RAPPORT VAN BEVINDINGEN
KWALITEITSONDERZOEK
Oostvaarders College Almere afdeling vwo
Plaats BRIN-nummer Onderzoek uitgevoerd op Conceptrapport verzonden op Rapport vastgesteld te Zwolle op
: : : : :
Almere 24RW-0 14 november 2012 26 november 2012 14 januari 2013
Reproductie van het rapport zonder toestemming van de inspectie of de school/instelling vindt niet plaats anders dan in zijn volledige vorm.
H3483798
Pagina 2 van 9
1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 14 november 2012 een onderzoek uitgevoerd op Oostvaarders College Almere, afdeling vwo om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs op deze afdeling en over de naleving van wet- en regelgeving.
Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. De inspectie heeft voor het Oostvaarders College Almere, afdeling vwo een risicoanalyse uitgevoerd op basis van de Opbrengstenkaart 2012. Uit deze analyse kwam naar voren dat de opbrengsten op deze afdeling onvoldoende zijn. Uit deze analyse kwam tevens naar voren dat er mogelijk tekortkomingen zijn op het gebied van de kwaliteit van het onderwijs. Op 21 juni 2012 heeft de inspectie de uitkomsten van deze risicoanalyse met het bevoegd gezag besproken. Naar aanleiding van dit gesprek is besloten een onderzoek uit te voeren om eventuele tekortkomingen vast te stellen. In dit onderzoek wordt tevens nagegaan of de school aan enkele wettelijke voorschriften voldoet. Omdat de school middels een audit, kort voorafgaand aan het onderzoek, zelf het onderwijsproces in beeld heeft gebracht, en omdat de opbrengsten een opgaande lijn vertonen, is het onderzoek geproportioneerd. Toezichthistorie Het Oostvaarders College is voor het laatst in 2008 bezocht door de inspectie, in het kader van het Onderwijsverslag 2007-2008. Onderzoeksopzet De inspectie heeft de kernindicatoren onderzocht op de aspecten: de opbrengsten, het onderwijsproces, de kwaliteitszorg en de wet- en regelgeving. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatie-activiteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd en tijdens het schoolbezoek heeft overhandigd. Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen. Bovendien heeft de inspectie over de kwaliteit van de indicatoren gesprekken gevoerd met het management. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de directie en het bevoegd gezag. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het Toezichtkader vo 2011. In het jaarwerkplan verantwoordt de inspectie welke wettelijke aspecten zijn onderzocht. Deze documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 zijn de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften weergegeven. Dit wordt gevolgd door een paragraaf waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer.
H3483798
Pagina 3 van 9
2. BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De indicatoren met een asterisk zijn de normindicatoren; zij spelen een beslissende rol bij de beoordeling van de kwaliteit van het onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. 2. 3. 4. 5.
slecht onvoldoende voldoende goed niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten)
De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score ‘ja’ of ‘nee’. Resultaten Opbrengstenkaart 2012 1 1.1 1.2 1.3 1.4
* De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. * De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vwo. * De leerlingen van de opleiding vwo behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. * Bij de opleiding vwo zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau.
2
3
4
5
4
5
• • • •
(verwachte) Resultaten Opbrengstenkaart 2013 1 1.1 1.2 1.3 1.4
2
* De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. * De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vwo. * De leerlingen van de opleiding vwo behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. * Bij de opleiding vwo zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau.
3
• • • •
Leerstofaanbod 1 2.1 2.2 2.3
* De aangeboden leerinhouden in de onderbouw voldoen aan de wettelijke vereisten. * De aangeboden leerinhouden in de bovenbouw zijn dekkend voor de examenprogramma’s. * De school met een substantieel percentage taalzwakke leerlingen heeft bij alle vakken een aanbod aan leerinhouden dat past bij de talige onderwijsbehoeften van deze leerlingen.
H3483798
Pagina 4 van 9
2
3
• • •
4
Tijd 3.3
1
2
3
4
1
2
3
4
1
2
3
4
3
4
De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd.
•
Didactisch handelen 5.1 5.2 5.3
* De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten.
• • •
Afstemming 6.2 6.3 6.4
De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen.
• • •
Begeleiding 1 7.1
2
* De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen.
•
Kwaliteitszorg 1 9.1 9.2 9.3 9.4 9.5 9.6
De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. De school waarborgt de kwaliteit van het schoolexamen en van andere toetsinstrumenten.
2
3
• • •
• •
•
Wet- en regelgeving nee N1
N2
N3
N4
Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 24a en 24c). Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 24 en 24c). Door of namens het bestuur is het vastgestelde zorgplan van het samenwerkingsverband naar de inspectie gestuurd en dit zorgplan bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 10h). Door of namens het bestuur zijn het Examenreglement en het PTA naar de inspectie gestuurd en beide voldoen inhoudelijk aan de wettelijke vereisten (Eindexamenbesluit art. 31).
H3483798
Pagina 5 van 9
ja
• • • •
4
2.2 Beoordeling Algemeen beeld De inspectie beoordeelt de kwaliteit van het onderwijs op de afdeling vwo van het Oostvaarders College in Almere als voldoende. Dit oordeel is gebaseerd op de volgende overwegingen. De opbrengsten zijn, afgemeten aan de prestaties van de leerlingen over de afgelopen drie jaar, voldoende op aankomende opbrengstenkaart 2013. Het onderwijsproces vertoont weliswaar enkele tekortkomingen, met name op het punt van de meer complexe vaardigheden van docenten maar is naar het oordeel van de inspectie van voldoende kwaliteit. De school werkt in haar kwaliteitszorg overwegend systematisch en planmatig; de inspectie heeft de kwaliteitszorg als voldoende beoordeeld. De school leeft de onderzochte wet- en regelgeving na. Toelichting Het bovenstaande algemene oordeel van de inspectie wordt hieronder toegelicht. Daarbij komen voor zover van toepassing achtereenvolgens de in de inleiding genoemde aspecten aan bod: de opbrengsten, het onderwijsproces, de kwaliteitszorg en de wet- en regelgeving. Opbrengsten Uit de risicodetectie, op basis van de resultaten van examenjaar 2010-2011, kwam de afdeling vwo van het Oostvaarders College naar voren met een tweetal onvoldoende opbrengstindicatoren, te weten het onderbouwrendement en het verschil tussen het gemiddeld cijfer voor het schoolexamen (se) en het centraal examen (ce). Zowel het rendement bovenbouw als het gemiddeld cijfer ce liggen op gemiddeld niveau. Het verschil tussen se en ce is al enige jaren te groot. Hierbij hanteert de inspectie een grens van 0,5 punt verschil. In de voorbije jaren bleek over vrijwel de gehele linie van vakken dat schoolexamens een stuk hoger scoorden dan de centraal examens. Een uitzondering hierop vormen de vakken Grieks en Latijn, die juist structureel tot een veel hoger centraal examen dan schoolexamen kwam – en hierbij ook regelmatig de grens van 0,5 overschreden. Het onderbouwrendement laat zien in welke mate leerlingen op minimaal hetzelfde niveau onderwijs blijven volgen als het advies vanuit het basisonderwijs. Deze indicator wordt voor de school als geheel bepaald. Nadere analyse laat zien dat de onvoldoende voortkomt uit een hoog aantal leerlingen op het vmbo-t van het Oostvaarders College met een havo-advies. Dit duidt op noodzakelijke verbeteringen in de criteria voor plaatsing en determinatie. Op het vwo zijn de leerlingen in overwegende mate conform het basisschooladvies te zijn geplaatst en bevorderd. De opbrengstenkaart van 2013 zal een sterke verbetering laten zien van het verschil tussen se en ce. Het nieuwe driejaargemiddelde ligt op 0,44, door een gemiddeld verschil van 0,26 in 2012. Een deel van deze vooruitgang komt voort uit een verhoging van het gemiddeld cijfer ce naar 6,4. De school verklaart dit met name door meer aandacht voor de resultaten bij de docenten en een versterking van de rol van de secties. Doordat het verschil tussen se en ce zo sterk is teruggedrongen, zullen de opbrengsten voor de afdeling vwo van het Oostvaarders College op de Opbrengstenkaart 2013 weer voldoende zijn. Het onderwijsproces De inspectie beoordeelt het onderwijsproces overwegend als voldoende. De door de inspectie bezochte lessen op het Oostvaarders College Almere bieden een veilig en positief leerklimaat. Docenten weten in de meeste gevallen adequate uitleg te koppelen aan een taakgerichte aanpak. Van differentiatie tussen leerlingen is echter nog onvoldoende sprake. Ook zijn de meer complexe docentvaardigheden een verbeterpunt. Het Oostvaarders College profileert zichzelf als een school met vakgericht onderwijs in een meer traditionele onderwijsvorm. De inspectie herkent dit beeld in de bezochte lessituaties. Er is sprake van rust, orde en leerlingen zijn in overwegende mate betrokken bij de les. De lessen hebben een vrij traditioneel karakter, waarbij docenten informatie bieden en leerlingen geacht worden deze te verwerken. Leerlingen doen dat, zo constateert de inspectie, maar docenten zouden veel meer
H3483798
Pagina 6 van 9
kunnen doen om de interactie met ze aan te gaan en ze uit te dagen. Daarbij zouden de leerdoelen voor een les aan het begin van een lesuur meer onder de aandacht kunnen worden gebracht, gevolgd door een reflectie op het geleerde aan het eind. Hiernaast schort het in veel gevallen aan tussentijdse controle of leerlingen de geboden uitleg of opdracht begrijpen. Ook is de feedback op het resultaat, zowel bij de bespreking van een toets of gewoon bij het beantwoorden van een vraag van de docent, nauwelijks aanwezig. Het differentiëren tussen leerlingen heeft de inspectie niet aangetroffen in de bezochte lessen. Er is taalbeleid geformuleerd, voor een groot deel gericht om het niveau van het begrijpend lezen bij leerlingen te verhogen. Dit krijgt vooralsnog gestalte binnen het vak Nederlands, maar wordt uitgebreid naar andere vakken waar tekstbegrip van groot belang is, zoals aardrijkskunde en geschiedenis. Hiertoe is er binnen ieder docententeam één docent aangesteld als taaldeskundige, om collega’s te scholen en te ondersteunen. Leerlingen worden jaarlijks getoetst aan de hand van Diataal, een landelijk genormeerde taaltoets en daarna zo nodig extra begeleid om achterstanden in te halen. Ook voor rekenen worden toetsen afgenomen, de school is overgestapt naar een nieuwe aanbieder per 2012-2013. De kwaliteitszorg De inspectie beoordeelt de kwaliteitszorg op een aantal indicatoren als onvoldoende, maar heeft over het geheel genomen een positief beeld van de kwaliteitszorg. Op orde zijn het planmatig werken aan verbeteringen, het analyseren van de opbrengsten en de mate waarin de school inzicht heeft in de onderwijsbehoeften van de leerlingen. Onvoldoende zijn de mate waarin de school zicht heeft op de kwaliteit van het onderwijsproces en de borging van de kwaliteit van het onderwijs en van de toetsing en examens. Binnen de Almeerse Scholengroep, waar het Oostvaarders College onderdeel van uit maakt, is gekozen om met een dashboardapplicatie te gaan werken als instrument voor het volgen en analyseren van de opbrengsten. Dit instrument biedt real-time inzicht in de opbrengsten, tot op docent- en klassenniveau. Ook het Oostvaarders College zal met deze toepassing gaan werken, maar de toegang ertoe is pas recent opgeleverd. Een belangrijke randvoorwaarde voor het zinvol werken met deze toepassing is dat docenten de opbrengsten in toenemende mate als hun eigen verantwoordelijkheid gaan zien. Daarnaast zouden ze ook standaard Wolf-analyses van de centraal examens kunnen uitvoeren, waardoor inzichtelijk wordt of er hiaten in de kennis en vaardigheden van leerlingen zitten, en of er aanleiding is om het leerstofaanbod aan te passen. De recente versterking van de rol van de secties kan bijdragen om het verantwoordelijkheidsgevoel van docenten voor hun resultaten te versterken. Met betrekking tot het planmatig werken aan verbeteringen, geldt dat vanaf schooljaar 2012-2013 secties worden verzocht om werkplannen op te stellen, met daarin uitgewerkt welke aandachtspunten de secties hebben ten aanzien van de opbrengsten, het werken met volgens OBIT gemodelleerde toetsen en de invulling van de doorlopende leerlijn. Deze plannen passen in de lijn die wordt uitgezet vanuit het schoolplan en de teamplannen. Nog onvoldoende is de mate waarin de school zicht heeft op het onderwijsleerproces. De school neemt wel audits af en krijgt onder meer via leerling-panels feedback op de kwaliteit van de lessen. Maar een stevig beeld over de kwaliteit van het onderwijsleerproces en een integraal beeld van de kwaliteit van de lessen op afdelingsniveau ontbreekt vooralsnog. Uitgangspunt hierbij is een gedeelde visie op de invulling van het onderwijs op de afdeling vwo van het Oostvaarders College. Een deel van de docententeams heeft al een start gemaakt met de discussie over wat een goede les is. Vervolgstap is het vastleggen van afspraken over de wijze waarop docenten hun lessen vormgeven, waarna er kan worden begonnen met het systematisch volgen van de onderwijskwaliteit aan de hand van lesbezoeken. Het Oostvaarders College heeft de kwaliteit van de toetsing meer aandacht gegeven. Gekozen is om aan de hand van de taxonomie van het OBIT-model (Onthouden, Begrijpen, Integreren, Toepassen) de toetsen te gaan opbouwen, met als doel enerzijds om docenten binnen het onderwijs meer handvatten te bieden voor de opzet van de lessen naar aanleiding van een toets, en anderzijds om de determinatie van het niveau van leerlingen te versterken.
H3483798
Pagina 7 van 9
Hoewel de school gestart is met het werken met OBIT als basis voor toetsen, staat de implementatie hiervan nog aan het begin van het proces. Op dit moment kan de school de kwaliteit van de toetsen nog niet waarborgen, net zoals die van examens. Goed is dat de schoolleiding de secties nadrukkelijk verantwoordelijk stelt voor deze kwaliteit in de toekomst. Het Oostvaarders College staat wat betreft de ontwikkeling van het onderwijs op veel onderdelen nog relatief aan het begin van het proces. Veel maatregelen zijn nog niet op het punt van evaluatie aangekomen, daardoor is er over het geheel genomen ook nog geen sprake van borging van de onderwijskwaliteit. Wet- en regelgeving De schoolgids, het schoolplan, het Examenreglement, het PTA en het zorgplan zijn naar de inspectie gestuurd en bevatten de verplichte onderdelen.
H3483798
Pagina 8 van 9
3. TOEZICHTARRANGEMENT De inspectie van het onderwijs kent aan het Oostvaarders College te Almere, afdeling vwo het basisarrangement toe en wijkt daarmee af van de beslisregel. Deze afwijking is gebaseerd op het (verwachte) resultaat van de Opbrengstenkaart 2013. Dit betekent dat de inspectie op dit moment geen reden heeft om het toezicht te intensiveren.
H3483798
Pagina 9 van 9
