TUDELTA.26. >03 > 07 >08 >10 > 19 English Werkbelasting. Scheepje varen. Rector s prize DELTA

DELTA. 26 10-09-2009 weekblad van de technische universiteit Delft

01

>03 Werkbelasting

> 07 Weather gadgets

>08 Kernfusie

>10 Scheepje varen

> 19 English Rector’s prize

Een derde van de TU-medewerkers heeft afgelopen jaar serieus overwogen zijn heil buiten de TU te zoeken. Eén op de vijf ging zelfs op zoek. Toch is 73 tot 80 procent trots op het werk en de organisatie en denkt 80 procent over drie jaar hier nog te werken. Dat zijn enkele opvallende gegevens uit het rapport ‘Psychosociale arbeidsbelasting TU Delft’.

Researchers at the department of water management (Faculty of Civil Engineering and Geosciences) want to cover Africa with inexpensive weather stations made out of electronic gadgets, such as the Wii.

Redt kernfusie de wereld? “Als iemand met een andere wereldreddende techniek komt, vind ik dat net zo mooi. Al heeft kernfusie natuurlijk wel enorme potentie. Het is een onuitputtelijke en CO2-vrije energiebron, en het laat geen langlevend radioactief afval achter”, zegt kernfusieonderzoeker Niek Lopes Cardozo. Hij was woensdag te gast bij het nieuwe Delftse studentennetwerk Energy Club om te praten over de wereldenergieproblemen.

Tijdens de wereldhavendagen, afgelopen weekend in Rotterdam, kregen bezoekers een kijkje in de wereld van de maritieme techniek. Enthousiaste zeebonken over apparaten met zee-ogen en ‘meetvissen’ met sonars. “Ik denk dat ik mijn enthousiasme voor maritieme techniek wel op jongeren heb overgebracht.”

Recent MSc graduate David Oyediran, from Nigeria, was honored last month by the university for his outstanding contributions to TU Delft’s internationalization process. The winner of the 2009 rector’s prize for internationalization reflects on his time well spent at TU Delft.

TUDELTA.26

Geothermie wint aan populariteit. De TU Delft kreeg onlangs een vergunning om aardwarmte op te sporen. Een mooi demonstratieproject voor duurzame energie op eigen terrein, zegt rector Fokkema. Ook tuinders dienen massaal booraanvragen in. Het hete water bespaart hen miljoenen op hun gasrekening.

(Foto: Sam Rentmeester/FMAX) Pagina 12: ‘Het nieuwe zwarte goud’

DELTA. 26 10-09-2009

02

nieuwsinterview

DELTA. 26 10-09-2009

Beagle

‘Steeds bang dat het gaat regenen’ TUdelta.26 > Jaargang 41 Delta is het informatie- en opinieblad van de TU Delft, verzorgd door een journalistiek onafhankelijke redactie.

> Redactie

Frank Nuijens, (hoofdredacteur), Katja Wijnands, Dorine van Gorp, (eindredactie), Nadine Böke, Saskia Bonger, Tomas van Dijk, Erik Huisman, Maaike Muller, Connie van Uffelen, Jos Wassink (verslaggeving).

> Medewerkers Lotte Asveld, Aafke van den Berg, Julia Cramer, Willemijn Dicke, Robbert Fokkink, Dap Hartmann, Auke Herrema, Richard van 't Hof, Christian Jongeneel, Ivo Knubben, David McMullin, Anna Noyons, Edgar van Os, Daan Schuurbiers, Maaike Strijker, Jimmy Tigges, Ellen Touw, Robert Visscher, Floris Wiegerinck, Martine Zeijlstra. > Foto‘s Sam Rentmeester/ Hans Stakelbeek (FMAX).([email protected]) > Vormgeving

Kummer & Herrman, Utrecht

> Lay-Out

Liesbeth van Dam

> Mededelingen Martin Kers ([email protected]) > Redactieraad Ir. S. Rozendaal (voorzitter), mw. prof.dr.ir.drs. H. Bijl, prof.dr.ir. F.W. Jansen, J. Op Den Kelder, mr. J.J. M.Kok, R.H.G. Meijer, T. Niks, prof. dr.B.J. Thijsse, ir. M. Persson, dr.ir. C. Vermeeren > Redactie-adressen Universiteitsbibliotheek Kamer 0.18-0.28 Prometheusplein 1 2628 ZC Delft Postbus 139 2600 AC Delft Tel. 015-278 4848 E-mail: [email protected] www.delta.tudelft.nl > ISSN 0169-698x > Druk Wegener Nieuwsdruk Twente, Enschede > Oplage 12.000 > Advertenties H&J uitgevers Postbus 101 2900 AC Capelle aan den IJssel Tel. 010-451 55 10 Fax 010-451 53 80 E-mail:[email protected] www.linkmagazine.nl > Abonnement Een abonnement kost 37,50 en kan elk moment ingaan. > HOP Delta werkt samen met het Hoger Onderwijs Persbureau Hein Cuppen, Bas Belleman, Thijs den Otter Tel. 071-523 6151 Fax 071-523 2138 E-mail [email protected] > Copyright Delta Auteursrecht voorbehouden. Het is verboden zonder schriftelijke toestemming van de hoofdredacteur artikelen, schema‘s of illustraties geheel of gedeeltelijk over te nemen en/of openbaar te maken, in enigerlei vorm of wijze.

Drie maanden geleden ging het dak van de bibliotheek op de schop. Maar lunchen op het gras, dat kan nog even niet, zegt Fred Lassche, projectleider onderhoud en projecten van de afdeling facilitair management en vastgoed. xErik Huisman Eind juni was de voorspelling dat we in september weer kunnen lunchen op het grasdak. Lukt dat? “We leveren het project op 21 september op. Maar lunchen lukt dan nog niet. Het gras moet eerst wortelen. Drie weken na oplevering is het beloopbaar. Dus reken op half oktober.” Klopt het dat het allemaal iets langer duurt dan verwacht? “Ik had geschat dat het van 1 juni tot 1 september zou duren. Daar komen drie weken bij. We begonnen twee weken later vanwege het aanbestedingstraject. Verder hebben we een week leveringsproblemen gehad met rubber drainagematten. En we hadden 5,5 dagen onwerkbaar weer.” Leg nog eens uit waarom het dak

Wat viel in de hele operatie het meest tegen? “De goot rond de kegel. Die had er moeten zitten, maar bleek bij de bouw niet gemaakt. Die moesten we helemaal timmeren, van dakbedekking voorzien en ook daar cortenstaal aanbrengen. Veel werk. Ook moesten we de glasplaten opnieuw waterdicht afwerken tussen de naden.”

Fred Lassche: “De hele periode maak je je zorgen over het weer.” (Foto: Hans Stakelbeek/FMAX)

op de schop moest? “Door de langdurige lekkages. Het het dakbedekkingspakket bleek van een heel matige kwaliteit. Er was één dun laagje waterwering. Ook was de waterweringslaag deels afgescheurd en verschoven.” Wat moest er allemaal gebeuren? “Eerst is twintig centimeter gras en grond afgevoerd en een laag drainagekorrels afgezogen. Toen is de rubberfolie verwijderd. Daaronder zat isolatie en toen zaten we op het kale beton. Het was een hele klus. Veel handwerk vanwege de lage toegestane dakbelasting.” Wat is ervoor in de plaats gekomen? “Vlakje voor vlakje is een waterwerende noodlaag geplakt zo gauw

ergens de folie en de isolatie waren verwijderd. Op die laag is met warm bitumen isolerend foamglas geplakt en daarop werd weer met bitumen een waterwerende dakbedekking en een toplaag verkleefd. Zo ontstond een homogeen waterdicht pakket. Daarop liggen gevulkaniseerde rubber drainagematten. Daar prik je niet zo maar doorheen.” Waren er grote of onverwachte mee- en tegenvallers? “Grootste tegenvaller waren de goten langs de dakranden. Die waren gemaakt van een inferieure kwaliteit cortenstaal en waren niet opnieuw te gebruiken. Dat was financieel een flinke tegenvaller: 460 strekkende meter profielen. Dat kostte zo twintigduizend euro.”

Wat rest er nog? “Het gras wordt nu uitgerold: 5500 rollen. De hekken worden afgemonteerd en de tuinbesproeiing wordt aangelegd. Aan de voet van het dak moeten we nog het rioleringsstelsel vervangen en vergroten.” Nog in de piepzak gezeten of het allemaal op tijd klaar zou zijn? “Nee. Het ging nagenoeg vlekkeloos, mede door de aannemers, die meedachten en meewerkten. Wel ben je zo’n hele periode bang dat het gaat regenen, zeker als het dak open ligt.” Hollanders vragen ook altijd: wat kost dat? “Laten we dat achteraf maar bekendmaken.” Wat mag je nu voortaan niet meer doen op ons biebdak? “Dat moet je niet mij vragen. Ik heb begrepen dat er wordt gewerkt aan borden die op een vriendelijke manier melden wat er allemaal mag en kan.”

touw

De reis is nu echt begonnen, schrijft kapitein Richard Slootweg van de Stad Amsterdam. Op 1 september verliet de klipper, in navolging van Charles Darwin op HMS Beagle 178 jaar eerder, de haven van Plymouth voor een reis om de wereld. Vrijwel alle universiteiten haakten aan bij dit grootste mediaproject uit de vaderlandse geschiedenis. De TU zal in maart 2010 aanmonsteren. Dr. Bert Vermeersen (L&R) vaart dan mee vanaf Perth, Australië naar Mauritius. Aan boord zal hij met gps het zeeniveau meten. Door verschillende

Cijferlijsten dichtheden in de aardkorst vertoont de oceaan namelijk flinke kuilen. Met eigen ogen zien hoe de aarde ervoor staat, is de missie die het project Beagle van VPRO, Teleac en Canvas zich heeft gesteld. Te volgen via internet en televisie.

x

Zondag 13 september, 21.20 uur, Nederland 2. beagle.vpro.nl

het nut van het algemeen en het voortbestaan van het nest. Maar zodra je wespen rugzwemmend in de Fristi aantreft dan heb je te maken met pensionado’s, die alleen nog maar leuke dingen doen, gericht op het eigen gewin en genot. Hoedt u voor pensionado’s, zei mijn goede collega M. eens, en dat is een waarheid als een koe. Het kan heel nuttig zijn als iemand kort voor of na het (pre)pensioen nog de tijd krijgt om een project af te maken, of de jongere collega’s te voeden met de opgedane jarenlange ervaring. Maar het gevaar schuilt er in dat zij tot ver na hun houdbaarheidsdatum blijven rondzweven, omdat de bijverdienste te lucratief is, of de stoel achter de geraniums niet lokt. En dan kun je er last van krijgen, gaan ze om je hoofd zoemen, verzieken je pannenkoek met hun vieze pootjes, en als je woedend naar ze mept met een theedoek vliegen ze hard lachend weg, want ze hebben niets meer met je te maken. Ze doen alleen hun klus en ze zijn niet meer in dienst, dus wie maakt ze wat. En daar helpt geen spuitbus tegen, hè? Meppen ook niet trouwens. Nee, geef me dan toch maar liever een netpython. Of een olifant, die kan in elk geval niet in mijn glas vallen. Ellen Touw is hoofd van de dienst onderwijs- en studentzaken bij Civiele Techniek en Geowetenschappen en beleidsadviseur internationalisering.

De privacy van studenten is een groot goed, maar we moeten niet verkrampen. Dat blijkt uit de reactie van collegelid Paul Rullmann op het verbieden van openbare cijferlijsten aan de Hogeschool Utrecht. De HU heeft een online studieplatform voor publicatie van tentamencijfers. Een student kan alleen zijn eigen cijfers opvragen. Niettemin hangen sommige faculteiten nog lijsten op met studentnummers en resultaten. Dat wordt nu verboden. Op de TU, onder meer bij civiele techniek, wordt volgens de studentenraad soms ook nog gewerkt met

Tevreden TU’ers willen toch weg Een derde van de TUmedewerkers heeft afgelopen jaar serieus overwogen zijn heil buiten de TU te zoeken. Eén op de vijf ging zelfs op zoek. Toch is 73 tot 80 procent trots op het werk en de organisatie en denkt 80 procent over drie jaar hier nog te werken.

Speciaal is gekeken naar de beleving van de OOD. Van de TU-medewerkers meent veertig procent dat werknemers onvoldoende worden betrokken bij aanpassingen in de organisatie. Voor 43 procent is de taak ingrijpend veranderd; van hen vond twee derde het niet moeilijk zich daaraan aan te passen. De TU moet volgens de onderzoekers op het vlak van de arbeidsvoorwaarden werken aan loopbaanbeleid, ontwikkeling van medewerkers en beloning. Zo ziet slechts 52 procent voldoende mogelijkheden zijn ambities te ontwikkelen. Een zelfde aandeel vindt zijn salaris passend

xERIK HUISMAN

Een kwart van de TU’ers heeft last van ongewenst gedrag als roddelen en pesten

Dat zijn enkele opvallende gegevens uit het eindrapport ‘Psychosociale arbeidsbelasting TU Delft’ dat donderdag 3 september is overhandigd aan collegelid Paul Rullmann. Het rapport is het resultaat van het eerste ‘werkbelevingsonderzoek’ sinds de OOD, de reorganisatie van de ondersteunende diensten waaruit de universiteitsdienst (UD) ontstond. Zowel de ondernemingsraad als het college van bestuur (cvb) wilde weten hoe het staat met de arbeidsbeleving en arbeidsbelasting na de OOD. Onderzocht zijn arbeidsinhoud, -voorwaarden, -verhoudingen, -omstandigheden, werkbeleving en mobiliteit.

en een derde vindt het salarisperspectief bij de TU niet goed. Goed is het gesteld met de invloed op het bepalen van werktijden, verlof, pauzes en het combineren van werk met zorgtaken thuis. Ook over arbeidsinhoud en de aanpak van het werk zijn de medewerkers positief. Wel stelt een op de vijf verantwoordelijk te zijn voor dingen waar hij geen invloed op heeft. De arbeidsverhoudingen op de TU – sfeer, contacten met collega’s en leidinggevende en hulp bij proble-

Hoedt u voor pensionado’s De wespenverdelgers hebben het deze zomer extra druk gehad, zo meldde de krant-in-komkommertijd. In sommige provincies zijn vijf keer zo veel wespennesten verdelgd als normaal in augustus, een absoluut record. Volgens sommigen zou dat liggen aan het feit dat de winter zo mild geweest is. Ik heb daar trouwens heel andere beelden bij, bij die milde winters, want ik heb nog nooit zo veel truien over elkaar gedragen als in januari van dit jaar, maar wie ben ik. Overigens kunnen er wat mij betreft niet genoeg wespen worden verdelgd. Ik ben namelijk allergisch voor die beesten. Niet lichamelijk maar psychisch. Wurgslangen, driftige wetenschappers en boze olifanten kijk ik strak in de ogen, maar voor wespen loop ik krijsend weg, wild meppend met een theedoek. En dat terwijl wespen zulke nuttige beesten zijn. Ze vangen vliegen en muggen en voeren die fijngekauwd aan de larven in het nest, allemaal voor het voorbestaan van de kolonie. Op zoek naar deze broodnodige eiwitten willen ze af en toe ook wel een stukje ham van je broodje, maar meestal hebben ze geen tijd om hinderlijk rond te zoemen of te jatten, ze zijn aan het werk. Je schijnt pas last van wespen te krijgen als ze niet meer hoeven te werken, als de klus klaar is. Ze hebben dan de tijd om zelf lekkere dingen te gaan zoeken. Hartig hoeft dan niet meer, dat was voer voor de larven, maar zoet is wel lekker. Ze worden limonadeholics, en een lekkere slagroompunt of baco gaan ze ook niet uit de weg. Met andere woorden: zolang wespen zich op de salade niçoise storten op jacht naar tonijn, doen ze dat voor

03

Nieuws

Energieplant

Het is nog even sleutelen aan het boegbeeld van de woensdag opgerichte Energy Club, de energieclub van studenten voor studenten, wetenschappers en bedrijfsleven. Studenten Berend Jan Kleute (3mE) en Sachim Navalkar (L&R) werken nog aan wat een sproeiende fontein in de vorm van een waterlelie moet worden voor in het Mekelpark. Plaatsing omstreeks november. (Foto: Hans Stakelbeek/FMAX)

Duurzaamheidsprijs papieren lijsten. Volgens Rullmann mogen cijferlijsten op nummer, al doen de meeste opleidingen dit niet. Hij heeft er geen probleem mee dat docenten voor een groep toegankelijke tentamenresultaten op Blackboard zetten. “Natuurlijk respecteren wij de privacywet, maar we moeten niet doorschieten.”

De Delftse promovendus Hjalmar van Raemdonck en zijn broer, TUalumnus Gandert, hebben tijdens Duurzame Dinsdag de Rabobank Jongerenprijs gewonnen. Zij kregen de prijs van duizend euro op 1 september uitgereikt in de Oude Zaal van de Tweede Kamer in Den Haag. De jury prees hen als innovatieve ondernemerstudenten die met het plaatsen van zijvleugels aan opleggers hun steentje willen bijdragen aan het verduurzamen van de samenleving.

x www.delta.tudelft.nl

Meer grip op quantumbit men - zijn goed. Wel vindt maar 53 procent zijn chef motiverend. Als probleem zien de onderzoekers dat een kwart van de TU’ers last heeft van ongewenst gedrag als roddelen en pesten. Vergeleken met andere universiteiten zit de TU ‘in de gevarenzone’ en gewezen wordt op ‘ernstige schade’ als ongewenst gedrag steeds op bepaalde personen is gericht. Het werk lijkt flink op de medewerkers te drukken. Een op de vijf is tegen het weekeinde doodop en 38 procent soms. Bijna 30 procent heeft rsi-achtige klachten. Daarnaast heeft 35 procent werk waar hij nooit aan toekomt en neemt ruim de helft werk mee naar huis als het overdag niet af komt. Toch gaan vier op de vijf werknemers met plezier naar de campus, is 72 procent trots op zijn werk en raadt rond 70 procent vrienden niet af bij de TU te gaan werken. Vergeleken met vier andere universiteiten doet de TU het behoorlijk. Rullmann toonde zich bij de presentatie blij. “Veel gaat goed en het onderzoek biedt houvast voor waar het beter kan.” Het cvb maakt met de directies deelplannen voor verbeteringen. Die moeten in oktober klaar zijn.

x Een langere versie van dit artikel staat op www.delta.tudelft.nl

Verstoringen van elektronspins zijn met een wisselend magneetveld te onderdrukken, toont dr.ir. Jeroen Danon samen met collega’s aan in een Nature Physics-publicatie. De spin van een enkel elektron kan dienen als elementaire informatieeenheid in de quantumcomputer. Het grootste probleem daarbij is de geringe stabiliteit van de elektronspin, die al na hooguit enkele tientallen nanoseconden verstoord wordt. Het is alsof je computer crasht voordat hij is opgestart. In zijn proefschrift ‘Nuclear spin effects in nanostructures’ doet dr.ir. Jeroen Danon (Technische Natuurwetenschappen) een methode aan de hand om die stabiliteit met een factor tien te verbeteren. Een hoofdstuk hieruit werd onlangs in Nature Physics gepubliceerd. De spintoestand van een elektron in een quantumdot - een nanostructuur waarin één of twee elektronen vastgehouden en gemanipuleerd kunnen worden - wordt verstoord door de kernspins van de omgevende atomen. Dit is een effect van hyperfijn-wisselwerking: de magnetische ruis van de kernspins in de omgeving trekt de elektronspin alle kanten op en verstoort diens quantumtoestand.

Maar omgekeerd beïnvloedt de elektronspin ook de omringende kernspins, en dat biedt mogelijkheden. Danon laat zien dat de kernspins gecontroleerd kunnen worden door een extern oscillerend magnetisch veld toe te passen waarvan de frequentie gevarieerd wordt. Resonantie van het elektron tussen de twee spintoestanden ‘op’ en ‘neer’ door toepassing van een oscille-

Het is alsof je computer crasht voordat hij is opgestart rend magnetisch veld gebruiken de onderzoekers standaard om de quantumtoestand van het elektron in de quantumdot te manipuleren. Danon schrijft dat, wanneer de resonantiefrequentie verlaagd wordt, de kernvelden actief meewerken om de elektronspin in resonantie te houden. Daartoe richten de kernspins zich één voor één dezelfde kant op, waardoor er minder willekeurige verstoring optreedt van de elektronspin. In de experimenten werd die verstoring met meer dan een factor tien verkleind. Vervolgexperimenten moeten duidelijk maken hoeveel langer elektronspins hierdoor stabiel blijven, en hoe dat effect nog te versterken is. (JW)

DELTA. 26 10-09-2009

04

Nieuws

Onmogelijke deadline Schaf het recht af om je tot 1 oktober aan te kunnen melden bij een studie, vindt Anka Mulder, directeur onderwijs en studentenzaken. Zij pleit ervoor de uiterste inschrijvingsdatum te vervroegen tot 1 augustus. xANKA MULDER Ook dit jaar stijgt het aantal studenten in het hoger onderwijs. Verschillende politieke partijen en universiteiten geven aan dat er meer geld naar het hoger onderwijs moet. De TU Delft is het daarmee eens: het wordt lastiger om kwaliteit te kunnen garanderen aan steeds meer

studenten bij afnemende financiering. Er zijn meer maatregelen die de overheid kan nemen. Sommige daarvan hoeven helemaal geen geld te kosten. Een belangrijke is deze: studenten hebben nu het recht om zich tot 1 oktober aan te melden bij een opleiding. Ik pleit ervoor deze te deadline te vervroegen. Waar gaat het om? Deelname aan het wetenschappelijk onderwijs nam sinds 1995 toe van zo’n 176 duizend naar 211 duizend studenten in 2007. Ook de TU kent een dergelijke stijging. Bij de faculteit 3mE, bijvoorbeeld, stegen studentenaantallen van 1427 in 2000 naar 2335 in 2008. We weten dus dat we op groei kunnen rekenen. De universiteit investeert daarom. Zo hebben faculteiten meer docenten aangenomen, is het ict-netwerk fors uitgebreid, zijn onderwijszalen vernieuwd en is onlangs het Onderwijsgebouw Zuid gebouwd. Om de schaarse mid-

delen zo goed mogelijk in te kunnen zetten maken we planningen. Maar ondanks scenariostudies, het wekelijks bijhouden van vooraanmeldingen en modellen die deze getallen extrapoleren naar daadwerkelijke inschrijvingen, blijft het gissen op hoeveel studenten we

Wat weet de student op 30 september, dat hij in juli nog niet wist? kunnen rekenen: omdat studenten zich tot 1 oktober mogen inschrijven, weten we zelfs tot na de start van het collegejaar niet of de groei dit jaar 5 procent of bijvoorbeeld 25 procent zal zijn. Een praktijkvoorbeeld. Waar de faculteit Bouwkunde nog maar een paar jaar geleden ongeveer 350 eerstejaars studenten had, leken

Nieuws

Koornbeurs

Extra handjes

Ter gelegenheid van Open Monumentenweekend verzorgt de Koornbeurs dit weekend gratis rondleidingen in het pand aan de Voldersgracht. Bijzonder zijn de veertiende-eeuwse kelders, omdat dit een van de weinige plekken is waar deze nog toegankelijk zijn. Ook de geschiedenis van het gebouw is interessant. De Koornbeurs is zaterdag open van 10.00 tot 18.00 uur en zondag van 11.00 tot 17.00 uur.

Dankzij overheidssubsidie kunnen 1472 door de crisis bedreigde onderzoekers tijdelijk aan de slag bij universiteiten, hogescholen en instellingen als TNO. Zeventig hiervan komen op korte termijn een jaar bij de TU. De meesten gaan werken bij projecten van Werktuigbouwkunde, Maritieme Techniek & Technische Materiaalwetenschappen. De rest gaat aan de slag bij vier projecten van Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica, bij twee projecten van zowel Industrieel Ontwerpen als Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek en bij één

x

www.koornbeurs.nl

zich dit jaar 720 te melden, bleek uit de vooraanmeldingen. Deze zomer werden daarom extra zalen geregeld, extra gastdocenten ingehuurd en trainingen verzorgd voor deze nieuwe docenten. Vorige week telden we 630 eerstejaars studenten. Nog steeds een prachtige stijging, maar geen 720. Een deel van de door Bouwkunde gemaakte investeringen was dus voor niets. Dat is in tijden van grote financiële druk niet acceptabel. Voorbeelden andersom zijn er ook: colleges waar in september juist veel meer studenten verschijnen dan verwacht. In de eerste weken leidt dat soms tot overvolle zalen en groepen. Het is uiteindelijk de student die last heeft van de planningsproblemen en financiële knelpunten. Voor studenten heeft dit systeem ook inhoudelijk vooral nadelen: een student die zich een maand na de feitelijke start van de opleiding meldt, heeft de introductie gemist en een maand

colleges. Wat is überhaupt de logica van dit late keuzemoment: wat weet de student op 30 september, dat hij of zij in juli nog niet wist? Maken twee of drie maanden veel uit, na zes jaar bedenktijd op het vwo? Maak het voor universiteiten mogelijk om te plannen en kwalitatief goed onderwijs te blijven bieden. Schaf de 1 oktoberregel af en vraag studenten zich voor 1 augustus in te schrijven. Anka Mulder, directeur onderwijs en studentenzaken bij de TU Delft

Instemmingen zijn beestenmarkt Ik lees in het jaarverslag 2008 dat Duwo alles uit de kast getrokken heeft om de buitenlandse studenten te kunnen huisvesten en dat dat gelukt is. Moeten mijn kinderen soms weg uit Nederland om ook aan een kamer te komen? Studenten die dit lezen zou ik willen vragen om te reageren en aan Delta te schrijven wat hun ervaringen zijn. Hopelijk stimuleert dat Duwo om de kans op een kamer eerlijker te verdelen. Anita Engbers heeft twee kinderen op de TU en is PvdA-raadslid (o.a. woordvoerder woonruimteverdeling en volkshuisvesting) in haar woonplaats. Ook is ze lid van de huurcommissie in Utrecht.

Reactie Duwo Het systeem van instemmingen (coöptatie) bestaat al sinds jaar en dag in Delft en is ooit met onze studentenbewonersorganisatie overeengekomen. Nu de studentenwoningnood in Delft groter is dan ooit, probeert Duwo een voorrangspositie te creëren voor studenten-woningzoekers die van ver komen. We noemen dat wel het reistijdencriterium. De Delftse studentengemeenschap is daar op zijn zachtst gezegd niet blij mee, maar we gaan het toch een paar maanden proberen. Verder objectiveren van de woonruimteverdeling voor studenten zit er op dit moment niet in. Het subjectieve systeem van instemmen is volgens velen de beste manier om te zorgen dat mensen die woonvoorzieningen delen ook goed samen door een deur kunnen. Volgens de meeste anderen is het in ieder geval de minst slechte manier. Het verloop van een instemming is geen verantwoordelijkheid van Duwo. Overigens zijn ons in dit verband ook geen ‘uitwassen’ bekend. Jan Willem van Beek, vestigingsdirecteur DUWO Delft.

Reactie OTB Huurwoningen zijn een schaars goed. Over het algemeen zijn er meer woningzoekenden dan er woningen vrijkomen, en dat geldt zeker op de Delftse markt voor studentenhuisvesting. Dit leidt tot een verdelingsvraagstuk: wie komt er als eerste aan de beurt wanneer een woning vrij komt? Woonruimteverdeling is een stelsel van regels en criteria aan de hand waarvan

project van Techniek, Bestuur en Management. De overheid heeft verdeeld over 2009 en 2010 in totaal 180 miljoen euro beschikbaar gesteld om onderzoekers te behouden voor de Nederlandse kenniseconomie. Zestig procent komt bij een universiteit. De meesten bij de TU Eindhoven, gevolgd door de TU Delft en de Universiteit Twente. Ruim dertig procent gaat naar een TNO-instelling en enkelen naar technologische topinstituten en hogescholen.

05

Gastschrijver

Griep

Herman Koch is volgend jaar gastschrijver op de TU. Hij is bekend van onder meer de boeken ‘Red ons, Maria Montanelli’ (1989) en ‘Het diner’ (2009) en van het televisieprogramma Jiskefet. Zijn gastschrijverschap begint met een openbaar openingscollege op 22 april 2010. Daarna volgt - uitsluitend voor studenten van de TU Delft - een masterclass van acht bijeenkomsten. Koch gaat zorgen voor een ‘spectaculair project’. Studenten moeten auditie doen voor deelname.

Bij de grieplijn van de TU hebben zich in de eerste week zo’n twintig studenten gemeld. Een van hen had de diagnose Mexicaanse griep. De rest heeft hoestklachten, lichte verhoging en andere verschijnselen van griep of verkoudheid. Dat zegt de voorzitter van het pandemieteam Cees Schotsman. Voor medewerkers is er geen meldpunt. Na ziekmelding wordt hen gevraagd een ‘eigen verklaring’ over hun ziekte in te vullen, maar dat hoeft niet. Het aantal griepgevallen is niet anders dan vorig jaar.

Alsnog veertig miljoen voor TU De TU krijgt alsnog zo’n veertig miljoen euro van het ministerie van onderwijs. Sinds 2007 heeft de universiteit te weinig geld gekregen vanwege een nieuwe manier van verdelen van het budget voor afgestudeerde studenten. Universiteiten zouden na invoering van het bachelor-mastersysteem geld ontvangen per bachelor en master, terwijl ze voorheen

alleen doctorandussen afleverden. De TU meende er met de nieuwe verdeelsleutel te veel op achteruit te gaan. “De terugval in inkomsten vanuit de overheid is een onbedoeld neveneffect van het huidige bekostigingssysteem, maar wel eentje die de TU Delft uitermate hard treft”, zegt bestuursvoorzitter Dirk Jan van den Berg. De TU zette zich er voor in om dat bij het ministerie duidelijk te maken. “Niet in de laatste plaats omdat we aan de vooravond van een nieuw bekostigingssysteem staan en deze systeemfout niet moet doorwerken in de nieuwe systematiek”, zegt Van den Berg. Onderzoeksbureau Deloitte stelde onlangs vast dat sommige universi-

teiten er inderdaad te veel op achteruit waren gegaan. Het ministerie is nu bereid de fout te herstellen, door het tekort in veertien jaar terug te betalen. De TU vindt dat te lang duren en heeft daarom bij wijze van com-

‘Het mag geen veertien jaar duren voordat dit nadeel gerepareerd is’ promis voorgesteld er maximaal acht jaar van te maken. “De TU heeft in een paar jaar tijd een groot nadeel opgelopen, dan mag het niet veertien jaar duren voordat dit

gerepareerd is”, aldus Van den Berg. “Wij hebben het dan nog niet eens over de gecumuleerde interest, die aanzienlijk is. De TU Delft heeft het geld op dit moment hard nodig om haar toppositie verder uit te bouwen en om de grote toeloop van studenten op te vangen.” Overigens mogen universiteiten die te veel geld kregen, dat houden. De Volkskrant meldt dat D66 opheldering wil van onderwijsminister Plasterk. Fractieleider Alexander Pechtold wil weten waarom universiteiten zo lang moeten wachten op hun geld. Ook vraagt hij zich af waar de bewindsman de miljoenen vandaan denkt te halen. (CvU)

Serieus spel

brieven

Ik ben moeder van twee Delftse studenten, een derdejaars en een eerstejaars. Beiden zoeken sinds een half jaar woonruimte. Dat valt niet mee. Niet alleen omdat er een tekort is, maar ook vanwege de manier waarop kamers en woningen worden aangeboden en verdeeld. Bij gewone sociale verhuurders als Woonbron en Vestia moet je zo lang ingeschreven staan, dat je pas aan de beurt bent tegen de tijd dat de afstudeerdatum in zicht is. Of je moet geluk hebben dat je wordt ingeloot voor een van de weinige woningen die verloot worden. De commerciële verhuurders sluiten geen huurcontracten met studenten en kleine particuliere verhuurders proberen maar al te vaak meer huur te vragen dan wettelijk is toegestaan. Je kunt wel binnen een half jaar aan de huurcommissie vragen om de huur te corrigeren, maar dan heb je vaak ook een minder prettige relatie met je verhuurder. Op de algemene huurmarkt heb je als kamerzoekende student dus weinig kans op fatsoenlijke huisvesting. Biedt Duwo, die er speciaal is voor de huisvesting van Delftse studenten, meer kans? Dat valt vies tegen. Met stijgende verbazing hoor ik over de taferelen, die onder de keurige term coöptatie plaatsvinden (onder studenten beter bekend als ‘instemmingen lopen’). De kunst is blijkbaar om elke door de studenten bedachte selectieprocedure en elke vraag braaf over je heen te laten komen en leuk en gezellig te doen en veel te praten. Het heeft veel weg van een beestenmarkt zonder marktmeester. Ik heb het jaarverslag 2008 van Duwo gelezen en geïnformeerd bij de VSSD, die samen met Duwo de Kamerwinkel heeft opgezet. De conclusie is, dat Duwo geen toezicht houdt op het verloop van de instemmingen en ook niet feitelijk registreert wat er gebeurt. De geluiden over het gemiddelde aantal instemmingen – jongens vaker dan meisjes; gemiddeld vijftien keer - zijn daarom volkomen uit de lucht gegrepen. Er wordt niet bijgehouden hoeveel mensen op een kameraanbod reageren en hoeveel daarvan uitgenodigd worden voor een instemming. (Een van mijn kinderen heeft zeven keer gereageerd en is een keer uitgenodigd. De andere is al vijf keer zonder resultaat naar Delft afgereisd.) Evenmin wordt geregistreerd hoeveel studenten uiteindelijk tot de slotsom komen dat ze onder het instemmingssysteem nul procent kans maken op een kamer en afhaken.

DELTA. 26 10-09-2009

woningen worden verdeeld. Echter, over de ‘juiste’ of ‘eerlijkste’ manier van verdelen zijn de meningen sterk verdeeld. Want wat is eerlijk? Daarbij komt dat elke regel strategisch gedrag van woningzoekenden uitlokt, en tot onbedoelde effecten kan leiden. Zo heeft het ‘eerlijke’ criterium van wachttijd ervoor gezorgd dat veel mensen zich uit voorzorg inschrijven, en er dus lange wachttijden bestaan, soms wel van tien tot twaalf jaar. Dat zou voor studenten die op zoek zijn naar een kamer inderdaad de spreekwoordelijke mosterd na de maaltijd betekenen. In een model waar men werkt met woon- of inschrijfduur, maakt een student dus weinig kans. De ongeruste en enigszins verbolgen moeder noemt terecht andere vormen van verdelen, bijvoorbeeld het verloten van woningen. In sommige plaatsen worden bovendien meer systemen naast elkaar gebruikt, zodat de voor- en nadelen van verschillende verdeelwijzen tegen elkaar afgewogen kunnen worden. Als dat gebeurt op de normale huurmarkt, waarom zou Duwo, wiens taak het zou moeten zijn woningen zo rechtvaardig mogelijk te verdelen onder woningzoekende studenten, niet een ander criterium hanteren dan coöptatie, wat wil zeggen dat de zittende huurders beslissen wie de woning – in dit geval de kamer – krijgt. Waarschijnlijk is het idee dat door deze wijze van verdelen studenten worden gekozen die het beste passen bij de studenten die al in de woning wonen, waardoor minder problemen worden verwacht. In Dordrecht plaatst Woonbron bijvoorbeeld nieuwe bewoners op basis van hun leefstijl, zodat zij goed passen bij de zittende bewoners. Het idee is dat hierdoor de leefbaarheid van een wijk verbeterd kan worden. Het verdelingsinstrument van coöptatie houdt op een zelfde manier rekening met de zittende bewoners. De vraag of dit eerlijk is, is echter geen ‘wetenschappelijke’ vraag, maar een ethische. Wel mag je van een verhuurderorganisatie verwachten dat zij haar werkwijze zo transparant mogelijk maakt door bij te houden wie reageert en wie instemming krijgt en waarom. De werkwijze van Duwo pakt wellicht niet altijd eerlijk uit voor iedereen, maar Duwo zou al een hoop onvrede weg kunnen nemen door meer aandacht te besteden aan de legitimatie ervan. Wenda Doff en Marco van der Land (Onderzoeksinstituut OTB)

Plots slaat het weer om. Net scheen de zon nog, nu regent het pijpenstelen. Door de hevige regen stroomt vuil water, vol chemicaliën, uit de goot. De toezichthouder kijkt er wanhopig naar. Hij heeft de verstopte afvoer niet laten repareren. Nu ziet hij de gruwelijke gevolgen van zijn onoplettendheid. Medewerkers die met het vuile water in aanraking komen, moeten direct onder de chemische douche. En laat die nou net kapot zijn. Ook die is de toezichthouder vergeten te repareren. Voor zijn ogen schreeuwen zijn collega’s om hulp. Dit is een van de scenario’s van het computerspel Shell supervisor dat aan de TU Delft is ontwikkeld. “Oliemaatschappij Shell wilde weten wat er technisch mogelijk is bij serious games” zegt ir. Daan Groen van de sectie policy, organisation, law & gaming van de faculteit Techniek, Bestuur en Management (TBM). “Met supervisor, een serious game van vijftien minuten waarbij de toezichthouder centraal staat, laten we dat zien.” Shell sluit daarbij aan bij andere bedrijven die ook veel zien in serious games als trainingsmiddel. De TU Delft bouwde de laatste jaren een reputatie op met serious games. Zo wordt ook dijkpatrouille, voor dijkwachters, bij TBM ontwikkeld. Shell supervisor speelt zich af op een site waar naar olie wordt geboord. Het is al gespeeld door toezichthouders. Zij moeten mankementen, zoals kapotte chemische douche en een gat in een hek opsporen. “Ze halen niet alles direct er uit. De eerste keer kijken ze vooral veel rond. Je kunt merken dat ze op bepaalde dingen getraind zijn. Een gat in het hek zien ze vaak

delta online Verneukt Wanhopig roept een meisje passanten op de Mekelweg toe. Het is maandag 7 september, 7.51 uur. Het meisje heet Anne Vreeburg en ze zit op een bootje bij 3mE. Anne is van Virgiel. Ze wordt ‘verneukt’ door jaargenotes. Had ze maar geen bestuurswerk moeten gaan doen.

Nederland gul Het slechte nieuws? De overheidsuitgaven per student zijn enigszins achteruit gegaan. Het goede nieuws? Alleen Denemarken, Zwitserland, Noorwegen, Zweden en de Verenigde Staten besteden per student meer geld dan Nederland. Dat staat in een Oeso-rapport.

Licht uit Het Reactorinstituut Delft houdt haar elektriciteitsverbruik sinds deze week bij met zeshonderd meetstekkertjes om te zien wie de grootverbruikers zijn. Dus, even het kantoor verlaten? Licht en computer uitzetten. Als dankzij de stekkertjes het energieverbruik vermindert, komen ze op de hele TU.

niet, maar iemand die geen helm draagt wijzen ze snel terecht”, zegt universitair docent ir. Ronald Poelman van de sectie systeemengineering van TBM. Shell supervisor is bedoeld als aftrap van een nieuw, nog te ontwikkelen computerspel voor de oliemaatschappij, waarvoor binnenkort een pilot wordt gemaakt. “De bedoeling van Shell supervisor is om te laten zien hoe een serious game werkt. We tonen ook hoe scores online bij worden houden en hoe medewerkers van hier tot aan Australië scores uitwisselen”, zegt Poelman. Poelman en Groen gaan zich met de pilot bezighouden. De details van Shell supervisor zijn overweldigend. Groen: “We maken gebruik van de technologie van Unreal Tournament 3 voor Playstation3. Daar hebben we alles uitgehaald. De modellen, regels, wapens, karakters en auto’s gooiden we weg. De enorme hoeveelheid complexe codes die dan nog overblijven gebruikten we als basis voor ons spel.” Groen wijst op de bomen. “Zie je hoe de bladeren in de wind waaien?” Hij klikt vervolgens op de goot met water, waarin het water kabbelt. “Dat realisme is belangrijk voor de spelers. Het zorgt ervoor dat toezichthouders helemaal ondergedompeld worden in het spel. Dat is cruciaal omdat een serious game mensen traint alsof het echt gebeurt.”

Duurzame calculator De CO2-calculator op de duurzaamheidsite van de publieke omroep is door twee Delftse studenten ontwikkeld. Zij willen met hun rekenmachine uiteindelijk de voetafdruk vergelijken tussen inwoners van Amsterdam en New York. Dit in het kader van de ontdekking van The Big Apple vierhonderd jaar geleden door de Nederlanders.

Beat the crisis Voor afgestudeerden die door de crisis moeilijk aan een baan komen, hebben de Landelijke Studenten Vakbond (LSVb) en vakbond De Unie een steuntje in de rug: www.beatthecrisis.nu. Op deze site kunnen afgestudeerden ‘hun crisisverhaal achterlaten en inspiratie opdoen, om vervolgens op eigen kracht de crisis te overwinnen’, zo melden de organisaties.

Robert Visscher

Grasdak

Eindelijk wordt het dak van de bibliotheek weer gezellig groen. Na een maandenlange onderhoudsklus komt er weer gras op. Het gras moet nog wel wortelen, dus picknicken zit er voorlopig nog niet in. (Foto: Hans Stakelbeek/FMAX) Pagina 02: ‘Steeds bang dat het gaat regenen’

x www.delta.tudelft.nl

DELTA. 26 10-09-2009

06

science

DELTA. 26 10-09-2009

07

science

opinion please

come to think of it

Clean heat a hot topic

Cheap weather gadgets

Modifying burners to flameless combustion can drastically reduce the emissions of industrial furnaces. Research is ongoing, while industry cautiously innovates.

Researchers at the department of water management (faculty of Civil Engineering and Geosciences) want to cover Africa with inexpensive weather stations made out of electronic gadgets, such as the Wii.

xJos Wassink “Imagine a steel cube, the size of a housing block, filled up with burners spewing six meter long flames along steel pipes filled with chemicals that need to be heated up. Or think of the steel furnaces where thick slabs of steel roll through a hall, waiting to be reheated by a 100-megawatt fire before moving on to the next processing step.” When prof.dr Dirk Roekaerts (multi-scale physics, Applied Sciences) talks about furnaces, he has huge installations in mind. Perhaps equally large is the challenge that he and his colleagues face: to make these furnaces more environmentally friendly by reducing the emissions (of NOx especially) and to increase their efficiency. Last week Roekaerts’ colleague, associate professor Bassam Dally from the centre for energy technology at the university of Adelaide, Australia, gave a lecture on Mild combustion - a clever acronym that stands for moderate or intense low oxygen dilution and signifies a special type of burning that is also known as flameless oxidation or Flox. Characteristically, fuel is not – as is normally done – mixed with cold air, but rather with warm exhaust gases containing just a few percent of oxygen. The effect is a less sudden jump in temperature and a

delayed ignition, resulting in a more equal spread of the heat, lower peak temperatures and reduced noise levels. “Oftentimes, you only hear the hiss of the gas flowing in,” says Dally. Roaring flames will soon be regarded as an old-fashioned, wasteful practice. In fact, often there is no visible flame at all, but rather only a steady orange glow radiating from the oven. “At lower temperatures the radicals don’t emit radiation, and hence there is no light,” Dally explains. In Delft, two different groups are working on Mild combustion. PhD student Ernst Oldenhof performs measurements on the ‘fundamentals of the flame’ in prof. Roekaerts’ group at the faculty of Applied Sciences. The research at the energy technology group (Mechanical,

Roaring flames will soon be regarded as an old-fashioned, wasteful practice Maritime and Materials Engineering) on the other hand, is more applied. A big closed steel box containing three burners of 100 kilowatt each has been built here to mimic industrial processes and help develop adequate computer simulations. Oldenhof’s lab is located in the basement of the Applied Sciences building. Once inside, you see a pale orange flame quivering in the stream of hot but low-oxygen air that surrounds the fuel jet. Laser beams cross each other at the base of the flame. “We want to know how a flame is formed and how it stabilises”, Oldenhof explains. “Turbu-

Lasers scan the base of the flame. (Photo: Sam Rentmeester/FMAX)

lence and chemical reactions are occurring, but how do they influence each other?” To find out, Oldenhof measures the velocity and temperature of the gas and the presence of radicals (highly reactive half-burnt fuel remnants) by shooting laser beams at various points through the flames at different mixes of fuel and oxygen. In the furnace at the energy technology group, Mild combustion is achieved by recirculation of the exhaust gases. “This spreads the reaction evenly throughout,” Dr. Wiebren de Jong explains. “It eliminates peak temperatures of 1500 °C and more”. Lower temperatures are vitally important for NOx-emissions reduction, Roekaerts explains. The emission target for burning methane is set at a concentration of 10 ppm (parts per million). But high temperature industrial furnaces (for glass melting for example) can reach up to 1000 ppm. Roekaerts and De Jong both work with Corus and Shell to optimise their furnaces. “We do have suggestions for how to adapt their burners,” says Roekaerts, “but this will change the spread of heat.” This seems less of a problem at Corus, where slabs of metal merely need to be reheated, than it is at Shell’s petrochemical plant, where a different heat distribution might influence the chemical processes. In Australia, industry is even more cautious to adopt the new technology, Dally says. And, he adds, as long as there are no legal limitations on the exhaust gases, there is little incentive for industry to change.

xTomas van Dijk

Warning signals The train driver who, back in november 2006, crashed a freight train into a commuter train is not to blame for the accident, a judge ruled last week. This ruling was partly supported by a TU Delft researcher’s criticism of the rail signaling system. The accident slightly injured a few dozen people and caused about a million euro in damage. The Netherlands’ national transportation investigative body (Inspectie Verkeer en Waterstaat - IVW), which compiled the official report on the accident, concluded that the train driver should be held responsible for the accident because he was not paying sufficient attention and failed to brake in time for a red stop signal. Last week however a judge ruled that the signaling system was not functioning as clearly and properly as the IVW had claimed. An article in De Telegraaf newspaper on September 5th stated that 'TU Delft researchers have been pointing out to ProRail [the national rail service company - ed.] flaws in the Dutch train signaling system for some time, but ProRail refuses to do anything about it. What’s the deal here?' The TU Delft researcher in question turns out to be Jaap van den Top, who, for his PhD thesis, is investigating the safety of the Dutch railroad system. “Railroad signals can show one of three colors,” he explains, “which is a bit like traffic lights, but slightly different: greens means ‘go’ and red means ‘stop’, but yellow means ‘slow down and expect a red signal coming up, so be ready to brake’. So far there has been no problem with this, but there are a few places in the Netherlands, like the spot in Arnhem where this accident occurred, where the distance between two successive signals is too short for a train to brake and come to a complete stop in time. The current solution for this problem is that a short stop is preceded by two yellow signals in a row.” But that can be confusing, Van den Top states: “Just prior to the accident in 2006, the train driver received three yellow signals in a row. After the first signal, he slowed down, expecting a red signal to come next. But instead he got another yellow signal. And then another one. The last yellow signal confused him, so he focused on that, and when the red signal came just shortly after the third yellow signal, he couldn’t stop the train in time.” Is it true that Van den Top had already pointed out this flaw to ProRail on multiple occasions? “Well, that was a bit boldly stated by De Telegraaf,” he says. “But it’s true that I spoke to them about it. Apart from that, it’s not like I’m the one who discovered the flaw. The rail service did that itself. I read about it in a book written by the former head of rail safety. They also already came up with a solution for the problem back in 1987: make a yellow signal that is followed closely by a red signal flash. Then the driver would know for sure that he should start braking before passing the signal. But this solution has never been implemented. Perhaps they will do so now.” (NB)

Like most people they used to play computer games with it, but now Rolf Hut and Steven Weijs have found another application for their Wii. They use it to measure evaporation and wind speeds. “This device contains three highly sensitive acceleration sensors that are very useful for making all kinds of measuring instruments,” says Weijs. “And the good thing,” adds Hut, while jiggling the Wii in his hands, “is it costs only about forty euros, which is five times less than the devices you can buy in the shop.” Messing with the Wii is not the core business of Hut and Weijs. Hut is a mathematician working on net-

(Photo's: Flickr)

work analyses, and Weijs develops mathematic models to better regulate artificial lakes for water storage. In their spare time at the university however both these PhD students experiment with electronic gadgets to help their professor, dr. Nick van der Giesen, achieve his dream of installing small weather stations across Sub Saharan Africa. “Almost nothing is known about the hydrology on that continent because

’Any nerd can do that with a Bluetooth adapter’ there are hardly any weather stations,” says Van der Giesen. “Of course there are satellites that observe the earth, but many of them are useless on a cloudy day, and above all, their data are very rough.” And that’s a shame, the professor says, because it would be possible to increase the crop yields in Africa and expand the agricultural lands if the available water was used more efficiently. Together with researchers from the International Water Management Institute and Oregon State Univer-

sity, Van der Giesen plans to create a grid with a weather station every thirty kilometers that measures soil humidity, rain fall, evaporation, temperature and wind. “That would make for some 20 thousand weather stations. We can cope with that. We’ll start by making a prototype over the next two years. It has to be cheap – two hundred dollars at the most - and strong, without any moving parts that can be obstructed by insects or dust. We think this will be possible using all kinds of new, cheap sensors and chips that you can find on the market. After we have the prototype, we’ll look for more financing.” The next step would be to distribute the stations at schools that are already equipped with XO-laptops, which are also known as the ‘100 dollar laptop’. “School children make wifi networks with these laptops,” says Van der Giesen, “so they could use their networks to assemble the data.” Back to basics now. How do you change a Wii into a useful weather instrument? “That’s easy,” says Hut. “The trick is to hack the signals that this advanced remote control uses to communicate with the gaming console. Any nerd can do that with a Bluetooth adapter.” The Wii continually receives infrared signals (pulses) from a signaling device connected to the console, which is usually a bar that must be placed at the top of the screen. The Wii registers the signals with a sensor and uses them to calculate its location in the room. That information is then sent to the console, allowing you to see where you must swing in the air to knock out a virtual adversary or to hit the ball. “Once you’ve hacked the Wii, instead of aiming the Wii at the console you aim it at something else that emits infrared - like a bobber for example,” Weijs comments. In an instrument that one of their students developed to measure the evaporation in a lake, the researchers attached the Wii to the side of a floating basin filled with water. They then placed a bobber that emits an infrared signal in the middle of the basin. Due to evaporation, the water level in the basin will drop, as will the bobber. And that’s exactly what the Wii measures and what you can read out. “Of course, because we made our measurements on a lake, most fluctuations were caused by waves,” Hut explains. “But with smart mathematics we can filter those movements out of the data, because the Wii measures at a rate of hundred times a second. And that for only forty euro!”

(Photo: Hans Stakelbeek/FMAX)

Chatting with grandma Delta and Delft Integraal often write about innovative ideas that offer big promises for the future. But what has happened to such ideas a couple years on? What for instance has happened to ‘Piece of Family’, a multimedia device for the elderly that Sanne Kistemaker designed two years ago? xROBERT VISSCHER For many elderly people it is difficult to surf the internet, yet at the same Delta, 1-11-2007 time it is completely normal for their ‘Sanne Kistemaker has won grandchildren to use the web to stay the ‘Design for All Award’ for a in touch with friends and relatives. communication device for the To close the gap between the difelderly’ ferent generations on the internet, Sanne Kistemaker designed ‘Piece of Family’, a multimedia device that makes it easy for the elderly to go online and communicate with relatives through a weblog. ‘Piece of Family’ consists of a book, a writing pad and a scanner. Grandparents for instance write messages to their families on the writing pad. They then scan these messages and post them online, via a cordless internet connection, on a specially created ‘family page’, which the elderly can also view on their televisions. The grandchildren use a computer to visit the same family page to read the scanned, hand-written messages from grandma or grandpa, and they can then type a reply. “With ‘Piece of Family’, both generations use what they’re most familiar with to communicate”, industrial designer Kistemaker says. “And by doing so they can stay in touch with each other.” Recently Kistemakers invention won a design award for the third time. “That’s great,” says Kistemaker, who designed the device two years ago as a graduation assignment. “But unfortunately it’s still not on the market. Vodafone was interested for a while, but they decided not to produce it, because they came to the conclusion that hardware was not their core business.” Kistemaker is now close to making a deal with TU Delft, in which a YESDelft company could put it on the market. “The design, concept, functionality and interaction level is all there,” she explains. “We know how the elderly use it, because of my research. But there are also things that still need to be done. ‘Piece of Family’ must be cordless, because the elderly could trip over a cord, and this makes the device more expensive. ‘Piece of Family’ should cost no more than three hundred euro, or half of what you pay for a laptop. But we have to be quick to put it on the market. The elderly of today don’t know how to use computers, but that’s a temporary problem. The elderly of the future will be more familiar with computers, so it’s important to put a spin-off on the market as soon as possible.”

DELTA. 26 10-09-2009

08

interview

DELTA. 26 10-09-2009

09

interview

‘We maken het meest complexe apparaat ooit’ Redt kernfusie de wereld? “Dat zou goed staan op mijn cv”, vertelt kernfusieonderzoeker Niek Lopes Cardozo die deze week te gast was bij het nieuwe Delftse studentennetwerk Energy Club om te praten over 's werelds energieproblemen.

jaar. Het is nog steeds een fractie van het totale budget voor energie. We zouden het moeten hebben over het feit dat we in Europa maar 0,2 procent van de energiekosten in research steken. Oké, met de energiesubsidies erbij praat je over een paar procent. Die bedragen moeten drastisch omhoog, niet een factor twee maar een factor tien.” Toch zal er flink wat concurrentie zijn onder wetenschappers op het gebied van duurzame energie. “Men gaat best collegiaal met elkaar om. We willen allemaal hetzelfde.”

xTomas van Dijk

Ook de kolenonderzoekers? “Er is inderdaad wel een sterke lobby vanuit de hoek van de CO2-afvang. Dat is de manier om de oude kolenindustrie in het zadel te houden. De kolenlobby is enorm in Europa.”

De verhalen van Al Gore over het klimaat en de broeikasgassen kennen we inmiddels toch wel? “Oja? Niets in de politiek wijst daarop. We geven in Europa ongeveer duizend miljard euro per jaar uit aan energie. Maar we geven maar twee miljard uit aan energieonderzoek. Dat is 0,2 procent. Om het niveau van belachelijkheid aan te geven: de sigarettenindustrie geeft meer uit aan research & development. En erg innovatief is die bedrijfstak niet. Vijftig jaar gelden zag de sigaret er hetzelfde uit. Het is absurd. We moeten de mondiale energievoorziening vervangen door een nieuwe, maar voor de ontwikkeling daarvan trekken we 0,2 procent van de omzet uit.” Maar los van die twee miljard euro wordt er ook geld gestoken in energiebesparing. Dat is toch goed? “Absoluut, maar zelfs als de westerse landen over vijftig jaar hun broeikasgasuitstoot hebben gehalveerd, dan nog hebben we lang niet genoeg gedaan. China en India bouwen samen elke week bijna twee nieuwe kolencentrales. En de energiebehoefte blijft stijgen. Het is een simpel plaatje: over dertig jaar moet de uitstoot van koolstofdioxide afnemen, willen we nog onder de kritische grens van 550 ppm blijven (550 parts per million is het aantal moleculen CO2 per miljoen moleculen in de atmosfeer, red. Die concentratie leidt volgens het IPPC tot een gemiddelde temperatuurstijging van rond de 2,1 graden Celsius.) Dat betekent dat er over vijftig jaar een gapend gat is tussen de wereldwijde energievraag en het aanbod aan schone energie.” Wat is de oplossing? “Welke technieken we ook gebruiken, we moeten de komende decennia wereldwijd ruwweg één CO2-vrije centrale van één gigawatt per dag bouwen om aan de groeiende C02-vrije energiebehoefte te voldoen. Dat kunnen thermische zonne-energiecentrales zijn, grote oppervlakken met zonnecellen, windmolenparken, kolencentrales met CO2-afvang, kerncentrales, biomassacentrales en natuurlijk kernfusiecentrales.”

WIE IS NIEK LOPES CARDOZO? Niek Lopes Cardozo (1957) wordt per 1 februari 2010 voorzitter van de raad van bestuur van de Stichting Fundamenteel Onderzoek der Materie (FOM) en het gebiedsbestuur natuurkunde van NWO. Sinds dit voorjaar is Cardozo voltijds hoogleraar science and technology of nuclear fusion aan de Technische Universiteit Eindhoven. Daarvoor was hij hoofd van de afdeling fusiefysica van het FOM-Instituut voor Plasmafysica Rijnhuizen. Al jaren is Lopes Cardozo betrokken bij het internationale kernfusieproject Iter. Met dit enorme kernfusieproject willen de Europese Unie, Rusland, Japan, China, de Verenigde Staten, Zuid-Korea en India aantonen dat kernfusie geschikt is als schone, veilige en onuitputtelijke energiebron. De onderzoekscentrale waar ze dit mee willen aantonen, verrijst in het Zuid-Franse Cadarache. Over tien jaar moet het klaar zijn. Die installatie moet vijfhonderd megawatt vermogen opwekken uit kernfusie, tien keer meer dan nodig is om de reactor te bedrijven. De TU Eindhoven heeft de leerstoel kernfusie ingesteld naar aanleiding van de start van het internationale Iter-project. Cardozo studeerde experimentele natuurkunde in Utrecht en promoveerde in 1985 op kernfusieonderzoek aan het FOM-Instituut voor Plasmafysica Rijnhuizen. In 2003 ontving hij de Koninklijke/Shell-prijs voor duurzame ontwikkeling en energie. (Foto’s: Hans Stakelbeek/FMAX)

Aardwarmte hoor ik u niet noemen. Dat is de techniek die de TU C02-neutraal moet maken. “Van grote diepte heet water naar boven halen met een pompje; nee, ik denk niet dat we daar de wereldenergieproblemen mee zullen oplossen. Ik heb nooit scenario’s gezien waarin dat voor een groot percentage van de toekomstige energiemix wordt ingezet. Maar ik ben geen expert op dit gebied.” U noemt wel heel stellig kernfusie, maar het is toch nog maar de vraag of dat succesvol wordt? “Ik gebruikte het woord ‘natuurlijk’ om aan te geven dat het logisch is dat ik het opnoem, aangezien het mijn vakgebied is. Maar kernfusie hoeft de wereld niet te redden. Als iemand met een andere wereldreddende techniek komt, vind ik dat net zo mooi. Al heeft kernfusie natuurlijk wel enorme potentie. Het is een onuitputtelijke en CO2-vrije energiebron, en het laat geen langlevend radioactief afval achter.” U bent nauw betrokken bij het internationale kernfusieproject Iter. Het zou mooi zijn als kernfusie, mede dankzij u, de wereld redt. “Het zou mooi staan op mijn cv.” Is dat een belangrijke motivatie voor u? “Ja, maar naast deze maatschappelijke motivatie is het voor mij en voor veel onderzoekers essentieel aan iets te werken wat ingewikkeld en uitdagend is. Er komen ontzettend veel disciplines samen bij kernfusie: hete-plasmafysica, turbulentie, interactie van snelle deeltjes met golven, supergeleidende

Minister Jacqueline Cramer van Vrom heeft ingestemd met de bouw van extra kolencentrales. Wat vindt u daarvan? “Als land wil je niet afhankelijk zijn van een enkele buitenlandse leverancier. Als die je boycot, houdt je land op te bestaan. Op korte termijn is dat belangrijker dan C02-uitstoot. Dus ik begrijp de afweging. Maar ik vind het wel treurig. Het blijft investeren in technologie waar we vanaf moeten.”

magneten, noem maar op. Een journalist van de VPRO trok eens de vergelijking tussen Iter en de Toren van Babel.” Is kernfusie in uw ogen ook iets verhevens, iets goddelijks? Het is per slot van rekening ook de energiebron van de sterren. “Nee, vergelijkingen met het goddelijke vind ik flauwekul. Het maken van een kernfusiecentrale is gewoon hartstikke moeilijk. Maar het is een probleem dat we kunnen kraken.” Wat gaat er de komende jaren gebeuren binnen het Iterproject? “Over tien jaar moet de onderzoeksreactor Iter gebouwd zijn (in het Zuid-Franse Cadarache, red.) Iter moet laten zien dat we met kernfusie tien keer meer vermogen kunnen opwekken dan nodig is om de reactor te laten draaien. De eerste jaren experimenteren we met waterstof, later met de fusiebrandstof deuterium en tritium (zwaardere isotopen van waterstof). We stoken het gas op tot honderd miljoen graden. Bij die temperatuur ontstaat een plasma, een gas waarin atomen uit elkaar gevallen zijn tot elektronen en atoomkernen die met hoge snelheid door elkaar bewegen. Wanneer de kernen botsen, kunnen ze fuseren tot helium en komt er heel veel energie vrij.” Wat zijn de grootste uitdagingen? “Waar we nog hard aan werken is de beheersing van turbulentie in het hete plasma. Vooral in het zichzelf verhittende fusieplasma zijn de mogelijkheden om met externe middelen in te grijpen heel beperkt – daar moet je allerlei exotische fysica en technologie voor ontwikkelen. Iter wordt het meest complexe apparaat dat de mensheid ooit gebouwd zal hebben. Het versimpelen van de machine, zodat het ook commercieel bruikbaar is, is een enorme uitdaging. Het uiteindelijke doel is om de reactoren zodanig te versimpelen dat je alleen nog maar op een rode knop hoeft te drukken om alles te laten draaien. Je hebt dan geen duizend onderzoekers meer nodig die continu monitoren of alles goed gaat. Het duurt meer dan vijftig jaar voordat dat zover is. Voor die tijd, over 30 á 35 jaar worden er al in diverse landen demonstratiereactoren gebouwd.” De bouw van Iter kost naar verwachting tien miljard euro. Sceptici zeggen dat een commerciële fusiereactor te complex wordt en dat je het geld beter anders kunt besteden. “Je moet het wel in perspectief plaatsen. Een grote groep landen betaalt die tien miljard euro over een periode van twaalf

Hoe ziet de wereld er volgens u uit over vijftig jaar? Overal kernfusiecentrales? “Er zijn geen grenzen aan de potentie van kernfusie. Meer dan de helft van de wereldbevolking woont in grote steden, daar wil je veel power opwekken op weinig oppervlak. Maar uiteindelijk wil je toch een mix aan energiebronnen, en de beste mix hangt af van de lokale omstandigheden. Is er zon, is er wind, heb je opslagmogelijkheden? Bovendien wil je in dunbevolkte gebieden juist een lokale, gedistribueerde opwekking. In Afrika moet je niet overal grote centrales zetten. Dan moet je over het hele continent een elektriciteitsnetwerk aanleggen. Daar wil je gewoon lokale energieopwekkers, zoals zonnecellen.”

DELTA. 26 10-09-2009

10

lifestyle

DELTA. 26 10-09-2009

Speeltuin voor schepen

de melkkoe

Tijdens de wereldhavendagen, afgelopen weekend in Rotterdam, kregen bezoekers een kijkje in de wereld van de maritieme techniek. Enthousiaste zeebonken over apparaten met zee-ogen en ‘meetvissen’ met sonars.

Open hockeyvereniging Scoop luidde zaterdag op het sportcentrum het nieuwe seizoen in met een onderling toernooi.

“Tevreden, maar toch lichtelijk teleurgesteld”, dat was Casper van Kalmthout na het behalen van de achtste plaats op het WK freestyle kajakken (K1) in het Zwitserse Thun, afgelopen weekend. De TU-student evenaarde daarmee zijn prestatie op het vorige WK in Canada, twee jaar geleden. “Tot de halve finales ging het goed, ik kwam steeds beter in de wedstrijd, begon constanter te varen en was op weg naar een perfecte run.” Helaas bleef deze perfecte run achterwege in de halve finales. “Ik kwam totaal niet in de wedstrijd. Achtste is zeker een goed resultaat en ik ben er ook tevreden mee. Het was alleen een onwijs mooie kans geweest om een keer een WK-finale te varen.” Dat voorrecht was echter alleen weggelegd voor de vijf hoogst genoteerde kajakkers in de halve finale. “De score om de finale te halen stond op 660 punten. In de voorrondes en de kwartfinales heb ik scores van boven de 700 gehaald.” De Canadees Nicholas Troutman werd wereldkampioen. Luchtvaart- en ruimtevaartstudent Rob Mulders verging het zaterdag in Apeldoorn naar eigen idee evenmin optimaal in het water, tijdens de kwarttriatlon over één kilometer zwemmen, veertig kilometer fietsen en tien kilometer hardlopen. Ook de discipline fietsen viel hem enigszins tegen. Toch was de atleet tevreden met zijn uiteindelijke vijfde plek, waardoor hij zich de hoogste geëindigde deelnemer namens de Delftse zwemvereniging Wave mocht noemen. “Ik had op beide onderdelen zeker verwacht een minuut sneller te kunnen, maar gelukkig ging het lopen erg soepel. Ik heb de laatste tijd mijn loopvorm niet echt goed op peil gehouden, maar met 41 minuten was ik verrassend snel op dit blubberparkoers.” Mulders, die de drie onderdelen aflegde in een tijd van 2:13.33, zette de op twee na snelste looptijd neer. Vierhonderd meter voor de finish haalde hij op dit onderdeel zijn in het water sterk gestarte clubgenoot Lennart Middel in die als zesde eindigde, met dertien seconden achterstand op Mulders. Marco Janssen, eveneens van Wave, had tijdens het lopen veel moeite met de blubber en moest met een twaalfde plaats genoegen nemen. Clubgenoot Maarten Koekoek eindigde als veertiende van de ruim tachtig deelnemers. Voor de op 26 september op stapel staande achttiende editie van de Pinewood University Eights gooit organiserende roeivereniging Proteus het roer volledig om. In plaats van de gebruikelijke twee kilometerraces wordt er op twee afstanden geroeid: 500 en 1600 meter. Dat zal niet meer gebeuren tussen Rotterdam en Delft, maar vanuit het verenigingsgebouw bij de Kruithuisbrug richting centrum. Nieuw is ook het afvalsysteem dat de wedstrijdleiding gaat hanteren na de eerste schiftingen in de tijdraces. De roeivereniging hoopt hierdoor op meer spektakel en meer buitenlandse deelnemers. De best presterende universiteit ontvangt nog altijd de felbegeerde Delft Cup. (JT)

x Tips? [email protected]

floris

Sport

Studenten van Codarts, hogeschool voor de kunsten, slaan aan boord van grote zeil- en industrieschepen met kleurige pijpleidingen op grote trommels en jongleren met witte knotsen. De boten paraderen in een cirkel om snelle reddingsboten heen, die als een kei over het water springen. Het lijkt wel een modeshow van boten waar het publiek vanaf de kades en de Erasmusbrug gefascineerd naar kijkt. Rotterdam is voor een weekend veranderd in een speeltuin voor schepen. Niet alleen voor de bemanning van de schepen, maar vooral voor het publiek. Want een weekend lang mag iedereen de loopplank op om te zien waar alle technische maritieme snufjes voor dienen. Op het schip de Smitbarge 6 van W. Smit ligt het dek bezaaid met grote roestige kettingen en pompen. In de grote blauwe containers klotst zeewater. Het publiek loert door een glazen ruitje waar een geel apparaat, de Falcon 12178 Sea Eye, door het water zweeft. Drie kleine lampen en een camera kijken ze aan. Een stukje verderop bestuurt een man met een blauwe schipperstrui en ruige baard, die veel weg heeft van kapitein Haddock, de Falcon. Op een scherm in zijn cabine zie je het beeld dat de Falcon Sea Eye opneemt. Kleine kinderen zwaaien naar de camera. Op andere dagen, buiten de wereldhavendagen, ziet de Falcon heel andere dingen. Het apparaat wordt ingezet bij scheepsrampen, bijvoorbeeld om te zien waar een gezonken schip olie lekt. Als een valk scheert het apparaat dan door het water.

'Daar krijg ik nou kippenvel van' stofflessen en een decompressiekamer. Dat vergt veel regelwerk. De Falcon heeft niet zoveel ruimte nodig.” Dat blijkt. In de container zitten televisieschermen, computers om data op te slaan, stroomkasten en een aantal afstandsbedieningen om de Falcon Sea Eye te bedienen. Als de Falcon op inspectie is geweest, gaat een ander op afstand bestuurbaar apparaat naar beneden dat met zijn ‘klauwen’ kettingen en dergelijke kan doorknippen. Twee piloten, twee data-analisten en twee supervisors houden het proces in de gaten. “We komen overal om wrakken leeg te halen en olie op te sporen”, zegt Huijgens. Hij spoorde olie op van de Ice Prince in Noorwe-

gen, onderzocht pijpleidingen en wrakken in Tunesië, Turkmenistan, Angola en Indonesië. “Ik weet niet of je het nu een hobby of werk moet noemen”, zegt hij. Een stoomschip toetert luid. “Daar krijg ik nou kippenvel van”, glundert hij. Niet alleen Huijgens is enthousiast over zijn werk. Wie een stap zet op de felgele Zirfaea, een schip van Rijkswaterstaat, wordt meteen opgevangen door Piet Pronk. Hij vaart al 32 jaar op boten van Rijkswaterstaat en weet alles van de sonarapparatuur op het schip. Met camera’s, scanners en ‘meetvissen’ vol sonarapparatuur probeert de boot verloren lading terug te vinden. “Zelfs als er minder dan dertig centimeter zicht is, detecteren wij van alles”, zegt Pronk. “Soms komen we zelfs mijnen tegen, of een verdronken duiker. De man was vermist, maar we vonden hem weer met behulp van onze apparatuur.” Verwacht hij dat veel jongeren door de wereldhavendagen enthousiast worden over maritieme techniek en dat de TU Delft over een aantal jaren meer inschrijvingen kan verwachten? “Dat is moeilijk te meten, maar kinderen en hun ouders vinden het wel leuk om een kijkje op het schip te kunnen nemen.” Huijgens is hoopvol. “Ik denk dat ik mijn enthousiasme voor maritieme techniek wel op jongeren heb overgebracht.” (MZ)

Megastudent hoeft niet te kiezen Op de middelbare school was hij de eerste scholier ooit die vier profielen heeft gedaan. Op de universiteit blijft kiezen lastig, dus volgt Werner Daalman (20) drie studies: technische natuurkunde in Delft, econometrie in Rotterdam en sterrenkunde in Leiden.

Een circusact van het Franse collectief Fanfare Circa Tsuica op de kades van de Wilhelminakade tijdens de Wereldhavendagen. (Foto: Mirjam van der Hoek)

“Het apparaat kan tot anderhalve kilometer diep”, zegt Loek Huijgens van Smit. “Deze week gaan we bijvoorbeeld naar een booreiland waarvan een poot is verzakt. Met de Falcon kun je eenvoudig onderzoeken waar het probleem zit. Natuurlijk kun je duikers inzetten, maar we gebruiken liever de Falcon. Duikers kunnen doodgaan. Dat is veel erger dan een apparaat van een ton dat kapot gaat. En met duikers moet je meer materiaal meenemen: zuur-

11

lifestyle

xAAFKE VAN DEN BERG

Freelance fotograaf Robert van Kanten: “Soms moet je iemand uit zijn nestje lokken om het eruit te krijgen.” (Foto: Hans Stakelbeek/FMAX)

Freelance fotograaf Robert van Kanten (29) kwam zes jaar geleden van Suriname naar Nederland. De nieuwe omgeving gaf hem inspiratie voor zijn bijbaan: fotograferen. “Mijn moeder was tekenlerares. Zij leerde me kijken naar verhoudingen en composities. Vooral als we op vakantie gingen naar het binnenland van Suriname. Daar was zoveel moois te zien.” Van Kanten, student bouwkunde, vertelt over het prille begin waar de interesse voor fotografie werd gewekt. En het vervolg. “Toen ik een jaar of vijftien was, kwam mijn oom uit Nederland op bezoek. Hij had een spiegelreflexcamera bij zich. Dat maakte indruk. Voor het eerst kon ik ermee spelen, zelf scherp stellen door aan de ring te draaien.” In 2003 kwam Van Kanten naar Delft om te studeren. Een grote stap voor een 23-jarige uit Suriname. “Je laat je hele sociale leven achter. Hier in Nederland moest ik mijn nieuwe omgeving leren waarderen. Ik besefte dat als je ergens een band mee wilde krijgen, je er ook beter naar moest leren kijken.” Veel dingen bleken anders. Het fotograferen werd er door gestimuleerd. “De seizoenen bijvoorbeeld, die waren nieuw voor me. De herfst heeft zoveel sprekende kleuren. Het is qua fotografie mijn favoriete jaargetijde.” Een bijbaan die voortvloeit uit een passie: Van Kanten is freelance fotograaf. “De eerste opdracht was voor een vriend, die dj is en zichzelf wilde promoten. Daarna kwamen de festivals en nu doe ik ook fotoshoots. Daarbij probeer ik altijd uit te leggen dat je moet blijven bewegen. Het komt anders zo gemaakt over. Ik zie in iedereen iets goeds. Soms moet je iemand uit zijn nestje lokken om dat eruit te krijgen. Dan laat ik ze eerst even ‘over de top’ rondspringen om aan de camera te wennen. Al snel zien ze dat het meevalt.” “Het grappige is dat ik als student bouwkunde in mijn vrije tijd nauwelijks architectuur fotografeer. Zo’n gebouw wil ik liever in drie dimensies ervaren. Eromheen lopen ook. De factor tijd speelt dus een rol. Het ergste vind ik trouwens als mijn foto’s eruit zien als een ‘postcard’. Dan ben je op vakantie en neem je een foto die al duizend keer is gemaakt. Dan kun je net zo goed meteen een souvenirwinkel binnenlopen.” (IK) Bijbaan: Freelance fotograaf Verdiensten: Ongeveer €50 per uur Opvallend: Vindt gebouwen niet zo interessant om vast te leggen

x Weet je een aparte bijbaan? Mail naar [email protected]

Met de bachelor technische natuurkunde startte hij in 2006. Het plan was om daar een minor econometrie bij doen, maar die bestond nog niet. Daarom stelde hij er zelf een samen. “Het was lastig en veel werk om zelf de juiste vakken te kiezen en te overleggen met twee examencommissies, maar nu kunnen studenten die een minor econometrie willen doen van mijn werk gebruik maken.” Sterrenkunde begon ook als minor, maar hij vond de studie zo leuk dat hij de bachelor helemaal afmaakt. “Veel studenten laten zich afschrikken wanneer iets lastig is om te regelen, of als er veel overlap is met roosters, maar je moet gewoon doen wat je zelf graag wilt.” En lastig is het zeker, drie studies volgen. “De grote truc is goed plannen”, vertelt Daalman enthousiast. “Elk jaar kijk ik welke vakken ik moet halen en wanneer ze gegeven worden. Die vakken probeer ik dan gelijkmatig over het jaar te verspreiden. Het klinkt gek, maar met drie studies is het makkelijker plannen omdat je meer vakken te verdelen hebt.” Zijn passie voor de drie studies komt naar voren als hij erover vertelt. Daalman snapt niet waarom zo weinig mensen sterrenkunde studeren. “Astronomie spreekt tot de verbeelding. In de ruimte vind je de grootste afstanden en massa’s maar ook heel kleine deeltjes, zoals in kosmische

“Als ik merk dat ik over mijn grenzen ga, doe ik het gewoon wat rustiger aan”, aldus Werner Daalman. (Foto: Erik Jansen)

straling. Sterrenkunde is veel meer dan formules en je kunt prachtige foto’s maken van het heelal.” Om sterrenkunde te promoten deed hij vorig jaar mee aan een lezingenwedstrijd. “Dat was ter ere van het internationaal jaar van de sterrenkunde.” Studenten van verschillende Nederlandse universiteiten konden een lezing geven over een actueel onderwerp in de sterrenkunde. De beste vier voordrachten gingen door naar de finale en de winnaar mocht naar de opening van het sterrenkunde jaar in Parijs. Daalman werd

‘Veel studenten laten zich afschrikken wanneer iets lastig is om te regelen’ tweede. “Winnen had ik ook wel leuk gevonden”, bekent hij. De tijd die overblijft naast studeren gebruikt hij vooral om te ontspannen. Sport kijken op tv is zijn favoriete hobby. “Ik ben blij dat het weer eens goed gaat met Feyenoord.” Ook tennis, formule-1 en snooker volgt hij. Vooral de laatste sport vindt hij rustgevend. “Op school tenniste ik ook, maar dat gaat nu lastig omdat ik op zulke onregelmatige tijdstippen vrij ben.” Daalman zegt niet

snel overspannen te zullen worden. “Goed uitrusten is belangrijk en als ik merk dat ik over mijn grenzen ga, doe ik het rustiger aan.” Afgelopen jaar deed hij zijn bachelor eindproject in de groep van Teun Klapwijk bij nanoscience. Er zat ook een beetje astronomie in zijn onderzoek, dus dat kwam mooi uit. Tussendoor ging hij een week naar La Palma voor een ander onderzoek: metingen met een telescoop. Daalman staat op en pakt een krijtje om de metingen toe te lichten. “Kijk, bij een dubbelster draaien twee sterren om elkaar heen. Als de een voor de ander schuift, meet je minder licht. Door dit verschil in intensiteit te meten kun je precies de massa’s van de sterren bepalen.” Het mooie van dit onderzoek vindt Daalman dat het zo eenvoudig is uit te leggen. En hoe ziet de toekomst eruit? De samenwerking tussen Delft, Leiden en Rotterdam wordt steeds beter, zegt hij. Wat Daalman na zijn drie masters gaat doen, weet hij nog niet. ”Zover vooruit plannen heeft ook geen zin. Op de middelbare school begon ik met een economie profiel en nu studeer ik technische natuurkunde en sterrenkunde.”

time out

Op de kaart In het culturele weekend ‘Delft op de Kaart’ kun je kennismaken met Delft als cultuurstad. Delft Cultuurjaar combineert komend weekend de landelijke Open Monumentendag met speciale aandacht voor de verdwijnende Spoorzone. Focus dus op verleden én toekomst van de Delfse cultuur. Thema van de landelijke monumentendag is ‘Op de kaart’. In Delft zijn zo’n 45 monumenten geselecteerd die op historische kaarten te vinden zijn. Veel hiervan zijn alleen dit weekend toegankelijk. Heel bijzonder is een varend monument: de pakschuit ‘Nooitgedacht’ is onlangs volledig gerestaureerd en nu te zien aan de Hooikade. Het weekend is tegelijkertijd de start van de manifes-

tatie ‘Leven aan het Spoor’, georganiseerd door de Werkplaats Spoorzone Delft (WeSD). Langzaam wordt de hele spoorzone afgebroken voor het nieuwe station, met ondergrondse rails. WeSD bracht de verdwijnende spoorzone al eerder onder de aandacht: zij maakten de huizen aan de Van Leeuwenhoeksingel tot kunstwerk. Dit weekend kun je eten, slapen, dansen, muziek luisteren en wandelen aan het spoor. Het evenement wordt zondagavond afgesloten met ‘Retourtje Delft’, een theatervoorstelling op het water voor het legermuseum. (JC)

x www.delft.nl

DELTA. 26 10-09-2009

12

reportage

DELTA. 26 10-09-2009

13

reportage

Het nieuwe zwarte goud Vorige week kreeg de TU Delft een vergunning om te zoeken naar aardwarmte. De universiteit wil heet grondwater van kilometers diepte oppompen om gebouwen mee te verwarmen.

Nederland, is stroomopwekking te kostbaar. Voor woningbouw wordt de energie van het ondergrondse water afgetapt door het langs een dure installatie met warmtewisselaars te laten stromen. “Het belangrijkste argument om in Nederland gebouwen met aardwarmte te verwarmen, is het milieu”, zegt een persvoorlichter van Eneco. “Het boren en de aanleg van het netwerk is duur. Vanuit kostenoverweging moet je het daarom niet doen. Hét grote voordeel is dat er bij het hele proces geen CO2 vrijkomt. Behalve een klein beetje bij het aandrijven van de pomp.” Voorwaarde is wel dat er afnemers zijn in de buurt van de warmwaterput. Die zijn er in Delft binnenkort genoeg. De gemeente wil nieuwbouwwoningen over enkele jaren opwarmen met de restwarmte van fabrieken uit de omgeving. Daarvoor wil ze een uitgebreid stelsel van leidingen aanleggen. “Dat hete water kan mooi aangevuld worden met het door aardwarmte opgewarmde water”, aldus Gilding. Het de bedoeling dat er bij de warmtekrachtcentrale van de TU aan de Leeghwaterstraat een twee kilometer diepe put komt waar water van naar verwachting bijna tachtig graden Celsius uit opgepompt wordt. Maar alles staat of valt bij het vinden van een partner die de energiebron wil exploiteren en die voor de kosten wil opdraaien.

xTomas van Dijk Mijnbouwkundestudent Douglas Gilding bestudeert een flinterdun laagje zandsteen onder de lichtmicroscoop. Het steentje is in 1953 van twee kilometer diepte naar boven gehaald bij de brandweerkazerne aan de Krakeelpolderweg in Delft. De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) boorde daar op dat moment om te kijken of er olie of gas zat. “Het ziet er veelbelovend uit”, zegt Gilding. “Het gesteente heeft een porositeit van twintig á veertig procent. Onder de grond zijn al die holtes gevuld met heet water.” Niet olie of gas, maar heet water is de delfstof waar steeds meer mijnbouwkundigen en geologen naar zoeken. Zo ook Gilding. Twee jaar geleden vatte hij met een groep medestudenten het plan op om te onderzoeken of aardwarmte onder de campus te exploiteren is om gebouwen mee te verwarmen. De studenten presenteerden hun zogenaamde Delft Aardwarmte Project (DAP) tijdens het 23ste lustrum van de Mijnbouwkundige Vereeniging. “We wilden eens met wat anders komen dan een toren van bierkratjes”, memoreert de student die nu secretaris is van stichting DAP. “We wilden een stunt uithalen waarvan de TU milieuvriendelijker wordt.” Een twintigtal mijnbouwkundestu-

Eneco heeft interesse getoond. Het energiebedrijf vindt vooral het plan van DAP interessant om te experimenteren met een nieuwe boortechniek met buizen van koolstofcomposiet in plaats van staal. Aangezien koolstofcomposiet lichter is, vergt een boring met dat materiaal een kleiner platform, zo is het idee. “Als je boort met staal heb je een joekel van een boorplatform nodig”, zegt Pieter Jan Witvliet, directeur algemene zaken van Eneco. “In

‘Voor de verwarming van gebouwen ligt geothermie wat ingewikkelder dan voor de verwarming van kassen’ stedelijke gebieden kunnen we die platformen niet altijd kwijt.” Dit najaar verwacht de TU groen licht van het ministerie om aardwarmte te mogen opsporen. Dan kan er geboord worden naar het hete water. Als alle verwachtingen over het aan te boren hete water uitkomen, kan meteen ook de tweede put die nodig is voor exploitatie geboord worden. De goedkeuring van het ministerie heeft wat vertraging opgelopen omdat er meerdere kapers op de

Onder Delft steken al talloze buizen de grond in. De meeste putten zijn door NAM geslagen tijdens haar zoektocht naar olie. Maar het wordt nog een stuk drukker onder de grond. De meest linkse blauwe en rode lijntjes geven aan hoe de buizen van de TU mogelijk zullen lopen. Rechts in beeld zijn de mogelijke tracés van tuinders uit Pijnacker weergeven. De rode buizen zuigen straks warm water op uit een 2,2 kilometer diepe zandsteenlaag. Door de blauwe buizen stroomt het afgekoelde water terug naar twee kilometer diepte. (Infographic: NAM)

denten droeg met afstudeerprojecten bij aan de haalbaarheidsstudie. Dankzij hun onderzoek heeft de TU op 31 augustus een opsporingsvergunning gekregen van het ministerie van economische zaken. De

universiteit heeft het recht om in een gebied van 61 vierkante kilometer in de gemeenten Delft en Pijnacker-Nootdorp te zoeken naar aardwarmte. “Een mooi demonstratieproject

Tomatenkweker Rik van den Bosch laat ook bij zijn tweede kwekerij een put boren. (Foto: Sam Rentmeester/FMAX)

voor duurzame energie op eigen terrein”, aldus rector Fokkema (zelf ook geofysicus). De studenten werken samen met tuinders uit de omgeving, die het hete water willen gebruiken om hun kassen mee te verwarmen. Vooral zij dragen bij aan een ware hausse die gaande is in de geothermie. De tuinders zijn geïnspireerd door tomatenkweker Rik van den Bosch uit Bleiswijk. Hij had genoeg van de hoge en sterk wisselende gasprijzen. In 2008 won hij als eerste tuinder in Nederland geothermische energie. Hij liet twee putten boren naar bijna achttienhonderd meter diepte. De een om water van zestig graden Celsius uit op te pompen, de ander om het weer af te voeren nadat het is afgekoeld tot dertig graden Celsius. Het is noodzakelijk om het water terug te pompen om ondergrondse spanningen in de gesteentes te voorkomen. Honderdvijftigduizend liter warm grondwater stroomt er nu elk uur door zijn kassen (ruim zeven hectare), waar hij jaarlijks achttien miljoen kilo vleestomaten teelt. De putten besparen hem jaarlijks vijf miljoen kubieke meter aardgas: negentig procent van zijn energieverbruik. Binnen vijf jaar verwacht

hij de investering van zes miljoen euro te hebben terugverdiend. Soortgelijke cijfers over het op te pompen water, heeft ook de TU voor ogen. Daarmee volgt het een handjevol geothermische woningbouwprojecten dat de afgelopen jaren in Nederland van start is gegaan. Want ook gemeenten en woningbouwbedrijven lijken in de ban van aardwarmte. Heerlen pompt vanaf oktober 2008 warm water uit verlaten mijnschachten op voor de

‘We wilden een stunt uithalen waarvan de TU milieuvriendelijker wordt’ verwarming van nieuwbouw. En in Den Haag willen woningbouwcorporaties en energiebedrijven vierduizend nieuwbouwwoningen verwarmen met aardwarmte uit een zandsteenlaag. Voor de verwarming van gebouwen ligt geothermie wat ingewikkelder dan voor de verwarming van kassen. In landen waar de temperatuur van het ondergrondse water lager is dan honderd graden, zoals Tuinders hebben de voordelen van geothermie al ontdekt. (Foto: Nout Steenkamp/FMAX)

kust bleken te zijn. Ook de gemeente Pijnacker-Nootdorp heeft gevraagd of ze mag zoeken naar warmwaterbronnen. Een aantal tuinders daar heeft ook al vergevorderde boorplannen. In juli besloten gemeente, TU en DAP om te gaan samenwerken. Op zijn computer laat Gilding een driedimensionaal plaatje zien van de ondergrond van Delft en omstreken. Gekleurde lijntjes geven de putten aan. Maar hoe ze precies komen te liggen is nog onzeker. “Dat hangt af van het geologische model van de ondergrond dat we nu verder uitwerken”, zegt Gilding. “Om te voorkomen dat we elkaar in de weg zitten, moeten we voorspellen hoe het koude teruggepompte water zal gaan stromen. En we moeten de drukken die in de grond ontstaan door de watercirculatie in kaart brengen.” Uiteraard moet ook een misboring worden voorkomen. Het Delft-zandsteen, vernoemd naar Delft omdat er onder de stad veel van zit, is zo’n honderdvijftig miljoen jaar geleden door rivieren afgezet. Rivierzandsteen is verraderlijk omdat de rivier happen uit zijn eigen oudere afzettingen genomen kan hebben doordat hij continu slingert. “We moeten de rivieren zien te begrijpen”, zegt Gilding. “Daarom bekijken we de zandkorrels die de NAM in de buurt heeft verzameld onder de microscoop. Zijn de korrels rond, dan zijn ze waarschijnlijk destijds lang door de rivier getransporteerd. Hoekige korrels hebben vaak minder grote afstand afgelegd. Aan de hand van dit soort gegevens proberen we de geschiedenis van het gebied achterhalen.” De gesteentes vormen een grillig ondergronds landschap. Behalve meanderende rivieren hebben ook tektonische plaatverschuivingen bijgedragen aan ondergrondse bergen. Zo botste het Afrikaanse continent herhaaldelijk tegen Europa aan waarna het zich weer terugtrok. Die verschuivingen hebben tot veel breuken in de grond geleid. “Je bent nooit honderd procent zeker dat je een goede zandsteenlaag aanboort”, zegt Jan de Coo van het geologisch bedrijf Pan Terra. Pan Terra heeft voor de twee tuinders in Pijnacker-Nootdorp en voor de tomatenkweker in Bleiswijk de ondergrond geanalyseerd. Het bedrijf ondersteunt ook Stichting DAP bij zijn naspeuringen. “In Bleiswijk was de dichtstbijzijnde proefput – de plek dus waarvan we met zekerheid de gelaagdheid van de grond kenden – vier kilometer verder. Op basis van gegevens uit die put en van seismische data doen we een educated guess over de ondergrond.” Tuinders, energiebedrijven en geologen hebben volgens de twee onderzoekers niet te klagen. “Nergens in Europa zijn zoveel data beschikbaar over de ondergrond”, zegt Wiebe

Julien Smeulders (links) en Douglas Gilding. (Foto’s: Sam Rentmeester/FMAX)

Van Driel, een collega van De Coo. “Dat komt door de duizenden boringen en proefboringen naar olie en gas die hier na de Tweede Wereldoorlog hebben plaatsgevonden.” Behalve de gelaagdheid van de gesteentes toont het geologisch model van DAP ook hoe de koudefronten in de grond zich als een inktvlek uitbreiden als de putten eenmaal actief zijn. Na enkele decennia bereikt het koude water, dat weer terug de grond in is gepompt, opnieuw de aanzuigplekken. Volgens Pan Terra is het water dan weer opgewarmd. “Algemeen wordt aangenomen dat op een diepte van 2000 meter en bij een afstand van 1500 meter tussen oppompbron en terugpompbron, het koude water na dertig jaar al lang weer is opgewarmd”, zegt Jan de Coo. Gilding is het daar niet mee eens. “Het water is dan nog lang niet opgewarmd. De berekening worden

De gesteentes vormen een grillig ondergronds landschap nog gedaan, maar dat het meer dan honderd jaar duurt is zeker.” “In zekere zin vormt de aardwarmte die we aanboren geen onuitputtelijke energiebron”, zegt Gilding. “Over dertig jaar moet de TU er voor zorgen dat ze haar gebouwen ook kan verwarmen met water van zestig graden.” Tomatenkweker Rik van den Bosch zit daar niet mee. Hij heeft de smaak te pakken. Bij zijn tweede kwekerij in Berkel en Rodenrijs torent een vijftien meter hoog boorplatform uit boven een zee van kassen. Mannen van een Duitse boorfirma zijn druk in de weer met de voorbereidingen voor de laatste grote werkzaamheden. De put die ze tot nu toe hebben geboord, reikt tot een zandsteenlaag uit het Krijt op 930 meter diepte. De mannen hebben nog een kleine kilometer te gaan en een aantal beduchte kleverige kleilagen

te passeren uit de tijd dat het WestNederlandse bekken een groot moeras was. Pas dan bereiken ze de jackpot; een dikke laag Rijswijk zandsteen met water van zeventig graden Celsius. “Dit zandsteen is ontstaan toen het gebied strand en zee was”, vertelt TU-alumnus Julien Smeulders, als geoloog werkzaam bij het bedrijf Petrogas Minerals International, dat de boring begeleidt. “Het is veel gelijkmatiger verdeeld dan het Delft Zandsteen, wat de kans op een misboring kleiner maakt. De laag ligt wel een paar honderd meter minder diep, waardoor hij ook minder heet is. Maar zeventig graden is meer dan genoeg voor de kassen.” “Uiteindelijk gaan we hier in de buurt op tientallen plaatsen boren”, vervolgt de onderzoeker enthousiast. “En later misschien ook op andere plaatsen in Nederland. In het oosten van het land zijn ook plekken waar je het driehonderd miljoen jaar oude Carboon aan kunt boren. Nederland lag toen op de plek waar nu Venezuela ligt. Bij Assen kunnen we misschien zelfs wel water oppompen uit het 450 miljoen jaar oude Ordovicium. Over die lagen is nog nauwelijks iets bekend in Nederland.”

DELTA. 26 10-09-2009

14

service

Aankondigingen Algemeen Bierhistorische weekend Op zaterdag 12 en zondag 13 september vindt een bierhistorisch weekend plaats in Delft. Met een gevarieerd programma is het mogelijk een nieuew Delfts biertje te brouwen. De openings is op zaterdag 12 september om 10.00 uur. Zie www. bierhistoriedelft.nl voor meer informatie of mail naar info@ bierhistoriedelft.nl om je aan te melden. Symposium ‘Anaerobic Treatment of Domestic Wastewater’ Op 24 september zal in Wageningen het symposium ‘Anaerobic Treatment of Domestic Wastewater’ plaatsvinden.
Een symposium over de de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van de anaërobe afvalwaterzuivering met speciale aandacht voor ontwikkelingen in tropische gebieden en voor mogelijkheden in lage temperatuur landen. Organisatie: Technische Commissie Anaërobie van Waternetwerk. Informatie: Henk Lubberding 015-2151788, h.lubberding@unesco-ihe. org.
Aanmelding via de website van het waternetwerk. www. waternetwerk.nl De loop der dingen Op 24 en 25 oktober zal in het culturele weekend de Delftse loop der dingen plaatsvinden. In dit project zullen tientallen kunst- en techniekwerken elkaar in beweging brengen en een grote kettingreactie veroorzaken. Iedereen kan meedoen, maar voor de eerste tien studententeams van de TU Delft zal de TU de deelnemersbijdrage betalen. Zie www.delftseloop.nl voor meer informatie. Symposium ‘Grenzen aan de groei?’ Op 26 november vindt het symposium ‘Grenzen aan de groei?’ plaats van 13.00-18.00 uur. Het symposium gaat onder andere in op transportveiligheid, consumentenveiligheid, sociale veiligheid en blikt terug op 40 jaar veiligheidskunde. Zie www.delft-toptech.nl/nl/index. php?option=com_content&task =view&id=297&Itemid=568 voor meer informatie. Traces Traces is urban acrobatiek, een explosie van energie. Het jonge vijftal brengt een brutale vorm van acrobatiek, gekruid met een stevige portie humor, moderne dans, zang en muziek! 30 en 31 oktober in Delft. Check www. tracesholland.nl. Studium Generale • Dinsdag 15 september, 20.00 uur - Workshop Jongleren met Kees Kloosterboer, auteur van ‘Het grote duo acrobatiek trukenboek’. Jongleren is een prachtige kunstvorm die esthetiek en lichamelijke vaardigheid combineert. In deze workshop jongleren wordt vooral de nadruk gelegd op het plezier om complex lijkende bewegingen te leren. Door de grote variëteit aan jongleerattributen is er altijd een techniek die je ligt.
Kosten: € 7,50 uitsluitend voor studenten. Geef je op via [email protected] of bij de Balie van het Cultureel Centrum, Mekelweg 10. • Woensdag 16 september, 20.00 uur -
Lezing ‘John Gray en de kritiek op het verlich-

tingsdenken’ door Sjoerd de Jong, Redacteur NRC Handelsblad. De eerste van vijf colleges over filosofie waarin enkele toonaangevende hedendaagse filosofen worden belicht. Deze collegereeks is een achtbaan van ideeën en is een aanzet tot zelfstandig nadenken en je wereldbeeld zal niet meer hetzelfde zijn. DOK, Vesteplein 100, Delft toegang gratis. • Zondag 20 september, 11.30 uur (deur 11.00 uur open) - Hippolytuslezing ‘Ik & de professor’ door prof. Alfred Kleinknecht over ‘Bouwstenen van een (onnodige?) crisis.’ DOK, Vesteplein 100, Delft toegang gratis.

Student and Career Support Informatie Student and Career Support is een onderdeel van de dienst Onderwijs en Studentenzaken. Het omvat de diensten van de studentendecanen, de studentenpsychologen en het informatiecentrum. Het informatiecentrum in de hal op de begane grond is geopend op werkdagen van 9.00–17.00 uur. Er is documentatie beschikbaar over onder andere WO- en HBOopleidingen, arbeidsmarkt, studie- en beroepskeuze, buitenlandse studies, enz. Bij de balie of telefonisch kun je afspraken maken met een studentendecaan of een studentenpsycholoog. Voor de studentenpsychologen geldt dat het eerste contact loopt via het Open Inloopspreekuur dinsdag- en donderdagochtend van 11.30–12.30 uur. Voor Student and Career Support in het algemeen kun je terecht op het open spreekuur op dinsdagochtend van 11.30-12.30 uur. Bezoekadres: Jaffalaan 9a (ingang Mekelweg); tel. 0152788004. e-mail: [email protected] website: www.studentandcareersupport.tudelft.nl Workshops • Emotional freedom technique - 11 september • Stress relief & meditation - 14 september • Self esteem - 14 september • Mindmapping (deel 1) - 16 september • Speedreading (deel 1) - 16 september • Familieperikelen - 17 september • Toe aan verandering? - 17 september • Ff praten - 18 september • Mindmapping (deel 2) - 23 september • Speedreading (deel 2) - 23 september • Constructief denken - 24 september • Grip op je dip - 24 september • Studeren met dyslexie (deel 1) - 25 september • Stress relief & meditation - 28 september • Self esteem - 28 september • Persoonlijke effectiviteit - 29 september • Slim tentamens voorbereiden 30 september Zie voor het totale aanbod workshops en trainingen www. smartstudie.tudelft.nl. De kunst van het studeren Wil je je studiemethode een impuls geven en nieuwe technieken ontwikkelen om informatie op te nemen, te

structureren en te verwerken? Meld je aan voor de workshops Snellezen en Mindmappen. De workshops zijn in het Engels en bestaan ieder uit twee bijeenkomsten van twee uur op woensdag 16 en woensdag 23 september. Mindmappen 16.0018.00 uur en Snellezen 18.3020.30 uur. De kosten bedragen 10 euro per workshop. Aanmelden via www.smartstudie.tudelft.nl. De aanmelding is definitief na betaling aan balie 5/6 in het O&S gebouw, Jaffalaan 9a. Workshop “Studeren met dyslexie” De workshop is erop gericht om studenten beter met hun dyslexie te laten omgaan zodat studievertraging voorkomen of beperkt wordt. De workshop bestaat uit 3 samenhangende vrijdagochtenden op vrijdag 25 september, vrijdag 2 oktober en vrijdag 9 oktober. Aanmelden en aanvullende informatie op www. smartstudie.tudelft.nl. Online checks huurprijs Iedereen heeft wel eens vragen over zijn servicekosten of over de huurprijs van zijn woning. Er zijn nog veel meer vragen waar sommige bewoners het antwoord niet precies op weten. Wie moet bijvoorbeeld welk onderhoudsprobleem repareren, de verhuurder of de huurder? Het wordt een stuk eenvoudiger om een antwoord op dit soort vragen te krijgen met de nieuwe online checks via www.huurcommissie.nl. Als partijen en vervolgens samen niet uitkomen, kunnen ze de Huurcommissie inschakelen. WorkNtravel WorkNtravel is een jong bureau dat bemiddelt tussen vrijwilligers/stagiair(e)s en bedrijven. Door de vele contacten binnen Suriname heeft WorkNtravel de mogelijkheid om mooie, leerzame stages aan te bieden. WorkNtravel is op zoek naar Nederlandse stagiair(e)s die stage willen lopen in Suriname. Meer informatie is te vinden op: [email protected].

International Office Informatie Het International Office, Jaffalaan 9a, is op werkdagen geopend van 9.00-17.00 uur. Je kunt ook vragen stellen via [email protected] of telefonisch (015-2788012) een afspraak maken.

DELTA. 26 10-09-2009

Eettafels

Minimaatjes

Alcuin Oude Delft 55-57

AC-HOP de vakbond voor Universiteitspersoneel. Voor informatie kijk dan op www. AC-HOP.nl.

Ma t/m do geopend van 18.0019.30 uur. Tijdens het hockeyseizoen ook op zondag geopend van 18.00-19.00 uur. Dagelijks daghap maaltijd, op ma., di. en do. ook een luxe maaltijd. Alle maaltijden zijn inclusief soep. Daghap 3 euro, luxe 4,10 euro.

Sociëteit De Bolk Buitenwatersloot 1-3 Onze open eettafel is geopend ma. t/m do. De maaltijd begint om 18.30, waarna er gezamenlijk gegeten zal worden. Vegetariërs en groepen worden verzocht (voor 14.00 uur) te bellen. De prijs voor de maaltijd is 4,00 euro, inc. soep en toetje.

Sint Jansbrug Oude Delft 50-52 Ma. t/m vr. geopend van 17.3019.30 uur. Dagschotel (incl. salade) 3,40 euro, fruit 0,25 euro, toe 0,30 euro, luxe toe 0,85 euro, bier en fris 1,10 euro. Het menu staat ook op www.jansbrug.nl. Open from Monday to Friday

from 17.30-19.30 hrs. Daily dish (incl. salad) 3,40 euro, fruit 0,25 euro, dessert 0,30 euro, beer and soda 1,10 euro. Find the complete menu at www.jansbrug.nl.

Koornbeurs Voldersgracht 1 Eettafel geopend ma. t/m vr. van 17.30-19.30 uur. Basismaaltijd 3,60 euro, soep 0,30 euro, toetjes v.a. 0,30 euro, fruit v.a. 0,40 euro. Inl. www.koornbeurs.nl/ eettafel.

14-05-2004

14:02

H & J Uitgevers Postbus 101 2900 AC Capelle aan den IJsel

Wolbodo Verwersdijk 102

T (010) 451 55 10 F (010) 451 53 80 E [email protected]

Soup is served at 18.30h. Everyone is welcome. Tuesday and Thursday: 3,40 euro, Wednesday: 4,00 euro. www.wolbodo.nl

Neem contact op met Hennie de Ruyter of met Mireille van Ginkel voor nadere informatie

x

www.eettafels.tudelft.nl

You need water…..

water needs you!

Wetsus, centre of excellence for sustainable water technology is a facilitating intermediary for trendsetting know-how development. Wetsus creates a unique environment and strategic cooperation for development of profitable and sustainable state of the art water treatment technology. The inspiring and multidisciplinary collaboration between companies and research institutes in Wetsus results in innovations that contribute significantly to the solution of the global water problems.

For our innovative research program, we are looking for enthusiastic

PhD students (m/f) The research program of Wetsus is divided in various themes (Clean water technology, Waste water technology, Interaction with natural systems & Sensoring). Within these themes specific research subjects are defined, which are mainly carried out as PhD projects. On our website www.wetsus.nl the various themes are explained and the open PhD positions are announced. There are new job openings every month, so check regularly. Also if you are graduated or going to graduate in 2009/2010 we welcome you to apply for these positions. The Profile If you have clear research affinity, are enthusiastic about multidisciplinary cooperation, committed to the development of sustainable technology for the world and have a Master degree in Environmental technology, Chemical technology, Membrane technology, Process technology, Chemistry, Physics and/or Microbiology/ biotechnology, you are the ideal candidate for us! The Offer You get the opportunity to grow with an innovative, dynamic and future orientated top research institute. You can accelerate in the development of new water technology in cooperation with prominent companies and

x Delta Inleveren kopij Bijdragen van faculteiten, diensten en overigen voor de rubriek “Aankondigingen” in Delta ontvangt de redactie graag per e-mail: [email protected]. Bijdragen dienen zo beknopt mogelijk te zijn. De redactie behoudt zich het recht voor om in te korten. Aanleveren vóór vrijdag 14.00 uur.

Pagina 1

Voor advertenties bel met:

Tyche Oude Delft 123 Eettafel geopend van 18.0019.30 uur. Basis 3,50 euro, luxe 4,30 euro, xluxe 4,80 euro. Dagelijks soep. Vegetarische variant beschikbaar. English menu available: www.delftschestudentenbond.nl.

Avonturen in het landschap

Spelregels minimaatjes. Minimaatjes zijn niet toegankelijk voor het bedrijfsleven. Voor commerciële aanbiedingen en advertenties: H&J Uitgevers (adres in colofon). Minimaatjes zijn maximaal 200 tekens lang. Inleveren vóór vrijdag 14.00 uur via e-mailadres delta@ tudelft.nl.

Stichting Delftse Natuurwacht zoekt vrijwilligers voor het begeleiden van activiteiten met kinderen van 8-14 jaar. www. natuurwacht.nl, 015-2783086 of [email protected]. H&J Uitgevers_2x70_zw-w

15

loopbaan

universities. In most cases is the workplace in Leeuwarden, The Netherlands. The salary is in accordance with the collective labour agreement of the Dutch Universities for PhD students. The PhD students will receive commencement of employment of the universities participating in Wetsus. Information and Application Please send your application, with your CV, to Wetsus, for the attention of the HRM department, P.O Box 1113, 8900 CC, Leeuwarden, The Netherlands or by email [email protected]. For further information about a PhD position you can contact Mr. Dr. G.J.W. Euverink, 058-2846200, [email protected].

combining scientific excellence with commercial relevance

Landschapsarchitect Dirk Sijmons keek tijdens zijn studie verder dan Delft. Hij determineerde planten met biologen en bestudeerde agrarisch recht. Daarna maakte hij inrichtingsplannen voor de Oosterschelde en gaf hij de uiterwaarden een nieuw gezicht. Nu maakt hij recreatieplannen voor de Tweede Maasvlakte en creëert hij meer natuur met golfbanen.

waarden. “De uiterwaarden zijn het meest kwetsbare deel in een rivierengebied. Tijdens overstromingen zie je grote groene repen gras in het water verdwijnen. In het buitenland hebben uiterwaarden meanderende rivieren en bossen. Nederland heeft daar nog slechts gras en koeien.” Sijmons wilde de ecologie in het gebied meer kans geven. “We wilden het rivierengebied niet verder insnoeren. In de achttiende eeuw bevatten de uiterwaarden nog wel bossen. Aan de hand van berekeningen hebben we een plan gemaakt om de waterhuishouding in het gebied goed te regelen en meer variatie aan te brengen.” Het Wereld Natuur Fonds omarmde het project en enthousiaste bestuurders maakten het tot een succes. Zelfs koningin Beatrix toonde belangstelling voor het project. “Tientallen verdwenen plant- en diersoorten zijn weer terug in het gebied”, zegt Sijmons trots. “Dat is een grote winst.” In 1991 begon Sijmons samen met drie andere collega’s H+N+S Landschapsarchitecten. Het bureau combineert ontwerpen, onderwijs en onderzoek. Op dit moment buigen zij zich over de vraag hoe ze de recreatiegebieden in de Tweede

xMartine Zeijlstra De liefde voor architectuur werd Dirk Sijmons met de paplepel ingegoten. Zijn vader was namelijk ook architect. Bouwkunde alleen was voor Sijmons echter niet genoeg. Negen jaar lang struinde Sijmons alle universiteiten af op zoek naar interessante vakken. Hij vlooide alle studieprogramma’s na op zoek naar alles wat met milieu, planning en architectuur te maken had. En omdat die drie thema’s niet in een programma of studie werden aangeboden, zocht Sijmons ze zelf bij elkaar. “Ik studeerde tijdens de eerste grote milieugolf. De club van Rome gaf haar eerste rapport uit, Rachel Carson schreef boeken over milieuproblematiek. Het fascineerde me enorm en ik wilde er met stedenbouw ook iets mee doen. Maar op de TU was het aanbod niet zo groot.” Dus volgde Sijmons met nog een paar vrienden een vak milieu op de Vrije Universiteit, een vak planologie en agrarisch recht op de universiteit in Wageningen. Hij stond samen met biologen in de modder om verschillende planten te leren herkennen. “Soms sta ik middenin de natuur en herinner ik me ineens alle Latijnse namen van de planten die ik zie”, zegt Sijmons. Ook leerde hij hoe ecosystemen voor een divers en stabiel landschap kunnen zorgen. “Er ontstond door al die verschillende disciplines een wetenschappelijke metatheorie in mijn hoofd. Ik heb al die verschillende theorieën en vakken met beide handen aangegrepen. Tegenwoordig is het misschien beschamend en onwenselijk om negen jaar te studeren, maar ik heb er geen spijt van. Toentertijd was het niet zo heel vreemd. Ik heb mijn leven lang plezier gehad van al die verschillende vakken.” Vrienden en familie voorspelden hem dat hij na zijn studie geen baan zou kunnen vinden door zijn zelfverkozen studieweg, maar tot zijn eigen verbazing kon Sijmons uit twee banen

Naam: Dirk Sijmons (59) Woonplaats: Amsterdam Verliefd/verloofd/getrouwd: Verliefd Studie: Bouwkunde Afstudeerrichting: Architectuur Afstudeerjaar: 1977 Loopbaan: Van 1977 tot 1981 werkte Dirk Sijmons op het ministerie van cultuur, recreatie en maatschappelijk werk bij de afdeling natuurpreservatie, recreatie en planning. Van 1981 tot 1984 werkte hij als staflid op het ministerie van agricultuur. Van 1984 tot 1990 was hij hoofd van de afdeling landschapsarchitectuur van Staatsbosbeheer. In 1990 richtte hij samen met drie anderen H+N+S landschapsarchitecten op. In 2001 ontving het bureau de Prins Bernard Cultuurprijs. In 2002 won Sijmons de Rotterdam-Maaskantprijs, in 2007 kreeg hij de Edgar Doncker-prijs. Sijmons schreef een groot aantal artikelen en boeken, zoals ‘Landkaartmos’, ‘Oorden van Onthouding’, en ‘Een plan dat werkt’. Van 2004 tot 2008 was Sijmons de eerste Rijksadviseur voor het Landschap van Nederland. In 2008 werd hij professor in environmental design op de TU Delft. (Foto: Sam Rentmeester/FMAX)

‘Tientallen verdwenen plant- en diersoorten zijn weer terug in het gebied’

kiezen. Hij koos voor het ministerie van cultuur, recreatie en maatschappelijk werk (CRM). “Ik was de enige ingenieur”, zegt Sijmons. “Er werkten alleen meesters in de rechten, biologen en doctorandussen. Ze riepen naar me: hé ingenieurtje, maak mijn fiets even! Het was de Jiskefet debiteuren en crediteurenhumor avant la lettre. Toen ik een tekenrol meenam naar mijn werk zei mijn baas: wil je dat wel nooit meer doen. Dat is niveauverlagend voor je functie.” Veel trok Sijmons zich niet aan van die plagerijtjes. Integendeel, hij vertelt ze met een grote grijns. “Het was geweldig werk vol nieuwe avonturen.” Sijmons onderzocht voor CRM de milieugevolgen van de afsluiting van de Oosterschelde. “De gemeenten rond de Oosterschelde hadden grootse plannen voor nieuwe ligplaatsen -

'Ze riepen naar me: hé ingenieurtje, maak mijn fiets even' enorme jachthavens. Dat waren leuke plannen, maar de doorvoering ervan zou grote gevolgen hebben voor het milieu. Wij lieten in zeer gedetailleerde scenario’s zien welke gevolgen deze massale marina’s voor de dieren in die omgeving zouden hebben. Vogels bijvoorbeeld foerageren in het slik en rusten daarna op hoogwatervluchtplaatsen. Als je overal boten hebt, verstoor je die dieren.” Sijmons en zijn collega’s toonden hoe de onrust binnen de perken konden blijven. “Het leek een onoplosbaar probleem. Elke gemeente vond dat een buurgemeente maar het offer moest brengen. Maar met zakelijke gesprekken en uitleg tot in de kleinste details konden we de gemeenten overtuigen rekening te houden met het milieu in de Oosterschelde.” Bij Staatsbosbeheer deed Sijmons vergelijkbare onderzoeken. Daar kwam hij ook in aanraking met problemen rond landschap en ruilverkavelingen. “De opdracht voor Staatsbosbeheer was om de modernisering van de landbouw binnen de bestaande landschapsstructuur op te lossen. Probleem was echter dat sommige delen door de landbouwmodernisering al vier keer waren vergroot. Het houdt een keertje op. De bestaande landschapsstructuur was daar al zo’n beetje verdwenen.” Het werd tijd om het landschap op een andere manier te benaderen, vond Sijmons. Minder vanuit een groots opererende overheid. Regionaler. Samen met een paar collega’s bedacht hij in zijn vrije tijd het Plan Ooievaar voor de Nederlandse uiter-

Maasvlakte vorm kunnen geven. Voor minister Cramer schreef Sijmons samen met collega’s een energieatlas. Hierin vergelijken ze verschillende energievormen en de ruimtelijke effecten ervan. Ook zit het bureau in de race voor een nieuw plan voor de Afsluitdijk. Vanwege de zeespiegelstijging krijgt de Afsluitdijk een grotere schutsluis. Sijmons’ bureau bedacht een plan voor een meer geleidelijke overgang tussen zoet en zout water. Ook wil hij de toename van de recreatie in het gebied in goede banen leiden. “Ik kan mijn ervaring met de Oosterschelde hier goed bij inzetten”, meent hij. “Want ook voor de nieuwe plannen in dit gebied geldt dat je goede balans moet vinden tussen recreatie en milieu.” Dat geldt niet alleen voor de Afsluitdijk, maar ook voor golfbanen. “Als je in Ierland en Schotland de golfbanen bekijkt, dan zie je schitterende gebieden waarbij natuur en sport hand in hand gaan. Natuurbeleid en golf kun je heel goed combineren.” Van golf houdt Sijmons niet, maar hij is wel enthousiast over het project ‘singelgolf’, waarbij natuurbeleid wordt gecombineerd met de golfsport. “Het is het ultieme voorbeeld van mijn plezier in dit werk. Ik vind het geweldig om functies te combineren en tot een nieuw geheel te smeden.”

16

service

Announcements Courses The mathematics department offers a new course on Game Theory based on course material from the London School of Economics. The course is open to all Master Students (except math students). The course starts September 9th. Time and place: Wednesdays 13.45-15.30, DTC building room 1. Course code WI4156TU. For more information, call 2789215 (R. Fokkink). Subjects: games of perfect information, zero-sum games, Nash equilibria, cooperative games and bargaining. International Student Church Students of all denominations are invited to our ecumenical
service every Sunday at Raamstraat 78, 11.30 hrs followed by tea/coffee. The services

are led by the chaplains Reverend W. Stroh and Father Avin, and are supported by student leaders. More information on www.iscnetherlands.nl.

Student and Career Support Information The student psychologists and the central student and careers councelors are located at Jaffalaan 9A. Office hours: Monday-Friday from 9.00-17.00 hrs. You can direct your inquiries or make an appointment at the Front Office or by phone: 0152788004. For an initial appointment with one of the student psychologists you should first come to one of the open office hours: Tuesdays and Thursdays from 11.30-12.30 hrs. The open office hours of the Student and Career counselors are on Tuesdays from 11.30-12.30 o’clock.

More information on www.studentandcareersupport.nl. Workshops • Emotional freedom technique - September 11 • Self esteem - September 14 • Mindmapping (session 1) September 16 • Speedreading (session 1) September 16 • Familial circumstances - September 17 • Need a change? - September 17 • Mindmapping (deel 2) - September 23 • Speedreading (deel 2) - September 23 • Stress relief & meditation September 28 • Self esteem - September 28 More information on www. smartstudie.tudelft.nl.

Global Career Company Event: The International Conference of Education, Research and Innovation Dates: 16, 17 and 18 November Location: Madrid, Spain The objective of ICERI 2009 is to share your experiences in the fields of education, research, innovation, technology and international collaboration. It is an international Forum for lectures, researchers, professors, engineers, educational scientists and technologists.

DBSG Stylos Van 30 september tot 2 oktober vindt de Sustainablabla!? Duurzaamheidsconferentie van DSBG Stylos plaats in de Berlagezaal van BK City. Dit symposium gaat dieper in op duurzaamheidskwesties. De opening vindt plaats om 16.00 uur door decaan Wytze Patijn.

Zie http://sustainablabla.stylos. nl voor meer informatie. Interfacultair feest Op donderdag 1 oktober zal het jaarlijkse interfacultair feest plaatsvinden in Speakers met als thema ‘Cowboys en Indianen’. Kaarten zijn o.a. verkrijgbaar bij de Electrotechnische Vereeniging.

Geen extra budget?

Overige Salsaventura Gratis kennismaken met salsa dansen of de kennis weer opfrissen kan tijdens onderstaande proeflessen. Beginners leren de basispassen en een aantal figuren waarna al snel op een feestje meegedanst kan worden. Tevens krijgt men een goede indruk van de gestructu-

?

Zalentekort?

Roosterprobleem?

Geen docent? te massaal?

niet genoeg tijd?

!

wetsus

centre of excellence for sustainable water technology

A 5-day experience about water and entrepreneurship 28 September - 2 October 2009, Leeuwarden

xANGELE STEENTJES

www.wetsus.nl

Wetenschapsagenda reerde en ontspannen manier van lesgeven. Om mee te doen met de gratis proeflessen heb je geen inschrijving, speciale kleding of een partner nodig. Zondag 13 September Locatie: Congregatie, Brabantse Turfmarkt 9 Gratis proefles Salsa Beginners: 17.30–18.30 uur Gratis proefles Salsa Instromers: 18.30–19.30 uur.

Alle promoties, intree- en afscheidsredes vinden, tenzij anders vermeld, plaats in de Aula van de TU, Mekelweg 5, Delft.

Vrijdag 11 september * Intreerede prof.dr. W.A.M. Zonneveld, faculteit Bouwkunde. 15.00 uur.

Gegevens voor deze rubriek kunt u doorgeven via e-mail: [email protected].

Wat is Collegerama? Collegerama is de TU Delft-methode om onderwijs online aan te bieden. Collegerama beschikt inmiddels over een groeiende kennisbank met 5.000 uur aan online beschikbare colleges en wetenschappelijke lezingen en registreert ca. 10.000 bezoekers per week. Collegerama was in 2008 winnaar van de Rich Media Impact Award en is wereldwijd erkend als best practice.

25% meer aanmeldingen?

efficiënt doceren!

Ben je geïnteresseerd in (duurzame) energie? Meld je dan aan bij de fris gestarte Energy Club. Doel is om een netwerk van TU-studenten, TUmedewerkers en bedrijven te creëren rond energie. Elke veertien dagen is er een borrel en elke maand een activiteit voor de leden.

International Office

Studentenactiviteiten Studieverenigingen

Water Business Challenge

Information The International Office, Jaffalaan 9a/visitor’s entrance at Mekelweg, office opening times Monday to Friday 9.00–17.00 hrs. Appointments and enquiries can be made by email: [email protected] or by phone: 015-2788012.

tijdsbesparend!

eigentijds onderwijs!

minder hoorcollegezalen!

l owcost! lowcost!

FMVG Multimedia Services werkt voortdurend aan de verdere ontwikkeling van het Collegeramaconcept om de toe nemende vraag naar efficiënt en effectief onderwijs te faciliteren.

Collegerama vraagt docenten die met ons: - online onderwijs in het curriculum willen ontwikkelen; - de behaalde efficiëntie in kaart helpen brengen; - de tijdbesparing willen inzetten voor andere leervormen. Collegerama biedt: - een team van media- en didactisch deskundigen; - de regie in eigen hand en de reeks colleges online; - zonder kosten voor de docent. Wilt U bijdragen aan deze ontwikkeling? Neem dan contact op met Leon Huijbers, hoofd Multimedia Services FMVG Operations TU Delft t 015-2784760, e-mail: [email protected]

www.collegerama.nl

17

service

Passie voor energie

Wetsus Rabobank

verschijnt onder verantwoordelijkheid van de directie Marketing & Communicatie

General

DELTA. 26 10-09-2009

TU DELft voorlichting

DELTA. 26 10-09-2009

Het Delft Energy Initiative is ervan overtuigd dat de student van nu - de ingenieur van de toekomst - een cruciale rol zal spelen bij de transitie naar een duurzame energievoorziening. Daarom werden studenten, met interesse in energie en duurzame ontwikkelingen, benaderd of zij ideeën hadden hoe vorm kan worden gegeven aan die betrokkenheid. Een van die studenten is Fenne van Doorn, die de master design for interaction bij de faculteit Industrieel Ontwerpen volgt. Zij houdt zich momenteel bezig met het organiseren van de activiteiten van de Energy Club. Deze is op 9 september van start gegaan met een groot openingsevenement in Lijm & Cultuur, vlak bij de campus van de TU Delft. Van Doorn: “Die datum is uitgeroepen tot de ‘dag van de duurzaamheid’ en het leek ons een goed moment om de Energy Club te lanceren.”

Het bestuur van de Energy Club bestaat uit vijf studenten. Naast Van Doorn zitten daarin Remco Addink, Lisanne Dölle, Sachin Navalkar en Wouter van den Berg. Van Doorn: “Binnen de TU Delft zijn ongeveer zevenhonderd onderzoekers op een of andere manier met energie bezig en er zijn nog veel meer studenten geïnteresseerd in het energievraagstuk. Ook is er veel belangstelling voor ontwikkelingen op het gebied van (duurzame) energie vanuit het bedrijfsleven. Sommige bedrijven zoeken naar studenten om bij hen stage te lopen of onderzoek te doen, andere willen deelnemen in een project aan de TU. Het blijkt dat het bedrijfsleven niet altijd weet hoe binnen de TU Delft die student te vinden naar wie zij zoeken. Om ervoor te zorgen dat verschillende partijen elkaar kunnen vinden, willen we een netwerk creëren van TU-studenten, TU-onderzoekers, TU-medewerkers, bedrijven en andere geïnteresseerden, die zich bezighouden met duurzame energie. Het bedrijfsleven heeft belangstelling. Shell en Eneco hebben bijvoorbeeld het openingsevenement gesponsord en er waren verschillende andere bedrijven aanwezig op 09-0909.” Om het netwerk te realiseren en te onderhouden heeft de Energy Club één keer in de veertien dagen een borrel en organiseert zij eenmaal per maand een activiteit. “Dat kan een lezing zijn of een symposium. Wij zijn nu nog op zoek naar huisvesting, maar hopen dat wij binnenkort een ruimte krijgen.” Een van de belangrijkste doelen van de Energy Club is dat er projecten worden opgezet en uitgevoerd. Het bestuur wil bijvoorbeeld graag een team samenstellen dat volgend jaar zal meedoen aan Racing Aeolus. Dat is een race tussen voertuigen op windenergie die tégen de wind in kunnen rijden. De eerste race werd gehouden tijdens de

Het bestuur van de Energy Club. (Foto: Energy Club)

Tall Ships Races in 2008. Het laat in de praktijk zien wat de actuele kennis is op het gebied van het benutten van windenergie, waarbij studenten hun technisch vernuft kunnen laten zien. Binnenkort kan overigens iedereen op de campus kennismaken met een project geïnitieerd door de Energy Club.

“Dat is de energieplant. Dat is een fontein, aangedreven door windenergie, die in het Mekelpark zal worden geplaatst.”

x

www.energyclub.tudelft.nl

Lid worden Iedereen kan gratis lid worden van de Energy Club. Je kunt je inschrijven via internet, maar het lidmaatschap gaat pas echt in wanneer je hebt deelgenomen aan een van de activiteiten. Als lid krijg je voorrang bij de inschrijving voor georganiseerde activiteiten en word je actief benaderd voor deelname aan projecten, stages, etc. De volgende borrel is gepland in de laatste week van september.

Nieuwe voorzitter studentenraad is teamspeler Michael van Lith, voorzitter van de nieuwe studentenraad, ziet het bestuurswerk als een waardevolle aanvulling op zijn studie luchtvaarten ruimtevaarttechniek. “Je leert vaardigheden zoals onderhandelen en het opereren in een grote organisatie als de TU Delft. Deze kennis komt ook in een baan van pas.” Wie denkt: ik ken die Michael van Lith ergens van, kan de echte Michael ontmoet hebben, maar ook zijn tweelingbroer Joris. Hij is de eerste voorzitter van de studentenraad met een dubbelganger. “Mijn tweelingbroer studeert ook aan de TU, werktuigbouwkunde.” Michael van Lith, lid van studentenpartij Oras, is sinds 1 september voorzitter van de studentenraad. Hij heeft een internationale achtergrond. Zijn vader is een Nederlandse ondernemer die zijn Japanse moeder in Nepal ontmoette. In zijn jeugd woonde hij

Michael van Lith: nieuwe voorzitter studentenraad. (Foto: Oras)

afwisselend in Nederland en Tokio. Hij volgde middelbaar onderwijs op een Amerikaanse highschool in Japan en op een vwo in Nijmegen. “Door het leven in diverse culturen ervaar je hoeveel verschillen er zijn. Op een Amerikaanse school word je geleerd jezelf te profileren, maar in Japan is teamwerk heel belangrijk. Nederland zit er een beetje tussenin.” Ondanks zijn internationale ervaring gaat hij zich niet expliciet bezighouden met internationale studenten. “Besloten is de voorzitter maar een kleine portefeuille mee te geven. Ik zal me bezighouden met de reglementen. Emma Sirks heeft internationale

studenten in haar portefeuille.” Van Lith is zich bewust van zijn verantwoordelijkheden als voorzitter. “Het is belangrijk goed geïnformeerd te zijn. Je zit tegenover een lid van het college van bestuur, die veel meer ervaring heeft met de TU-organisatie. Dan moet je niet met flauwekul aankomen.” Een andere taak is het goed laten functioneren van de studentenraad. “Ik ben een teamspeler. De sfeer in de groep moet goed zijn als je iets wilt bereiken. Ik heb geroeid – in de acht met stuurman – en daar leer je dat je alleen iets bereiken als je het met elkaar doet.” Dat betekent ook dat de veel kleinere studentenpartij AAG zich prettig moet voelen in de studentenraad. “Ik denk dat dit wel lukt. Tijdens de verkiezingen gaat het hard tegen hard, maar nu kunnen we goed met elkaar opschieten.” Hoog op de agenda van de studentenraad staat het verbeteren van de stu-

diebegeleiding. “Dit jaar zijn het bindend studieadvies en de harde knip ingevoerd om studenten sneller hun bachelor te laten afronden of tijdig te laten overstappen naar een andere studie. Wij willen dat studenten meer studiebegeleiding krijgen en betere voorlichting over de studies.” Een ander belangrijk agendapunt is de groeiende instroom van studenten. “Dat vereist extra collegezalen, meer zelfstudiewerkplekken en een groter sportcentrum. Maar niet alleen in faciliteiten dient geïnvesteerd te worden, ook in meer docenten en meer studieadviseurs. Wij willen meedenken met het cvb hoe dit is te realiseren.” (AS)

x

www.oras.nl www.aag.tudelft.nl

Studentenraad De studentenraad (sr) van de TU Delft vertegenwoordigt en behartigt de belangen van de studenten bij het college van bestuur. De leden van de sr komen uit Oras en AAG. Eén keer per jaar worden verkiezingen gehouden. Voorzitter Michael van Lith: “Studenten met suggesties en vragen kunnen naar de website van de partijen gaan, maar zijn ook welkom bij de openbare vergaderingen met het college van bestuur.”

DELTA. 26 10-09-2009

18

Delta in English

Sustainable

Koornbeurs

Going geothermal

TU Delft PhD student Hjalmar van Raemdonck and his brother, TU alumnus Gandert, were awarded the Rabobank sustainability prize for young innovators. They received the award on September 1 at a special event held at the Dutch parliament in Den Haag. The jury praised the brothers for their innovation - by placing wings on the sides of truck transport trailers they increased the fuel efficiency and contributed to improving society’s sustainability.

As part of the open monument weekend, the Koornbeurs will offer free tours of the old building located on the Voldersgracht 1. The building’s cellars, which date from the 14th century, are a must-see, as there are few other places like them open to public viewing. The Koornbeurs will be open on Saturday from 10:00 to 18:00 and Sunday from 11:00 to 17:00.

TU Delft has received a geothermal exploration permit from the ministry of economic affairs that provides the green light for research into the use of geothermal energy on campus and in the Delft region, and for developing related teaching programs. The permit allows TU Delft to prospect for geothermal energy in a 61 km2 area in the municipalities of Delft and Pijnacker-Nootdorp. The principle behind geothermal energy is that heat is extracted from aquifers deep in the Earth’s crust and used for heating buildings. The tempe-

rature in suitable layers can be between 55 and 110 degrees Celsius. Geothermal exploration should ultimately allow the university to provide sustainable heating for campus buildings, which adheres to the university’s stated aim of creating a climate-neutral campus.

Playing the beautiful game in Delft An international student and Ariston ‘80 striker on why football is good for you.

Life and studying at TU Delft is only about reports and deadlines, assignments and exams. True or false? False! It’s in fact about creating a balance between academic and social life, which is often neglected by many new international students. Sports, like football, help ensure this crucial balance requisite for success here. Ideas anyone? Football has been called the ‘beautiful game’, a unifier of people, nations and races. Bill Shankly, the late great manager of Liverpool even went so far as to say that football is a matter of life and death! And in Delft the game is taken seriously too, as my first year playing for TU Delft’s football team Ariston ‘80 revealed. So why opt to join the Ariston ’80 football club? Well, it’s is a great way to meet new people and integrate when you arrive to study at TU Delft. More importantly, it’s a great way of lightening the academic pressures and the stressful specter of boredom, nostalgia or the dreadfully lonely experience that many international students face after arriving here. Ultimately the friends and people one meets while playing sports often become your best friends and mates during your stay in Delft. Not convinced yet? The Ariston ’80

Ariston ‘80 striker Bemgba Nyakuma and his Ariston ‘80 teammates. (Photo: no credit)

football club has both men’s and women’s teams that play in the KNVB (the Royal Dutch Football Federation) organized league. The matches are played on Saturdays, and practices held at night during the week. The Ariston ’80 football club is well organized and run by

professional coaches and trainers who monitor each player’s development and progress. Most importantly, the club is open to players of all skill levels, irrespective of your experience in the beautiful game. Still need convincing? During the season the teams play competitive

yet exciting matches, both home and away, in towns and cities around Delft, which is also a great way to discover Holland and its people, and at the end of each match the players from both teams drink and chat together. And at the end of the season the club also organizes a great

x www.ariston80.nl

The Dutch explained “How do you start a conversation with a Dutch person at a bus stop?” Gitta Montanus asks. “You should complain.” The audience laughs. “The Dutch love to complain about the weather and public transport and so on.” As soon as an international student comes into contact with the Dutch, this will become immediately clear, Montanus says. Ironically, complaining is what Montanus, a Dutch cultural anthropologist, did most during her lecture, ‘The Dutch Explained’, held last week at TU Delft’s cultural centre. “I’m not enthusiastic about my country,” Montanus adds. Some of the new international students in the audience look more frightened by the minute as her lecture unfolds. ‘Why did I come to this horrible and weird little country’, you could almost hear them asking themselves. According to Montanus, the Dutch are not tolerant at all. “In the Netherlands, people are indifferent, not tolerant,” she says. “That’s the attitude we have towards gay rights, drugs and foreigners.” As long it doesn’t bother anyone, the people are tolerant. An example of this theory, she claims, is that the Dutch have become less tolerant towards foreigners recently. “On the surface we look tolerant, but we’re not,” she concludes.

This is certainly a strange way to present the Netherlands to international students, and while indeed there is less tolerance towards foreigners than there was before, to state that gay rights, the legalisation of drugs and the right to euthanasia are only born out of indifference seems ridiculous. Montanus also focuses on the relationship between Dutch men and women in a peculiar way. She tells the audience that it may look like men and women are equal in the Netherlands, but they’re not. She compares this inequality with Botswana and Pakistan. What Montanus says about indifference and especially emancipation is true for some places and groups in the Netherlands; however, her lecture primarily emphasised the views of a very conservative segment of Dutch society. It’s as if she’s talking about the Netherlands of fifty years ago. Unfortunately, she only superficially explores the regional differences or opposite views held by different generations in the Netherlands. It would have been far more interesting if Montanus had shown different sides of the Netherlands. She argues for instance that the Dutch are not nationalistic; however, when the Dutch attend an international sporting event, like soccer

or speed-skating, they dress up in the craziest orange outfits imaginable, because this is the colour of the Dutch royal family. When asked about this display of nationalism, Montanus states that only rich people dress up. But this is simply nonsense, because, in fact, most of the fanatic orange-clad fans come from the lower social classes. Montanus should have presented the various views of nationalism and tolerance that exist in the Netherlands, instead of emphasizing a very one-sided negative picture of the Dutch. Robert Visscher

Delta in English

Long-distance

Improvement program

More English

Help wanted

Feedback

In late August a lecture given at TU Delft’s Faculty of Civil Engineering and Geosciences was simultaneously followed via internet by students in Singapore. Over the next six months, an additional nine students in Singapore will follow lectures on various subjects in this way. The students are enrolled in the new Double Degree MSc Program in hydraulic engineering and water resources management provided jointly by the National University of Singapore and TU Delft’s department of hydraulic engineering.

TU Delft has launched an improvement program aimed at all aspects of the university’s service provision, including the University Corporate Office and shared service center. The goals of the program, which is called ‘Opmaat’ in Dutch, a word synonymous with ‘beginning’ and ‘tailor-made’, are to increase employee satisfaction regarding service provision, deliver improved insight into costs and ensure that the University Corporate Office can facilitate improvements in future without difficulties.

From last year to this, Delta has significantly expanded the number of articles and features published in English each week. In addition to the two English Pages, the science section toward the front of the newspaper is now offered in English, as is the feature ‘As in Olde Times’ on the back page.

Freelance jobs available writing for Delta’s English Pages. We seek foreign students/staff to write articles in English, for payment, on a freelance basis. No experience necessary. We’re looking for enthusiastic, creative foreign students/staff to contribute articles, cartoons, illustrations and photographs. Interested, please send a brief introductory email to: [email protected].

If you’d like to comment on anything appearing on the English Page or on a university-related matter, or if you have a question or suggestion for us, send your emails to [email protected]. We welcome all feedback from our readers. Letters intended for publication should include your name and be no longer than 350 words. This edition of Delta is also available online at www.delta.tudelft. nl, where you can also access the English Page archive.

’Givers never lack for anything good’ BBQ and parties for all its members Convinced now? To join in on the fun, potential members of Ariston ’80 club first need to buy a TU Delft Sports Centre card. Next, the new player is expected to show up on one of the designated training days - tuesdays and thursdays at 20:00 for practice. Lateness is strongly frowned upon. The new player then goes through a series of trials to access his or her skill levels. This assessment then helps the coaches assign you to a team within the club that best fits your skill level. However, if playing in an organized team or the league setup isn’t your thing, there is also the option of just joining in on the training days for a kick around or practice matches. Personally, my experience of playing for Ariston ’80 has been very exciting and helped create a much-needed balance between my academic and social lives. Since joining the team, my list of friends grew quickly, as I began playing with people from all over the world. The experience of playing with and against Dutch guys in various Dutch cites and towns also greatly expanded my knowledge of Dutch culture in many ways. And what’s more, my studies also improved because my academic and social balance was right. Now isn’t football a truly beautiful game?

xBEMGBA NYAKUMA

19

DELTA. 26 10-09-2009

Recent MSc graduate David Oyediran was honored last month by the university for his outstanding contributions to TU Delft’s internationalization process. The winner of the 2009 Rector’s Prize for Internationalization reflects on his time well spent at TU Delft.

tunities to associate well with our Dutch colleagues. There’s a need to break that boundary, which will serve us all good. More integrated housing is a must, because when you live together, you play together, and this creates more understanding and appreciation of other people’s feelings and beliefs.” Is there anything you learned from the ‘Dutch way of doing things’? “Simplicity and trust. Simplicity is everywhere here: I’ve not seen the poor or the rich in this society, and it’s difficult to differentiate when everyone is riding bicycles - students and professors. Also how the Dutch don’t hide their feelings, straight to the point, which I believe is synonymous to trust.”

xDAVID MCMULLIN David Oyediran made great sacrifices to pursue his professional dreams, none more so than having to leave his wife and two children behind in Nigeria for two years while he studied in Delft. But buoyed by his strong faith in God, Oyediran not only preserved but excelled both inside and outside the classroom. Last month the university honored him with ‘2009 Rector’s Prize for Internationalization’. Oyediran (38), who began his MSc program in microelectronics at TU Delft in August 2007, was involved in an impressive array of international activities during his MSc studies. He now works as a teacher in the electronic engineering department of the University of Nigeria, Nsukka. Oyediran was one of 25 African students to receive scholarships sponsored jointly by TU Delft and the Dutch government, as part of a fellowship program to commemorate TU Delft’s 165th anniversary in 2007. The program’s theme was ‘Access to Energy in Sub-Saharan Africa’. What were some of the international activities you were involved in while studying at TU Delft? “I was a mentor to new international students, which was a great experience - meeting new students from all over the world and helping them settled down properly in their new environment. The mentor program works well, but I’d suggest that they extend it by an additional two months and also include more social activities during meetings.” You were also a board member of S4S - students for sustainability. “Yes, students for sustainability help promote sustainable development in poor, developing countries by sponsoring project proposals that directly impact people and the environment. I was also member of the EEMCS faculty’s internationa-

What are TU Delft’s unique selling points? “How it combines theory with practical and state of the art academic facilities. Dimes for instance is a excellent TU Delft institute with great research facilities and staff. There are many places like this throughout the university.”

David Oyediran. (Photo: no credit)

lization committee, which advised the dean on how to enhance the faculty’s international outlook and also give international students a greater sense of belonging.”

to educate and train people about solar cells, which creates awareness and manpower. The project is in the advanced stage and we’re presently looking for funding.”

man and his environment, the role of increased knowledge in science and technology in the end of time. If you’re a Christian, then you’ll understand me better.”

And you were also honored for your work in ‘Energy for All’ project. What did this involve? “‘Energy for All’ expresses the Dutch government’s conviction that sustainable energy is imperative for achieving sustainable development and poverty alleviation through investment in clean energy and development. The Netherlands decided that one way to achieve this goal was to engage in capacity building at the TU Delft and fund students like myself. It was expected that we’d be trained and gain skills and experience that will benefit and contribute to capacity building in our home countries upon our return.”

Any luck yet? “My colleagues and I were in Nigeria last May to identify the project site, and we’ve written a project proposal based on our findings. We’re looking for funding from whoever believes in this initiative; we’ve contacted Oxfam Novib and CICAT is also studying our proposal. We hope to make more contacts.”

What are your plans now that you have graduated? “Returning to the University of Nigeria, where I’m currently working to impact the knowledge gained as much as possible. As a teacher, the students will benefit. Teaching and research go hand in hand, so I’ll try as much as possible to influence my society with the knowledge gained. And I say ‘as much as possible’, because it’s difficult right now to make changes in a society where only the rich and the politicians dictate the pace.”

What did your project involve? “I initiated a joint-project on provision of renewable energy sources in Nsukka, Nigeria, between TU Delft and University of Nigeria, Nsukka. My graduation thesis project focused on solar cells. That we’re richly blessed in Africa - the sun is always there - was the genesis of my solar energy project, which strives to start pilot projects in Nigeria that supply select high schools and communities with solar energy, thus boosting their academic and economic power and thereby alleviating poverty. If we succeed, we hope to expand this initiative to other communities in Nigeria and beyond. TU Delft is helping

Extra-curricular activities do take time away from your studies. Did your grades suffer? “Not at all. I had more than enough ECT credits in the end. It was difficult to balance my extra-curricular activities and academic studies, but it’s possible with good planning. I’m also a devout Christian and was involved in weekly church activities.” Some people argue that belief in God and belief in science are incompatible? Do you agree? “I don’t agree. Being a believer, I believe everything written in the Bible: it’s the word of God. If I didn’t, then I wouldn’t be a believer. I try as much as possible not to allow my education to influence my belief in God. God made everything and scientists are only making discoveries. There are many things documented in the Bible that are around us today, the Middle East,

What advice do you have for the new international students just now starting their MSc programs? “Make good use of all the opportunities provided here. Open up to people, offer yourself to help when needed, as this opportunity could make you known positively in your society. Think less of what you can gain and more about what you can give because givers never lack for anything good, as you are bound to be served as well when in need.” Are there any challenges unique to African or international students studying at TU Delft? “The fact that you’re viewed differently as international students, living separately from Dutch students. There aren’t enough oppor-

What would you change about TU Delft to make it better for international students? “The creation of opportunities for part-time jobs. I once went to the StuD job agency on campus and was told bluntly that they don’t offer international students jobs - only the Dutch.”

DELTA. 26 10-09-2009 achterkant

00 20

berichten (1) Aan: Samuel Verburg (19, IO) Ontvangen: 4 september 20:04 Van: Noor Reigersman (18, IO)

Trouwens ik belde je net en ik trapte weer in die stomme voicemail van je:p haha goeie reis!

as in olde times

Friendly battle Every year on October 27th, at the stroke of midnight, two students take their marks on the bridge in front of the student society building located on the corner of the Buitenwatersloot and Coenderstraat. The reason for this nocturnal assembly? A race between the president of DSV De Nieuwe Delft (De Bolk) and the nestor of the adjacent Bolkhuisch. First guy to reach the roof and shoot of a sky-rocket wins a free keg of beer. But during this ‘Nestor race’ the supporters of each racer try to impede the other. “It’s a battle all the way up the stairs”, says Thomas Arts, a De Bolk member. “There are two ways to get up to the roof: via the student house or society building. But starting weeks before the big race plans are hatched to create obstacles at certain strategic points - blocking doors and windows, throwing water balloons at the racers. Or suddenly they’ll run into a wall made of beer crates. Last year the race lasted so long the two guys collapsed in exhaustion. They finally went up to the roof together to fire off the sky-rocket.” The nestor and president usually dress in overalls for the race and are smeared with oil, making them difficult to grab hold of. “The craziest tactics are thought of, like suddenly huge ladders appear or the president is chained up with a chain running up his shirt-sleeves.” Startled passersby ask what’s going on, “but”, explains association member John-Alan Pascoe, “it looks much more violent than it is. Really it’s just a friendly battle, and when it’s over we all drink beers together.” (JT/DM)

Een eigen auto heeft ze nog niet, maar sinds afgelopen vrijdag is eerstejaars studente Noor wel de trotse bezitster van een rijbewijs. Zo trots dat ze vrijdagavond studiegenoot Samuel belde om hem in te lichten. Ze bleek echter tegen zijn misleidende voicemail (`Met Samuel....`) aan te praten. Op zich geen ramp, ware het niet dat dit al de tweede keer was. Overigens gebeurde het afrijden ook voor de tweede keer aldus Noor. "Huh?", zegt Samuel, "dat mocht zelfs ik toch eigenlijk niet weten!" Nou goed, bij deze weet de hele TU-gemeenschap het. (EvO)

(Foto: Richard van ‘t Hof)

robert fokkink

Bedplasser

Kriep

First guy to reach the roof and shoot of a sky-rocket wins a free keg of beer. (Photo: Hans Stakelbeek/FMAX)

Minister Plasterk, die in de zaterdageditie van NRC Handelsblad nog was weggezet als een visieloze ijdeltuit, snoerde maandag criticasters de mond bij de opening van het academisch jaar op de Universiteit Twente, waar hij de routekaart voor het Nederlands Hoger Onderwijs ontvouwde. Plasterk vindt dat er meer maatwerk moet worden geleverd. Gelijk heeft hij! Eindelijk eens een minister die dat hardop durft te zeggen! De ene helft van de studenten loopt met het kruis op de knieën en bij de andere helft is het ondergoed zichtbaar. De universiteit is misschien niet de eerst aangewezen instantie voor beter maatwerk, maar het is de hoogste tijd dat iemand zich ermee gaat bemoeien. De routekaart van de minister heeft het Amerikaanse universitaire systeem als lichtend voorbeeld. En waarom niet? Dat land is slechts een ietsiepietsie groter, de studiegelden liggen er maar een fractie hoger en de topscholieren komen ook daar allemaal van privéscholen. Prima vergelijkingsmateriaal dus. Bovenal lopen de Verenigde Staten op ons voor qua studentenaantallen in de humanities. Amerikanen die tot tien kunnen tellen kiezen economie en zij die dit niet

kunnen, kiezen een lichtere sociale studie. Was dat hier ook maar zo! Het afgelopen jaar hebben zich nog niet eens tienduizend eerstejaars studenten psychologie aangemeld. Bij zulke lage studentenaantallen blijft post-academisch maatwerk via één-op-één human resource management vooralsnog een utopie. Op de TU werd het academisch jaar ingeluid door Lange Frans en Korte Kelder en dat was toch ook maatwerk. Kelder hield de ingenieurs in spe voor dat zij moeten leren lullen als hun Leidse collega’s, want die lopen wel binnen. Waar hij die onzin vandaan haalt, weet ik niet. Kelder is die man van de lijst met vijfhonderd rijkste Nederlanders, die hij bij gebrek aan harde gegevens noodgedwongen opstelt door te kijken wie er in de grootste auto rondrijdt. Zo komen al die Leidse losers op zijn lijst. Eén blik op Jeroen van der Veer voldoet als tegenvoorbeeld: duidelijk een bedplasser die vroeger veel gepest werd op school. De rijkste man ter wereld is een informatica-nerd en de nieuwe generatie van big spenders bestaat uit hackers. Laat de hele wereld maar psychologie of weet-ik-wat studeren. De toekomst is aan de dapperen die niet schrikken van de tiendemachtswortel uit 1024.