RAPPORT VAN BEVINDINGEN Kwaliteitsonderzoek bij Scholengemeenschap Bonaire, afdeling mbo
Plaats BRIN-nummer Datum schoolbezoek Rapport vastgesteld te
: Kralendijk Bonaire : 30GR-05 : 23 september 2013 Tilburg op 8 november 2013
Inhoud 1
Inleiding 5
2
Bevindingen 6
3
Conclusie en vervolgafspraken 11
Pagina 3 van 11
1
Inleiding De Inspectie van het Onderwijs heeft op 23 september 2013 een onderzoek uitgevoerd op Scholengemeenschap Bonaire, afdeling mbo naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. De conclusies van dit onderzoek kunnen worden beschouwd als een integrale beoordeling op basis waarvan de scholen en hun besturen kunnen werken aan het consolideren en borgen van bestaande kwaliteit, alsmede gerichte maatregelen kunnen treffen om geconstateerde tekortkomingen op te heffen. De inspectie beoordeelt over een periode van vijf jaar (2011-2016) jaarlijks op alle instellingen (aspecten van) de kwaliteit van het onderwijs en volgt de verbeteractiviteiten nauwgezet. In 2016 dient de school te voldoen aan basiskwaliteit. Toezichthistorie Na een kennismakingsbezoek in mei 2011 heeft de inspectie kwaliteitsonderzoeken uitgevoerd in 2011 en 2012. Verder zijn in 2012 en 2013 gesprekken gevoerd tussen de inspectie en de scholen over de voortgang van het verbetertraject en in het voorjaar van 2013 heeft de inspectie een kwaliteitsonderzoek uitgevoerd naar de kwaliteit van de examinering bij het mbo. In het huidige kwaliteitsonderzoek is de kwaliteit van het onderwijs opnieuw beoordeeld. Ze is vergeleken met de kwaliteit die in 2012 werd vastgesteld. Op deze wijze wordt in beeld gebracht in hoeverre de verbeteractiviteiten tot zichtbare resultaten leiden. De kwaliteit van de examinering is bij dit onderzoek niet beoordeeld. Deze zal beoordeeld worden in het voorjaar van 2014. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Een controle op de wettelijke vereisten, zoals de onderwijstijd die de school heeft gerealiseerd en de meldingen van verzuim aan de leerplichtambtenaar. Schoolbezoek, waarbij verschillende lessituaties in de praktijk zijn geobserveerd. Gesprekken met de directie, teamleiders en zorgcoördinatoren over de kwaliteit van verschillende aspecten waaronder kwaliteitszorg en leerlingenzorg. Gesprek met leraren en leerlingen. Een eindgesprek met de centrale directie en de unitmanager. Een gesprek met een vertegenwoordiging van het bevoegd gezag na afloop van het onderzoek. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op de WEB BES en het document basiskwaliteit MBO/SKJ. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten. Hoofdstuk 3 geeft de conclusie en afspraken met de school weer.
Pagina 5 van 11
2
Bevindingen In dit hoofdstuk beschrijft de inspectie tot welke bevindingen en conclusies het onderzoek heeft geleid. Per kwaliteitsaspect wordt een oordeel gegeven. Deze oordelen worden vooralsnog niet weergegeven in de vorm van een score maar in een beschrijving van de aangetroffen kwaliteit. Met uitzondering van het aspect opbrengsten (leerresultaten) wordt beschreven hoe de kwaliteit zich verhoudt tot de Nederlandse inspectienormen. Voor de opbrengsten geldt een andere benadering. Hiervan geeft de inspectie aan of de school naar haar oordeel bij de meest recente opbrengstmeting door middel van landelijk genormeerde toetsen, voldoende vooruitgang heeft geboekt ten opzicht van de beginsituatie (zoals vastgesteld tijdens het eerste inspectieonderzoek in 2008) en ten opzichte van de vorige toetsafname. Een definitieve inspectienormering voor de opbrengsten in Caribisch Nederland wordt nog ontwikkeld. Algemeen beeld De kwaliteit van het onderwijs op Scholengemeenschap Bonaire van de afdeling mbo is sinds 2012 verbeterd. In 2012 voldeden de volgende aspecten al aan de basiskwaliteit: samenhang van het programma, didactisch handelen, leeromgeving en studieloopbaanbegeleiding. Nu voldoet ook de intake. Ook de aspecten zorg en beroepspraktijkvorming zijn duidelijk verbeterd, maar deze voldoen nog niet aan de basiskwaliteit. De kwaliteitsaspecten maatwerk en leertijd voldoen momenteel ook nog niet. Het mbo-onderwijs van de Scholengemeenschap Bonaire verkeert in een dynamisch proces, enerzijds vanwege de sterke groei van het aantal opleidingen dat de instelling aanbiedt en anderzijds vanwege het verbetertraject van onderwijs, examinering en kwaliteitsborging. Het aantal studenten is gegroeid van 338 in 2012-2013 naar 537 in 20132014. Het mbo-onderwijs wordt aangeboden door twee verschillende teams op eveneens verschillende locaties. Op de locatie SGB biedt de instelling opleidingen aan op niveau 2, 3 en 4. De opleidingen op niveau 1 worden verzorgd door de Stichting Forma door docenten en begeleiders van Forma op een andere locatie. Hierover heeft de inspectie een apart rapport geschreven. Het onderzoek naar de examinering van april 2013 wees uit dat de kwaliteit van de examinering van de twee onderzochte opleidingen niet voldeed aan de basiskwaliteit. De inspectie stelde vast dat de waarborg ontbrak dat de geslaagde studenten de kennis, het inzicht en de vaardigheden beheersen die zij zich volgens het eindtermendocument zouden moeten hebben eigen gemaakt. Voorts stelde de inspectie vast dat de examencommissie onvoldoende verantwoordelijkheid nam voor de besluitvorming voor de diplomering en voor een correct verloop van de processen van constructie, afname en beoordeling van de examens. Het onderzoek naar de kwaliteitsverbetering van de examinering vindt plaats in het voorjaar van 2014. Hieronder volgt een toelichting per kwaliteitsaspect.
Pagina 6 van 11
Toelichting Programma Dit domein bestaat uit de kwaliteitsaspecten samenhang en maatwerk. De samenhang voldoet evenals in 2012 aan de basiskwaliteit; het maatwerk voldoet nog niet. Het programma voldoet aan de eindtermen en kwalificatiedossiers en de hoofdvakken van de opleidingen vertonen voldoende samenhang met de beroepspraktijkvorming. Ook zijn er extra uren Nederlands geprogrammeerd in verband met de achterstanden op dit gebied. Wel maakt de inspectie hierbij twee opmerkingen. Ten eerste is er voor opleiding TMA nog geen methode voorhanden waarin de competenties en werkprocessen voldoende verweven zijn in het programma. Hierdoor kunnen de studenten onvoldoende reflecteren op de mate waarop zij de competenties beheersen. Ten tweede kan in het algemeen de samenhang tussen het hoofdvak en de ondersteunende vakken nog versterkt worden. Zo is het lesmateriaal bij de vakken Nederlands, Engels en rekenen inhoudelijk maar zeer beperkt afgestemd op het hoofdvak van de student. Ook ontbreken afspraken over een gemeenschappelijke aanpak van het rekenen bij de verschillende vakken. Juist voor deze studentenpopulatie, die veel achterstand heeft op het gebied van rekenen worden dergelijke afspraken gemist. De instelling zal op korte termijn haar taal- en rekenbeleid implementeren, hetgeen de samenhang op rekengebied moet doen toenemen. Van maatwerk is net als in 2012 nog nauwelijks sprake. Alleen bij het vak Nederlands werken de studenten op meerdere niveaus. Verder volgen alle studenten min of meer hetzelfde programma, maken hetzelfde aantal verwerkingsopdrachten en doen toetsen op hetzelfde tijdstip. Bij de meeste vakken passen de docenten hun programma niet aan naar aanleiding van niveau, verworven competenties of specifieke onderwijsbehoeften. Ook heeft de afdeling geen steunlessen ingeroosterd waarop de docenten de studenten extra kunnen begeleiden bij de onderdelen waarmee zij moeite hebben. Hieraan is behoefte bij studenten en docenten. Er zijn weliswaar ondersteuningsuren voor Nederlands en rekenen gepland, maar deze zijn nog niet gestart. De docenten plannen wel ad hoc momenten voor extra begeleiding. Leren in de onderwijsinstelling Dit domein bestaat uit de kwaliteitsaspecten didactisch handelen, leertijd en leeromgeving. De onderwijsactiviteiten worden gekenmerkt door een goede verstandhouding tussen docent en student, duidelijke uitleg en voldoende betrokkenheid van de studenten bij de onderwijsactiviteiten. Het didactisch handelen voldoet dan ook aan de basiskwaliteit. Soms is het tempo in de lessen wat laag. Een aandachtspunt vormt de theoretische lessen op niveau 2. Niet in alle lessen krijgen de studenten de structuur die zij nodig hebben van de docent, die wellicht het abstractievermogen van de studenten overschat. Verder stelt de inspectie vast dat, evenals in 2012, niet altijd systematisch feedback wordt gegeven naar aanleiding van toetsen of praktische opdrachten. In de lessen geven de docenten wel adequaat feedback. De leertijd voldoet niet aan de basiskwaliteit omdat de instelling onvoldoende zicht heeft op de absentie van de studenten. De directie denkt dat de afwezigheid afneemt. De studenten worden wel aangesproken op hun afwezigheid, maar ondervinden pas consequenties wanneer zij meer dan 20% ongeoorloofd verzuimen. De lesuitval is zodanig gecompenseerd dat de instelling voldoet aan de wettelijke vereisten van de onderwijstijd.
Pagina 7 van 11
De leeromgeving voldoet wederom aan de basiskwaliteit. Het schoolklimaat is prettig en veilig en de studentenraad is nieuw leven ingeblazen. Ook de faciliteiten zijn in het algemeen voldoende, maar de vestiging ondervindt grote problemen op het gebied van ict. Voor competentiegericht onderwijs is de afdeling juist aangewezen op goede ict-voorzieningen. In de afgelopen tijd zijn er vanwege dit probleem veel lessen uitgevallen. Begeleiding Dit domein omvat de aspecten intake en plaatsing, studieloopbaanbegeleiding en zorg. In tegenstelling tot 2012 voldoet de intake aan de basiskwaliteit. De intakegesprekken zijn beter gestructureerd en krijgen indien nodig een vervolg in de vorm van een tweede gesprek. Soms worden kandidaten naar Forma verwezen voor het volgen van een cursus Nederlands. Verder krijgen de mentoren veel informatie van de vmbo-afdeling via de zogeheten warme overdracht. De informatie over de studenten wordt geregistreerd in het leerlingvolgsysteem dat nu functioneert. Positief is de inspectie over de mogelijkheid die potentiële studenten wordt geboden om een halve dag mee te lopen op de opleiding van hun keuze om te ervaren hoe dit is. De studieloopbaanbegeleiding voldeed al in 2012, maar is nog meer verbeterd. In twee van de drie teams zijn de begeleidingsuren meer geconcentreerd bij een ervaren mentor die ook huisbezoeken aflegt. Volgens de directie heeft de intensievere begeleiding al geresulteerd in minder uitval van studenten. Wel speelt het de unit parten dat de leerplichtambtenaar tot op heden geen actie onderneemt naar aanleiding van meldingen van veelvuldig verzuim van leerplichtige studenten. De zorg voldoet evenals in 2012 niet aan de basiskwaliteit. Voor de studenten die achterstanden hebben op cognitief gebied zijn er namelijk nog geen (groeps)handelingsplannen geschreven. Ook de directie stelt in haar evaluatie vast dat er in de zorg meer nadruk moet liggen op de cognitieve problemen van studenten. De instelling heeft bepaald dat docenten de handelingsplannen moeten schrijven. Van de gemiddelde docent mag echter niet verwacht worden dat deze voor studenten met serieuze specifieke onderwijsbehoeften een effectief handelingsplan formuleert. De instelling ontbeert hierbij voldoende steun van het Expertisecentrum Onderwijs en Zorg. Handelingsplannen moeten de docenten handvatten bieden voor extra steun aan studenten met specifieke onderwijsbehoeften. Voor studenten met sociaal-emotionele problemen is er wel goede begeleiding door de zorgcoördinatoren. Die verzorgen faalangstreductietraining, houden individuele gesprekken of verwijzen door naar specialisten in de derde lijn. De zorgactiviteiten worden beschreven in een inzichtelijk jaarverslag, samengesteld door de coördinatoren. Op dit moment zijn er risico’s voor de continuïteit in de bezetting van het zorgteam. Beroepspraktijkvorming De beroepspraktijkvorming voldoet niet aan de basiskwaliteit, net als in 2012. Nog niet alle leerbedrijven waar de studenten hun beroepspraktijk volgen zijn geaccrediteerd. Dit hangt samen met het gegeven dat er nog onvoldoende bedrijven door ROA zijn geaccrediteerd in sommige sectoren op het eiland. Verder kampt de instelling met een gebrek aan continuïteit van praktijkopleiders in de bedrijven.
Pagina 8 van 11
De begeleiding door de instelling is intensief. Begeleiders bezoeken de bedrijven frequent, beoordelen de student samen met de praktijkopleiders en laten de studenten reflecteren op hun activiteiten tijdens terugkomuren op de instelling. Het zicht van de docenten op het rendement van de stages voor het verwerven van de juiste competenties is beperkt. De docenten zouden een bijdrage kunnen leveren aan een betere benutting van de beroepspraktijkvorming door gerichte opdrachten op te nemen in de stageboeken en die zelf te corrigeren. Opbrengsten De inspectie heeft nog geen norm vastgesteld voor een beoordeling van de opbrengsten van het onderwijs in Caribisch Nederland. De vraag of de opbrengsten voldoen aan de basiskwaliteit kan dan ook niet beantwoord worden. Wel is nagegaan hoe de opbrengsten zouden zijn volgens de definities die in Europees Nederland gelden. Dat leidt tot de volgende conclusies. Op de vestiging SGB zijn bij tien opleidingen studenten uitgestroomd. Bij zeven van die opleidingen is het aantal uitstromers te klein om de opbrengsten te bepalen. Bij de volgende opleidingen is wel een berekening gemaakt van het diplomaresultaat en het jaarresultaat. crebo
opleiding
niveau
Leer– weg
Jaar– resultaat
Diploma resultaat
10039 10742
Administrateur Sociaal- pedagogisch werker Onderhoud- en verbouwbedrijf (Servicemedewerker gebouwen)
4 3
bol bol
100% 100%
100% 100%
vergelijking met norm Europees Nederland Voldoet Voldoet
2
bbl
72%
50%
Voldoet
92180
Dit betekent dat alle opleidingen waarvoor de opbrengsten gemeten kunnen worden, voldoen aan de in Europees Nederland geldende normen. Kwaliteitsborging De kwaliteitsborging is verder ontwikkeld, maar voldoet nog niet aan de basiskwaliteit. Van een cyclisch proces van controle, planning, verbetering en van de kwaliteit en verantwoording daarover is nog geen sprake. De instelling kan de kwaliteit van belangrijke aspecten van de kwaliteit van haar onderwijs vooralsnog niet waarborgen. Dit geldt bijvoorbeeld voor de examinering. Positief is echter dat de directeur behoorlijk zicht op de kwaliteit van haar unit heeft, getuige het Schoolontwikkelplan 2013-2014. Zij wil de kwaliteitszorg verankeren in de organisatie en zal daartoe een kwaliteitsmanager aanstellen. Deze moet een systeem van kwaliteitszorg ontwikkelen. Verder voorziet de planning in de vaststelling van teamplannen in het najaar van 2013. Belangrijk hierbij is dat deze toetsbare doelen zullen bevatten. Verder wil de directie meer rendement halen uit de lesbezoeken. Op dit moment is de deskundigheidsbevordering naar het oordeel van de inspectie nog onvoldoende gericht en het management heeft onvoldoende zicht op het resultaat van trainingen door de schoolcoach en de trainingen in competentiegericht onderwijs.
Pagina 9 van 11
Naleving wettelijke vereisten De instelling rapporteert weliswaar aan de leerplichtambtenaar de leer- of kwalificatieplichtige studenten die gedurende vier weken meer dan 16 uren ongeoorloofd afwezig waren, maar meldt dit niet altijd onverwijld. De verzuimde uren per student worden niet frequent genoeg getotaliseerd. Voor het overige voldoet de instelling aan de wettelijke vereisten die zijn gecontroleerd.
Pagina 10 van 11
3
Conclusie en vervolgafspraken Onderwijskwaliteit De onderwijskwaliteit is sinds 2012 verder verbeterd en verloopt volgens plan. Naleving wettelijke vereisten Er is een tekortkoming geconstateerd in de naleving van wettelijke voorschriften, die vanwege het programmatisch handhaven standaard zijn gecontroleerd. de instelling rapporteert niet onverwijld aan de leerplichtambtenaar de leerplichtige studenten die in vier weken meer dan 16 uren ongeoorloofd afwezig zijn; Ook wordt de afwezigheid van kwalificatieplichtige leerlingen niet gemeld volgens de wettelijke voorschriften. niet alle studenten volgen onderwijs in een opleiding waarvoor de instelling geaccrediteerd is. Dit kan problemen opleveren met betrekking tot bekostiging en de diplomering van de studenten. Afspraken Op grond van de hierboven beschreven de bevindingen en conclusies heeft de inspectie de volgende afspraken met de school gemaakt: voor 1 december 2013 stuurt de directeur de inspectie de procedure die onverwijld melden van leer- en kwalificatieplichtige studenten aan de leerplichtambtenaar waarborgt, voorzien van een overzicht van de tot dan toe gemelde studenten; de instelling informeert de inspectie vóór 1 december 2013 hoe zij heeft gewaarborgd dat alle studenten een erkende opleiding volgen.
Pagina 11 van 11
