaard is politiek, De Tijd is economie en De Morgen is cultuur. Je moet een imago hebben. Zij werken daaraan door veel meer nieuws vanuit de cultuur- en mediawereld op de front te zetten en door veel meer


/ /

Kan je het belang van de cultuurverslaggeving plaatsen in de krant?

4c5

1a

6 Ik werk hier sinds 1995 als redacteur en tussen 1989 en 1995 als freelance-journalist voor niet-klassieke muziek.

6 Dat is het doelpubliek. Het is een krant die vroeger de nadruk sterk legde op politiek, nu niet minder politiek schrijft, maar daarnaast veel andere dingen doet. En zich dus eigenlijk niet meer richt tot de mannelijke politieke lezer maar tot het hele gezin, waar die mannelijke politieke lezer wel bij behoort, maar ook naar de echtgenotes, de kinderen etc.

1a


4c5

1a

6 Ik ben chef van de cultuur- en mediaredactie, dat is een officiële functie. Ik coördineer dus eigenlijk het totale aanbod van cultuur en media en kunst in een dagelijks katern dat Cultuur en Media heet. Ik ben daarnaast ook verantwoordelijk voor de invulpagina’s (?) pagina’s, die ‘De bebouwde kom’ heten, voor het supplement Film en Cultuur, dat op woensdag verschijnt en voor het supplement van 5 pagina’s, Etalage, dat op zaterdag verschijnt in DS2, dat nieuwe uitgaven bevat op vak van DVD, cd, strips en dat soort dingen. Concreet op het journalistieke vlak coördineer ik ook de niet-klassieke muzieksector, de wereld van de strips, mode en heel wat andere dingen.

Is dit dan ook het doelpubliek?

1a

Kun je je functie binnen de krant even beschrijven?

7.3.6 Peter Vantyghem (De Standaard)

1e 4c5

1g 1g

6 Muziek in het algemeen heeft een redelijke belangrijke functie. Het belangrijkste voor de krant, denk ik, is film, om dat gewoon meeste mensen naar film gaan en we hebben een heel sterk film-minded publiek. Daarna komt, denk ik, vermoedelijk beeldende kunst omwille van de grote exposities en heel kort daarna podiumkunsten, theater en muziek. En dan de andere dingen, met op het laatste schavot de strips. Niet omdat ik het daar wil zetten maar omdat ik zie dat de doorsnee lezer daar eigenlijk weinig belangstelling voor heeft. Ik denk dat de meeste lezers bij ons niet mee zijn met de stripevolutie, nog altijd denken dat het allemaal Jommeke en Kiekeboe is, zich niet bewust zijn dat er veel meer is.

En wordt er meer of minder aandacht besteed aan muziek nu dan vroeger?

6 Als je het algemeen bekijkt, omdat er een grote verbreding is, zou je procentueel kunnen vaststellen dat er minder percentage, zeker in het totaal, is. Maar de relatieve cijfers dan, daar kan ik niet op antwoorden… uitgedrukt in vierkante centimeter of weet ik veel, hoe je dat zou noemen, of er nu minder geschreven wordt over muziek? En wat is vroeger? Even nadenken… 15 jaar geleden werd er enkel over klassieke muziek geschreven. Dat was redelijk wat, en als je dat nu bekijkt was dat redelijk wereldvreemd, elitair. Vb, de meeste grote opera’s die in Europa in première gingen, in Londen, Parijs en Milaan, kwamen zeer snel bij ons in grote stukken, in halve pagina’s. Daar zijn we totaal van weggegaan.

156

1e 1e

6 Muziek in het algemeen, of populaire muziek? In het algemeen.


1e

6 We hebben een sterke evolutie doorgemaakt de jongste 5 jaar. Ik ben sinds 4 jaar chef, sinds 2000, een periode die normaal over 5 maanden afloopt of herbenoemd wordt. Ik denk dat je kunt zeggen dat we 10 jaar, of 15 jaar geleden enkel over kunst schreven. Dat waren de beeldende kunsten, de podiumkunsten, klassieke muziek, wat traditiegetrouw aangeduid wordt als hoge kunst. Daar is een jaar of 10 geleden verandering in gekomen, dat is ook de reden waarom men mij aangetrokken heeft, omdat ik moest over populaire muziek schrijven. Ik zeg met opzet niet popmuziek, om dat het meer is dan popmuziek, het is alle niet-klassieke muziek, vb. populaire muziek in andere delen van de wereld dan Amerika en Engeland. Dat was de eerste stap. En de jongste 4 jaar… Ik chef geworden met de opdracht om dit nog sterk te verbreden, en schrijven we dus ook 3, 4 keer per jaar over de grote modeshows in Milaan en Parijs. De zogenaamde creatieve industrieën noemt men dit op beleidsvlak, dus dat zijn de cultuurtakken waar behalve subsidies (eventueel) ook de vrije markt voor een stuk in speelt. Waar een product als het ware ook zijn inkomsten haalt uit de verkoop ervan. Een modeontwerper als Armani maakt in zekere zin ook redelijk kwaliteitscultuur en voor mijn part ook zelf kunst, want die wordt ook geëxposeerd sinds kort. Maar hij verkoopt natuurlijk ook zijn kleren en daar haalt hij ook voor een groot deel zijn inkomsten uit. Er is een modemuseum in Vlaanderen. Dat geldt ook voor architectuur, dat geldt voor popmuziek, dat geldt voor film, wat altijd al belangrijk is geweest in De Standaard. Dus dat is grosso modo de verbreding: van hoge kunst naar een veel breder palet waar de creatieve industrieën hun plaats gevonden hebben. En het gaat niet zo breed dat vb. ook koken erin zit of dat soort dingen, dat is dan nog iets anders. Dat is een te brede cirkel.

Hoe belangrijk is muziek daarin?

/ /

Waarover schrijft De Standaard in zijn cultuurverslaggeving? Welke onderwerpen komen vooral aan bod?

gerichte acties te doen op vlak van cultuur, en meer pagina’s te hebben en meer redacteurs te hebben.

1b 1b

1b 1b 4b

1b 1b

En maak je ook gebruik van free-lancers?

6 Ja, de structuur is als volgt. Er is een chef, er is een adjunct chef, die maar voor 3/5den in dienst is, helaas. Dan zijn er 6 redacteurs, sinds juli, waarvan er een paar eigenlijk maar halftijds redacteur kunnen zijn omdat ze nog andere functies hebben. Dus ik kom uit op een 5-tal full-time mensen. Daarnaast denk ik dat we een bestand hebben van een 15 à 20 medewerkers.

Hoeveel mensen zijn dan specifiek met muziek bezig? Wordt dit een beetje verdeeld?

6 Er is 1 redacteur die de verantwoordelijkheid heeft voor klassieke muziek, maar dat is eigenlijk zijn tweede verantwoordelijkheid. Zijn eerste verantwoordelijkheid is het beleid van de Vlaamse minister van cultuur te volgen. Die zet de kaarten uit voor klassieke muziek maar schrijft er eigenlijk zelf zelden over. Hij schrijft soms eens een analyse en een interview maar hij laat de veldwerking over aan 4 medewerkers. Eén voor opera, één voor oude muziek, één voor klassieke muziek (barok) en één voor hedendaagse muziek. Voor popmuziek ben ik de coördinator, dat is geen ideale situatie maar dat komt omdat ik het vroeger deed, en toen ik chef werd knal in de Pegasusperiode (dat is een periode waarin het bedrijf in grote moeilijkheden zat en hier een 100-tal afdankingen gebeurd zijn). Toen zijn heel veel mensen vertrokken en is de redactie danig ingekrompen en is mijn budget ook danig ingekrompen. En het was absoluut niet mogelijk om iemand voor muziek te houden. Ik heb een soort personeelsmodel moeten maken waarin iedereen heel sterk een duidelijk omschreven functie had om alles goed op elkaar af te stemmen. En ik vond het beter dat ik die muziek bleef doen in samenwerking met medewerkers omdat ik daarmee een redacteur uitspaarde. Dus ik doe nu de coördinatie van alle populaire muziek en één iemand anders doet klassiek en jazz. Ik heb van medewerkers beschikking over 2 min of meer vaste medewerkers. Eén van de redactrices weet ook nog veel van popmuziek en die kan ook nog af en toe iets doen van interviews en concerten enzo, of een dode begraven of dat soort dingen, of een nieuw stuk maken. En er is iemand op de Internetredactie die ook af en toe naar concerten gaat. Dus eigenlijk 2 ernstige medewerkers en dan nog 2 die ook inzetbaar zijn voor redacteurwerk.

Wat is het profiel van die mensen?

6 Wij hebben 1 journalist, Sasha van der Speeten, die instaat voor de alternatieve muziek. Hij is vooral bezig met elektronica, hiphop en alternatieve rock. Hij is ons Studio Brussel-mens… Dan hebben we Stijn Lauwers die eigenlijk instaat voor de dj-cultuur en de wereldmuziek. Hij is

157

1b

6 Neen, de cultuurredactie bestaat uit ikzelf en eigenlijk, als je het uitdrukt in full-timeredacteurs, een 5-tal mensen. En een aantal medewerkers.


1b

4b

Is jullie cultuurredactie groot?

Dan is er een periode geweest waarin de popmuziek, die er nooit geweest was, sterk gepusht werd, bijna in overdreven mate. Dat er heel veel concertverslagen kwamen enz. Daar zijn we ook vanaf gestapt, door de evolutie van de kranten. Omdat we steeds meer de krant van vandaag en morgen, en niet van eergisteren willen maken. Ik denk grosso modo dat het aanbod misschien wel ongeveer hetzelfde gebleven is, de jongste 5, 6, 7, 8 jaar. Maar het soort stukken is sterk veranderd, er zijn duidelijk minder recensies nu. We zijn duidelijk afgestapt van 4,5 jaar geleden van de koers elke dag 4 recensies te hebben. Ik denk dat we er elke dag gemiddeld maar 2 meer hebben. Maar we brengen het op een andere manier in de krant. We zorgen dat muziek op een permanente manier in de krant aanwezig is, maar het gaat nu ten dele over interviews maar ook over reportages, nieuwsstukken en dat soort dingen; nieuws ook belangrijk vinden en verjaardagen te vieren en dat soort dingen.


6 De eerste factor is economisch realisme. Je kunt maar een beperkt aantal recensies per maand doen, dat is beduidend minder dan vroeger, dat ligt beduidend minder dan onze grootste concurrent. Die situatie is zo, ik heb er mee leren leven en ik heb zelfs de indruk dat de mensen helemaal niet zo op die recensies zitten wachten. Er is een klein doelpubliek dat absoluut wel zijn recensies wil hebben maar dat is eigenlijk relatief klein

158

4c5

4b

4

3a

6 Sasha Van der Speeten is eigenlijk de meest verantwoordelijke voor die alternatieve 20-30-generatie, en hij wijst er mij elke maand op wat volgens hem belangrijk is die maand. En ik kijk dan wat er mogelijk is, ik zet alles samen. Ik kijk wat Sasha voorstelt, ik kijk wat ik wil en ik maak een concertkalender op het einde van de maand ervoor, ik stuur die door naar iedereen, ik vul de plaatsen in en tegen de eerste van de maand ligt die kalender vast. En dan wordt er nog een klein beetje aan geprutst maar dan worden er serieuze keuzes gemaakt op basis van een aantal duidelijke criteria, die je waarschijnlijk straks gaat vragen.

Welke factoren spelen er daar dan een rol in?

3a

Dat kiezen gebeurt dat in samenspraak met je journalisten of bent u dat die dit beslist?

2 4b 4c5

6 Het is niet de ambitie om alles te volgen. Het beleid van de cultuurredactie van De Standaard wordt niet alleen bepaald door wat we willen maar door wat we kunnen ook. Als je straks vergelijkt met je collega die vb. De Morgen geïnterviewd heeft, ga je tot de ontdekking komen dat die 9 redacteurs hebben en dat het medewerkersbudget veel hoger ligt daar. Nogmaals, het is een kwestie van waar legt de krant zijn prioriteiten. Bij ons zijn er 18 redacteurs voor de binnenlandredactie en 5 voor cultuur, meer moet ik niet zeggen hé. Dus met die groep en met het budget dat ik heb kan ik onmogelijk hetzelfde aantal recensies brengen en evenveel over muziek schrijven. Wij moeten veel meer kiezen en de juiste dingen op het juiste moment proberen te zetten, vanuit steeds de bezorgdheid van ‘heeft de lezer op dit moment interesse om dit te lezen?’.

En denk je dat je zo ongeveer alles kan volgen?

zelf dj samen met Buscemi vormt hij Squadra Bossa, dus hij kent die wereld behoorlijk goed en hij brengt van daaruit nieuws en stukken aan. Ikzelf schrijf ook nog tussendoor over muziek en ik vul eigenlijk meer de muziek in voor de 40-tigers en 50-tigers denk ik. Terwijl je kunt zeggen dat Sasha en Stijn meer voor de 20-tigers en 30-tigers werken. Inge Schelstraete, een redactrice die ook af en toe schrijft, vult vooral mij aan, werkt vooral samen met mij. En Klaas Debacker, de Internetredacteur, werkt meer samen met Sasha. Dus we hebben eigenlijk een 3-tal mensen, medewerkers, 2,5 zou je moeten zeggen, voor de 20-30-generatie en dan voor de 40 en 50-tigers en zelfs ouder, denk ik, je hebt daar ook een grote groep lezers, Inge Schelstraete en ik. En sorry, ik ben er 1 vergeten, we hebben ook Karel Michiels, die kan eigenlijk alles, dat is de grootste reggae-specialist van Vlaanderen. Die kan natuurlijk over reggae schrijven maar we schrijven niet zoveel over reggae in de krant, dat is iets te obscuur. Maar af en toe komt het wel, schrijft hij wel eens een stuk over iets nieuws, we richten het vooral op nieuws. Maar hij is ook inzetbaar voor zeer populaire massadingen en cabaret. Hij heeft daar eigenlijk wel een zekere interesse voor. Dus je kunt Karel Michiels ook sturen naar concerten in het sportpaleis, dat doet hij eigenlijk wel graag. Hij heeft vb. laatst Clouseau zijn concert gedaan. Dus Karel is zeer breed, hij is eigenlijk de meest journalistieke onderlegde van ons allemaal. Je kunt hem ook reportages laten maken. Sasha en Stijn schrijven eigenlijk enkel recensies en interviews, geen nieuws, geen reportages en dat soort dingen. Inge doet vooral recensies, interviews en nieuws, Klaas doet enkel recensies en Karel Michiels kan om het even welk journalistiek genre aan. Zo zit de structuur in elkaar waarbij ik de leeftijdsgroep tussen de 20 en 60 kan coveren en waarbij voldoende mensen zitten die verschillende journalistieke genres aankunnen.

4c2

6 Ik trek me daar eigenlijk niets van aan, ik kan niet anders, snap je? Als je meegaat in dat beleid van ‘je moet referentieel zijn, je moet volledig proberen te zijn’, wat het beleid is van De Morgen. Dan heb je dus het eerste principe, economische realisme, je hebt geld nodig. Maar ten tweede dan zit je eigenlijk op te jutten. Oh, zij hebben iets wat wij niet hebben, verschrikkelijk! Maar eigenlijk is dat helemaal niet verschrikkelijk, heb ik leren inzien. Het is heel zelden dat iemand daar een brief over stuurt of een mail over stuurt. Het is echt… Ik heb vb. deze week allé of onlangs misschien … Je past het principe toe en soms doe je het dan toch niet. Ik ben vb. toch bezweken voor het idee om naar Faithless te laten gaan in het Sportpaleis en eigenlijk volgens mijn principe zou ik niet moeten gaan. Want alles wat live over de laatste plaat van Faithless kan gezegd worden is eigenlijk al lang gezegd, die zijn al genoeg geweest. Die komen nog en die komen nu nog een keer naar Werchter ook, bedoel dat is


4c2

Hebben andere kranten en tijdschriften ook een invloed daarin?

159

4b

4c8

4c8

3a

6 Er is invloed, dat zou kunnen een tweede reden zijn. De tweede reden kan zijn dat iets a) beloofd goed te zijn en b) dat het gewoon bijzonder populair is in de hitlijsten, dat kan. Die tweede reden is commercieel invulbaar en ook kwalitatief invulbaar. Daarom zetten we dus zowel als Eminem komt concerteren, we weten eigenlijk dat het niet goed zal zijn. Bedoel, dat zie je zo aankomen. Maar die tweede reden is zo belangrijk dat je dan eigenlijk bijna een uitzondering maakt op de eerste reden. Je moet gewoon naar Eminem gaan, hij leeft zo sterk in een maatschappij op een bepaald moment dat je aan de mensen moet uitleggen waarom hij op plaat heel goed is en live eigenlijk helemaal niet goed is. Dat is nieuws bijna.

natuurlijk. Ik denk dat veel mensen het elders wel vinden of ook niet per se vinden dat een krant allemaal moet staan. Dus vroeger wilden we referentieel zijn, wilden we als er iets goeds was … Dat was eigenlijk het grote criteria, als we vonden dat het goed was, gingen we er naartoe. En we wilden eigenlijk al het goede dat er geweest was in de maand hebben. Nu is dat niet meer zo. Ik noem het de tweede reden. Dus de eerste reden is: het moet goed zijn. Er moet kwalitatief genoeg reden zijn om daar interesse voor te hebben, omdat we dan denken van de lezer zal het ook wel hebben. Ik zoek ook een tweede reden. Ik zal direct een voorbeeld geven dat zal het verduidelijken. Als John Hiatt in de Elizabethzaal speelt vorig jaar en die zaal is uitverkocht dan zie ik nog altijd geen tweede reden om te gaan. Want hij heeft geen nieuwe plaat, hij maakt trouwens al 10 jaar dezelfde plaat als die uitkomt, hij is creatief gestagneerd. Er gaat geen vernieuwing of speciaal nieuw ‘appeal’ meer uit van hem. Als we dus dat concert beschrijven gaan we ongeveer dezelfde recensie hebben als die van 2 jaar geleden. En dat heeft eigenlijk niet echt belang meer. Dat is iets wat we 8 jaar geleden wel nog zouden gedaan hebben. Want we zouden gezegd hebben, er gaat toch 3000 man naar toe, we moeten dat doen. Onlangs Jackson Brown in de Elizabethzaal, we hebben het om die reden niet gedaan. Het zal een heel schoon concert geweest zijn, ik ben ervan overtuigd maar we doen het niet. The Beastie Boys doe je dan wel weer want ze zitten in het Sportpaleis, ze hebben diezelfde maand nog een plaat uitgebracht, het is de eerste keer dat ze met die plaat naar hier komen dus we moeten dat doen, zie je? Bryan Adams doen we dan niet, omdat we zeggen van ‘ok goed hij heeft wel een nieuwe plaat en er komt veel volk naar toe, maar hij maakt eigenlijk ook altijd dezelfde plaat’. Dus de creatieve taal van Bryan Adams situeert zich eigenlijk al ergens in de jaren ’80 en hij heeft die eigenlijk nooit meer vernieuwd. Je kunt daar naartoe gaan omdat de man veel fans heeft en dan moet je wel weten dat hij weer eens met nieuwe liedjes hetzelfde gedaan heeft, maar daar pas ik dus. Soms met spijt in het hart, maar het is een zeer rigide principe. En is er ook vb. invloed van hitlijsten op radio of tv?

160

1g 3a

6 De evolutie van de krant over de laatste 20 jaar. Eerste grote evolutie: vroeger was het enkel klassieke muziek, sinds ’90 zeg maar; is muziek compleet opengetrokken. Dus klassieke muziek, populaire muziek over heel de wereld. Sinds 1990 is de evolutie dan de volgende: tussen ’90 en 2000 hebben we in toenemende mate over popmuziek geschreven met duidelijke hoogbloei tussen ’96 en 2000. Om eigenlijk de lezer duidelijk te maken dat eigenlijk de krant niet meer de krant van vroeger was. Dat valt natuurlijk niet toevallig samen met het aantreden van Peter Vandermeersch als hoofdredacteur. Die heeft ook de …(?) kader afgehaald, de krant verkleind enz. De Standaard heeft een totale identiteitsverandering doorgemaakt de voorbije x aantal jaren. Dus popmuziek speelde daar de rol in van een soort schokeffect, een soort ijsbreker. En daar hebben we toch ook heel wat reacties op gekregen van oudere lezers, die popmuziek als des duivels zagen. Na 2000 is dat een beetje teruggeschroefd, althans in de vorm waarin het plaatsvond tussen ’96 en 2000. Minder interviews, minder recensies, in zijn totaliteit heeft de krant, … De Standaard heeft dan een dagelijks cultuursupplement ingevoerd in 2001-2002. Dat heette Cultuur en Media, terwijl we vroeger 2 pagina’s per dag hadden en een cultuursupplement op zaterdag ofzo, Grote Parade, snap je? De tegenhanger van Café des Arts bij De Morgen, die dan trouwens ook gestopt zijn. Een interessante beweging. Daar waren dus grote stukken en dagelijkse recensies en eventueel kort nieuws. Dan zijn we dus naar cultuursupplement dagelijks vanaf 2000 Cultuur en Media. En daar kwam de nadruk veel meer te liggen op nieuws. Aanvankelijk ook op recensies en dan is dat in mindere mate gegaan door de evolutie die ik al beschreven heb. Dus als we het grofweg beschrijven: redelijk wat aandacht in de jaren ’90 voor popmuziek algemeen, heel veel verschillende dingen, trends, diverse stijlen. Misschien wel de nadruk redelijk sterk op rockmuziek, en we hadden ook een specialiteit; we waren ook wel heel wat meer bezig met wereldmuziek in die tijd. Veel meer dan we er nu mee bezig zijn. Het was ook wel zo dat er een boom had van wereldmuziek. Tussen ’87 en bijna het einde van de jaren ’90 zat dat zeer sterk in de markt. Waren er heel veel concerten, waren er artiesten zie zich geweldig ontwikkelden, en dat is eigenlijk tot een soort stilstand gekomen nu. Wereldmuziek bestaat natuurlijk nog altijd maar het is veel minder aanwezig in de media en er wordt veel minder uitgebracht door platenfirma’s. Dus dat hebben we wel sterk gevolgd. Sinds 2000 is het dan een beetje… met dat de hele krant naar het centrum verschoven is, kan ik zeggend dat de evolutie meer gegaan is in de richting van een breed palet en zeer selectieve keuzes. Dus echt proberen dingen eruit te pikken die om een of andere reden heel goed zijn of heel interessant zijn om over te schrijven en die bijna een soort symboolwaarde hebben. Als je schrijft over een bepaalde hiphopgroep, als je beslist om dat nu even te doen, dan moet dat stuk ook voldoende krachtig sterk geschreven zijn om mensen ook over de hiphopcultuur iets te laten leren. Omdat je weet dat je niet elke nieuwe beweging of elke nieuwe groep in hiphop op die manier kan behandelen. Stukken krijgen meer een breder appeal, je stapt af van de specifieke interviews over nieuwe platen. Omdat dat naar een zeer klein publiek gericht is. We proberen meer groepen te bundelen, trends te beschrijven of die keuze te maken; als er 10 nieuwe garagerockgroepen zijn


1g

Nu algemeen over muziekverslaggeving; kun je daarin een evolutie zien in het verleden? Welke onderwerpen, soorten muziek die er aan bod komen?

altijd hetzelfde. Heel goed hoor. Bon, ik heb mij laten doen omdat de man van Internet, Klaas Debacker, doodgraag geweest was en het, volgens het eerste principe economisch realisme, omdat het mij niets kost, want het is iemand van binnenuit. Als ik een freelancer moest sturen kost het mij wel iets en dan zou ik het niet gedaan hebben. Maar het is dus redelijk strak, bepaald bij ons door de noodzaak van de economische evolutie en de prioriteiten die een krant legt.


6 Neen, we volgen voorlopig hetzelfde stramien als wat ik daarnet beschreven heb. Het is een breed kader en selectieve aanpak. We gaan geen uitzondering maken om Belgische artiesten meer in de picture te brengen. Hoewel het de facto wel meer gebeurt, maar dat is een economische realiteit. Als 25% van wat bij ons op de radio gedraaid wordt, zelfs 30%, in Vlaanderen is gewoon eigen werk. Dat is zo geworden, dat was niet zo in pakweg ’85, nu wel. Daar antwoorden wij natuurlijk ook op. Maar ik voel niet de ambitie van mijn collega Dirk Steenhaut bij De Morgen om elke nieuwe groep, die maar enige belofte biedt, in de krant te brengen. Ik wil zeker niet elk debuut in de krant brengen. Ik heb iets van: laat ze maar eerst bewijzen, wij zijn niet hun promotiekanaal. Zij hebben geen geld om goede promotiekanalen te betalen, ze kunnen geen advertenties plaatsen, ze kunnen soms geen clips maken, weet ik veel wat. Ze zoeken aandacht en ze leren op elke cursus, of zelfs door gewoon een beetje na te denken: in kranten kan je gratis aandacht krijgen. Ik ga daar niet in mee, ik ga daarin mee als er een tweede reden is. We halen er dus echt wel uit hé natuurlijk, heel regelmatig zelfs. Styrofoam, dat is er nu een die Sasha absoluut wel wil volgen. Dan laat ik hem dat volgen, commercieel gezien is het niet zo interessant want daar verkoop ik geen kranten mee. Maar je moet er hier en daar wel uitpikken. Sasha is heel overtuigd van het appeal van die mens en dat hij heel veel in zijn mars heeft en dat blijkt ook als je zijn verhaal wereldwijd bekijkt. Die man zit toch veel in het buitenland. Dat doen we dan wel maar vb. we hebben hopen niet gedaan. We hebben Durango niet gedaan, we hebben … Daarin wil ik misschien wel zeggen dat we misschien wel de neiging hebben om te kiezen voor meer voor bepaalde genres dan voor andere genres.

6 Dat is een samenspraak van mezelf en Sasha Van der Speeten, we kiezen, dat varieert, we proberen er variatie in te steken, soms zijn we redelijk snel. Ik weet dat we de eerste waren die vb. in Vlaanderen over The White Stripes geschreven hebben en het eerste geschreven interview met Outkast gedaan hebben, toen de plaat nog niet eens uit was. Dus dat is heel snel, dat is te danken aan Sasha die dat heel goed volgt, die dat ziet aankomen. Die dan ook de juiste reflex heeft van als we The White Stripes en The Strokes, in het stuk hebben we de 2 samengebundeld over garagerock uiteraard, die dan ook vindt dat we al de groepen die erachter aan hollen niet meer moeten doen. De beste ervan komen in de cdbesprekingen of in een… als er één is die vooruitgesneld wordt door een goede livereputatie, dan doen we een concert, maar we voelen helemaal niet de ambitie om ze allemaal te doen. Dat is dan gedaan. Misschien hebben we wel een beetje de neiging van dan dingen te blijven volgen. In die zin dat als we 1 keer kiezen voor The White Stripes dat we denken… Op dat moment wisten we dat ook niet hé, dat van die 10 groepen die zich aanbieden dat zij het van het ging worden. Het is gewoon een buikgevoel dat je hebt. Allé kennis van zaken. En daar kies je dan voor en dan blijf je dat wel een beetje volgen. Omdat je ervaart dat lezers niet gediend zijn met een overzicht te krijgen van alles wat er is, ze kunnen daar toch niet in mee, zeker onze lezers denk ik. Maar het is beter van hen 1 groep, tot een soort huisgroep te maken en te blijven volgen. Vandaar dat we dus 2 weken geleden nog een heel groot interview met The White Stripes nog een keer gegeven hebben. Je kunt dan zeggen ‘weeral The White Stripes’ maar doorheen, nogmaals, heel de evolutie heb je eigenlijk ook stukken over garagerock en de evolutie van rock beschreven. Hetzelfde voorbeeld, hebben we nog veel sterker gedaan vb. met Laïs, dat we veruit als eerste krant opgevist hebben. Al van toen ze hun eerste concert gaven zelfs en ook altijd zijn blijven volgen, alle stappen, de hele groei en dan de saturatie een beetje. En zijn er daar specifieke richtlijnen voor, voor Belgische artiesten of Vlaamse artiesten? Moeten die aan bod komen?

161

3c 3a

3c

2b

3a 3a 4a

Hoe kies je nu juist die ene, wat maakt die juist beter dan de rest?

van er die ene uit te kiezen en dan in dat interview ook de beweging van garagerock erin te betrekken.


4c5

6 Wel dat heeft te maken met, ga eerst zeggen, dat heeft te maken met wat ik vermoed dat ons publiek wil. En om die reden komt er vb. bijna niets in de krant over heavy metal. Denk niet dat wij het publiek hebben waar heel veel heavy metalfans in zitten. Ik sluit het niet uit. Metallica heb ik zoiets van: eventueel wel en bepaalde nieuwe dingen maar eigenlijk volgen we het zelf ook niet als journalist … Dus we gaan er ook niet naar toe en dat is ook weer hetzelfde hé: keuzes maken, waar ga je naartoe en waar ga je niet naartoe. Dat is het enige genre dat er echt uit valt. Voor de rest doen we eigenlijk alles maar zeer selectief. Dat kan zowel pop zijn, maar dan selectief, echt platte variété komt er eigenlijk nooit in. Ik sluit dat niet uit maar ik vind het soms zo slecht van kwaliteit dat we het niet doen. Ik denk dat de nadruk wel ligt… vb. hiphop vind ik wel heel interessant, zeker als dat dan in het Nederlands is. Wanneer de kans, volgen we de evolutie, de stilistische evolutie dan, ook in Engeland, maar we gaan dat altijd proberen koppelen aan de sociale realiteit omdat we sterk in verweven zitten. Hiphop levert potentieel de mogelijkheid op om doorheen de stukken over de muziek, te schrijven over de sociale realiteit van het land. En dat is interessant, snap je, dus die hiphop die dat in zich heeft, Dizzee Rascal en weet ik veel, dat gaan we zeker doen. De Amerikanen die over goud …(?) doen, dat gaan we veel minder doen, snap je. En als er dan in België één is, zoals de Nihilisten ofzo, dat gaan we zeker doen. Want als ze in het Nederlands rappen… Daarom is Flip Kowlier ook iemand die zeer sterk in De Standaard aan bod komt, en ‘t Hof van Commerce. Die 2. Dus er is een voorkeur, een lichte positieve discriminatie voor muziek waar een sociale relevantie mee gekoppeld is, waar een kunstzinnige relevantie mee gekoppeld is. Een beetje de scene van Antwerpen die dat een beetje in zich heeft zo. En iemand die goed werk in het Nederlands brengt gaat ook rap opgepikt worden. Omdat we… het is geen must om in het Nederlands te zingen maar het is misschien wel persoonlijk. Ik ben er wel van overtuigd dat als je in de eigen taal zingt, dat je op een bredere manier begrepen wordt door de mensen. Ze verstaan waarover je zingt dus wortel je automatisch veel meer in de taal. Ik ben er ook van overtuigd dat er een relatie is tussen de taal waarin je zingt en die muziek dat je maakt. Dat is een moeilijke discussie, maar ik denk dat wel. Daarom klinkt de Franse muziek anders dan de Engelse muziek, en wij onderwaarderen dat gewoon geweldig door allemaal in het Engels te zingen. Dus als er dan iemand die goed in het Nederlands zingt en er iets van maakt… Zoals vorig jaar, hebben we redelijk wat aandacht besteed uiteindelijk achteraf gezien aan Bart Peeters. Omdat Bart Peeters eigenlijk een goede plaat gemaakt had. Vertalingen gemaakt had, heel persoonlijke vertalingen van Prince en … wat had hij daar nog allemaal Bob Dylan enzo. Ik vond dat eigenlijk een kleine mijlpaal in de Vlaamse popgeschiedenis. En die krijgt dan veel aandacht, en die gaan we dan volgens hetzelfde principe ook geregeld laten terugkomen. Het volstaat niet van te zeggen: die is goed we gaan die een hele pagina geven en dan hebben we het gedaan, zijn we goed voor dit jaar. Mensen lezen een kwartier in de krant, ze gooien die weg en de volgende dag is er een andere krant. Die zijn dat vergeten, dat wordt door maar een klein aantal mensen gelezen. Het is veel beter om iets op te bouwen in een krant, als je erin gelooft. Geregeld kleine stukjes: nieuwsstukjes, een keer een langer stuk, niet direct het grote interview te geven. Ik was destijds heel trots… vaak die trots gehad van ik was de eerste. Ik ben de eerste die een stuk, een interview met Dj Shadow in België, ik ben de eerste die Cesaria Evora gehad heeft in Vlaanderen. Absoluut, maar nu denk ik: vb. had ik ze nu 2 jaar later, dan hadden veel meer mensen het gelezen. Want als je de eerste bent, de mensen zien het en kennen het niet en gaan er niet op letten. Dat is ook een criterium dat meespeelt, het goede moment, de timing. En nog iets, niet te lang. Voor je een heel lang stuk met iemand zet, kijk naar jezelf, het moet verdorie boeiend zijn voor je dat allemaal leest. The White Stripes vond ik boeiend genoeg maar dat moet je

162

4c5

3a 4d

1d

1d

Welke genres?

3b 3b

Maar je durft vb. wel dingen af te breken? 6 Je gaat er gewoon naar toe en je kijkt: is het goed of is het niet goed? En we hebben een brede visie en we weten dat we selectief zijn. Dus we gaan nooit naar Bon Jovi als die in één of ander sportstadium optreedt en dan braken we al jarenlang constant het vervolg neer. Neen, niet constant, de eerste keer was dat heel goed en daarna hebben we het constant afgebroken, met de voorhamer. Het is natuurlijk wel zo dat door de strenge selectie die we maken, dat we eigenlijk… dat het zelden voorkomt dat we naar iets gaan waarvan dat we weten dat het slecht zal zijn. Dat zorgt ervoor dat het aantal serieus negatieve recensies eigenlijk gedaald is, waarschijnlijk. Als je dat zou meten, dat zal wel. We schreven vroeger meer recensies omdat we het hele aanbod probeerden te geven. Nu kiezen we eigenlijk van tevoren al. En we gaan niet naar John Hiatt omdat we weten wat we gaan moeten schrijven. Ook hij heeft al nieuwe liedjes geschreven, heeft veel oude. De mensen hebben vooral …(?) mee gevonden. De band was goed, en hij straalde het appeal uit van een baksteen in een plas water, bij wijze van spreken. Ik bedoel, er is niets vernieuwend meer: hij onderhoudt zijn publiek, hij entertaint zijn publiek, hij kan dat. Maar daar gaan we niet meer naartoe, omdat iedereen die een beetje zinvol bezig is, weet dat. Je gaat naar John Hiatt voor een gezellige avond uit, maar wij schrijven niet over gezellige avonden uit, wij proberen te


3b 4c7 4b

6 Het is een mengeling, zou je kunnen zeggen, van marketier en missionaris. Aan de ene kant brengen we graag goede of nieuwe dingen in de krant, zijn we daar heel gelukkig mee als we dat kunnen doen. Maar we zijn nog eens gelukkigst als die goede dingen dan ook nog eens door het publiek gekocht of bezocht worden. In de praktijk wil dat dus zeggen dat we aandacht besteden aan dingen, die door het grote succes dat ze hebben, nieuws zijn, ook al vinden we er zelf geen bal aan. Ik houd helemaal niet van Marco Borsato, maar ik ga wel naar een concert van Marco Borsato. Want als die mens 4 keer het Sportpaleis uitverkoopt, vind ik moeten we daar een stuk over hebben, omdat een aantal van onze lezers er ook naartoe gaan en dat ook wel willen. En er moet op gewezen worden, allé het moet gezegd worden, is dat nu goed of slecht. Clouseau juist hetzelfde. Clouseau is een interessant voorbeeld omdat jaren geleden schreven de kwaliteitskranten nauwelijks over Clouseau, nu schrijven ze er allemaal over. Clouseau is ook verbeterd, heeft zijn imago veranderd, is vermarkt aan een soort publiek. Maar ik denk ook dat de hele cultuur veranderd is en dat waar Clouseau vroeger voor de kwaliteitskranten in de periferie stond. Dat was maar variété, en je kon dat eens als curriosium bekijken want: het trekt precies veel volk, ze hebben daar een hitje, iedereen zingt Anne dus we kunnen daar wel een keer iets over maken. Staat nu Clouseau eigenlijk in het midden van de cultuur, zoals kranten die nu, alle kranten zelfs, die nu zien. Dat is het culturele veld: wat staat in het midden, dan zou je kunnen zeggen: dat is Clouseau. En vroeger stond Clouseau hier (toont: verder van het midden) zeker voor de kwaliteitskranten. En dan moet je je afvragen: als Clouseau nu in het midden staat, waar staat dEUS dan? Een beetje buiten het midden. En waar staat Styrofoam? Hier (nog verder). Terwijl voor Gonzo Circus, Styrofoam natuurlijk hier staat (in het midden).

163

3a

3b

En probeer je in die besprekingen op voorhand of van een concert of een cd, vooral de goede eruit te halen, of heb je ook aandacht voor dingen die je niet zo goed vindt maar toch wel in de krant wil zetten? (selectie)

weten dat is uit ons interview van 2 weken geleden, daar is de helft uitgeknipt, dat was dubbel zo lang. En door het dan nog in te krimpen, en dan nog het was 2 pagina’s bij ons. De mens, de lezer moet tevreden zijn en denken als ik daar iets lees in die krant, het is goed, je mag er moeite voor doen. Maar als hij om de haverklap een stuk begint te lezen en ermee stopt omdat hij de woorden niet verstaat of omdat het te lang is, omdat het niet simpel blijft, gaat hij het gewoon afleren van muziekstukken te lezen.

4c6

6 Dat is sterk veranderd, vroeger stuurden ze eigenlijk alles. Ze stuurden gewoon alles en nu selecteren ze veel meer, al moet ik zeggen dat De Standaard eigenlijk nog wel redelijk veel krijgt hoor. Maar het grote probleem zit hem erin, dat een aantal, heel wat artiesten geen plaats meer hebben bij grote firma’s, dus bij kleine firma’s zitten. En als die kleine firma’s niet vertegenwoordigd zijn in België komen ze hier niet uit, of in import uit, en krijgen ze zeker geen promotie. Dat maakt dat een aantal genres bijzondere klappen gekregen hebben de jongste jaren. Ik heb het vooral over de folkgenres; dus folk, country, wereldmuziek, die genres. De beste groepen… Ik ga een voorbeeld geven; er zijn de jongste weken cd’s verschenen van Iris DeMent en van Alisson Cro…(?) Dat zijn 2 echte toppers in het professionele countrygenre. Die platen die komen niet meer bij mij, die zijn vroeger altijd al bij mij gekomen. Dat zijn mensen die… Anyway, ik zie daar heel kleine labels bij staan die ik niet ken. Ik zoek dan soms uit waar die zitten om die toch maar te pakken te krijgen maar je ziet wel dat die veel minder in de media aan bod komen. Dat is het significante in de wereldmuziek. Toen in de jaren ’90 heel veel over wereldmuziek geschreven is, is het nu werkelijk zwaar teruggevallen.


4c6

De firma’s zelf selecteren die op voorhand ook hetgeen wat ze doorsturen naar jullie?

164

2c

4c6

6 Er is ongetwijfeld een positief spanningveld met de platenfirma’s, dat de jongste jaren natuurlijk sterk onder druk is komen te staan van de economische regressie. De industrie is gewoon minder belangrijk geworden. Vroeger werd het meeste gekanaliseerd door een 5-tal grote platenfirma’s en een klein firmaatje bleef daar in feite naast. Dat is helemaal veranderd: de grote firma’s hebben veel minder te zeggen, er zijn heel veel kleine firma’s ernaast opgedoken. Er zijn groepen opgedoken die veel van die kleine firma’s vertegenwoordigen en eigenlijk, grossomodo, denk ik dat we meer doen met soms kleine firma’s dan met grote firma’s.

En dan ga je wel zelf op zoek?

4c6

4a

1a 1a

En dan over de relatie met de muziekindustrie. De relatie met de platenmaatschappij, hoe is die? Zijn jullie daar afhankelijk van?

Als je het helemaal niet eens bent met een artikel dat een journalist geschreven heeft, pas je het dan aan? 6 Natuurlijk niet. Een journalist, een recensie … Ik krijg soms van die brieven, ik moet dat er altijd weer bij zetten, een recensie is maar een mening. Het is een mening van een kenner en niet eens de enige kenner. Er zijn een heel aantal kenners, zeker fans, en andere mensen en dan een aantal niet-kenners. Een recensie moet altijd zo geschreven zijn dat de feiten die erin staan juist zijn. Er moeten geen liedjes in staan die niet gespeeld zijn, de duur van het concert moet erin staan. Het enthousiasme van het publiek moet beschreven worden, de dingen moeten juist zijn. En daarnaast, tweede grote poot schrijft de recensent wat hij, als mens die veel naar concerten gaat, ervan vindt. Ik ga daar niets aan veranderen, behalve als Karel Michiels schrijft dat een bepaald liedje van Willy Nelson was en dat het eigenlijk van Van Morisson was. Dan ga ik natuurlijk de fout veranderen en Karel op zijn donder geven. Fouten halen we eruit. Het gebeurt zelden hoor, het zou natuurlijk wel eens kunnen gebeuren dat iemand zo’n interpretatie heeft dat ik denk van: ‘ja maar je baseert je op dat en dat feit en ik weet dat pertinent zeker dat het eerste feit gewoon verkeerd is, je hebt verkeerde informatie. En als dat leidt tot die conclusie moet ik je even corrigeren en dan kan je gewoon niet besluiten.’ … Ik heb vrij behoorlijke freelancers.

kijken waar is er iets nieuws te vinden? En dan kom je soms tot een verrassende keuze hoor, dan ga je soms naar dingen wel en andere dingen niet en dan zeggen de mensen: ‘Maar enfin, Bryan Adams 17.000 mensen en je gaat naar iets van 300 mensen?’.

4c6

5f 5f

6 Je krijgt de platen en ze brengen artiesten naar hier voor interviews. Je wordt soms, steeds minder, maar je wordt gevoerd of gebracht naar steden in het buitenland om dingen te zien. Op dat vlak is het minstens 50% teruggezakt. Artiesten komen steeds minder naar België om interviews te doen. Je moet je als redacteur al verplaatsen naar Amsterdam, Londen of Parijs, of nog verder, om er één te doen. En ben je er in plaats van 2 uur een hele dag voor kwijt en vaak ook nog een nacht. Dus we doen veel minder, ook daar weer selectie en dergelijke: niet alles doen maar gewoon kiezen. Is Outkast in Amsterdam de moeite? Sasha zegt ‘ja absoluut, absoluut, absoluut, moeten we doen’, dan heb ik gezegd ga maar. Ik ga meer betalen maar achteraf gezien ben ik gelukkig dat hij die keuze gemaakt heeft. Zelfde met Norah Jones destijds, ook totaal onbekend, eretribune in Amsterdam. Moet je hier een keer dat zangeresje gaan doen, heb ik 3 dagen zitten twijfelen. Uiteindelijk zijn we geweest, het heeft gewerkt en soms werkt het ook niet maar ik vind dat redelijk… Je moet kunnen kiezen soms.

En krijg je soms negatieve reacties van platenmaatschappijen als je dan vb. voordelen krijgt en een artiest kunt interviewen maar het was toch geen positief interview?

6 Het is zeer zelden dat er geen positief interview is. Allé positief is niet het goede woord, het is zeer zelden dat er geen bruikbaar interview uit voortvloeit. Ik heb het zelf nog maar 3 keer meegemaakt dat ik een interview doe en dat ik dacht ‘kom, die mens heeft gewoon geen goesting’. 2 keer ervan heb ik het toen niet uitgeschreven en 1 keer, dat was …(?), maar dat was niet tegen mij maar tegen de platenfirma die verschrikkelijk ambetant deed. En ik heb dan een interview geschreven daarover …(?) dat gaf een beetje couleur local aan dat artikel. Maar interviews nogmaals, als je er niet veel doet en je denkt goed na over wat je gaat doen, dan moet je ze ook goed voorbereiden. En de voorbereiding duurt bij mij langer dan het uitschrijven, ik bereid heel sterk voor. Ik zorg… allé heel sterk niet heel lang hé maar geconcentreerd. Wat wil ik weten en wat wil de lezer


4c6

Genieten jullie van voordelen van platenmaatschappijen?

165

4c5

2c 4d 3a

6 Ik ga dan een beetje op zoek, niet zoveel als ik zou kunnen omdat ik geen fulltime muziekredacteur kan zijn op dit moment. Enfin, ik hanteer bij die wereldmuziek ook weer hetzelfde principe hoor: selectie, goede timing en af en toe iets schrijven en dan verbreden hé. Als je over Khaled schrijft, schrijf dan over de rai en Algerijnse politiek en dat soort dingen. Schrijf dan niet alleen over zijn nieuwe plaat, schrijf ook niet altijd over Khaled, schrijf ook eens iets over iets anders. Pas het ook… wereldmuziek moet je nogal in het jaar richten op bepaalde momenten. Als Sfinks eraan komt, weet je dat je dat die week ervoor redelijk wat onderwerpen moet hebben over wereldmuziek. En als er nu vb. zou, ik zeg nu maar iets, een of andere nieuwe, grote wereld solidariteitdag zijn. Allé, iets dat in alle kranten… waarover geschreven zal worden, wel dan zou je kunnen zeggen: ter gelegenheid van dat gaan we nu een keer de 10 beste wereldmuziekcd’s van bij ons, 3 maal de oogst binnen halen en er iets over schrijven. Als een land politiek in de kijker staat, zoals China, …Dus we waren bezig over China. China is nu op dit moment wel interessant om een keer iets over te schrijven, alleen is dat geweldig veel opzoekingwerk. Ik heb tussen ’89 en ’97 heel veel over wereldmuziek geschreven, heel veel geleerd. En ook wel geleerd dat je voor sommige dingen serieus moet lezen en zoeken en verkennen. Maar ik zeg, die periode is eigenlijk echt wel een beetje weg. Of je zou eigenlijk anders wel kunnen zeggen: het is echt wel ingeburgerd, het is er, het wordt aanvaard, de mensen hebben de weg gevonden. Al die centra zijn ontstaan, de HA’, het Zuiderpershuis, dat was dus allemaal amateuristisch hé, 10-15 jaar geleden, toen ze eraan begonnen. Die hebben allemaal hun weg gevonden, die hebben hun publiek en dat is goed. Ik vind, promotie wordt gemaakt door de organisatie en niet door het medium, niet door de krant dus.

4a

6 De meeste journalisten voor populaire muziek in Vlaanderen zijn idealisten. Die werken voor bijna niets, als je een keer ziet wat ze verdienen. Als ik bedenk wat ik verdiende toen ik medewerker was. Je stak er gewoon aan toe. Je krijgt gewoon een abonnement op platen, je krijgt toegang tot een sector waar je geïnteresseerd in bent. Je doet heel wat leuke ervaringen op, je ziet iets van de wereld. En dat is de reden waarom ze altijd moeiteloos mensen vinden om het werk te doen. En helaas ook de reden waarom de meeste er vrij snel weer mee ophouden. Ze doen dat zo na hun studies of zelfs tijdens hun studies een paar jaar en dan krijgen ze een kindje of hebben ze vast werk, of weet ik veel, ervaren ze dat ze toch niet meer rondkomen en beginnen ze met iets anders. Daar heb je het probleem dat er weinig continuïteit zit in de journalistiek, dat je heel weinig mensen hebt die eigenlijk een periode van verschillende decennia kunnen overzien. Dat zie je vb. als er dan iemand doodgaat en er is dan een jonge gast die hem moet begraven, die er eigenlijk van toeten of blazen van weet, die dan mappen zit over te schrijven en er zonder veel gevoel en inzicht over schrijft. En ten tweede wordt het verleden wel een beetje clichématig beschreven, dat is een beetje een probleem. Maar enfin er zijn er wel die het … maar eigenlijk weinig. Ik denk zelf dat ik op dit moment ancien ben in de muziekjournalistiek. Ik schrijf ook niet meer zoveel maar ik onderhoud wel die generatie die in mijn tijd opkwam en die nu leeft.

166

4c6

Zijn die dan nog onafhankelijk?


4c6 4c6

4b

6 Neen, de meeste interviews zijn alleen. Die zijn wat ons betreft minimum een half uur, onder het half uur doen we niet mee. Als het Belgische artiesten zijn, willen we meer. Bedoel meer dan een half uur, dan gaan we vaak “ten huize van” en dan doen we dat langer. Om een persoonlijke band een beetje te creëren. Ook weer omdat we, als we kiezen proberen we ze te onderhouden. Bedoel, er zijn wel heel veel stukken verschenen bij ons over dEUS, over Zita Swoon over Ozark Henry etc. en dan is het wel door dat langer contact dat je ze een beetje kent. Omdat het altijd kan gebeuren dat je ze later een keer nodig hebt, een keer moet bellen voor iets, hen een keer een lijstje wil laten maken of een jaaroverzichtelementje wil hebben van hen… en als ze u dan kennen gaat dat veel gemakkelijker. We werken een beetje aan een persoonlijke relatie, dat vergt tijd en ook daarom ja, kun je ze niet allemaal doen, je moet kiezen.

6 Ja, bij Het Nieuwsblad is er één, Hans Maarten Post, die komt van Warner. De nieuwe mediajournalist van De Morgen is Bert Van Roy, die komt van Universal. Inge Schelstraete, is redactrice Letteren en helpt ook een beetje bij muziek. Die heeft bij MCA gezeten… enfin die zat bij Universal toen die nog heel klein waren en die hebben dan Polygram opgekocht. Of zoiets. Het gebeurt wel.

4b

Gebeuren die interviews in groep?

Is het zo dat er een soort mobiliteit is tussen jobs bij platenfirma’s en als journalist?

4b

lezen over die mens. En dan zeer gerichte vragen stellen en dat werkt. Je moet ook weten: veel van die artiesten worden, zeker in het buitenland en ook bij ons, worden geconfronteerd met steeds dezelfde societyvragen. In toenemende mate. De meeste artiesten, en dat heb ik al heel vaak meegemaakt, zijn redelijk positief over de Belgische journalistiek en dat heeft er veel mee te maken dat wij erop verder werken. Dat wij niet de evidente vragen stellen, dat wij niet zozeer op society richten. Dat wij de kunstenaar in hen, de schepper in hen nogal sterk respecteren. Wij stellen eigenlijk graag… wij hebben naar de cd geluisterd … Maar blijkbaar in het buitenland is het bijna de gewoonte geworden dat journalisten vragen ‘What kind of music do you make?’ als eerste vraag. Het is geen prioriteit meer dat je de plaat hebt gehoord, bedoel lopende band werk. Die horen blijkbaar ’s morgens: ‘je moet naar ‘den dezen gaan’, het is een muzikant, doe er maar een babbeltje mee.’

4c5 4c5 4c5 4c5

4c5 4c5 4c5 4c5

Hoe gebeurt dat?

6 Door enquêtes en dingen in kaart te brengen, in tabellen en semiotische tabellen, de plaats bepalen van het publiek, te kijken wat het profiel is van de lezers, wat willen lezers, wat willen wij? Welke lezers kunnen we aanboren etc.

Dus dat heeft eigenlijk wel een invloed op de verslaggeving in het algemeen?

6 Het heeft een invloed op de algemene verslaggeving en dus indirect ook op de deeltjes. Op vb. popmuziek of op klassieke muziek. Het blijkt dat een groot genoeg deel van de lezers het belangrijk vindt dat opera’s in de krant komen. En dus beveel ik dat alle operapremières in Vlaanderen zo snel mogelijk na de première, 2 dagen na de première in de krant moeten staan, met een bepaalde lengte. Het blijkt uit onderzoek, als je het toepast op cultuur, dat er een hiërarchie bestaat en dat is dus: film, beeldende kunst, podiumkunst enz. Dus dat muziek een bepaalde plaats moet hebben maar ook niet alle plaats moet hebben. Dat het niet de plaats mag hebben die het in mijn leven heeft, in mijn persoonlijk leven heeft. Ik vind muziek belangrijker dan de doorsnee De Standaardlezer. Ook ik moet mij inhouden, daar houd ik me aan. Vandaar nogmaals die selectieprocedures die ik toepas. Ik moet mij inhouden. Vb. mijn collega Inge Schelstraete als die zou in charge zijn zou ze veel meer aan muziek... Moesten ze haar chef maken ze zou ook geconfronteerd worden met al die onderzoeken en zien dat het eigenlijk… Ik denk dat De Standaardlezer minder dan De Morgen het overzicht wil hebben van alles. Hij koopt de krant om een andere reden, hij vindt muziek wel belangrijk maar hij wil dat de selectie meer gemaakt is. En het moet ook… de vinger aan de alternatieve pols is niet zo belangrijk. Hij wil eerder een totaalbeeld van wat leeft maatschappelijk? Dus als De Standaardlezer zoiets heeft van: Eminem, mijn kinderen luisteren daar naar of … Als je dat ziet leven, dan beroert het eigenlijk het leven van veel mensen, want je hoort ze overal. Dus dan moeten we dat doen. Maar een plaat van Styrofoam vb. … (?) als ik dat doe is het echt wel een uitzondering. Een interessante evolutie denk ik is wat was nieuws vroeger? Vb. nieuws was voeger Man bijt hond, dat was eigenlijk een beetje een clichématige definitie van ‘wat is nieuws?’. Hond bijt man is geen nieuws, Man bijt hond is wel nieuws. Nieuws nu hé, weet je wat dat is? Wat mijn leven, mijn lichaam en de mensen rond mij beroert. Dus dat Man bijt hond dat zit daar in hé, weet je wat ik bedoel. Als mijn buurman een hond bijt, dan is het: ‘wat is er gebeurd?’. ‘Ben je kwaad’ etc dus dat zit erin. Maar het is veel meer dan dat: dat heeft ook te maken met wellness, met lifestyle en met enorm stuk ijs in de zuidpool dat afbreekt en daar nu dobbert op dit moment in de oceaan en als het smelt dan hebben ze genoeg om alle Belgen 400 jaar aan drinkwater te voorzien... dat de poolkap is aan het smelten, dat beroert ons ook en de 10% van het vogelbestand dat over 20 jaar zal verdwenen zijn, dat we niet gaan zien en de mussen die we niet meer zien dat beroert ons ook.

Krijg je soms feedback van lezers?

6 Ja

Doe je daar dan iets mee?

6 Ik antwoord altijd, bijna altijd, tenzij dat ze onbeleefd zijn. Dat gebeurt. Maar ik haal daar vooral informatie uit over wat ze willen. Dus ik haal

167

4c5

6 Niet specifiek op vlak van popmuziek maar op algemeen vlak constant.


4c5

Doen jullie onderzoek naar het publiek en de lezers?


4c5

6 Rekening mee houden, ik ga je een voorbeeld geef hé of enkele voorbeelden. Er zijn lezers die, elke keer als we Bon Jovi afkraken, hele stromen verontwaardigde lezers… Maar ik heb zoiets van: het stuk is altijd goed geschreven, het is gemotiveerd, het staat er allemaal in, het zijn gewoon fans die verschrikkelijk op hun hart getrapt zijn, dat niet graag horen en ik vind dat we dat moeten zeggen. Dat bedoel ik met dialoog: zij schrijven, wij antwoorden. We hebben een artikel geschreven daar… Als ik een keer John Cale in de Handelsbeurs niet gedaan heb, omdat ik geen tweede reden vond. En er zouden mij 20 lezers mailen van ‘zeg dat vind ik nu wel teleurstellend dat je dat niet gedaan hebt’ ga ik denken: ‘Hola’ … Als er 1 mailt denk je: ‘Ja, ik vind dat ook wel spijtig.’ maar bon, ik hou mij aan het principe zoals ik het ingesteld heb. Zie je, dat soort dingen. Als men kritiek heeft, als eenzelfde medewerker regelmatig brieven krijgt over het feit dat hij niet juist was, dan ga ik hem zeggen dat hij elk artikel 2 keer moet lezen voor hij het in het vervolg doorstuurt. Dus op die manier houd ik er rekening mee. Het mooiste vb. vond ik onlangs in het najaar toen is Bram Vermeulen gestorven. Ik heb dat vernomen zaterdagavond om 21u ’s avonds en ik moest de volgende morgen om 7u ’s morgens weg voor heel de dag. Dus ik heb het stuk geschreven ’s nachts en ik dacht: ‘Bon, het is te laat om hier alles te gaan lezen, zoals de mogelijke aanpak is. Ik ga dat allemaal niet lezen, ik ken de grote feiten uit zijn leven, ik heb de mens een keer of 10 ontmoet, ook aan de toog mee gehangen enzo. Ik ga hier een heel persoonlijk stuk schrijven.’ Wat betekende die mens, wat was er mooi aan hem, hoe was hij? Een paar anekdoten erin zwieren, een paar van zijn laatste songteksten, waarover we gebabbeld hadden, waarvan 1 compleet over de dood en hoe het na de dood gaat. Ik ken Bram echt goed, ik ben uit de losse pols beginnen schrijven. Maar ik heb nog nooit in mijn leven, een paar uitzonderingen, nog nooit zoveel brieven gekregen. Brieven, mails, mensen van de redactie die blijkbaar tot tranen toe bewogen waren. En het stuk was nog niet de helft van de lengte van dat van De Morgen. En dan heb ik de platenfirma op mijn dak gehad van ‘je moet een stuk schrijven over de cd’s…’. En ik: ‘Welja kijk…’ Het stuk in De Morgen er stond veel meer in, was veel meer doorgrond. Dirk Steenhaut had er waarschijnlijk een dag aan gewerkt, op zijn minst. Heeft hem ook 10 keer gezien, alle feitjes, alle data, alle cd’s, alle blunders, alle hitplaatsen,… Wetenschappelijk gezien: superieur, voor de lezer:niet wat het op dat moment moest zijn. Wat wil een lezer op een bepaald moment? Hij heeft voeling met die mens en die mens is weg, hij wil weten: wat gaan we nu missen? Hoe beroert mij dat? Als ze willen weten: de exacte volgorde van de cd’s die verschenen zijn van Bram Vermeulen, kijken ze op Internet. 60% heeft Internet. Of je gaat naar de bibliotheek en je kijkt het na, dat is allemaal niet moeilijk om te vinden tegenwoordig. Maar het stuk dat ik geschreven heb dat vind je niet, snap je? En daar heb ik veel uit geleerd eigenlijk. Denk goed na wat een onderwerp op een bepaald moment eigenlijk nodig heeft. En probeer goed te kiezen wat het moet zijn en dat is permanent hier de vraag. En

168

5f

4c5

Wat doe je met de feedback van de lezers?

informatie uit de enquêtes in die zin… Onze traditionele lezersgroep, die 30% bedraagt, voor wie De Standaard enkel …(?) is, die denkt nog altijd in termen van kunst. Zoals ik zei podiumkunst, beeldende kunst, klassiek, pop ook wel een beetje. De andere lezersgroep die meer zwevend is, voor wie De Standaard niet enkel …(?) is, die dus het gevolg dat ze op iets anders overschakelen is groter veel groter. We hebben dan groepen die we zouden willen bereiken, voor die groepen is popmuziek, denk ik, belangrijker dan de podiumkunsten, zelfs de beeldende kunst. De opdracht nu, sinds een half jaar, is dus meer te bewegen naar dat centrum, naar die zwevende groep. Dus ben ik aan het denken weer een beetje meer naar links gaan. Concreet kan dat vb. betekenen dat ik vb. zeg aan de mensen van podium en klassieke: ‘20% minder recensies’ en popmuziek: ‘ook 20% meer recensies’. Dat zou kunnen, dan zou ik het wel horen op de redactie maar kom…


6 Ja, je wordt wel gelezen… Ik spreek nu vanuit het standpunt van De Standaard hé, De Standaard wordt vooral gelezen door de directeurs van de platenfirma’s. De populaire kranten worden vooral gelezen door de promotiemedewerkers. De promotiemedewerkers klagen altijd bij mij dat De Standaard altijd ’s morgens weg is want dat de directeur hem heeft. In die zin weeg je wel een beetje of kun je invloed hebben, zou je invloed kunnen hebben op het beleid. Maar ik denk dat het maar invloed is die je ontwikkelt door een stroom informatie die je genereert en niet door één specifiek artikel. Dat kan hoor, maar de industrie in Vlaanderen hangt, bijna alles hangt vast aan de internationale bazen. Voor de lokale werking, daar invloed op hebben? Ik heb het wel vb. heel sterk gezien eind jaren ’90 met de folk. Dat weet ik, daar heb ik heel concrete informatie ook trouwens over. Wij hebben dat heel snel opgepikt. Dat heeft te maken met een aantal factoren, maar ik wist dat er iets gebeurde. In ’96 vb. hebben we een groot nummer van De Standaard Magazine met een grote cover, een grote reportage gemaakt over folk mag weer. Met, hoewel die nog geen plaat uithadden, Ambrozijn, Laïs, dat soort dingen, die het nu allemaal redelijk maken. En dat heeft wel veel veroorzaakt, toen had ik zoiets van: ‘amai, dit hebben ze allemaal gelezen, en dit is doorgegeven en dit is doorgemaild’. En ik heb EMI aan te telefoon gehad; ik heb Universal aan de telefoon gehad: ‘Vertel het ons, wat is dat, is dat waar?’ Ze zijn natuurlijk altijd op zoek naar nieuwe dingen. En dat is blijkbaar aanstekelijk geweest. Ik ben toen met de directeur van EMI naar Laïs en Ambrozijn gaan kijken. Maar ze zijn zo dom geweest om er niets mee te

Maar uiteindelijk dan ook op het publiek?

6 Dat is en heel complexe vraag. Doorgaans heeft dé muziekjournalist niet echt een grote invloed, maar laat ons zeggen dat er regelmatig genoeg uitzonderingen zijn daarop om te weten dat je wel iets betekent. Het gaat trouwens niet alleen over de muziekindustrie, ik zou breder gaan dan alleen de muziekindustrie, maar goed het onderwerp gaat daar niet over.

Denk je dat je als muziekjournalist een rol speelt of een invloed hebt op de muziekindustrie?

dat speelt sindsdien wel een beetje een rol, altijd maar sindsdien een beetje meer. Veel minder automatisch een stuk schrijven: ‘ah die heeft een nieuwe cd, het klinkt dwars genoeg om zeker niet commercieel te zijn dus het is interessant dus gaan we ermee gaan praten voila’. Interview, hele pagina over die cd. Dat is het niet wat je moet doen, denk er meer over na. Hoe kan die mens eventueel ooit mensen beroeren en doet hij dat wel? Bij Clouseau is dat niet moeilijk hé, heel dat Sportpaleis…(?) De beroeringfactor is daar zo groot dat je dat gewoon niet… allé we zouden dat nog veel meer moeten doen maar bon. Je mag dat absoluut niet onderschatten als cultuurjournalist, dat is verschrikkelijk belangrijk wat daar gebeurt. Die concerten. Ik leg nooit Clouseau aan de top hé, laat dat duidelijk zijn, het staat zeker nooit in mijn top 10. Ik ben er absoluut niet dol op, maar ik erken wel dat daar iets fenomenaal gebeurd. Dat hebben we in Engeland niet sinds de Beatles. Dat is 1 punt. Maar ergens zoek je veel meer naar: wat moet je doen op een bepaald moment met iets. En zo een Bram Vermeulen dat was zo verschrikkelijk opvallend dat… en het had te maken met de toon die ik aansloeg, kleine citaatjes, het feit dat ik de mens, allé de carrière, wel beschreef. Maar ook de mens daarachter naar voor trok, denk ik ook wel… Dat het in krantenpagina, dat het zoiets was (toont: zeer klein). Je leest een kwartier in je krant en daar staat genoeg lectuur in voor 5 uur. Dus wat kiest de mens? En hij wordt geïnformeerd door de televisie dat Bram Vermeulen dood is dus dat moeten we al niet meer doen. Hij wil ergens iets anders en ik heb gewoon de bevestiging gekregen dat heel veel mensen dat stuk gelezen hebben. Dus er moet iets geweest zijn dat het stuk aantrekkelijk maakte. Want anders blijven de mensen niet lezen. En dat zorgt ervoor dat je heel andere dingen, dat je eigenlijk zou doen om geloofwaardig te zijn naar de alternatieve rocksector en naar de lezer… Het zit helemaal anders in elkaar blijkbaar… 5

169

5a 5d 5g 5b

5

5a

5g 5a

6 Dat is de bedoeling niet. Radio heeft vooral een effect op de platenverkoop, een beetje op concerten. Ik denk dat wij redelijk wat effect hebben op de concerten. Daar hangt ook weer van af: wie ben je? Welk publiek heb je? Hoe is die samenwerking tussen de 2, hoe kun je die... Dus als wij een stuk schrijven over wereldmuziek in het Zuiderpershuis betekent dat een verschil; allé is dat een derde meer publiek. Dat zeggen ze, dat zeggen ze al jaren tegen ons, dat weet ik. Voor sommige concerten maken wij het verschil tussen een half volle zaal en een volle zaal, zeker voor de klassieke muziek. Dan hangt het er weer van af hoe je schrijft natuurlijk. Maar nogmaals het is niet mijn taak om promotie te maken voor concerten. Ze bellen u dan: ‘Het gaat niet goed, kan je alstublieft iets doen?’ Ik ga iets doen als ik een interessant stuk zie. Dus ja, we hebben

170

5g 5g

6 Het publiek? Dat zal wel. Maar niet zo groot als vb. tv of radio?


5g

En wat is de invloed op de mensen die naar een concert gaan, of een cd kopen?

doen. En toen kwam de plaat van Laïs uit en die verkocht altijd maar meer en meer en toen probeerde hij toch Laïs te krijgen en heeft Virgin het afgepakt. Dus je kunt het soms wel beïnvloeden. Er zijn zo voorbeelden maar ik denk, algemeen heeft het te maken met de grote stroom en misschien hier en daar een case. En andere case is Scala. Waar wij zeer veel mee te maken hebben. Want wij hadden eerst geschreven dat Scala die rock-cd ging maken. Ik heb toen de dag dat ik dat bericht gebracht had en de hele pers dat aan het imiteren was, belangrijke mensen opgebeld om te vragen: ‘Kunnen jullie daar iets mee doen op economisch vlak?’. Schuermans, Universal, waarbij de gebroeders Kolacny een contract hadden voor klassieke muziek. ‘Willen jullie daar een cd mee hebben met zo’n project? Vind je dat te doen?’ Schuermans zei eerst: ‘Neen, waar zijn we mee bezig, schoolmeisjes moeten daar blijven.’ Vrij zwakke reactie vond ik, hij heeft mij dat natuurlijk achteraf moeten zeggen om dat een beetje te nuanceren. Zo is hij, eerst impulsief en dan… Universal: ‘Neen het is niet de timing, het is absoluut niet wat ze ermee moeten doen, we gaan dat niet steunen.’ Dat soort dingen. Dus je brengt het bericht en dan wacht je niet en dan breng je een volgend bericht 2 stappen verder. En daarop heeft Pias dan gereageerd, die hebben dan naar Scala gebeld, naar de Kolacny’s: ‘Kom bij ons’. En dan is de single gekomen, met Jasper Stevelinck. Zongen ze al een maand, toen Pias in 1 keer zei: ‘why not?’. Dat werd dan een hit en heel dat verhaal begon te groeien. De Kolacny’s zeggen nu nog altijd tegen mij: ‘Jij hebt dat gestart. Pias heeft ons getekend en de hele pers is erover beginnen schrijven.’ Maar het was wel een typisch onderwerp voor De Standaard, ik bedoel, een koor dat rock begint te zingen. Het moet passen in de krant. Op de ene of andere manier verwachten ze Laïs ook bij ons. Omdat wij iets hebben met het Vlaamse leven en met het zingen in eigen taal. Omdat we daar altijd een punt van gemaakt hebben van vergeet dat niet dat dat ook belangrijk is. Een artiest zoals, ik zeg maar iets, Wannes Van De Velde heeft ook altijd veel respect gekregen. Die artiesten die verankerd zijn in een soort sociale realiteit in Vlaanderen. Als wij iets dergelijks doen over heavy metal dan gaat dat geen invloed hebben denk ik. Het heeft veel te maken met je eigen imago, hoe daar iets mee correspondeert en ik geef toe ik zoek dat ook wel een beetje. Als ik zoiets zie, ga ik dat misschien ook wel rapper doen omdat ik weet: hier kan ik een effect creëren, dit is echt iets voor ons, dan ga ik dat ook doen. De Antwerpse scene past daar ook wel in omdat daar een artistiek facetje aan zit ook. En die willen ook allemaal absoluut in De Standaard staan hé. Voor Clouseau was het vb. veel minder belangrijk, die waren bijna verwonderd dat we kwamen en maar nu hebben ze zo ook het verschil gezien tussen een artikel in De Morgen en De Standaard en het Nieuwsblad en zeggen ze ook zo van: ‘Ja, jullie stellen echt wel vragen waarover we moeten nadenken’. Daar zijn wij echt wel blij mee.

171

4c3


4c3

6 … Internet. Er is ontzettend veel over muziek op Internet te lezen. Dat heeft ook een grote invloed gespeeld op mijn beleid van popmuziek. Je moet gewoon een aantal dingen niet meer doen. Het heeft ongetwijfeld ook een bereik gehad in de nichegenres, de kleine alternatieve genres, je

4b 4d 4c5 4c3

4b 4c3

Hoe denk je dat het komt dat het zo geëvolueerd is?

daar invloed op absoluut. Katrien Darras van De Vooruit zei mij vorige week dat… Ik ben bij haar geweest voor een stuk, voor het festival Etoiles Polaires. Ik dacht weer zo eens: moet ik hier nu een grote recensie zetten, moet ik hier nu de ene pagina na de andere spuien over Ijsland zoals De Morgen gedaan heeft? Maar dat is toch maar voor een heel specifiek publiek, dus ik heb dat ook geschreven, alles erin: een…(?) de sfeer, en de natuur en de… en dat is het verschil en ik heb er verschrikkelijk veel reactie op gekregen. Mensen die tickets gereserveerd hebben, die komen vragen zijn, die mij aanspreken, hebben dat gelezen. Dus ik stel ergens vast, ik had ook zo een groot interviewartikel kunnen schrijven en een interview en specifieke platen beginnen bespreken maar doet het allemaal niet. De grote factor van Etoiles Polaires was die streek. We kennen in België allemaal het Zuiden, we kennen Griekenland, we kennen Spanje, we kennen Engeland maar het Hoge Noorden? Ah, maken ze daar muziek? Dat vond ik het sterke van het verhaal: ‘Hoe, men maakt daar muziek en het is blijkbaar interessant genoeg om naar hier te komen. Hoe komt dat?’ Je moet daar een foto bij zetten van ijsschotsen enzo, en dan wordt het interessant, niet van clubs die er precies hetzelfde uitzien als hier, denk ik. En dat heeft gewerkt, het is een stuk dat blijkbaar makkelijker gelezen wordt dan iets van Dirk. 7 dagen lang ijsland… ik zou dat nooit toelaten. Allé… Dirk jij bent een…(?), jij moet stoppen bij De Morgen, jij moet je verhuren freelance aan platenfirma’s die dingen willen ontdekken en naar festivals vooral. Die zeggen: wij willen iets doen met Rusland en we zoeken goede groepen. Hier en ga eens naar Rusland en ga eens de scene gaan afschuimen en zeg ons die 5 daarvoor moeten we gaan. Dat kan hij, dat kan hij heel goed. Maar het probleem is geldt dat ook in een krant? Mijn vraag is heeft de lezer daar eigenlijk interesse voor om dat allemaal te lezen? Hele gespecialiseerde ja… Dus wij denken dat we redelijk wat kiezen, deels gedwongen door de economische realiteit moet ik toegeven maar… In beperkingen vind je soms… Beperkingen opgelegd hebben, heeft soms heel grote voordelen. Want je moet 3 keer nadenken voor je een frank uitgeeft. Ondervinden jullie soms ook invloed van muziekwebsites of Internet in het algemeen die meestal over specifieke dingen schrijven? Gaan jullie daar dan niet meer op in? Er wordt gezegd dat de muzieksites op Internet vooral voor mensen zijn die heel erg geïnteresseerd zijn in muziek en echt heel specifiek over bepaalde dingen gaan en dat de kranten dan meer algemene dingen schrijven. 6 Ik ga er eigenlijk van uit: dit is het muzikale veld (toont) en hier zijn de kranten. Je ziet daar voor de berichtgeving: er moet daar iets tussen zitten. En door de economische realiteit in Vlaanderen, een klein publiek, zit dat er niet. Sommige kranten zijn gespecialiseerd in platen (of websites) en sommige mensen willen dat wij die rol overnemen maar dat gaat niet. Wij zijn dagbladen, wij zijn massamedia. En wij zijn een nationaal massamedium en wij richten ons op grote verhalen in de maatschappij die redelijk wat mensen beroeren, aangaan. Kleine dingen, dat kunnen wij af en toe doen als teken van goede wil. We willen wij dat wel af en toe doen. Toen ik het eerste artikel over Laïs schreef was dat nog niet bekend, dat is dan de kunst hé, om dan te voelen van wat er komt. Maar we kunnen dat niet overnemen, dus ik ben heel blij dat die Internetsites er zijn. Omdat die op een veel goedkopere manier een aantal mensen bereiken en vaak ook veel beter dan vroeger in tijdschriften. Maar tijdschriften… Ofwel moet het zo gespecialiseerd zijn dat je werkelijk die 500 mensen kunt …(?)


moet er niet meer bezorgd om zijn. Die kunnen daar een weg uitbouwen, die kunnen een publiek vinden, hun publiek vindt hen wel. Er zijn hopen gespecialiseerde websites voor alle mogelijke genres, je kunt je het niet voorstellen. De hele geschiedenis van de popmuziek staat op Internet, je kunt hem zelfs bijna helemaal beluisteren. Soms helemaal, soms in 30 seconden op iTunes. Wie met muziek wil bezig zijn kan ongelofelijk veel. Dus wat kunnen wij als kranten daar nog aan toe voegen? Dat, denk ik, is nieuwe evolutietjes, nieuwe feitjes, het nieuws een beetje volgen. Over recensies zitten we toch een beetje gewrongen, veel van de recensies in de AB vb. in de AB Club vooral die zijn eenmalig en als je daar een recensie van maakt dan maak je eigenlijk de krant van eergisteren voor 500 lezers. Terwijl het eigenlijk de opdracht is om de krant van morgen te maken voor 10.000 of 100.000 lezers. Het is heel moeilijk bij concerten. Als je veel geld hebt en veel pagina’s kun je dat doen. Er zijn mensen die mij dan voorstellen: dan moet je je laten subsidiëren door de Vlaamse Gemeenschap om dat soort dingen te kunnen doen. Dus ik denk wel dat Internet een grote invloed heeft maar ik denk dat wij dat kunnen… Als je vb. een première had, willen de mensen toch nog altijd lezen hoe het was,… ik heb niet de indruk dat Internet dat al doet. Ik denk niet dat er een muzikale website bestaat die klanten heeft en waarbij mensen de volgende morgen, wat in theorie al zou kunnen hé met Internet, kunnen zeggen: ‘ah meneer, je krijgt elke dag een nieuwsbulletin’. Donderdagavond première Clouseau, vrijdagmorgen krijg je de recensie bij je. Misschien gaan we daar naar toe gaan? Misschien gaan wij bij de krant... Wij hebben een behoorlijk goede website, gaan wij dat soort recensies beginnen op de website te zetten de dag erna. Als er geld voor vrij komt ben ik daar voor gewonnen voor dat soort dingen. We zetten al onze recensies een dag erna, een dag vroeger dan nu het geval is, als een soort lezersservice. En in de krant gaan we dan op een andere manier beginnen omgaan met recensies. Een soort wijzer zetten … dat is allemaal uit te zoeken hé. Maar Internet is nog niet zo sterk dat de mensen die de reflex hebben van ’s morgens eerder naar Internet te kijken dan naar de krant. Het kan hé, dat het aantal schermen in de huiskamer zo vermeerderd dat mensen bij wijze van spreken een scherm hebben hangen in hun keuken, dat om 7u met een timer automatisch aanklopt met de hoofdpunten van De Standaard en dat er vb. geluid bij zit. Dat je bij wijze van spreken je koffiezetapparaat kunt aanzetten en even op de knop drukken met de afstandsbediening en dat De Standaardsite u de gespecialiseerde hoofdpunten voorleest. Kan, de huizen worden steeds intelligenter dus, die elektronica gaat daar belangrijk in zijn. Als je nu zegt ik ben zeer geïnteresseerd in een concert van Interpol en ik wil daar wel in een minuutje van horen hoe het was. Ik heb geen goesting om heel dat nieuws op Radio 1 te beluisteren of op Studio Brussel: ergens in het uur dat er een verslag van Interpol zou kunnen komen, dat je dan geen heel uur moet zitten wachten. Dan heb je gewoon eens te klikken dat is een paar keer door te klikken op een verslag over Interpol… Als je, ik zeg maar iets, ik hoor mijn buurman over Clouseau, ik heb dat precies gemist, ga er even naar toe: wat zeiden ze er ook weer over. De krant is weg. Even naar de website van De Standaard en maar even klikken en zoeken tot je het vindt. Dus ik denk dat de trend van nieuws en media... Dat we eigenlijk nog zeer spannende tijden tegemoet gaan. Ik denk dat de kranten zich daar niet van bewust zijn. Dat niets meer veilig is, niets is zeker, geen enkele krant is er bestand tegen, ook wij niet. Vandaar dat alles zo indringend aan het veranderen is. En maar goed ook want in het buitenland bij de kwaliteitskranten is het niet veranderd, en daar krijgen ze klappen dat het niet gewoon is. Ontslagen en dat soort dingen.

172

4c7

1c

1a 1a 1b

7 Moeilijke vraag al meteen. Humo is natuurlijk een weekblad met een verkoop van 240.000 exemplaren per week, wat dus neerkomt op ongeveer één miljoen lezers. Men gaat er van uit dat 1 Humo door 4 mensen gelezen wordt. Humo heeft een sterke televisiegids en ook al vrij vroeg een bijlage over muziek. Wij proberen vooral kritisch naar de dingen te kijken, mensen daarover te informeren en andere soorten interviews te brengen dan andere bladen. Het werd natuurlijk jarenlang begeesterd door de aanwezigheid van Guy Mortier als hoofdredacteur, hij was een beetje het zinnenbeeld van Humo. Nu hij weg is, blijft het dezelfde Humo met dezelfde mensen en dezelfde kritische geest. Het is vrij uitzonderlijk voor een massablad om nog zo kritisch te kunnen zijn. In het buitenland kijkt men altijd heel raar op als men ziet hoe kritisch Humo is terwijl het toch geen plat blaadje is, ondanks zijn grote verkoop.

Wat is jouw functie?

7 Mijn functie is de verantwoordelijke voor de TTT-pagina’s, dat zijn de laatste 10-15 pagina’s - dat verschilt wekelijks - zijnde de rock- en muziekpagina’s. Dat houdt in dat ik beslis, in overleg met de journalisten, welke interviews we doen, welke niet, welke cd’s er besproken worden, welke niet en wanneer dat gepubliceerd wordt, welke lengtes,… Ik werk als enige vast voor de TTT. Er zijn nog wel journalisten die vast in de redactie van Humo zitten, hier altijd aanwezig, die ook voor TTT schrijven naast de rest. En dan werk ik met een aantal freelance journalisten; een 10-tal waarvan er 3, 4 voornamelijk interviews doen (Serge Simonart, Jurgen Beckers, Katia Vlerick en Frederick van Drommen af en toe) en de rest hoofdzakelijk cd’s bespreken. Diegene die interviews doen, zijn mensen die dat bijna fulltime doen, die dus geen vaste job hebben. Daarmee bedoel ik: niet op een kantoor werken of voor andere zaken. De cd-besprekers zijn mensen met een job, die de cd-besprekingen erbij doen. Dat kan in het theater zijn, een 9 tot 5 job zijn, dat kan ook een job zijn als medewerker in een theater en dergelijke. Je hebt hier wel vaste mensen zoals Geert Op De Beeck, Stephanie De Jonghe, Rudi van Den Daele, die veel van muziek kennen en die ook af en toe over muziek schrijven maar zij zijn niet vast verbonden zijn aan de TTT. Wat is het doelpubliek van Humo?

1e

7 Het is vrij groot, via de muziekpagina’s krijg je meestal jonge mensen geïnteresseerd voor de rest van Humo. Maar Humo is altijd, onder invloed

173

1e

Wat is het belang van die muziekredactie in Humo?


4c5

7 Dat is hopelijk van 16-jarigen tot 60-jarigen. Bij manier van spreken, van mijn zoon die er nu 18 is, tot mijn vroegere baas Guy Mortier die er nu 63 is. Op dat publiek mikken wij, uiteraard mikken we in de muziekpagina’s alleen op mensen die graag rockmuziek horen. Als wij een miljoen lezers hebben, zijn dat geen miljoen lezers die geïnteresseerd zijn in rockmuziek dus daar hebben we een deelpubliek. Vroeger, toen ik zelf nog schreef voor Humo, was dat voor mensen van mijn leeftijd, nu is dat zowel voor jongeren als voor ouderen, dus moet je wel goed opletten wat je wel of niet opbrengt natuurlijk. Jouw muzikale smaak zal anders zijn dan die van mij opdat wij 20, 30, 40 jaar schelen. Ik moet proberen beide te bereiken.

4c5

1c

Kun je algemeen kort omschrijven waarvoor Humo staat?

7.3.7 Charlie Poel (Humo)

1h 1h

1e 1e

1e 1e 4c5

1h 1h

Hoeveel pagina’s zijn dat?

7 Dat varieert, dat hangt af van het aantal pagina’s dat de ganse Humo bestrijkt, hoe lang de artikels zijn. Ik neem aan dat het ongeveer een 20tal pagina’s zijn. In de laatste Humo waren dit een 19 tal pagina’s. Dit zijn een aantal vaste berichten; korte berichten (TTT-berichten), de cdbesprekingen, de hitlijsten, uitlaat en de rest wordt opgevolgd met interviews en artikels. De cd-pagina’s zijn altijd 2 pagina’s, de hitlijsten achteraan is 1 pagina, de TTT-berichten meestal ook 1 pagina, Uitlaat dat verschilt naargelang het aantal inzendingen die de moeite waard zijn. Soms kan het zijn dat het ook maar 15 pagina’s zijn in totaal en dat de interviews korter zijn omdat er elders in Humo meer artikels zijn, dat varieert een beetje.

Wat is het onderscheid van Humo in vergelijking met andere bladen?

7 Nu is iedereen met muziek bezig, de kranten De Morgen, De Standaard, Het Belang van Limburg, Het Nieuwsblad, je hebt Knack Focus,… Nu zijn er heel veel media met muziek bezig. Wij proberen op onze manier - maar het is aan het publiek om te zeggen of we daarin verschillen - toch wel af te wijken van de anderen door ook andere groepen aan bod te laten komen, die misschien elders niet aan bod kunnen komen. Het is vooral in stijl dat we nu verschillen van andere bladen.

Zijn er specialisaties qua genre? Genres waar je meer en bewust meer aandacht aan besteed?

7 Laat ons zeggen dat we niet bewust, maar beperkt door de ruimte… We zijn uiteindelijk geen muziekblad, we zijn een massablad, een blad voor een groot publiek, met een sterke bijlage over muziek. Maar we zijn geen muziekblad zoals Mojo, dat gaat alleen maar over muziek. Uiteraard kan je dan veel meer doen dan wij kunnen doen op die beperkt aantal pagina’s. Als we genres niet doen, is het gewoon om plaatsgebrek eerder dan een veroordeling. We enten ons in eerste instantie op het wat bredere rockpubliek en niet op klassiek, jazz, wereldmuziek. Je moet een keuze maken. Het is wel een zeer breed publiek geworden: dat kan net zo goed Coldplay zijn als Jamie Cullum als Black Rebel Motorcycle Club als de White Stripes, singer/songwriters,…

Hoe bereid je een artikel of interview voor, hoe komt het tot stand?

7 Op verschillende manieren. Je hebt een onderscheid tussen Belgische muzikanten en buitenlandse groepen. Belgische muzikanten zijn doorgaans

174

1g

7 Nee, ik denk dat het ongeveer hetzelfde gebleven is. Het is misschien, maar dat is onder invloed van de tijdsgeest, wat breder geworden qua smaak omdat mensen nu ook een veel bredere smaak hebben. Vroeger had je goede en slechte muziek. Terwijl dat nu folk, harde rock, hip hop,… kan zijn. Het is heel breed geworden omdat het publiek ook heel breed geworden is. Maar het belang is ongeveer even groot gebleven, het aantal pagina’s ongeveer ook.


1g

Is er een evolutie in de aandacht voor muziek?

van Guy Mortier, heel sterk bezig geweest met muziek. Wij waren, voor mijn jaren als journalist, het enige blad dat al iets over rockmuziek deed, toen dat nog nauwelijks populair was. Toen schreef er geen enkele krant of blad over en was Humo al een blad dat heel veel aandacht had voor rockmuziek en alles daar rond. En het is nooit anders geweest. We hebben altijd een baas gehad die heel erg veel van rockmuziek hield en we hebben dan ook altijd journalisten gehad die dan ook wel erg goed waren. En dat is zo gebleven.

4c2 1h 1h 1h 4b 4c

1a

Gebeurt dat veel?

7 Het gebeurt regelmatig, ook bij groepen die niet naar België komen. Liever dat dan alle moeite van de wereld doen om een kwartier met die groep te mogen praten, dan kan je beter een degelijk stuk kopen.

Hoeveel tijd heb je dan om een recensie te schrijven of een interview af te hebben?

7 Dat verschilt.

Je wilt toch dat iets zo snel mogelijk verschijnt?

7 Dat hangt er van af. Als men een interview aanbiedt deze week maar de cd komt pas uit een tijd later, dan doen wij nu dat interview maar publiceren wij het pas rond de periode dat de cd in de winkel ligt, dan wachten we er mee. Als dat nu een concert dat vandaag is geweest in België en wij kunnen een interview doen met een band dan gaan wij dat zo snel mogelijk doen. Dat hangt een beetje van de ruimte af natuurlijk. Ik kan nu een interview krijgen maar de volgende Humo zit eigenlijk al vol, dan moet het een week opschuiven.

Wie is de eindverantwoordelijke van de muziekstukken?

175

4c2

7 Zij zijn de tussenpersoon tussen de groep en de journalist. Zij hebben niet liever dat er zoveel mogelijk interviews komen omdat zij hun cd moeten verkopen. Hoe meer erover geschreven wordt, hoe meer mensen erover lezen, hoe meer er verkocht wordt. België is vaak niet belangrijk omdat wij een klein land zijn en dat is dan nog eens in 2 gedeeld in 2 talen. Een groep als Coldplay of U2, geeft nauwelijks interviews aan Belgische journalisten. Wat ze verkopen in die landen is niet van betekenis. Dan kopen wij interviews bij Engelse bladen en dan publiceren we dat.


4c6 4c6 4c2

Eigenlijk hebben platenfirma’s daar veel in te zeggen?

3c 3a 4c6

gemakkelijk te bereiken, die wonen hier. Bij buitenlandse groepen kan je niet zomaar zeggen: ‘Coldplay ik bel u en ik kom af’. Die gasten geven alleen interviews op een moment dat het hun uitkomt want die worden zoveel gevraagd. Dat is meestal wanneer ze een concert of een cd te promoten hebben. Hoe werkt het dan met dat soort grote groepen? De platenfirma in België krijgt van het management van Coldplay de boodschap dat ze naar België komen en 3 uur interview willen doen voor België. Dan is het aan de platenfirma om te kijken hoe ze die 3 uur gaan verdelen. Gaan we 3 uur aan Humo geven en de rest niets, omdat Humo het belangrijkste blad is met de meeste lezers? En dan de kranten ieder een half uur totdat de 3 uur opgevuld zijn. Zo zijn er dus mogelijkheden zat, afhankelijk van wat de groep wil doen. Dan belt de platenfirma naar ons en zegt: ‘wij kunnen een interview aanbieden met Coldplay van een uur, zijn jullie geïnteresseerd?’. Dan zeggen wij: ‘ja’ of ‘ik wil eerst toch wel eens de plaat horen voor ik ja zeg’ want misschien is dat niet goed of interesseert het ons nog niet echt als het om een groep gaat die we nog niet goed kennen. Dan kijk ik welke journalist voor dat genre muziek het beste geschikt is. Als Katia Vlerick een bepaald genre niet graag hoort is het te gek om haar te zeggen dat ze er een interview moet mee doen. Dan vraag ik aan Serge, Jurgen, hebben jullie interesse? Sommige journalisten gaan zelf op pad en vragen zelf of ze er een interview mee kunnen doen. Belgische groepen geven ook vaak alleen maar interviews meer als ze een plaat uit hebben of op tv komen of dergelijke, ook daar gaat dat via het management van de groep rechtstreeks ofwel via hun platenfirma. Die organiseren een interviewdag en dan praten ze met iedereen. Wij vragen dan soms iets meer en rustiger te kunnen praten, dus ergens ervoor.

1h

7 Dat gebeurt in overleg met de journalist of met mij of helemaal niet maar daar dient een eindredacteur ook voor. Hij maakt het stuk ook sterker. Jij schrijft het uit, het zit zo in je hoofd, maar iemand die het nuchter leest denkt er misschien anders over. Dat is zoals een producer die met een muzikant in de studio werkt. Die zegt ook: ‘nee, dit laten we er uit…’ Het is een samenspel. Soms geeft dat wel eens wrijving en dan wordt daarover geredetwist natuurlijk, maar dat is vrij uitzonderlijk eigenlijk. Het voordeel is ook dat je zeker ervaren mensen hebt bij Humo, die weten wel wat ze moeten schrijven. Ook bij mijn cd-besprekingen wordt wel eens iets veranderd, dan zeg je: ‘ok ja dat klinkt beter zo’, dat gebeurt.

3a 3b

7 Dat ben ik. Ik stuur cd’s naar de besprekers en dan geven zij aan of het de moeite is om te bespreken. Ik beluister voor om de kijken of het voor iemand zou kunnen zijn, ik stuur ze naar hen en dan is het hun oordeel dat beslist of het de moeite waard is of niet. Het voor- en nadeel van het grote aanbod is dat we alleen maar cd’s bespreken die goed zijn. Vroeger, en dat is wel eens leuk om te doen natuurlijk, kon je ook een cd met de grond gelijk maken, nu kunnen we dat nog nauwelijks omdat we onze bladen moeten vullen met alles wat goed is en dat is al 2 pagina’s. Grote groepen, U2, Ozark Henry, Soulwax, die publiceren we altijd, ook als de cd slecht is en dan zeggen we het ook. Voor jongere onbekende groepen doen we dat dan niet. Het heeft geen zin als jij morgen als onbekende een cd uitbrengt en wij vinden hem niet goed dan zullen we er niets over zeggen. Liever dan te zeggen dat trekt op niets. Niemand kent u, dus niemand heeft daar een boodschap aan en uw carrière wordt in de grond geboord door 1 enkele persoon. Dan laten we die gewoon terzijde, maar voor Ozark Henry of voor U2 natuurlijk niet omdat de mensen benieuwd

176

3a

Wie beslist dan welke cd’s eruit gehaald worden?


2a

2a

2a

7 Grotendeels. Meer en meer wordt het nu via het Internet doorgestuurd. De groepen die een cd in eigen beheer uitbrengen, komen die zelf, of hun management of hun entourage, brengen en vragen of we het willen beluisteren en bespreken.

7 Het wordt alsmaar moeilijker omdat er alsmaar meer uitkomt. Hoe gaan we te werk meestal? Er komen hier per week hier een 30 tal cd’s binnen. Platenfirma’s of de verdelers sturen die naar Humo, het secretariaat brengt ze samen. Wat ik dan doe is een lijst uitsturen naar alle kandidaat besprekers die we hebben. Dit is er, wie wil wat bespreken? Ik beluister ze zo veel mogelijk zelf en kijk of het iets is dat in hun straatje zou kunnen passen en dan is het elimineren want uiteindelijk is hebben we plaats voor 6 cd’s per week. Als er 30 toekomen, wil dat zeggen dan er 24 niet besproken worden. Dat hangt er een beetje van af, soms vinden we het spijtig van een cd niet te kunnen bespreken maar je moet keuzes maken. Zijn het enkel platenfirma’s die platen binnenbrengen?

2

1h

Hij kan dus wel schrappen?

Heb je de indruk dat je alles kan volgen van wat er reilt en zeilt in de muziekwereld?

1a 1h

7 Ik ben de eindverantwoordelijke maar er is nog een verschil met de eindverantwoordelijke, de eindredacteur en hoofdredacteur. Ik beslis wat er in komt, hoe het er in komt. De eindredacteurs dat zijn mensen die de teksten nalezen, leeswaardiger maken, dus zeggen: ‘als we dat stuk eruit halen dan komt het beter, is het compacter’. Het kan ook vb. zijn dat een interview uitgeschreven wordt en dat er nog een stukje bij komt. Dan moet je schrappen, de foto wat kleiner maken,… en dat is dan de taak van de eindredacteur. Hij maakt het stuk wat leesbaarder of sterker of kort het in.

Is het niet alleen belangrijk dat er iets over wordt geschreven, als het nu positief of negatief is?

4c8 4c2 4c2 4c1 4c1

7 Neen, meestal valt dat wel ongeveer samen. En andere kranten?

7 Neen.

Radio?

7 Uiteraard radio, als je dingen hoort en zegt dat klinkt goed... Het voordeel van de radio is dat ze maar 1 ding moeten draaien, ik kan 10-tallen

177

4c8

Houden jullie rekening met hitlijsten?


4a

7 Uiteraard is de persoonlijke smaak belangrijk, het is de mening van 1 persoon. We gaan er wel van uit dat iedereen meerdere keren naar de cd luistert, niet zomaar zegt ‘ik vind het niets’. Als ik cd’s naar bepaalde mensen stuur is dat met de bedoeling om deze zo juist mogelijk te laten bespreken. Als jij van Black Rebel Motorcycle Club houdt en de lezers weten dat na verloop van tijd en je zegt dat de plaat niet goed is dan kunnen ze dat geloven. Maar ik als ik, die er helemaal niet van houd, dat schrijft dan zeggen ze: ‘wat weet ik nu meer? Hij houdt er toch niet van, nu weet ik nog niet of ze goed of slecht is’. In die zin proberen we dat wel een beetje te sturen dat bepaalde muziek naar bepaalde mensen gaat, maar het blijft uiteraard de mening van 1 persoon.

4a

5a 5a 5d

5

7 Neen, daar kun je niet aan beginnen, behalve als er in een lezersbrief dingen worden geschreven of pertinent gelogen wordt of zaken geïnsinueerd worden, dan wel. Er wordt relatief weinig gereageerd, door fans nog wel, maar door platenfirma’s niet. Zij weten ook, dat het de taak van de media is om kritisch te zijn, wij kunnen niet alles goed vinden

Hebben jullie een grote invloed? 7 Dat verschilt denk ik. Ik denk dat dat op bepaalde momenten een heel grote invloed heeft, op andere momenten zal dat verwaarloosbaar zijn. Als wij of eender wie over U2 iets zeggen, dan zal dat verwaarloosbaar zijn, voor andere dingen zal dat wel impact hebben. Maar we gaan nu op de site een forum maken waarop mensen hun idee over de cd kunnen schrijven. Dan kan jij zeggen, ik ben daar niet mee eens, ik geef daar 3 sterren aan, zodanig dat je dan inspraak krijgt in de recensie eigenlijk. Is persoonlijke smaak belangrijk?

5f

Reageren jullie daar dan op?

5a

5f

7 Dan krijgen we reactie ja, zowel dan de groep (als dat een Belgische groep is, U2 gaat natuurlijk niet reageren) als van de platenfirma die ontgoocheld is, want als Humo zegt: ‘ik zou dat niet kopen’ is dat voor hen een minder goede zaak. Maar ook van liefhebbers, fans van de groep die het niet eens zijn met onze mening. We aanvaarden dan ook grif dat mensen er niet mee eens zijn, het is maar een mening.

7 Ja, als wij zeggen, je moet dat niet kopen, dan scheelt dat hoe dan ook in de verkoop. Dan verkopen ze daar minder van en dan vinden ze dat jammer natuurlijk

5f 5f

Als dat negatief is, krijg je dan reactie?

zijn, hoe is die cd wat vinden de mensen ervan? En dan zeggen we dat ook natuurlijk.

4c7 4c7

4c7 4c7

Polsen concertorganisatoren ook als jullie iets schrijven over de groep die bij hen komt spelen?

7 Ja en als we dat kunnen doen we dat. Als we iets hebben en het is een artiest die ons interesseert en we weten dat hij leeft bij de mensen, dan doen we dat. Hebben we het niet, dan kunnen we het niet doen. Als wij nu een cd bespreken en we weten dat die binnen een maand naar de AB komt, dan zetten we dat onderaan. Hetzelfde met interviews, als wij weten dat die komt dan zetten we dat eronder en geven we eventueel tickets weg. Wij hebben een partnership met de AB, we maken voor elkaar reclame op de site en dan kondigen wij dat graag aan natuurlijk.

Meestal gebeurt dit dan bij grotere zalen waarschijnlijk?

7 Kleinere zalen ook, de N9 of de VK in Brussel. Dat gaat dan via onze promotie over afspraken: ‘wij kunnen tickets weggeven in ruil voor een blokje in Humo’. Is er een voorkeur voor Belgische artiesten of maakt dat niet uit?

4b

7 Neen, daar kan je niet mee bezig zijn. Ook niet met voorstellen van bepaalde platenfirma’s. Het enige wat we belangrijk vinden is: ligt het ons, wat vinden wij en dan publiceren we het. Wat maakt voor jezelf iets goed?


7 Uiteraard, je bent niet steeds geïnteresseerd en dan lees je er wat over. Dat doet een interviewer ook hé, die gaat niet zomaar naar Coldplay,

Ben je dan ook geïnteresseerd in het verhaal achter een artiest?

7 Luisteren en kijken of het je raakt. Ik kan zoiets beluisteren dat ik totaal niet ken en denk ‘verdorie dat is niet slecht’. Maar waar het van af hangt? … smaak?

4b 4d

Is de verkoop van het blad belangrijk in de selectie die je maakt?

178

3a 10a 3a

3a

3a

3c

7 De eerste keuze is kwaliteit, maar als het goede Belgische cd’s zijn dan proberen we die te bespreken. In die zin krijgen ze een lichte voorkeur maar ook niet fenomenaal, het moet gewoon goed zijn. Een platenkopend publiek heeft daar geen belang bij. Zij willen zo goed mogelijke platen kopen; als dat een buitenrelease is ok, als dat een Belgische is, misschien beter. Het wordt niet a priori voorgetrokken maar ze hebben een voetje voor als het gelijk is.

3c

4c2 4c3

platen opnoemen waarvan 2 of 3 nummers goed zijn en de rest slecht. Dan zeggen wij, je moet die cd niet kopen want er staan maar 2 goede dingen op. Radio kan alleen maar die goede muziek draaien. Nu met iTunes verandert dat ook allemaal hé. Je kunt inderdaad 1 nummer kopen en niet meer de hele cd. Dat zal in de toekomst ook wel het luistergedrag veranderen. Maar als ik iets zie in een Engels blad over een cd die heel lovend besproken wordt en hij is hier nog niet uit. Dan zal ik wel benieuwd zijn en ernaar luisteren als hij binnenkomt of het inderdaad zo is. Soms valt dat mee, soms niet. Maar ik zeg ook aan de mensen naar wie ik ze stuur wat er elders over geschreven wordt. Ik zeg daar krijgt hij 4 sterren, daar 2,… zodat ze een idee hebben en wegwijs kunnen in het grote aanbod. Er komen zoveel nieuwe dingen uit dat het bijna niet meer te volgen is eigenlijk.

10a 4c3

10a 10a

7 Dat zijn nu toevallig 2 groepen die via het Internet een soort van cult following up bouwen en dat gaat dan mond tot mond (vb. ook Arcade Fire). Ik ben Naar Arctic Monkeys gaan kijken in de Botanique in Brussel en dat waren bijna allemaal Engelstaligen in het publiek. Mensen die rond Brussel wonen, er wonen heel veel Engelse en Britse jongeren (door EU). De groep had toen nog niets uit, 1 single denk ik, en dat publiek zong alles letterlijk mee. Hoe kennen die de nummers? Dat was allemaal via het Internet, Dan pikt vb. NME dat op en dan is dat een hype.

Ligt dat niet aan de samenwerking tussen verschillende media?

7 Je hebt een hype en dan blijkt dat ook goede muziek te zijn en iedereen begint daar over te schrijven op hetzelfde moment en dan heb je 2 mogelijkheden. Ofwel zeg je dat je niet in een hype gelooft ofwel luister je daar toch vrij nuchter naar. Als het goed is kan je niet anders dan zeggen dat het goed is. Met de Arctic Monkeys vb… Ik heb die besproken en ik had dat concert gezien en dat was heel goed, toen waren ze nog onbekend. Dan hoor je die cd… Ik vind ze minder goed dan algemeen wordt geschreven in de Engelse pers maar dat is heel goede muziek. Dan hoop je maar voor die groepen dat ze langer kunnen bestaan dan alleen maar die hype want het gaat zo snel dat zo’n groep het volgende jaar alweer vergeten is. Wat valt er nu in de smaak?


179

4c5

4c5

10a

Arctic Monkeys, Clap Your Hands Say Yeah

7 Ik denk dat we nu in een periode zitten waarin dat wisselt. Dat is zo een slingerbeweging. Ik heb de indruk dat nu weer, de laatste 2 jaar, gitaargroepen, pop rock groepen helemaal in zijn, veel meer dan hip hop en trip hop en dergelijke. Ik zie dat ook in de rockrally. waar we nu volop mee bezig zijn. De nieuwe Belgische groepen zijn heel veel gitaargroepen, jonge gasten die plots terug weer in een rockbandje zitten, waar het voordien meer elektroachtige dingen waren. Je ziet elektro meer naar rock ‘n’ roll toegaan. Ik denk dat het een soort slingerbeweging is, als er een

4c2 10a 10a

Het is geen criterium?

Hoe komt zo’n hype rond een groep tot stand? 7 Heb je een voorbeeld?

4c2

7 Neen, ik kan mij niet voorstellen dat we een cd goed vinden en wachten tot dat iemand anders het ook goed vindt. Neen, dan schrijven we er over. Deze week heb ik The Kooks besproken, dat is een nieuwe groep. Ik zag pas later dat de bespreking in dat boekje ook al staat, maar ik heb ze in de krant of andere bladen nog niet zien staan. Het is iets moeilijker om het als eerste te doen omdat je geen houvast hebt. Maar smaken zijn zo verschillend. Als je 1 cd in de 3 Engelse bladen, Mojo, Q en Uncut neemt, kan het zijn dat het ene blad zegt: ‘het trekt op niets’ en het andere blad zegt: ‘een meesterwerk’. Ze zullen alletwee wel gelijk hebben op hun manier. Het is iets moeilijker om als eerste een bespreking te maken maar daar kijken we niet naar. Het is natuurlijk wel zo dat er weinig cd’s zijn die eerst in Vlaanderen uitkomen voor ze in Engeland en Amerika uitkomen. Ze zijn dus meestal al wel vooraf besproken…

7 Neen en je probeert het ook niet te lezen omdat het toch wel uw idee beïnvloed uiteindelijk. Dus dat doen we niet, toch niet bewust.

4c2 4c2

Wachten jullie af bij nieuwe geluiden om te zien wat andere bladen ermee doen?

10a

die vraagt bij onze documentatiedienst allerlei info op om te kijken waar ze het al over gehad hebben, wat interessant was om op door te vragen.


7 Ja, in de mate van het mogelijke zoals we ook wachten met cd’s te bespreken tot de cd er is. Het is te gek om nu te zeggen: ‘whaw, fantastisch’ maar dat de lezer niet weet waar hij het moet halen, dan heeft hij er ook niets aan. Het is een wisselwerking.

180

4c

4c

2c

4c6

7 Nee de grote hebben natuurlijk ook meer middelen maar die zijn ook iets logger dan de kleinere. Die staan meer onder invloed van de hoofdzetel. Arctic Monkeys dat zit in Engeland bij Domino records, dat is een kleiner label en dat wordt hier vertegenwoordigd door een persoon die meerdere labels vertegenwoordigd. Die kan iets makkelijker dingen gedaan krijgen dan EMI, die dan de toestemming moet krijgen van het hoofdkantoor en … De grotere hebben het voordeel dat ze groot zijn, de kleine hebben het voordeel dat ze daardoor iets alerter en beweeglijker kunnen zijn dan de grote. Het heeft zijn voor- en nadelen om groot te zijn.

7 Relatief weinig, het is al zo moeilijk om alles te volgen wat officieel uitkomt. Vroeger was dat anders, toen ik jong was, toen kwam niet alles in België uit, dan moest je zelf op zoek gaan via import, maar nu is eigenlijk alles te krijgen. We hebben nu wel besprekers zoals Herbert Struyf die heel veel op het Internet vinden en die dingen signaleren voor ze door een platenfirma op gepikt worden. Arcade Fire had hij al in 2004 in zijn eindejaarslijstjes staan terwijl ze pas in 2005 zijn doorgebroken, in die zin proberen we wel wat vooraf te volgen natuurlijk. Besteed je daar dan ook aandacht aan?

4c6

Is er een verschil in promotie bij kleine en grote platenfirma’s?

2c

4c6 4c6

Hoe voeren de platenfirma’s promotie? 7 Natuurlijk wordt er gebeld, zoals ook bij de radio, daar heb je ook promotors. Meestal sturen zij de dingen op en bieden zij de interviews aan. In die zin zitten wij in een vrij comfortabele positie omdat we zo groot zijn en bijna onomkeerbaar zijn. Men kan in Vlaanderen niet zeggen, wij gaan Humo links laten liggen, dat is zelfmoord voor hen. Zij hebben er belang bij dat ze ons de dingen toe sturen en zij weten ook dat wij daar alleen maar objectief tegenover staan. Het is niet zo dat ze zeggen: ‘nu krijg je een snoepreisje naar Londen’ of ‘wij gaan u meenemen naar daar in de hoop dat daardoor een goede recensie komt’. Dat lukt toch niet, ook niet bij de andere bladen denk ik.

Gaan jullie ook zelf op zoek naar nieuwe dingen?

4c6 4c6

Maken platenmaatschappijen zelf al een selectie? 7 Uiteraard maken zij al een selectie, zij zullen naar Humo geen cd opsturen waarvan zij weten dat wij dat niet graag horen, vb. van Helmut Lotti om maar een heel extreem voorbeeld te geven. Echt een selectie tussen wat ze wel aan Humo en niet aan De Morgen of omgekeerd, dat gebeurt niet. Zij hebben er belang bij dat er zoveel mogelijk mensen geïnteresseerd zijn. Zij mailen of bellen en zeggen dat het belangrijk is en dat ik er goed moet naar luisteren en een interview mee doen. Dan is het aan mij om daaraan te weerstaan en neen te zeggen. Hun taak is om zoveel mogelijk ruimte bij ons te krijgen en mijn taak is het om het zoveel mogelijk te vullen met dingen die de lezer interesseren, niet de platenfirma. Ik heb er geen belang bij uiteindelijk of een cd goed verkoopt. Dat is niet mijn belangrijkste doelstelling, dat is wel om leuke muziek te promoten en goede stukken in Humo te krijgen die voor iedereen leesbaar zijn.

beetje te veel van het ene is dan gaat men weer naar het andere. Vooral uit Engeland komt heel veel popmuziek die teruggrijpt naar de Beatles en groepen van de jaren 60 en zo verder bouwen. Amerika heeft weer zijn andere genres maar het is allemaal nogal gitaargericht heb ik de indruk.

4c5

4c5 4b 4c5 4b

Is het belangrijk dat je zelf tot de doelgroep behoort?

7 Niet noodzakelijk, ik ben er nu 53, ik zou me niet meer de doelgroep noemen van 20jarigen. Mijn zoon zal mij een oude zak vinden bij manier van spreken, maar ik volg het nog allemaal, ik ben nog altijd begeesterd door muziek. Maar uiteraard Katia is veel jonger dus zij zal op een andere manier … Maar ik denk dat het vooral de liefde voor muziek is en graag rockmuziek hebben.

Hoe zie je je taak ten opzichte van het publiek?

7 Informeren, mooie stukken proberen brengen en met de Rock Rally Belgische groepen ook een forum bieden om op te treden en een keer te proeven van wat optreden voor een volle zaal is. Als ze in de finale geraken dan zullen ze weer wat naam krijgen.


181

5c

4c5

7 Je moet daar geen rekening mee houden. Automatisch als je … vb. Als je weet dat artikels van Belgische artiesten nooit gelezen worden, dan stel je je de vraag of het wel zin heeft om het te doen. Maar zo’n cijfers bestaan er niet, je krijgt soms dingen waar je vaag kunt zien dat de cdbesprekingen naar omhoog gaan. Zou dat nu op een bepaald moment zichtbaarder dalen, dan zou je denken dat je er iets moet aan doen want dat is vreemd dat dat daalt. Nu is er een gelijkmatige stijging, dus er is geen reden om te zeggen dat we iets meer of minder moeten doen. Maar elke maand wordt er 1 Humo via een telefonisch panel getest. Ze vragen dan wat heb je gelezen, wat vind je van de cover, niet alleen de muziekpagina’s maar voor de hele Humo, bent u een vrouw, bent u man, hoogopgeleid, minder hoog,… De verantwoordelijken van elke rubriek in Humo krijgt dan die cijfers zodat we weten wat er gelezen wordt en wat niet. Dat is geen referentie. Als wij een artikel brengen van een groep die nog niet gekend is dan weten wij op voorhand dat dat niet door iedereen gelezen wordt. Je moet een goede mengeling vinden tussen wat veel gelezen wordt en wat minder, zodat je nieuwe dingen kan signaleren.

7 Ik denk het wel ja. Om dat we als groot blad ook zoveel doen rond muziek. Die Engelse bladen verkopen veel minder dan Humo. Dat is niet onbelangrijk. Stel dat Humo zegt wij doen niets meer aan muziek, dan zou dat een verarming zijn voor Vlaanderen denk ik. In die zin zijn we belangrijk en in die zin blijven we het altijd weer doen. Ik weet niet of wij meer Humo’s zouden verkopen moesten er geen muziekpagina’s zijn, ik denk het wel. Maar misschien dat je dan andere dingen kan doen zoals een Rock Rally. Dat kost heel veel energie en geld aan Humo, maar toch blijven we dat doen omdat we het belangrijk vinden. Wij vinden het belangrijk dat daar een deel van ons geld naar toe gaat om jongen groepen een kans te geven en zo geldt dat ook voor de muziekpagina’s. ik denk niet dat de dag voorbij is dat Humo zou zeggen daar gaan we niets meer aan doen aan muziek. Dat kan misschien onder invloed van Internet weer allemaal gaan verschuiven.

4c5 4b

7 Neen, dat blijft intern. Moeten jullie daar dan rekening mee houden?

5

4c5 4c5

Wordt dat dan ook doorgespeeld?

Denk je dat Humo een belangrijke rol speelt in de muziekindustrie?

4c5 4c5

7 Humo doet regelmatig onderzoek naar het leesgedrag.

4c5

Doen jullie ook onderzoek naar publiek?

5g

Denk je dat platenmaatschappijen rekening houden met de ontvangst in de media bij het vrijmaken van hun budget?

182

5d 5d 5c

Je kunt spreken van een invloed, vooral voor kleine groepen? 7 Tuurlijk, ook voor grote groepen omdat die ook niet op hun lauweren mogen rusten. Als iedereen schrijft dat U2 slecht was dan zullen ze dat de volgende keer minder evident kunnen uitverkopen. Wat natuurlijk wel zo is, is dat er concurrentie komt tussen radiozenders, tv-stations en daardoor een groep toch wel onder de aandacht komt omdat men denkt ‘ik moet iets over U2 doen want anders…’ En op den duur krijgen ze toch veel belangstelling zonder dat ze er om vragen. Maar ik denk dat het vooral voor beginnende groepen belangrijk is, voor mediumgroepen ook nog maar voor grote groepen eigenlijk minder belangrijk.


5a 5a 5d

5g 5d

7 Dat hangt een beetje van het genre af. Als een Vlaamse charmezanger niet op de radio gedraaid wordt, heeft die een probleem. Er zijn weinig bladen die over Vlaamse charmezangers of hun muziek schrijven. Als dEUS in De Morgen en in Humo en in andere kranten besproken wordt en niet gedraaid wordt op de radio zal dat minder erg storen omdat hun publiek Humo leest en de kranten. Die zullen zeggen tant pis als het niet wordt gedraaid. Voor onbekende beginnende groepen is het ook belangrijk om op Studio Brussel gedraaid te worden, voor anderen is het dan weer belangrijk om op Radio 1 gedraaid te worden. Die weten dan dat ze geen schijn van kans hebben op Studio Brussel, die weten dat ze buiten hun patroon vallen. Het ideaal voor een groep is natuurlijk dat iedereen er iets mee doet.

7 Dat zal de ene keer verwaarloosbaar zijn en de andere keer zal dat wel effect hebben. Nu om een concreet voorbeeld te geven; er is een nieuwe groep Two Gallants. Die hebben een cd uit en die gaan optreden in de AB. Ik denk niet dat veel mensen die groep kennen, weinig mensen gaan geneigd zijn, behalve de echte specialisten, dat zo nauw te volgen. Nu gaan wij deze week die cd bespreken, heel lovend, en we gaan de week erna een kort interview doen met die groep, een halve pagina. Het is een Amerikaans duo. Als we dan zeggen die speelt in de AB Club, allen daarheen, dan gaan plots veel meer mensen gaan kijken. Doen wij dat niet en pikt iemand anders dat op, dan zal daar weinig volk naar toe gaan. U2 in Vorst, als wij daar nu over schrijven of niet, het zal toch uitverkocht zijn.

5g

Is de invloed van geschreven pers groot op de carrière van beginnende muzikanten?

Zouden zalen meer volk aantrekken als jullie iets over de groep hebben geschreven?

5g 5g

7 We hadden deze week een interview met Maxon Blewitt en dat was op het allerlaatste moment eruit gevallen omdat er te veel pagina’s waren. Dan krijg ik meteen een telefoon; ‘oei hoe komt dat ons interview er niet in stond?’. Voor hen is het wel belangrijk dat ze in Humo staan, dan weten ze dat het gevolgd wordt. Ook voor de platenfirma’s: het is regelmatig zo dat ze vragen wat we ervan vonden en vragen of er een bespreking komt of niet. Als wij dan neen zeggen zijn zij ontgoocheld dus in die zin is het wel belangrijk dat het gebeurt.

5g

7 Ik denk dat we invloed hebben, soms tot ergernis van anderen. Ik kan mij voorstellen dat sommige media kwaad zijn als wij een interview krijgen. Langs de andere kant zijn er ook veel groepen die het plezant vinden dat Humo er was om hen een steuntje te geven en voor de platenfirma’s ook; ze kunnen via ons cd’s bekend maken.

Kan je een concreet voorbeeld geven?

5g

Denk je dat je op die manier invloed hebt op andere pionnen in het muzieklandschap?

4c3

7 Ja, ik zie dat nu ook vaak, ik heb heel veel cd’s waarvan ik denk van … Voor mij is dat wel gemakkelijk om het goed te vinden, ik krijg ze. Maar als ik zeg het is tof maar zou ik daar dan ook nog eens 15 EUR voor willen geven? Dat zal in de toekomst meer gaan gebeuren. Dat zal vooral voor de platenfirma’s en de artiesten een heel andere manier van denken met zich mee brengen. Ik denk in het voordeel van de artiesten en in het nadeel van de platenfirma’s. Wat je nu ook ziet, vb. voor de platenfirma’s, omdat er nu zoveel gekopieerd en gedownload wordt, dat artiesten minder en minder aan hun cd maar meer en meer aan concerten gaan verdienen. Waardoor concerten ook veel duurder worden. Vroeger maakt een artiest een cd en ging hij op tournee om die cd te gaan promoten, nu maakt hij een cd om zijn optreden te doen uitverkopen. Een platenfirma heeft er geen enkel belang bij dat een concert uitverkocht is, die heeft er belang bij dat er zoveel mogelijk platen verkocht worden. Zij maken promotie voor een cd, terwijl een artiest promotie maakt voor een optreden, wat voor hen niet zo belangrijk is. Omdat een artiest via het concert geld moet verdienen, worden die ticketprijzen plots veel hoger. Dat is ook een evolutie die nu aan de gang is.


183

4c2.1

4c3

Het zullen meer besprekingen van nummers zijn in de plaats van een hele cd?

4c2.1

4c3 5d

7 Dat begint, diegene die het via het Internet ontdekken blijven nog altijd wat pioniers, daar gaat een groep niet van kunnen leven. Maar het schakelt voor hen wel een heel aantal zaken uit natuurlijk: platenfirma’s zullen op den duur geen cd’s meer moeten maken. Het product cd wordt geëlimineerd. Als jij morgen een cd maakt en je wilt die wereldwijd verkopen, dan is dat een enorme onderneming. Maar als je via het Internet en de andere kanalen iets kan bespelen dan zal dat veel makkelijker gaan. In die zin gaat dat zeker veranderen. Wat ook zal veranderen is dat mensen via iTunes, misschien binnen 5 of 10 jaar geen cd’s meer kopen maar gewoon nog nummers. Dat je uitzoekt welke songs je goed vindt en de rest moet je niet hebben. Als je nu 3 nummers goed vindt, moet je een ganse cd kopen, dan brand je ze wel als je genoeg hebt om een cd te branden. Maar dan nog ga je de pers nodig hebben om in dat enorme aanbod te zeggen welke nummers goed zijn of niet op een cd. Dan geloof je die mens of niet.

7 Ons publiek is gewoon te klein, de echte liefhebbers kopen zo’n bladen. Humo of De Morgen of De Standaard wordt niet eens in Wallonië gekocht, laat staan in het buitenland. Niemand spreekt onze taal, buiten in Nederland, maar die hebben hun eigen bladen, die zijn niet geïnteresseerd in Belgische kranten of weekbladen. Onze markt is gewoon te klein om een muziekblad te maken. Of je moet zoiets hebben als Rif Raf dat gratis is met een heel ander opzet, dat is ook geen groot blad natuurlijk. Het is gewoon niet financieel haalbaar in België om een louter

4c3

Is de evolutie om meer door te sturen via Internet ook al merkbaar?

Hoe komt het dat België geen bladen heeft zoals Mojo en dergelijke?

5g

7 Dat hangt van contract tot contract af, dat hangt ook af van het hoofdstation, de internationale tak van de platenmaatschappij, of ze nog een Belgische groep willen steunen. Vb. Joost Zweegers met Novastar werd gedumpt door Warner Brothers omdat ze vanuit Amerika gezegd hebben dat ze niet meer in lokale groepen gaan investeren. In België, Nederland, Duitsland,… Dus moest Novastar eruit, ook al waren die hier heel succesvol. Maar dan staat de platenfirma hier ook machteloos als het kantoor in het buitenland zegt wij doen het niet meer. Nu een groep als Novastar vindt altijd wel zijn wel zijn weg. Maar op dat moment, zoals ook voor Zita Swoon, als je dan in eigen beheer gaat of via kleinere labels, dan is het ook wel belangrijk dat de pers u blijft steunen. In die zin is de pers natuurlijk wel belangrijk en houdt de platenfirma er ook rekening mee. Zij zien ook wel als wij zeggen dat het niets is, dat het niet goed is voor de verkoop.

muziekblad te maken.


184

1a

Hoe lang ben je hier al mee bezig?

8 Ik denk dat zeker 1/3

de


is. Het bevat 90 pagina’s film, muziek en televisie waarvan zeker 25 à 30 pagina’s muziek zijn. Dat zijn cd- en dvd-

Is muziek belangrijk ik het blad?

8 Neen, een paar jaar geleden ‘lu et vu’ gedaan, dan hebben ze getest wie welke artikels heeft gezien en wie heeft ze dan ook gelezen en daaruit blijkt dat eigen groepen goed scoren. Mensen willen lezen over groepen van bij ons en voor de rest gaan we af op wat we zelf goed en geloofwaardig vinden maar toch breed genoeg. Ik denk dat we 585.000 lezers hebben en die moet je dan toch ook allemaal kunnen bereiken. Geloofwaardig, niet te obscuur, van U2 en The Peppers.

8 Ik vind dat we daar zelf eigenlijk heel weinig idee over hebben. Ik denk dat we mikken op 18-35 jarigen, hoger opgeleid en mensen die wat op cultuur gericht zijn, voor wie het wat geloofwaardig mag zijn. Dat speelt ook mee in onze muziekkeuze, we proberen enkel de dingen te doen waar we zelf achter staan. Veel meer dan dat De Morgen dat kan doen, zij zijn een krant en die moeten breder gaan. Veel meer dan Humo dat kan, omdat die ook een tv-blad zijn. Doordat wij niet apart verkocht worden hebben wij de luxe dat we vrijer kunnen kiezen maar steeds geloofwaardig. Onlangs hebben we Sandrine geïnterviewd met Leki en Hadise, voor een Belpopspecial en dat was echt wel op de grens, daaronder zouden we niet meer gaan. Dat is geen waardeoordeel maar ik denk niet dat onze lezer in Helmut Lotti zou geïnteresseerd zijn, iets wat je dan weer wel bij Humo kan vinden. Weten jullie dan echt wie jullie doelpubliek is?

8 Ik ben op mijn 18 begonnen voor Go For Music, een website. Heel toevallig, een vriend van mij was er webmaster van en had eens wat nodig. Maar helemaal in het begin, dat was in een jeugdhuis dat iemand een interview moest doen met de zanger van Sophia, waar ik grote fan van was, maar die jongen was te dronken. Ik was iets minder dronken en heb dat toen gedaan en vond het zodanig leuk. Ik was wel bezig met muziek en ik schreef ongelofelijk graag maar ik had nooit gedacht dat ik dat zou kunnen combineren. Bij Go For Music was dat een concertverslag in ruil voor een gratis ticket. Daarna ben ik beginnen lesgeven op de universiteit en nu ben ik 3 jaar fulltime bezig met muziekjournalistiek. Sinds een jaar ofzo voor Focus. Wat voor blad is Focus Knack?

185

1c

1c

4c5

4c5

1c

1c

1a

1a

8 Mijn functie is muziekjournalist met een beetje coördineren erbij omdat we een heel kleine redactie zijn. We zijn maar met 5 mensen. Ik doe dus interviews, geen recensies behalve van muziekdvd’s. Daarnaast beslissen wat er in komt, wat niet. We zijn met 1 hoofdredacteur, een coördinator, iemand voor televisie en iemand voor muziek. We hebben ook nog een paar freelance medewerkers voor muziek, die recenseren dan de cd’s. Daarvoor ben ik muziekjournalist geweest bij Zone09/, bij De Morgen en bij DENG was ik cultuurcoördinator, alles van muziek en film, eigenlijk was dat journalist-coördinator.

de

1a

Wat is jouw functie?

7.3.8 Wouter Van Driessche (Focus Knack)

4b 4c2 4c6 4b 4a

Hoe gebeurt de voor bereiding op een interview?

8 Ik wist vb. dat er een interview met Morrisey in de lucht hing. Maar wat je in België vaak hebt is dat je relatief veel media hebt en grote artiesten willen maar 1 interview doen voor de Belgische pers, als ze er al 1 willen doen. Tot voor kort was het zo dat dat automatisch naar Humo ging maar sinds een jaar, 1,5 jaar is dat bij ons ook een beetje aan het keren. Platenmaatschappijen vinden ook Focus belangrijk, Humo heeft veel lezers maar wie de Focus vastpakt is per definitie in cultuur geïnteresseerd, bij een heel publiek van Humo heb je ook mensen die nooit een artikel met Morrisey gaan lezen. Er was er dus maar 1 en dat is dan ook naar ons gegaan en ik wist dat pas 3 dagen op voorhand. Het interview was op 16 februari en ik heb dat vorige maandag (18 maart) afgewerkt. Maar ondertussen heb ik nog veel andere dingen gedaan, ik kies het eigenlijk een beetje zelf hoeveel tijd ik erin steek. Ze verwachten een zekere kwaliteit en kan ik dat op 3 uur zoveel te beter. Voor Morrisey heb ik het nu ook wel in het Engels moeten vertalen omdat er een aantal buitenlandse bladen het hebben opgekocht. Soms gaat dat beter dan op andere momenten, het hangt ervan af. Je kunt dat heel moeilijk schatten, ik moet zo mijn eigen agenda bepalen. Ik heb het daar soms lastig mee omdat ik de neiging heb om op alles ja te zeggen omdat ik alles zodanig graag doe. Ik kan heel moeilijk iets laten. Maar ik heb geen vast aantal pagina’s per week, ik doe veel en ze weten dat ook. Ik krijg dan ook krediet als ik eens een dag te laat ben. Ik probeer wel iedere week mijn stuk te hebben anders voel ik mij zo nutteloos. Als je 3 weken krijgt voor een artikel, zal je er ook 3 weken aan werken en heb je maar 3 dagen dan zul je ook maar 3 dagen aan kunnen werken, het is vaak een kwestie van afwegen. Wordt een artikel nagelezen en gecorrigeerd?


8 Ik vind dat heel moeilijk, ik ga daar eerlijk in zijn. We hebben wel een recensent die wel eens een cd binnen krijgt, maar die maakt recensies en die komt nooit op de redactie. De coördinator luistert wel eens mee maar ik heb zeker de laatste weken de neiging om te zeggen dat het genoeg is. Een voordeel van een mainstream blad is dat je je eigenlijk kan beperken tot de namen waar een groot publiek in is geïnteresseerd, bv. Placebo. Het album staat nu ook op 1 in de Ultratop en dan weet je dat je daar iets moet over doen. Maar het is soms ontmoedigend hoeveel andere kleinere releases die we niet kwijt kunnen. Bij die is het wel wat gemakkelijk om te schiften. Ik lees ook veel Britse en Amerikaanse pers:

Kan je alles volgen dat er binnen komt?

186

2a 4b 4c5 4c2 2c

2

1h

1h

4b

8 Zowieso interviews, de recensies nemen 2 vaste pagina’s achteraan in. Een kort interview kan wel eens 1 pagina zijn, maar meestal is dat 3, 4 pagina’s. Ik heb nu vorige week Morrisey geïnterviewd en dat was 8 pagina’s. We hebben echt wel de traditie om langere stukken te maken.

8 De einderedactie doet dat sowieso. Bij Focus ben ik eigenlijk begonnen als eindredacteur, maar ik wist dat dat tijdelijk was, daarna ben ik terug journalist geworden. Toen is er een persoon als eindredacteur aangenomen maar die is ontslaan, dus we zitten nu al 4 maanden zonder eindredacteur. Nu is er terug iemand gekomen die de taak zal overnemen maar het is niet echt een grote controle. Er wordt niet geschrapt, je kunt je tekst meestal zelf wel aanpassen. Het wordt enkel nagelezen op taal en niet meer op inhoud. Ze zullen wel eens een naam checken omdat mijn namen altijd verkeerd zijn maar verder gaat het niet. Er wordt natuurlijk overal eindredactie op gedaan.

4b

Wat neemt er het meeste plaats in?

besprekingen, interviews,…

3a 3a 4c5

4c5 4c5 4b

8 Voor de cd’s is dat de recensent. De keuze bij Focus, die soms wel raar is maar wel goed, is om geen continuïteit tussen recensie en interview te steken. Het kan dus soms zijn dat de recensent iets oppikt dat hij fantastisch vindt maar waarvan er toch geen interview komt, maar ook omgekeerd. Ik vind dat wel gezond dat dat niet dezelfde mensen zijn die die 2 dingen gaan doen. Er is zo wat afwisseling. Je zou soms de neiging hebben om een muzikant die je sympathiek vindt 2 sterren zou bijgeven voor de moeite, dat kan maar dat doe je gewoon niet. Ik beslis het samen met Karel, onze redactiecoördinator. Ofwel bellen platenmaatschappijen naar hem ofwel naar mij ofwel naar alletwee en dan zitten wij 1 keer in de week samen en beslissen we wat we doen en op hoeveel pagina’s.

Wat is er goed?

8 Dat is heel moeilijk. Sowieso een eerste criterium, wie dat ontkent in België die liegt, is de vraag of er een publiek voor is. Is er daar iemand van onze lezers in geïnteresseerd? Als Coldplay een nieuwe plaat uit heeft, ook al vind ik die verschrikkelijk, en wij krijgen een interview dan ga ik dat niet weigeren, dat zou ook dom zijn. Als zoveel mensen die plaat kopen, dan betekent dat ook wel dat veel mensen er iets over willen weten en lezen. Je moet vertrekken vanuit je doelpubliek. Daarnaast is het ook een stukje persoonlijk smaak, er zijn wel een aantal groepen waarvan je weet dat een groot publiek erin is geïnteresseerd maar die ik niet zie zitten. Als Good Charlotte een cd uitbrengt is een heel groot 16-jarig publiek erin geïnteresseerd maar als ik daar dan toch iets zou over doen dan zou ik iets maken over punk en dat als vertrekpunt nemen, om dan met veel kaderstukken je lezers de weg te wijzen naar punkplaten die ik dan wel echt de moeite waard vind.

Dan wil je je lezers wel meer bieden?

8 Dat is sowieso wel de betrachting van Focus. Iemand als Morrisey kan je gewoon interviewen, die man op zich is interessant. Maar het is de bedoeling om meer te doen dan alleen maar vraag-antwoord, al is het maar een kaderstuk. Bij de Belpopspecial hebben we allemaal lijstjes gemaakt over Belgische muziek, daar kruipt walgelijk veel tijd in, het is veel makkelijker om 10 mensen rond een tafel te zetten, de recorder aan te zetten en die te laten spreken. Maar er is zo ook weinig uitdaging en meerwaarde aan en dan proberen we iedere maand met iets uit te pakken, een dossier dat mensen toch niet direct weggooien. Dat is wel een beetje onze bedoeling.


8 Belgische pers weinig, toch al je weet dat het overal in staat, is de druk wel groot om het ook te doen of net niet. Maar uiteindelijk is het weer die persoonlijke smaak die belangrijk blijft. Onlangs konden we een interview doen met Mary J. Blige, toch wel een grote naam, maar we hebben het niet gedaan. Het blijft een overweging, zit er iemand op te wachten of niet?

187

4c2 4c5

4

3a

Wie beslist dan wat er aan bod komt?

Zijn er nog andere factoren die ene rol spelen?

2a 3a

8 Mails en cd’s.

2a

Wat krijg je het meeste binnen?

Rolling Stone, Q, Mojo, Uncut en ik baseer me wel voor een groot stuk op hun selectie om in mijn eigen cd’s ook een selectie te maken. Wat moet ik zeker beluisteren want wat wordt nu beschouwd als interessant en dan kan je nog zien wat je ermee doet. Cd’s, mails, telefoons en het stopt zo nooit, het is wel constant.

4c7 4c7

Hou je ook rekening met komende concerten?

8 Absoluut, ik denk daarbij aan Robbie Williams. Dat is al een beetje de grens voor Focus maar het feit dat iemand 2 keer het Koning Boudewijn stadion heeft uitverkocht, dan moet je daar als medium wel iets rond doen. Maar moeten we dan ook Natalia doen die 9 keer het sportpaleis kan uitverkopen? Het is een beetje natte vinger werk. Ik heb onlangs de dvd van Clouseau besproken en hem 4 sterren gegeven omdat hij eerlijk gezegd heel goed is gemaakt en ik wil daar dan ook wel eerlijk in zijn. Maar ik ben daar echt op aangesproken. Ook toen ik nog voor De Morgen schreef, heb ik een concert van Clouseau eens 4 sterren gegeven en ik ben daar om uitgelachen geweest door collega’s. Het is moeilijk en echt wel afwegen. Bij Clouseau is het dan zo dat zij ook wel 12 keer het sportpaleis kunnen uitverkopen maar zij investeren dat geld dan in een enorme productie die van het zelfde niveau is als pakweg U2. Dat kan ook een reden zijn om die te brengen. Het moet echt zijn en er moet iets aan zijn, er moet een verhaal aan hangen. Artiesten kunnen het beste een paar anekdotes vertellen tijdens interviews want dat is iets wat mensen bij blijft. Uiteindelijk gaat het steeds over verhalen en anekdotes, als mensen een artiest niet kennen zijn ze niet geïnteresseerd in zijn mening, hoe interessant de journalist die ook vindt. We zitten nu met een hele lichting groepen, boys next door, vb. Arctic Monkeys, Jamie Cullum, Franz Ferdinand,… Die zijn eigenlijk redelijk saai, je gaat daar nooit de grote rock ‘n’ roll verhalen van lezen en dat is eigenlijk een nieuwe trend. Dat past ook in wat je ziet in de rest van de muziekbeleving, de gewone mens neemt het over van ons. Eigenlijk worden wij constant voorbijgestoken door muziekblogs en wordt de gewone muziekconsument voor een stuk muziekjournalist. Iedereen wordt recensent. Tom Barman heeft dat ook in een interview gezegd. Je ziet dat de afstand steeds kleiner wordt en ik vind het wel goed dat bepaalde groepen zeggen dat ze geen verhaal nodig hebben want dat maakt ons beroep wel moeilijk. Doe maar eens een leuk interview met een groep die weigert om iets te vertellen.


Hebben Belgische artiesten voorrang? 8 Sowieso wel maar dat hangt samen met de manier waarop interviews georganiseerd worden. Ik kan naar Barman bellen maar zonder reden zal hij geen interview doen, er zit wel een mediastrategie achter. Die zijn niet zo nonchalant, daar is wel over nagedacht. Maar met Belgische artiesten kan je sneller contacten leggen, zij zijn meer bereikbaar en worden daarom soms anders behandeld. Bij buitenlandse artiesten is alles veel meer op voorhand geregeld. Dan heb je een half uur de tijd in 1 bepaald hotel en dan is het aan de volgende. 3 kwartier is al heel uitzonderlijk, bij de meeste grote internationale groepen is dat 20, 25 minuten, soms met meerdere journalisten. We weigeren dat vaak maar soms kan je gewoon niet anders. Bij die interviews krijg je automatisch een ander soort interview.

4c1

8 Dat speelt mee, als Coldplay of Placebo grijs wordt gedraaid, dan wel… Je hoort wel bij die groepen dat het heel goed gemaakt is, daar zit wel iets achter al is het maar vakmanschap en dat kan voor mij op zich al een voldoende argument zijn. Het enige dat ik pertinent weiger te doen zijn dingen die pretenderen iets te zijn, wat ze eigenlijk niet zijn. Dan denk ik aan tienerangst exploiteren, door mannen van 28 die in een 5 sterrenhotel slapen. Het feit dat iets echt is, kan voor mij al voldoende zijn. Als er een visie achter zit en als er een voldoende groot publiek in is geïnteresseerd. Placebo heeft dat wel, of heeft het gehad. Eind jaren 90 waren zij de enige die het glamrock geluid van de jaren 70 gebruikten, en dan kan dat voor mij al voldoende zijn. Zornik, die er bijna een exacte kopie van is, daar zou ik aan twijfelen. Terwijl die ook een echt verhaal hebben, dat waarschijnlijk ook al goed gelezen zou worden. Daar wordt de grens al wat moeilijk.

188

3c 3c

4c3 10a

4c1

En radio?


Springen jullie direct op nieuwe bandjes? Of gaan jullie eerder afwachten? 8 De druk is soms groot om niet te wachten. Bij Arctic Monkeys was het evident dat we daar een interview mee moesten doen, iedereen spreekt erover. Het is een onderwerp dat in de lucht hangt en dan moet je dat gewoon brengen. Het is zo gemanaged en gestuurd, het is niet zo dat ik die gasten zomaar kan bellen. Dat moet via de platenmaatschappij gebeuren en die hebben een hele strategie. Ik heb het daar trouwens ook hoe langer hoe moeilijker mee om me daaraan aan te passen. Is er concurrentie tussen verschillende bladen?

4c8

8 Bijna nooit, ik heb een podcast abonnement op De Afrekening. Ik krijg die wekelijks om mijn iPod en dan probeer is die onderweg wel te beluisteren. Ik vind het wel belangrijk waar de jeugd van tegenwoordig zo allemaal naar luistert. Er zijn daarnaast wel een aantal programma’s die ik probeer mee te pikken maar Ultratop nooit. Natuurlijk heb je zodanig vele andere bronnen van informatie dat ik niet iedere dag naar de radio hoef te luisteren om te weten dat er iets is gebeurd met Laura Lynn. Ik vind het wel moeilijk, toen ik Sandrine, Leki en Hadise ging interviewen heb ik letterlijk tegen hen gezegd dat ik ze niet anders ging interviewen dan Tom Barman. Het is niet omdat ze een ander soort muziek maken dat de vragen anders zullen zijn. Dat neem ik sommige media wel kwalijk. Als je iemand gaat interviewen, heb je als medium ook wel een identiteit. Het is niet omdat je Laura Lynn gaat interviewen dat je haar geen enkele serieuze vraag mag stellen. Maar natuurlijk is dan de vraag of je dan niet iedereen moet interviewen…Moet je dan niet Helmut Lotti op een Focus manier interviewen…? Of moeten we Kate Ryan vragen? En dan denk ik: ‘ik ga liever dood dan een vraag te stellen over het woord zwengelknie…’! Dat is voor mij alles wat fout is aan de muziekindustrie. Maar moeten we ze dan geen 10 serieuze vragen gaan stellen? Ik heb begin dit jaar een redelijk hard interview gedaan met Luc De Vos, iemand die ik al lang ken en waarbij ik soms thuis kom. Ik heb hem toch een hard aangepakt en je merkt wel dat je daar veel reactie op krijgt, dat mensen het appreciëren dat je eens de vraag stelt die iedereen zichzelf stelt maar niet durft vragen. Dat is de moeilijkheid. Tom Barman zit stilletjes aan ook in de positie waarbij je bijna geen of weinig kritiek op kunt geven. Er is ooit een recensie verschenen over dEUS over een try-out in Breda en die was heel slecht. Journalisten hebben dat toen heel negatief verslaan maar er is toen naar Tom Barman gebeld geweest en sommige journalisten hebben zich op voorhand geëxcuseerd voor hun negatieve recensie. Dat is heel vreemd, je doet ook geen recensies over try-outs, je brengt iets over een groep op het moment dat ze met iets klaar zijn. Je gaat ook niet in een repetitiekot zitten om halfweg de opnames een recensie te schrijven. Je hebt wel een aantal heilige huisjes en ik denk niet dat Tom Barman dat zelf wil maar door zijn unieke positie wordt hij dat wel een beetje. Je hebt dan ook een aantal mensen met wie er consequent gelachen wordt en dan denk ik dat zij ook wel eens een serieus interview verdienen.

189

1f

3a 3a 10a

3a 4b

4c8

3c

8 Ja zeker, ik denk dat ik 3 keer zou nadenken wanneer ik een interview van een Belgische groep weiger en bij internationale groepen maar 1 keer. Bij een Belgische groep ga je dan ook wel meer druk voelen van een platenfirma. Die bellen wel een aantal keer om te vragen waarom niet. Mochten wij Millionaire niet brengen dan zou de platenfirma wel een paar keer bellen, je zou je dan voor een stuk moeten verantwoorden. Bij internationale groepen kunnen ze het ook veel makkelijker aan iemand anders kwijt.

Houd je rekening met hitlijsten?

3c

Bij radiostations gaat men binnenlandse groepen meer wikken en wegen, gebeurt dat bij jullie ook zo?

10a

8 Wat zou in België een hype kunnen zijn? Ik zie er eigenlijk geen, de comeback van dEUS misschien? Is dat een hype? Is dat door de media gecreëerd? Ik denk dat dat in de eerste plaats de groep is die heel goed is of die iets baanbrekends doet. Ik weiger te geloven dat er dan een groot plan achter zit van 3 dikke mannen met sigaren die beslissen wat de volgende groep wordt en welke media er voor worden ingeschakeld. Ik denk dat dat meer een kwestie is van een groep die een heel goede plaat maakt en door veel kanalen naar voren wordt geschoven. Voor een stuk ga je daar ook in mee. Bij Arctic Monkeys zal je in je inleiding schrijven waarom je het doet en het feit dat ze in Engeland het helemaal zijn. Het is een golf en daar surf je op mee maar je kunt die golf niet zelf creëren. Dat is de fout die bepaalde mensen maken. Je kunt als Belgische medium niet zeggen dat je Coldplay hebt gepusht, die was er zonder die aandacht hier ook wel geraakt en even ver. Dat is een beetje het gevaar dat als je er lang inzit dat je zelf gaat geloven dat je het in de hand hebt. Je kunt een goed interview doen en ervoor zorgen dat je mensen enthousiast maakt voor goede muziek, dat is een deel van de job. Ik denk dat ik misschien iedere keer 20 mensen zal overtuigen om iets te gaan opzoeken. Misschien ben ik te bescheiden maar ik weiger te geloven dat ik een grote impact heb.

4c6 4c6

Hoe is jullie relatie met platenmaatschappijen? 8 Het is een wederzijdse relatie, zij hebben ons nodig, wij hen. Zij hebben de sleutel van de deur naar artiesten en wij de sleutel van de deur naar het publiek en je probeert dat zo wat in evenwicht te houden.

190

5g 5b

8 Ja dat zal wel maar dat zal niet alleen door Focus zijn, dat komt door andere media ook. Die zullen dan ook op de radio gedraaid worden en dat conglomeraat van verschillende dingen zal een verschil maken. Maar ik geloof echt niet dat je alleen groepen kan maken of kraken, dat is echt niet het geval in België. Het is ziek om met zo’n ingesteldheid aan je bureau te gaan zitten. Ik wil enthousiast worden over muziek en mijn enthousiasme delen met mensen en als ik ook maar 1 iemand kan overtuigen om die plaat een keer te gaan opzoeken, dan vind ik dat super. Maar misschien zal dat ook niet lukken. Je verkijkt je daar ook op in België. Een groep als Dead Cab For Cutie is een redelijk grote groep en die verkoopt hier maar 700 exemplaren, dat is niets.


5g

Zit er daar een verschil in tussen Belgische en grotere groepen?

5a

10a

1f

Hoe wordt een hype gecreëerd?

8 Absoluut, enorm. Vooral Focus, Humo, De Morgen. Vooral deze laatste willen voor alles eerst zijn en dat is eigenlijk een pure journalisten kwestie maar je probeert je daar niet aan te vangen. Ik weet dat de platenmaatschappij van Morrisey enorm veel problemen heeft gehad dat de andere 2 grote partijen niet tevreden waren dat zij het niet hadden. Dat gaat soms ver en persoonlijk en dat is jammer. Het is soms niet echt fris en een beetje schijnheilig want je blijft elkaar wel tegenkomen en je moet ergens wel hoffelijk en beleefd blijven… Die concurrentie is bikkelhard. België is niet zo groot maar er zijn eigenlijk heel veel bladen voor zo weinig lezers. Ik ga er nog altijd van uit dat je je niet onderscheid met ben je nu al dan niet eerst want ik denk dat er weinig lezers zijn die daar tabellen van bij houden. Niemand is zo een grote media consument dat hij De Morgen, De Standaard, Humo, Focus Knack en Internet bijhoudt, tenzij slechts een heel klein deel van de lezers. Dus voor die 2 % moet je het echt niet doen. Dit wordt, geheel on the record, door De Morgen gestuurd. Toen ik er werkte kreeg ik te horen dat je de maandag moest publiceren want op dinsdag kwam Humo uit en op woensdag Focus. Dat is eigenlijk idioot want De Morgen is een dagblad en kan wachten tot de release want dan heb je de meeste impact.

4c6

8 Ja maar ze zijn daar ook wel redelijk realistisch in. Ze wel eens een herinnering sturen maar uiteindelijk hebben die ook wel een redelijk duidelijk beeld van wat kan in een blad als het onze. Als er promotiemogelijkheden zijn bij een klein label zoals vb. Domino, dan zal die wel bellen maar ik denk dat ze wel weten dat de kans voor de 12de groep op de prioriteitenlijst bij hen heel klein is, dat daar bij ons iets mee zal gebeuren. Ze zijn daar ook niet verschrikkelijk ontgoocheld in. Bij recensies enzo gaan ze meer vragen waarom maar als je kan uitleggen dat het toch iets te obscuur is voor ons publiek.

4c5 4c5

Is het belangrijk om deel uit te maken van je doelpubliek?

8 Dat is sowieso als journalist belangrijk maar je mag daar ook niet te ver in gaan. Je moet af en toe naar concerten gaan en voelen wat er leeft

191

4c3

8 Dat is zeker zo. Maar uiteindelijk diegene die echt groot worden gaan ook via de klassieke kanalen verder. Dat zit wel in mijn achterhoofd, we moeten daar alert voor zijn maar er is niet echt een uitgewerkt scenario voor. Als ik zie dat die trend zich doorzet dan moeten we daar op de een of andere manier wel plaats voorzien. Er is zo wel al eens een idee geweest voor een column waarin we iedere week op zoek gaan naar interessante dingen. Dat behoort tot de mogelijkheden. Als dat echt iets is dat leeft dan is het ook uw taak als medium om daar voor een stuk op in te springen. Voorlopig heb ik de indruk dat het nog net een beetje te marginaal is, zeker voor een blad als focus. Bij DENG zou ik bij deze daar al mee bezig zijn geweest omdat je daar ook een heel ander publiek krijgt natuurlijk.


4c3

Nu worden er veel stappen overgeslagen ook…

2c

4c6

Gaan die dan ook meer pushen?

8 Neen, je komt wel dingen tegen maar dat is ook niet onze taak, daar zijn A & R managers voor die ons dan zullen gebruiken om daar richtbaarheid aan te geven. Stel nu dat er mij morgen iemand aanschrijft en beweert dat hij de nieuwe Jimi Hendricks is maar dat niemand hem een platencontract wil geven. Als die mij kan overtuigen om ernaar te luisteren en dat blijkt effectief voor mij een wereldwonder te zijn, wat mij wel zou verwonderen, dan zie ik ook niet in waarom ik er geen verhaal over zou maken. Maar het gebeurt zo gewoon niet, niet dat ik al 30 jaar bezig ben maar ik denk niet dat dat iets voor morgen zal zijn, er zijn andere kanalen. Misschien zal dat nu wel komen met heel die Internetrevolutie en webblogs, …

4c6 4c6

Zijn er verschillen in promotie tussen kleine en grote platenmaatschappijen? 8 Kleine platenmaatschappijen zijn directer, die zullen wel eens meer tot de redactie komen.

2c

4c6

8 Neen, ik denk dat een goede platenmaatschappij dat ook wel gericht doet. Ze gaan Laura Lynn niet naar Stubru brengen, net zoals ze ons daar geen interview mee gaan aanbieden. Ik denk dat zij wel een idee hebben maar die perceptie klopt niet altijd hoor. Bij de Focus was er lang het idee dat wij enkel oudere en gevestigde waarden deden. Dan gaan wij een aantal keer gaan lunchen met die mensen om duidelijk te maken waar wij voor staan en niet voor wat zij denken waar we voor staan. Je probeert dat beeld wel een beetje bij te sturen en dan vind je daar elkaar wel in ergens halfweg of soms ook niet. Er gaan interviews alleen naar Humo en naar De Morgen.

Ga je daarnaast ook zelf op zoek naar dingen?

4c6

Sturen zij alles op wat er uitkomt?

5b 3a 4c7

5g 5g

4c3 4c3 1g

8 Helemaal niet. Het gebeurt dat ze vragen of we aandacht willen besteden aan bepaalde groepen die ene concert komen spelen. Als dat echt iets is waar we achter staan, zullen we dat ook wel doen. Pers vertrekt steeds van een aanleiding bij ieder verhaal dat je brengt; dat kan zijn dat er een plaat uit komt of op nummer 1 staat maar als die dan ook nog eens in België komen de maand erna, dan heb je al 3 goede argumenten om iets met die groep te doen. Dat is dan aan u om dat in het oog te houden maar niets staat een concertprogrammator in de weg om het te vragen. Sommige bladen hebben ook een samenwerking met bepaalde zalen, vb. Humo en AB, maar dan zijn zij ook mediasponsor.

Kan een artikel over een kleine Belgische groep dan echt een invloed hebben op de ticketverkoop van een concert een paar weken later?

8 Ik vraag mij dat echt af, misschien wil ik dat wel niet weten zelfs. Ik ben daar nog heel naïef in en iedere keer weer gechoqueerd als iemand zegt dat hij mijn interview heeft gelezen. Ik denk dat dat een soort veiligheidsmechanisme is om daar niet te veel over na te denken. Ik probeer altijd het best mogelijke interview te doen maar ik ga ook nooit een foto van mezelf bij een artikel zetten of mijn naam groter zetten dan die van de artiest. Ik zou dat leuk vinden moest ik invloed hebben en waarschijnlijk is dat wel een beetje zo. Moest het echt geen invloed hebben zouden we ook geen interviews hebben, dat weet ik zeker. Iemand heeft er iets mee te winnen: de artiest, de platenmaatschappij, de concertorganisator,… Anders zouden ze er ook niet zo op aandringen. Misschien dat het voor een kleine groep wel een verschil maakt als de recensent of de interviewer die je graag leest zegt dat je dat moet gaan kopen. Ik denk dat dat heel moeilijk meetbaar is. Bij mij was dat toch het geval als ik jong was, als ik een interview las dat goed was dan wou ik ook die plaat gaan kopen. De bedoeling is niet dat je met je interview meer platen zal doen verkopen, dat mag absoluut niet. Maar als je echt in een groep gelooft mag dat ook echt wel uit je artikel spreken.

Wat voor invloed heeft Internet op jullie werking nu? Is er al veel veranderd hierdoor?

8 Het grote gevolg is dat we zijn gedegradeerd tot een C-land. België zit op het niveau van Polen qua platenverkoop. We zijn sowieso altijd klein geweest maar we hadden altijd wel redelijk indrukwekkende verkoopcijfers. Nu, door de keldering van de platenverkoop, verkopen middelgrote groepen bijna geen platen meer, een paar 1000 stuks. Maar daarvoor moeten zij geen promo meer doen en investeren om een Belgische journaliste te laten overkomen om daar 1000 platen meer mee te verkopen. Het is gewoon een nuloperatie en in het slechtste geval scheuren we

192

5b

Kunnen jullie dan ook druk uitoefenen op concertprogrammatoren?


5a

5

8 Ik denk sterker en sterker. Het feit dat we als enige Morrisey krijgen is echt wel al een goed teken. Ik heb ook Massive Attack, Foo Fighters exclusief voor België kunnen doen. Dan zijn wel signalen die erop wijzen dat mensen ons een steeds geloofwaardiger of meer valabele partner vinden. Vroeger was Humo de enige partij voor zo’n grote dingen. Dat begint zich nu wat te keren en ik ben daar heel blij om

Staan jullie sterk in de muziekindustrie?

maar anderzijds mag je niet meer geheel je doelpubliek worden want dan kun je ze ook niet meer verrassen. Ik probeer langs alle kanten een gezonde afstand te houden. Ik ben ook niet iemand die vaak met artiesten op café gaat zitten, af en toe kruis je elkaar wel maar je blijft je eigen leven hebben. Ik weet niet hoe dat bij anderen is maar ik probeer mij daar zo ver mogelijk van te houden. Ik denk dat dat het gezondste is. Je hoort ook veel over vetes en kampen en dan ben je blij dat je daar wat buiten staat.

193

4c3 5g 1g

8 Ja, dat is zo en dat is ook goed. Je zult altijd wel iemand nodig hebben met een stem die je als groep boven de rest verkiest. Iemand die zegt dat je een miljoen groepen op Internet hebt maar dit zijn de 2 die je echt moet kennen. Dat gaan altijd media blijven maar die hun functie zal verschuiven van interviewen van groepen naar mensen de weg wijzen. Ik zie het eigenlijk niet zo heel positief tegemoet. Wat ik nu doe is oude archieven opkopen overal (Q, NME) en archiefstukken maken en ik denk dat de lezer vooral informatie wil en als die gast van The Streets niet met mij wil spreken dan moet ik dat op een andere manier brengen. Bij DENG zijn er al zo een paar stukken verschenen vb. van Trent Raznor van Nine Inch Nailes en dat was subliem gedaan. Dat portret was eigenlijk beter dan eender welk interview. Het probleem is ook dat alles zo versplinterd is en er is nog zo weinig mogelijk dat ik ervan overtuigd ben dat ik er eigenlijk net te laat ben aan begonnen aan de muziekjournalistiek. Ik vind het wel een uitdaging wel om op een kwartier een goed interview te doen met iemand, dat is moeilijk maar dat gaat. Het is wel de moeite om aan te stippen dat alles ongelofelijk wordt gemanaged en gestuurd en het is gewoon zo dat als je op tournee gaat met iemand dat je slechts 40% kunt schrijven over de dingen die je gezien hebt. België is zo een klein land en dan kom je anders echt in de problemen. Het is niet zo dat er echt


4c3

Daarom is Internet misschien wel goed omdat het makkelijker wordt om bekender te worden?

daar ons broek aan. Het is een industrie in crisis en wij voelen dat ook echt wel. De interviews worden korter, er zijn er steeds minder en minder. De grote sterren worden compleet onbereikbaar voor België, … De werkomstandigheden worden echt wel een stuk moeilijker, dat heeft enorm grote gevolgen. Ik heb de goede tijden, de gouden jaren nooit echt gekend want ik ben er pas 3 jaar geleden professioneel mee begonnen. Toen vlogen ze soms journalisten over met de concorde naar Amerika om daar te gaan ontbijten en met een artiest en dan terug. Dat was jaren 80 en begin jaren 90, zo gekke dingen werden er gedaan. Maar tegenwoordig zijn er minder en minder interviews. Ik denk ook dat de muziekjournalistiek zoals we die nu kennen binnen 2, 3 jaar gedaan zal zijn. Ik ben me daar ook al op aan het voorzien. We gaan meer en meer archiefstukken moeten maken, wat ook vaak interessanter is dan 20 minuten te gaan praten met iemand die echt geen zin heeft of dronken of stoned is. Ik heb onlangs The Streets geïnterviewd en dat was een van de grootste ontgoochelingen die ik al heb gehad… Bart Steenhaut die na mij kwam is gewoon opgestapt. Misschien heeft uw lezer dan wel meer aan een heel goed portret aan de hand van 9 andere goede interviews. Uiteindelijk zijn wij ook maar iets klein uit België voor hem en soms wordt je ook zo echt voorgesteld. In Lissabon waren mij 25 minuten beloofd met Foo Fighters en uiteindelijk kreeg ik 10 minuten met de drummer. Ik heb dat dan geweigerd en dan waren ze kwaad op mij omdat ik dat niet wou doen. Ik was daar ook niet voor gekomen om uiteindelijk 10 minuten met de drummer te spreken. Toen ik toch mocht, ben ik voorgesteld als ‘Wouter Van Driessche from the very important Focus Knack Magazine that’s big in Belgium’… Zo van eigenlijk stel je toch niks voor…Terwijl journalisten van Rolling Stone bij hem thuis mogen gaan. Het laatste Bono interview in Rolling Stone begon met: ‘ik heb 18 uur met Bono gepraat’. Het meeste dat ik ooit zal krijgen is 15 min., waarschijnlijk met een Franstalige collega. Misschien heeft het dan wel meer zin om andere dingen te doen en creatief te zijn. Ik heb toen U2 naar België kwam een retrospectieve gemaakt van alle U2-concerten in België en mensen gaan opzoeken die erbij waren. Het eerste interview was in een kleine discotheek hier vlakbij waar ze zijn buiten gegooid en Bono was ziek en de tickets waren fout gedrukt, er stond U-2. Uiteindelijk waren dat 8 pagina’s met allemaal foto’s erbij en tickets,… Ik heb nog nooit zoveel reacties gehad op een stuk. Ik denk dat dat was omdat het iets anders was, het feit dat je van je zwakte een sterkte maakt. Dat je je afvraagt hoe je daar iets leuk over kan maken dat mensen graag lezen. Uw lezer wil niet dat je een interview afkoopt uit Rolling Stone dat is veel te ver van hem.


Gaat dat dan lukken? Mensen lezen steeds sneller… 8 Dan heb ik de ijdele hoop, misschien is dat omdat ik nog jong en onbezonnen ben, dat er nog mensen zijn die het willen lezen. Humo is ook geen gemakkelijk blad, het is niet geweldig opgemaakt, het zijn lange stukken, met lange zinnen en koppen van 3, 4 lijnen. Eigenlijk alle dingen die je niet mag doen vind je terug in Humo en die geraken er mee weg omdat ze een sterke merknaam hebben maar ook omdat het heel goed geschreven is. Ik geloof dat als er voor goede muziek een publiek is dat er ook voor goede stukken een lezer is. Ik denk wel dat als je je wilt aanpassen, je er altijd geraakt. Er zullen wel andere manieren zijn om over muziek te schrijven. We zitten nu echt wel op een scharnier moment…

gortige dingen gebeuren maar iedereen heeft wel een mening over iemand anders… Ik las onlangs een artikel in Rolling Stone van een journalist die meeging op tour met Massive Attack en het begon met een opsomming van alle soorten drugs die hij op tafel had zien komen tijdens de 3 dagen die hij meemaakte. Eigenlijk heeft dat weinig met muziek te maken maar met een Belgische groep zou je dat nooit kunnen doen. Het zou ineens je laatste stuk zijn. Die magazines kunnen zich dat permitteren want die groepen hebben die magazines veel te hard nodig. Je hoort zoveel verhalen en de leukste kan je gewoon niet schrijven, dat is heel spijtig. Het is ook typisch Belgisch om de dingen echt binnenskamers te houden. Als het bij Metallica rommelt dan maken ze er een documentaire over die eigenlijk beter is dan eender welke plaat die ze ooit gemaakt hebben. Die slaan daar munt uit, Belgische groepen doen eerder gewoon en gereserveerd. Terwijl iedere rockgroep een beetje hetzelfde is en er zijn een aantal dingen die je sowieso zult tegenkomen. Bij Amerikaanse en Engelse groepen zie je dat dat heel vaak wordt uitgebuit. De Gallaghers hebben daar bij wijze van spreken een carrière op gebouwd op andere groepen afslachten. Dat was hun mediastrategie; zoveel mogelijk mensen aflachen, zoveel mogelijk vertellen over de vechtpartijen, de coke, … en het werkt! Kid Rock, een artiest die voor mij nooit geloofwaardig is geweest, zet een pornovideo van zichzelf op het net en hij begint aan een comeback! Dat is zo goed gezien want zijn tournee was in een paar minuten uitverkocht! In België zal het ook wel niet zo spectaculair zijn maar ze doen het hier ook niet. In een van de eerste interviews die ik deed zei een Belgische muzikant dat je hier gewoon geen hotelkamers kan trashen, de mensen lachen u uit als dat hier zou verschijnen in de pers. Je zou er op aangekeken worden als je dat zou doen, wij hebben hier die cultuur niet. Vandaar, denk ik, dat wij hier ook niet die traditie van rockbladen hebben. Ik denk soms ook wel bij de Angelsaksische landen dat het aandeel seks en drugs groter is dan rock ‘n’ roll. Bij Pete Dohorty vergeet je op den duur dat hij een muzikant is. Ik vraag mij ook af of die wel zo verknipt is als die zich voordoen… Ik denk dat de Gallaghers eigenlijk 2 lieve gasten zijn. In de Belgische muziek heb je dat niet, Luc Van Acker heeft dat een beetje gedaan. Maar in de Belgische literatuur en andere kunstdomeinen heb je dat dan weer wel; Brusselmans, Fabre,… Dat is heel bizar in België, in de rock ‘n’ roll wordt het rebelse geweerd. Misschien moeten we wel zo’n stukken beginnen maken? Meer opinie en dingen analyseren in de plaats van een interview dat je toch niet meer gaat krijgen.

194

1g 1g

10a

195

9 Nee, natuurlijk. Als we altijd zouden programmeren voor diezelfde tien mensen die komen, of er komt altijd weinig volk, dan is dat een teken


4b 4c5

Niet alle concerten moeten uitverkocht zijn…

5c

1e 4b

1d 3a

9 Nee, je kunt onmogelijk zeggen, er is een bepaald percentage van dat soort muziek dat we willen doen. Het is echt heel breed. Er is een geweldig aanbod en wij pikken daar, zeg maar, de interessante dingen uit, waarvan wij denken dat die een kans verdienen op het podium van AB. Alle dagen zijn er dus hopen voorstellen natuurlijk, want AB is wel een redelijk instituut, zal ik maar zeggen, als het op concertwezen aankomt. Iedereen wil wel in AB staan vroeg of laat.

9 In ideologie? Ik denk dat één ding belangrijk is: dat AB in principe een deel van de Vlaamse Gemeenschap afhangt, wij zijn een VZW. Wij zijn er niet op gebrand om winst te maken, dat is niet onze bedoeling. Wij werken niet volgens het economisch bestel van een ander bedrijf dat elk jaar moet stijgen, bijvoorbeeld Clear Channel. Dat is een bedrijf dat beursgenoteerd is, dus die moeten wel winst maken. Dat is onze bedoeling niet. Vanuit het Ministerie van Cultuur hebben wij ook een opdracht te vervullen, wij geven nieuw talent een steun, bieden hen letterlijk en figuurlijk een podium. De potentie die wij in muzikanten zien, is belangrijker dan het economische doel ervan.

4c5

Het ligt niet op voorhand vast?

1e

4c5 1d

9 Wij werken niet echt met een doelpubliek. De bedoeling van AB is dat we zo breed mogelijk programmeren, dus voor alle mensen eigenlijk. Dat zie je ook wel in het programma van AB, dat gaat van kleinkunst tot heavy metal over reggae, hiphop, we maken eigenlijk geen onderscheid. De leeftijd van de meeste bezoekers ligt wel tussen de 18 en 30 jaar ongeveer. Ik denk dat dit ook wel redelijk normaal is voor een concertzaal. In principe sluiten we niets uit, elke stijl van muziek moet kunnen.

Wat is het onderscheid van AB met andere concertzalen?

4c5

Kan je het doelpubliek van de AB omschrijven?

1b

1a

9 Twee jaar en twee maanden.

1b

1a


9 Dat zijn er 48. Dat is eigenlijk het vaste team, van technici, van programmering, van promotie, van onthaal, van ticketshop, ook vaste mensen van horeca, security, die eigenlijk onafhankelijk zijn en barpersoneel dat ook niet vast is. Je past je natuurlijk aan het aantal bezoekers aan.

1a

9 Ik ben persverantwoordelijke van de AB. Dat zijn veel dingen, hoor. Ik ben eigenlijk zo’n beetje het doorgeefluik van AB naar de buitenwereld toe. Alle communicatie vanuit AB komt via mij, dat wil dus zeggen alle persaankondigingen, persteksten, concerten, ook vaak interviews met artiesten die optreden, regelen. Ook de brieven van buiten uit, die van buiten de AB dus naar hier komen, komen via mij, de gastenlijsten van alle pers, van alle mediamensen, noem maar op, platenfirma’s. Dat is zo’n beetje mijn functie.

Hoeveel mensen werken hier?

1a

Kan je kort je functie hier omschrijven?

7.3.9 Peter Deckers (AB)

3a 3a

3a 3a

Iedereen neemt dan ook zijn genre voor zijn deel, of wordt dat doorgegeven?

9 Ja, dat wordt doorgegeven. Er komt bijvoorbeeld een offer binnen van groep x en dan wordt dat in de groep gegooid, en dan gezegd van: wat denken jullie ervan, is dit haalbaar, moeten we dit nog wel doen, past dit nog wel voor ons publiek, is het niet te oubollig of is het voorbijgestreefd.

Is het zo dat iedereen daar dan iets over te zeggen heeft?

9 Ja, dat gebeurt wel democratisch hier.


196

2

1b 2b

9 Ja, inderdaad, daarom zijn we ook met een ploeg. Programmering en promotie is één ploeg van 9 mensen. Dat is eigenlijk zo’n beetje het epicentrum van AB, waarin eigenlijk de hele krachtlijn van de programmering wordt uiteengezet. Er is een gezonde wisselwerking tussen die mensen allemaal. Kurt is artistiek directeur, die bepaalt eigenlijk de artistieke lijnen van AB, maar dat doet hij uiteraard niet alleen maar in samenspraak met andere mensen. Ik denk dat we hier qua personeel nogal verscheiden zijn van interesse. Kurt is iets meer bezig met electronika en zo, jazz actuelle, de nieuwe jazz, een kleine beetje de popmuziek in de marge, het Domino-festival. Dat is heel specifiek, nieuw te ontdekken acts, niet mainstream, redelijk alternatief. Terwijl Mark dan meer bezig is met Belgische muzikanten, met Nederlandstalig werk. Jari is meer toegespitst op kleinkunst, Herman is dan weer meer rockgericht. Ikzelf ben dan meer met hiphop en aanverwanten bezig. Ik denk dat tussen al de mensen binnenshuis een gezonde wisselwerking bestaat.

Kan je eens opsommen welke bronnen jullie hier allemaal hebben.

2

1e 1e

Zijn jullie gespecialiseerd in iets? 9 Bij AB is dat absoluut niet, we staan eigenlijk open voor alle soorten muziek. Er mag geen onderscheid in gemaakt worden.

Heb je dan de indruk dat je alles kan volgen. Ik kan me voorstellen dat je iedere dag massa’s cd’s binnenkrijgt en aanbiedingen…

1d

1d

1d 1d

9 Qua optredens, alle genres, ja. Als we nu de kalender bekijken (neemt het programmaboekje erbij), dat gaat van Franstalige dingen, Raphael, tot the Nits, Persistance Tour is hardcore, Steve Wynn, rock, Gabriel Ríos, dat kan je bijna plaatsen onder wereldmuziek, kleinkunst, De Nieuwe Snaar is al meer cabaret, we doen ook Kommil Foo, Wannes Van De Velde, Orchestra tange día,…

En zijn er specialisaties van genre, welke komen bijvoorbeeld helemaal niet aan bod hier? 9 Wat niet aan bod komt, is hetgeen we in de clubs aantreffen, typische dansavonden of fuiven, house, techno. Zo’n dingen komen niet aan bod omdat dat ook niet de bedoeling kan zijn van een concertzaal. In het verleden hebben we wel van die avonden gedaan dat we tot drie uur ‘s nachts doorgingen en waar we wel drum ‘n’ bass programmeerden en zo. Maar dat wordt eigenlijk niet meer gedaan, omdat dat meer de functie moet zijn van discotheken of clubs of zo… Maar qua optredens, staan jullie open voor alle genres?

dat we niet goed bezig zijn. Vorig jaar hebben we toch het grootste deel van de concerten uitverkocht. We hebben op een driehonderdtal producties iets van 220 000 bezoekers gehad vorig jaar. Dus, ik denk dat het niet zo slecht is.

2a 3a 3a

2c 3a 3a 2b 3b 3b 4c5

9 Bij ons ongeveer een dertigtal, misschien nog wel meer, omdat wij ook veel dingen uit het buitenland krijgen; bepaalde boekingsagenten of managements die ook een toer proberen te boeken. Ik denk minstens evenveel als wat bijvoorbeeld de kranten of radio krijgen.

Wie beslist dan eigenlijk of je de groep boekt?

9 Op onze wekelijkse vergadering wordt dan beslist. Voor 50 % van de gevallen kan je al zeggen ja. Als je een grote naam binnenkrijgt of iets dat we absoluut moeten hebben, grote tours die op één bepaalde dag in België komen. Kanye West bijvoorbeeld, zoiets kan je niet laten liggen, je moet dat doen. Dat is redelijk vanzelfsprekend om zoiets te boeken. Dan is het meer een kwestie van praktische spraken, is de dag vrij, is de zaal vrij? Wat kunnen we ervoor betalen, wat is het offer. Langs de andere kant zijn er de andere 50%, is zeg nu 50, dat varieert natuurlijk. De kleine groepen die hier willen komen spelen, dan wordt er ten eerste wel gekeken of het kwalitatief goed genoeg is, staan ze al ergens voor, hebben ze al een bepaald verleden. We gaan natuurlijk ook wel naar andere kleine zalen, af en toe gaan wij kijken naar jong talent, om die ook live aan het werk te zien. Ik denk dat daar de kwaliteit echt een rol speelt, gelijk in welk genre, het moet kwalitatief sterk staan op een podium.

Wanneer vinden jullie dan iets goed? Wanneer is iets kwalitatief…

9 Ja, daar kan je tot in het oneindige over discussiëren, wat kwalitatief goed is. Ik denk dat we altijd moeten werken vanuit een buikgevoel. We zitten allemaal al minstens 10 jaar in het vak, we hebben allemaal al wat ervaring. Weten wat kan werken, het is iets wat je met de jaren leert…

Persoonlijke smaak speelt daar dan toch wel een grote rol in? Als er nu een groep is die niemand goed vindt, maar wel groot is, boeken jullie hem dan?

9 Dan boeken we hem ook. Zoals gezegd, wij zitten hier niet te werken voor onszelf, we zitten te werken voor ons publiek. Als er een groot publiek vragende partij is of als we zien dat bepaalde groepen het zeer goed doen, al is het zelfs ons ding niet… Ik denk niet dat er hier iemand echt fan is van Krezip of van Praha Khan of van Scala of noem maar op. Dat is misschien niet onze interessesfeer maar als je merkt dat het toch wel werkt naar de buitenwereld toe dan mogen we niet de reactie hebben: wij vinden het niet goed, dus gaan we het niet doen. We moeten openstaan voor alle soorten. Hebben hitlijsten een invloed?


9 Hitlijsten spelen minder een rol omdat we toch altijd aan de basis zitten van bepaalde groepen. Als je de hitlijsten nu bekijkt, kan je merken dat er veel groepen een aantal jaren terug hier al gespeeld hebben. Bijvoorbeeld het laatste jaar is Black Eyed Peas niet weg te slaan uit de top 10, zowel qua single als qua album. Black Eyed Peas heeft hier een viertal jaar geleden nog in de kleine club gestaan voor 250 mensen. Het is wel de bedoeling om er van dag 1 bij te zijn. Dan werk je eigenlijk al een beetje als talent scout, wat gaat er volgens ons binnen dit en een aantal jaar echt groot worden? White Stripes hebben hier in de club gespeeld, de enige clubshow in België. De voorbeelden zijn legio. Als je onze Wall of

2a

Hoeveel cd’s krijg je binnen?

197

4c8

4c8

2a

9 Cd’s die hier binnenkomen, vanuit platenfirma’s die proberen hun groepen onder de aandacht te krijgen. Er is toch altijd een bepaalde vorm van prestige mee gemoeid. Ik denk niet dat er één Belgische jonge groep is die niet in AB wil spelen. Ik dat het voor iedereen nog wel een beetje de concertzaal is waar ze allemaal willen staan. Er gebeurt inderdaad nogal een zware selectie.

3c 3c 5c

Je komt er misschien ook sneller mee in contact…

9 Je komt er sneller mee in contact plus de mogelijkheden zijn ook veel groter. Als er een Amerikaanse groep tourt, is dat maar voor een bepaalde periode. Ze zeggen april-mei, en dan is er maar 1 beschikbare datum vrij. Dan moet het die dag zijn, want zij moeten de dag nadien in Parijs spelen, of in Amsterdam en dan Kopenhagen en dan Londen. Dat is heel beperkt terwijl de spelingruimte met Belgische groepen natuurlijk veel groter is. Het is veel gemakkelijker om Belgische groepen in de agenda te plannen, ten tweede is het ook onze taak Belgisch talent een steuntje te geven.

198

3c

9 Ja, als het Belgisch is en het is goed, hebben die uiteraard voorrang. Maar voorrang is een fout woord.


3c

10a 3c

9 Ik denk dat in het verleden de Engelse pers nogal vaak gevolgd werd, dat is nu ook wel minder, misschien met de komst van het Internet. Plus het feit dat de Belgische muziek de laatste jaren aan een ongelofelijke opmars bezig is. Als je ziet hoeveel Belgische groepen hier de zaal uitverkopen, dat is dus echt ongelofelijk. 50% van wat hier in de AB staat is Belgisch trouwens. Mensen verschieten daar altijd van.

Hebben die voorrang?

10a

5b 5d 5g

4c3

4c2 4c2 4c2.1

Hoe denk je dat dit komt, dat zoiets opeens ontploft, omdat iedereen er tegelijkertijd op springt?

En kranten, hebben die een invloed? 9 Ik denk dat er daar een gezonde wisselwerking is tussen de media en ons. Ten eerste, er zijn media- hoewel in België niet zoveel meer- die een signaleringsfunctie hebben, die kleine groepen uit de marge halen en die een forum geven, via de geschreven pers of airplay op de radio. Wij volgen dat wel. Dat geldt niet alleen voor België, want als je de rockkaart of de popkaart of de algemene muziekkaart van de wereld bekijkt, dan is België echt een zakdoek groot. Dus wij volgen ook de media in Frankrijk, Engeland, in Nederland. Wij hebben zo’n 40-50 abonnementen van alle mogelijke muziektijdschriften en dan zien we ook altijd bepaalde trends gebeuren. Ten tweede begint Internet belangrijk te worden, als je nu kijkt naar Clap Your Hands Say Yeah, Arctic Monkeys... We hebben Clap Your Hands Say Yeah geboekt in oktober. Op dat moment hadden ze volgens mij nog geen enkele krantenrecensie, of nog geen enkel interview in Belgische media gedaan. Ik herinner mij één cd-bespreking op Internet in juni. We gaan die de kans geven omdat wij voelen dat het begint te leven, dan is het nu boeken en binnen twee maanden kan zoiets ontploffen. Dat is er nu gebeurd met Clap Your Hands Say Yeah. De box is ondertussen al vijf weken uitverkocht, 850 man terwijl die single nog niet op de radio zit en terwijl de plaat nog niet uit is. De plaat komt nu pas uit, terwijl onze zaal al uitverkocht is. Daarom spreek ik van wisselwerking. Ik zie ook dat er heel veel media en radio volgen wat wij doen. Wij boeken nu Clap Your Hands Say Yeah en ook de media begint het in het oog te houden. Het gebeurt heel vaak dat als wij een artiest aankondigen in AB, bijvoorbeeld Dirk Blanke van Radio 1 mij belt of mailt van en vraagt of er al een plaat van is of wat voor iets het is. Het gebeurt heel vaak ook dat de plaat niet uit is in België, dat ze geen platenfirma hebben en dat ikzelf Radio 1 de plaat bezorg en dat zij dat dan ook gaan spelen. Zij worden dus evenzeer beïnvloed door ons en andersom. En ik denk dat we daarmee in een gezonde samenwerking zitten. Iedereen heeft zo een beetje die signaleringsfunctie.

Fame beneden bekijkt, de groepen die daarop op staan, het spreekt altijd een beetje tot de verbeelding hoeveel grote namen hier gestaan hebben die eigenlijk nu pas in de top 30 staan.

2c 2c 2c

Heb je niet soms de indruk of het gevoel dat je afhankelijk bent van de dingen die je toegestuurd krijgt, of ga je zelf ook genoeg op zoek naar nieuwe dingen?

9 We willen zeker niet afhankelijk worden. Ik denk dat het toch de taak is om zelf op zoek te gaan naar bepaalde interessante dingen.

En hoe doen jullie dat dan?

199

1f

9 Concurrentie is een groot woord, we spelen soms wel op dezelfde bal, maar over het algemeen heeft iedereen zo een klein beetje zijn eigen niche in Brussel. Wat wij doen kan niet vergeleken worden met wat dat de Beursschouwburg doet, of wat wat de Munt doet, wat wat KVS doet… Misschien wel Botanique, wij zijn de twee rock/pop zalen in Brussel. De programmering van Botanique ligt redelijk dicht tegen de programmering van AB. Maar het gebeurt ook vaak dat er groepen eerst daar staan, en vervolgens hier of andersom. Het Franstalige publiek, waar zij op gericht zijn, is toch nog wel een iets andere cultuur. Wij zijn uiteraard een Vlaams huis, het merendeel van onze bezoekers zijn ook Vlamingen terwijl het merendeel van de bezoekers in de Botanique Franstaligen zijn. Die hebben groepen als Girls in Hawaï, Ghinzu, dat is toch iets dat meer leeft bij het Franstalige publiek dan bij het Vlaamse publiek. Die cross-over wordt zelden gemaakt. Ghinzu is nu wel redelijk bekend aan het worden in Vlaanderen, maar je kunt dat niet vergelijken met de impact die ze hebben in Frankrijk of in Wallonië. Dus ik denk dat daar toch wel een duidelijke scheidingslijn ligt. Het is nog altijd wat gescheiden. De Nederlandstalige producties, zoals ik daarnet zei, De Nieuwe Snaar, het Kleinkunsteiland, Wannes van de Velde, Stef Bos, Thé Lau, De Mens, Gorki, Flip Kowlier, dat zijn allemaal dingen die -ik zal niet zeggen- exclusief voor ons zijn, zo’n artiesten zie je zelden geprogrammeerd in Franstalig gebied. Hoewel De Mens ooit wel op Dour festival heeft gespeeld en ook gedraaid is geweest op Radio 21, wat opmerkelijk is. Normaal gezien wijst het wel zichzelf een beetje uit.


1f

3a 10a

9 Dat wordt zeker uitgespeeld, het verhaal achter een artiest is het interessantste als er een toffe samenwerking is tussen bepaalde mensen van verschillende groepen. Vb. Teun Verbrugghen, drummer van o.a. Flat Earth Society en Jef Neve, als die nu een samenwerkingsproject doet, dan geven we wie uiteraard een podium. Het is fantastisch dat dergelijke dingen gebeuren.

Is er concurrentie met andere zalen, als jullie op zoek gaan naar nieuwe of interessante dingen?

10a 3a

3c

9 Het laatste jaar zeer goed. Ik heb begin januari een soort overzicht naar de pers gestuurd, dat heeft ook in alle kranten gestaan dat het echt een opmerkelijk fenomeen is hoeveel Belgen er hier de zaal uitverkopen. Vb. Arsenal. Wij hebben Arsenal laten spelen op de Exit, ons eindfeest elk jaar. We hebben de dag later het concert voor april aangekondigd en ondertussen zit de grote zaal weeral vol, 2000 tickets. Maar ook drie keer Novastar, drie keer Ozark Henry, vier keer Arno, Vaya Con Dios, Hooverphonic, Daan, Flip Kowlier, Gorki, … Het lijstje is enorm lang, ik denk dat er een heel groot verschil is met tien jaar geleden. Er wordt enorm veel goede, kwalitatieve muziek in België gemaakt. Dan moeten we ook het chauvinisme hebben om ook echt de Belgische kaart te trekken. We hoeven niet echt het zoveelste gehypte groepje uit Engeland te hebben. Daar is toch wel een verschil te merken nu.

Als je iets boekt, ben je dan ook nieuwsgierig naar het verhaal achter de artiest. Spelen jullie dat ook uit?

3c

Verkopen Belgische artiesten ook beter?

2a 2a 2a 2a

4c5 4c5

De dingen die je krijgt, komen die meestal van de grote platenfirma’s?

9 De dingen die we krijgen, die aangeboden worden… in principe kan iedereen hier een groep komen aanbieden.

Als er nu morgen iemand een demo binnensteekt, beluisteren jullie dat dan?

9 Ja, absoluut. Alles wordt beluisterd. We hebben bijvoorbeeld het AB Cocoon project gestart 2 jaar geleden. De demo’s die vliegen nu de bus in. Vorig jaar hebben we toch 400-500 demo’s binnengekregen. Daar hebben we verschillende uitgepikt die we dan voorprogramma’s geven in de zaal, die we een clubconcert geven, die we ook de opnamemogelijkheid bieden in de studio hier, we organiseren er een fotoshoot voor... Het is echt wel de bedoeling dat we vanaf dag één met bepaalde groepen beginnen en we proberen dan een soort vertrouwensrelatie met AB op te bouwen zodanig dat ze, mochten ze echt zeer groot worden, ons ook niet vergeten.

Doen jullie onderzoek naar het publiek?

9 Ja. Twee jaar geleden hebben we een enquête georganiseerd binnen AB. Dat gaat van ‘hoe vindt je de sfeer in AB’ tot ‘parkeerplaats in Brussel’ tot ‘van waar kom je’, ‘leeftijd’, ‘wat is je voorkeur van muziek’. Daarin merk je toch wel dat het merendeel van het publiek ligt tussen de 20, 30 jaar, iets meer mannen dan vrouwen, 6 à 7 op 10 zijn Vlamingen. Ze vinden het allemaal de beste zaal in België (lacht). Houden jullie daar rekening mee, of is het gewoon uit nieuwsgierigheid?

4c5

9 Dat is een goede vraag. Gezien wij allemaal dertigers, veertigers zijn, komt er soms wel de vraag van, moeten we opnieuw jongere mensen aantrekken? We mogen nooit de voeling verliezen met wat er leeft bij de 18-jarigen, bij de 20-jarigen, dat is ook wel een beetje onze functie. We proberen altijd op de hoogte te blijven van wat er leeft bij de jeugd en ik denk dat we daar redelijk goed in slagen.

200

4c5

Is het dan belangrijk dat je zelf deel uitmaakt van je doelgroep?


4c5 3a

9 In mindere mate. Uiteraard moet je er rekening mee houden. Als wij hier groepen gaan zetten die… Met alle respect voor Laura Lynn of zoiets, maar als we merken dat het compleet niet voor ons publiek is, dan programmeren we het niet. We willen natuurlijk het publiek zo breed mogelijk houden, maar je moet altijd keuzes maken. En het belangrijkste is toch wel kwaliteit bieden op het podium. Na verloop van tijd zijn er ook veel bezoekers die gewoon naar AB komen omdat ze toch verwachten dat er een kwalitatief goede groep op het podium staat terwijl ze die zelf niet kennen. Ik ken er geen plaat van, ik ken het niet, maar de reputatie van de zaal is goed dus het zal toch wel goed moeten zijn. Amateurs zie je hier zelden aan het werk. Dat is ook een beetje de functie van de AB-club: 250 mensen, ticketprijs is altijd 10 euro, een instapprijs voor mensen die toch wel eens willen komen kijken. Het is toch de bedoeling dat groepen die in de club staan, het publiek voor zich winnen met de bedoeling dat ze dan een jaar later naar de box kunnen gaan, 800 mensen, en dan doorgroeien naar de grote zaal. Dat is het ideale parcours van een groep hier. Maar we moeten altijd vertrekken vanuit de kwaliteit van een groep.

4c5

2c

9 Door gespecialiseerde muziekbladen, door naar showcases te gaan, in kleine clubjes onbekende groepen gaan scouten... We gaan ook elk jaar naar het Sonar festival in Barcelona, dat toch wel een podium biedt aan de groepen van de toekomst. Er is Eurosonic in Groningen, South by Southwest in de States, All Tomorrows Parties in Engeland; dat zijn allemaal showcase festivals. We gaan toch wel zelf actief op zoek naar de groepen die het gaan maken binnen afzienbare tijd. Dan is het een kwestie van erbij te zijn en ze op tijd vast te leggen.

5g 5g

5g 5g

Heb je daar een voorbeeld van, waarin je die invloed merkt? 9 De carrière van een groep wordt vaak gestuurd vanuit AB. Als ze in AB gestaan hebben, gaan er ook andere deuren open. Ik zei het eerder over Radio 1. We merken ook soms als wij een groep hier op het podium zetten, dat ze ook achteraf op de radio gaan gedraaid worden, dat er ook in kranten over geschreven wordt. Ik denk dat we voor kleinere groepen wel iets kunnen breken. Als ze hier gestaan hebben en ze doen het goed, dan komen ze plots in media, komen ze op radio, krijgen ze eventueel een radio-interview. Dan gaan er gewoon deuren open naar andere zalen toe, ze kunnen naar andere zalen stappen en zeggen wij hebben in AB gespeeld en het voorprogramma gedaan van… Ze worden opgemerkt door de pers die aanwezig is, ze worden opgemerkt door managers die hier heel vaak aanwezig zijn. Vb. Kawada die vorig jaar in Cocoon zat: je merkt dat die plots aandacht beginnen krijgen in de media, dat ze plots op radio komen, ze zitten ondertussen bij het managementbureau waar Sioen bij zit.

Spelen ze het als groep dan ook zelf uit?

9 Ja, maar terecht, als ze het goed gedaan hebben dan mogen ze het doen. Het is ook niet zo gemakkelijk om hier binnen te geraken, het moet al goed zijn. En ten tweede moeten ze ook nog eens al de mensen die hier staan overtuigen van het feit dat ze het verdiend hebben. Ik denk dat de groepen daar gebruik van maken, dat het een soort van ‘AB quality aproved’ is, dat ze een soort van label dragen. Denk je dat de cd-verkoop van Clap Your Hands Say Yeah zal stijgen volgende week na hun concert hier?

5d

9 Ja maar dat is op een gevaarlijke lijn lopen. Je kunt veel krediet hebben maar je moet het ook kunnen waar maken op het podium. Als zij een heel slecht concert geven en zij krijgen overal vernietigende kritieken in de pers ‘het is een opgeklopte hype, ze verdienen de aandacht niet die ze nu krijgen’, dan kan het ook volgende jaar gedaan zijn. Dat is kantje boordje voor de groep zelf. Tenzij dat de groep zelf fantastisch goed is dan zal het volgende jaar wel ontploffen en zal de cd-verkoop ook wel volgen enz.

201

5g

Ze hebben ook wel veel krediet nu…


5g 5a 5d

9 Dat zal 2 kanten opgaan, de plaat is goed en wordt overal zeer goed onthaald. Als je ziet dat wij de zaal uitverkopen voor de plaat uit is, leeft er toch een heel grote interesse voor die groep. Uiteindelijk moeten ze het ook waar komen maken op het podium. Als zij een fantastisch optreden geven dan zien wij die volgend jaar terug in de grote zaal en de grote festivals. Dan gaat de plaat uiteraard veel beter verkopen. Dan komen ze in een stroomversnelling terecht. Als ze hier staat en de hype blijkt interecht en er staat een groep vol klungelaars op het podium…

5g

5a

9 Als we sommige media mogen geloven, zijn wij zeer belangrijk. Vb. Kurt, de artistieke directeur, is toch vorig jaar in Knack uitgeroepen tot de invloedrijkste persoon (in het concertwezen) in het popland België.

5

3a

9 Dat is de kern, ja. De kracht moet eigenlijk van de groep zelf uitgaan. Daar begint alles, daar staat of valt ook alles bij. Als je een groep op het podium zet die, naar onze mening nog niet echt professioneel bezig is of nog niet kwalitatief goed genoeg is, zal dat ook zijn gevolgen hebben op het podium en naar het publiek toe.

Hoe sterk staan jullie dan in de muziekindustrie in Vlaanderen? Wat voor invloed hebben jullie?

3a

Is de kern van de taak van een programmator kwalitatieve muziek brengen?

2a

2a 2a 2a 2a 4b

9 Het aanbod van de grote platenfirma’s wordt minder en minder om de simpele reden dat de platenindustrie volledig is overgenomen door marketing mensen en niet langer door mensen die met muziek bezig zijn. Dan zien we ook dat in de marge heel veel dingen ontstaan. We hebben hier ontzettend veel groepen staan die van independents komen, van kleine labels, of zeer veel groepen die een plaat in eigen beheer opnemen en zelf aan de slag gaan. Tegenwoordig is het ook veel gemakkelijker geworden, ik vind dat een zeer goede evolutie.

Krijg je dan ook niet meer binnen?

9 Qua hoeveelheid absoluut! Of je nu 10 of 100 platen binnen krijgt, het percentage dat de moeite waard is zal altijd hetzelfde blijven denk ik…

Dan heb je wel meer werk! 9 Ja en ook het aantal producties is gestegen! Vorig jaar hebben wij 450 groepen hier op het podium gezet op 1 jaar tijd. De voorprogramma’s, vaak de grote zaal en de club tegelijkertijd. Ik herinner mij oktober-november van afgelopen jaar, dat er elke dag minstens 2, 3 groepen stonden. Van zondag tot en met zaterdag, dat is een volledige 100 procent bezetting van de zaal. Qua aantal producties is het ook enorm gestegen tegenover vroeger, dat klopt wel. Hoe komt dat?

202

4c3 4c3 4c5

Kopen mensen niet minder cd’s door Internet maar gaan dan wel meer naar concerten? 9 Dat speelt ongetwijfeld mee, Internet speelt een rol. Maar ook het muzikale beeld van de mensen is veel groter geworden door Internet. Nu kunnen ze echt uit alle verschillende hoeken dingen beluisteren. Ze vinden zowel Gorki als Methods of Mahem, of Eminem als Ozark Henry als Novastar goed, dus dat gaat heel breed. Ik denk dat het vroeger toch wel meer het hokjes denken was, de mentaliteit ‘je vindt rock goed, of je bent voor hip hop of heavy metal’. Ik denk dat nu, bij de jongere generatie, allemaal door elkaar loopt. Ze zijn op Werchter en ze kijken even goed naar Snoop Dog als naar Kraftwerk las ik vorige week in de krant. Dat klopt gewoon, hun beeld is veel ruimer geworden. Wij hebben hier ook veel mensen die tickets bestellen voor 2 uiteenlopende concerten. Ik denk dat de interesse bij de mensen veel meer verbreed is en dat zal


4c5

9 Ten eerste omdat live muziek geweldig in opmars is. Ik denk dat we daar zitten met het economische principe van vraag en aanbod. Je zou kunnen zeggen het is overkill, het is teveel maar als we bijna alles uitverkopen blijkt het niet te veel te zijn. We leven blijkbaar in een land waar iedereen graag naar concerten gaat, dat geldt niet alleen voor AB. Als je tijdens afgelopen zomer alle festivals optelt, en wij hebben er ongelofelijk veel… Als je zoiets tegen een Amerikaan of een Australiër vertelt, dat is een grap voor hen… Die denken dat dit niet dat op 100 km afstand wij hier 10 festivals op een weekend organiseren. Die niet alleen maar 2 dorpen van elkaar liggen maar ook nog eens zeer goed werken en volk trekken. Als je het succes ziet van Werchter, dat meer dan 200.000 mensen trekt, Pukkelpop die meer dan 60.000 man per dag trekt, Marktrock dat altijd afgeladen vol zit, Gentse Feesten, Lokerse Feesten die allemaal meer dan 150.000 mensen trekken,… Dat is een ongelofelijke weelde gewoon. Dus blijkbaar gaan de Belgische mensen heel graag naar concerten. Zolang de vraag er is, dat ze graag komen, moet er ook aanbod zijn. Waarom zouden wij zeggen ‘wij doen op maandag geen concert want mensen komen niet buiten’ als we hier maandag toch 700, 800 man in de zaal krijgen? Ze doen het wel graag, er zit niet ergens een stop op. We zaten afgelopen jaar op onze maximale capaciteit.

4c5

2a

Krijgen jullie ook meer doorgestuurd via Internet zoals op de radio’s?


ongetwijfeld wel te maken hebben met het feit dat muziek toegankelijker geworden is, mede dankzij Internet.

203

1e 1e

Zijn jullie gespecialiseerd in bepaalde genres?

10 Mijn baas is begonnen juist na WOI, in 1946. Hij is toen 78 toeren platen beginnen inbrengen vanuit Amerika. Hij is de enige die zich daar in Nederland en België mee bezig hield. Dat was gospel, rootsmuziek, country. In 1980 is dat pas professioneel beginnen worden maar we zijn de eerste 15 jaar toch altijd een rootsfirma geweest; latin, afro, blues, country, singer/songwriter. Dat was allemaal muziek die hun wortels hadden in de traditionele muziek, daarmee zijn we bekend geworden. Nu doen we dat nog altijd maar we proberen dat wel een beetje te verbreden naar indierock, iets moderner. Dat komt natuurlijk ook omdat je met jongere mensen gaat werken en we proberen ons imago wat te verjongen. Maar het blijft wel zo dat we als independents (PIAS, Bang, Munich Records, Lowlands) niet te veel in elkaars vaarwater te komen. Lowlands staat bekend om hun dance, elektro en lounge. Bang doet indiefolk,… Iedereen heeft zo een beetje zijn eigen nichemarkt. Al die labels die wij verdelen, sinds 1980 zijn er heel weinig weggevallen en veel bijgekomen en de bedoeling is dat je een goed netwerk hebt van labels die passen bij uw imago van platenfirma. Dat gebeurt ook meestal via via, labels en artiesten zijn sterk met elkaar verbonden. Het is een kleine wereld en hoe meer je erin zit hoe vertrouwelijker alles wordt.


10 Je hebt een paar grote meetings, vb. in Cannes in het laatste weekend van januari, en daar komen alle platenmaatschappijen naartoe. Heel veel indiemaatschappijen komen dan bijeen en het opzet is, … nu is dat een beetje verwaterd met Internet, maar de bedoeling was om met alle platenlabels samen te komen in 1 gebouw en daar de cijfers van het jaar voordien te bespreken, wat er uit zal komen het volgende jaar, beslissen om verder samen te werken. De bedoeling is om elk jaar de labels die je hebt te behouden en die mensen een keer te zien in levende lijve en dat

204

2b 2a

2

1a

10 Wij hebben allemaal een bediendencontract, bij ons zijn er geen bazen. Dat is allemaal in functie van wat je moet doen. Ik ben 15 jaar geleden begonnen hier in België met de catalogus van Munich Nederland. Dan moest ik in België de verkoop doen en promotie en… Na een jaar of 7 is dat altijd maar meer en meer werk geworden, meer labels, meer releases en dan zijn we met 2 beginnen werken en nu zijn we met 3 sinds september vorig jaar. Wij verdelen de taken een beetje zodat het plezant is voor iedereen, dat je niet alleen maar verkoop moet doen, dat je een amalgaam hebt van werk. Mijn collega is verantwoordelijk voor de A&R, voor de Belgische signings voor zover dat iets mag voorstellen. Ik doe een paar grote winkels, radio, pers, emails, alles van promotie. Iemand anders doet Wallonië en Luxemburg en als er televisiewerk is, doet hij dat ook. We zorgen ervoor dat de taken een beetje verdeeld zijn, zodat het plezant blijft voor iedereen. Maar we proberen ook allemaal heel onafhankelijk te werken zodat je zelf je plan kan trekken in je eigen domein. De algemene logistiek wordt gedaan door Nederland. Als wij spullen nodig hebben dan wordt dat allemaal vanuit Nederland verstuurd. 90 procent van onze inkomsten komt uit distributie, dat wil zeggen dat wij met buitenlandse labels werken. Amerikaanse, Engelse of Franse en die moeten wij zo goed mogelijk vertegenwoordigen in België. Dat wil zeggen dat wij die mensen ook op de hoogte moeten houden van wat er verschenen is van pers, of er airplay geweest en ervoor zorgen dat als er groepen komen spelen dat er interesse genoeg is. Dat de zalen vol zitten, hoe groot of hoe klein die zalen ook zijn. Zodat de groepen weten dat er rond gewerkt is.

Hoe kom je bij een nieuwe groep terecht?

1a

Wat is je functie bij Munich?

7.3.10 Jean-Marie Brassine (Munich Records)

3a 3a

Welke selectiecriteria hebben jullie?

10 Er moet een hoek af zijn, het moet altijd een beetje uniek zijn eender op welke manier; concept, persoonlijkheid op het podium. Er moet altijd iets zijn. Wij zullen voor de rest ook nooit een technoband tekenen. Als Praga Khan bij ons een plaat zou willen uitbrengen, zou ik zeggen dat hun muziek ons niet interesseert. Wij hebben daar totaal geen voeling mee, wij hebben ook de contacten niet, wij kennen de scene en de clubs niet. Wij doen wel van alles wat, 16 Horse Power, Buena Vista Social Club, maar in ons eigen domein. De groepen moeten goed zijn en kunnen doorgroeien, een beetje ambitie hebben en willen werken. Niet iedereen heeft de tijd om een groep op te richten want veel geld verdien je er niet mee en je moet dat willen. Ze moeten ook touren en wanneer ze werken hebben ze geen tijd. Is de keuze vooral bepaald via onderlinge contacten?

Wat is een verhaal?


10 90 procent is dat via via of we gaan naar optredens kijken, maar dat is altijd wel op aanraden van of je krijgt een uitnodiging. Er moet altijd wel een verhaal bij zijn. Je moet ervoor zorgen dat je een verhaal hebt, ook voor de pers.

2c 3a

10 Ja die meetings zijn heel zakelijk. Wij hebben 10.000 titels en 50, 60 belangrijke labels en die willen we daar behouden. Dan ben je al zeker van de inkomsten van het jaar erop want het draait uiteindelijk allemaal een beetje rond geld. In België is het heel gemakkelijk om groepjes te ontdekken, je kent iedereen, ik werk er al 15 jaar. Je kunt naar Humo’s Rockrally gaan kijken, … Maar wij tekenen heel weinig Belgische groepen, wij hebben daar geen budgetten voor. Wij zijn ook een Nederlandse firma dus niet zozeer gericht naar de Belgische markt. Wij hebben, omdat we maar met 3 zijn, om ervoor te zorgen dat in België de labels vanuit het buitenland die op tournee komen, dat we die al goed kunnen opvolgen. Belgische groepen vragen dan meestal nog een extra energie en extra aandacht dus wij zijn daar niet zo in gespecialiseerd. Nu dit jaar hebben we 3 Belgische groepen waar we promotie en distributie voor doen, groepen uit Leuven. Maar voor de rest is dat vrij matig. Mijn bazen gaan ook naar South by Southwest in maart in Texas, een gigantische ontmoetingsplaats voor beginnende groepen. Elk land vaardigt een aantal groepen af en die kun je daar dan gaan bekijken en die kunnen dan vragen of je geïnteresseerd bent om ze te verdelen. Daar hebben wij 3, 4 Amerikaanse bands getekend voor Europa. Dat is natuurlijk wel voordeliger als je een groep kan tekenen voor gans Europa, die in Europa nog niet bekend zijn. Die laten wij dan heel goedkoop touren met een camionette en dan zijn die kosten vrij laag en dan kun je 10.000 cd’s persen en hopen dat die verkocht geraken over heel Europa en een beetje winst maken. De grootste winst marges voor ons komen uit distributie.

205

10a 3a

2b

2b

2c

Ga je niet zelf op zoek naar bandjes?

is heel belangrijk voor independents. Er worden dan ook heel veel contacten gelegd met bepaalde nieuwe labels die ook dealers zoeken en zo wordt er constant uitgewisseld. Er komen heel veel relaties aan te pas met een heel trage opbouw. Je kunt een label vb. heel graag hebben in je catalogus omdat het goed bij je past, maar als het bij een andere maatschappij zit, dan behoud je een zekere hoffelijkheid daartegenover en ga je niet kwaad spreken over die maatschappij. Wij werken in die mate dat wij zelf verwachten van het label dat zij naar ons toe stappen. Je kunt wel zeggen dat je geïnteresseerd bent, je kan altijd praten maar niet om het af te pakken. Dat gebeurt wel maar dat is niet de bedoeling.

10a 10a

3a 10a 3a 10a

Worden die hypes niet gecreëerd door platenfirma’s? 10 Je moet de pers altijd warm maken voor iets hé. Eugene Edwards zweert vb. bij zijn bijbel en zijn oude instrumenten. Die komt van Denver, die is beïnvloed door die en die… Johnny Doubt vb. die maakte alleen maar teksten over vrouwen die vermoord werden, heel morbide en gure teksten. Het is geen grote zanger maar hij is wel heel intens. Dan heb je een verhaal, dat zijn goede artiesten om mee te werken en dan is de pers ook direct geïnteresseerd. Een plaat moet niet altijd af zijn maar kan door zijn gebreken juist interessant worden. Niet voor de mainstream maar voor de mensen die met muziek bezig zijn. Wat wij doen dat is voor een nichemarkt, het Radio 1, Studio Brussel, indiepubliek, de rest interesseert ons niet.

Je gaat dat verhaal dan echt gebruiken?

8

Wie zijn dat?


206

8 5b 5a 5c 5e 5g

8

10 Ja nu zijn we met 2, vroeger deed ik dit alleen. Ik ga naar Radio 1, Studio Brussel, Pure FM, fm Brussel. Het probleem is dat wij met een kleine verkoop ook zeer weinig promo’s krijgen. Promo’s voor distributie staat in rechtstreeks verband met het aantal inkopen dat je doet. Vroeger bij een goede verkoop van ongeveer 3000 en dan krijg je altijd 10 procent promovoorraad. 100 promo’s om te verdelen dat is vrij veel, voor ons toch. Maar nu verkopen we er misschien maar 300 meer, dus krijgen we maar 30 promo’s meer voor België en Nederland. Dat is een schrijnend tekort om iedereen te kunnen bedelen. Ik selecteer dan de belangrijkste.

10 Dat hangt er vanaf welk genre. Ik bekijk alles per plaat. Wij hebben al zo weinig promo’s dus ik moet al zeer selectief zijn op voorhand. Vaak is het een beetje een kettingreactie. De Morgen, De Standaard, Focus Knack, Le Soir. zijn voor ons de meest relevante. Maar het probleem is dan dat iedereen het leest en dan moet je een week later nog eens 15 cd’s versturen naar mensen die het ook willen hebben. Maar je kunt ze niet altijd bedelen. Dan geef ik ze niet of heel soms kopieer ik ze eens. Tegenwoordig is het zo met Internet, als je ze geen cd’s kan geven dan mailen die naar platenlabels in het buitenland om te zeggen dat ze geen cd krijgen. Maar als je geen hebt, kan je geen meer geven…Je doet vb. een promotour als je cd gereleased wordt, je krijgt de plaat een paar weken op voorhand en je stuurt promo’s op en dan gaan de 2? 3 maand later touren en dan moet je nog een keer gaan promoten want ze willen dan interviews doen en willen de cd ook. Dat is dan nog een keer mailen, een

8

Hoe voeren jullie nog promo? Platen rondbrengen bij de radio, ervoor zorgen dat het verschijnt in de pers?

10 Ja, maar dat wijst zichzelf uit. Als er een nieuwe plaat uitkomt, zijn wij verplicht om sellsheets en infosheets te maken zodat men kan weten waarover het gaat. Wij hebben nu een nieuwe plaat van Elroy volgende week, hij speelt in Leuven in Het Stuk zijn cd-voorstelling. Dat moet natuurlijk verteld worden, de pers moet weten wie dat is, door wie hij beïnvloed is, waar heeft hij vroeger gespeeld, welk genre is het? Wij maken dan teksten in samenwerking met die artiest of de artiest vraagt aan een journalist om ene perstekst te schrijven, vb. Dirk Steenhaut deed dit voor Milow. Hoe beter je het presenteert hoe gemakkelijker het is voor de radio.

3a 10a

10 Dat kan van alles zijn. Ali Farka Toure, een Malinese bluesgitarist, die heeft een schitterend verhaal. Die is burgemeester en die kan naar buiten komen met statements die iets betekenen.

5f

5a 5a

10 Neen, ik steek daar mijn tijd niet in. Ik zou dat wel moeten doen want de majors doen dat. Bij hen zijn er mannen die fulltime betaald worden om radiopromo te doen, bij mij komt dat erbij. Maar ik ga er altijd van uit dat als iedereen zijn job goed doet, dan moet je dat niet doen. Plus onze producten zijn ook zo goed… (lacht) De mensen weten dat heel goed wat goed is, ik moet niet staan zwaaien. En als ze het dan niet goed vinden, dan heb ik liever dat ze het niet vermelden. Trouwens dat gebeurt ook wel meestal. Af en toe geven ze nog een keer 1 ster als het gaat over een heel bekende naam die iets slecht gedaan heeft omdat dat toch moet vermeld worden. Het heeft ook geen nut om slechte platen te gaan recenseren, er komen zoveel goede uit, daar moeten ze ook hun tijd niet gaan insteken.

Staan jullie sterk in de muziekindustrie in Vlaanderen?

10 Ik denk wel dat wij geapprecieerd worden op muzikaal gebied, afgaande op releases. Ik denk dat als wij met iets afkomen, dat de mensen

207

5f

Als een single niet wordt gedraaid of er wordt niet over geschreven, reageer je daar dan op?


5b

5a 5g

5b 5e

5a

De grote kranten en tijdschriften leiden dus niet echt meer tot een grotere verkoop?

10 Neen, de bedoeling is dat ze erover schrijven maar je kunt ook niet alles verlangen. Ik ga regelmatig naar Humo of De Standaard en ik neem dan 10-15 cd’s mee waarvan ik denk dat ze interessant zijn voor hen. Ik heb al heel weinig dus ik ben heel selectief, ik ga zeker niet alles afgeven.

5c

10 Het probleem is dat er teveel media zijn. Vroeger kochten de mensen 1 boekje, Humo, en dat was het. Nu heb je 15 websites, 19 kranten, een boekje van die en een boekje van dat…Mijn lijst van Franstalige en Nederlandstalige pers, die ik regelmatig opvolg, dat is waanzinnig veel. Je kunt blijven uitdelen. Niet is tegenwoordig zo gemakkelijk om een website op te starten, allemaal te goeder trouw hoor, maar er is een groot verschil in kwaliteit hoor. Je hebt waarbij het wel goed wordt opgevolgd maar andere daarbij draait het vooral rond cd’s krijgen.

10 Rechtstreekse verkoop niet, maar daar kunnen de bladen niet aan doen dat er gekopieerd wordt. De bladen zijn de bladen gebleven en de journalisten zijn de journalisten gebleven. Peter Vantyghem zit er al 20 jaar en Dirk Steenhaut ook. Het is niet dat die media minder impact heeft, het is gewoon dat er veel meer is bijgekomen en dat de verkoop totaal achteruit is gegaan. Moesten de cd’s van nu in die tijd gerecenseerd worden dan zouden die ook veel meer verkopen, het heeft niets te maken met het product maar ze verkopen veel minder. Als de kranten er dan niet over schrijven, is het toch ook slecht?

5c

Hoe komt dit?

keer voor een persdag, voor een gewone releasedatum, voor de optredens die volgen. Dan kan je blijven uitdelen, dat is het vervelende van de job. Je verkoopt ook niet veel, je moet bij wijze van spreken 50 cd’s uitdelen om er 300 te verkopen. Het evenwicht is totaal uit de haak. Nu heb je echt een discrepantie tussen wat je moet verdelen als promo en wat je verkoop is. Vroeger als Marc Didden of Marc Mijlemans in Humo een recensie plaatste dan was je zeker van 500 of 1000 exemplaren verkoop, nu is dat totaal weggevallen. Het wordt nog wel gelezen en opgepikt en het is heel goed als promotie om te kunnen touren. Zodat je kunt zeggen dat de plaat in België geapprecieerd wordt maar voor verkoop komen wij zelden nog boven de 1000 exemplaren. Dead Cab for Cutie die spelen in een volle AB en die verkopen maar 500 cd’s en dat is niets. Dan heb je een hele maand voor niets gewerkt. Wij zitten in een volwassen markt, waarbij de mensen wat ouder zijn en geld hebben om het te kopen. Wij hebben allemaal labels die door muziekkenners worden opgevolgd.

5b

10 Voor mij is de geschreven pers het belangrijkste, de radio zal zeggen dat zij de belangrijkste zijn. Omdat ik veel te weinig promo’s heb en als ik naar de radio moet gaan dan ben ik direct 30 exemplaren kwijt, terwijl ik er misschien 20 heb voor heel België, dus ik kan niet alles aan de radio geven. Als je dat aan de geschreven pers geeft en die 3, 4 mensen publiceren het dan kunnen die een heel groot marktaandeel bereiken. Is dat omdat zij meer gespecialiseerd zijn?

5a 8

10 Ze weten dat. Bij Radio 1 is het heel gemakkelijk om de playlist te halen omdat die werken met full albums, je moet geen single hebben om in de playlist te geraken zoals bij Studio Brussel. De labels die wij hebben die maken al geen singles voor hun land dus waarom zouden ze er dan maken voor in de Benelux. 1 release op 50 brengt een single uit bij ons, dat zijn alleen maar de groepen waarvan we zeker zijn die komen touren en waar we van weten dat we radio moeten doen, daar maken wij singles voor. Dat is natuurlijk wel jammer dat er geen full cd’s worden opgenomen in de playlist van Studio Brussel en Pure fm, maar dat is nu eenmaal zo. Ik denk dat ze dat doen om misbruik tegen te gaan, als iedereen cd-r’s komt afgeven met 1 single op dan worden ze overwoekerd met singles. Ik denk dat ze hun eigen markt een beetje beschermen en

208

5a

Worden jullie niet achteruit gestoken als je niet alles kan bevoorraden?


5c

10 Neen, want Radio 1 is ook een fantastische radio. Als je het vergelijkt met Nederland zijn wij hier in België rotverwend. Wij kunnen bij Radio 1 in alle programma’s terecht, die mensen weten soms beter dan mij waar ze mee bezig zijn. Zij zijn ook constant met dat soort muziek bezig, wij mogen niet klagen. Het spijtige is dat wij ze niet goed genoeg kunnen bevoorraden in wat ze vragen. Ik denk dat ze dat soms wel vervelend vinden en ik vind dat soms ook wel vervelend als ze dan titels vragen die je niet kan geven. En de week erna kom je met iets af dat je wel over hebt… Dat gaat ook heel snel, wij brengen per week 40, 50 releases uit. Als independent hebben wij een zeer brede catalogus. Het gaat steeds rap en het moet steeds vooruit gaan.

5c

5b

Welke media zijn belangrijkst?

7

10 Ja zeker voor de groepen, die voelen ook nattigheid en zien dat ze minder verkopen en proberen dan veel goed te maken met optredens en eventueel de verkoop tijdens de optredens.

5a 5d 5g

10 Er zijn 3 pijlers; een cd maken, wat al niet gemakkelijk is, goede recensie krijgen en goede optredens. Als deze 3 samenvallen dan is het goed, dan heb je een goede verkoop. Slechte optredens zijn even rampzalig als slechte recensies, dat is slechtere reclame dan slechte pers. Je hebt groepen die een matige pers hebben maar die live heel sterk zijn en die komen er wel en verkopen wel goed. Ik vind het heel belangrijk dat de groepen die je hier verdeelt, hier ook komen touren op festivals en het clubcircuit. Hoe groot- of kleinschalig ook, maar er moet getourd worden en dat is even belangrijk dan pers.

7

5a

Verkoopt je cd ook spectaculair beter als je een goed recensie krijgt?

Dat wordt nu ook veel belangrijker?

5b 5e

geïnteresseerd zijn. Ik ga ook niet naar mensen die niet geïnteresseerd zijn, ik ga niet naar Donna, ik moet daar niet zijn. Ik ken die mensen niet en ik heb daar ook geen voeling mee. Ik focus mij op de mensen waar ik moet mee werken en dat is voldoende. Voor ons publiek is dat ook voldoende, de mensen die het willen weten die zullen het ook wel vinden.

4c3

10 Kleine websites steken er wel energie in om over alles iets te schrijven, het is niet steeds professioneel maar ze schrijven wel.

209

5a

10 Ik denk wel dat radio’s genoeg krijgen zodat ze zelf hun keuze kunnen maken, er komt genoeg uit. Maar ik denk niet dat Studio Brussel vb. veel cd’s moet kopen tenzij de mensen van de avondprogrammering.


5a

Hebben jullie dan grote invloed?

4c3 4c3

10 Neen, wij zijn aan het uitbreiden dus wij gaan zeker niet verdwijnen. Er zullen volgens mij altijd cd’s gekocht worden zeker door ons generatie en de generatie na ons ook. Ik denk dat iedereen boven 25 jaar zullen blijven cd’s kopen. Het probleem is dat ze niet te duur mogen zijn, mooi verpakt moeten zijn. Wij verkopen nog altijd veel vinyl, er zullen altijd vinylliefhebbers blijven. Contact met de radio moet er sowieso altijd persoonlijk zijn vind ik. Je moet altijd even dag kunnen gaan zeggen en je verhaal doen. Sociaal contact moet je altijd hebben. Je moet met iedereen overweg kunnen en kunnen samenwerken want zij leven ook meer bij gratie van wat wij komen brengen, het komt van 2 kanten. Zij hebben graag dat ik iets nieuws kom brengen, dat ze eens iets anders kunnen spelen en ik ben content als ze het draaien. Het is niet eenzijdig maar een wisselwerking.

dat ze zeggen dat alleen officiële singles in aanmerking komen voor playlisten omdat je dan tenminste de moeite zou doen om een officiële single uit te brengen. Er zijn natuurlijk verschillende playlisten, je hebt de officiële lijsten die zij wekelijks naar alle platenmaatschappijen met alle singles. Die zijn dan meestal alleen maar bedoeld voor de dagprogrammering. Bij de avondprogrammering doen ze wat ze willen, die brengen hun eigen programma’s vb. Duyster. Als ik lofi platen heb dan stuur ik dat naar hen en dat moet niet in de playlist staan. Die moeten geen rekening houden met de playlist. Wij werken dan wel meestal met avondprogramma’s, wij moeten niet per se overdag 15 keer gespeeld worden. Nu wel met Franz Ferdinand en die Arctic Monkeys. Is jullie werking al veranderd door Internet? Gaan de platenmaatschappijen verdwijnen?

1b 1b 1e 1e

1d 1d 4c5 4c5

Hoeveel mensen werken er in totaal? 11 Op het moment dat ik wegging werkte er 32 man. Toen ik 9 jaar geleden bij Sony directeur werd werkten we er met 50. De crisis in de platenindustrie heeft wel aan heel veel mensen hun baan gekost.

Welke platenmaatschappij is Sony BMG in vergelijking met andere?

11 Sony en BMG zijn allebei multinationals. Sony is afhankelijk van Japan en de platenmaatschappij is slechts een onderdeel van de elektronicagigant. BMG is onderdeel van de Bertelsmangroep, een heel groot mediaconcern. Sony was sterker in Amerika en BMG was sterker in Europa en met de samensmelting wou men elkaar hun sterktes en zwaktes aanvullen. BMG richtte zich vooral op lokaal repertoire, Sony vooral op rock en r&b.

Het is een samensmelting van genres? Jullie zijn niet gespecialiseerd in een genre?

11 Niet echt specifiek een genre. Ik zou het wel eerder als middle of the road en rock zien dan echt alternatief.

Op welk publiek richten jullie zich? 11 Eigenlijk moet je als platenfirma op alle soorten van publiek richten. Ik zeg altijd dat ons publiek het ‘Kuifje’-publiek is: van 7 tot 77 en dat is ook zo. Wanneer begin je naar K3 te luisteren? Wie luistert er naar de verzamelplaat van Nicole en Hugo? Dat zijn dingen die we doen. Het is een heel brede doelgroep. Platenfirma’s hebben altijd de neiging om zich te concentreren op de mensen van 16 tot 30 omdat ze de heavy consumers zijn maar ik vind dat eigenlijk niet altijd een verstandige optie want het zijn ook diegene die meest kopiëren en relatief gezien minder geld hebben om te spenderen en die moeten het dan verdelen over verschillende dingen. Ik heb dat altijd een beetje onverstandig gevonden en altijd geprobeerd om andere dingen te doen. Vroeger was het ook zo dat als je fan was van een artiest, dat je er ook alles van kocht. Nu is dat helemaal niet meer zo, je hoeft de volgende plaat niet meer goed te vinden. Als dat goed of slecht is daar spreek ik mij niet over uit, het is gewoon een vaststelling.


11 Neen, we proberen dat wel maar dat is ook niet onze taak denk ik. Je hebt binnen de muziekindustrie, net als in de filmindustrie en de literatuur, kleinere bedrijfjes die meer pioniers zijn en die zorgen ervoor dat talent wordt opgepikt en op de juiste manier gevoed. Zodanig dat het kan doorgroeien en op het moment dat ze zeggen: ‘nu willen we groter worden’, dan pas moet een grotere platenmaatschappij in springen. Voordien heeft dat weinig zin denk ik omdat het hippe publiek die nieuwe dingen oppikt, dingen van grote platenmaatschappijen niet credibel

210

2a 4c6

2

1a

11 Ik was tot 18 maart algemeen directeur van Sony BMG in België. Ik moest van alles overzien, zowel de A & R (Artist en Repertoire, de creatieve afdeling van een platenmaatschappij: zij zoeken talent en ontwikkelen het tot de plaat in de winkel ligt), de marketingafdeling, de verkoopsafdeling, de financiële afdeling,…

Hebben jullie de indruk dat jullie alles kunnen volgen in de muziekwereld?

1a

Wat was je functie?

7.3.11 Koen Van Bockstal (ex Sony BMG)

1a 1a 1b 1b 1a 4b

3a

Wie beslist er wat er wordt getekend en wat niet?

11 Bij Sony BMG was ik dat de afgelopen 9 jaar. Ik heb beslist om Hooverphonic, DAAU, Sweet Coffee en Ozark Henry te doen.

Zijn er daar nog mensen bij betrokken?

11 Neen, ik hakte de knoop door maar ik heb altijd wel geprobeerd om het met een aantal mensen binnen de firma te doen. Het is heel leuk om te zeggen: ‘dit is wat ik echt wil doen’ maar dat er niemand anders in de firma erin geloofd, dan gebeurd er toch niets. Ik hield uiteraard altijd wel rekening met wat de marketingmanager ervan dacht want die moet het dan achteraf gaan marketen en promotie rond gaan doen. In mindere mate hield ik rekening met de verkopers maar ik probeerde er altijd wel een paar mensen bij te betrekken. Wat ik nooit deed was beslissing nemen in comité want dat werkt niet. Als je zo’n beslissing neemt dan krijg je eenheidsworst want dan zwakt het af omdat je rekening gaat houden met alle meningen. Ik ging altijd wel eens polsen. Ik heb ooit een keer iets gedaan waar niemand in geloofde en dat is ook faliekant afgelopen. Die meningen speelde wel een rol maar het is een beetje atypisch omdat binnen andere maatschappijen het vooral de A&R-manager dat doet. Maar ik ben altijd zelf A&R-manager gebleven omdat ik dat veel te leuk vond. Dat is ook de reden waarom ik in de business ben gegaan. Het is natuurlijk ook wel de gevaarlijkste job want je kunt het op niemand steken als het fout gaat. Je vergist je best zo weinig mogelijk want het heeft weinig consequenties financieel gezien.

Op basis van welke criteria baseer je je?

211

2c 2a 2b

11 Er zijn een heleboel manieren eigenlijk. Ten eerste is de platenindustrie een heel kleine wereld. Het is vaak zo dat mensen dingen opsturen, we krijgen er gemiddeld 20 per week. Die worden bij ons allemaal beluisterd maar om eerlijk te zijn hebben we daar relatief weinig uitgehaald. Je krijgt ook vaak tips van mensen uit het milieu; van publishers, van agenten die concerten booken, van mediamensen en vaak gaan die mensen ook samen met artiesten naar platenmaatschappijen. Dat is natuurlijk een ander verhaal; je kent die mensen heel vaak en dan ga je net iets sneller geneigd zijn om iets te gaan beluisteren. Dat is misschien fout maar dat is wel de realiteit. Het is eigenlijk een samenspel van dingen die opgestuurd worden, tips die je krijgt, iets waar je toevallig op botst. We hebben ook eens opendeurdagen gehouden, zodanig dat iedereen zichzelf op 10 min. kon voorstellen. Dat was eigenlijk vooral heel grappig maar we hebben er niet veel talent uit gehaald.


2c

4c6

11 Ja dat kan. Maar wij hebben ook wel dingen gedaan die nergens een contract hadden en heel groot geworden zijn, vb. Hooverphonic en Ozark Henry. Maar dan was te tijd ook heel anders, 7 jaar geleden kon je nog een budget spenderen aan een artiest die je een kans wou geven om te groeien. De eerste plaat moet niet meteen winstgevend zijn, de tweede wel of breakeven, als het maar vanaf de derde plaat echt gaat groeien. Nu kan dat in elk geval in een multunational absoluut niet meer! Dat is niet goed maar dat is een vaststelling, het kan niet.

Welke bronnen hebben jullie nog? Gaan jullie zelf op zoek?

4c6

De groepen stromen dus meestal door van een kleinere maatschappij?

vinden. ‘Er zit veel geld achter, het zal wel niet ok zijn.’ Terwijl dat dat natuurlijk onzin is. Wij hebben ooit DAAU getekend. Zij hadden eerst een plaat bij een independent en daarna hebben wij met de 2 platen erna heel veel succes gehad. Je kunt het als grote maatschappij dus wel doen alleen gebeurt het niet vaak.

212

2a 2a 2c 4c2 4c4

Zijn media dan ook bronnen? 11 Je kunt daar niet ja of nee op zeggen. Soms is het zo dat men populair wordt na een aantal platen maar toch bij bepaalde mediamensen heel erg geliefd is. Dat is dan een reden voor ons om ermee door te gaan, omdat dat vaak mensen zijn met een heel goede smaak, trendsetters, die soms hun tijd wat vooruit waren. De tijd dat het grote publiek er rijp voor was, moest nog komen maar dan gingen we er wel mee door. Media kunnen een bron zijn maar soms is het ook belangrijk om niet te snel in de media te gaan. Media willen er meteen een hype van maken en erop springen en opblazen. Soms kan een groep dat niet aan en moet dat langzaam groeien en moet je ook niet verlangen dat die meteen een gouden plaat hebben. In dat opzicht moet je met je tactieken voor media en de manier waarmee je ermee omgaat, moet je daar voorzichtig mee zijn. De media zijn veel competitiever geworden onderling, ze willen allemaal een première, een uniek verhaal en worden voor een stuk veeleisender. Als je vb. een cover krijgt, dan mag je vb. niet in een ander blad staan,… Ik heb dat spel altijd wel sluw gespeeld, ik heb nooit gezorgd dat de media meester kon worden van een van onze artiesten. Ik heb altijd gezorgd dat wij bepalen wat ze wel en niet konden doen. Voor hetzelfde geld zitten ze in elke quiz op televisie, daar heb ik altijd nee tegen gezegd. Ik heb daar niet altijd vrienden mee gemaakt maar als je artieste groter worden


4c1 4c4

4c

3a 4b 4c5

11 Men zegt wel eens in de industrie dat je platen moet maken waarvan je zeker weet dat ze op de radio komen en dat de media ze zal leuk vinden. Ik heb daar altijd wel een beetje rekening mee gehouden maar nooit te veel want als je daar te veel rekening mee gaat houden dan ga je eenheidsworst maken. Wat is bijvoorbeeld een Donna-artiest? Want wat Donna vandaag is niet wat het was 5 jaar geleden want toen bestond QMusic ook niet. Ik vind niet dat je de media zoveel macht moet geven. Media leven voor een stuk bij de gratie van platenmaatschappijen en uiteindelijk moet daar nog altijd een creatieve en kwalitatieve beslissing worden genomen. Als daarbij mensen zitten met verstand en oren aan hun lijf, kunnen zij die keuze maken en die op de goede manier verdedigen, zelfs als het niet in een format past. Het grote gevaar, dat je in Amerika en in een aantal Europese landen ziet, is dat je met formats alleen maar hokjesartiesten gaat maken. Hooverphonic en Ozark Henry zijn misschien wel vanuit Studio Brussel begonnen maar die hoor je nu ook op Radio 1 en Radio 2 en Donna. Als je het publiek bekijkt dat ernaar toe gaat, dat is echt van 7 tot 77 jaar. Als je op voorhand bepaalt: ‘laten we nu r&b doe voor JIM’, dan doe je ook niets vernieuwend. Zeker als je al heel veel dan dat soort genres uit het buitenland krijgt, dan moet je lokaal proberen om iets anders te doen.

11 Bij mij was het steeds de kippenvelfactor, daar werd mee gelachen in de industrie. Dat is een heel raar mechanisme, ik ben een heel grote muziekfreak die naar heel veel verschillende genres luistert en ik heb uiteraard heel veel dingen gezien. Ik ging vaak 4, 5 keer per week naar een concert. Als je dan nog van iets kippenvel krijgt, dan was het raar. Als het mij en de mensen rondom mij nog iets deed, dan was het een heel goede indicator dat dat ook het geval was bij een doorsnee publiek dat weel minder ziet en hoort. Pas daarna ging ik reageren. De initiële beslissing had te maken met emotioneel pakken en dan ga je uiteraard rekenen; wat heb je nodig om met dat soort artiest een goede plaat te maken, wat is de doelgroep, is die groot genoeg, kan je die rendabel maken, … Dat zijn dan economische en financiële overwegingen die je maakt en het is ook wel eens gebeurd dat we dingen waar we een coup de coer voor hadden, niet gedaan hebben. Omdat bij de reflectie en waneer we een p&l (profit and lost) gingen maken, dat we zagen dat het een heel groot risico zou zijn. Soms hebben we dat soort risico’s genomen maar soms ook niet. Zijn media beïnvloedbaar voor je keuze?

10a 4c6

11 Neen, natuurlijk niet ook vb. door platenmaatschappijen. Een hype is een heel raar iets, dat kan ook gewoon vanuit de groep zelf komen, of vanuit een paar mensen uit de media. Het kan komen vanuit het concert gebeuren, vanuit de fanbase, vanuit de platenmaatschappij, vanuit Internet,… Het is altijd moeilijk om te zeggen waar het vandaan komt want het is altijd een samenspel van zaken. Ik geloof niet dat een platenmaatschappij een hype kan creëren die niet is ondersteund door een aantal andere elementen. Het is altijd een mix. Je kunt veel geld steken in iets maar als het niet leeft bij een publiek dan ga je er niets van verkopen. Kan je het sturen?

8

11 De relatie met de meeste was wel erg goed. De verhalen dat je als artiest verplicht wordt om dingen te doen waar je niet achter staat zijn onzin. Je kunt je dat niet permitteren om iemand te belazeren, daarvoor is een land als België te klein. Ik zeg niet dat dat niet gebeurd in grote landen. Ik vind dat altijd heel doen want uiteindelijk praat je met creatieve mensen, het is een klein wereldje en je komt elkaar altijd terug tegen en krijg je dat in je gezicht. Het conflictmodel van de artiest tegen de multinational, daar geloof ik niet in, je kunt beter samenwerken en dan moet je langs weerskanten dingen respecteren. Ik heb soms wel geprobeerd om iemand op andere gedachten te brengen, maar je moet dat op een rationele manier doen.

213

8

Hoe is jullie relatie met de artiesten?


1f

10a

11 Je moet ermee opletten. Je kunt bepaalde dingen wel een beetje uitvergroten of beklemtonen maar ik ben er nooit voorstander van geweest om neptoestanden de wereld in te sturen want je komt jezelf vroeg of laat wel tegen. Zeker met het soort artiesten waar wij lokaal mee willen werken, gaat zich dat vroeg of laat tegen je gaan keren. Je moet steeds een eerlijk verhaal vertellen.

11 Absoluut, die is vrij groot. De laatste paar jaar was het altijd wel zo dat als ik achter een bepaalde artiest aanzat, da tik meteen wist wie mijn concurrenten waren. Het gebeurde wel een keer dat wij iets op het spoor waren en de andere niet maar dat was heel zelden. Die concurrentie heeft niet altijd te maken met het financiële, maar ook met persoonlijkheid, de aanpak,… Het karakter van het huis, ik heb gemerkt dat artiesten daar heel gevoelig voor zijn.

10a

Zorgen jullie altijd voor een verhaal?

1f

10a 10a

Kan dat niet op basis van een verhaal? 11 Ja dat wel maar het verhaal moet natuurlijk aanslaan. Het moet opgepikt worden, je kunt het meest waanzinnige verhaal vertellen maar als het niet gewild wordt, dan gebeurt er toch niets.

Is er onderlinge concurrentie bij platenfirma’s bij het ontdekken van nieuwe dingen?

10a

11 Je kunt het tot op een bepaalde hoogte sturen. Je kunt op verschillende plekken wat speldenprikken uitdelen en dan zien of er gereageerd wordt. Als er nergens gereageerd wordt, dan kan je het inderdaad niet sturen. Als er wel op wordt gereageerd dan kan je het hier en daar wat aanwakkeren. Maar je kunt nooit een hype helemaal creëren.

10a

10a

Hoe worden hypes gecreëerd? Enkel door media?

kan je je eisen beginnen stellen.

8 8 8

8

11 Heel erg.

Op welke manier?

11 De meest simpele manier is dat je met je platen naar de radiomakers gaat. Met lokale artiesten nodigde ik invloedrijke (pers)mensen uit naar de studio, zodanig dat ze iets konden beluisteren. Of nam je ze eens mee naar een concert. Dat is een heel klein wereldje van muzieksamenstellers en journalisten, voor gans België komt dat misschien neer op 30, 40 man.

Hebben bepaalde platenmaatschappijen voorrang bij media?


214

5g 5g 8 5b 5c 5e 5b 3c

Is jullie invloed op het concertcircuit groot? 11 Het is het spel van de kip en het ei. Mensen zeggen altijd als je optredens wil doen dan moet je een plaat hebben en die moet in de media zitten. Maar sowieso als we een artiest hebben, krijgt die al veel meer aandacht, maar dat is niet alleen de magic touch van een plaat uitbrengen. Ik ken ook voorbeelden van artiesten die een plaat uithadden bij ons, die veel op de radio werden gedraaid maar toch geen concerten kregen omdat ze live niet goed waren. Dat is een stuk dat ze zelf voor mekaar moeten krijgen. Wij zullen hen wel begeleiden en sturen en dat weegt ook wel door in onze keuze. Ozark Henry speelde vroeger 15 keer op een jaar en nu zou hij bijna elk weekend 3 keer kunnen spelen na het uitbrengen van zijn laatste plaat. Het feit dat hij nu festivals kan headlinen, dat heeft wel met ons te maken. Maar het is een wisselwerking want live spelen wakkert de platenverkoop aan en de platenverkoop wakkert optredens aan. Mensen denken vaak dat het heel simpel in elkaar zit maar hoe langer je denkt, hoe meer je gaat beseffen dat het een heel complexe business is. Er is ook altijd een factor geluk mee gemoeid, die is niet erg groot, nooit meer dan 5 of 10% maar soms is op het juiste moment, het juiste ding doen genoeg voor een stroomversnelling. Het kan wel 6 maanden of langer duren als je dat niet hebt gezien of gehoord. Je voelt dat iets begint te borrelen en dan moet je de juiste dingen doen en dan gaat het in een versnelling en dan wordt het steeds makkelijker. Het is veel moeilijker om van een groep 5 of 10.000 platen te verkopen dan er 50.000 van te verkopen. De eerste 5.000 zijn heel moeilijk. Het is heel moeilijk. Dat is ook een van de redenen waarom kleine platenmaatschappijen er na een

5

Waar situeren jullie zichzelf in de muziekindustrie?

5a

5f

11 Neen, je vraagt wel waarom het negatief was maar verder dan dat gaat het niet. Ik nog maar een paar keer gereageerd en dat was omdat het onrechtvaardig was. Je kunt negatief zijn maar je waardeoordeel wel baseren op de muziek maar als het gaat over dingen die er niets mee te maken hebben dan ben ik daar wel boos om. Wanneer het over het privéleven ging van iemand of omdat men iemand een onuitstaanbare kwal vond omdat hij er ooit een keer mee aan de toog heeft gehangen. Je moet daar objectief in zijn, objectief in je subjectiviteit.

11 Sony BMG is net geen marktleider, we hebben een marktaandeel van 25%, natuurlijk staan we dan sterk. Universal heeft ongeveer een 30%. EMI zit heel dicht tegen ons aan en dan heb je nog Warner en PIAS die een stuk kleiner zijn.

5f

Reageren jullie op een negatieve recensie?

11 Ik denk het niet, ik denk dat die tijd voorbij is. Het is natuurlijk wel zo dat iedereen zijn eigen imago heeft en als dat imago neerkomt op het feit dat je vaak met lokale en interessante dingen afkomen, dan zullen ze misschien sneller geneigd zijn om je krediet te geven. Dat is vrij normaal.

8

Voeren jullie promotie naar media toe?

215

4c3 4c3

Heeft het dan geen negatieve kanten? 11 Ja want je weet nooit wat er gebeurd, soms kunnen dingen helemaal de andere kant uitgaan. Het wordt wel heel intensief gebruikt en je hebt er allerlei mogelijkheden mee. Ik wil ook af van het idee dat wij tegen Internet zijn. Het probleem van illegale downloaden gaat zich wel oplossen. Ik denk dat dit gewoon een nieuwe technologische revolutie is. Dat is heel lastig want er gaat veel arbeid verloren maar het wordt steeds omgezet in een ander soort van arbeid. Het moment dat je erin zit is het heel vervelend maar dat creëert weer andere manieren van omgaan met dingen. Het is ook belachelijk en dom om dat te willen tegen houden. Platenmaatschappijen zijn daar vanuit hun hoofdkantoren heel krampachtig mee omgegaan maar daar kon je op lokaal vlak weinig aan veranderen. Dat is nu wel wat over maar we hebben wel de boot gemist. Maar nog niet definitief.


4c3

4c3

11 Internet heeft heel veel veranderd en is ook een geweldig middel voor iedereen. Stel dat een paar belangrijke spelers niet mee willen dan kan je via Internet bepaalde stappen overslaan. Sony BMG zal binnenkort met een groep experimenteren en 1 of 2 songs van de artiest naar mensen die tot de doelgroep behoren gaan opsturen. Het is een soort teaser, voorsmaakje van wat er nog komt. Je kunt heel veel doen via het Internet.

paar jaar alweer mee op houden. De media zullen je altijd willen laten geloven dat zij artiesten maken, ik geloof daar niets van. Als wij als platenfirma soms niet bepaalde stappen zetten, zal een artiest ook niet bekend worden. Soms moet je de media ook gebruiken, ze zijn ook wel manipuleerbaar op een bepaalde manier. Ik bedoel daarmee niet omkoopbaar! Payola of omkoping dat kan gewoon niet in België, dat is onvoorstelbaar. De media in België is ook een groot woord, je hebt steeds een aantal mensen die belangrijker zijn dan andere. Voor een bepaald segment van de muziek is Studio Brussel heel belangrijk en dan moet je wel Luc Tiré, Eddy Hendrickx of Jan Sprengers mee hebben. Niet elke samensteller bij Studio Brussel is even belangrijk. Net zoals dat zo is bij Radio 1 en Humo. Vaak is het afhankelijk van het genre muziek waarover je praat maar die paar mensen kunnen wel het verschil maken. Maar het is niet omdat 2 van die mensen staan te roepen dat ze iets goed vinden, dat het daarom lukt. Het is wel zo dat er over de jaren heen een soort van chauvinisme is gegroeid, zeker bij de Vlaamse media en dat begint ook bij de Waalse kant, waarbij ze lokaal talent een even warm, of zelfs warmer hart gaan toedragen dan buitenlands. Maar dat is ook uit eigen belang natuurlijk. Studio Brussel wil graag zijn feest in de Vooruit houden dus hebben ze heel sterk lokale artiesten nodig. Als zij die ondersteunen dan komen zij hier voor een appel en een ei spelen. Dat is het verhaal dat het publiek niet kent, maar dat speelt wel. Het zelfde bij Humo’s Pop Poll… Langs de andere kant zijn lokale artiesten ook meer bereikbaar, het is veel makkelijker om er dingen mee te doen. Media hebben wel een belangrijke rol maar je moet er op de juiste manier mee omgaan. Je moet ze inderdaad iets geven en stimuleren maar je moet ook vooral weten wanneer je nee moet zeggen. Wij hebben ook wel bewust artiesten uit de media gehouden want zij hebben ook de neiging om dingen zodanig op te hypen, dat je het kotsbeu wordt. Daar moet je heel erg mee opletten in de creatieve industrie! Sommige artiesten worden bij ons vb. een jaar uit de media gehouden en toen was het niet dat er geen vraag kwam… Ze hebben dan ook afgeleerd om rechtstreeks naar artiesten te bellen. Hoe zit het met Internet?

1a

1e 1e 1h

12 Er zijn 6 mensen bij Rock’o co en van die 6 zijn er 4 artiesten begeleider en 2 adminstratief ondersteunend. Ik ben 1 van die 4 artiestenbegeleiders maar op zich is het een lineaire structuur waarbij die 4 artiestenbegeleiders het kader en het geheel doen, er zijn wel specifieke functies en vaardigheden. Ik houd me bitter weinig met techniek en opnameprocessen bezig maar wel met de opvolging van wat er op boekingsgebied gebeurt, wat het traject van een groep zou kunnen zijn. Ik houd me ook bezig met de buitenlandse boekingen, alles van SABAM en naburige rechten en alles van subsidie en dan hebben we nog allemaal een soort van peterschap over een aantal groepen. Mintzkov Luna zit bij mij, Das Pop bij Jeroen maar ik ben van oudsher al veel met hen bezig geweest.

In wat onderscheiden jullie zich van andere bookings- en managementkantoren?

12 Ik denk dat we meegegroeid zijn met een aantal groepen en dat we in het licht van de professionele sector met echt jonge groepen beginnen, de vergevorderde kandidaten van talentenjachten zoals de Humo’s Rockrally. Wij wachten niet met een groep totdat ze toch al doorgebroken zijn. Ik denk dat we in de professionele sector toch wel zeer verantwoordelijk zijn voor wat de instroom betreft. Wat een groot verschil is, is dat er heel erg nagedacht is over de manier waarop we een vrij groot dienstenpakket kunnen aanbieden aan de groepen. Ik denk dat groepen die bij Rock’o co zitten vroeger helemaal verwend waren en nu een aangepast pakket hebben waarbij dat je de mogelijkheid hebt als je het goed aanpakt, 80 tot 90% van je tijd met het muzikale bezig te zijn en dat het ook aangemoedigd wordt om te weten wat er met je structuur en contracten gebeuren. Dat je ze zo goed mogelijk over ingelicht wordt maar dat het werkaandeel, gaande van telefoontjes tot papierwerk, dat je je daar niet mee moet bezig houden. Ook zeer cruciaal en toevallig door de soort mensen dat er werkt ook de technische begeleiding, het feit dat er iemand is wiens hoofdtaak erin bestaat om zich bezig te houden met kwalitatieve verbetering van opnameprocessen van nummers, niet sleutelen aan de arrangementen maar toch een soort kwaliteitscontrole over wat je wilt doen en hoe je dat doet op de beste manier. Dat zorgt ervoor dat groepen bij ons, artistiek aangemoedigd worden om een stapje verder te gaan. De opvolging is zo ruim mogelijk?

12 We zijn begonnen als vrienden, dat is de basisrelatie geweest. Mintzkov Luna zijn nu ook nog steeds goede vrienden van mij maar je hebt er een andere relatie mee, er is een veel professionelere relatie tussen ons en de groepen gekomen. Dat is goed voor ons en voor hen omdat het vaker over de essentie gaat. Vroeger draaide alles door elkaar, dat maakte dat je soms heel erg flexibel kon zijn maar langs de andere kant… Ik denk dat het duidelijkste voorbeeld is om het heel praktisch uit te leggen is dat we vroeger overal en altijd meegingen met de groepen, zaten we altijd bij elkaar. Nu denk ik dat we efficiënter en sneller taken voor een groep kunnen uitvoeren en dat we elkaar in de realiteit meer op geregelde

216

1g 1g

Hoe is jullie werking al geëvolueerd?


1h

12 Ja, dat is uiteraard het algemene model. Arne van Peteghem gebruikt daar totaal andere dingen uit dan dat Barbie Bangkok of Mintzkov Luna gebruiken. Das Pop heeft daar nu andere dingen uit nodig dan dat ze 8 jaar geleden uit nodig hadden.

1h

1a

Wat is je functie hier?

7.3.12 Maarten Quagebeur (Rock’o co)

2c

12 Als je echt op zoek gaat naar iets, is het omdat je iets nodig hebt en ik denk niet dat Rock’o co op dit moment per se nog nieuwe groepen nodig heeft. Wat niet wegneemt dat we niet geïnteresseerd zijn om ook met nieuwe groepen te werken. Ik zou dan ook graag collega’s hebben die daar op dezelfde manier over denken. Ik vind dat er nu te veel gekeken wordt naar het eindresultaat en het succes van een groep ook binnen de alternatieve managementbureaus. Dat het publiek afmeet wat de populariteit van een groep is, dat is normaal, dat hoort het te doen. Als ik een evaluatie moet maken van 2005 dan kijk ik vooral naar de stap die the Van Jets gezet hebben tussen de EP waarmee ze toegekomen zijn en de demo’s van de nieuwe plaat. Bij Barbie Bangkok gaat het over een moeizaam proces waarbij nu pas duidelijk is wat voor soort groep het is waardoor je kunt werken. Dat zijn cruciale processen voor de lange termijn van een groep. Hopelijk kunnen we in 2007 zeggen dat The Van Jets, 20.000 platen hebben verkocht, en we gaan er ook alles aan doen om dat te proberen. Op basis van welke criteria selecteer je een groep?


12 Ik denk dat dit hetgeen is wat ik bedoel met trekken aan een groep. Op een bepaald moment voelt iemand dat de inhoud er is en dat je daar

Hoe belangrijk is een verhaal of iets wat je prikkelt?

217

3a

3a 10a

3a 1b

3a

2c

Gaan jullie daarbij zelf nog op zoek naar nieuwe dingen?

12 Het absolute criterium is de motivatie om eigen nummers te willen maken en met eigen werk op het podium staan. Ten tweede moet het klikken met ons, is er wederzijds vertrouwen. Uiteraard is er ook persoonlijke smaak. Nu zijn we met 4 dus dat betekent dat er ook meer smaken zijn, er zijn dus zeker groepen waarvoor de ene een grotere voorkeur heeft dan de andere. Op een bepaald moment merk je dat een van de redenen waardoor iets erdoor komt is dat er intern aan iets getrokken wordt. Daarom verdelen we een aantal groepen volgens natuurlijke relaties van vroeger en maken de afspraak dat we daarvan het geheel in het oog houden. Uiteraard wordt er niet elke dag aan mij gevraagd hoe zit het met Sabam voor Das Pop of de buitenlandse boekingen voor Mintzkov Luna omdat men ervan uitgaat dat dan mijn taak is. Maar plots kan je constateren dat de bio van een bepaalde groep al in anderhalf jaar niet meer aangepast is. Er is wel iemand die daar de taak voor heeft maar de peter en meter moeten dat in het oog houden dat het in orde komt. Zo leer je wel bepaalde dingen natuurlijk.

2c 2b

2

12 Ja zeggen is pretentieus en kan niet maar ik heb het gevoel dat we een degelijke inspanning doen om te volgen wat er gebeurt maar het is zeker niet gestructureerd. Ik ga nooit beweren dat ik alle demo’s beluister die hier toekomen maar als je in de Video 50 concerten per jaar organiseert, waarvan een groot deel Belgische groepen zijn, als je dan nog eens naar de Rockrally gaat en af en toe eens buiten komt, de krant leest en de Rif Raf eens vast neemt, dan zit je wel middenin de sector en dan weet en zie je wel wat er rond loopt. Dat is dan de periferie rond Rock’o co. Uiteraard gaan we minder snel de nieuwe groep uit Limburg zien dan die tussen Kortrijk en Antwerpen.

Volgen jullie alles in de muziekwereld?

tijdstippen zien. Ik zie en hoor de groepen geregeld, in concertperiodes krijgen ze dan ook nog eens mails van andere mensen bij Rock’o co. De grootste verandering is dat we met veel meer groepen en mensen zijn. Vroeger was het zo dat je perfect alleen op de hoogte was van je groep, later moesten Jeroen en ik het beiden weten, nu moeten het al 4 van de 6 weten.

9

9 9

9 9

12 Dat is eigenlijk al een neventaak van een managementbureau maar van de platenfirma’s. Wij hebben hier een uitgebreid mediabestand en platen worden uitgestuurd, er wordt getelefoneerd voor interviews en er wordt gewerkt aan een uitgebreid promotieplan. Er wordt een idee opgemaakt met stapstenen waarin concerten, verschijningsdata van interviews, televisiemogelijkheden (videoclips, TMF-café, het nieuwe cultuurprogramma) ingebed worden.

Wat is er belangrijk bij die promotie?

12 Om te beginnen wordt groep per groep bekeken. De ene journalist houdt meer van de ene groep en de andere meer dan de andere. Bij Mintzkov Luna weet je dat er een zekere verwachting wordt gecreëerd omdat ze de Rockrally hebben gewonnen en dan vertrek je vanuit dit standpunt en probeer je daar zo ver mogelijk mee te raken. Dat betekent voor mij schaalvergroting van concerten en publiekbereik. Dat hangt samen natuurlijk. Dat is ook logisch afgewerkt, wij besteden veel tijd aan het maken van het product, eens dat afgesloten is mogen wij voluit commercieel gaan. Op dat moment weten we wat er gemaakt is, wat we willen maken en wat we ermee willen doen, de krijtlijnen liggen daarin en dus kun je je echt concentreren op de campagne.

Het hangt dus van de groep af welke media je gebruikt?

12 Natuurlijk, Styrofoam heeft een plaat gemaakt met een Amerikaanse rapper, met nieuwe invloeden. Dat betekent dat er een totaal nieuw publiek vrijkomt en zijn er misschien andere media dan enkel de laatavondprogramma’s van Stubru geïnteresseerd. Die moet je gaan zoeken, dat is je promotieplan. We zijn nog veel do it yourself, we sturen niet 100% aan op internationale undergroundhypes. We zijn zeker beïnvloed door het veld maar dat we nog steeds zelf kiezen. We breken het niet af maar we gaan er niet op uit sturen.


218

5e

9

Hoe voeren jullie promo naar radio en tv enz?

Zijn er media die een voorkeur hebben voor jullie?

1f

1f

10a

12 Er zijn daar geen afspraken over maar ik ben daar redelijk nuchter in. Een jonge groep bijnemen betekent 2, 3 jaar niet verdienen en daarna iets verdienen dat niet in verhouding staat met het werk dat erin gestopt wordt. Waarom zou je daar dan ruzie over maken? Er moet wel niet achterbaks gewerkt worden, als Werner De Wachter morgen alle groepen bij ons weghaalt dan zal het oorlog zijn. Maar die situatie is er totaal niet, ik denk dat iedereen dat ook wel respecteert. Er zijn wissels geweest maar er is niemand die er veel beter van geworden is, in geen enkele richting.

een aanknopingspunt hebt om daarin verder te gaan. Dat is een van de dingen waardoor ik in de Rockrally gecharmeerd was door Mintzkov Luna en Das Pop. Ik had het gevoel dat die groepen zichzelf willen blijven heruitvinden. Is dat enkel belangrijk voor jullie of pak je er ook mee uit? Dat gebruiken we absoluut maar wij blijven wel werken vanuit de entiteiten van de groep en daar blijft Rock’oco een beetje op de achtergrond. Je kunt zeggen dat Mintzkov Luna nogal statisch op het podium staat maar ze zijn dan ook echt zo. Of een van de verhalen zond Das Pop is dat Bent een arrogante zak is, en die kan je positief of negatief gaan gebruiken. In de praktijk zie je dan ook dat journalisten hem wel graag interviewen omdat hij statements maakt en opvallende dingen vertelt. Dat is ook een van zijn talenten. Is er concurrentie tussen verschillende boekingskantoren bij het zoeken naar nieuwe groepen?

5a 5a 5b

Wanneer kom je dan vooral in de pers? Van welk media krijg je globaal gezien het meeste aandacht? 12 Dat is verschillend van groep tot groep; voor Das Pop en Mintzkov Luna is de meest relevante radio. We krijgen veel noodzakelijke aandacht in de pers maar ik heb de indruk dat het Humo-interview of de Humorecensie veel impact heeft. Voor een groep als Das Pop is een recensie in Knack heel belangrijk maar we verkopen daardoor niet relevant meer platen. Alles samen natuurlijk wel en dat is waar het over gaat, van de cover dan PMagazine tot Rif Raf. Alomtegenwoordigheid is in een aantal gevallen echt belangrijk. Merk je de boost als je met een interview in Humo staat?


219

5f

4c6

12 De websites zijn altijd heel goed verzorgd geweest. Een website is niet langer meer informatie en een portaal maar echt wel meer een ontmoetingsplaats aan het worden en daarom moet je gaan werken. Wat ik altijd gehoopt heb is dat het downloadverhaal zou eindigen met een dichtere relatie tussen artiest en publiek want eigenlijk zit daar ontzettend veel volk en tijd tussen. Maar dat betekent dat wat mensen interesseert bij een website, een zeer directe input van de groep zelf is. Als je dan niet beschikt over een groep die daar in meegaat en er tijd insteekt, dan komt het er niet. Dat is altijd al geweest. Veel mensen denken dat de I Love campagne van Das Pop door PIAS is bedacht maar het was Bent Van Looy die met het idee afkwam en PIAS heeft er geld tegenaan geknald. Nu ook, de foto’s voor de nieuwe plaat zijn er al, Bent heeft 2 jaar rondgekeken en 3 beelden gevonden die hij wil gebruiken.

12 We hebben het geluk dat het nog niet zo vaak gebeurd is dat er fouten in stonden. De meeste journalisten in Vlaanderen ken je en met de meeste heb je een goede band, ze bewegen zich ook op dezelfde plekken als waar jij komt. Ik denk dat er zo eerder een poging zal gedaan worden hoe iets komt of waarom iemand dat vindt. Vaak is het ook logisch wat er over een plaat geschreven wordt. Goose is op dit moment de

4c6

En Internet?

5f

5g 5g

Houden jullie de impact bij? 12 Op verkoop heeft het een impact hoewel we in een dalende tendens zitten en waarbij een status quo als een vooruitgang moet gezien worden zogezegd en dat frustrerend omdat je ziet dat de mensen de nummers kennen. De platen gaan gewoon op een andere manier de deur uit. Dat is een gegeven waardoor dat het allemaal niet meer zo tastbaar wordt. De invloeden van media op ticketverkoop enz zijn enorm. Das Pop heeft veel tickets verkocht op ‘The Human Thing’-tour omdat er een gigantische campagne is rond geweest: spots op Stubru, een TMF-campagne, een zware postercampagne. Je kon daarin zien wat er heeft geholpen en wat niet. Waar muzikanten vragende partij voor zijn, vb. de postercampagne, niet echt helpen. Dat in De Laatste Show spelen een veel grotere impact heeft.

Hoe is jullie relatie met journalisten? Reageren jullie op artikels?

5a 5g

12 Zeker, er is natuurlijk wel een discussiepunt. Flip Kowlier is gigantisch beroemd, iedereen kent hem van je vader tot je grootmoeder, dat is totale populariteit. De vraag is natuurlijk hoe relevant is die totale bekendheid voor de verkoop? Er zijn zeker mensen die nooit platen van hem zullen kopen en hem gewoon tot een soort volksheld maken.

5a

5e

12 Dat wordt nooit expliciet gezegd maar er mensen en media die de dingen die we doen genegen zijn maar ook omgekeerd. Het is nog altijd van die aard dat het werkbaar is en te herleiden is tot normale proporties.

4c6

12 Goed, voor zover er nog zijn hé. Ik denk dat we het fenomeen platenfirma goed kennen en dat we een keuze gemaakt hebben als management bureau om de belangen van onze groepen zo goed mogelijk te verdedigen. Je kunt als manager 2 keuzes maken, het is de techniek van de verschroeide aarde; we proberen ons overal uit te praten ook al kost het ons veel processen, we doen alles zolang ik er maar geen geld moet in steken en mijn takenpakket niet moet uitbreiden. Dat is uiteindelijk de filosofie van de aloude manager: geef mij een boeker en een platenfirma en ik zal zeggen of ze het goed doen of niet. Wij zijn daar vanaf gestapt… Ok, met Sukilove gaan wij nu ook weer met PIAS verder werken alleen hebben wij geprobeerd om die overeenkomst in overeenstemming te brengen. Ik vind nog altijd dat er wel een inspanning moet gebeuren van de kant van de echte platenfirma, zeker als zij willen vasthouden enkel aan de structuur die platen in een winkel legt. Er zit nu een

220

4c6

Hoe is jullie relatie met platenmaatschappijen?


5a 5a 4c3

12 Ja, maar dan zie je ook andere dingen ontstaan, die dingen zijn interessant en geven een impuls maar tegen wanneer je van daaruit bij het grote publiek geraakt… Ik denk dat bijna iedereen van ons zo ver is dat je met downloaden kan omgaan, daar de voordelen en het gebruiksgemak van inzien. Deze week stond er in de krant dat het downloaden van klassieke muziek begonnen. Het is dus gewoon een kwestie van tijd. Zoals Helmut Lotti nog altijd later zal gedownload worden dan een nieuw alternatief groepje. Als je bezig bent met een zoektocht naar muziek dan is dat een fantastische speeltuin, alles staat erop! Je kunt het ook sneller, beter krijgen dan in een winkel. Als je in een winkel de dag van vandaag gaat vragen naar een plaat die niet zo evident is moeten ze hem bestellen of is ze er niet of er is maar 1 stuk binnen waarvan het doosje kapot is. Dan kun je toch veel makkelijker om 2u ’s nachts achter je computer er 3 nummers van beluisteren.

3b

12 Neen, soms moet men gewoon kunnen zeggen dat iets minder is. Het rare is ook wij hebben meestal goede recensies maar de groepen verkopen niet gigantisch veel. Zornik heeft veel meer slechte recensies gehad dan Das Pop. Het feit dat Balthazar de publieksprijs wint op de Rockrally zegt ook veel want het is geen groep die voorkomt in het juryverslag. Ik denk dat de gerespecteerde journalisten en de alternatieve mensen, weet ik veel, dat die anders muziek bekijken en beleven dan dat het modale publiek doet. Ik denk dat dit het verschil is tussen muziek als entertainment en muziek als cultuuruiting. Zonder dat ik daar elitair over wil doen maar… Zou het SMAK zich boos maken op een journalist van Het Laatste Nieuws die een belachelijk stuk schrijft over een of ander kunstwerk? Die zeggen dan tja waarom doe je dat eigenlijk? Ik denk dat ik daar hetzelfde op zou antwoorden. Als je vindt dat je er niets mee te maken hebt, schrijf er dan niet over. Ik denk dat dat hoe langer hoe meer ook voorkomt, dat er niet over dingen geschreven wordt die je niet goed vindt. Ze pikken er alleen uit wat ze goed vinden, ook door de vermarkting van het medialandschap. Wat je intern het meeste hoort is: ‘ik krijg geen plaats meer voor mijn recensie’, ‘ik mag geen stuk schrijven van zo groot omdat het de lezer niet interesseert’. Dat is de realiteit.

Als het zo verder gaat zijn traditionele media niet meer belangrijk!

3b

Hebben journalisten andere meningen dan jullie en dan groepen over wat slecht is en wat niet?

getipte groep binnen het hele wereldje, het publiek weet dat nog totaal niet. Ze hebben het juiste label en de juiste Engelse manager maar ik zie de single ook niet uit avondrotatie naar high rotation gaan… Nochtans hebben ze een goede beurt gemaakt. Natuurlijk willen wij dat alles van ons veel gedraaid wordt en dat er goede dingen over geschreven worden maar het is een beetje de game van het spel dat je dingen aanbiedt en dat er meningen over gegeven worden.

221

9

12 Dat hangt ervan af hoe je het bedoelt. Ja, we hebben invloed maar dat is ook niet overdreven. Het is niet omdat Rock’o co zegt dat je iets moet doen, dat het gebeurt. Een van de voordelen van met veel groepen en mensen te werken is dat onze positie als een partner waarmee je moet spreken of een partner die op de hoogte is van wat er allemaal gebeurt, ik denk dat we daar een goede positie in bekleden. Ik heb ook het gevoel dat ik iedereen in het muziekcircuit in Vlaanderen ken. Uiteraard, ik ken de mensen van het sportpaleis niet zo goed maar ik heb er ook niets mee te maken. De dag dat ik ze moet hebben zal ik ze wel leren kennen, ik heb er ook meer dan genoeg toegang toe om eventueel een groep morgen in het sportpaleis te kunnen zetten. Je kunt het verhaal van pop en rock in Vlaanderen absoluut schrijven als het verhaal van ‘ons kent ons’, een zeer beschermende community. Dat speelt blijkbaar in elke sector mee dat mensen kennen en mensen dingen aanbieden die hen zou kunnen interesseren. Dat is het basisbegrip van sociale relaties en handel. Maar langs de andere kant kan een jongen uit het platteland, Maarten Quaghebeur en Jeroen Vereecke uit Dilbeek, die geen relaties hadden en alleen vrienden hadden die wat muziek maakten… Ik heb nu wel het gevoel dat we door de dingen die we doen overal aanvaard zijn geworden en ik zie dat eigenlijk overal rond mij. Peter Dhaeninck is nu de programmator van de Lokerse Feesten maar dat was ook maar een gast die gewoon in Lokeren woonde en graag naar platen luisterde. Natuurlijk is het een feit dat het als groep interessant is om in Gent te wonen of in een stedelijke context en je in muzikantenmiddens te begeven. Als je beenhouwer bent, ga je ook naar de veiling hé… Ik denk dat het een sector is waar de instroommogelijk groot is maar met als enige nadeel het feit dat het geen lucratieve sector is. Het geld ligt niet voor het rapen in de pop en rock sector. De keuze om muzikant, manager, concertprogrammator … te worden is een keuze die in alle gevallen een keuze die voortgevloeid is uit koppigheid, gedrevenheid en waarbij het financiële verhaal een zwaar achterlopende factor is. Je moet als muzikant daarbij ook nog een forum hebben, je kunt het op het Internet zetten


9

Staan jullie sterk in de muziekindustrie hier in België?

enorm gat in hun deur waar mensen gewoon maar kunnen stelen en je vergoed mij daar niets voor. Je geeft als groep wel het exclusieve recht aan hen om te verkopen op die manier. Wat bedoel je ook met veel verkopen, als je wil enkel wil kunnen zeggen dat je veel verkoopt maar dat je daar geen frank zult van zien, …Je kunt ook zeggen dat je 25.000 stuks zal verkopen en dan op zoek gaan naar een partner die daar het risico in wil helpen delen maar niet volledig wil rippen. Vanuit het standpunt van een manager vind ik dat je dat moet doen. Ik zou morgen heel graag een platenfirma voor Das Pop hebben die alles overkoepelt om internationaal of Europees te releasen en ik wil daar op een realistische manier over praten. Maar ik wil geen contract tekenen waarin je maar voor 12.500 stuks investeert, terwijl je weet dat je er 15.000 kunt verkopen maar je wel de plaat aan verkoopt. Dat doe ik niet. Als een label tegen je vertelt dat ze je Europees groot gaan maken, dan kan jij zeggen ok, voor 30.000 platen dan? Hoe gaan we het budget verdelen en wat ga je ervoor doen? Ga je mij dan geld geven als je naar Spanje moet voor interview of moet ik dat uit mijn eigen zak betalen en ga je zeggen, je verdient toch geld met concerten…Er is een hertekening van het landschap gebeurd, het festivallandschap brengt in België veel geld op voor groepen, dat is de enige echte industrie die nog goed loopt. Waaruit je nog middelen kan genereren die de kostprijs naar verloop van tijd kan overstijgen. We zijn nu trouwens op 2 rekeningen aan het verliezen: de platenverkoop, die nooit veel heeft voorgesteld in België, maar ook de mooie kickback van SABAM is aan het verdwijnen. Als je verkoop met de helft daalt dan is ook je inkomst uit SABAM voor de helft gedaald…Dan kan je zeggen, teken een publishingcontract maar dat is ook geld waarop je een stuk weggeeft en als je dat niet recupereert dan heb je het de volgende keer ook niet meer opnieuw.

11 11

Worden de groepen ook niet enorm veel aangesproken door verschillende mensen? 12 Ja, eigenlijk word je van de ene op de andere dag opgenomen in de wereld van de muziek. Een van de leuke dingen is de receptie achteraf waar Stijn Meuris, Mauro en Tom Barman lopen. Dat is ook wat in de volgende maanden gebeurt, dat mensen die met muziek bezig zijn komen kijken naar je omdat ze benieuwd zijn wie nu de nieuwe Rockrally winnaar is. Je krijgt een schavotje dat wel druk met zich meebrengt maar wel ook kansen.

222

11

12 Ik denk dat groepen aan de Rockrally deelnemen op een grondige manier, vanuit het hele land. De bekendheid ervan is groot, het is de moeder van alle talentenjachten. Als je muziek maakt doe je altijd wel op een of andere manier ooit wel eens mee. Ik denk dat het zeer moeilijk is om een muzikant te vinden in het pop- en rockmilieu in Vlaanderen die nooit aan de Rockrally heeft deelgenomen. Het verhaal van Das Pop is dat zij opgepikt zijn binnen het professionele circuit door de Rockrally, opeens waren de platenfirma’s geïnteresseerd, kreeg je mogelijkheden. Voor mij is het een ticket en bevestiging om echt muzikant te worden en dan vertrek je. Het is een ongelofelijke schop onder je gat. Maar ook de ouders achter de muzikanten is het een bekend gegeven, ze kennen het en ze komen er naar kijken en zijn onder de indruk. Het doet hen soms inzien dat hun zoon of dochter er misschien inderdaad wel goed in is en dat het meer is dan een uit de hand gelopen hobby, dat het misschien wel een kans is die ze moeten nemen of de moeite waard is. Het creëert daarnaast een verwachting.


11

Op welke manier heeft Humo’s Rockrally veel veranderd voor Mintzkov Luna en Das Pop?

maar er moet nog naar geluisterd worden ook.

1a 1b 1c

4c5 4c5 4c6 1b 1b 1f 1f 1e 4c5 4c5

13 Wij zijn met 3 gestart 8 maanden geleden, de meeste van ons komen uit Internetreclame. We willen vooral met interactieve media een meerwaarde proberen creëren voor bands op het Internet, daar zit hoe langer hoe meer ook mobile bij; we hebben ook ringtones,… In essentie heeft dat veel te maken met een fanbase opbouwen. De aanpak is verschillend naar professionelen en particulieren toe maar de instrumenten die je er voor nodig hebt zijn eigenlijk dezelfde. Dat heeft veel met direct marketing en databasemarketing te maken, de manier waarop je dat dan moet invullen.

Wat is jullie doelpubliek?

13 We werken vooral voor managementkantoren, independents. Majors daar praten we nog niet mee omdat we een toolkit op punt aan het zetten zijn zodanig dat je heel professioneel een band kunt runnen zonder dat je veel externen nodig hebt.

Wat is het profiel van jullie medewerkers?

13 Het zijn allemaal muzikanten die hier werken en het heeft veel met creativiteit te maken ook.

Zijn er nog gelijkaardige initiatieven in Vlaanderen?

13 Alle facetten die we doen ga je ook wel in andere bedrijven vinden maar het is de mix die het uniek maakt. In de UK is er een organisatie die er wat op gelijkt maar voor de rest heb ik eigenlijk nog niets gezien. Iedereen weet wel dat ze een groot stuk van de waarheid op het net gaan moeten zoeken maar ze weten eigenlijk niet goed hoe. Het is omdat wij zoveel ervaring hebben met de manier waarop een merk dat doet.

Worden jullie vaak aangesproken?

13 Ja, het platvorm is nog niet helemaal af, onze site staat nog niet online, dat platvorm daar wordt nog niets over gezegd,… We proberen het allemaal nog een stuk onder de horizon te houden. We hebben nu al 40.000 mensen in een databank voor de bands waar we nu voor werken, zonder dat we daar hard achter zitten hengelen.


13 Je ziet dat de impact van above media, niet-gepersonaliseerde media; radio, televisie, kranten, dat die afneemt. Merken voelen dat ook, het mediapatroon is hoe langer hoe meer versnipperd en mensen consumeren veel meer media tegelijk dan vroeger. Dan heeft een consequentie voor de manier waarop je met muziek genoeg share of mind kunt krijgen bij een consument. Vroeger had je een alleenheerschappij van tv of radio, als je exposure kon creëren bij hen dan mocht je er zeker van zijn dat iedereen wist dat je plaat uit was en dat mensen dat ook gingen kopen in de winkel. Dat is het oude model. Nu wat vergeet de muziekindustrie daar altijd bij; zijn investeren geld in producties, zij geven een fortuin uit om op radio en tv te komen. Om u een idee te geven voor een kleine reclamecampagne kost u dat minstens 300.000 EUR, als je een mediamix wilt die wat deugd. Dat heeft de muziekindustrie altijd gratis gekregen, dat beseffen ze eigenlijk niet denk ik. Dat is op zich een heel model; je maakt

223

1c 5b 5a 5c 5g 4c3 4c6

1c

1a

Wat is je functie?

13 We proberen een toegevoegde waarde te creëren via het Internet. Er zit ook een label op Mojuice, we doen publishing, management.

1c

13 We hebben een platvorm uitgebouwd dat een groot merk ook gebruikt om een relatie uit te bouwen met zijn publiek en om meer te verkopen.

7.3.13 Geert Geuten (Mojuice)


content, je gaat naar de radio, geschreven pers en tv, mensen zien het en gaan het kopen in de winkel. Wat je ziet is dat het hoe langer hoe moeilijker wordt om via die above media genoeg bewuste visibiliteit te krijgen van de bewuste consument zodanig dat die weet dat uw plaat uit is. Dus wat doen ze dan in de muziekindustrie? Het is moeilijk om mensen te bereiken tenzij dat we heel veel visibiliteit hebben, dus gaan ze hoe langer hoe meer investeren in internationaal schaalbare acts. Voor deze is het geen probleem want wanneer die release er komt, toch alle radiostation en tv-zenders nog zullen draaien zodanig dat het oude model nog perfect werkt. Natuurlijk, het topje van de piramide schuift steeds meer op naarmate de impact versnipperd van die media, dan moet je alsmaar meer schaalbare acts hebben en uiteindelijk zijn die zichzelf aan het wurgen. Als je niet probeert om de onderkant van de piramide te pakken en dat moet je op een andere manier doen. Wat je wel ziet is dat een consument hoe langer hoe meer macht naar zich toe trekt en dat is ten goede omdat je nu ook iets terug krijgt. Je weet ook wat consumenten lezen, wat ze bekijken en wat niet en dat wist je vroeger eigenlijk niet. Muziek zit ook altijd in de top van de interesses online, het illegaal downloaden zit daar voor iets tussen maar dat gaat er zeker uit, die belangen zijn te groot en je kunt dat technologisch ook perfect indijken. Je ziet ook hoe langer hoe meer entertainment content op het Internet; Je ziet dat daar een kanaal aan het ontstaan is dat het mogelijk maakt om op een toffe manier over muziek te communiceren en dat mensen daar ook oor naar hebben en dat is allemaal prima. Bij deze evolutie is nog 1 belangrijke kanttekening, ze hebben dat ooit in Wired Magazine beschreven; The Long Tail. Dat is een heel mooie redenering die ook van toepassing is op de muziekindustrie. Het is heel gemakkelijk om met 20 procent van uw inspanning 80 procent van uw populatie te bereiken. Je kunt met minder inspanning op radio 2 geraken dan op Studio Brussel. Met Radio 2 bereik je veel meer volk, dat is heel goed voor de airplay inkomsten maar je zit er met laagbetrokken muziekconsumenten. Dat zijn mensen die zeggen dat er iets moet opstaan maar dat hun eigenlijk niet veel kan schelen wat precies; het muzikale behangfenomeen. Je ziet ook wel dat het niet het muziekkopende publiek is. Die andere 80 procent van uw inspanningen die moet je dan aanwenden om de mensen die muziek wel belangrijk vinden te bereiken. Dat zijn dan vb. de Studio Brussel luisteraars die wel geld uitgeven aan publiek. Wat is het triviale eraan: de hoogbetrokken muziekconsumenten, de mensen die goed weten wat ze willen weten en waarom, zullen de eerste zijn die afhaken bij die above media. Mensen die echt in muziek geïnteresseerd zijn, daarvoor is ook Studio Brussel niet specifiek genoeg omdat die alleen maar punk of hiphop, … willen horen. Dat is dan nog eens het pijnlijke aan die affaire omdat die mensen naar Internetradio beginnen luisteren en naar mp3, het zijn de eerste die afhaken op Stubru. Als Stubru dat ziet aan zijn zendcijfers dan gaan die meer naar algemener entertainment gaan richten (Wim Oosterlinck en Peter Van de Veire), dus die gaan verbreden en weer een jonger publiek gaan aanspreken dat niet meer luistert voor de muziek. Je voelt het ook dat Stubru aan het opschuiven is naar links omdat die moeten verbreden. Dat is riskeert om uit te monden in een eenheidsworst, als die allemaal maar meer opschuiven naar het midden om hun cijfers stabiel te houden dat je steeds meer de grootste gemene deler moet zoeken. Terwijl wat je eigenlijk ziet is een evolutie in de media en heeft niets of minder te maken met wat ze inhoudelijk met hun radio of krant aan het doen zijn. Je moet wel een relatie proberen uitbouwen met je fanpubliek en met professionelen is dat niet anders, dat zijn eigenlijk ook fans als ze uw plaat draaien. Een van de dingen die je altijd treft als je met labels gaat praten is dat ze niet weten wie de andere platen van een band hebben gekocht, terwijl als je dat weet… Als je genoeg fanbase hebt en zicht erop dan kun je met je plaat uitkomen en breakeven zijn voordat je een minuut airplay hebt gehad. Cfr. Arctic Monkeys Mensen communiceren veel liever met muzikanten dan met merken en dat moet je ook niet afkopen. Bij een band zeg je gewoon: vind je het toffe liedjes,

224

5b 5c 5d 1h

13 De redenering is altijd een beetje hetzelfde, je probeert goed te zien waar je staat en waar je naar toe wilt, welke media en partners relevant kunnen zijn en je probeert daar iets rond te bedenken. Je meet goed wat er gebeurt of wat er niet gebeurt en je herbegint.

13 We doen ook wat boekingen van Fester en MoGroove. We zijn ook een studio aan het bouwen zodanig dat we op een heel kleine schaal alles in huis hebben. Dat is wat we willen, een heel compacte structuur die alles in huis heeft om iets te proberen. Je kunt zo alles overzien en proberen en als je ervoor kiest om er veel tijd in te steken dan kun je zelf een hele weg afleggen. Gaan jullie voor jullie eigen promo ook kranten en tv gebruiken?

5a

13 Soms is er wat meer werk aan dan wanneer je rap een actie zou doen. Het is steeds een tijdsinvestering en als je er niet in slaagt een kritische massa op te bouwen voor je band, dan kun je je afvragen of het sop de kolen waard is. Het werkt goed als je met bands zit die tot grote getallen

225

5a

Zijn er geen nadelen aan verbonden?


5b 5a

13 Ja, je kunt die niet uitsluiten. Het is ook bewezen dat hoe vaker mensen een nummer horen op de radio, hoe hoger hun aankoopintentie omdat je vertrouwen moet creëren. Je probeert er visueel zoveel mogelijk aanwezig te zijn, zodanig dat je een beetje uitspringt in de aankoopomgeving zodanig dat je een herkenningsgevoel kunt creëren. Het is het samengaan van al die dingen die maken dat het werkt of niet. De relatie-uitbouw is absoluut niet het enige, je hebt ook dit nodig. Maar vroeger kon je zeggen, ok, we hebben genoeg airplay, dat gaat nu niet meer. Je moet echt op een heleboel aspecten beginnen werken of het pakt niet.

5b

5a

13 Band centric: content centraliseren, management Mond op mond reclame is veel sterker!

laat je email achter en dat lukt, je hebt een veel grotere responsratio. Je wil met een merk in het hart van de consument kruipen, een loved brand creëren, bij muziek is dat direct prijs of zal dat nooit lukken. Het is bijna liefde op het eerste gezicht, je hoort het en je weet of je het tof vindt of niet. Dat is dermate emotioneel dat je vanuit een marketing standpunt daar redelijk straffe dingen mee kunt doen, de binding met het product is veel authentieker. Als je wat content hebt die tof is op het net, kun je dezelfde strategie die de muziekindustrie jaren en dagen heeft toegepast ook toepassen naar content partners, wat voor die partners goed is . Als je een format creëert via muziek, en dat raad ik ook iedereen aan, want iedereen maakt muziek. Als je er iets mee wil doen, dan moet je nieuwswaarde creëren. Via de huidige stromen, vb. cd’s ringtones, dvd,… maar ook via de toekomstige want het zal hoe langer hoe complexer worden. Als je de relatie al hebt dan ben je een stuk onafhankelijker van de wijzigingen die je nog zal zien in het distributiekanaal van de muziekindustrie. Fundamenteel zul je nog steeds afhankelijk zijn van iets, was het vroeger van Free Record Shop dan is het nu van iTunes. Dan is er iets veranderd in de manier waarop het product bij de consument komt maar niet in de dynamieken en de machtsverhoudingen in het distributiekanaal. Dus als je er wel in slaagt om te weten te komen wie die muziek heeft gekocht dan kun je wel een stuk hefboom ontwikkelen naar vb. iTunes. Als dat echt grote volumes zijn dan voel je wel dat je meer macht naar je toe kan trekken, ook als band in onderhandelingen met labels. Als wij iets tekenen dan zoeken wij al hoeveel mensen er al achter zitten omdat je de economische haalbaarheid ervan probeert te onderzoeken. Je kunt als band alles zelf doen, als je dat nu wilt of niet, dat is iets anders.

5c 5d 1h 1h

13 Platen en optreden, ik geloof wel dat het samenhangt; Je gaat nooit alleen via optredens genoeg naambekendheid opbouwen en veel platen beginnen verkopen want je bereikt elke keer weinig mensen. Maar je kunt er wel voor zorgen dat je reputatie omhoog gaat en dat speelt dan weer een rol bij radiopresentatoren en journalisten.

Hebben jullie nog plannen?


226

5a

13 We proberen nu al een beetje netwerk op te zetten, ik ben er van overtuigd dat Belpop en aanverwanten hoe langer hoe meer traffic zal hebben. Wij zullen ook steeds content hebben dus uiteindelijk is het een win win situatie.

13 Abonnementen, codes dat je een bepaald nummer maar een aantal keer kan beluisteren en dat je het dan moet kopen, dezelfde consument herkennen over verschillende fanbases heen, niet gebruiken voor commercieel voordeel, steeds oriënteren als band om te zien of je goed bezig bent en wat beter kan

5a

13 Ja dat maakt serieus verschil.

5a

Met zoiets kun je toch echt wel invloed hebben op platenmaatschappijen?

5a

5a 5d

13 Je kunt je dat afvragen ja. Voor bepaalde genres, zoals punk en metal en die nichedingen, dan werkt dat goed. Je hebt echt bands die in het circuit zitten die 2,3 keer per week spelen in de Benelux en waar je nog nooit van gehoord hebt. Zonder het net zou dat minder kunnen omdat het nu allemaal veel sneller gaat. Iedereen zegt het tegen elkaar, je kunt de liedjes beluisteren en direct een oordeel vormen of je het nu tof vindt of niet; dat is veel interactiever. Dat is nu een samengaan van wat je zelf zegt en wat je fans zeggen, terwijl het vroeger meer 1 richting was. Je stuurt iets uit en je moet maar hopen dat ze het goed vinden maar je ziet ook nooit wat er terug komt.

5a

5a

Is het dan niet makkelijker om bekend te worden via Internet dan via traditionele media?

Merk je dat je promo een verschil uitmaakt in bv. ticketverkoop?

1h

13 Dan is dat hetzelfde verhaal, je probeert om die mensen veel te laten spelen, mensen naar de site te lokken door samenwerkingen. Dat promoverhaal is in wezen niet verschillend van wat je vroeger deed, alleen probeer je nu te weten met wie dat je aan het praten bent. Niet alleen hoeveel airplay je hebt maar kijken met wie je communiceert. Dan stuur je wat extra’s naar je fanbase, je kunt dat warm houden en die zin zit er wel een dimensie extra aan het promoverhaal dat er vroeger niet aan zat.

13 Ja op termijn wel, dat is ook een beetje het idee. Ze laten in de muziekindustrie nog altijd ongelofelijk veel kansen liggen.

1h

Hoe ga je dan te werk bij minder bekende bands?

kunnen komen omdat je dan clusters in je consumentenstructuur kan zien. Zo kan je van alles beginnen uitdenken in je communicatie.

6a

6a 6a 6a

14 Ik vind dat moeilijk om je eigen muziek te omschrijven. Ik denk dat er veel groepen zijn met een voorbedacht concept. Die met de hele groep zeggen dat ze rock gaan maken of funk of metal of eender wat. Bij ons is het zo dat iedereen evenveel te zeggen heeft, het gevolg is dat de een dit wil maken en de ander iets totaal anders. Iedereen wil altijd wel pop rock maken maar het is een heel breed spectrum dus je kunt dat nog heel veel kanten uit. Ik denk dat het verschil met ons is dat wij niet echt heel goed weten wat we doen en dat het daarom origineel is en we daarom ook niet kunnen zeggen wat onze stijl is. Iedereen heeft aparte stijlen dus… het is gewoon door die verschillende persoonlijkheden bij elkaar dat dat onze eigen stijl maakt. Soms kan dat misschien wel een voordeel zijn dat je op voorhand zegt hoe je het gaat aanpakken omdat het ook veel sneller gaat. Nu moet je 5 richtingen tegelijkertijd uitgaan terwijl je anders 1 richting hebt. Dat heeft zijn nadelen en zijn voordelen natuurlijk.

Wie zijn jullie fans?

14 Die zijn nogal divers, van jong tot redelijk oud eigenlijk. Dat vind ik vaak verrassend. Ik heb niet echt een duidelijk beeld van wie onze fans zijn. Ik denk dat dat hetzelfde is als ons, die zijn heel verscheiden.

Krijgen jullie te horen wie jullie plaat gekocht heeft?

227

11 11

Heeft die overwinning veel veranderd? 14 Ja absoluut, vooral financieel eerst, zodat we fatsoenlijk materiaal konden kopen. Maar ook contacten, je krijgt ook veel aanbiedingen voor


11

14 Na 3 jaar, we zijn wel begonnen in 1996 maar dat was echt van nul beginnen toen. We kropen in een kot en leerden een paar akkoorden en maakten een nummer. Zo hebben wij dat elkaar geleerd eigenlijk. Daarvoor diende die 3 jaar en dan nog eens 3 jaar erbij om een eerste plaat te maken.

11

6a

6a

Wat maakt jullie dan anders?

14 Ja. Wij zoeken ook wel sociaal contact na een optreden, men mag altijd iets komen vragen. Wij hebben Mitchell ooit voor een dag weggeven op Studio Brussel, dan mochten de fans een dag met hem doen wat ze wilden. Na hoeveel jaar hebben jullie deelgenomen aan de Humo’s Rockrally?

6a

14 Pop rock, er zitten veel ABBA invloeden in, het is heel zweverig.

6a

6a

Welk soort muziek maken jullie?

6a

6a

14 Neen, de eerste gitarist is verdwenen na de eerste plaat en die is nu vervangen.

Zou je dat niet willen weten?

6a 6a

14 Ik denk van 1996 al. Zijn dat allemaal dezelfde mensen gebleven?

14 Eigenlijk weet je dat niet, je krijgt wel reacties via de website maar je weet totaal niet wie dat is, hoe oud ze zijn,…

6a

Hoe lang zijn jullie al bezig met de groep?

7.3.14 Mintzkov Luna

228

9 6c


5b

Houdt jullie management alles bij wat er verschijnt enz.?

5b

14 Ja dat liep redelijk vlot maar het gekke bij Radio 1 is dat die nooit je singlekeuzes volgen. Die kiezen zelf hun singles uit de plaat en die draaien dat dan zonder te vragen.

14 Ik denk vooral geschreven pers.

5b

Ook van in het begin?

5b

5b

14 Studio Brussel en Radio 1.

Welk medium heeft jullie de meeste aandacht gegeven?

5b

Welke radio’s vragen jullie het meeste?

5b

5d 5c

14 Ja toen we een plaat uit hadden dan zijn er allemaal ‘de rockrally winnaar maakt een plaat’. Bij bepaalde concerten besteden ze ook aandacht aan ons, vb. bij een concert in de AB, enkel bij de grote optredens. Het heeft ook geen zin dat je constant in de media komt, moet in de media komen wanneer het nodig is, wanneer je iets te vertellen hebt (plaat, belangrijk concert). Als er niets gebeurt dan kan je dat beter opsparen voor later.

5b

5d

Is dat er na ook nog gebleven?

14 Met de Poppoll een keer, op Atv en tijdens de Laatste Show in maart 2004 denk ik. Dat was gewoon onze single spelen, zonder interview. We zijn ook een keer op Voetzoekers op Canvas gekomen en op VPRO tijdens de verslagen van Lowlands.

5a

14 Heel weinig, in Gazet van Antwerpen hebben wij nooit gestaan, slechts met 1 kleine vermelding van waar we spelen, zelfs toen we gewonnen hadden niet. In andere kranten hebben we wel gestaan.

Zijn jullie ooit al op tv geweest?

5a

Vinden jullie zelf dat jullie veel aandacht krijgen in de media?

9

9

11

14 Neen, dat gebeurde zelfs weken nadien nog. Je leert dan ook heel veel mensen uit het wereldje kennen, zo hebben we ook ons management gevonden. Daarvoor waren wij snotneuzen die nergens vanaf wisten en door die rockrally krijg je wel veel aanbiedingen waardoor je beter je weg vindt. Op welke manier geven jullie het vaakst interviews?

14 Alles wordt geregeld via Rock’o co, voor de plaat hebben we 2 vaste dagen genomen in de Handelsbeurs en 1 dag in Amsterdam voor Nederland.

11

Was dat enkel de eerste dagen?

optredens, dus je kunt heel veel gaan spelen. Dat overrompelt je, die media duwen een micro onder je neus. Er is vooral veel pers de eerste dagen, die komen vanzelf af; de plaatselijke streekkrant, de grote kranten,…maar ook Studio Brussel. Dat was echt wel heel opvallende de eerste dagen.

5e 5e

Hebben jullie een voorkeur voor bepaalde media?

14 Dat maakt niet echt veel uit, liefst wel op zoveel mogelijk manieren.

5c 5a 5a

5b

Is het belangrijk om meer in de media te komen?

14 Tuurlijk!

Hoe merken jullie dat?

14 Ik merk dat vooral bij andere groepen. Ik werk in een platenwinkel en groepen die de dag ervoor in de Laatste Show zijn geweest die verkopen opeens meer. Dat heeft een heel harde invloed. Grote groepen worden wel ook beter gepromoot en die zullen dan ook wel meer verkopen. Uiteraard als je single niet wordt gedraaid dan kennen de mensen u niet en dan zullen ze u niet kopen in de winkel.

Welke media zijn belangrijk?

229

5c

14 Vb. de hoes van onze plaat die is ontworpen door een vriend van Lies, die heeft dan ook de flyers en affiches gemaakt, daar wordt gezamenlijk over beslist.


9 6c 9 6c

Hoe betrekken ze jullie daarin?

10a 10a 9 6c

5a

14 Ik weet het niet, maar wij weten wel dat dat heel relatief is want je neemt 1 zin uit een hele recensie. Die waren bij ons wel heel goed, maar je merkt dat wel bij andere groepen. Dat ze een zin nemen uit een recensie die helemaal niet zo goed is, maar ze pikken er dan net dat zinnetje eruit waardoor dat het heel goed overkomt.

Bereiden jullie je voor naar de pers toe? 14 Het is altijd wel belangrijk om een verhaal te hebben maar dat doen wij niet echt. Bij onze eerste plaat was dat voor de hand liggend: ‘Rockrally winnaar brengt een plaat uit’. We zijn nu voorbereidingen aan het doen voor de 2de plaat. Toch is het wel een beetje iets voor managers dat verhaal, het draait wel om de muziek voor ons. Maar de pers heeft het nodig, ook al kan het soms voor ons niet veel uitmaken. Je kunt ook zoveel verhalen verzinnen… Eigenlijk is het wel spijtig dat je altijd een verhaal moet hebben om je muziek te kunnen promoten. Voor de volgende plaat zal dat wel ontstaan, we weten nog niet wie ons producer zal zijn, waar we gaan opnemen,… Als je nu vb. ene heel goede producer vindt, dan ben je snel vertrokken. De promo gebeurt in samenspraak met ons maar het is ook de verdienste van Rock ‘o co.

5a

9

14 De recensies van cd’s gebruiken wij zelf wel om op affiches of op de cd te plakken. Een sterke quote van Humo of De Morgen gebruiken we om het nog een beetje meer te verkopen.

Lukt dat?

9

9 6c 6b

Gebruiken ze dat dan ook?

14 Ja en onze grootmoeders ook.

6a 6a 6a 6a 6a 6a 6a

14 Ja

Welke media dan?

14 Humo, Oor, De Morgen, Internet,…

Denk je dat jullie criteria voor een goed optreden anders zijn dan die van journalisten?

14 Ja, dat is lastig. Vb. als ik geconcentreerd ben op een optreden dan kijk ik nors en dan zeggen ze dat ik het niet graag doe. Als iemand dat dan schrijft, gaat dat de ronde en dan is het precies zo… in plaats van 2 maal na te denken schrijven ze soms liever iets straffer dan het eigenlijk is.

Wanneer zijn jullie dan tevreden?

14 Er zijn zoveel dingen, maar als het gevoel goed zit wanneer je het podium afgaat dan is het meestal wel een goed optreden geweest. Je hebt ook de reactie van het publiek maar het kan ook verkeerd gaan door de techniek,…

230

6a

14 Ik denk dat je het niet mag verwaarlozen maar ook niet gaan overschatten. Ik ken er niets van maar ik denk wel dat het belangrijk gaat


6a

Is het belangrijk om mee te zijn met de nieuwe ontwikkelingen op technologisch vlak?

10a

6a

Lezen jullie zelf de media om op de hoogte zijn van wat er gebeurt in de muziekwereld?

14 Ik denk omdat veel mensen zelf muziek willen maken in plaats van ernaar te gaan kijken of over te lezen. Zo ben ik zelf ook.

5f

14 Zo erg is het nog niet geweest, maar dat is ook gewoon de mening van een persoon hé…Je ziet wel dat als media u citeren, de eindredactie soms zelf hun tekst schrijven en dat er zogezegd dingen uit je mond komen, die je nooit zou zeggen.

10a

5f

Reageren jullie daar dan ook op?

Hoe komt dat denk je?

5f

14 Ja.

10a

5f

Zijn jullie het soms niet eens met journalisten?

14 Er zijn platenfirma’s die dat proberen en misschien scenario’s en strategieën hebben om die te creëren. Als iets opgepikt wordt door de Britse pers dan ben je vertrokken. Maar geen enkel medium in België is zo agressief en alle muziekbladen die probeerden in België zijn al weg.

5b

14 Ja maar ik denk niet dat dat nu het belangrijkste is. Ik denk echt wel dat je nog een management nodig hebt enzo. Het is een hulpmiddel dat zeker.

10a

5b

Is Internet voor jullie belangrijk?

Hoe worden hypes gemaakt volgens jullie?

5b

14 Ik denk dat Internet een heel grote rol gaat spelen, kijk maar naar de Arctic Monkeys. Maar ik denk ook dat ze heel veel geluk hebben gehad. In België en dan vooral in Vlaanderen, want het blijkt dat Vlaanderen en Wallonië heel gescheiden zijn op muziekvlak… Wij hebben nog nooit in Wallonië gespeeld bijvoorbeeld. Het is hier heel klein en als je niet op de radio komt dan pikken concertorganisatoren u niet op, dat is heel belangrijk. De pers is ook gratis reclame. Als je wil adverteren dan is dat allemaal vrij duur tegenover radio, tv, … dat is allemaal goed meegenomen, je kunt er dus maar beter zoveel mogelijk inkomen zodat ze uw naam vermelden.

231

6a

14 Binnenkort gaan we onze eerste plaat er wel opzetten.


6a

Wordt jullie plaat ook verkocht op I-Tunes?

worden. Internet stelt hier nog niet zo heel veel voor maar de landen waar je markt ligt, dat zijn wel de Internetlanden. Als je je dus wil richten naar het buitenland dan kan je je niet alleen meer baseren op kranten enz. Ik las vorige week een artikel dat de cd zal verdwijnen en het Internet zal overnemen vooral bij de jongeren. Er worden altijd nog wel cd’s verkocht, ik denk niet dat hij de komende 5 jaar zal verdwijnen. Ik denk wel dat we naar een situatie gaan waarbij we de beiden gaan combineren: iTunes en cd’s.

6a 6a

15 Er zijn een aantal persdagen per land. Dan hangt er van af wie er zin heeft om het te doen. In het begin van de plaat nemen we ons altijd voor om het met 3 te doen. Maar als je dan 2 jaar later in Duitsland je plaat zit te promoten dan zegt de rest al gauw Bent doe jij het maar. Hoeveel interviews zijn dat dan gemiddeld?


232

5b 5b

6a

Hoe gebeuren de interviews voor de pers nu?

5b

11

15 Toen heel weel want we hadden nog niks; geen instrumenten, geen geld,… We hadden eigenlijk alleen een droom om fulltime muziek te maken en dat is door de Rockrally gelukt. We hebben jaren van zeer weinig geld moeten leven. We konden dan instrumenten kopen, we kwamen in de Humo, mensen kenden ons. Dat was voor ons het belangrijkste. De hoofdreden dat we mee deden was dat we echt geld nodig hadden. We moesten wel winnen, er was geen tweede optie.

15 Eigenlijk iedereen, behalve televisie iets minder. Is dat iets typisch voor België?

11

Wat heeft de rockrally voor jullie allemaal veranderd?

Welke media besteden er de meeste aandacht aan jullie?

6a

15 Dat zal wel te maken hebben met de manier waarop dat gemarkt en gepromoot wordt.

6a

6a

15 Het is wel handig maar als je eraan begint heb je tegen ’s avonds een heel discours voorbereid van wat je allemaal kan zeggen. Als je een beetje clichévragen krijgt, zijn je antwoorden dan ook altijd hetzelfde.

6a

15 Dat verschilt heel erg van land tot land, dat is heel grappig. In Nederland zijn dat vooral studenten, in België zijn dat vreemd genoeg tienermeisjes, in Spanje zijn dat homo’s, in Duitsland zo wat intellectuele jongens en meisjes. Hoe komt dat denk je?

6a

6a

Welke mensen bereik je ermee?

6a

6a 6a

Hoe kun je de muziek omschrijven? 15 Pop is de beste omschrijving. Het is heel algemeen maar tegelijkertijd de meest nauwkeurige. Luide popmuziek met gitaren. Vroeger werd daar heel hard over nagedacht nu veel minder… Popmuziek met een twist.

Is dat niet handiger dat alles op die 2 dagen zit?

6a

15 Al lang, officieel al 8 jaar denk ik, sinds 1998, sinds de Rockrally, maar we spelen al samen van toen we 16 waren. We hebben anderhalve maand voor de Rockrally beslist om onze naam te veranderen naar Das Pop. We hebben allemaal nieuwe nummers geschreven en dat was het begin.

15 Als we echt een nieuwe plaat uithebben dan zijn er dat, zonder telefoon- en Internetinterviews, zeker 20 per dag.

6a

Hoe lang zijn jullie al bezig met Das Pop?

7.3.15 Bent Van Looy (Das Pop)

6a

Jullie bepalen het niet op voorhand?

233

6a

15 Het is niet belangrijk maar het gebeurt automatisch. Een tijd lang was het dat mijn stem op David Bowie leek. Daarna was het leuk dat mijn huis afgebrand was. Ze verzinnen altijd wel iets. Een echt goed interview is iemand die vraagt was hij wil weten, een slecht interview is iemand die een knipselmap boven haalt en vragen stelt die hij al 1000 keer gelezen heeft. Dat merk je direct.


6a

Vinden jullie het belangrijk om een verhaal rond de band te creëren?

4b

Wat zijn dan clichévragen?

1g

5e 5e

Heb je zelf een voorkeur? 15 Neen, zolang de vragen een beetje intelligent zijn… Ik vind dat ook belangrijk dat we niet prediken voor eigen volk.

15 Neen…

4b

15 Bij Studio Brussel zijn wij een household name. Niemand moet dan vragen wie we zijn en wat we doen. Maar op radio 2 zijn het andere vragen omdat er andere luisteraars zijn.

4b

4b

Hoe merk je dat?

1g

4b

15 Ja, dat is waar.

Heb je al een evolutie gemerkt in de media?

4b

Pakken zij de interviews anders aan?

15 Zingen en drummen, is dat niet moeilijk? Van waar komt de groepsnaam?

5b 5b

15 Neen, het is algemeen. Maar wat op valt als er een plaat uit is, dan komt Het Laatste Nieuws ook wel aankloppen en zijn we plaat van de week op Radio 2. Het is niet zo beperkt als het lijkt.

5b

15 De kwaliteitskranten De Morgen en De Standaard besteden meer aandacht aan rockmuziek dus dat is duidelijk. Voor radio is dat Studio Brussel en Radio 1.

Zijn dat vooral de programma’s die meer gespecialiseerd zijn in Belgische muziek?

8 9 5b

15 Normaal is dat de promoafdeling van de platenfirma. Voor de vorige plaat hebben we het zelf gedaan, de promoverantwoordelijke van Rock’o co dat toch. Die controleren wat er allemaal verschijnt, die verzamelen dat in een map enz. Welke programma’s en welke kranten vragen er wel meer naar jullie?

8 9

6a 6a

Word je naast die dagen ook aangesproken? 15 Ja bij een nieuwe plaat zeker 1 of 2 keer per dag, gedurende maanden. Het is echt zeer veel.

Wie regelt dat nu allemaal?

5b 6a

15 Neen, het soort muziek dat wij maken is geen swingpaleismuziek. Het is iets meer marginaal en we komen af en toe op tv maar niet zo vaak als eigenlijk zou moeten.


234

6a

15 Ja, maar dat is de laatste maanden wel een beetje aan het slabakken. In het begin schreef ik een dagboek op de site en daar kwam echt veel volk op af. Myspace is nu niet te onderschatten denk ik.

10a

15 Dat is een heel lang verhaal. Het is gewoon een mentaliteit van de pers. Als je kijkt naar de tabloids daar of ‘Dag Allemaal’ hier, dan zie je een enorm verschil. Als je daar een klein beetje bekendheid geniet, politiek, cultureel, sportief,… dan ben je gewoon een prooi en gaan ze alles proberen uitwissen over u: dingen die minder fraai zijn, … Hier wordt er meer met respect gehandeld, of iets meer preuts. Dat uit zich ook in de muziekpers. Het is een cultureel verschil.

6a

10a

Hoe komt dat dit niet zo is in België?

Zijn jullie mee in het Internetverhaal?

10a

15 In Engeland is het echt belachelijk. Bij NME zie je het gewoon zo aankomen. Het groepje dat er deze week in het klein instaat, staat volgende weekop de voorpagina. Die hebben niets meer gedaan, maar dat is gewoon beslist omdat ze een tijdschrift moeten verkopen en de jongens er toevallig leuk uitzien. 6 maanden later is het afgelopen en worden ze gewoon afgemaakt. Het is totaal niet subtiel en heel duidelijk dat het georchestreerd wordt. Maar dat is Engeland, dat is een heel andere cultuur.

6a

Welke?

6a 10a

6a

15 Ja, ik lees heel veel, ik vind dat interessant.

15 De beste muziektijdschriften zijn die van Engeland: Q, Mojo, Uncut,… Hier lees ik de krant, Humo, Deng (toen het nog bestond),… Hoe denk je dat hypes worden gecreëerd?

5f 6a

Lees je nog andere media?

5f

Zijn jullie het soms niet eens met journalisten?

15 Ja, soms vraag ik om het interview te lezen op voorhand en als er fouten in staan, dan zeg ik het.

6a 6a

15 Je zeker, ik vind het ook niet erg om te doen. De voorbereiding vind ik ook zeer belangrijk. Wat je zelf doet, doe je veel beter omdat het van dezelfde hand komt als de muziek. Dat merk je wel dat het er niet opgeplakt is maar organisch vanuit de groep komt. Dat is geloofwaardiger.

9

15 Ja, dat is vrij simpel: zoveel mogelijk juiste exposure.

Je vindt het ook belangrijk om promo te maken?

9

5c 5c 5d

Stelt Rock’o co steeds een mediaplan op? Zit daar een bepaalde strategie achter?

Merk je dat? 15 Ik weet niet of je dat voor 1 interview of radio kan zeggen. Veel aandacht is wel belangrijk of bijvoorbeeld eens op tv komen. Dat is echt extreem! Dan ga je tanken en zegt de meneer achter het glas: ‘O, ik heb u op tv gezien!’. Media zijn zo belangrijk om te kunnen spelen.

5 5

15 Ja, zeker!

6a

Zijn media belangrijk voor de ontwikkeling van een carrière van rockmuzikanten?

15 Neen, helemaal niet. Je kunt dat wel een beetje sturen, als je over iets niet wil praten, dan zeg je er ook niets van.

4c3 4c3

Denk je dat het verder gaat evolueren?

15 Ja, ik denk dat het heel belangrijk is. Je bouwt dan eigenlijk een soort van gemeenschap op van mensen die je op de een of andere manier aan je bindt. Dat is een heel directe communicatie, niet via posters, maar rechtstreeks van ons naar de mensen die erin geïnteresseerd zijn. Dat wordt zeker belangrijk, want de klassieke manier van een plaat verkopen is niet meer van toepassing. 8 jaar geleden kon je gewoon een poster ophangen, een artikel in de krant hebben en men ging naar de cd winkel. Dat is nu niet meer zo.

235

10a

15 Ja maar dat is niet gecreëerd. Dat is echt mond aan mond reclame op een zeer democratische manier.


10a

Het is ook een van de manieren waarop groepjes bekend worden!

UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT POLITIEKE EN SOCIALE WETENSCHAPPEN VAKGROEP COMMUNICATIEWETENSCHAPPEN

Recommend Documents