SEIZOENEN Ecologisch leven | koken | tuinieren | Nr. 2 | 2016
2
Tweemaandelijks tijdschrift van Velt – 45ste jaargang – maart/april 2016
Colofon
Volg on.fsacoebpook.com/veltvzw ltvzw ups/ve www ook.com/gro www.faceb
← Klarien Klingen is een bezige bij. Ze runt een ecologische zelfoogsttuin, werkt op twee biologische melkveeboerderijen en is bezig met de opstart van een Velt-afdeling in haar buurt. Lees alles over deze eigenzinnige bodemboerin in 'Gretig Groen'. p. 22 © Heidi de Gier
Activiteitenkalender
Afdelingen voeren hun activiteiten voor het maartnummer in vóór 11 april 2016 via www.velt.nu/beweegt. Het gaat om de activiteiten van juni en juli. Onjuiste of onvolledige activiteiten worden niet opgenomen. Op zoek naar de contactpersoon van je afdeling? Surf naar www.velt.nu en klik ‘in je buurt’ of bel +32 (0)3 281 74 75.
Advertenties
Tarieven en praktische vereisten op aanvraag bij de redactie en op www.velt.nu/adverteren. De redactie kan beslissen om advertenties niet op te nemen. Voor de inhoud van de advertenties zijn redactie noch Velt verantwoordelijk.
Seizoenenarchief
Velt-leden kunnen nummers van vorige jaargangen van Seizoenen raadplegen op www.velt.nu.
Word lid
Registreer je via www.velt.nu/word-lid • België: stort € 30,00 op rekening BE51 0010 9905 5062 (BIC: GEBABEBB) met vermelding van je e-mailadres (vervang @ door AT) • Nederland: stort € 30,00 op rekening BE51 0010 9905 5062 (BIC: GEBABEBB) onder vermelding van naam + volledig adres. • Andere landen: stort € 35,00 op rekening BE51 0010 9905 5062 van Velt vzw. BIC: GEBABEBB.
Giften (België)
Steun Velt in het ijveren voor gezonde voeding en een gezonde leefomgeving. Stort een vrije gift op rekeningnummer BE51 0010 9905 5062 van Velt vzw, met de mededeling ‘gift’. Giften vanaf € 40,00 zijn fiscaal aftrekbaar.
Legaten
Als je ecologie belangrijk vindt en ons werk wilt steunen, kun je Velt in je testament opnemen voor een duolegaat. Met een duolegaat kun je aanzienlijk besparen op successierechten en zo je erfgenamen bevoordelen. Velt geniet dan mee van dit belastingvoordeel. Meer info bij
[email protected] of bel 03 281 74 75.
Velt vzw Vereniging voor Ecologisch Leven en Tuinieren. Verschijnt zes keer per jaar.
Redactieadres
Uitbreidingstraat 392c 2600 Berchem T +32 (0)3 281 74 75 F 03 281 74 76
[email protected] www.velt.nu Hoofdredacteur Jan Vannoppen –
[email protected] Redactiecoördinator Koen Van den Broeck –
[email protected] Eindredactie Reine De Pelseneer –
[email protected] Lay-out & lay-outconcept Kurt Cornelis – www.sfumato.be Administratie Karin Holemans –
[email protected] Druk Daddy Kate – www.daddykate.be Verzending Boes Mailing Services
Redactieraad
Sara Adriaensen, Lieven David, Lieven Gekiere, Riet Janssens, Luk Naets, Lies Rottiers, Nadia Tahon, Marc Temmermans, Peter Vande Moortele, Frank Van Keirsbilck, Pepijn Verheyen
Werkten mee aan dit nummer
Nicole Breuer, Barbara Creemers, Lieven David, Emelie Heller, Frie J. Jacobs, Riet Janssens, Kim Leysen, Geertje Meire, Luk Naets, Dorien Pelckmans, Frank Petit-Jean, Lies Rottiers, Leentje Speybroeck, Nadia Tahon, Janneke Tops, Jan Vannoppen, Jasmien Wildemeersch
Fotografen & illustratoren
Aikon producties, Nicole Breuer, Heidi de Gier, François De Heel, Milena Dragicevic, Frie J. Jacobs, Stefan Jacobs, Jules, Kim Leysen, Photo Bobil, Lies Rottiers, Skutt, Greet Tijskens Gedrukt op Cyclus Print, milieuvriendelijk gerecycleerd papier. © Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder de schriftelijke toestemming van Velt vzw. v.u. Leen Laenens, Eikendreef 19, 2390 Westmalle
2 | 2016
3
Inhoud
Zoom
5
Tuin
6
Aardappelen voorkiemen, planten ruilen en het perfecte zaaigootje maken: in de tuin van Mme Zsazsa is de lente begonnen. Laat je door haar inspireren en ga in je eigen moestuin aan de slag.
Lentelust in de moestuin van Mme Zsazsa Een bloeiende border zonder veel werk Zaadwinner Hugo D'hooghe over het Velt-boek Zelf zaden telen Plantenportret: fraaie blaadjes 6 tips voor instant bloemenweelde in je ecotuin
6 25 30 34 39
Consument
10
Column
11
Samen eco-actief
16
Velt en de Brabantse Milieufederatie: 'Samenwerken doet deugd' Gretig groen: 'Ik kies voor een biodivers leven' Samen eco-actief: berichten Wie ecologisch kookt, maakt allicht ook het liefst ecologisch schoon in de keuken. Waarom is een goede hygiëne zo belangrijk en welke producten kun je veilig gebruiken? Je leest het in dit artikel. Test zelf de recepten uit!
36
16
Kaas in de pan
21
Lezers vragen
24
Verbeeld
30
22
Ecologisch leven
Ecologisch schoonmaken in de keuken
Culinair
Voor Hugo D'Hooghe, voorzitter van de Velt-zadengroep, is zaden telen een passie. Hij is dan ook bijzonder blij met het gloednieuwe Velt-boek Zelf zaden telen. Ontdek een van de meest fascinerende onderwerpen van tuinieren …
13
Bosgrond
33
Activiteitenkalender
40
Ledenvoordelen
49
Uitgelicht
50
Zoekertjes
51
Cartoon
51
4
Mm… Redactioneel
moestuin met minder mest!
Groenten kweken met minder bemesting is perfect mogelijk. Levende, humusrijke bodems zijn het best voor milieu, plant en tuinier.
Net als Mme Zsazsa zijn we met z’n allen weer volop aan de gang met zaaien, poten en misschien zelfs uitplanten. We wensen iedereen ‘groeizaam’ weer toe, weinig onkruid en (planten)ziektes, en bovenal vruchtbare grond. Het jaar van de bodem is dan wel voorbij, maar voor Velt blijft bodemzorg ‘de grond van de zaak’. Hoe goed zorgen tuiniers voor de levende bodem in hun moestuin? Vaak een beetje té goed, wat dan weer nadelig is. Volgens een studie van de Bodemkundige Dienst van België zijn fosfor, kalium, calcium en magnesium overmatig aanwezig in moestuinbodems. Daarop twitterde het Algemeen Boerensyndicaat een beetje zuur: ‘Gelijk speelveld in Vlaanderen?’ Tja, de landbouw botst tegen almaar strenger wordende bemestingsnormen aan; in hun humusarme akkers spoelen de nutriënten te veel uit naar oppervlakte- en grondwater. Onze stelling is dat levende, humusrijke tuinbodems die nutriënten beter vasthouden en met mondjesmaat vrijgeven. Dat is goed voor het milieu, maar ook voor plant en tuinier, want je kunt produceren met minder bemesting. Dat moeten we dan natuurlijk ook met z’n allen doen. De Velt-vuistregel is duidelijk (zie ook de 2014-editie van het handboek Ecologisch Tuinieren en Seizoenen nr. 1 en 2 van 2015). Veeleisende gewassen zoals kool en pompoen krijgen een laagje compost van maximaal 1 cm. De ‘magere’ teelten als peulvruchten, wortelen en ui krijgen niets. Waar extra stikstof nodig is, kun je grasmaaisel of plantengier gebruiken. Natuurlijk is het ook slim om –permacultuurgewijs – de aarde met een mulchlaag te beschermen en te voeden.
Slim omspringen met compost vormt een mooi tweeluik met de centrale boodschap van de nieuwe Velt-campagne om de Lage Landen tegen 2020 pesticidenvrij te maken. Boven de grond geen gif, op en onder de grond een beperkte ecologische bemesting: het is de beste manier om de natuurlijke kringlopen hun werk te laten doen en gezonde groenten te telen. Laten we deze kennis effectief toepassen en uitdragen naar alle tuiniers. Milieu en natuur zullen ons dankbaar zijn. Tuinen beslaan 8 procent van de Vlaamse oppervlakte, dus daar is wel wat winst te boeken (natuurgebied is amper 2,9 procent). In Nederland liggen die cijfers allicht wat anders, maar ook daar is er een ernstig probleem van overbemesting en kunnen (volks)tuintjes een steentje bijdragen. Maar waar halen we die compost? Dat is een heikel punt. Vroeger was het eenvoudig: je maakte zelf compost, want hij was nergens te koop. Nu is er een ruim aanbod op de markt, maar de kwaliteit is niet dezelfde als die van de homemade compost. Kieskeurig en met mate kopen is de boodschap. Of beter nog: sluit zelf de kringloop in keuken en tuin, en ga aan het composteren!
→ Jan Vannoppen Directeur
Zoom
5
Biodiversiteitshotspot in Brussel Oudergem
© Milena Dragicevic
In de botanische tuin 'Jean Massart' in de Brusselse gemeente Oudergem hebben biologen in minder dan een jaar tijd maar liefst 1000 insectenen spinnensoorten geteld. Volgens entomoloog Patrick Grootaert van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen is de tuin een heuse biodiversiteitshotspot. Is jouw tuin ook een biodiversiteitshotspot waar een veelheid aan kleine diertjes vertoeft? Dankzij het boekje Beestjes op bezoek van Velt krijg je alvast meer oog voor wie er leeft in jouw tuin.
De botanische tuin is amper vijf hectare groot, maar hij bevat een grote diversiteit aan inheemse en uitheemse bomen- en andere plantensoorten. Met een grote rijkdom aan insecten tot gevolg! De entomologen ontdekten bij hun inventarisatie heel zeldzame soorten, die pas recent in België waren gevonden of nog maar enkele keren in ons land werden geobserveerd sinds meer dan honderd jaar observaties. Reden genoeg om de botanische tuin goed te beschermen.
Kijk op www.velt.nu/publicaties voor meer info.
De tuin gratis bezoeken kan op dit adres: Waversesteenweg1850, 1160 Oudergem, van maandag tot vrijdag, 9-17 u.
6
Tuin
Lentelust in de moestuin van Mme Zsazsa Ergens in maart komt er steevast een moment waarop ik denk dat ik nog nooit gelukkiger ben geweest. Daar zijn twee dingen voor nodig. De zon en korte mouwen. Zonnestralen voelen op mijn blote armen terwijl ik wat sta te schoffelen: meer heb ik echt niet nodig. Op geen later moment in het jaar zal ik nog zo gelukkig zijn tijdens het schoffelen als nu. Dat al het onkruid van de wereld dit zonnige moment uitkiest om te beginnen groeien, zou daar weleens wat mee te maken kunnen hebben. Maar goed, op mijn moment in maart is er geen plaats voor negativiteit. Ik stort me halsoverkop in een nieuw moestuinjaar en moet me inhouden om niet alles tegelijk te zaaien én ook nog snel de aardappelen te poten. Vriezen, dat doet het toch niet meer dit jaar? Een barbecuetje vanavond?
Tekst en illustraties / foto Kim Leysen
Kim Leysen, ook wel bekend als Mme Zsazsa, duikt een jaar lang de moestuin in om haar beste tuininzichten, tips en verhalen met jullie te delen.
Aardappelen voorkiemen
En poten maar!
Eind februari, begin maart verschijnen de eerste pootaardappelen in tuincentra en kwekerijen. Maar misschien kocht je ze al eerder via de Velt-zadenactie. Reken in ieder geval vier tot vijf stuks plantgoed per vierkante meter en leg de aardappelen uit elkaar in een doos met de ogen naar boven gericht. Om ze goed op hun plaats te houden, kun je ze op een laagje wit zand of potgrond leggen. Zet de bakjes in huis in een onverwarmde kamer. Of het er licht of donker is, speelt geen rol, maar zet ze niet in direct zonlicht. Na een tijdje verschijnen er kleine witte scheutjes. Zodra die 1 cm groot zijn, verhuis je de bakjes naar een lichte, frissere plaats. Door het licht en de koude krijg je korte, sterke groene scheuten die beter bestand zijn tegen de kille voorjaarstemperaturen onder de grond. Begin april zijn de scheuten zowat 3 cm groot en kun je ze planten.
Bereid de bedden ongeveer een week voor het poten voor. Verwijder alle onkruiden en verdeel wat compost over het bed. Maak de grond los met een woelvork en maak om de 40 cm een gat van 10 cm. Zo kan de aarde wat opwarmen en weet je meteen of je genoeg aardappelen hebt. Heb je er te weinig? Snijd de grote exemplaren dan in tweeën en let erop dat elk stuk minstens één scheut telt. Doe dit een dag voor het planten, zodat het snijvlak kan drogen. Een week na de voorbereiding leg je in elk gat een aardappel. Voorzichtig, want de scheutjes mogen niet breken. Strooi een soeplepel houtasse, vinasse-extract of patentkali in elk gat en maak het dicht. De kalium in deze producten is van belang bij de aanmaak van wortels, bollen en knollen. Hij zorgt voor kleur, stevigheid en een goede bewaarbaarheid. Vroege rassen zijn ongeveer 90 dagen na het poten klaar om geoogst te worden, latere soorten een maand later. Heb je wat aardappels over, plant ze dan in een emmer met wat potgrond. Zet deze emmers in de serre voor een nog vroegere oogst!
Tuin
Waarom voorkiemen?
Onkruidvrije bedden
Voorkiemen is heel belangrijk. Je geeft de planten een voorsprong waardoor je ze sneller kunt oogsten. Niet alleen tof voor in de keuken, de aardappelen zijn dan ook minder vatbaar voor de aardappelplaag. Deze schimmel kan snel toeslaan, vooral in natte zomers. Nog een gemakkelijkere manier om af te rekenen met de aardappelplaag is resistente rassen kopen. Deze aardappelrassen zijn dankzij veredeling beter bestand tegen de aardappelplaag. Ze genieten uiteraard de voorkeur en gelukkig kun je jaarlijks kiezen uit het ruime aanbod van de Velt-zadenactie. Ook bij deze rassen laat je de pootaardappelen voorkiemen.
Niet alleen de bedden van de aardappelen kun je voorbereiden, ook de andere bedden kun je al klaarmaken een paar weken voor je zaait. Omdat mulch de zonnestralen tegenhoudt en er zo voor zorgt dat de aarde geen warmte kan opnemen (en dus ’s nachts weer afgeven – belangrijk als het ’s nachts nog kan vriezen), verwijder ik alle mulch van de bedden waar ik al vroeg wil zaaien. De mulch van bedden voor de wortelgroenten, uien, peulen, koolblaadjes en bladgewassen verdwijnt in de kruiwagen en als ik wat later het gras maai, zet ik alles samen om in een supercomposthoop. De bedden voor de kolen en de bladgewassen krijgen een verse laag
7
compost en de bedden voor de wortelen en uien maak ik los met de woelvork. Daarna hark ik alles en is het wachten geblazen. Deze techniek noemt men ‘een vals zaaibed’. Alle onkruidzaden die het zonlicht zagen tijdens het woelen en harken, zullen al snel kiemen. Een dag voor je echt zaait, trek je de onkruiden uit of schoffel je oppervlakkig. Woel de grond niet te veel om, want dan komt er weer ander onkruidzaad boven. Dankzij deze methode start je met een onkruidvrij bed.
Dankzij de methode van het valse zaaibed, start je met een onkruidvrij bed.
Ruil je rijk Vanaf april kun je ongeveer alles buiten zaaien, maar het is een goed idee om toch nog wat binnen te zaaien. Je hebt dan een voorraad plantjes om de lege gaten te vullen die geoogste planten of mislukkingen achterlaten. Bij mij staan er altijd wat zaaimodules of bakjes in de serre met sla, venkel, bietjes, bloemkool, koolrabi, broccoli, snijbiet, spinazie, courgette of pompoen. Heb ik plantgoed over, dan deel ik het uit of ruil ik het. In april en mei worden er geregeld tuinruildagen georganiseerd. Het concept is even eenvoudig als geniaal: je brengt je zaaioverschotten mee naar een afgesproken plaats en daar stal je alles uit. Ik vertrok vorig jaar naar de ruildag met zestien pakjes oerprei en een baby, en ik kwam terug met twaalf tomatenplanten, drie pompoenplanten, twee komkommerplanten, wat aardbeistekken en een baby. Geniaal, ik zei het al. Je hoeft niet alle mogelijke groentezaden in huis te halen. Je zaait gewoon wat meer van wat je hebt en je ruilt je teveel tegen een veel grotere diversiteit aan groenten dan je ooit zelf zou kunnen zaaien. Komt er nog bij dat zo’n ruildag een erg gezellige bedoening is. een tip → Zet op elk potje wat erin zit, want een
komkommer groeide uit tot een meloen en ik haalde de courgettes en de pompoenen door elkaar. Neem ook kleine en grote zakjes mee voor zaden en ander leuks.
8
Tuin
Zelf zaden telen Een praktische handleiding
! NIEUWR VOO TS SLECH
* 5 9 , € 14
Ontdek een van de meest fascinerende onderwerpen van tuinieren: zaad winnen. Dit basisboek wijdt je in in de kunst van het telen, schonen en bewaren van zaden van de meest voorkomende moestuingroenten. Daarmee kun je je eigen oogst opnieuw uitzaaien en zo, jaar na jaar, het wonder van de natuur ten volle beleven en volgen. Bestel nu al onze nieuwste publicatie! * Velt-ledenprijs: €14,95 (excl. verz.) Boekhandelsprijs: €17,95 ISBN: 978-90-6224-543-7 – 144 pagina’s Bestel bij je lokale afdeling of via www.velt.nu/publicaties
16
Ecologisch leven
Natuurlijk netjes Ecologisch schoonmaken in de keuken Tekst Nadia Tahon en Luk Naets Foto Aikon producties
In de keuken is er elke dag veel beweging. Het is een ruimte waar je groenten schoonmaakt, afval sorteert, voedsel bewaart, warme én koude bereidingen maakt, afwast en vaak ook nog eet. Een keuken netjes en ordelijk houden doe je in de eerste plaats omwille van de hygiëne, maar het is ook veel prettiger om te koken in een opgeruimde omgeving. En wie ecologisch kookt, maakt allicht ook graag ecologisch schoon. Met 'groene' producten uit de winkel of met zelfgemaakte schoonmaakmiddelen.
Schoon, schoner, schoonst?
Als je schoonmaakt, neem je ongewenste stoffen weg. Je maakt groenten schoon, opdat er geen zandkorrels in de soep zouden zitten. Mors je die soep op het aanrecht en reinig je dat niet, dan kunnen micro-organismen zich nestelen en vermenigvuldigen in de soepvlek. In een niet gereinigde oven zorgt de verbranding van resten voor ongewenste geur en rook en aan een kleverige tafel blijft alles plakken. Rode wijnvlekken maken de tafel lelijk. Redenen genoeg dus om de keuken schoon te houden!
Door te reinigen neem je echter ook goede micro-organismen weg. Een steriele omgeving hoef je dus niet na te streven. De risico’s in een keuken met overwegend biologische, verse en seizoensgebonden groenten, granen en fruit zijn bovendien beperkt. Rauw vlees en dierlijke producten eten en verwerken geeft immers het grootste risico op voedselvergiftigingen. Zijn je groenten biologisch gekweekt, dan vermijd je contaminatie met pesticidenresidu’s. Het Belgische FAVV (Federaal Agentschap voor de veiligheid van de voedselketen) raadt als basishygiëne in de keuken aan om je handen te wassen met zeep, ongedierte in de keuken te vermijden en alles wat in contact komt met voedsel schoon te houden: het fornuis, de afwasbak, het aanrecht en de vloer. Snijplankjes poets je of spoel je na elke nieuwe snijbeurt, zeker als je hetzelfde plankje gebruikt voor dierlijke en plantaardige producten. Handdoeken en schoteldoeken vervang je regelmatig en een schoteldoek spoel je na elk gebruik goed uit.
Poetsen maar
In een regelmatig onderhouden huiskeuken volstaat het om te reinigen met zeep, water, soda en/of azijn. • Water verdunt en spoelt losse, kleine, ongewenste deeltjes weg. Je wast er groenten mee en je kunt er het aanrecht mee schoonmaken als je een bereiding zonder vetten of dierlijke producten hebt klaargemaakt. • Soda of natriumcarbonaat doet al heel lang dienst als huishoudhulp. Soda wordt verkocht als kristallen. Baking soda of natriumbicarbonaat is een poeder met een mildere werking. Het werkt ook als rijsmiddel. Niet verwarren die twee als je iets lekkers wilt bakken! Je kunt ze wel allebei gebruiken om nagenoeg alles te poetsen, behalve aluminium oppervlakken en pannen. Soda ontgeurt, ontstopt en verwijdert vlekken. Gebruik bij voorkeur handschoenen als je met soda werkt. • Zeep is goed om onbehandelde, poreuze
oppervlakken zoals marmer en tegels te reinigen. Kies een natuurlijke zeep op basis van bijvoorbeeld lijnolie of olijfolie. Bij een hoge waterhardheid werkt zeep minder goed. Poets bij voorkeur met regenwater.
• Azijn werkt goed tegen vet en zeepresten en is niet mild voor schimmels en bacteriën. Gebruik azijn bijvoorbeeld voor het ontkalken van een koffiezetapparaat. Een restje citroensap gebruik je op dezelfde manier als azijn. Met citrusschillen geef je azijn een lekkere geur. • Ook enkele druppels etherische olie
doen je zelfgemaakte schoonmaakmiddel lekker ruiken.
Ecologisch leven
17
Een steriele omgeving hoef je niet na te streven. De risico’s in een keuken met overwegend biologische, verse en seizoensgebonden groenten, granen en fruit zijn beperkt.
18
Ecologisch leven
Reinigen met een ecolabel
• Het Europese Ecolabel
Houd je het liever bij kant-en-klare schoonmaakmiddelen uit de winkel, dan sta je het best even stil bij de enorme keuze aan poetsmiddelen. Voor elke soort vlek of specifiek poetswerkje is er wel een product. De basis van schoonmaakmiddelen zijn was-actieve stoffen of detergenten. Meestal zijn die van petrochemische oorsprong. Waterontharders en andere hulpstoffen worden toegevoegd om de werking van detergenten te verbeteren. Aan het detergent voegt men tot slot parfum, kleurstoffen en een bewaarmiddel toe.
Poetsmiddelen met het Europese Ecolabel hebben een kleinere impact dan gangbare producten. Bij de productie zijn een reeks van schadelijke producten verboden. De normen voor biologische afbreekbaarheid en toxiciteit zijn strenger. Hoewel de milieu-impact lager is dan bij niet gelabelde producten, zijn de criteria nog beperkt. Het Europese Ecolabel zoekt immers naar een evenwicht tussen milieu-impact, doeltreffendheid en economische belangen. Je vindt alle producten met een ecolabel in een databank via www.ecolabel.be.
Al die stoffen eindigen uiteindelijk in waterlopen en in de zee, waar ze soms heel lang aanwezig blijven omdat ze niet of moeilijk biologisch afbreekbaar zijn en waar ze toxisch zijn voor het waterleven. Beperk de impact van jouw gekochte poetsmiddel door te kiezen voor een ‘groen' product. Gebruik niet te veel schoonmaakmiddelen en doseer zeker niet meer dan op de verpakking vermeld staat.
• Ecocert greenlife In het algemeen hebben producten met een Ecocert greenlife -label op een bewaarmiddel na geen synthetische ingrediënten. De plantaardige ingrediënten mogen niet afkomstig zijn van beschermde flora, maar ze moeten niet van biologische landbouwproductie zijn. Bio wordt wel aangemoedigd.
• Ecogarantie Ecogarantie is een Belgisch label dat voor veel criteria overeenkomt met Ecocert greenlife. Het grote verschil schuilt in de verplichting om ingrediënten van biologische landbouw te gebruiken. Poetsmiddelen met een Ecogarantie-label vind je in bio- en natuurvoedingswinkels.
Wat met Ecover?
Ecover is ongetwijfeld het poetsmiddel bij uitstek in vele ecogezinnen. Het bedrijf is de grote pionier op vlak van duurzame poetsmiddelen. In december 2015 lanceerde Ecover een Ecocert-gelabeld gamma in België en Nederland; voor de Zuid-Europese markt is er een aanbod met het Europese Ecolabel. Ecover maakt een punt van innovatie en voegt daardoor nieuwe elementen toe aan duurzaamheidscriteria. In Seizoenen 2014 rapporteerden we over het plan van Ecover om palmolie te vervangen door algenolie afkomstig van synthetische biologie. Na protest in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk belandt de algenolie in de koelkast en daar zit ze nog altijd.
Gebruik niet te veel schoonmaakmiddelen en doseer zeker niet meer dan op de verpakking vermeld staat.
Wat is synthetische biologie?
In de synthetische biologie stimuleert men het genetische materiaal van kleine organismen zoals gisten of algen tot een verhoogde productie van bijvoorbeeld een olie die lijkt op palmolie en die zo kan worden aangewend om detergenten te maken. De algen moeten daarvoor worden gevoed en dat gebeurt nu met Braziliaans suikerriet. Tegenstanders voeren aan dat het alternatief voor een schadelijk exotisch monocultuurproduct zoals palmolie nu louter wordt gezocht bij een andere monocultuur in een derdewereldland. Vooral in de Verenigde Staten kijkt de wetgever uitsluitend naar het eindproduct en niet zozeer naar de wijze waarop het is verkregen, zo lezen we in het januarinummer van Ethical Consumer.
Een gedetailleerde overzichtstabel van deze drie keurmerken vind je op: www. bioforumvlaanderen.be/nl/BA_ecolabels
Op die manier kunnen bedrijven hun producten wettelijk ‘natuurlijk’ noemen, ook al zijn ze gemaakt via synthetische biologie. In Europa groeit nu de bezorgdheid omtrent de overname van de Amerikaanse normen in het kader van de TTIP-akkoorden voor een vrije handel met de Verenigde Staten. Bovendien wordt er gevreesd voor het levensnoodzakelijke inkomen van miljoenen boeren in het Zuiden. Omwille van al deze informatie concludeert Ethical Consumer dat de ethische implicaties van synthetische biologie snel moeten worden uitgeklaard door consumentenorganisaties voordat deze technologie een eigen leven gaat leiden. Vanuit Velt houden wij ons aanbevolen.
Ecologisch leven
19
Maak het zelf!
Zelf je reinigingsmiddelen maken, is niet moeilijk. Houd er wel rekening mee dat wat voor de ene goed werkt, niet noodzakelijk een succes is bij de ander. De recepten die we je hier geven, stel je dus het best zelf op punt, naargelang je voorkeuren en wensen. Veel experimenteerplezier!
• Ontstopper Giet heet water over een flinke schep soda in de gootsteen. Laat een kwartiertje intrekken en spoel na met water. Is de verstopping hardnekkig? Giet dan over een schep soda een flinke kop azijn en daarna heet water. Laat dit een nacht staan. Zet wel een emmer of pot over het afvoergat, want door de chemische reactie ontstaan er gassen. Je kunt deze mix ook gebruiken als wc-reiniger.
• Schuurmiddel Vul een aangekoekte pan of pot met water en een schep soda. Breng het mengsel aan de kook en schuur daarna even op. Ook met een schuursponsje, wat zeep en stevig schrobwerk krijg je aangekoekt voedsel weg.
• Ontgeurmiddel voor de koelkast Zet een potje soda in de koelkast en laat het een nacht staan. De soda kun je daarna gebruiken om het toilet te poetsen.
• Ruitenpoetsmiddel Meng 1 deel azijn met 2 delen water en een tiental druppels essentiële olie of wat citroensap voor een frisse geur.
• Afwasmiddel
Meng 1 theelepel baking soda, 100 ml neutrale vloeibare zeep en 1 eetlepel soda. Voeg er 15 druppels essentiële olie aan toe en leng aan met warm water tot 500 ml.
• Allesreiniger
Meng een halve kop azijn, een vierde kop baking soda en 2 l water. Giet dit mengsel in een verstuiver.
30
Tuin
'Het is belangrijk dat meer tuiniers zaden winnen' Zaadwinner Hugo D’Hooghe over het Velt-boek Zelf zaden telen ‘Dat Velt het zadenboek Zelf zaden telen heeft uitgegeven, is een goede zaak. Sinds twee generaties is de kennis om zelf zaden te winnen zo goed als verloren gegaan.’ We zitten aan de keukentafel van Hugo D’Hooghe, voorzitter van de Veltzadengroep en gepassioneerd zaadwinner. Hij heeft uitgekeken naar het nieuwe boek. ‘Het is belangrijk dat steeds meer tuiniers zaden gaan winnen. Ik hoop daarom dat dankzij dit boek en onze zadenbeurs Reclaim the Seeds de bal aan het rollen zal gaan.’
Een standaardwerk
Het is op die zadenbeurs op 27 februari dat het boek Zelf zaden telen onlangs werd gelanceerd. ‘Een goede zaak’, vindt Hugo D’Hooghe. Zelf heeft hij zich tot dusver onder meer geïnformeerd via oude zadenboekjes die hij opsnorde tussen het oud papier. Nu is er een standaardboek dat het allemaal samenvat. Hugo hoopt dat hierdoor almaar meer tuiniers zelf zaden gaan winnen. ‘Er zijn mensen die al tachtig jaar lang hetzelfde boontje of tomatenras van opa Franske kweken. Helaas gebeurt dat vooral op kleine schaal, vaak door erg gedreven tuiniers. Door zelf zaden te telen kun je bepaalde groenten weer helemaal op de kaart zetten. Er zijn stilaan meer winkels waar je biozaden kunt kopen, maar zelf zaad kweken en ruilen is zoveel boeiender.’
Passie
In Groot-Brittannië is zelf zaden winnen al lang populair, weet Hugo. ‘Daar zijn veel gepassioneerde zaadwinners die zelfs deelnemen aan wedstrijden. Wij kunnen wat leren van de passie en trots van die Britse tuiniers.’ Als voorzitter van de zadenwerkgroep beschikt Hugo zelf over een behoorlijke voorraad eigen zaden én de nodige passie voor de zadenteelt: beide deelt hij graag met anderen. Via zijn zadenbank ‘Zaden voor Iedereen’ deelt hij – zoals de naam al aangeeft – graag uit. Meestal gratis, soms in ruil voor een vrijwillige bijdrage om de kosten te dekken. ‘Ik vraag mensen wel altijd om geschoonde zaden terug te geven, zodat mijn voorraad opnieuw wordt aangevuld.’ Die voorraad bestaat onder andere uit zestig tomatenrassen en enkele paprika-, peper- en bonenrassen.
Wij kunnen wat leren van de passie en trots van de Britse tuiniers.
Zwartmoeskervel
Maar Hugo’s grootste trots is zwartmoeskervel. ‘Daar blaas ik mensen mee van de sokken’, zegt hij vol trots. ‘Deze onbekende en voedzame groente werd al door de Romeinen gekweekt, telkens als ze met hun leger ergens neerstreken. De Romeinen kweekten in de zomer vooral zevenblad, maar in de winter kozen ze voor zwartmoeskervel waar ze stamppot en soep van maakten. Hoewel zwartmoeskervel ooit veel op Texel groeide, kennen de Nederlanders het zelf niet meer. Dat ondervond ik toen ik vorig jaar op een zadenruilbeurs in Nederland was. Op den duur liep iedereen daar rond met een zakje plantgoed of zaden van mijn zwartmoeskervel.’
Tuin
Tekst Nicole Breuer Foto’s Nicole Breuer en François De Heel
Zaden met een missie
Met zijn ‘Zaden voor Iedereen’ ondersteunt Hugo ook tuinprojecten voor minderbedeelden en autistische kinderen, en noodhulpverleners in ontwikkelingslanden. ‘Zo willen wij arme boeren ondersteunen die het hoofd boven water moeten houden, en mee opboksen tegen multinationals als Monsanto. Als voorzitter van de Velt-zadenwerkgroep roept hij iedereen die erover denkt om zelf zaden te telen op om lid te worden van de werkgroep. Die telt nu 230 leden verspreid over België en Nederland. ‘Belangrijk is dat mensen weten dat wij een verzamel- en doorgeefluik zijn voor zaden en dat mensen die zelf zaden winnen een deeltje teruggeven. Zo heb ik een ontzettend goede zaadmaat aan zee. Hij wint zelf zaden van groenten, bloemen, kruiden, bolrammenas, lavendel, Echinacea en aardappelen. Noem maar op! Als iedereen zo zou zijn, dan zou ik elke week honderden zakjes met zaden kunnen vullen.’ (lacht)
Door zelf zaden te telen kun je bepaalde groenten weer helemaal op de kaart zetten.
31
N ieuw
Probeer het zelf! Bestel het nieuwe Velt-boek Zelf Zaden Telen Zelf Zaden Telen is een standaardwerk en een must voor iedereen die aan de slag is, of wil, met zelf zaden telen. Velt-leden betalen 14,95 euro (excl. verzending), boekhandelprijs: 17,95 euro. ISBN: 978-90-6224-543-7, 144 pagina’s. Bestel bij je lokale afdeling of via www.velt.nu/publicaties.
52
Tuinier als de beste! Ontdek hét antwoord op al je moestuinvragen
‘Het meest complete naslagwerk voor de moestuin.’
Laurence Machiels
‘Het Velt-handboek is dé ecologische moestuinbijbel, zo simpel is het.’
Mme Zsazsa
HET K OE HANDBNIEREN UI MOEST
€ 29,50
Handboek ecologisch tuinieren. Grondig herzien met de nieuwste wetenschappelijke inzichten in verband met bodemleven, bodemzorg, bemesting en ziekten en plagen. Koop nu je nieuwe exemplaar en je bent weer helemaal mee. Velt-ledenprijs: € 29,50 (excl. verz.) – Boekhandelsprijs: € 43,00 ISBN: 978-90-816.128-90 – 700 pagina’s Bestel bij je lokale afdeling of via www.velt.nu/publicaties
