Sportorganisatie. Koninklijke Landmacht

Postbus 3003 3800 DA Amersfoort Tel: PTT 033-4661213 MDTN *06-500-61213 Mail defensienetwerk: Wichhart, REM LOSPORT BDFPL E-mail internet (werk): [email protected] E-mail internet (privé): [email protected] Kopij/brieven volgende uitgave dienen uiterlijk 28 maart 2007 bij het kopijadres te zijn.

Colofon De Zandloper is een uitgave van en voor de LO/Sportorganisatie KL. Redactie(raad) Voorzitter maj Jan Maree Hoofd-/eindredacteur aooi Richard Wichhart

Redacteur smi Mike Becker smi Richard Hesterman smi Jan Welling smi André Wijnberger sgt1 Sibyl Gassner dhr Taco Visser - TGTF dhr Paul Lindeboom

(MDTN *06-500-61230)

ZANDLOPER Koninklijke Landmacht

Vormgeving & lay-out Sectie Grafische Vormgeving Frederikkazerne Den Haag

(MDTN *06-500-61213) Mobiel 06-22412928

Druk OBT, Den Haag

(MDTN *06-549-97482) (MDTN *06-567-145) (MDTN *06-500-61839) (MDTN *06-500-61161) (MDTN *06-529-73610) (MDTN *06-557-66418) (MDTN *06-500-61013)

De inhoud van dit blad weerspiegelt niet noodzakelijk de mening van de C-LO/Sportorganisatie. De redactie behoudt zich het recht voor ingediende kopij niet of gedeeltelijk te plaatsen. De inhoud van ingezonden brieven en artikelen blijft voor rekening van de schrijver. Artikelen uit dit blad mogen overgenomen worden, mits de bron wordt vermeld. Om in de toekomst nog beter gebruik te kunnen maken van jullie schrijverstalent wil de redactieraad dat er meer duidelijkheid komt over het schrijven van artikelen en de criteria die we hanteren. Deze zijn te vinden op Intranet: Koninklijke Landmacht/LO–Sport/actueel/Zandloper nr. 1-2006.

Redactie-Kopijadres LO/Sportorganisatie KL Redactie Zandloper Bernhardkazerne MPC 53 B

Incidenteel is personeel, maar eveneens de achterblijvers bedreigd via post en internet. Defensie heeft redacteuren verzocht foto’s en (e-mail)adressen niet meer te vermelden. Wij betreuren dit, maar zijn uiteraard van oordeel dat veiligheid van onze collega’s en gezinsleden boven alles gaat. Onderstaande informatie maakt het mogelijk om via de buddy aan zijn of haar e-mailadres te komen. Bovendien is deze informatie ook bekend bij de redactie van de Zandloper.

Uitgezonden personeel Maj Hans (buddy maj Wim Roest) Weert, MDTN *06-686-998238 PTT 0495-598238 Kap Henri (buddy sgt1 Wijnand Veen) Assen, MDTN *06-541-58283 Aooi Humphrey (buddy aooi E. Ronda) Munster Duitsland, Tel 004915114924179 Smi Jeroen (buddy aooi Raymond Bernard) Hilversum, MDTN *06-584-74418 Smi Jan (buddy maj Frank Roosjen) Uddel, Tel 0577-45 59 10

Smi Hans (buddy sgt1 Eelke Hogenhout) Schaarsbergen, MDTN *06-564-33347 Smi Lieuwe (buddy smi Jurjen Blokzijl) Steenwijk, MDTN *06-532-48163 Sgt1 Achim (buddy smi Anthony Scheepers) Oirschot, MDTN *06-549-64627 Sgt1 John (buddy sgt Jeroen van den Top) Amersfoort, MDTN *06-500-61839 Sgt1 Olaf (buddy elnt Jaco Bras) Oirschot, MDTN *06-549-64630 Laat eens iets van je horen!

ZANDLOPER 1

Informatiebulletin van en voor de LO/Sportorganisatie Nummer 1, februari 2007

Fit for Action ZANDLOPER 1

LO/Sportorganisatie

Van uw

Commandant

Inhoudsopgave Jaargang 14, nummer 1, februari 2007

6. Gravendienst, hoe zit dat nou precies?

12. Militaire Wereldspelen 2007

Van uw Commandant

3

De stafadjudant komt naar u toe

4

Personeels aangelegenheden

5

Gravendienst, hoe zit dat nou precies?

6

Legpenning voor kapitein Ad Derksen

11

Militaire Wereldspelen 2007

12

VTO-2 klas en hun gedicht

16

LO/Sport kort

17

Winternieuws

18

In Memoriam

21

Van uw Medezeggenschapscommissie

22

Hoge Poolse onderscheiding voor aooi Hennie Huijbregts 23

24. LO/Sportorganisatie in Uruzgan, een verslag van Hans van der Kaaden

Omslag: Sgt Raimond van der Boom en aooi Ruud Woord (KCT) gaan er voor

LO/Sportorganisatie vertegenwoordigd in Uruzgan

24

Op weg naar Dakar

27

NMK Cross Country

28

We zitten al weer ruim in 2007 en na de terugblik op 2006 (in de vorige Zandloper) sta ik nu even stil bij enkele belangrijke ontwikkelingen voor de LO/Sportorganisatie in 2007. U zult begrijpen dat de implementatie van de reorganisatie bij mij bovenaan staat. Dat betekent onder andere diverse verplaatsingen, nieuwe functies en herbeleggen van taken en bevoegdheden. De grootste uitdaging om dit te laten slagen wordt echter het ook willen en kunnen veranderen van het personeel. Dit zullen we met z’n allen moeten doen. Vervelend is wel dat er nog steeds weinig vooruitgang zit in de formele afdoening. De oorzaak zit hem in een defensiebrede beschouwing van LO/Sport binnen defensie. Dit gebeurt op bestuurstaf niveau, want zo werkt dat tegenwoordig. Ik kan u verzekeren dat ik er alles aan doe om op de hoogte te blijven van de ontwikkelingen op dat gebied en daar invloed op uitoefen voor zover mij die mogelijkheid geboden wordt. Steun Een extra steun in de rug zijn in deze C-OTCO en C-LAS. Beide commandanten zijn er van overtuigd dat er, op basis van heldere uitgangspunten, een prima organisatie is gebouwd. C-LAS wil dan ook gevraagd en ongevraagd door mij op de hoogte worden gehouden over de laatste ontwikkelingen. Dat biedt hem de gelegenheid snel te kunnen anticiperen op zijn niveau binnen de bestuurstaf en onderbouwd duidelijk te maken dat hij niet in is voor wijzigingen of andere normeringen. Echter, de beslissing in deze ligt uiteindelijk bij de Commandant der Strijdkrachten (CDS). Intussen zijn we intern gewoon verder gegaan met het vullingsplan op basis van de nieuwe organisatie. Het streven is nog steeds om voor 1 april iedereen duidelijkheid te geven wat zijn/haar functie wordt in de nieuwe organisatie. Dus ook voor de BBT-ers. Voor de oudere BBT-ers (31 jaar en ouder) zal ik ook eerlijk moeten zijn over hun toekomst op basis van wat we nu weten. Met andere woorden: ga je up in de LO/Sportorganisatie of niet. Niet up, maar nog wel een functioneringstermijn biedt betrokkene de mogelijkheid zich meer te focussen op een functie elders binnen defensie of daarbuiten. Reservisten Los van deze reorganisatie is de organisatie intussen al uitgebreid met vijftien VTE’n LO/Sportreservisten. Op 8 februari zijn de eerste twee LO/Sportinstructeurs officieel door kol Sondag, hoofd van de Afdeling Reservisten, aan

mij overgedragen. Er zitten nog zes kandidaten in de pijplijn en mijn streven is de vijftien functies te vullen voor 1 januari 2009. Ze zijn ondergebracht bij de volgende LO/Sportgroepen: JWF, BHK, GHK, Dumo en BLK. Van deze genoemde LO/Sportgroepen krijgt ieder er drie. De instructeurs zullen door de betreffende C-LO/Sportgroep worden aangestuurd. Voor wat betreft hun inzet doen de Sectie hoofden Operatiën/O&T van de vijf Natresbataljons zaken met de C-LO/Sportgroep. Voor alle administratieve aangelegenheden vallen ze direct onder één bureau in Utrecht. Ik zie het als een nieuwe uitdaging, die mijns inziens ook weer kansen biedt voor de LO/Sportorganisatie in zijn totaliteit. Het op ‘old boys net’ ondersteunen van de Natresbataljons is hiermee in ieder geval ten einde, want ieder Natresbat beschikt nu over zijn eigen LO/Sportcapaciteit. Tijdens de managementdag en in een volgende Zandloper zal nader worden ingegaan op het functioneren van de Natres LO/Sportinstructeur. O&T Op het gebied van O&T hebben we ook dit jaar weer een paar mooie uitdagingen. Naast het verder gaan met het implementeren van de Leidraad O&T (LOT) en de consequenties voor de LO/Sportorganisatie, zal er een update plaatsvinden van ons eigen O&T huis. Het O&T huis is een belangrijke pijler voor het verkrijgen van professionals in een professionele organisatie. Ook zal het handboek Fysieke Vorming, wat direct onder de Leidraad O&T komt te hangen, en het document Verplaatsingen Te Voet (VTV) worden geïmplementeerd. Beide documenten zijn niet alleen voor het LO/Sportpersoneel, maar vooral ook voor het onderdeelkader. Defensiebrede werkgroepen We spelen een dominante rol in de totstandkoming van defensiebreed sportbeleid en de daaruit voortkomende defensiebrede sportkalender 2008. Dit in opdracht van de plv-CDS. Het zal nog een hele uitdaging worden om de verschillende defensieonderdelen op één lijn te krijgen. Daarnaast leveren wij, op verzoek van de Directie Ruimte Milieu en Vastgoedbeleid in Den Haag, de vice-voorzitter en de secretaris voor de werkgroep die belast wordt met het ontwikkelen van defensiebrede vastgoednormen sportaccommodaties. De genoemde ontwikkelingen met effecten op de middenlange termijn in combinatie met onze ambities voor 2007 zoals verwoord in het Interne Bedrijfsplan, zorgen ervoor dat we dit jaar weer een prachtige uitdaging hebben. Kol Nico Spreij

ZANDLOPER 03

De Stafadjudant komt naar u toe Nu ik enkele maanden bezig ben in mijn nieuwe functie, valt het me op dat er nog vaak aan mij gevraagd wordt wat mijn taak eigenlijk is. Ik wil hier graag duidelijkheid in brengen.

Vertegenwoordiger Voor mijn doen en laten ben ik verantwoording schuldig aan de commandant van de LO/Sportorganisatie. Zelf vind ik, dat ik als uw vertegenwoordiger (personeel van de LO/Sportorganisatie en in het bijzonder de onderofficieren), ook aan u verantwoording schuldig ben. Randvoorwaarden Zoals u weet zijn de onderofficieren verantwoordelijk voor de training van de militairen van niveau 1 en 2 (tot en met het groepsoptreden). Met de nieuwe defensiebrede militaire basiseisen en de nieuwe defensieconditieproef, die binnen enkele maanden geïntroduceerd worden, is het de bedoeling dat ik deze bewaak en dat ik ervoor zorg dat de randvoorwaarden goed worden ingevuld, zodat het personeel van de LO/Sportorganisatie aan de gestelde eisen kan voldoen.

Eervol ontslag Smi Sogtoen S.M.M. Sgt Niemeijer P.A.M. Sgt1 Berlo van R.G.P.

Zwaar ski-ongeluk

m.i.v. 1 februari 2007 m.i.v. 1 februari 2007 m.i.v. 1 april 2007

Collega smi René de Jager heeft tijdens een skiafdaling een behoorlijk zware val gemaakt in de buurt van Bad Reichenhall. Hij maakte een ‘ongewilde’ salto achterwaarts, zoals hij het zelf omschrijft. Na deze val is hij opgenomen in een ziekenhuis in Traunstein. Daar bleek dat hij een breuk in het bekken (schaambeen) had opgelopen en dankzij zijn goede fysieke conditie geen ergere complicaties gekregen had. Echter één dag later bleek een tweede operatie nodig te zijn. Na deze operatie is René vervoerd en opgenomen in het CMH in Utrecht waar specialisten hem verder behandelen. Inmiddels is hij thuis om verder te revalideren. Wij wensen René een spoedig herstel.

Ambtsjubileum Sgt1 Vervoort - Brugman M.T.J. Bronzen medaille op 15 februari 2007 Functioneel leeftijdsontslag Aooi Pinxten van C.P.J.M. op 1 januari 2007 Aooi Houwen L.J.E. op 14 januari 2007

Zoals een adjudant op een LO/Sportbureau naast de commandant de processen bewaakt, probeer ik dat te doen op Stafniveau. Een voorbeeld van zo’n proces zijn de uitzendingen; als alles goed verloopt, hoef ik er weinig aan te doen, buiten het onderhouden van contact met het personeel in het uitzendgebied. Wanneer er iets niet klopt bij de voorbereidingen, probeer ik ervoor te zorgen dat degene die uitgezonden wordt, dit niet zelf hoeft op te lossen en dat herhaling in de toekomst wordt voorkomen. Ook voor andere zaken heb ik de vrijheid gekregen om hier aandacht aan te besteden of om hierover informatie in te winnen. Advies Ik ben de onderofficier naast de commandant; dit houdt onder andere in dat ik naast enkele representatieve taken de commandant ondersteun en hem gevraagd en ongevraagd advies geef over allerlei zaken die onze LO/Sportorganisatie aangaan. Om dit goed te kunnen doen, moet ik op de hoogte zijn van wat er leeft op de werkvloer. Hiervoor moet ik goede contacten onderhouden met de regio’s en met de LO/Sportgroepen. Natuurlijk kan ik ook niet zonder de informatie waarmee u zelf komt!

personeels aangelegenheden

Bevorderd tot Sgt1 Sgt Roosien I. Sgt Bend van der F.C. Sgt Bouma A.T. Sgt Buijck M.A.A. Sgt Duitemeijer K. Sgt Geus – Cock de, C.C.J. Sgt Jong de J. J. Sgt Mason G. Sgt Mil van P. Sgt Schijndel van A. Sgt Windt de M.A.C. Overlegstructuren Hiernaast zit ik in enkele overlegstructuren waaronder: • de vergadering van OTC-adjudanten onder leiding van de OTCO-adjudant; • het kwaliteitszorgsysteem van de onderofficier, waarin per wapen en dienstvak gekeken wordt naar het domein van de onderofficier (leider, vakman en instructeur) van opleiding tot en met het functioneren in de praktijk; • het regiments-korpsadjudantenoverleg; hierin vervul ik de rol van dienstvakadjudant; • het SMT (Sociaal Medisch Team), een overlegstructuur met de commandant, de bedrijfsarts, de MDD-medewerker en de casemanagers, hierbij ben ik de casemanager van het personeel van de staf; • het wekelijkse overleg met de regiocommandanten en de chef staf, onder leiding van de commandant. Ik hoop dat ik met dit artikel een tipje van de sluier heb opgelicht en dat dit u aanspoort om mij te informeren wanneer u dit nodig vindt, hetgeen ik erg op prijs zou stellen. Aooi Theo Hunck

ZANDLOPER 04

m.i.v. 30 maart 2005 m.i.v. 17 januari 2007 m.i.v. 17 januari 2007 m.i.v. 17 januari 2007 m.i.v. 17 januari 2007 m.i.v. 17 januari 2007 m.i.v. 17 januari 2007 m.i.v. 17 januari 2007 m.i.v. 17 januari 2007 m.i.v. 17 januari 2007 m.i.v. 17 januari 2007

Rectificatie Sgt1 Michiel des Bouvrie heeft inmiddels niet de LO/Sportorganisatie ver laten zoals vermeld in de vorige Zandloper. Zijn aanstelling is intussen verlengd tot 1 mei 200 7

Aooi Carly van Pinxten is met ingang van 1-1-2007 met FLO.

Op 15 januari zijn op de Johannes Postkazerne te Havelte door maj Ruben Driever en smi Jurjen Blokzijl ‘de sterren’ opgedaan bij Christiaan Bakhuizen.

Smi Stefan Sogtoen me t ingang van 1-2-2007 met eervol ontslag.

Aooi Levinus Houwen is met ingang van 14-1-2 007 met FLO.

ZANDLOPER 05

Met ingang van 1 januari 2006 is C-LO/Sportorganisatie verplicht om 31 LO/Sportinstructeurs beschikbaar te hebben voor het gravendienstpeloton. Het instellen van deze parate gravendienst is een rechtstreeks gevolg van de gewijzigde taken voor de krijgsmacht.

V.l.n.r. staand: docent, sgt1 Peter Vriesema, sgt Tim Hoogewegen, sgt1 Eelke Hogenhout, sgt1 Jeroen Ribbers, sgt1 Kees Visserman en smi Jeroen Mecking V.l.n.r. knielend: smi Ton Neppelenbroek, sgt1 Renate van der Hoek en smi Ton Wessel Sgt1 Patrick Houwen (afwezig i.v.m. persoonlijke omstandigheden)

Het gravendienstpeloton maakt onderdeel uit van 240 Dienstencie, een daadwerkelijk bestaande operationele cie van 200 Bevoorradings-en transportbataljon (1 Log brig). Het materiaal van het gravendienstpeloton is ook daadwerkelijk aanwezig bij deze cie (OTAS), echter het personeel is alleen op papier aanwezig (de zogenaamde ‘U’-functies) en afkomstig van eenheden die geen deel uitmaken van een parate eenheid. Het gravendienstpeloton is dus als het ware een ‘slapende organisatie’, die wordt opgeroepen als de politiek heeft besloten dat de krijgsmacht gaat deelnemen aan een missie waar, naar alle waarschijnlijkheid, gedurende een aantal dagen veel dodelijke slachtoffers aan Nederlandse zijde gaan vallen. Na deze politieke beslissing zal dit peloton direct geformeerd en opgeleid moeten worden. Hiervoor zijn dertig dagen beschikbaar. Na deze ‘opwerkperiode’ vertrekt het peloton met materiaal richting het uitzendgebied.

Gravendienst, hoe zit dat nou precies?

De opleiding in deze opwerkperiode wordt verzorgd door het OTCLOG en betreft voornamelijk werkzaamheden op het gebied van het registreren en afvoeren van doden. Aangezien deze werkzaamheden een behoorlijke impact op het personeel kunnen hebben, is het van belang dat deze opleiding goed in elkaar zit. Onlangs is hiervoor een pilotopleiding verzorgd door het OTCLOG in samenwerking met de firma Docendo. Deze firma heeft veel ervaring met het opleiden van mensen van de brandweer, politie en begrafenisondernemers als het gaat om het bergen van dodelijke slachtoffers. Deze pilotopleiding is inmiddels geëvalueerd en vormt de basis voor de tweeweekse opleiding die deel uitmaakt van de opwerkperiode voorafgaande aan de daadwerkelijke uitzending van het gravendienstpeloton. Voor alle duidelijkheid: deze opleiding wordt dus alleen gevolgd door het personeel van het gravendienstpeloton dat daadwerkelijk wordt uitgezonden! Overige kennis en vaardigheden die het gravendienstpeloton moet bezitten betreffen een viertonnerrijbewijs (militair rijbewijs C; wordt al in een eerder stadium gevolgd) en de basis militaire vaardigheden. Wanneer maak je nou deel uit van dat gravendienstpeloton? In het gravendienstbeleid van de LO/Sportorganisatie staat vermeld welke procedure gevolgd wordt om jaarlijks de namenlijst voor het gravendienstpeloton samen te stellen. Dit beleid en namenlijst 2007 staan vermeld op onze Intranetpagina. Op dit moment wordt dit beleid geëvalueerd en mogelijk aangepast. Na deze inleiding over de gravendienst, volgt op de volgende pagina’s een indrukwekkend verslag van de pilotopleiding die eind vorig jaar gevolgd is door een aantal personen van het gravendienstpeloton 2007.

ZANDLOPER 06

Cursus Gravendienstpersoneel

Rouwverwerking Vertellend uit zijn ruime praktijkervaring (onder andere Tsunamie en Enschederamp) en met erg veel gevoel voor humor en understatement, hebben wij het cursusboek doorlopen waarin hoofdstukken voorkwamen als: rouwverwerking, restauraties en/of reconstructies, wettelijke bepalingen, veilig en hygiënisch handelen, identificatie en transport en verzorging van overledenen. Tevens hebben we gehecht op een oefenhuid.

‘Een dubbel gevoel’ Op 20 juli 2006 werd door maj Jan van den Dool onderstaande mail verstuurd, met een overzicht van het komende lesprogramma zoals die door het BIDKL (Bergings Identificatie Dienst Koninklijke Landmacht) in samenwerking met DOCENDO verzorgd zou gaan worden. 20 tot en met 29 november Theorie & praktijk. “Het militair optreden gravendienstpeloton”, gegeven door BIDKL te Soesterberg. 30 november en 1 december “De overledene verzorging”, gegeven door DOCENDO te Geldermalsen. 4, 5 en 6 december Stageperiode 1: “confrontatie overledenen en het verlenen van postmortale zorg”. 7, 8, 11 en 12 december Stageperiode 2: “confrontaties van het menselijk lichaam tijdens en na een obductie” (gerechtelijke lijkschouwing). 13 december “Psychische belasting”, gegeven door DOCENDO. 14 december “Training repatriëring internationaal overledene transport”, gegeven door DOCENDO. 15 december “Evaluatie en certificering met BIDKL, DOCENDO”, C-LO/Sportorganisatie en de deelnemers. Na deze mail gelezen te hebben kregen de meesten van ons al direct een ‘dubbel gevoel’. Namelijk, van de ene kant enthousiasme en nieuwsgierigheid en van de andere kant afschuw en onzekerheid. Obductie Het enthousiasme en de nieuwsgierigheid kwamen voort uit het feit dat wij erg geïnteresseerd zijn in het menselijke lichaam en dat we het lichaam van een dode nu eindelijk eens van binnen mochten gaan bestuderen. De gevoelens van afschuw en onzekerheid kwamen voort van het idee alleen al. Met dode mensen ‘persoonlijk’ en lijfelijk omgaan, die dan koud en stijf aanvoelen waarbij de geur dan ook nog eens penetrant aanwezig is. Bovendien hadden de meesten van ons, in zijn directe omgeving, geen ‘ernstige’ sterfgevallen meegemaakt. Waardoor iedereen met de vraag zat: “Hoe ga ik op deze situatie reageren?” “Dode mensen die voor onderzoek worden open gesneden” (obductie). Gravendienstpersoneel Hierbij moet je weten dat er een “Beleidsstudie gravendienstpersoneel 2002” is geschreven waarin staat dat de BIDKL wordt belast met het opleiden van het gravendienstpersoneel,

Wederom twee zeer interessante en zware cursusdagen want toen ik het leslokaal verliet was ik nog topfit. Echter, tien kilometer gereden te hebben in mijn auto, werden de ogen mij iets te zwaar en heb ik wat later mijn woonplaats Best kunnen bereiken.

aangezien zij een ruime ervaring op het gebied van overleden militairen hebben. Het LO/Sportpersoneel is aangewezen als uitvoerend orgaan van de gravendienst omdat wij beschikken over de basiskennis van het menselijk lichaam en wij, aannemelijk, redelijk bestand zijn tegen de zwaarte van deze functies. Nuttige dagen Met deze wetenschap hebben de aoo Arnand Marinqka, smi Geert Jonker en de sgt1 Patric van Aalderen hun uiterste best gedaan om voor ons een zo attractief mogelijk lesprogramma te doceren, gedurende deze acht dagen die zij daarvoor ter beschikking hadden. Je moet hierbij dan denken aan lessen als: Operationeel optreden, Fysieke distributie, Kennis & onderhoud materieel, Kennis munitie en Kennis buitenlandse wapens. Ook zijn wij in de omgeving van schietbaan/oefendorp Crailo bezig geweest met het op- en afbouwen van een kruisboogtent en hebben we middels scenariotraining de gehele af- en aanvoerprocedure van doden tot in detail, praktisch behandeld. Al met al een aantal zeer nuttige dagen, die bol stonden van overdracht van operationele gravenkennis, waar wij als LO/Sportinstructeur uiteindelijk maar weinig vanaf wisten. Wat gedurende deze dagen wel opviel, was de gemoedelijke en geruststellende sfeer waarin alles plaatsvond. Wellicht een voorbode…?

Stageperiode 1, confrontatie overledenen en het verlenen van postmortale zorg “Uiteindelijk doe je het hier allemaal voor!” is dan het gezegde. Maar je begrijpt natuurlijk wel dat vlak voordat je de deur opendoet van je aangewezen mortuarium, je met andere gedachten naar binnen loopt. Zeker als je alleen, op een afgelegen plekje, in het donker en met regenachtig weer bent, ‘s morgenvroeg om zes uur. De ontvangst, van de mortuarium-medewerker en tevens stagebegeleider (Gerrit Geltink), was daarom met een warme kop koffie, gemoedelijk en in een geruststellende sfeer. Wellicht alweer een voorbode…? Na enige tijd met elkaar gesproken te hebben, durfde ik mijn begeleider een vraag te stellen, namelijk: ”Wat is er nu zo leuk aan uw werk”? Direct daarop volgend gingen we aan de slag. De eerste doden lagen al in de koeling klaar om verzorgd te worden. De dode persoon uitkleden, wassen, ogen sluiten met een oogkapje, mond sluiten met gebruik maken van een

handdoek, handen ineen vouwen, haren kammen, voorzichtig scheren, vochtstroken in de neus aanbrengen, afplakken met pleisters en weer aankleden. Het was gewoon teveel om in een keer te onthouden, laat staan om eventjes uit te voeren. De eerste dag heb ik alles op een afstandje gevolgd, omdat ik dat het veiligst vond en dat ik ook nog erg aan het idee moest wennen. De tweede dag, ademend door de neus in verband met de geur die sommige doden met zich meedragen, begon ik daadwerkelijk met het verzorgen van enkele doden, die er uiterlijk erg vreemd (lijkstijf in foetushouding en open wonden) en vies uitzagen. Op het einde van de dag was ik trots op mijzelf. Dat ik namelijk alle handelingen, samen met de stagebegeleider, heb durven uitvoeren. De derde dag heb ik meerdere malen het gehele vervoerstraject van dode personen meegemaakt, die vanuit een afdeling van het ziekenhuis getransporteerd en behandeld moesten worden zodat de begrafenisondernemer het volledig verzorgde lijk kon komen ophalen uit het mortuarium, ter opbaring voor de nabestaanden. Uiteindelijk had ik de afgelopen drie dagen al heel veel confronterende indrukken opgedaan. Waarbij ik het geluk had dat ik een gepassioneerde en geduldige stagebegeleider had getroffen, die zich goed kon verplaatsen in mijn situatie, zodat er een ideale leersituatie ontstond. Stageperiode 2, confrontaties van het menselijk lichaam tijdens en na een obductie (gerechtelijke lijkschouwing) Gedurende de dagen dat je bezig bent met dode mensen, ga je steeds makkelijker om met de doden. Ik was wederom in de gelukkige gecombineerde omstandigheid, dat er een aantal mensen overleden waren in het ziekenhuis van Heerlen, met de papieren: “totale obductie”. En dat de obductie-assistent van CMO (broertje van DOCENDO),

Verzorging overledene Ik denk dat we er allemaal erg veel zin in hadden, want iedereen was op de juiste tijd en plek, in burgerkleding, in Geldermalsen aanwezig. DOCENDO (Opleidingsinstantie op het gebied van postmortale zorg) is namelijk een particuliere landelijke instantie die opleidingen verzorgt in de gezondheidszorg, het uitvaartwezen en bij de overheid. Bas de Leng (mede eigenaar DOCENDO en actief lid van het RIT (Rampen Identificatie Team), gedurende de twee dagen onze docent, begon de cursus ”piëteitsvol omgaan met slachtoffers van een niet natuurlijke dood”, in dezelfde gemoedelijke en geruststellende sfeer. Wellicht ook een voorbode…?

ZANDLOPER 08

ZANDLOPER 09

wegens ziekte moest invallen. Dit schiep voor mij namelijk de mogelijkheid om diverse obducties in een vroeg stadium (vanaf dag 2), bij te kunnen wonen. Mijn stagebegeleider en op dat moment obductie-assistent, vertelde mij wel dat de eerste keer een erg heftige indruk kon achterlaten en dat ik ervoor moest zorgen dat ik niet achterover kon vallen of zou moeten gaan overgeven. En ook deze woorden sprak hij in een gemoedelijke en geruststellende sfeer. Wellicht de zoveelste voorbode…? Gelukkig kon ik me goed houden bij de totale obductie, want ze (patholoog en obductie assistent) zaagden de schedel helemaal open en sneden de twee hersenhelften in zijn geheel eruit, omdat die in de formaline (= conserveringsvloeistof) geprepareerd moest worden. Aansluitend werd de dode van schouder tot navel open gesneden, volledig ontleed en per orgaan onderzocht hetgeen enorm deed stinken, vooral als per ongeluk de darmen werden geraakt. Na de ontleding werd de dode gecompleteerd en uiteindelijk dicht gemaakt, middels de aangeleerde obductiesteken (= hechten van de huid), zodat de dode aansluitend kon worden verzorgd en gekoeld. Gedurende deze tweede stageperiode mocht ik diverse soorten obducties meemaken. Waarbij het hechten van de huid na totale obductie als één van de grootste mentale confrontaties werd ervaren. Vooral als de dode personen er, voor het zicht, erg slecht bij lagen. Wederom een hele ervaring. Cursus omgaan met psychische belasting, door DOCENDO Ook nu kregen we wederom een ervaringsdeskundige (Jaap Koers, psychische hulpverlener bij het RIT, onder andere Tsunami, Enschederamp en Schipholbrand) voor de groep,

te Geldermalsen. Hij gaf aan hoe het geestelijke verstoringtraject in het algemeen verloopt, zodat je bij jezelf te raden kon gaan in welke mate je emotioneel verstoord was (want onbekend maakt bevreesd) en je op deze manier bekend werd gemaakt hoe er naar te handelen, zodat je het stadium van psychische trauma (PTSS) kunt zien te voorkomen. Tevens werd door hem duidelijk gemaakt, middels de vraagstellingen die hij per persoon deed, dat de hulpverlening na de verstoring/pijnlijke ervaring het aller belangrijkste is, aangezien er dan een proces verloopt dat ervoor moet zorgen dat de verstoring uit je dagelijkse bewustzijn verdwijnt (“van je netvlies verdwijnt”). En het een plaatsje in je herinnering krijgt die in de toekomst, minder pijnlijk/verstorend werkt. Na het einde van de dag werd door Jaap Koers nog eens heel duidelijk gemaakt dat verstoring van je geestelijke balans door psychische belasting iedereen en overal kan overkomen. Dit betekent dat het haantje van gisteren het wrak van vandaag of morgen kan zijn. Na deze sessie ging ik met een gemoedelijk en geruststellend gevoel huiswaarts en waarbij ik zeker wist dat ik nog enige tijd (aandacht met verhalen) nodig had om al deze gebeurtenissen een goed plekje te kunnen gaan geven. Repatriëring/internationaal overledenentransport, door DOCENDO Met deze laatste informatiebijeenkomst op mortuarium Schiphol werd het traject afgesloten, door in de praktijk te laten kijken hoe het werkelijke transport geregeld is. Met name voor dode buitenlanders die in hun eigen land begraven willen worden of voor dode Nederlanders, die in het buitenland zijn komen te overlijden en hier in Nederland begraven/ gecremeerd willen worden. Al met al een betrekkelijk rustige dag, die door mij als “minder leerzaam” ervaren werd. Evaluatie Gravendienstopleiding (pilot 2) • Dertig dagen voorbereidingstijd is voldoende alvorens het Gravendienstpeloton mobilisabel gaat. • De Gravendienstopleiding gegeven door BIDKL en DOCENDO is inhoudelijk goed. • Psychische hulpverlening na en tijdens opleiding en uitzending is erg belangrijk. • Wat mogen/moeten wij, de mensen van het peloton, nu precies doen in geval van uitzending (wettelijk/taakomschrijving). Daaraan gerelateerd: wat krijgen wij exact aan materieel mee? • Gravendienst is een zware operationele taak die de (meeste) LO/Sportinstructeurs en de LO/Sportorganisatie goed zal liggen. • Opleidingsdeel van DOCENDO, is een emotionele zware opleiding, die kan leiden tot een verbetering van de kwaliteiten van de LO/Sportinstructeur c.q. LO/Sportorganisatie.

Kapitein A. Derksen

Het gedurende vele jaren op professionele wijze uitdragen uw vakmanschap. Dit heeft u vooral getoond; • met het opnieuw opzetten van de AMO en OJKL opleiding; • als lid van verschillende werkgroepen, waaronder Mentale Vorming en voorzitter van de werkgroep Competentieprofielen LO/Sportpersoneel; • door het onder uw leiding produceren van diverse handleidingen; • door jarenlang de nevenfunctie vertrouwensman van de LO/Sportorganisatie op op uitstekende wijze in te vullen; • door functionarissen, van hoog tot laag in de LO/Sportorganisatie, persoonlijk of middels (bij)scholingen, te coachen in hun functiegedrag. Uw integrale kijk op de LO/Sportorganisatie, uw manhandling, uw netwerk met opleidingsfunctionarissen en uw drive tot optimalisatie van opleidings- en organisatieprocessen.

Smi Jeroen Mecking, LO/Sportgroep Den Haag

Amersfoort, 28 november 2006

Kolonel N. Spreij

ZANDLOPER 11

Militaire Wereldspelen 2007 Van 12 tot en met 22 oktober 2007 worden de vierde Militaire Wereldspelen georganiseerd in India. Vijftien verschillende takken van sport vinden tegelijkertijd plaats. Verder zijn er nog twee demonstratiesporten. Dit betekent dat er een enorme organisatie op touw gezet moet worden.

ZANDLOPER 12

ZANDLOPER 13

Mili t a Wer ire elds pele n 200 7 Op de triatlon en het zeilen na (Mumbai) vindt aalles plaats in Hyderabad. Een plaats met meer dan zes miljoen inwone inwoners inwoners. Deze plaats ligt midden in het zuidelijke gedeelte van India. Men verwacht zeker honderd landen die aan één of meerdere takken van sport deelnemen deelnemen. Nederland is een van de deelnemende landen en de verNederland wachting g iss dat dat “we” “we” met m ongeveer honderd personen vertrekken. n. In totaal al verwacht ve verwacht men m duizenden atleten. Militaire re Vijfkamp Eén van de sporten is de Militaire Vijfkamp. T Tot op heden eden heeft India ndia nog nooit deelgenomen aan de deze echt militaire sport. Kennis en ervaring ontbreken dus op dit gebied. Vandaar a ar dat ze door tussenkomst van CISM te Brussel bij he het Bureau au u Internationale Intern Militaire Sport (BIMS) aanklopten om steun voor deze e tak van an sport.

Verzoek ek Ik ben toen benaderd derd met me de vraag of ik de Indiërs iërs wilde iër wild helpen met het opzetten van n de wedstrijdorganisatie. wed Nadatt C-LO/Sportorganisatie zijn toestemming ng had gegeven, g heb ik rechtstreeks contact opgenomen met India met de e vraag wat ze precies wilden.

De voorbereidingen waren geen probleem maar de visa waren een ander verhaal. Een medewerkster van het BIMS heeft hiermee vier keer naar de ambassade moeten gaan waar ze steeds weer aanvullende informatie vroegen. Hopelijk gaat het straks allemaal gemakkelijker als we in oktober met de hele Nederlandse afvaardiging gaan vertrekken. Ons verblijf duurde van 26 november tot en met 10 december 2006.

Het verzoek luidde: 1. He Help ons bij het opzetten van de wedstrijdorganisatie en infrastructuur. infrastru de infrastructuur. 2. Help ons bij het et opzetten opzette o van een representatief team.

Voorbereidingen Het opzetten, selecteren en trainen van ee een team eam was wa as een extra wens. Vandaar dat ik smi Eric Hoek (trainer militairr vijfkampteam) team) gevraagd heb om mee te gaan om dat deel voor zijn rekening kening te nemen. In Nederland zijn we begonnen met de voo voorbereidingen rbereidingen van trainingen, diapresentaties, draaiboeken, verzamelen verzame rzamelen ame van literatuur en de aanvraag van een visum. We spraken af dat we w veertien dagen zouden komen.

Hyderabad Op de kazerne waar we sliepen, worden rekruten van de artillerie opgeleid. In hoogtijdagen kunnen daar vijftienduizend artilleristen tegelijk opgeleid worden. Nu hadden ze ongeveer vijfduizend rekruten binnen. De kazerne heeft een omtrek van 20 kilometer. Het ligt tegen een wereldberoemd groot fort aan Golcondofort. Het uitzicht is fantastisch. De afstand naar het centrum is hooguit vijf kilometer, maar het verkeer is een grote chaos zodat je net zo goed kunt lopen. Een auto met chauffeur stond altijd ter beschikking. Het centrum is ook een grote chaos; veel auto’s, brommers en (gemotoriseerde en niet gemotoriseerde) taxi’s rijden rond waa waar geen enkele verkeersregel van toepassing lijkt of nageleefd wordt. Bu Buiten de stad vind je gelukkig nog de rust van dorpjes met de katoenveld katoenvelden en rijstvelden.

Organisatie en opbouw infrastructuur De bouw van de infrastructuur ligt op schem schema en ziet er prachtig uit. De deelnemers komen op twaalf twaa persoonskamers te liggen met alle faciliteiten in de buurt. De helft he van de legeringgebouwen is al klaar en aan de rest wordt hard gewerkt. ewerkt. Ook met de wedstrijdlocaties is men voortvarend bezig. Sporthallen hallen allen en een sportvelden rijzen als paddestoelen uit de grond. Voor wat betreft treft de e militaire vijfkamp heb ik met de bouwers de tekeningen van alle e benodigde benod infrastructuu infrastructuur uitgebreid door or kunnen kunne nemen. Denk hierbij aan n elektroele nische schietbanen, de hindernis ndernisbaan, enzovoort. rt. Met de hindernisbaan, wedstrijdorganisatie heb ik tot in detail tail alle zaken en doorgespit. Hierbij moet je denken aan: alle benodigde technische chnische informatie, reglementen, te houden vergaderingen, inzet et gd personeel, materieel, enzovoort. Kortom, de tijd benodigd oord worden. vloog om en vele vragen konden beantwoord

Training team n met de Smi Eric Hoek heeft zich in die tijd bezig gehouden opbouw van het team. Hij kreeg twintig atleten toegewezen die een aantal maanden daarvoor al geselecteerd waren en sinds die tijd ook samen trainden. Voor bijna iedere discipline was een trainer aangesteld en daarboven stond een sportofficier om alle randvoorwaarden te regelen. Het niveau van deze atleten was veel hoger dan verwacht. Vaardige, atletisch gebouwde militairen die alles in huis hebben, maar die totaal geen ervaring hadden. Conditie genoeg, maar niet in staat om een hindernisbaan snel en economisch te nemen. De atleten en trainers waren zeer leergierig en willen alles weten. De atleten hebben geleerd hoe en wat ze moeten trainen en de trainers zijn bijgeschoold in het maken van een trainingsplan.

ZANDLOPER 14

Concurren Concurrent Na twee weken tijd b blijken het heel goede atleten te zijn die alles zeer snel oppikk oppikken. Misschien hebb hebben w we ze wel te goed getraind want nu heeft Nederland er ee een cconcurrent bij tijdens deze Wereldspelen. Dit bleek uit een aafsluitende mini vierkamp op de laatste dag. Tijden op de in inte internationale hindernisbaan van 2.30 minuten zijn niet meer o ongewoon en op de zwembaan komen ze ook al op o de dertig dert seconden. Als je dan meetelt dat ze op de cross ss van n 8 ki kkilometer 27 minuten lopen en het handgranaatgooien ook al a ond onder de kknie krijgen, kun je op je vingers natellen dat ze bezig zijn met de op opbouw van een goede ploeg met et veel potentie. Alleen overtrain overtraining, g gebrek aan calorierijke voeding en gebrek aan wedstrijdervaring ka kan ze nog parten gaan spelen.

Afsluiting ndia dia heeft het gedurfd om zich aan te melden voor de vierde India reldspelen en en ze zijn vreselijk hard bezig om er Militaire Wereldspelen en. n. Wat wij gezien hebben, stemt een succes van te maken. e pakken het groots aan. a alleen maar tot tevredenheid en ze en fant fantastische De openingsceremonie in een vol stadion zal een dere start zijn. Er wordt hard gewerkt en het beloven bijzondere Wereldspelen te worden. Spelen om naar uit te kijken en dat alles onder een strak blauwe hemel bij een temperatuur van 30 graden Celsius. Kortom, we hoeven ons niet ongerust te maken. Kap Rob Jansen

ZANDLOPER 15

VTO-2 nden h et prim

LO/Sport kort

“Wij vo

a” Wij als laatste op Ja nu w eet ik h zeker? et zeke r. Het mo et We doe anders dit laa ts n het in Sinterk te verhaal. laas z’n taal. Dit con cept is Dave z al eerd ’n zelfs e r gep pot we rd zeer robeerd. gewaard eerd. Een verh aal ove Waar b r V T O egin ik nu een -2. s mee? De eers te En de k week begon m olonel met Bra et Jon en Rik zilië in z’n blik Wat is je . De volg verwachting ende d en wat ag van GVT na wil je leren ar sport kleren SMTK Toen w w at is da aren w t: e map 5 nog la ng niet Spitten zat. Vooral in “de basis is als je w n ie t ve at ding etjes b rkeerd”. ent verl eerd. Ook le Deze a s gekregen va djudan n Willi t weet er erg v am. eel van Didac . Jamme tiek werd me r dat je t Nico ve nu in B ad Reic rkend. henhall Inmidd bent. els al b Met tw egonne ee goe n a an het de pijle w rs kan de brug erkstuk. Een VTO-2 klas bestaat uit sergeanten1 LO/ echt nie Uiteind t stuk. elijk ko men to We wis t het id ten er s eale pla tiekem Sportinstructeur die gedurende vijf weken in n. best w ’s Avon at van. ds achte Van we inig ‘dlz r de compute Amersfoort worden bijgeschoold. Twee r pp’ wo rdt je h aan het werk . art niet Wie loo echt ste pt er va rk weken op gebied van SMTK (Sport Medisch n Iederee n had d de middag m e e versn elling a t me mee? l in z’n Trainingskunde), twee weken op Didactiek twee Sinterk laas en Amsterd Americ am o kon e r wat v en Bedrijfsvoering en aansluitend één an. Via de tarab Staan w urger en de fi ets van e met z toetsweek met daarin één dag excursie P ’n twaa lven hie ier Veel ge r lee Meer d rd de afgelop en een eindgesprek. Deze bijscholing an ooit e in map n weken. 5 gekeke Een be n. tere vond plaats onder leiding van aooi Rik De klan bewustword ing van t gaan helpen , nu me ons vak Een wa t gema van Trigt en smi Jon Tak. ‘Gastdocenten’: ardevo k. lle aan Laat de v u ll ing voo champ r ons a agne n lle u maar Wij dan de adjudanten William Frieling en Nico knallen n. ken de . gastdo Met wie centen het vijf en uite w ra e Spierenburg. Deze VTO-2 klas heeft ken ge leden a ard Rik en Jo n llemaa l begon . Het wa s een g . Ik o e hun ervaring op papier gezet in dichteindig d progra met ee n woord mma van Rik ; Wij von vorm. Een logische keuze omdat deze den he t prima

VTO-2 klas en hun gedicht...

Militair dameselftal hockey zoekt speelsters

De oprichting van een militair hockeydames elftal is in volle gang. Er heeft zich al een groot aantal dames opgegeven, maar we kunnen nog steeds speelsters gebruiken. Het team zit momenteel in de fase van niveaubepaling, zodat passende tegenstanders kunnen worden gezocht. Eind februari zal er een training met aansluitend een oefenwedstrijd georganiseerd worden. Om een selectie te kunnen maken is het van belang dat alle geïnteresseerden zich opgeven en eind februari bij de training zijn. Opgave kan per mail bij de (aspirant) chef d’équipe kap Nout de Wit op [email protected] of per telefoon op: *06-57 37 32 59 /055-357 32 59.

Militaire Wereld Kampioenschappen Oriënteren in Brazilië In de vorige Zandloper heeft over dit evenement een uitvoerig verslag gestaan. Kort nadat die Zandloper bij de drukker was aangeboden, ontvingen wij van sgt Pim van den Nouwelant eveneens een uitgebreid verhaal over dit kampioenschap. De Redactieraad heeft helaas, mede vanwege inkrimping van het budget, moeten besluiten dit verhaal niet te plaatsen. Door Pim is hier zichtbaar aandacht aan besteed en willen u daarom dit verhaal niet onthouden. Zijn verhaal is te lezen op Intranet en te bereiken via onderstaande link: http://intranet.mindef.nl/kl/lo_sport/actueel/ kalender/2006/10_2006/orienteren_individueel.aspx

Noël Lammert Matthias

Geboren...

Hij is geboren op 22 oktober 2006 om 5.43 uur en weegt 2570 gram. Zoon van: Arean en Martëlla Roodnat Havenstraat 45, 3361 XD Sliedrecht

cursus plaatsvond in de maand Wilt u even bellen als u z’n teentjes komt tellen!

december.

ZANDLOPER 16

ZANDLOPER 17

WINTERNIEUWS Ook al wil het in Nederland tot op moment van schrijven helemaal geen winter worden, al heel veel mensen hebben ‘sneeuw geproefd’. Zo ook de cursisten die de eerste klas hebben gevuld onder de cursusnaam: ‘basis ski-instructeur’. Met maar liefst twee redacteuren van de Zandloper in de klas, kan het natuurlijk niet zo zijn dat er geen verslag in uw lijfblad komt te staan. Zoals te doen gebruikelijk ging er eerst een brief het land in waarin de details stonden over de cursus en een mogelijkheid om op de lijst met cursisten komen te staan. Natuurlijk zaten er wel wat eisen aan vast, maar zo bleek al spoedig, dit werd niet door iedereen op dezelfde wijze geïnterpreteerd… In ieder geval moest er wel wat relevante ski-ervaring aanwezig zijn bij alle betrokkenen en het liep qua niveau nogal erg uiteen, aanvankelijk niet tot vreugde van de docenten. Zowel aooi Hennie Huijbregts, als ook aooi Hans van Leeuwen werden echter door de tijdsdruk beperkt hier wat aan te doen. Opzet Er zijn eerst vier dagen indoor-skiën geweest in respectievelijk Zoetermeer en Landgraaf, waar al heel wat oefenstof en schaafwerk door de enthousiaste docenten op de leerlingen is losgelaten. De klas bestond toen uit elf leerlingen, want de twaalfde voorbestemde cursist, sgt Jeroen van den Top, is al civiel gecertificeerd en hoefde daar zijn ‘kunsten’ dus niet te laten zien. Hij zou later aansluiten bij de trip naar Bad Reichenhall, waar het gezelschap van 6 tot en met 11

december 2006 ‘aan de bak’ gaat op locatie. Over de indoordagen zijn niet zoveel bijzonderheden te melden, laten we maar snel overstappen naar… De reis Op 6 december is de centrale vertrekplaats de LO/Sportgroep Strijpse Kampen en wonderwel is iedereen ondanks alle files gewoon op tijd! In een vlammende opening van aooi Hans van Leeuwen waarin een stukje teambuilding voor de komende dagen centraal staat, spatten we vervolgens, voordat we van de kazerne af zijn, al uit elkaar! Afgesproken wordt dat we na 350 kilometer de eerste pitstop maken bij een bepaald wegrestaurant. Boze tongen beweren dat onze docenten daar aandelen hebben, de schrijver dezes artikel doet hier geen uitspraak over… In ieder geval presteert één voertuig het om een verkeerde route te nemen en op deze afstand een achterstand van negentig minuten op te lopen, klasse gedaan collega’s. Naar ik heb horen fluisteren, zat Raffi Salvi meestal achter het stuur van deze Ford Transit..., hij was echter wel enigszins gehandicapt, want zijn bijrijders waren bijna allemaal vrouwen (oei, oei)

Het programma wordt doorgesproken voor de komende dagen, de kamers ingeruimd en sommige bedden belandden op de grond, omdat het anders net hangmatten zijn. Tot op dat moment hadden we echter nog geen sneeuwvlokje onder de voeten gehad.

Sneeuwvlokje Zo af en toe komen de twee meesters op de Autobahn voorbij in hun dikke Volvo, en gelukkig had Hennie een zak geld meegekregen en financierde hij zowel de brandstof voor de voertuigen, als ook voor het personeel! Bij aankomst in Bad Reichenhall worden we vorstelijk ontvangen door kap Gert Borneman, smi Ed Janssens en sgt1 Muuk Harmsen.

Dagprogramma Om alle collega’s even uit de droom te helpen; het was alles behalve een snoepreisje met luxe werktijden! De critici zitten alweer te gniffelen, maar wij weten wel beter. ’s Ochtends om zes uur reveille, want om 06.40 uur paraat in gevechtspak in de eetzaal zitten. 07.30 uur in skikleding in de voertuigen, dan vijf kwartier rijden naar Kaprun (Oostenrijk). Daar op de

ZANDLOPER 18

ZANDLOPER 19

gletsjer ligt namelijk wel sneeuw en dus dagelijks geruime tijd in de auto. Boven (3000 meter) voldoende sneeuw, maar ook … stormen, soms zelf zo erg dat wanneer één van de docenten voor de groep stond om iets uit te leggen of voor te doen, hij met een windvlaag de hele groep op zich af zag komen glijden. Vanaf de eerste in werking komende lift omhoog, soms een bakkie leut rond tien uur en dan door tot de lunch, waarbij Hennie gelukkig weer met de geldbuidel rammelde! Na de lunch geen tijd voor een dip, want tot een uur of vier in de middag weer aan de bak op de blauwe of rode piste. Aan het einde van de middag de skispullen weer inleveren en dan de bus / auto in en weer terug naar Bad Reichenhall. Na een welverdiende douche eerst evalueren en het programma van de volgende dag doornemen, dan onder leiding van gids Borneman & Co het dorp in om te gaan eten, dat was zeer zeker wel luxe! Bijnamen In andere artikelen die over een cursus gaan is het al eens gememoreerd, er ontstaan gauw bijnamen in zo’n weekje. Omdat niet iedereen daarvan gecharmeerd is, zal ik ze niet allemaal verklappen. Maar een paar wil ik u er toch niet onthouden; H&H skivakanties stond er al gauw op de Volvo van de docenten, uit pure jaloezie op hun luxe voertuig! Dan hadden we ook nog een leerling die na twee dagen de naam ‘Roest junior’ met zich meedroeg. Zonder dat hij het wist (arme Sebastiaan) had hij de nodige trekjes van onze voormalige LO/Sportofficier regio Z&W NL en daar was niks negatiefs aan! Om vooral ook de dames niet te ontzien (vijf in getal!), zullen we ook daarover wat loslaten, Sibyl was in no time ‘Ms Perfect’, vooral omdat ze het niet fraai genoeg kon doen! Voor de rest zullen we ons maar beroepen op de privacy, anders wordt het te gek! Kanjers Het zal niemand verbazen dat ondergetekende nogal eens kritisch was ten aanzien van de cursus, al heb ik echt mijn best gedaan het overwegend positief te houden! De twee docenten zijn niet alleen praktisch gezien toppers qua eigen vaardigheid, maar ook was er per dag een zeer gedetailleerd lesplan, waar je zelfs op kon zien wanneer we welke lift

zouden gebruiken tijdens de lessen. En ja natuurlijk waren er improvisatiemomenten, maar ook die werden moeiteloos door de kanjers ingevuld. Kritische kanttekeningen aan het einde van de cursus waren er ook en dat houden we lekker binnen de groep! Leuke zaken in het kort • Dat de wind zo hard was dat ‘op linie’ na elke windvlaag veranderde in ‘bloemkool-formatie...’ • Dat om dezelfde reden een ‘beginnersklasje’ de ochtend moest beginnen met de rode piste... • Dat er zoveel sneeuw viel dat je niet in de ‘Tiefschnee’ moest komen met je ski, omdat je dan kans maakte op een driedubbele salto, eindigend in spagaat... • Dat het zicht zo goed was dat je de demo na de tweede bocht al niet meer kon zien… • Dat Salvi zonder TomTom hetzelfde is als een auto zonder motor (niks waard dus)... • Dat de après-ski voor ons met gesloten ogen plaatsvond, meestal hangend in de bus, zittend aan het eten, of liggend op bed… • Dat H&H skivakanties de randvoorwaarden bijzonder goed geregeld hadden. Commotie Er ontstond wel de nodige commotie bij terugkeer van de cursisten, want van de twaalf waren er toch maar even vijf gezakt! Menig commandant LO/Sportgroep kwam met de vraag hoe dat nu toch mogelijk was? Niet leuk voor betrokkenen, maar misschien wel beter voor hen en de organisatie, want in de ogen van de docenten was het niveau niet toereikend. Uiteraard heeft dat tot de nodige discussie geleid en men is nu alweer bezig de cursus voor de volgende keer beter ‘ weg te zetten’. Duidelijkere eisen wat het aanvangsniveau betreft en zeker een intest, om te voorkomen dat er mensen komen opdraven die er eigenlijk niet horen te zijn. Al met al kijken we terug op een hele leuke, maar wel intensieve cursus en kijken we hoopvol naar de sneeuwberichten van Zuid Duitsland! Smi André Wijnberger, Redactielid Zandloper

IN MEMORIAM

Carl Scheepmaker Oud-docent SMLO * 29 januari 1917 - † 23 januari 2007

Carl Scheepmaker heeft 21 jaar als docent op de School Militaire Lichamelijke Opvoeding (SMLO) te Hooghalen gewerkt. Hij werd in 1955 aangesteld als burgerdocent. In het bijzonder zijn vele dienstplichtige lichtingen van de jaren vijftig, zestig en zeventig door zijn handen gegaan. Hij werd door hen bijzonder gewaardeerd als vakman. Vele schriftelijke blijken van waardering ontving hij destijds van dienstplichtige LO/Sportinstructeurs voor zijn begeleiding tijdens hun opleiding op de SMLO, onder meer van de latere ALO-zwemdocent André van der Sluis (auteur van “Een didaktiek van het zwemmen”). Met betrekking tot het oefengebied zwemmen is door hem op de SMLO baanbrekend werk verricht. In 1968 verscheen van zijn hand een nieuwe ‘Regeling Zwemonderricht KL’, later aangevuld met ‘Gevechtszwemonderricht’. Bekende onderdelen uit het gevechtszwemmen waren het gekleed zwemmen met wapen, het gebruik maken van onder andere de ‘overall’ als geïmproviseerd drijfmiddel en het ‘geluidloos zwemmen’. In de jaren zeventig kreeg door zijn impulsen ook het recreatieve zwemmen de aandacht met als opvallend onderdeel het zogenaamde zwemcircuit. Vele oudgedienden zullen zijn lessen (gevechts- en reddendzwemmen) herinneren in het Helperbad te Groningen. Daarnaast doceerde hij het oefengebied gymnastiek en de medische vakken. Zijn mooiste periode als docent op de SMLO was onder het bewind van luitenant-kolonel J. Rijkens (tot en met 1969), zo heeft hij eens laten weten. De verhuizing in 1976 van de SMLO te Hooghalen naar Ossendrecht (als Opleidings Centrum Lichamelijke Oefening: OCLO), wilde hij niet meer meemaken. Op bijna zestigjarige leeftijd werd hem toegestaan met functioneel leeftijdsontslag te gaan. Na het opstarten van de beschrijving van de “Geschiedenis van de Lichamelijke Oefening en Sport in de KL” bleek voor ons een andere kwaliteit van Carl Scheepmaker. Bij het voornemen deze beschrijving, naar aanleiding van het 25-jarig bestaan van de LO/Sportorganisatie, in boekvorm uit te geven, werd gezocht naar passende illustraties. Carl bleek te beschikken over veel foto- en diamateriaal van de SMLO uit de jaren zestig en zeventig. Met de eigen camera gemaakte foto’s en dia’s van hoge kwaliteit, konden daardoor aan het boekwerk en later gemaakte videoband worden toegevoegd. Zonder dit materiaal had noch het boekwerk noch de videoband het huidige lees- en kijkgenot opgeleverd. De LO/Sportorganisatie is hem daar zeer erkentelijk voor geweest. Carl Scheepmaker is bijna negentig jaar geworden. Lkol Henk Stuut, Chefstaf/Hfd Sie S3

ZANDLOPER 20

ZANDLOPER 21

LO/Sportorganisatie

Koninklijke Landmacht

M

e g g e z ede

c s p a nsch

2007 is alweer twee maanden op gang, zo ook uw medezeggenschapcommissie. De leden van de MC hebben al twee bijeenkomsten gehad in 2007, waarvan één bijna twee volle dagen duurde. Uiteraard gaf het onderwerp hiertoe voldoende aanleiding. De reorganisatie van de LO/Sportorganisatie, oftewel het LRP 1508. De commandant vraagt in een aantal gevallen (onder andere dus bij een voorgenomen reorganisatie) advies van de MC. Met andere woorden: kan de vertegenwoordiging van het personeel zich vinden in de voorgenomen maatregelen om te komen tot de reorganisatie? In vorige Zandlopers heeft u kunnen lezen dat de MC infomeel al wel op de hoogte werd gehouden en mee mocht denken en praten. In dat gehele proces is ergens een moment dat er formeel een begin gemaakt moet worden met het overleg met de commandant over de wijze waarop de reorganisatie gerealiseerd gaat worden; dit moment was gepland op 5 december 2006. Hoewel de stukken op 5 december nog niet compleet waren, heeft de meerderheid van de MC besloten om het formele overleg toch te laten aanvangen. Dit betekende dat op 15 januari 2007 een advies gereed zou kunnen zijn. Aangezien op die datum de stukken nog niet compleet waren, is uiteraard geen formeel advies uitgebracht. Op 19 december 2006 heeft de MC zich ‘voor het eerst’ formeel over het LRP 1508 gebogen en hierover met de commandant van gedachten gewisseld. Voor deze bijeenkomst had de MC schriftelijk al een aantal vragen aan de commandant gesteld die hij tijdens dit overleg zou behandelen. Op 9 januari 2007 is de MC in een extra bijeenkomst bijeen geweest met als enige agendapunt: de reorganisatie. Tijdens deze bijeenkomst bleek dat er, binnen de MC, geen unanimiteit bestond over het advies wat aan de commandant zou worden gegeven. Dat het zware kost was, bleek wel uit het feit dat de bijeenkomst op 10 januari 2007 voortgezet moest worden. Op deze dag is weer met de commandant over het LRP 1508 gesproken.

e i s s i omm

Aan het einde van deze dag bleek een meerderheid van de MC zich te kunnen vinden in de maatregelen om te komen tot de reorganisatie. Daar de stukken op dat moment nog steeds incompleet waren (de bijlagen met betrekking tot de infrastructuur en materialen ontbraken nog), besloot de MC, in meerderheid, de ‘intentie om akkoord te gaan met het LRP 1508’, uit te spreken. Het verslag van deze tweedaagse bijeenkomst kunt u vinden op de intranetsite van onze organisatie. Overigens zijn de bijeenkomsten van de MC normaliter openbaar, en dus de verslagen daarvan ook. De MC zal de intranetsite van de organisatie gebruiken om de informatieverstrekking naar de achterban te optimaliseren. Naast de reorganisatie is de MC, op de reguliere bijeenkomst van 16 januari 2007, ook nog met andere punten bezig geweest.

Hoge Poolse onderscheiding voor aooi Hennie Huijbregts

De fraaie gouden medaille Op 30 januari heeft aooi Hennie Huijbregts van de Poolse minister Narodowej een hoge onderscheiding in goud gekregen vanwege het opzetten van een erkenningceremonie van de 1st Polish Independant Parabrigade. Hiervoor is hij maanden zeer intensief bezig geweest Hennie werd vorig jaar benaderd door de lkol Bas Baas van de Bestuursstaf met het verzoek hem te helpen met het opzetten van een erkenningceremonie van de 1st Polish Independant Parabrigade. Zij waren in de Tweede Wereldoorlog zeer nauw betrokken bij de operatie Market Garden, maar zijn daarvoor eigenlijk nooit gewaardeerd. Na een langdurig en diepgaand onderzoek door een journalist is gebleken dat zij hierin een grote rol hebben gespeeld. In 2005 is alsnog besloten om hen de Militaire Willems Orde toe te kennen. Toenmalig commandant Genmaj Sosaboski is daarvoor postuum nog geëerd.

Projectgroep Er werd dan ook speurwerk verricht naar familieleden en nabestaanden van die militairen. Hennie, werkzaam op de LO/Sportgroep KMA, heeft hiervoor heel veel activiteiten ontplooid. Familieleden uit vele landen, zoals: Canada, Australië en Israël werden opgespoord. Voor hen werd van alles geregeld, waaronder: de reis, het verblijf in hotels, waarbij rekening moest worden gehouden dat zij tussen de tachtig en honderd jaar oud zijn. Gedurende één week is hen een programma aangeboden door de projectgroep, die uit wel vijfhonderd man bestond. Ook het protocollaire deel moest deze projectgroep regelen en tot in de puntjes verzorgen. Hiervoor moest Hennie zich tot op hoog niveau soms zeer diplomatiek bewegen om ‘plooien glad te strijken’. Wij feliciteren Hennie met deze onderscheiding.

Een overzicht van wat we hebben besproken: • Daar Jeroen Velders (de voorzitter) ergens dit jaar zal worden uitgezonden moest het voorzitterschap worden waargenomen. Dit zal worden gedaan door Richard Borecki. • Naar aanleiding van een onderzoek naar de werking van de medezeggenschap binnen defensie, zijn er voorstellen gedaan ter verbetering van die medezeggenschap. Die voorstellen zijn erop gericht om de medezeggenschap die status te geven die het moet hebben: een volwaardige gesprekspartner van commandanten. Er wordt ook gekeken hoe aan medezeggenschap op hoger niveau (defensieniveau) gestalte kan worden gegeven. Deze voorstellen zijn door onze MC bekeken; besluitvorming hierover wordt op het niveau gemaakt waar de vakbonden bij zitten. De eventuele consequenties moeten wel in o nze MC structuur worden verwerkt. • Op verzoek van de commandant zal de MC zich nogmaals buigen over het uitzendbeleid van onze organisatie. • Intern is de MC bezig met te kijken naar de FIT uitvoering binnen de LO/Sportorganisatie. Concreet gaat het erom of het reëel is om alle sergeant-majoors FIT-3 te laten doen, ook als ze richting de vijftig jaar lopen. We zoeken naar argumenten om dit bij de commandant bespreekbaar te maken. Tot zover de besproken onderwerpen. Meer informatie kunt vinden op Intranet of benader één van de MC leden. Hun gegevens vindt u op de posters.

ZANDLOPER 22

ZANDLOPER 23

LO/SPORTORGANISATIE VERTEGENWOORDIGD IN Op 21 november 2006 ben ik vertrokken naar Tarin Kowt (TK), de hoofdstad van Uruzgan om voor vier maanden te gaan werken binnen het Provinciaal Reconstructie Team (PRT) als onderdeel van het 1 (NLD/AUS) TF-U.

Op 1 december 2006 is het PRT-2 operationeel. Ik ben werkzaam in het Cimic Support Element (CSU) dat valt onder de staf van het PRT. Het PRT-2 wordt gevormd door personeel van 11 Tkbat uit Oirschot. Een heel gezellige club waar ik als buitenstaander direct ben opgenomen als één van hen. Ik ben laat in het opwerkprogramma aan het PRT-2 toegevoegd. Dit werd veroorzaakt doordat er iemand uit het CSE, gedurende het opwerkprogramma, was uitgevallen. Eigenlijk was ik voorbestemd om met PRT-3 naar TK af te reizen en vanaf 1 april 2007 voor zes maanden in het ‘Theater’ mijn werk te verrichten.

URUZGAN

Collega’s Na overleg met mijn vrouw Marijke en met C-LO/Sportorganisatie, waarbij de voor- en nadelen op een rijtje zijn gezet, besloten om aan te haken bij het PRT-2. Ik ga verder nog niet in op het functioneren van het PRT en mijn ervaringen als PRT’er. Dat doe ik in een latere versie. In dit verslag vertel ik iets over de collega’s die ik inmiddels binnen het inzetebied ben tegen gekomen. Tarin Kowt Het ‘Kamp Holland’ is een kamp in wording. Er wordt nog steeds veel gebouwd en sinds wij hier zijn (november 2006) is

ZANDLOPER 24

er veel veranderd. De Genie werkt zich hier een slag in de rondte. Iedereen slaapt onder pantser sinds oktober 2006. Omdat er (nog) onvoldoende slaapcontainers zijn wordt de ‘Gym’ gebruikt als slaapruimte. Ik heb er ook twee weken geslapen. Toen stonden er zo’n 65 stapelbedden en het werd niet voor niets ‘ het massagraf’ genoemd want er was weinig ventilatie. In TK ontmoette ik sgt1 Tommy Linthout. Hij moest het doen met een geïmproviseerde K&C-ruimte. Bij gebrek aan de ‘Gym’ ruimte heeft hij op creatieve wijze een alternatief opgezet waar veel gebruik van wordt gemaakt.

Mountainbike Daarnaast heeft hij een aantal andere activiteiten opgezet zoals: looproutes en een base-loop, tafeltennis toernooi en VAKOL-training. Hier in TK is behoefte aan mountainbikes. Een omloopbaan met verschillende heuvels leent zich erg goed voor dit materiaal. Er zijn militairen die een eigen mountainbike hebben meegenomen. Tommy heeft geen eigen bureau en moet de bureauwerkzaamheden in zijn slaapcontainer doen. Vanwege de huidige energiebesparende maatregelen is hier van zeven uur ‘s ochtends tot acht uur ‘s avonds geen stroom in de slaapcontainers. Sgt1 Olaf Petersen neemt het de komende week over van Tommy.

ZANDLOPER 25

Kabul Ik heb van 16 tot 20 december 2006 deelgenomen aan een cursus van United Nations Assistance Mission Afghanistan (UNAMA) in Kabul. Het betrof een cursus met betrekking tot het functioneren van PRT’s in Afghanistan waarbij de nadruk lag op ‘Best Practices’. In Kabul ontmoette ik smi Lieuwe Wobbema. Dat is apart als je zo ver van huis gewoon een collega uit de LO/Sportorganisatie tegenkomt. Natuurlijk heb ik wat foto’s gemaakt. Lieuwe heeft een groot bureau tot zijn beschikking en een uitgebreide accommodatie. Er zitten ruim 27 nationaliteiten op HQ Kabul dus uiteenlopende klanten. Op de basis zijn zelfs twee kunstgrasveldjes aanwezig. Sgt1 John de Graaf arriveert begin januari 2007.

Kandahar Op 21 december ben ik gearriveerd op KAIA (Kandahar International Airport) op doorreis naar TK. Hier ontmoette ik smi Jan Stijger alias ‘de kleine snorkel’. Hij zit hier samen met smi François Visser (KLu). Een enorm grote basis waar ruim tienduizend man zitten. We hebben even een rondje kamp gedaan, eerst te voet en later met de auto. Er is hier heel veel aan sportaccommodatie en sportapparatuur: de Engelsen, Amerikanen en Canadezen beschikken allemaal over gigantische hoeveelheden apparatuur. Hele rijen met televisies om spelletjes te spelen, minibioscoop waar continue films worden gedraaid. Er is zelfs een massage salon. Jan en François organiseren veel activiteiten waar veel gebruik van wordt gemaakt. Ook draaien ze mee in de roulatie van de Canadezen die heel vroeg spinninglessen geven en starten om drie uur. Maj Hans van der Kaaden

Op weg naar Dakar Collega en motorcoureur aooi Jos Bourgondien heeft zich weten te kwalificeren voor de ‘Heroes Legend 1977’ en zal op 24 maart in Parijs starten voor de race van zijn leven. Hij gaat samen met vele andere coureurs de race van 1977 rijden op een BMW RG75, zoveel mogelijk het parcours volgend van dat jaartal. Hij vertegenwoordigt het team van de Telegraaf en hoopt in april over de finish te komen. Daarna gaat hij aansluitend door naar Gambia. Goed doel In Gambia wordt er namens de Telegraaf een auto overgedragen aan de plaatselijke bevolking met een nog nader te noemen automerk. Er zit dus duidelijk niet alleen een sportief karakter aan deze race! Duidelijk mag zijn dat ‘ome Jos van de cross’ er vreselijk veel zin in heeft. Afgelopen jaar heeft hij bij 11 Luchtmobiel training gegeven aan het motorcrossteam en nu gaat hij zelf op pad. Eerder heeft hij altijd achter de schijnwerpers gestaan bij rijders als Pedro Tragter en de Eggens, grootheden in de motorcrosswereld. Nu staat hij zelf in de spotlights en is er een interview met hem opgenomen in de Telegraaf. Website Met aooi Jos Bourgondien hebben we de afspraak gemaakt hem zoveel mogelijk te volgen tijdens de race, mogelijk komt er nog een aparte (civiele) website voor het evenement. In ieder geval zal er na afloop een uitgebreid artikel in de Zandloper komen te staan.

ZANDLOPER 26

ZANDLOPER 27

Voor de verandering heb ik deze ochtend (24 januari) een bijzonder rustige ochtendpols, maar met je neus in saaie studieboeken doet je hart niet echt sneller kloppen. Ik ben dan ook maar wat blij als ik kan vertrekken naar ’t Harde om voor het eerst deel te nemen aan het NMK Cross.

NMK Cross Country ZANDLOPER 28

ZANDLOPER 29

De ramen van de auto krabben is de enige lichaamsbeweging die ik deze dag tot tien uur mag krijgen. De hartslag ging op de snelweg dwars door de Veluwe wel licht stijgen, de rijp aan de dennenbomen maakt dat het autorijden voor een van de weinige keren een genot is. De massale opkomst van deelnemers aan de in winterweekenden georganiseerde ATBtoertochten van bijvoorbeeld Ermelo, Nunspeet, Wapenveld en Heerde is een van de bewijzen dat de Veluwe tot een van de mooiste bosgebieden van Nederland behoort. En als je weet dat je richting de Knobbel rijdt, mag je geaccidenteerd terrein verwachten. Reuze benieuwd. Teleurstelling In 2002 heb ik in mijn woonplaats zitting gehad in de organisatie van een halve marathon, waarmee we uiteindelijk 285 deelnemers trokken. Niet gek voor een eerste keer maar wel zeven maanden vrij intensief bezig geweest aan voorbereidende beslommeringen. Op weg naar ‘t Harde verwacht ik ruim driehonderd deelnemers. De laatste stand van zaken via aooi Bart Haggeman van de Sportcommissie zag er bijzonder rooskleurig uit. Gezien de hoeveelheid werk (wat ik denk te weten) rond een evenement met deze deelnemersaantallen en daarnaast alle overige evenementen op de sportkalender geen kinderachtige klus om dit soort drukbezette wedstrijden er in samenwerking met een sportgroep even tussendoor te doen. Ik zou mij dan ook kunnen voorstellen dat er lichte frustratie of teleurstelling bij de organisatoren optreedt als er op de dag zelf ineens een telefoon overgaat en er liefst ruim honderd deelnemers van de Marine “om operationele redenen” afgemeld worden! Misschien een idee voor de marine om GOAL.net te gebruiken om werkzaamheden en lessen van te voren in te plannen… Professioneel Een korte verkenning van het parcours verhoogt de zin om te lopen richting de grenzen van het voor een mens te behappen vorm van geluk. De zon schijnt overweldigend, de ondergrond is geëgaliseerd – een loper die zijn enkels lief is, vreest een cross na een nachtje flinke vorst – en er zijn heel

veel bekenden uit het loop- en triathlonwereldje. Runners high nog voordat er gelopen is… Ook de oriënteringsploeg is goed vertegenwoordigd, collega’s van de kazerne en lekker wat collega’s uit de LO/Sportorganisatie. De naderende wedstrijd oogt daarbij professioneel: een speaker (smi André Wijnberger) die zijn klassiekers kent en crosskampioen van weleer kap Jan de Lange, hét grote voorbeeld van Ruud Woord, terecht in de spotlights plaatst middels een interview ten overstaan van het complete deelnemersveld. En niet te vergeten: liefst drie professioneel ogende fotografen! Categorie De wedstrijd zelf verloopt gladjes, overal is goed te lopen ondanks de drukte. Een sterk punt was de zeer brede aanloopfase van de eerste tweehonderd meter, de snellere lopers kunnen hun posities innemen zonder last te hebben van langzamere lopers. Die snellere lopers kwamen trouwens veelvuldig uit de LO/Sportorganisatie. Op de korte afstand (4,1 km) worden in de categorie van de jonkies alle eerste prijzen door ons in de wacht gesleept. Ladies first: sld1 Anouska Lievaart (gedetacheerd op de BRK en lid van het vijfkampteam) in 14:10 min en sgt Luuk Nissen (RVS) in 13:01 min. Overeenkomst tussen beiden was dat hun winnende tijd ook overall de snelste was. Saillant detail wat mij genoegen doet: beiden deden vorig jaar op een voor hun onbekend terrein mee, NMK Triathlon in Dronten, en beiden sleepten toen de zilveren medaille in de wacht. Subtopper Op de lange afstand was het niet minder raak. Aooi Ruud Woord vloog met zijn bijna vijftig levensjaren over het parcours als in zijn jongste jaren en scoorde de tweede tijd overall (!) in 41:31 min op de 12,4 km. Ruud zit in een wedstrijdperiode waarin ook nog gepiekt gaat worden in februari op de NK weg 10 km in Schoorl en de NK Cross in Wageningen (beiden onder auspiciën van de KNAU). Op de cover foto wordt Ruud nog partij gegeven door sgt Raimond van der Boom (GSK, nationaal subtopper op de duathlon) die in 41:51 min beslag legt op de tweede podiumstek. Voorwaar een sterk presteren van de LO/Sportorganisatie, zowel organisatorisch als sportief. Fit for Action Na een heerlijke maaltijd blijkt het later op de dag ineens een stuk minder erg om weer actief in de boeken te duiken. Fit for Action! Door Paul Lindeboom, redactielid

ZANDLOPER 30

ZANDLOPER 31