www.overijssel.nl
Provinciale Staten van Overijssel
Postadres Provincie Overijssel Postbus 10078 8000 GB Zwolle Telefoon 038 425 25 25 Telefax 038 425 48 30
Uw kenmerk
Uw brief
Ons kenmerk
Datum
RWB/2005/3944
03 01 2006
Bijlagen
Doorkiesnummer
Inlichtingen bij
1 (SIS)
425 16 53
hr. M. Tijhuis
425 13 09
mw. M. Antonis
Onderwerp
Ruimtelijke Ontwikkelingsagenda Netwerkstad Twente.
Hierbij zenden wij u het eindconcept van de Ruimtelijke Ontwikkelingsagenda Netwerkstad Twente (ROA). Dit document is digitaal beschikbaar op het Stateninformatiesysteem, onder kenmerk: PS/2005/1364. Een gedrukte versie van de Ruimtelijke Ontwikkelingsagenda is door de Stuurgroep Netwerkstad Twente al aan uw Staten verzonden. Het besluit van de Stuurgroep Netwerkstad Twente en de ontwerp motie van de PvdA-fractie Netwerkstad Twente voor de Radencommissie Netwerkstad Twente van 14 december 2005 kunt u eveneens vinden op het Stateninformatiesysteem. De ROA is door Netwerkstad Twente, in nauwe samenwerking met de provincie Overijssel en de Regio Twente, opgesteld op verzoek van de minister van VROM en is naast de Nota Ruimte ook gebaseerd op de strategische plannen van de provincie Overijssel en Twente, waaronder de Strategische Visie van de Netwerkstad. De Ruimtelijke Ontwikkelingsagenda past op hoofdlijnen in het provinciale (ruimtelijke) beleid. Mochten er bijvoorbeeld bij de uitwerking afwijkingen aan het licht komen dan is er in de komende periode voldoende ruimte en tijd om deze via overleg en onderhandeling met Netwerkstad Twente af te stemmen of weg te werken. De Stuurgroep Netwerkstad Twente heeft het eindconcept op 20 december 2005 definitief vastgesteld. De agenda is de regionale Twentse uitwerking van de Nota Ruimte en bevat de prioritaire ruimtelijke projecten die de ruimtelijk-economische structuur van Twente moeten versterken in de periode 2010-2020. De ROA is de inzet voor het overleg met de minister van VROM dat nog voor de Raadsverkiezingen in 2006 moet plaatsvinden en is ook de basis voor het maken van prestatieafspraken met Gedeputeerde Staten en tussen de steden onderling.
Bij correspondentie graag ons kenmerk vermelden.
RABO Zwolle 3973.41.121 Bezoekadres
Tijdens de renovatie van het provinciehuis is een deel van de organisatie gehuisvest op
Luttenbergstraat 2 Zwolle
kantoorlocatie Rechterland 1 te Zwolle. Zie voor meer informatie www.overijssel.nl.
Rechterland 1 Zwolle
2
Netwerkstad Twente heeft als ambitie om Twente te ontwikkelen tot hoogwaardige internationale kennisregio. Daartoe is vooral kwalitatieve groei essentieel, zowel economisch (creëren van meer toegevoegde waarde in de netwerkstad) als ruimtelijk (versterking van het gezamenlijke woon-werk en leefklimaat). Het nieuwe ruimtebeslag wordt vooral benut voor een beperkte bevolkingsgroei en vestiging van hoogwaardige werkgelegenheid. Er wordt een stevige koppeling nagestreefd van kennisinstellingen en kennisintensieve maakindustrie, vooral gericht op productontwikkeling en innovatie. De ROA gaat in op de ruimtelijk-fysieke aspecten van de beoogde structuurversterking. De ROA is gericht op het maken van afspraken op de volgende samenhangende clusters: hoogwaardige ruimtelijk-economische knopen en een toekomstvaste Berlijnlijn, ontsluitingsstructuur en bundelingsbeleid, investeren in de groen-blauwe structuur van de Netwerkstad en het ontwikkelen en programmeren van hoogwaardige woonmilieus. Samenwerking tussen de Netwerkstadpartners staat centraal. De steden moeten ten aanzien van de grote projecten (Hart van Zuid, luchthaven, A 1/Berlijnlijn, Kennispark en Waterrijk c.a.) voor zichzelf en de partners nog duidelijk maken wat het netwerkstedelijke aandeel, dus het bovenlokale aspect, is van deze projecten. Daarbij spelen vragen als: wat wil je, wat kun je zelf, wat mis je en wat vraag je van anderen. Recent is in Netwerkstad Twente op directieniveau het overleg gestart over vorm en inhoud van het Prestatiecontract. In dit contract worden de bovenlokale afspraken vastgelegd. Op 18 januari 2006 vindt een gecombineerde commissievergadering plaats van uw commissie Ruimte en Groen en Zorg en Cultuur. Daar bespreekt u de ROA en de Evaluatie Netwerkstad Twente (hiervoor ontvangt u een separate brief). Gedeputeerde Rietkerk is bereid tijdens deze vergadering een presentatie houden over de ROA. Wij willen u vragen met instemming kennis te nemen van de ROA; het resultaat van uw behandeling kan vervolgens betrokken worden bij de behandeling van de ROA die in de maanden januari en februari in de gemeenten plaatsvindt. Gedeputeerde Staten van Overijssel,
voorzitter,
secretaris,
ruimtelijkeontwikkelingsagendanetwerkstadtwente
1
Inhoudsopgave 1
2
3
4
5
6
2
Voorwoord ................................................................................................................................................................................. 3 Samenvattend Afsprakenkader ............................................................................................................................................... 5 1.1 Gezamenlijk profiel ............................................................................................................................................................. 5 1.2 Samenvattend afsprakenkader ............................................................................................................................................ 5 1.3 Kaart Ruimtelijke ontwikkelingsagenda ............................................................................................................................... 9 Waarom een Ruimtelijke ontwikkelingsagenda? ................................................................................................................. 11 2.1 Behoefte aan concretisering visies ..................................................................................................................................... 11 2.2 Kansen benutten door samenwerking ............................................................................................................................... 11 Profiel: Netwerkstad Twente als internationale kennisregio .............................................................................................. 13 3.1 Netwerkstad Twente in 2030 ............................................................................................................................................. 13 3.2 Versterken ruimtelijk-economische structuur...................................................................................................................... 14 3.3 Versterken kwaliteit van het woon- en leefklimaat ............................................................................................................. 14 3.4 Specialisaties en complementariteit ................................................................................................................................... 15 De ruimtelijke ambities in onderlinge samenhang .............................................................................................................. 17 4.1 Zes ruimtelijke ambities ..................................................................................................................................................... 17 4.2 Onderlinge samenhang ruimtelijke ambities ...................................................................................................................... 18 Versterken ruimtelijk-economische structuur ....................................................................................................................... 19 5.1 Versterken hoofdverbindingen........................................................................................................................................... 19 5.2 Ontwikkelen knooppunten en toplocatie Centraal Station Twente ..................................................................................... 21 5.3 Optimaliseren interne bereikbaarheid Netwerkstad Twente ................................................................................................ 23 5.4 Hoogwaardige vestigingslocaties voor bedrijven en voorzieningen ..................................................................................... 26 5.5 Kaart ruimtelijk-economische structuur.............................................................................................................................. 28 Versterken leef- en vestigingsklimaat ................................................................................................................................... 29 6.1 Ontwikkelen groen-blauwe structuur ................................................................................................................................ 29 6.2 Toevoegen hoogwaardige woonmilieus ............................................................................................................................. 31 6.3 Kaart leef- en vestigingsmilieu ........................................................................................................................................... 33
Voorwoord Voor u ligt de ruimtelijke ambitie van Netwerkstad Twente. Met deze Ruimtelijke ontwikkelingsagenda kiezen we positie in nationaal en internationaal perspectief. Vanuit de Nota Ruimte is aan de Netwerkstad Twente (Almelo, Borne, Hengelo en Enschede) gevraagd deze agenda op te stellen om op grond hiervan afspraken te maken met het Rijk. Ook Oldenzaal is betrokken bij het opstellen van deze agenda omdat deze gemeente in ruimtelijke en functionele zin verweven is met het Twentse stedelijk netwerk. Samenwerking is de basis onder deze Ruimtelijke ontwikkelingsagenda, die tevens van betekenis is voor de hele regio. Met de agenda laten we zien welke ambities we gezamenlijk koesteren en hoe we de stedelijke ruimte daarvoor willen gaan inrichten. De betekenis ligt primair in het ruimtelijk domein, maar is onlosmakelijk verbonden met het gekozen sociaal en economisch perspectief. Met deze agenda hebben we een helder en door iedereen gedragen afsprakenkader. Het zal duidelijk zijn dat op basis van deze agenda vele activiteiten ontplooid moeten worden en innovaties in Twente gestalte gaan krijgen. Door concrete krachtenbundeling maken we het doordachte groeiscenario werkelijkheid en kunnen we de kwaliteiten van Twente benutten
Anthon Sjoers Netwerkstad Twente Voorzitter bestuurlijk afstemmingsberaad Ruimtelijk-Fysiek
ruimtelijkeontwikkelingsagendanetwerkstadtwente
3
4
1 1.1
Samenvattend Afsprakenkader Gezamenlijk profiel
Het is de ambitie van Netwerkstad Twente om de positie van hoogwaardige internationale kennisregio verder uit te bouwen. Groei van de kenniseconomie is belangrijk voor een evenwichtiger ontwikkeling en zal een positief effect hebben op de innovatiekracht van de in Twente sterk vertegenwoordigde (maak)industrie. Om de huidige goede uitgangspositie verder uit te bouwen is groei essentieel. Naast een beperkte bevolkingsgroei is vooral kwalitatieve groei noodzakelijk. Het vasthouden en aantrekken van hoogopgeleiden is belangrijk voor de ontwikkeling van het kennisklimaat. De kwalitatieve groei dient zich op twee manieren te manifesteren: 1. economisch: er wordt meer toegevoegde waarde gecreeerd in Netwerkstad Twente; 2. ruimtelijke kwaliteit: het aantrekkelijke leefklimaat van Netwerkstad Twente wordt verder versterkt door behoud en ontwikkeling van natuur, landschap en woonomgeving. Behoud van het aantrekkelijke leefmilieu vraagt dan ook om economische groei met minimaal ruimtebeslag: vooral gericht op vestiging van hoogwaardige werkgelegenheid. Om dat te bereiken wordt ingezet op een stevige koppeling tussen de kennisinstellingen en de (kennisintensieve) maakindustrie, vooral gericht op productontwikkeling en innovatie. Om dit te bereiken worden in Netwerkstad een groot aantal initiatieven ontplooid op economisch, sociaal en ruimtelijk-fysiek terrein. In deze Ruimtelijke ontwikkelingsagenda wordt ingegaan op de belangrijkste ruimtelijk-fysieke structuurversterkingen. Bovenstaande hoofdrichting is vertaald in zes ruimtelijke ambities: 1. Versterken van hoofdverbindingen met andere economische kennisregio’s in Nederland en Europa: verdere ontwikkeling van de positie van Twente in het
2.
3.
4.
5.
6.
internationale netwerk van verbindingen, zoals de as tussen de Randstad en Centraal- en Oost-Europa (WestOost-verbinding) en ontwikkeling van de voormalige vliegbasis tot een zelfstandige, volwaardige regionale Luchthaven Twente in relatie tot FMO in Duitsland. Ontwikkelen toplocatie Centraal Station Twente en knooppunten: ontwikkeling van regionale knooppunten én van een hoogwaardig en multimodaal ontsloten internationaal knooppunt door upgrading van Centraal Station Hengelo tot toplocatie en centraal station voor Twente, ontwikkeling van Hart van Zuid en vestiging van een WTC in Hengelo. Optimaliseren interne bereikbaarheid Netwerkstad Twente: optimale interne bereikbaarheid van de belangrijkste ontwikkelingslocaties, door realisering van een regionaal OV-systeem Agglonet en door het wegnemen van enkele knelpunten in de weginfrastructuur. Hoogwaardige vestigingslocaties voor bedrijven en voorzieningen: ontwikkelen van hoogwaardige en onderscheidende vestigingslocaties: Hart van Zuid (hoofd)kantoren, RBT (grootschalige bedrijfsvestigingen), Kennispark (kennisgerelateerde werkgelegenheid). Ontwikkelen groen-blauwe structuur: ontwikkeling van groene en blauwe (buffer-)gebieden, waaronder Landschapspark Zendersche Esch, ter versterking van de landschappelijke structuur van Netwerkstad Twente en als meerwaarde voor bestaande en nieuw te ontwikkelen woon- en vestigingsmilieus. Toevoegen hoogwaardige woonmilieus: vergroting van het aanbod hoogwaardige woonmilieus is belangrijk voor versterking van de kenniseconomie en vasthouden of aantrekken van hogeropgeleiden. Dit is te realiseren door gezamenlijk op te trekken in het realiseren en onderling afstemmen van unieke woonmilieus, zoals Waterrijk te Almelo.
1.2
Samenvattend afsprakenkader
De zes ambities zijn vertaald in vier samenhangende clusters van afspraken. Deze afsprakenclusters zijn integraal van karakter en combineren elementen van meerdere ambities. De afspraken zijn gebaseerd op de belangrijkste ruimtelijk structurerende ontwikkelingen voor de Netwerkstad in de komende 15 tot 20 jaar. Daarmee vormt dit samenvattende afsprakenkader de kern van de Ruimtelijke ontwikkelingsagenda, waaraan de bestuurlijke partners van Netwerkstad Twente zich committeren. Het gaat daarbij om de volgende afsprakenclusters: A. Ontwikkelen van hoogwaardige knooppunten en toekomstvaste Berlijnlijn; B. Ontsluitingsstructuur en bundelingsbeleid; C. Investeringen in de groen-blauwe kwaliteiten van de Netwerkstad; D. Ontwikkeling en programmering hoogwaardige woonmilieus. Deze clusters worden hierna nader uitgewerkt.
A. Ontwikkelen van hoogwaardige knooppunten en toekomstvaste Berlijnlijn Binnen Netwerkstad Twente wordt de komende jaren een impuls gegeven aan de omgeving van de belangrijkste OV-knopen: Centraal Station Hengelo en Hart van Zuid, Spoorzone Almelo, Oldenzaal Centraal en Spoorzone Enschede. Ontwikkeling van de omgeving van de belangrijkste OV-knopen versterkt de stedelijke structuur en is van waarde voor de fysieke, ruimtelijke en economische netwerken binnen de Netwerkstad. Rond Centraal Station Hengelo wordt een toplocatie ontwikkeld die essentieel is voor het verder uitbouwen van de positie van Netwerkstad Twente als hoogwaardige internationale kennisregio. In de toekomst is dit het internationale knooppunt en het centraal station voor Netwerkstad, met de daarbijpassende topvoorzieningen (congressen, hotels en bijbehorende faciliteiten, en vestigings-
ruimtelijkeontwikkelingsagendanetwerkstadtwente
5
locatie voor hoofdkantoren) en voor alle modaliteiten optimaal bereikbaar. Bij een aantal ontwikkelingen is het bovendien mogelijk om een bijdrage te leveren aan het toekomstperspectief van de Berlijnlijn: • Hart van Zuid biedt een hoogwaardig internationaal knooppunt en een toplocatie, en daarmee meer draagvlak voor een internationale verbinding. • Beoogde aanpassingen aan het spoor bij Almelo en Oldenzaal kunnen bijdragen aan het wegnemen van knelpunten in de rijsnelheid en daarmee aan het toekomstvast functioneren van de Berlijnlijn als volwaardige internationale spoorverbinding. Afspraken tussen Netwerkstadpartners • De Netwerkstadpartners maken het ontwikkelen van de omgeving van Centraal Station Hengelo daadwerkelijk tot een gezamenlijk project. In eerste instantie wordt daartoe een ruimtelijk functioneel programma gemaakt. Zij nemen deel in de ontwikkeling van het WTC en zijn bereid daarover programmatische afspraken te maken. • Nabij het Centraal Station Twente wordt een prominente toplocatie voor congressen en kantoren in Netwerkstad ontwikkeld. Een WTC-status en -vestiging is daarvoor cruciaal en een gezamenlijke verantwoordelijkheid. • De Netwerkstadpartners geven invulling aan gezamenlijke acquisitie van vestigingskandidaten en lobby bij het Twentse bedrijfsleven. • De Netwerkstadpartners hebben de intentie financieel te participeren in de ontwikkeling van het WTC en daaraan gerelateerde bovenlokale voorzieningen, uitgaande van overeenstemming over projectinhoud en programma. Daarmee ondersteunen zij de ambitie om dit project tot een gezamenlijke verantwoordelijkheid te maken. • Verbetering en opwaardering van de status van Centraal Station Hengelo tot Centraal Station Twente heeft hoogste prioriteit. Daartoe spreken de partners af dat verbetering en aanpassing van dit station en bijbeho-
6
•
•
•
•
rende faciliteiten prioriteit krijgt binnen de Netwerkstad. De Netwerkstadpartners geven invulling aan een gezamenlijke lobby voor opwaardering van kwaliteit en status van de internationale Eurocityverbinding met sneller en comfortabeler (Eurocity)materieel. De organisatie van het project Hart van Zuid wordt zodanig aangepast dat de gezamenlijke ontwikkeling van een ruimtelijk-functioneel programma voor de stationsomgeving en een WTC ook gepaard gaat met een gezamenlijke organisatie en verantwoordelijkheid voor dit onderdeel. Nieuwe (OV-gerelateerde) hoofdkantoren, bestuursfuncties en daaraan gerelateerde bovenlokale voorzieningen zoals congres- en hotelfaciliteiten worden, voor zover sturing door de Netwerkstadpartners daarop van invloed kan zijn, bij voorkeur in de stationsomgeving van Centraal Station Hengelo gevestigd. De Netwerkstadpartners geven de (her)ontwikkeling van de spoorzones bij Almelo, Hengelo en Oldenzaal zodanig vorm, dat het oplossen van knelpunten in de Berlijnlijn wordt bevorderd.
Inzet afspraken met provincie Overijssel • De provincie Overijssel neemt deel in ontwikkeling van het project Hart van Zuid en draagt bij aan het realiseren van een hoogwaardige ruimtelijke kwaliteit. • Netwerkstad Twente, provincie Overijssel en Regio Twente bereiden grensoverschrijdende afspraken voor over de ontwikkeling en kwaliteit van de Berlijnlijn, als basis voor een gezamenlijke lobby. Daartoe bepalen zij welke investeringen zij bereid zijn te doen/te bepleiten in de kwaliteit van de Berlijnlijn in Twente (o.a. ontwikkeling stationsomgevingslocaties). Vervolgens voeren Netwerkstad, provincie en Duitse partners gezamenlijk overleg met NS en DB over het toekomstperspectief van de Berlijnlijn.
Inzet afspraken met de rijksoverheid • Het ministerie van Verkeer en Waterstaat neemt deel in de planvorming rondom knooppunten en spoorzones, om tot toekomstvaste aanpassingen aan het spoortracé van de Berlijnlijn te komen alsmede tot opwaardering van kwaliteit en status van de internationale Eurocityverbinding met sneller en comfortabeler (Eurocity)materieel. • Het ministerie van VROM neemt deel in ontwikkeling van het project Hart van Zuid en draagt bij aan het realiseren van een hoogwaardige ruimtelijke kwaliteit.
B.
Ontsluitingsstructuur en bundelingsbeleid
Ontwikkeling van de positie in het grensoverschrijdende netwerk van fysieke verbindingen is voor Netwerkstad Twente van levensbelang. Daartoe dient binnen Netwerkstad Twente de samenhang tussen ruimtelijk, economisch en mobiliteitsbeleid te worden versterkt. Daaraan wordt op meerdere wijzen invulling gegeven: • Realisatie van de N18 en versterking van de functie van de A1/E30 als achterlandverbinding zijn essentieel voor de knooppuntfunctie van Netwerkstad Twente voor doorgaande verbindingen en completering van het (wegen)netwerk in Oost-Nederland. • Het Agglonet wordt gepositioneerd als de belangrijkste ruimtelijke structuurdrager en verbindende factor binnen de Netwerkstad. • Daartoe voert Netwerkstad Twente een bundelingsbeleid ter ondersteuning van de ruggengraatfunctie van het Agglonet: nieuwe ontwikkelingen bij voorkeur in de nabijheid van knooppunten in het Agglonet. • Bij investeringen in de weginfrastructuur wordt prioriteit gegeven aan die verbindingen die rechtstreeks de belangrijkste strategische ontwikkelingslocaties ontsluiten: Hart van Zuid en Kennispark Twente en op termijn Luchthaven Twente.
•
De realisering van een volwaardige, regionale luchthaven draagt bij aan de versterking van de ruimtelijk-economische structuur. Bovendien levert het een belangrijke bijdrage aan de bereikbaarheid en het vestigingsklimaat in de wijde regio. Afstemming met de ontwikkeling van FMO in Duitsland is daarbij een belangrijk aandachtspunt. Essentieel is voorts een goede afstemming van het economisch profiel van de luchthaven op die van de bestaande en geplande bedrijventerreinen in de Netwerkstad. Daarbij wordt gestimuleerd dat luchtvaartgerelateerde bedrijvigheid zich vestigt bij de luchthaven. Die luchthavengerelateerde bedrijvigheid zal in nader overleg gespecificeerd worden. Van groot belang is eveneens dat de luchthaven goed wordt ingepast in het landschap, dat de groene en landschappelijke kwaliteiten worden versterkt, dat de milieu-hinder tot een minimum beperkt blijft en dat de ontsluiting via OV en auto adequaat wordt vormgegeven.
Afspraken tussen Netwerkstadpartners • De Netwerkstadpartners geven in het kader van de besprekingen met V&W, Rijkswaterstaat en de provincie over de netwerkanalyse en de bereikbaarheid van Twente prioriteit aan de ontsluiting van Kennispark Twente en Hart van Zuid. • De partners verkennen de mogelijkheid van gezamenlijke (financiële) participatie in de ontsluiting van Hart van Zuid en Kennispark Twente, ter ondersteuning van de claim op rijksmiddelen. • Ten behoeve van de dragende (rail)structuur van Agglonet blijven de Netwerkstadpartners inzetten op prioritering en versterking van knooppuntlocaties. • De Netwerkstadpartners stimuleren de vestiging van luchtvaartgerelateerde bedrijvigheid bij de luchthaven. Inzet afspraken met regionale partners • Regio Twente bepaalt op basis van een netwerkanalyse
•
de prioriteiten voor verbeteringen in de ontsluitingsstructuur en verkent hoe bij de verdeling van BDU-middelen meer ruimte kan ontstaan voor prioritering en langjarige financiering van projecten. Regio Twente ontwikkelt Agglonet Twente zodanig dat sprake is van een ruimtelijk structurerende ruggengraat.
Inzet afspraken met provincie Overijssel • Provincie Overijssel maakt in het streekplan opwaardering van de N18 tot autosnelweg mogelijk. Provincie Gelderland wordt gevraagd hetzelfde te doen. • Provincie Overijssel draagt bij aan ontsluiting van de strategische ontwikkelingslocaties Hart van Zuid en Kennispark Twente. • Provincie Overijssel neemt deel aan de planvorming voor de doorstart van de luchthaven en aan de ruimtelijke herontwikkeling van het voormalige vliegbasisterrein. De door Provinciale Staten vastgestelde randvoorwaarden gelden als uitgangspunt. Over de wijze van verdere participatie worden nadere afspraken gemaakt. Inzet afspraken met de rijksoverheid • De minister van Verkeer en Waterstaat erkent de West-Oost-verbinding A1/E30 Amsterdam-Berlijn als prioritaire Transeuropese verbinding en spant zich in om de verbinding op te nemen als prioritaire verbinding in het programma Trans Europese Netwerken. • Met inachtneming van de reeds bestaande samenwerking en initiatieven, bevordert de minister van Verkeer en Waterstaat de realisatie van de N18 en N35 tot volwaardige 100 km/u autoweg. • De ministeries van VROM, EZ en VenW dragen op basis van de regionale netwerkanalyse bij aan de benodigde investeringen in de ontsluiting van de strategische ontwikkelingslocaties Hart van Zuid en Kennispark Twente. • Het Rijk neemt deel aan de planvorming voor de
ruimtelijke ontwikkeling van het vliegbasisterrein en draagt bij aan het realiseren van een doorstart van de luchthaven en de herontwikkeling van de vliegbasis en omgeving.
C.
Investeringen in de groen-blauwe kwaliteiten van de Netwerkstad
De ruimtelijke kwaliteit van Netwerkstad Twente wordt voor een belangrijk deel bepaald door de groen-blauwe structuur. Ontwikkeling daarvan is essentieel voor het vestigingsklimaat. Ontwikkeling van de Zendersche Esch is de komende jaren voor Netwerkstad Twente het belangrijkste project, hoewel ook de groen-blauwe structuur als geheel aandacht verdient. Afspraken tussen Netwerkstadpartners • Netwerkstad Twente benoemt Zendersche Esch als prioriteit voor externe geldstromen inzake natuur, landschap en ontwikkeling van het landelijk gebied. • De Netwerkstadpartners hebben de intentie om financieel te participeren in ontwikkeling van Zendersche Esch, waar het gaat om projectonderdelen die meerwaarde hebben voor de gehele Netwerkstad. • Netwerkstad Twente benoemt het project Waterrijk als prioriteit voor externe geldstromen (waterschap, rijk, provincie) inzake watergerelateerde investeringen. Inzet afspraken met regionale partners • In het kader van de op te stellen Regionale Structuurvisie wordt onder verantwoordelijkheid van Regio Twente de groen-blauwe structuur van Netwerkstad Twente en de overgang daarvan naar het meer landelijke Twente uitgewerkt. • Op basis daarvan wordt een programma van maatregelen en projecten opgezet. Daarin brengen partners reeds bestaande plannen en projecten, zoals die voor de Zendersche Esch onder.
ruimtelijkeontwikkelingsagendanetwerkstadtwente
7
•
Bij dit programma verkennen en ontwikkelen zij financieringsstrategieën, op basis waarvan een onderling afgestemd investeringsprogramma wordt opgesteld met vervolgens specifieke afspraken voor projecten uit het programma.
D. Ontwikkeling en programmering hoogwaardige woonmilieus In Netwerkstad Twente is dingend behoefte aan vergroting van het aanbod van hoogwaardige woonmilieus. Het project Waterrijk is binnen de Netwerkstad gepositioneerd als het belangrijkste project waar deze kwaliteitsambitie gerealiseerd dient te worden. Ook bij andere gemeenten worden voorbereidingen getroffen voor het realiseren van onderscheidende, hoogwaardige woonmilieus. Om deze ontwikkelingen succesvol te laten zijn, is het van belang om gezamenlijk op te trekken en vorm te geven aan onderlinge afstemming en programmering binnen de Netwerkstad en met Regio Twente. Daarmee wordt bijgedragen aan de ambitie om te komen tot een evenwichtiger samenstelling van het woningaanbod in de Netwerkstad en daarbij met name in het hogere segment meer differentiatie aan te brengen. Afspraken tussen Netwerkstadpartners • Netwerkstad Twente benoemt Waterrijk als prioritair project voor ontwikkeling van een nieuw woonmilieu in de vorm van hoogwaardig watergeoriënteerd wonen. • De Netwerkstadpartners hebben de intentie financieel te participeren in de ontwikkeling van Waterrijk, uitgaande van overeenstemming over projectinhoud en -programma. Daarmee ondersteunen zij de ambitie om dit project tot een gezamenlijke verantwoordelijkheid te maken en hoogwaardig watergeoriënteerd wonen dáár te realiseren. • Ten behoeve van de hoogwaardige kwaliteit van Waterrijk zullen de Netwerkstadpartners, indien overeenstemming over projectinhoud en programma is bereikt, nadere
8
•
afspraken maken over het investeren in het creëren van groot open water dat optimaal ontsloten is naar het (te verbeteren) kanalennetwerk. Concrete initiatieven van nieuwe planontwikkeling worden op Netwerkstadniveau afgestemd waar het gaat om consequenties voor de regionale markt en aanbod van woonmilieus.
Inzet afspraken met regionale partners • Provincie, Regio en Netwerkstad stemmen de hoofdlijnen van het woningbouwbeleid op elkaar af. • Met Regio Twente en provincie Overijssel wordt een gezamenlijke analyse van de woningmarkt uitgevoerd en een regionale woningmarktmonitor opgezet, op basis van regelmatig te actualiseren gemeentelijke gegevens. • Op basis van deze marktanalyse bevorderen de Netwerkstadpartners dat in regionaal verband nog in 2005 op hoofdlijnen een voorstel wordt uitgewerkt over de programmatische consequenties van de ontwikkeling van Waterrijk en andere ontwikkelingen in het hogere segment. • Dit leidt in 2006 tot nadere afspraken tussen de Netwerkstadpartners, Regio Twente en provincie Overijssel over kwaliteiten en differentiatie in de ontwikkeling van bijzondere woonmilieus. Inzet afspraak met provincie Overijssel • Provincie Overijssel draagt in procedurele en procesmatige zin bij aan het creëren van groot open water dat optimaal ontsloten is naar het (te verbeteren) kanalennetwerk en heeft de intentie om ook financieel te participeren. Inzet afspraak met de rijksoverheid • De ministeries van VenW en LNV hebben de intentie om financieel bij te dragen aan het creëren van groot open water dat optimaal ontsloten is naar het (te verbeteren) kanalennetwerk.
1.3
Kaart Ruimtelijke ontwikkelingsagenda
Hoe de afspraken van de Ruimtelijke ontwikkelingsagenda doorwerken in de Netwerkstad.
ruimtelijkeontwikkelingsagendanetwerkstadtwente
9
10
2
Waarom een Ruimtelijke ontwikkelingsagenda?
Aan de hand van de Ruimtelijke ontwikkelingsagenda maakt Netwerkstad Twente afspraken over de realisatie van gezamenlijke ruimtelijke ambities. Daarbij gaat het om onderlinge afspraken tussen de Netwerkstadpartners, maar ook om afspraken met derden, zoals Regio Twente, provincie Overijssel, de rijksoverheid en het Waterschap Regge en Dinkel.
2.1
Voor de komende raadsperiode (2006-2010) wordt - in het verlengde van de strategische visie en het projectenboek momenteel een alomvattend Prestatiecontract voor de Netwerkstad voorbereid. Het prestatiecontract laat de afspraken zien die de partners onderling dienen te maken voor het realiseren van de Netwerkstadprojecten die zijn aangewezen in de strategische visie en het projectenboek. Daartoe wordt per project inzichtelijk gemaakt wat de totale kosten zijn van het Netwerkstad-aandeel in het project en bovendien wat iedere samenwerkingspartner daarin financieel bijdraagt. Tevens zal per project worden vastgelegd welke programma-afspraken over en weer worden gemaakt. Bedoeling is het prestatiecontract begin 2006 ter vaststelling voor te leggen aan de nieuwgekozen raden. De ambities en afspraken zoals neergelegd in de Ruimtelijke ontwikkelingsagenda zullen integraal deel gaan uitmaken van het prestatiecontract.
Behoefte aan concretisering visies
Door Netwerkstad Twente is de afgelopen jaren veel tijd en energie geïnvesteerd in het formuleren van visie en ambities. In april 2002 is het concept van de Ruimtelijke ontwikkelingsvisie 2030 (‘Op koers’) afgerond. In 2003 en 2004 verschenen achtereenvolgens delen I en II van de Strategische Visie, gevolgd door het bijbehorende projectenboek (2005). In het voorjaar van 2004 werd samen met de provincie Overijssel en de Regio Twente het Nieuw Perspectief voor Twente gepresenteerd. De Ruimtelijke ontwikkelingsagenda Netwerkstad Twente wordt opgesteld als uitvloeisel van de Nota Ruimte. In de ontwikkelingsagenda wordt het reeds geschetste globale ontwikkelingsbeeld voor de Netwerkstad uitgewerkt in termen van concrete ambities en afspraken over programmering en te realiseren kwaliteiten en randvoorwaarden. Deze uitwerking betreft primair het ruimtelijk-fysieke domein. Het is echter evident dat er vele raakvlakken zijn met het economische, sociale en bestuurlijke domein. De Ruimtelijke ontwikkelingsagenda vormt bovendien een belangrijke bouwsteen voor de Regionale Structuurvisie, die momenteel door Regio Twente wordt voorbereid.
2.2
Kansen benutten door samenwerking
Noodzaak voor bundelen van krachten De reeds geformuleerde visies en ambities dienen te worden vertaald en verankerd in concrete afspraken over specialisaties en complementariteit. Dat is nodig: Netwerkstad Twente functioneert in bepaalde opzichten reeds als één samenhangend stedelijk gebied, bijvoorbeeld waar het gaat om de woningmarkt, de grootstedelijke voorzieningen en bedrijfsvestigingen. Door de krachten te bundelen op de schaal van de Netwerkstad worden voorzieningen mogelijk die door elk van de afzonderlijke gemeenten niet te realiseren zijn.
Twente als (grensoverschrijdend) nationaal Stedelijk Netwerk is gedefinieerd; het opstellen van een Ruimtelijke ontwikkelingsagenda is daarvoor een vereiste. Specifiek van belang zijn het Uitvoeringsprogramma van de Nota Ruimte voor 2006, de nieuwe generatie Europese structuurfondsen (2007-2013) en aansluiting van Netwerkstad Twente bij ‘Eurocities’, belangenorganisatie van Europese grote steden. Versterken grensoverschrijdende samenwerking Recent heeft de grensoverschrijdende samenwerking met Münster en Osnabrück een impuls gekregen. Op 12 januari 2005 vond de conferentie ‘Twente in internationaal perspectief’ plaats, met vertegenwoordigers van overheden en bedrijfsleven uit de grensoverschrijdende stedendriehoek Münster-OsnabrückNetwerkstad Twente (MONT). De conferentie heeft geresulteerd in de wens de samenwerking te intensiveren en te vertalen in concrete acties. Dit vraagt zowel om positiebepaling binnen de Netwerkstad als afstemming met de internationale partners.
Versterken positionering Netwerkstad Samenwerking is essentieel voor de positionering van Netwerkstad Twente richting de provinciale, nationale en Europese overheid. In plaats van elkaar vliegen af te vangen worden de krachten gebundeld in een heldere ontwikkelingsagenda, waarin als Netwerkstad richting wordt gekozen. Een stevige gezamenlijke ambitie is onontbeerlijk om in de toekomst bij het Rijk of in Europees verband op financiële steun te mogen rekenen. Deze wordt ondersteund door de Nota Ruimte, waarin Netwerkstad
ruimtelijkeontwikkelingsagendanetwerkstadtwente
11
12
3
Profiel: Netwerkstad Twente als internationale kennisregio
De Ruimtelijke ontwikkelingsagenda is gericht op ontwikkeling van Netwerkstad Twente als internationale kennisregio. Om dat profiel te realiseren is kwalitatieve groei noodzakelijk, zowel ruimtelijkeconomisch als in termen van ruimtelijke kwaliteit.
3.1
Netwerkstad Twente in 2030
Het is de ambitie van Netwerkstad Twente om de positie van hoogwaardige internationale kennisregio verder uit te bouwen. In zowel de Strategische Visie als in het Nieuw Perspectief voor Twente kiest Netwerkstad Twente nadrukkelijk voor ontwikkeling naar een positie als dé stedelijke kennisregio van OostNederland. Groei van de kenniseconomie is belangrijk voor een evenwichtiger ontwikkeling en zal een positief effect hebben op de innovatiekracht van de in Twente sterk vertegenwoordigde (maak)industrie. Tot nu toe heeft Twente de afname van de werkgelegenheid in de industriële sector onvoldoende kunnen compenseren in nieuwe sectoren zoals die van de zakelijke dienstverlening en kennisproducten. Twente heeft nochtans een goede uitgangspositie als derde kennisregio van Nederland. Om deze positie verder uit te bouwen is groei essentieel. Naast beperkte bevolkingsgroei die noodzakelijk is om de sociale structuur in de steden te versterken en het negatieve migratiesaldo te compenseren is vooral kwalitatieve groei noodzakelijk. Het vasthouden en aantrekken van hoogopgeleiden is belangrijk voor de ontwikkeling van het kennisklimaat.
De kwalitatieve groei dient zich op twee manieren te manifesteren: 1. ruimtelijk-economisch: er wordt meer toegevoegde waarde gecreëerd in Netwerkstad Twente; 2. ruimtelijke kwaliteit: het aantrekkelijke leefklimaat van Netwerkstad Twente wordt verder versterkt door behoud en ontwikkeling van natuur, landschap en woonomgeving. Behoud van het aantrekkelijke leefmilieu vraagt dan ook om economische groei met minimaal ruimtebeslag: vooral gericht op vestiging van hoogwaardige werkgelegenheid. Om dat te bereiken, kiest de Netwerkstad voor versterking van het profiel van internationale kennisregio. Er wordt ingezet op een stevige koppeling tussen de kennisinstellingen en de (kennisintensieve) maakindustrie, vooral gericht op productontwikkeling en innovatie. De traditionele industrie binnen Twente biedt een scala aan mogelijkheden om aan innovatieve kennisproducten te werken. Niet alleen kwalitatieve groei is noodzakelijk, ook grensoverschrijdende samenwerking. Netwerkstad Twente maakt onderdeel van een grensoverschrijdend stedelijk netwerk met Osnabrück en Münster. Internationale samenwerking vergroot de slagkracht van de regio en zorgt voor een sterkere positie op de schaal van Europa. Bovendien sluit het aan bij het landelijke toekomstbeeld: in de Nota Ruimte wordt specifiek naar Twente gekeken waar het gaat om grensoverschrijdende samenwerking. Daartoe is versterking van de verbindingen met andere (inter)nationale netwerken belangrijk. Netwerkstad Twente heeft een uitstekende uitgangspositie met de internationale ligging op de West-Oost-corridor. Een infrastructuur die aansluit op deze ligging zorgt ervoor dat ook grotere bedrijven van internationale betekenis kunnen profiteren van een vestiging in Twente.
Relevant beleid De ambitie om Twente verder te ontwikkelen tot internationale kennisregio is verankerd en uitgewerkt in diverse beleidsdocumenten en -processen. • In het Regionaal Economisch Ontwikkelingsplan voor Twente (REOP) wordt geconstateerd dat de Twentse economie nog steeds kwetsbaar is voor conjunctuurschommelingen. Er wordt ingezet op doorontwikkeling van de Twentse economie tot een internationale kennisregio, met toename van kennisintensieve bedrijvigheid. Stimulering van nieuw (innovatief) ondernemerschap biedt veel kansen voor de groei van de werkgelegenheid. • Het Nieuw Perspectief voor Twente richt zich op profilering van Twente als kennisregio om uiteindelijk in 2020 tot de toptien van Europese kennisregio’s te behoren. Naast versterking van ontwikkeling, toepassing en overdracht van kennis is ook de internationale ligging van belang. Die kan beter benut worden door investeringen in bereikbaarheid en intensivering van de grensoverschrijdende samenwerking. Dit vraagt bovendien om ontwikkeling van een wervend vestigingsklimaat voor bedrijven en (hoogopgeleide) werknemers. • Triangle betreft een samenwerking binnen Oost-Nederland tussen de Twentse, Wageningse en Nijmeegse kenniscentra. In een visiedocument wordt de ambitie vastgelegd dat Oost-Nederland in 2015 tot de topvijf regio’s behoort op het gebied van voeding, technologie en gezondheid. • In het rapport Twente in internationaal perspectief wordt de overheden in Twente en de Städtedreieck een belangrijke rol toegedicht bij de verdere grensoverschrijdende samenwerking op het gebied van technologie, logisitiek en het grensoverschrijdend zaken doen. • Recent is het Innovatieplatform Twente van start gegaan, dat een impuls geeft aan de ontwikkelingskansen en innovatiekracht van de Twentse economie. In het platform zijn bedrijven, instellingen en overheden vertegenwoordigd.
ruimtelijkeontwikkelingsagendanetwerkstadtwente
13
Voor de Ruimtelijke ontwikkelingsagenda staan twee samenhangende kernambities centraal: • versterking van de ruimtelijk-economische structuur van Netwerkstad Twente als onderdeel van grensoverschrijdende en transnationale netwerken • versterking van de kwaliteit van het woon- en leefklimaat door behoud en ontwikkeling van woon- en werkomgeving, natuur en landschap.
Positionering van de Städtedreieck op de Europese kaart biedt kansen. Dit is nogmaals bevestigd in de conferentie ‘Twente in internationaal perspectief’ op 12 januari 2005 waar vertegenwoordigers van overheden en bedrijfsleven gezamenlijk de ambitie uitspraken de grensoverschrijdende samenwerking verder te ontwikkelen.
Deze twee kernambities vormen de ‘koepel’ op de Ruimtelijke ontwikkelingsagenda, en worden hierna nader toegelicht. Berlijn
Randstad
3.2
Versterken ruimtelijk-economische structuur
Netwerkstad Twente realiseert zich dat het belang van de landsgrenzen afneemt en dat de oriëntatie niet langer primair het westen, de Randstad en Den Haag betreft, maar zeker ook het oosten (Münster/Osnabrück) en Brussel. Om de regionale economie te versterken en de internationale ligging van Twente te benutten, is het van belang om de ruimtelijk-economische structuur in grensoverschrijdend verband te versterken. Enerzijds ligt daarbij prioriteit bij het verbeteren en versterken van de internationale infrastructuur (knooppunten) van Twente in grensoverschrijdend verband en anderzijds bij het ontwikkelen van bedrijfslocaties. Ook de ontwikkeling van Luchthaven Twente in grensoverschrijdend perspectief dient hierbij in ogenschouw te worden genomen. Met de Duitse steden Münster en Osnabrück vormt Netwerkstad Twente een grensoverschrijdend stedelijk netwerk dat economisch, maatschappelijk, fysiek en bestuurlijk steeds meer realiteit wordt: de Städtedreieck. Dit netwerk krijgt onder meer vorm door samenwerking tussen universiteiten, ziekenhuizen en het bedrijfsleven.
Städtedreieck
Warschau Moskou
Ruhrgebied
Deze positionering hangt op (middel)lange termijn sterk samen met de ontwikkeling van Centraal- en Oost-Europa. Twente ligt aan de internationale verbindingsas tussen de Randstad en deze gebieden, gevormd door de A1/E30 en de spoorverbinding Amsterdam-Berlijn. Versterking van deze transportas is nodig om te voorkomen dat de hoofdverbinding Randstad-Berlijn op langere termijn via het Ruhrgebied gaat lopen. Direct aan de andere kant van de landsgrens ligt bovendien de A31 die Noord-West-Duitsland met het Ruhrgebied verbindt. Inzet is om optimaal te profiteren van deze ligging door versterking van de achterlandverbindingen en ontwikkeling tot belangrijk knooppunt in de oost-west- en noord-zuid-relaties in West-Europa. Voor de ontwikkeling van vitale steden kiest Netwerkstad Twente voor kennis als dé drager van de economie, waarbij zorg en
14
technologie een centrale plaats innemen. Ook de maakindustrie en de logistieke activiteiten die hiermee samenhangen spelen een belangrijke rol. Deze focus op kennis, zorg en technologie hangt direct samen met de economische structuur van industrie, gecombineerd met veel kleinere kennisintensieve bedrijven, het grote aantal spin-offs vanuit de kennisinstellingen, het grote aantal samen -werkingsverbanden dat ontstaat tussen de bedrijven en kennisinstellingen in de regio en het hoge percentage van R&D-uitgaven per werknemer. Daarbij wordt specifiek ingezet op het cluster ICT/Telematica, nanotechnologie en biomedische en zorgtechnologie, om aldus een economisch proces van zichzelf versterkende clustervorming te stimuleren. De Universiteit Twente speelt daarin een cruciale rol. De keuze voor kenniseconomie als speerpunt laat het belang van de overige Twentse bedrijvigheid onverlet. De kansen liggen juist in het versterken van de relaties tussen de driehoek ‘kennis’, ‘ambacht’ en ‘commercie’, bijvoorbeeld door productontwikkeling en innovatie.
3.3
Versterken kwaliteit van het woon- en leefklimaat
Een belangrijke kernkwaliteit van Twente is de goede balans tussen vitale steden en een aantrekkelijk landschap. Deze kernkwaliteit dient verder ontwikkeld te worden, mede als bijdrage aan versterking van het vestigingsklimaat. Voor de ambitie om door te groeien als hoogwaardige kennisregio is een voor bedrijven en hogeropgeleiden aantrekkelijk vestigingsklimaat een voorwaarde. Dat vraagt om ontwikkeling van hoogwaardige woon- en werkmilieus binnen de Netwerkstad, om voorzieningen op het gebied van cultuur, onderwijs, zorg en recreatie, om goede bereikbaarheid én om behoud en versterking van het landschap en het ecosysteem. De aantrekkingskracht van de Twentse omgeving wordt vooral bepaald
door het kleinschalige en afwisselende cultuurlandschap. Deze kwaliteit is dan ook van levensbelang voor de toekomst van de regio en moet gekoesterd en verder ontwikkeld worden. Kennishuis In een studie naar de potentie van Netwerkstad Twente in de kenniseconomie is een kader gepresenteerd waarin de verschillende bouwstenen van de kenniseconomie zijn opgenomen. Daarin worden kennisfundamenten en kennisactiviteiten onderscheiden. Het beleid ter ontwikkeling van de kenniseconomie is zowel gericht op het versterken van de kennisactiviteiten als de kennisfundamenten (waarbij de kennisinfrastructuur en de economische infrastructuur de voornaamste zijn). Ruimtelijk relevante bijdragen aan de kenniseconomie zijn: groeiclusters ontwikkelen, versterken van de kwaliteit van de leefomgeving, bereikbaarheid en stedelijke diversiteit. De ambities van de Ruimtelijke ontwikkelingsagenda dragen bij aan het opbouwen van dit ‘kennishuis’.
Kennishuis Analysekader kenniseconomie
Performance
Activiteiten
Aantrekken van “talent”
3.4
Specialisaties en complementariteit
Versterking van de samenwerking binnen Netwerkstad Twente impliceert dat keuzes worden gemaakt in termen van specialisaties en complementariteit. In de strategische visie worden de specialisatie en complementariteit als volgt verwoord: • Almelo biedt ruimte voor wonen (aan het water), bedrijven en indoortopsport. Daarnaast is Almelo het juridisch/ administratief centrum van de Netwerkstad • Borne is het knooppunt van recreatie en toerisme. Vanwege de ligging binnen het groene hart van de Netwerkstad is er in Borne ruimte voor ‘wonen in het groen’ • Hengelo is het infrastructurele knooppunt voor autowegen en spoorwegen; het Centraal Station van (Netwerkstad) Twente. Hengelo versterkt zijn positie op het gebied van zakelijke dienstverlening en is de kantorenstad van de Netwerkstad. Daarnaast richt Hengelo zich op bundeling van de zorgvoorzieningen en de uitbouw van outdoortopsport. • Enschede is met de Universiteit Twente het knooppunt voor kennisinfrastructuur, met name op het gebied van zorg en technologie. Enschede is tevens het Euregionaal knoop- en winkelcentrum en biedt mogelijkheden voor zowel centrumstedelijk als landschappelijk wonen.
Oldenzaal was geen partner in het opstellen van de strategische visie. Het Rijk rekent Oldenzaal in de Nota Ruimte wel tot het stedelijk netwerk. Dit was aanleiding om Oldenzaal te betrekken in de Ruimtelijke ontwikkelingsagenda. Oldenzaal onderscheidt zich als logistiek knooppunt, als recreatief-toeristische poort naar Noord-Oost-Twente en door een aantrekkelijk kleinstedelijk woonmilieu. Oldenzaal biedt ontwikkelingsmogelijkheden voor zowel kleinstedelijk als groen wonen en heeft een verzorgingsfunctie voor Noord-Oost-Twente.
Ontwikkelen groeiclusters
Organiserend vermogen Toepassen van kennis
Fundamenten
Sociale gelijkheid
Creëren nieuwe kennis
Economische basis
Kwaliteit leefomgeving
Bereikbaarheid
Kennisbasis
Schaal
Diversiteit
ruimtelijkeontwikkelingsagendanetwerkstadtwente
15
16
4
De ruimtelijke ambities in onderlinge samenhang
1.
De Ruimtelijke ontwikkelingsagenda krijgt vorm aan de hand van zes ruimtelijke ambities, die worden uitgewerkt en vertaald in afspraken onderling en met externe partijen.
Ruimtelijke ambities 1. Versterken hoofdverbindingen met andere kennisregio’s versterken ruimtelijk-
2.
2. Ontwikkelen knooppunten en toplocatie Centraal Station Twente
economische structuur
3. Optimaliseren interne bereikbaarheid Netwerkstad Twente 4. Bieden vestigingslocaties voor bedrijven en voorzieningen
versterken woon- en
5. Ontwikkelen groen-blauwe structuur
leefkwaliteit
6. Toevoegen hoogwaardige woonmilieus
4.1
Zes ruimtelijke ambities
De twee centrale ambities ‘economische structuur’ en ‘leefen vestigingsklimaat’ laten zich concretiseren in zes ruimtelijke ambities, die gezamenlijk de basis van de Ruimtelijke ontwikkelingsagenda vormen.
3.
Versterken van hoofdverbindingen met andere kennisregio’s in Nederland en Europa De ligging aan de internationale verbindingsas tussen de Randstad en Centraal- en Oost-Europa is één van de belangrijkste kwaliteiten van Netwerkstad Twente en ook van groot belang voor de kenniseconomie. Deze kwaliteit dient verder ontwikkeld te worden, door borging en ontwikkeling van de positie van de A1 en door versterking van de internationale railverbinding Amsterdam-Hengelo-Berlijn en verder richting groeimarkt Oost Europa en Moskou. Door versterking van de noordzuidverbinding tussen Twente en het KAN (N18) en ontwikkeling van de Luchthaven Twente tot volwaardige regionale luchthaven krijgt de functie van Twente als knooppunt verder vorm. Ontwikkeling knooppunten en toplocatie Centraal Station Twente In zowel internationale als regionale netwerken spelen hoogwaardige knooppunten een belangrijke rol. Op Centraal Station Hengelo komen de internationale verbinding Amsterdam-Berlijn en de regionale en interregionale spoorverbindingen samen. Upgrading van het station tot Centraal Station Twente is van belang voor de bereikbaarheid van de hele regio. Maar het ondersteunt ook de kenniseconomie door ontwikkeling van een toplocatie voor kantoren en congresfaciliteiten. Ontwikkelingen bij de stations van Almelo, Enschede en Oldenzaal hebben een belangrijke aanvullende meerwaarde voor de Netwerkstad. Optimaliseren interne bereikbaarheid Netwerkstad Versterking van de ruimtelijk-fysieke netwerkstructuur van Netwerkstad Twente vraagt om een optimale interne bereikbaarheid van de belangrijkste woon- en werkconcentraties, zowel over de weg als per openbaar (trein)vervoer. Voor Netwerkstad Twente is de realisatie
van een samenhangend hoogwaardig regionaal OVsysteem van groot belang, net als beter ontsluiten via de weg van de belangrijkste investeringslocaties Hart van Zuid en Kennispark. 4.
Bieden van vestigingslocaties voor bedrijven en voorzieningen Er dient sprake te zijn van optimale ruimtelijke voorwaarden voor de vestiging van nieuwe bedrijven en instellingen, zowel voor kennisintensieve bedrijven en instellingen als voor de daaraan gelieerde industrie en logistiek. Netwerkstad Twente richt zich daarbij op bedrijven en instellingen die specifieke toegevoegde waarde voor de gehele regio hebben en/of veel ruimte vragen. Het gaat hier met name om Hart van Zuid, het Regionaal Bedrijventerrein en het Kennispark Twente.
5.
Ontwikkelen groen-blauwe structuur De groen-blauwe ontwikkeling van de Netwerkstad staat niet op zichzelf, maar maakt deel uit van de landschappelijke structuur van heel Twente. Behoud en ontwikkeling van de kwaliteiten van Twente op het gebied rust, ruimte en groen is essentieel om het aan trekkelijke Twentse leefklimaat in stand te houden, en heeft ook economische waarde voor recreatie en toerisme. Investeringen in groen-blauwe(buffer)gebieden van de Netwerkstad zijn nodig om blijvend tegendruk te kunnen bieden aan de voortgaande ruimtelijk-economische ontwikkeling in Twente.
6.
Toevoegen hoogwaardige woonmilieus Voor versterking van de kenniseconomie en het vasthouden of aantrekken van hogeropgeleiden in Twente, is vergroting van het aanbod hoogwaardige woonmilieus vereist. Daarbij gaat het om voor Twente unieke en onderscheidende woonmilieus: landelijk, watergeoriënteerd, kleinstedelijk en hoogstedelijk. Door hierin
ruimtelijkeontwikkelingsagendanetwerkstadtwente
17
gezamenlijk op te trekken kan worden geïnvesteerd in echt hoogwaardige kwaliteit en wordt onderling afgestemd met behoud van differentiatie.
4.2
Onderlinge samenhang ruimtelijke ambities
Het is duidelijk dat de ruimtelijke ambities onderling sterk samenhangen. In de Ruimtelijke Ontwikkelingsagenda clusteren we de ruimtelijke ambities rondom de twee centrale ambities: de eerste drie ruimtelijke ambities worden uitgewerkt in hoofdstuk 5, waarin de ruimtelijk-fysieke netwerken centraal staan. Hier gaat het dus om de samenhang tussen de fysieke verbindingen, zowel intern als extern, in relatie tot de belangrijkste knooppunten in de Netwerkstad en de Städtedreieck. In hoofdstuk 6 worden de ambities uitgewerkt die direct samenhangen met het leefen vestigingsklimaat: woonomgeving, vestigingsvoorwaarden en de groen-blauwe structuur.
18
Samenhangen De belangrijkste ontwikkelingen in de Ruimtelijke ontwikkelingsagenda hebben alle een bredere context: • Ontwikkeling van de spoorzones en van een hoogwaardig Centraal Station Twente versterkt de verankering in internationale netwerken, vergroot de mogelijkheden van de Berlijnlijn en biedt een internationaal vestigingsmilieu. • Agglonet verbetert niet alleen de interne en regionale bereikbaarheid, maar werkt ook ruimtelijk structurerend op de vernieuwing van het stedelijk gebied en draagt bij aan interne ontsluiting als belangrijke vestigingsvoorwaarde. • Waterrijk voegt niet alleen een nieuw woonmilieu toe, maar verbindt dit met het vergroten van de betekenis en bruikbaarheid van de kanaalverbindingen en biedt kansen voor waterberging. • De integratie van stad en land krijgt vorm door de positie van Oldenzaal als recreatieve poort naar NoordOost-Twente en door ontwikkeling van de Zendersche Esch; een en ander richt zich mede op ontsluiting van natuur en landschap voor de Netwerkstad. Die opgave geldt ook voor andere groen-blauwe structuren in de directe nabijheid van de Netwerkstad.
5
Versterken ruimtelijkeconomische structuur
prioritair op de lijst die in mei 2004 is vastgesteld. Verhoging van de prioriteit van deze verbinding is gewenst.
De ruimtelijk-economische structuur van Netwerkstad Twente wordt voor een belangrijk deel bepaald door de kwaliteit van (grensoverschrijdende) netwerken. Deze netwerken zijn opgebouwd uit enerzijds verbindingen over weg en spoor en anderzijds knooppunten waar deze verbindingen samenkomen.
5.1
Versterken hoofdverbindingen
De ligging aan de internationale verbindingsas tussen de Randstad en Centraal- en Oost-Europa is één van de belangrijkste kwaliteiten van Netwerkstad Twente. Deze kwaliteit dient verder ontwikkeld te worden, door borging en ontwikkeling van de positie van de A1 en door versterking van de internationale railverbinding Amsterdam-Hengelo-Berlijn. De internationale verbindingsas Amsterdam-Twente-Berlijn is de snelste, meest betrouwbare en meest robuuste verbinding tussen de Noordvleugel van de Randstad en Berlijn. De inbedding van de as Amsterdam-Berlijn in het netwerk van transeuropese verbindingen kan verder worden versterkt. Aan beide kanten van de grens is de afgelopen jaren veel geïnvesteerd, onder meer in de A31, een verbinding tussen het Ruhrgebied en Emden. Als het gaat om verbeteringen in de wegen gaat de prioriteit uit naar de omleiding in de A30 (D)/A2 (D) bij Bad Oeynhausen, die momenteel in voorbereiding is. In Nederland hebben investeringen bij Deventer prioriteit. Deze investeringen liggen buiten Netwerkstad Twente, maar zijn van groot belang voor de internationale bereikbaarheid van de regio. De verbinding maakt deel uit van het Trans-Europese Netwerk, zij het niet als zijnde
Niet alleen de A1 is een belangrijke internationale ontwikkelingsas, ook de spoorlijn Randstad-Berlijn met Hengelo als (potentieel) internationaal knooppunt. De verbinding is onder druk komen te staan door veranderende inzichten bij de spoorwegmaatschappijen in Nederland en Duitsland. Er zijn op korte termijn op het Nederlandse deel investeringen nodig, zowel voor de internationale verbinding met Berlijn als op de nationale intercityverbinding. Dit geldt ook voor de verbinding HengeloOsnabrück-Hannover (Minden). Om de lijn in stand te houden is bovendien toename van het gebruik belangrijk. Om dat te realiseren is verdere lobby noodzakelijk in de richting van de spoorwegmaatschappijen in beide landen. Deze lobby is het krachtigst als het een gezamenlijke euregionale lobby is. Dat vereist ten eerste een gezamenlijke visie over het toekomstige gebruik en kwaliteit van de Berlijnlijn. Wat is de gewenste kwaliteit? Wat is er voor nodig om dat te realiseren? Welke bijdrage kunnen de regionale partners daaraan leveren? Voor een gezamenlijke visie op deze vragen is overleg tussen de meestbetrokken bestuurlijke partners essentieel. Daarbij gaat het niet alleen om de kwaliteit van de verbinding, maar ook om de kwaliteit van de bestemming; ontwikkeling van een hoogwaardig knooppunt bij Centraal Station Hengelo kan een belangrijke impuls betekenen voor de (internationale) treinverbinding. Naast het internationale netwerk is voor Twente ook het interregionale niveau van groot belang. De positie van Twente aan de internationale verbindingsas A1/E30 krijgt vooral meerwaarde indien de regio kan fungeren als knooppunt in het netwerk van internationale en interregionale verbindingen. Dit betekent dat voor Twente ook de relatie met Zwolle, het KAN-gebied en de steden Münster-Osnabrück van belang is.
De toekomstige relatie van de A15/N18 in samenhang met de (opgewaardeerde) grensoverschrijdende A35/B54 (D), de A31 (D) en de N36/A28 naar Groningen/Assen zal bijdragen aan een goed functionerend systeem van personen- en goederenvervoer en een betrouwbare bereikbaarheid. Aanleg van deze verbindingen is essentieel om de economie en de internationale concurrentiepositie van Nederland en het Duits-Nederlands grensgebied (Euregio) te versterken. De prioriteit ligt bij de N18, die op korte termijn tot autoweg opgewaardeerd dient te worden, met voor de langere termijn de optie van uitbouw tot autosnelweg. Hiermee dient in de tracering en ruimtereservering rekening te worden gehouden. Luchthaven Twente: onderzoek naar mogelijkheden doorstart Voor de internationale bereikbaarheid van Netwerkstad Twente zijn ook de ontsluiting via de luchthavens Twente en MünsterOsnabrück vestigingsplaatsfactoren van betekenis. De Luchthaven Twente heeft een grote betekenis voor de regionale economische structuurversterking. Dit uit zich in een goede bereikbaarheid van de regio en heeft een positief effect op de werkgelegenheid. De Luchthaven Twente wordt een zelfstandige en volwaardige regionale luchthaven en richt zich op zakelijk, vracht- en charterverkeer. Binnen Netwerkstad Twente wordt onder verantwoordelijkheid van de gemeente Enschede gewerkt aan een doorstart van de luchthaven en behoud van de IATA/ICAOstatus op zakelijk, vracht- en charterverkeer. Uitgangspunten daarbij zijn: • geen nachtvluchten toestaan • de geluidsbelasting blijft ruim binnen de huidige vergunde belasting • het bebouwingsoppervlak blijft binnen de huidige maximaal toegestane bebouwing • de groene kwaliteiten van het luchthaventerrein worden versterkt • het terrein wordt, na verwerving, langdurig verhuurd aan de exploitanten.
ruimtelijkeontwikkelingsagendanetwerkstadtwente
19
Het onderzoek naar de doorstartmogelijkheden kent een eigen dynamiek en arena, waarin naast Enschede ook de gemeenten Hengelo en Oldenzaal en de provincie Overijssel op bestuurlijk niveau betrokken zijn. In het najaar van 2005 wordt gerapporteerd over de wijze waarop de doorstart van vliegbasis Twente vorm kan krijgen op maatschappelijk, economisch en ruimtelijk verantwoorde wijze. Vervolgens maakt Enschede in een separaat overleg afspraken met het Rijk over de ontwikkeling van de luchthaven en eventuele compensatiemaatregelen. Essenties achterlandverbindingen • Een goede bereikbaarheid van Netwerkstad Twente is een essentiële voorwaarde voor versteviging van de positie als kennisregio. • Bereikbaarheid is bovendien een belangrijke vestigingsfactor voor de maakindustrie, die van groot belang is voor de Twentse kenniseconomie. • Voor internationale bereikbaarheid is de corridor Amsterdam-Berlijn prioritair: zowel via de A1/E30 als via de Berlijnspoorlijn. • Verbetering van de kwaliteit van de Berlijnlijn is gewenst: in termen van capaciteit, frequentie, snelheid, materieel. Hiervoor is het belangrijk gezamenlijk (Nederlands-Duits) op te trekken. • Realisatie van een hoogwaardig Centraal Station Twente draagt bij aan versterking van de Berlijnlijn. • Opwaardering van de N18 en A35 is essentieel voor het functioneren van de Netwerkstad als knooppunt in het hoofdwegennet voor Oost-Nederland. • Doorstart van de luchthaven tot zelfstandige en volwaardige regionale luchthaven is van groot belang voor het vestigingsklimaat van de Netwerkstad.
20
Prioriteiten en afspraken Voor Netwerkstad Twente hebben de komende decennia de volgende ontwikkelingen prioriteit: • borging en ontwikkeling internationale verbindingsas Amsterdam-Berlijn (A1/E30) • opwaarderen internationale railverbinding RandstadTwente-Berlijn • opwaarderen N18 tot autoweg • doorstart van luchthaven tot volwaardige en zelfstandige regionale luchthaven. Borging van de kwaliteit van de internationale verbindingsas A1/E30 is het meest kansrijk indien het op Europees niveau prioriteit krijgt. In dat kader heeft het Kabinet toegezegd zich in te spannen om de as Amsterdam-Berlijn als prioritair project op te nemen in het programma Trans Europese Netwerken (TEN). De lobby dient met kracht te worden voortgezet, zowel door het Kabinet als op de schaal van de Städtedreieck MünsterOsnabrück-Netwerkstad Twente. Voor de Berlijnlijn heeft prioriteit dat de belangrijkste betrokken bestuurlijke partners (Netwerkstad Twente, Regio, provincie, Städtedreideck, Hannover) elkaar vinden in een gezamenlijke visie op de ontwikkeling van de lijn en het aanbod rondom de beoogde stationslocaties. Daarmee wordt een gezamenlijke basis gelegd voor overleg met de exploitanten (NS en DB). Voor de N18 gaat het op de korte termijn om het realiseren van een duurzame oplossing voor het traject Enschede-Eibergen/ Groenlo. Dit vraagt vooral om de aanpak van knelpunten bij Usselo en Eibergen. Op middellange termijn vraagt de Netwerkstad aan het Rijk om garanties van realisatie van de Rijksweg 18 als autoweg, daarbij rekening houdend met opwaardering tot autosnelweg.
De realisering van een volwaardige, regionale luchthaven draagt bij aan de versterking van de ruimtelijk-economische structuur. Bovendien levert het een belangrijke bijdrage aan de bereikbaarheid en het vestigingsklimaat in de wijde regio. Essentieel is een goede afstemming van het economisch profiel van de luchthaven op die van de bestaande en geplande bedrijventerreinen in de Netwerkstad. Van groot belang is eveneens dat de luchthaven goed wordt ingepast in het landschap, dat de milieuhinder tot een minimum beperkt blijft en dat de ontsluiting via OV en auto adequaat wordt vormgegeven.
Onderlinge afspraken Netwerkstad Twente • Netwerkstad Twente geeft prioriteit aan ontwikkeling van de A1, de Berlijnlijn, de A15/N18 en de luchthaven. • Netwerkstad Twente en bestendige partners trekken gezamenlijk op in de lobby voor de Oost-West-corridor en spreken met één mond met derden over dit onderwerp. • Realisatie van een hoogwaardig Centraal Station Twente krijgt topprioriteit als regionale bijdrage aan versterking van de Berlijnlijn. • De Netwerkstadpartners geven invulling aan een lobby voor opwaardering van kwaliteit en status van de internationale Eurocityverbinding met sneller en comfortabeler (Eurocity)materieel. • De Netwerkstadpartners stimuleren de vestiging van luchtvaartgerelateerde bedrijvigheid bij de luchthaven. Inzet afspraken met derden • De minister van Verkeer en Waterstaat erkent de route A1/E30 Amsterdam-Berlijn als prioritaire Transeuropese verbinding en spant zich in de verbinding op te nemen als prioritaire verbinding in het programma Trans Europese Netwerken. • Netwerkstad Twente, provincie Overijssel en Regio Twente bereiden grensoverschrijdende afspraken voor over ontwikkeling en kwaliteit van de Berlijnlijn, als basis voor een gezamenlijke lobby. Daartoe bepalen zij welke investeringen zij bereid zijn te doen c.q. te bepleiten in de kwaliteit van de Berlijnlijn in Twente (o.a. ontwikkeling stationslocaties). Vervolgens voeren Netwerkstad, provincie en Duitse partners gezamenlijk overleg met NS en DB over het toekomstperspectief van de Berlijnlijn. • Met inachtneming van de reeds bestaande samenwerking en initiatieven, bevordert de minister van Verkeer en Waterstaat de realisatie van de N18 en N35 tot volwaardige 100 km/u autoweg.
•
•
•
5.2
Provincie Overijssel maakt in het streekplan opwaardering van de N18 tot autosnelweg mogelijk. Provincie Gelderland wordt gevraagd hetzelfde te doen. Provincie Overijssel neemt deel aan de planvorming voor de doorstart van de luchthaven en aan de ruimtelijke herontwikkeling van het voormalige vliegbasisterrein. De door Provinciale Staten vastgestelde randvoorwaarden gelden als uitgangspunt. Over de wijze van verdere participatie worden nadere afspraken gemaakt. Het Rijk neemt deel aan de planvorming voor de ruimtelijke ontwikkeling van het vliegbasisterrein en draagt bij aan het realiseren van een doorstart van de luchthaven en de herontwikkeling van de vliegbasis en omgeving.
Ontwikkelen knooppunten en toplocatie Centraal Station Twente
In zowel internationale als regionale netwerken spelen hoogwaardige knooppunten een belangrijke rol. Op Centraal Station Hengelo komen de internationale verbinding Amsterdam-Berlijn en de regionale en interregionale spoorverbindingen samen. Upgrading van het station tot Centraal Station Twente is van belang voor de bereikbaarheid van de hele regio. Maar het ondersteunt ook de kenniseconomie door ontwikkeling van een toplocatie voor kantoren en congresfaciliteiten. Binnen Netwerkstad Twente wordt op meerdere niveaus gewerkt aan ontwikkeling van knooppunten, waar het fysieke netwerk van infrastructuurverbindingen samenkomt met economische en maatschappelijke netwerken: hoogwaardige plekken voor wonen, werken, recreëren en verblijven. Netwerkstad Twente kiest voor bundelingsbeleid en concentratie van functies nabij knooppunten van openbaar vervoer. Naast de ontwikkeling van de omgeving van Centraal Station Hengelo hebben ook de ontwikkelingen bij de stations van Almelo, Enschede en Oldenzaal een belangrijke aanvullende meerwaarde voor de Netwerkstad. Bovendien wordt daarmee een bijdrage geleverd aan de draagkracht van het Agglonet-concept met de spoorinfra-
structuur als ruimtelijk-fysieke ruggengraat van de Netwerkstad. De omgeving van Centraal Station Hengelo is het belangrijkste te ontwikkelen knooppunt in Twente. Ontwikkeling van deze locatie maakt deel uit van het project Hart van Zuid, dat is gericht op herontwikkeling van het voormalig Storkgebied, ten zuiden van het station. De stationsomgeving wordt ontwikkeld tot toplocatie en zakencentrum (inclusief vestiging van een World Trade Center) van internationale betekenis en met een bovenlokaal voorzieningenniveau op het gebied van onderwijs-, congres- en hotelfaciliteiten. Deze ontwikkeling biedt Netwerkstad Twente een cruciale economische structuurversterking, nodig voor de positionering als internationale kennisregio. Momenteel verkeert de ontwikkeling van de stationsomgeving van Centraal Station Twente in een voorbereidingsfase waarin met verschillende partijen wordt nagedacht over de terminalen transferiumfunctie van het station, kantoorontwikkeling en de ontwikkeling van congres- en hotelruimte. Het WTC kan een plek bieden aan handelsfuncties, kennisfuncties, overheidsdiensten met internationaal c.q. grensoverschrijdend karakter (Euregio, Duits-Nederlandse Kamer van Koophandel), congressen. Door de hoge ambitie ontstaat een zodanige kwaliteit dat van concurrentie met andere kantoorlocaties binnen de Netwerkstad geen sprake is: er wordt geconcurreerd met andere toplocaties binnen Nederland en de Euregio. De ambitie van Hart van Zuid is groot, met name in de directe stationsomgeving. De partijen in de Netwerkstad zijn zich ervan bewust dat deze opgave alleen kan slagen als de gehele Netwerkstad er écht en gezamenlijk voor gaat. Uit een eerste uitwerking van de businesscase voor Hart van Zuid blijkt dat voor de 2e fase, waartoe de stationsomgeving behoort, nog een aanzienlijk exploitatietekort geldt. Randvoorwaarde voor realisatie van de hoge ambities is een gezamenlijke inzet van regionale partners, provincie, rijk en Europa.
ruimtelijkeontwikkelingsagendanetwerkstadtwente
21
De ontwikkeling van de stationsomgeving wordt dan ook opgezet als een gezamenlijk project, met financiële en organisatorische participatie van de Netwerkstadpartners. Daartoe worden Netwerkstad en Regio Twente, provincie Overijssel en het rijk betrokken in de besluitvormingsstructuur van dit projectonderdeel.
•
Afspraken over complementariteit, zowel binnen de Netwerkstad als grensoverschrijdend: bijvoorbeeld een afspraak over de vestiging van één WTC in de Städtedreieck, in Twente.
Ook de stationsgebieden van Almelo, Enschede en Oldenzaal krijgen een forse impuls. Bij zowel Almelo als Enschede worden centrumstedelijke milieus ontwikkeld, met woningen, kantoren en voorzieningen. In de oostelijke spoorzone in Enschede wordt het Muziekkwartier ontwikkeld, waar een veelheid aan culturele voorzieningen en cultuurgerelateerde bedrijvigheid wordt gerealiseerd. Het project Oldenzaal Centraal ambieert een herontwikkeling van het gebied tussen het woongebied Zuid-Berghuizen en het centrum van Oldenzaal. Dit kan gerealiseerd worden door het verdiepen van het spoor en het station en transformatie van een industrieterrein in een hoogwaardig woon-werk en verblijfsgebied. Een belangrijk bijkomend voordeel van deze ontwikkeling is dat de spoorbaan zodanig wordt aangepast dat deze op termijn beter geschikt is voor hogere snelheden en daarmee een knelpunt in de Berlijnlijn wegneemt.
De ontwikkeling van deze toplocatie en de oprichting van een World Trade Center vormen belangrijke ankerpunten voor de regionale en grensoverschrijdende samenwerking en de samenwerking in het kader van de driehoek Münster-OsnabrückNetwerkstad Twente. Afspraken in dit verband zijn nodig, om meerdere redenen: • Gezamenlijke onderbouwing van het draagvlak en lobby voor upgrading van de Berlijnspoorlijn; de Berlijnlijn vormt een belangrijke voorwaarde voor creëren van een internationaal vestigingsmilieu en is daarmee een van de dragers van de ambities van Hart van Zuid. Grensoverschrijdende samenwerking kan de lobby voor de Berlijnlijn versterken: twee hoogwaardige stationslocaties (Twente en Osnabrück) zorgen voor meer draagvlak.
22
Essenties knooppunten en toplocatie • Netwerkstad Twente kiest voor ontwikkeling van hoogwaardige woon-, werk- en verblijfslocaties nabij knooppunten van OV-infrastructuur. • Ontwikkeling van een toplocatie bij Centraal Station Twente wordt alleen een succes als heel Twente, samen met alle relevante bestuurlijke partners, alles op alles zet om dit project te doen slagen. • Het succes van ontwikkeling van de toplocatie hangt sterk samen met de toekomst van de Berlijnlijn, en omgekeerd.
•
Vertrouwen bij betrokkenen is cruciaal, daartoe is het heel belangrijk om snel garanties vast te leggen dat ambities daadwerkelijk worden gerealiseerd. Dit vraagt om commitment van alle betrokkenen, waaronder ook de rijksoverheid.
Prioriteiten en afspraken De hoogste prioriteit voor Netwerkstad Twente is om van de ontwikkeling van een toplocatie rondom Centraal Station Hengelo een gezamenlijk belang te maken. Bij verdere uitwerking van de businesscase voor Hart van Zuid met betrekking tot de stationsomgeving is betrokkenheid van Netwerkstad Twente essentieel voor het welslagen. Daarbij spreken de partners binnen de Netwerkstad af dat, ter versterking van de toplocatie, nieuwe (OV-gerelateerde) hoofdkantoren, bestuursfuncties en daarmee samenhangende voorzieningen bij voorkeur gevestigd worden in de directe omgeving van Centraal Station Twente. Bovendien hebben de Netwerkstadpartners de intentie om financieel te participeren in ontwikkeling van de omgeving van Centraal Station Hengelo. Niet alleen gezamenlijkheid binnen de Netwerkstad heeft prioriteit, ook afstemming binnen de Städtedreieck. Zo is gebleken dat de steun van de MONT-steden aan de andere kant van de grens bij het verkrijgen van de WTC-status een positief resultaat heeft bevorderd.
Onderlinge afspraken Netwerkstad Twente • De Netwerkstadpartners maken van het ontwikkelen van de omgeving van Centraal Station Hengelo daadwerkelijk een gezamenlijk project. In eerste instantie wordt daartoe een ruimtelijk functioneel programma gemaakt. Zij nemen deel in de ontwikkeling van het WTC en zijn bereid daarover programmatische afspraken te maken. • Nabij het Centraal Station Twente wordt een prominente toplocatie voor congressen en kantoren in Netwerkstad ontwikkeld. Een WTC-status en -vestiging is daarvoor cruciaal en een gezamenlijke verantwoordelijkheid. • De Netwerkstadpartners geven invulling aan gezamenlijke acquisitie van vestigingskandidaten en lobby bij het Twentse bedrijfsleven. • De Netwerkstadpartners hebben de intentie financieel te participeren in de ontwikkeling van het WTC en daaraan gerelateerde bovenlokale voorzieningen. Daarmee ondersteunen zij de ambitie om dit project tot een gezamenlijke verantwoordelijkheid te maken. • Verbetering en opwaardering van de status van het Centraal Station Hengelo tot Centraal Station Twente heeft hoogste prioriteit. Daartoe spreken de partners af dat verbetering en aanpassing van dit station en bijbehorende faciliteiten prioriteit krijgt binnen de Netwerkstad. • De organisatie van het project Hart van Zuid wordt zodanig aangepast dat de gezamenlijke ontwikkeling van een ruimtelijk functioneel programma voor de stationsomgeving en een WTC ook gepaard gaat met een gezamenlijke organisatie en aansturing voor dit onderdeel. • Nieuwe (OV-gerelateerde) hoofdkantoren, bestuursfuncties en daaraan gerelateerde bovenlokale voorzieningen zoals congres- en hotelfaciliteiten worden, voor zover sturing door de Netwerkstadpartners daarop van invloed kan zijn, bij voorkeur in de stationsomgeving van Centraal Station Hengelo gevestigd.
•
De Netwerkstadpartners geven de (her)ontwikkeling van de spoorzones bij Almelo, Hengelo en Oldenzaal zodanig vorm, dat het oplossen van knelpunten in de Berlijnlijn wordt bevorderd.
Inzet afspraken met derden • Het ministerie van VenW neemt deel in de planvorming rondom knooppunten en spoorzones, om tot toekomstvaste aanpassingen aan het spoortracé van de Berlijnlijn te komen. • Het ministerie van VROM en provincie Overijssel nemen deel in ontwikkeling van het project Hart van Zuid en dragen bij aan het realiseren van een hoogwaardige ruimtelijke kwaliteit.
5.3
Optimaliseren interne bereikbaarheid Netwerkstad Twente
Versterking van de ruimtelijk-fysieke netwerkstructuur van Netwerkstad Twente vraagt om een optimale interne bereikbaarheid van de belangrijkste woon- en werkconcentraties, zowel over de weg als per openbaar vervoer. Voor Netwerkstad Twente is de realisatie van een samenhangend hoogwaardig regionaal OVsysteem van groot belang, net als beter ontsluiten via de weg van de grootste investeringslocaties Hart van Zuid en Kennispark. Voor de weginfrastructuur is sprake van een aantal knelpunten, met name: • invalswegen van de steden • interne verbindingen tussen de steden • aansluitingen op het hoofdwegennet • robuustheid (kwetsbaar en gevoelig systeem).
werkt Regio Twente, mede op verzoek van het Rijk (V&W), aan een netwerkanalyse om de belangrijkste knelpunten in Twente in beeld te krijgen. Deze netwerkanalyse heeft betrekking op zowel het openbaar vervoer, de fiets als het autonetwerk. In deze Ruimtelijke ontwikkelingsagenda wordt de inzet van de Netwerkstad in deze trajecten uiteengezet. Lange termijnperspectief: ladderstructuur Voor het lange termijnperspectief van Netwerkstad Twente is het concept van een ladderstructuur als drager relevant. Van deze structuur zijn de aanzetten al aanwezig: het gaat uit van de zuid-westelijke as van de A35 en een nieuwe of op te waarderen verbinding ten noorden van de stedenrij. Daartussen ligt een aantal ‘sporten’ die beide dragers onderling verbinden. Deze structuur maakt het mogelijk dat verkeer dat niet in de steden hoeft te zijn, er omheen wordt geleid. Op dit moment ontbreken nog enkele schakels in de beoogde ladderstructuur. Dit leidt tot een hoog aandeel van regionale verplaatsingen op het hoofdwegennet (A1/A35) en daarmee tot congestie. Mede door het niet goed op elkaar aansluiten van het hoofdwegennet en het onderliggende wegennet slaan wachtrijen bij afritten soms terug op de snelweg.
N36 Nijreessingel A35 Zuidwestelijke randweg Middengebied E/H Oostweg
Regio Twente is een centrale speler in het oppakken van deze knelpunten en heeft daartoe reeds diverse acties in gang gezet: het project Twente Mobiel (benutten/incident management) loopt, er is een Regionale wegenvisie Twente in ontwikkeling en het Regionaal mobiliteitsplan wordt geactualiseerd. Bovendien
A31
ruimtelijkeontwikkelingsagendanetwerkstadtwente
23
Realisatie van het eindbeeld vraagt een lange adem. Optimaal gebruik van de bestaande infrastructuur is daarbij uitgangspunt. Realisatie van de ladderstructuur kan op die manier stapsgewijs vorm krijgen.
Enschede te worden doorgetrokken naar Hengelo en dienen de mogelijkheden van het doortrekken van de regionale verbinding Hengelo-Oldenzaal naar Bad Bentheim alsmede een frequentieverhoging daarvan te worden verkend.
Onder regie van de Regio wordt verkend welke knelpunten met prioriteit aangepakt dienen te worden. In het kader van Twente Mobiel wordt deze problematiek door alle wegbeheerders gezamenlijk besproken en wordt bepaald welke maatregelen dienen te worden getroffen in de lokale en regionale ontsluitingsstructuur. Op middellange termijn dienen de ontbrekende schakels gerealiseerd te worden. De resultaten van deze netwerkanalyse dienen te landen in de regionale wegenvisie Twente en het Regionaal Mobiliteitsplan. Het is in dat kader van belang dat onder verantwoordelijkheid van Regio Twente op korte termijn de eigen bijdrage aan oplossing van de regionale knelpunten verder wordt uitwerkt, als aanbod aan het rijk.
Om een spoorlijn optimaal te voerden is aanwezigheid van voldoende haltes op de juiste locaties essentieel. Dat betekent onder meer de realisatie van haltes bij Westermaat, Gezondheidspark en Aadorp (Waterrijk).
Naast het oplossen van regionale knelpunten in de ontsluitingsstructuur, waarvoor Regio Twente verantwoordelijk is, is een optimale ontsluiting van de belangrijkste strategische investeringsprojecten van groot belang. Voor Netwerkstad Twente ligt daar de komende jaren de hoogste prioriteit. De belangrijkste optimaal te onsluiten projecten voor Netwerkstad Twente zijn de komende jaren RBT, Hart van Zuid, Kennispark Twente en Enschede Airport Twente. Deze projecten leveren de grootste bijdrage aan het vestigingsklimaat, en daarmee aan de ambitie van hoogwaardige kennisregio. De ontwikkeling en het functioneren van deze locaties is sterk afhankelijk van de bereikbaarheid, zowel per openbaar vervoer als per auto. Aangezien de ontsluiting van het RBT naar verwachting geen knelpunten zal opleveren en ontsluiting van de luchthaven pas op langere termijn mogelijk aan de orde komt, kiest Netwerkstad Twente voor optimale en multimodale ontsluiting van Hart van Zuid/Centraal Station Twente en van Kennispark Twente.
24
Voor de weginfrastructuur richten beide projecten zich op ontsluiting vanaf de A35 door forse opwaardering van bestaande infrastructuur en deels nieuw aan te leggen infrastructuur. De kosten die hiermee gepaard gaan, zijn niet binnen de exploitatie op te brengen en dienen uit andere bronnen te worden gefinancierd. Het gaat daarbij voor Hart van Zuid concreet om realisatie van een snelle ontsluiting vanaf de A35 naar het stationsgebied, de Laan van Zuid, en voor Kennispark Twente om het opwaarderen van de Auke Vleerstraat. Ontsluiting via het openbaar vervoer van deze locaties is even-zeer van belang. Voor de interne OV-ontsluiting is het concept Agglonet ontwikkeld, gericht op ontwikkeling van een hoogwaardig netwerk van openbaar vervoer. Het is de ambitie van Netwerkstad Twente om Agglonet tot een belangrijk ruimtelijk-structurerend element van de Netwerkstad te ontwikkelen. De kern van het Agglonet is een railverbinding als ruggengraat van de Netwerkstad, aangevuld met hoogwaardige busverbindingen. De beoogde toename van het railverkeer vraagt om een grotere capaciteit op het traject Wierden-Enschede, waarbij voor de middellange termijn van handhaving van tweesporigheid wordt uitgegaan. Een viersporige verbinding lijkt weliswaar aantrekkelijk voor het ontvlechten van regionaal en (inter)nationaal spoorverkeer, maar wordt vanuit ruimtelijk en financieel perspectief op middellange termijn niet reëel geacht. Het project “Almelo verdiept” kan bijdragen aan de capaciteitsverbetering, alsmede het realiseren van twee ongelijkvloerse kruisingen bij Borne. Concreet dient dit te leiden tot een frequentieverhoging van de stoptrein tot vier maal per uur. Daarnaast dient de verbinding Gronau-
De keuze voor de spoorverbinding als ruggengraat van Agglonet brengt ook verplichtingen met zich mee voor de Twentse steden. Zo zal bij het plannen van nieuwe woon-, werk- en voorzieningenlocaties de nabijheid van spoorvoorzieningen een belangrijk uitgangspunt zijn. Bovendien worden de inspanningen voor verdichting rond bestaande knooppunten met kracht gecontinueerd. Voorts zorgen de Twentse steden voor een optimale aansluiting van diverse vervoerssystemen op de OV-knopen met een verdere verbetering van de daaraan gerelateerde voorzieningen als centrale informatie, fietsenstallingen en Park en Ride-faciliteiten. Voor de delen van de Netwerkstad die niet optimaal via het spoor ontsloten kunnen worden, ligt het voor de hand om een verkenning te starten naar HOV-trajecten per bus die als tangenten functioneren, waaronder een route langs de A35. Een dergelijke verkenning zal moeten uitwijzen of er voldoende aantrekkingskracht aanwezig is en welke aanvullende infrastructurele maatregelen nodig zijn. Het is wenselijk eerst een pilot te organiseren bij een verondersteld voldoende aantrekkingskracht.
Indien het totaalconcept Agglonet als businesscase wordt uitgewerkt, kan helderheid worden verschaft over de wijze waarop de hoge ambitie financieel haalbaar kan worden gemaakt. Een gefaseerde opbouw van het netwerk ligt om financiële redenen voor de hand. Het doel van het Agglonet als ruggengraat van de Netwerkstad dient echter wel centraal te blijven staan. Van groot belang daarbij is de wijze waarop de samenhang tussen het Agglonet en de ruimtelijke ontwikkeling wordt vormgegeven, zowel voor de kwaliteit van de te ontwikkelen locaties (voorzieningenniveau) als voor de potenties en draagvlak van het Agglonet. Het Agglonet-concept dient op korte termijn concreet te worden gemaakt, zodanig dat: • bij locatiekeuzes voor wonen en werken geanticipeerd kan worden op de toekomstige ontsluitingsstructuur • de gefaseerde opbouw van het netwerk doelgericht en stap voor stap bijdraagt aan het beoogde eindbeeld (railverbinding als ruggengraat). Essenties interne bereikbaarheid • Voor de weginfrastructuur geldt de ‘ladderstructuur’ als eindbeeld voor de langere termijn, waar gefaseerd naar wordt toegewerkt. • Onder verantwoordelijkheid van Regio Twente worden in een netwerkanalyse de belangrijkste knelpunten in beeld gebracht. • Optimale ontsluiting van Centraal Station Twente en van Kennispark Twente vergt een gezamenlijke inspanning. • In het project Agglonet geldt de railverbinding als ruggengraat voor de ruimtelijk-economische ontwikkeling van de Netwerkstad. Een gericht bundelingsbeleid is nodig voor ondersteuning van deze ruggengraat. • Capaciteitsvergroting op de bestaande railinfrastructuur is gewenst, evenals het doortrekken van de verbinding Enschede-Gronau naar Hengelo.
Prioriteiten en afspraken Voor Netwerkstad Twente hebben de komende decennia de volgende ontwikkelingen prioriteit: • Optimale ontsluiting Hart van Zuid/Centraal Station Twente en Kennispark Twente • Uitwerking concept Agglonet, op zodanige wijze dat wordt vastgehouden en bijgedragen aan het eindbeeld van een ruimtelijk-structurerende ruggengraat. Bij investeringen in de weginfrastructuur wordt prioriteit gegeven aan die verbindingen die rechtstreeks de belangrijkste strategische ontwikkelingslocaties ontsluiten: Hart van Zuid/Centraal Station Twente en Kennispark Twente. Optimale ontsluiting is nodig om deze locaties daadwerkelijk te laten bijdragen aan een hoogwaardig vestigingsmilieu. De meeste prioriteit hebben investeringen in nieuwe of op te waarderen weginfrastructuur: • Ontwikkeling Laan van Zuid tot centrale en hoogwaardige verkeersas door Hart van Zuid tot aan Centraal Station Twente. Met de ontwikkeling van de hoofdinfrastructuur voor Hart van Zuid (waartoe ook reconstructie van Lansinkesweg en Industriestraat behoren) is een investering van ca. 72 miljoen euro gemoeid. • Ontsluiting van Kennispark Twente door verdubbeling van de Auke Vleerstraat, het opwaarderen van enkele kunstwerken en andere verkeerskundige aanpassingen. Hiermee is in totaal een investering van ca. 60 miljoen euro gemoeid. Netwerkstad Twente geeft aan deze projecten prioriteit voor de inzet van externe geldstromen. Gelet op de bovenlokale betekenis van deze infrastructuur is een bijdrage uit de regionale BDU-middelen voor de hand liggend. De vrij besteedbare ruimte binnen dit budget is echter de komende tijd dermate gering dat dit geen voldoende basis biedt voor realisatie.
De BDU wordt thans gekenmerkt door een eenmalige beperkte bijdrage aan lokale projecten met een bovenlokaal belang. Netwerkstad Twente pleit ervoor om voor bovengenoemde projecten, van belang voor de gehele regio, tot een meer structurele bijdrage te komen. Prioritering in BDU-middelen is noodzakelijk, doch waarschijnlijk onvoldoende. Ook wordt gepoogd om een bijdrage te verkrijgen via Twente Mobiel, het regionale benuttingsprogramma. Daarnaast wordt een beroep op aanvullende middelen gedaan bij het rijk en Europa voor medefinanciering van deze structurerende elementen, waarbij met name het belang voor de kenniseconomie wordt benadrukt. De Netwerkstadpartners participeren ter ondersteuning financieel in de ontwikkeling van de prioritaire ontsluitingsstructuur. De mate waarin deze financiële participatie vorm krijgt is onderwerp van aanvullende studie. Voor Agglonet is vooral van belang dat op korte termijn voor alle betrokkenen een eenduidig beeld ontstaat over ambitie en concept. De ambitie van een hoogwaardige railverbinding als ruimtelijk-fysieke ruggengraat van de Netwerkstad blijft daarbij centraal staan. Deze duidelijkheid kan worden verschaft door het uitwerken van het concept in een businesscase, waarin de inhoudelijke/verkeerskundige kant van het project wordt gecombineerd met de financiële kant. Meer zicht op de mogelijkheid van capaciteitsuitbreiding van het bestaande spoor tussen Wierden en Enschede is nodig. Voorts geven de Netwerkstadpartners invulling aan een gezamenlijk bundelingsbeleid ter ondersteuning van de knooppunten in de Agglonet-ruggengraat. Concreet betekent dit dat ontwikkelingen op het gebied van wonen, werken en voorzieningen in de directe omgeving van de treinstations prioriteit krijgen boven minder goed ontsloten locaties.
ruimtelijkeontwikkelingsagendanetwerkstadtwente
25
In samenhang daarmee zijn afspraken nodig over: • realiseren van de voorstadhaltes Westermaat, Gezondheidspark en Aadorp/Waterrijk • verhoging frequentie stoptreinverbinding AlmeloEnschede tot 4x per uur. Na 2010 kijken of verdere verhoging wenselijk c.q. noodzakelijk is • realiseren van voldoende P+R mogelijkheden bij OV-knopen • ongelijkvloers maken spoorkruisingen in Borne • doortrekken spoorverbinding Enschede-Gronau naar Hengelo. Onderlinge afspraken Netwerkstad Twente • Ten behoeve van de dragende (rail)structuur van Agglonet blijven de Netwerkstadpartners inzetten op prioritering en versterking van knooppuntlocaties. • De Netwerkstadpartners geven in het kader van besprekingen met V&W, Rijkswaterstaat en de provincie over de netwerkanalyse en de bereikbaarheid van Twente prioriteit aan de ontsluiting van Kennispark Twente en Hart van Zuid. • De partners verkennen de mogelijkheid van gezamenlijke (financiële) participatie in de ontsluiting van Hart van Zuid en Kennispark Twente, ter ondersteuning van de claim op rijksmiddelen. Inzet afspraken met derden • Regio Twente bepaalt op basis van een netwerkanalyse de prioriteiten voor verbeteringen in de ontsluitingsstructuur en verkent hoe bij de verdeling van BDU-middelen meer ruimte kan ontstaan voor prioritering en langjarige financiering van projecten. • Provincie Overijssel en de ministeries van VROM, EZ en Verkeer en Waterstaat dragen op basis van de regionale netwerkanalyse bij aan de benodigde investeringen in de ontsluiting van de strategische ontwikkelingslocaties Hart van Zuid en Kennispark Twente.
26
•
In samenwerking en overleg met het rijk/Prorail en eventueel met enkele andere stedelijke netwerken wordt een verkenning uitgevoerd naar capaciteit en gebruik van de railinfrastructuur in Twente: relatie goederenvervoer, Agglolijn en Berlijnlijn.
5.4
Hoogwaardige vestigingslocaties voor bedrijven en voorzieningen
Er dient sprake te zijn van optimale ruimtelijke voorwaarden voor de vestiging van nieuwe bedrijven en instellingen, zowel voor kennisintensieve bedrijven en instellingen als voor de daaraan gelieerde maakindustrie en logistiek. Netwerkstad Twente richt zich daarbij op bedrijven en instellingen die specifieke toegevoegde waarde voor de gehele regio hebben en/of veel ruimte vragen. Het gaat hier met name om Hart van Zuid, het Regionaal Bedrijventerrein en het Kennispark Twente.
Hoewel vol wordt ingezet op ontwikkeling van de kenniseconomie, mag het belang van de ‘reguliere’ bedrijvigheid niet onderschat worden. Het is van belang om de mogelijkheden voor deze sector te vernieuwen en te ontwikkelen richting meer en meer toegevoegde waarde te faciliteren. Het voorgenomen Regionaal Bedrijventerrein Twente is de hoogwaardige vestigingslocatie voor grootschalige bedrijven op het gebied van productie, transport en logistiek. Uitgangspunt is om hier bedrijven te vestigen met een omvang van minimaal 2 ha. Voor het aantrekken van nieuwe bedrijven wordt veel aandacht besteed aan uitstraling en kwaliteit van het terrein. Een ander belangrijke ontwikkeling op dit vlak is de revitalisering van de bedrijventerreinen aan het Twentekanaal. Binnen dit project worden de natte bedrijventerreinen van Almelo, Hengelo en Enschede in samenhang beschouwd.
Om hoogwaardige vestigingsmilieus te kunnen bieden is selectiviteit een belangrijke voorwaarde. Netwerkstad Twente ontwikkelt een beperkt aantal vestigingslocaties met meerwaarde voor specifieke bedrijfssectoren. De selectiviteit voorkomt onderlinge concurrentie en maakt het mogelijk om het aanbod van hoogwaardige locaties in Twente te optimaliseren. Centraal voor de ontwikkeling van een aantrekkelijk vestigingsmilieu voor ICT- en kennisgelateerde bedrijvigheid is de ontwikkeling van Kennispark Twente. Hoewel het Kennispark wordt gerealiseerd op en rond het terrein van de Universiteit Twente, is er een spin-off-effect richting de andere Netwerkstadgemeenten. De stationsomgeving van Hengelo zal zich vooral ontwikkelen tot een zakencentrum (inclusief een WTC-vestiging) van internationale betekenis en een bovenlokaal voorzieningenniveau, op het gebied van onderwijs- congres- en hotelfaciliteiten. Dit is de vestigingsplaats voor (hoofd)kantoren en gerelateerde zakelijke functies.
Het project is gericht op revitalisering en transformatie van het huidige bedrijvenaanbod ten behoeve van de meer hoogwaardige technologische maak- en brengindustrieën. Het project kent drie deelprojecten met elk een eigen planning en doorlooptijd.
Voor elk van deze vestigingsmilieus is afstemming over de grens van belang. Nu is nog onvoldoende zicht op de ontwikkelingen aan de andere kant van de grens. Ook hier geldt dat complementariteit en een globale taakverdeling tot meerwaarde kunnen leiden, onder meer omdat nu blijkt dat steeds meer Nederlandse bedrijven naar Duitsland verhuizen. Bijvoorbeeld waar het gaat om de ontwikkelingen bij Rheine (grootschalig bedrijventerrein vlak over de grens) ten opzichte van het RBT: het risico van concurrentie is zeker niet denkbeeldig. Naast vestigingslocaties is ook de aanwezigheid van (culturele) topvoorzieningen in de Netwerkstad een belangrijke randvoorwaarde voor een wervend vestigingsmilieu. Een belangrijk project in dat kader is de realisatie van het Muziekkwartier in Enschede. De doelstellingen op het gebied van topvoorzieningen zijn grotendeels gerealiseerd, mede als resultaat van de samenwerking binnen Netwerkstad Twente (o.a. gezamenlijke BIRK-aanvraag) en met rijk en provincie. Essenties vestigingsvoorwaarden • Kiezen voor selectief aantal vestigingslocaties met meerwaarde voor Netwerkstad Twente: Kennispark Twente (kennis- en ICT-gerelateerd), Stationsomgeving Hart van Zuid (zakelijke markt, congresfaciliteiten, bestuursfuncties), Regionaal Bedrijventerrein Twente (grootschalige bedrijvigheid). • Ruimtelijke kwaliteit is een belangrijke randvoorwaarde bij ontwikkeling van de vestigingslocaties. • Het heeft meerwaarde om de ontwikkeling van vestigingslocaties ook grensoverschrijdend afstemmen (bijvoorbeeld ontwikkelingen Rheine) • Aanbod (culturele) voorzieningen op peil houden en uitbreiden (realisatie Muziekkwartier Enschede).
Prioriteiten en afspraken Voor Netwerkstad Twente heeft prioriteit om een gezamenlijk vestigings- en acquisitiebeleid te ontwikkelen en te voeren voor een select aantal hoogwaardige vestigingslocaties: Hart van Zuid, Kennispark Twente en Regionaal Bedrijventerrein Twente. Een belangrijke vestigingsvoorwaarde voor deze locaties is de ontsluiting; daarover zijn in paragraaf 5.3 afspraken geformuleerd. De Netwerkstadpartners hebben de intentie om deze locaties ook daadwerkelijk gezamenlijk te ontwikkelen, zoals dit voor het Regionaal Bedrijventerrein Twente reeds is afgesproken. Ook Kennispark Twente en de ontwikkeling van de stationsomgeving binnen het project Hart van Zuid hebben een uitstraling en belang voor de gehele Netwerkstad.
• •
Voor deze locaties wordt een gezamenlijk acquisitiebeleid ontwikkeld en gevoerd. De Netwerkstadpartners hebben de intentie om gezamenlijk te participeren in deze hoogwaardige vestigingslocaties.
Inzet afspraken met derden • Met de partners binnen de Städtedreieck wordt een gezamenlijke verkenning naar afstemming op het gebied van bedrijventerreinen uitgevoerd.
Onderlinge afspraken Netwerkstad Twente • De Netwerkstadpartners kiezen voor gezamenlijke inzet op hoogwaardige vestigingslocaties in Netwerkstad Twente: Kennispark (kennis- en ICT-gerelateerd), Hart van Zuid (zakelijke markt, congresfaciliteiten, bestuursfuncties), RBT (grootschalige bedrijvigheid). • De Netwerkstadpartners besteden speciale aandacht aan de ruimtelijke kwaliteit van deze locaties, zodat ze de kwaliteit van Twente representeren.
ruimtelijkeontwikkelingsagendanetwerkstadtwente
27
5.5
Kaart ruimtelijk-economische structuur
Een ruimtelijke weergave van de essenties en afspraken in het kader van de Ruimtelijke ontwikkelingsagenda.
28
6
Versterken leef- en vestigingsklimaat
de partijen op korte termijn het enigszins versnipperde beleid bundelen in een gezamenlijk beeld op de blauw-groene ontwikkeling van de stadsrandzones in Twente.
De kwaliteit van het leef- en vestigingsklimaat van Netwerkstad Twente wordt voor een belangrijk deel bepaald door de Twentse blauw-groene structuur en door de aanwezigheid van hoogwaardige woonmilieus. Versterking van deze kwaliteiten is belangrijk om Twente tot een hoogwaardige internationale kennisregio te ontwikkelen.
6.1
Ontwikkelen groen-blauwe structuur
Groene ruimtes en blauwe aderen zijn zeer belangrijke kwaliteiten van Netwerkstad Twente. Behoud en ontwikkeling van de kwaliteiten van Twente op het gebied rust, ruimte en groen is essentieel om het aantrekkelijke Twentse leefklimaat in stand te houden, en heeft ook economische waarde voor recreatie en toerisme. Investeringen in groen-blauwe (buffer)gebieden zijn nodig om blijvend tegendruk te kunnen bieden aan de voortgaande ruimtelijk-economische ontwikkeling in Twente. Voorkomen moet worden dat de Twentse stedenrij aaneengroeit tot één verstedelijkte zone. Vooral in de gebieden tussen Almelo en Borne, tussen Hengelo en Enschede én tussen Oldenzaal en Hengelo en Enschede moet om die reden worden geïnvesteerd in ontwikkeling van de groen-blauwe structuur en conservering van het Twentse landschap. In de bufferzone tussen Almelo en Borne wordt het project Zendersche Esch gerealiseerd. Binnen de Netwerkstad staat dit project symbool voor de groene ambitie: hier wordt een groene long gerealiseerd tussen Almelo en Borne, gericht op hoogwaardige en duurzame inrichting van het landschap. Belangrijke functies
in de Zendersche Esch zijn de landbouw, recreatie en toerisme, ecologie en cultuurhistorie. De Zendersche Esch draagt bij aan een goede balans tussen groen en rood in de Netwerkstad: het gebied van de Zendersche Esch blijft openbaar toegankelijk voor iedereen en wordt een leisurevoorziening met bovenlokale allure. Er ligt een inrichtingsplan voor de Zendersche Esch dat kan rekenen op steun van de Netwerkstadpartners. Het gebied tussen Hengelo en Enschede vormt eveneens een groene buffer, die echter steeds meer onder druk komt te staan door invloeden van buitenaf. Binnen deze zone is een aanzienlijke wateropgave geprojecteerd (nodig als retentiegebied voor piekafvoeren van Enschede) en diverse stedelijke functies, zoals het Kennispark, het sportcluster (IJsbaan, FBK-stadion) ontsluitende infrastructuur. Voor dit gebied is het de uitdaging om de diverse concurrerende ruimteclaims zodanig te combineren dat een aantrekkelijk rood-groen-blauw gebied ontstaat. Zendersche Esch en het gebied tussen Hengelo en Enschede staan echter niet op zichzelf: ze maken onderdeel uit van een grotere groen-blauwe structuur die de contramal vormt van Netwerkstad Twente. Bij ontwikkeling van natuur, landschap en water zijn voor Netwerkstad Twente de regio, het waterschap, de provincie en DLG belangrijke partners. Het is van belang dat
In het kader van de op te stellen Regionale Structuurvisie (RSV) wordt op dit moment gewerkt aan een stadsrandvisie voor Netwerkstad Twente. In deze documenten wordt de basis gelegd voor een samenhangende aanpak van het netwerkstedelijk groen. De afstemming betreft niet alleen de inhoud, maar ook de investeringen. Zo dient rekening te worden gehouden met het investeringsprogramma van het Waterschap Regge en Dinkel; zodanig dat investeringen elkaar kunnen versterken. De wateropgave speelt een steeds essentiëlere rol bij de plaatsbepaling van andere ontwikkelingen. Om het natuurlijke watersysteem te versterken is het nodig om water in zowel landelijk als stedelijk gebied zoveel mogelijk vast te houden. Dit kan worden gerealiseerd door het van het riool afkoppelen van hemelwater en het beperken van verhard oppervlak. Bovendien dient de afvoer van water te worden vertraagd en meer ruimte voor het bergen van water te worden gecreëerd. Dit leidt ertoe dat water fors meer ruimte gaat vragen: in geheel Twente dient ruimte te worden gevonden voor ca. 2500 ha retentiegebied. Het waterschap Regge en Dinkel is op zoek naar partners om hieraan invulling te geven. Meebetalen door het waterschap of bundeling van (externe) geldstromen is mogelijk. Het project Waterrijk is hiervan het meest voor de hand liggende voorbeeld. Ook voor versterking van de recreatie en het toerisme biedt het Twentse landschap uitstekende kwaliteiten. Deze bevinden zich met name buiten de Netwerkstad, in het landelijke Noord-OostTwente. Versterking van de relatie met de Twentse steden is van belang. Oldenzaal neemt hierbij een speciale positie in, als recreatief-toeristische poort naar Noord-Oost-Twente en ambieert versterking van deze positie. De bijdrage die investeringen in de stadsranden kunnen leveren aan recreatie wordt in het kader van de Regionale Structuurvisie
ruimtelijkeontwikkelingsagendanetwerkstadtwente
29
in kaart gebracht,. Voorts kan een belangrijke impuls in recreatie en toerisme worden gegeven door investeringen in het bevaarbaar maken van de Twentse waterwegen. In de studie ‘Kanalenvisie Twente/Grafschaft Bentheim’ is uitgewerkt hoe deze impuls gestalte kan krijgen. Voor Netwerkstad Twente zijn daartoe vooral investeringen nodig bij Almelo (Almelo-Nordhorn Kanaal en Kanaal Almelo-De Haandrik) en Enschede (Twentekanaal). De Kanalenvisie zou bovendien een bijdrage kunnen leveren aan de watergeoriënteerde functie van het plan ‘Waterrijk’, waar naast de realisatie van groot open water ook optimale toegankelijkheid over water wordt geambieerd. Essenties groen-blauwe structuur • De groen-blauwe structuur is een zeer belangrijke kwaliteit van Netwerkstad Twente. • Het project Zendersche Esch is gericht op versterking van de autonome kwaliteit van het landschap door hoogwaardige en duurzame inrichting. • Er is meer samenhang nodig in investeringen in de groen-blauwe structuur in de Netwerkstad. Vanwege de belangrijke relatie met de landschappelijke structuur van Twente is dit een onderdeel van het op te stellen RSV. • Water gaat fors meer ruimte vragen: 2500 ha retentiegebied in Twente. Waterschap is op zoek naar partners om hieraan invulling te geven. Meebetalen/bundeling geldstromen is mogelijk, bijvoorbeeld bij Waterrijk. • Het is van belang om de bijdrage van de Netwerkstad aan de toeristisch-recreatieve structuur scherper te maken. • Verdere uitwerking van de studie Kanalenvisie kan een bijdrage leveren aan de watergeoriënteerde mogelijkheden van het plan Waterrijk.
30
Prioriteiten en afspraken Voor Netwerkstad Twente hebben de komende decennia de volgende ontwikkelingen prioriteit: • ontwikkeling Zendersche Esch • samenhangende ontwikkeling tussengebied Hengelo/Enschede • programmering en afstemming groen-blauwe structuur Netwerkstad Twente • waterrijk in samenhang met realisatie van Kanalenvisie (wordt uitgewerkt in par. 5.3). Voor het project Zendersche Esch is een inrichtingsplan uitgewerkt, dat zich vooral richt op conservering van het karakteristieke Twentse landschap. Voor realisatie van dit inrichtingsplan hebben de Netwerkstadpartners de intentie om te komen tot afspraken over gezamenlijke participatie in die onderdelen die meerwaarde hebben voor de gehele Netwerkstad. De Netwerkstadpartners kiezen in dit proces één lijn en geven prioriteit aan de Zendersche Esch voor de inzet van externe middelen, bijvoorbeeld in het kader van de reconstructie. Ook richting andere potentiële financieringsbronnen wordt een gezamenlijk lobby- en acquisitietraject voor het verkrijgen van middelen uitgewerkt.
In het middengebied tussen Hengelo en Enschede spelen diverse (vooralsnog van elkaar onafhankelijke) ontwikkelingen. Het waterschap ziet het als belangrijk gebied voor invulling van de retentieopgave (Kristalbad/Kanaalzone), Kennispark Twente en enkele topsportvoorzieningen worden ontwikkeld en in het gebied speelt een ontsluitingskwestie. Het is van belang dat de bovengenoemde ontwikkelingen nadrukkelijker in elkaars context worden geplaatst. Daartoe is door de gemeenten Hengelo en Enschede een gezamenlijke studie gedaan. Onderlinge afspraken Netwerkstad Twente • Netwerkstad Twente benoemt Zendersche Esch als prioriteit voor externe geldstromen inzake natuur, landschap en ontwikkeling van het landelijk gebied. • De Netwerkstadpartners hebben de intentie om financieel te participeren in ontwikkeling van Zendersche Esch, waar het gaat om projectonderdelen die meerwaarde hebben voor de gehele Netwerkstad. • Netwerkstad Twente benoemt het project Waterrijk als prioriteit voor externe geldstromen (waterschap, rijk, provincie) inzake watergerelateerde investeringen. Inzet afspraken met derden • In het kader van de op te stellen Regionale Structuurvisie wordt onder verantwoordelijkheid van Regio Twente de groen-blauwe structuur van Netwerkstad Twente en de overgang daarvan naar het meer landelijke Twente uitgewerkt. • Op basis daarvan wordt een programma van maatregelen en projecten opgezet. Daarin brengen partners reeds bestaande plannen en projecten, zoals die voor de Zendersche Esch, onder. • Bij dit programma verkennen en ontwikkelen zij financieringsstrategieën, op basis waarvan een onderling afgestemd investeringsprogramma wordt opgesteld en vervolgens specifieke afspraken voor projecten uit het programma.
6.2
Toevoegen hoogwaardige woonmilieus
Voor versterking van de kenniseconomie en het vasthouden of aantrekken van hogeropgeleiden in Twente, is vergroting van het aanbod hoogwaardige woonmilieus vereist. Daarbij gaat het om voor Twente unieke en onderscheidende woonmilieus: landelijk, watergeoriënteerd, kleinstedelijk en grootstedelijk. Door gezamenlijk op te trekken kan worden geïnvesteerd in hoogwaardige kwaliteit en wordt onderling afgestemd met behoud van differentiatie. Voor de ontwikkeling van Netwerkstad Twente tot hoogwaardige kennisregio is het noodzakelijk dat hogeropgeleiden aantrekkelijke woonmilieus worden geboden. Het huidige aanbod aan woonmilieus in de Twentse steden (met name Almelo en Enschede) is te eenzijdig gericht op het lagere en middensegment. Versterking van het hogere segment is van belang met het oog op een evenwichtige sociale structuur in de steden. Een belangrijk uitgangspunt in de Netwerkstad is dat gezamenlijk fors wordt ingezet op binnenstedelijke ontwikkeling: een aandeel van minimaal 50% van de te realiseren woningen in de Netwerkstad. Nabij de stations en stadscentra van Almelo, Hengelo, Oldenzaal en Enschede zijn plannen voor centrumstedelijke woningbouwontwikkeling, veelal in hoge dichtheden. Hiermee wordt in de praktijk invulling gegeven aan het bundelingsbeleid rond de belangrijkste OV-knooppunten, en daarmee een belangrijke basis gelegd voor het Agglonet als ruggengraat van de Netwerkstad. Belangrijke projecten in dat kader zijn Hart van Zuid en Oldenzaal Centraal, waar bij laatstgenoemde een onderscheidend kleinstedelijk woonmilieu wordt gerealiseerd. In alle steden van de Netwerkstad wordt bovendien aan omvangrijke herstructureringsopgaven gewerkt.
Binnen de Netwerkstad wordt het project Waterrijk gepositioneerd als de belangrijkste uitleglocatie waar de kwaliteitsambitie gerealiseerd dient te worden. Het woonpark introduceert “stedelijk waterwonen”: een grootschalig watergebied dat met de binnenstad wordt verbonden door een stadspark. Een groot deel van de woningen krijgt een verbinding met open vaarwater. Om op deze locatie daadwerkelijk integrale kwaliteit te realiseren, wordt een bredere scope gehanteerd dan puur ontwikkeling van een woonlocatie. Er ontstaat meerwaarde indien Waterrijk een bijdrage kan leveren aan de regionale opgave voor waterberging, indien een hoogwaardige recreatieve kwaliteit wordt geboden, bijvoorbeeld door ontsluiting op doorgaande vaarwegen. Om dit te kunnen realiseren wordt Waterrijk opgepakt als integrale gebiedsontwikkeling, waarmee de mogelijkheid ontstaat om ‘rode’, ‘blauwe’ en ‘groene’ geldstromen te bundelen. Ook bij andere gemeenten binnen de Netwerkstad worden voorbereidingen getroffen voor het realiseren van onderscheidende, hoogwaardige woonmilieus. Een indicatieve analyse van de plannen van de Netwerkstadgemeenten (inclusief Oldenzaal) wijst uit dat in de periode 2010-2020 in totaal bijna 50% van alle woningen in het dure segment gerealiseerd wordt. Deze hoogwaardige milieus concurreren deels binnen één woningmarkt. Om van Waterrijk en andere hoogwaardige woonmilieus een succes te maken, is het noodzakelijk dat sprake is van échte verscheidenheid, met een specifieke keuze voor een bepaalde ruimtelijke kwaliteit en bijbehorende voorzieningen.
Op dit moment ontbreekt nog een gezamenlijke analyse van de woningmarkt. Er is geen overeenstemming over het antwoord op de vraag voor welke markt en doelgroepen er kan worden gebouwd op langere termijn. Uitgangspunt is dat gezonde onderlinge concurrentie tussen gemeenten en locaties in de Netwerkstad gewenst is. De markt vraagt om keuzemogelijkheden. Maar om in die omstandigheden te raken, waarin risico´s kunnen worden beheerst en de ambities van de Netwerkstad kunnen worden verwezenlijkt, is het nodig dat Netwerkstad, regio en provincie een gezamenlijk beeld op de woningmarkt ontwikkelen en hun beleid beter onderling afstemmen. Essenties hoogwaardige woonmilieus • Uitgangspunt: gedifferentieerd palet van hoogwaardige woonmilieus bieden als vestigingsvoorwaarde voor ontwikkeling ‘kennisregio’. • Vasthouden hoge inkomens, bevorderen doorstroming en aantrekken nieuwe instroom om ambitieniveau op peil te houden. • Waterrijk (Almelo-Noord) is het project dat als eerste invulling geeft aan deze ambitie. • Hoogwaardige woonmilieus concurreren onderling binnen één woningmarkt: afstemming en fasering is noodzakelijk. • Daartoe is ontwikkeling van een gezamenlijk beeld van de woningmarkt vereist.
ruimtelijkeontwikkelingsagendanetwerkstadtwente
31
Prioriteiten en afspraken De Ruimtelijke ontwikkelingsagenda zet in op twee parallelle lijnen, die onderling samenhangen: • samen inzetten op Waterrijk als uniek woonmilieu • afspraken over differentiatie en kwaliteiten. Bij de ontwikkeling van Waterrijk is de bijdrage van de Netwerkstad primair gericht op het toevoegen van ruimtelijke kwaliteit om zodanig een echt onderscheidende locatie te realiseren. Om daadwerkelijk een unieke kwaliteit te realiseren spreken de partijen af: • dat zij de intentie hebben om gezamenlijk (financieel) te participeren in de ontwikkeling van Waterrijk • dat zij vooraf, tijdig willen investeren in het realiseren van het water en de ontsluiting via het water (Kanalenvisie) als gezamenlijke inspanning van de Netwerkstadgemeenten. Hierin speelt ook het waterschap een belangrijke rol, aangezien het water van Waterrijk ook kan bijdragen aan de regionale opgave van het vinden van retentieruimte • dat zij ontwikkeling van woonmilieus in het hoge segment zullen afstemmen met de ontwikkeling van de locatie ‘Waterrijk’, in termen van programmering en fasering. Hiertoe wordt op korte termijn een concreet voorstel uitgewerkt. Met Regio Twente en provincie Overijssel wordt een gezamenlijke analyse van de woningmarkt uitgevoerd en een regionale woningmarktmonitor opgezet, op basis van regelmatig te actualiseren gemeentelijke gegevens. Op basis van deze marktanalyse wordt op korte termijn een voorstel uitgewerkt over de programmatische consequenties van de ontwikkeling van Waterrijk en andere ontwikkelingen in het hoge segment.
32
Op basis daarvan worden verdergaande afspraken voorbereid over kwaliteiten en differentiatie in ontwikkeling van bijzondere woonmilieus. Daarmee wordt bijgedragen aan de ambitie om te komen tot een evenwichtiger samenstelling van het woningaanbod in de Netwerkstad en daarbij met name in het hogere segment meer differentiatie aan te brengen. Bovendien worden de belangrijkste woonkwaliteiten helder onderscheiden.
Onderlinge afspraken Netwerkstad Twente • Netwerkstad Twente benoemt Waterrijk als prioritair project voor ontwikkeling van een nieuw woonmilieu in de vorm van hoogwaardig watergeoriënteerd wonen. • Netwerkstad Twente geeft aan het project Waterrijk prioriteit voor externe geldstromen (waterschap, rijk, provincie) inzake watergerelateerde investeringen. • De Netwerkstadpartners hebben de intentie financieel te participeren in de ontwikkeling van Waterrijk, uitgaande van overeenstemming over projectinhoud en programma. Daarmee ondersteunen zij de ambitie om dit project tot een gezamenlijke verantwoordelijkheid te maken en hoogwaardig watergeoriënteerd wonen dáár te realiseren.
•
•
Ten behoeve van de hoogwaardige kwaliteit van Waterrijk zullen de Netwerkstadpartners, indien overeenstemming over projectinhoud en programma is bereikt, nadere afspraken maken over het investeren in het creëren van groot open water dat optimaal ontsloten is naar het (te verbeteren) kanalennetwerk. Concrete initiatieven van nieuwe planontwikkeling worden op Netwerkstadniveau afgestemd waar het gaat om consequenties voor de regionale markt en aanbod van woonmilieus.
Inzet afspraken met derden • De rijksoverheid en provincie Overijssel dragen in procedurele en procesmatige zin bij aan het creëren van groot open water dat optimaal ontsloten is naar het (te verbeteren) kanalennetwerk en hebben de intentie om ook financieel te participeren. • Provincie, Regio Twente en Netwerkstad stemmen de hoofdlijnen van het woningbouwbeleid op elkaar af. • Met Regio Twente en provincie Overijssel wordt een gezamenlijke analyse van de woningmarkt uitgevoerd en een regionale woningmarktmonitor opgezet, op basis van regelmatig te actualiseren gemeentelijke gegevens. • Op basis van deze marktanalyse bevorderen de Netwerkstadpartners dat in regionaal verband nog in 2005 op hoofdlijnen een voorstel wordt uitgewerkt over de programmatische consequenties van de ontwikkeling van Waterrijk en andere ontwikkelingen in het hogere segment. • Dit leidt in 2006 tot nadere afspraken tussen de Netwerkstadpartners, Regio Twente en Provincie Overijssel over kwaliteiten en differentiatie in de ontwikkeling van bijzondere woonmilieus.
6.3
Kaart leef- en vestigingsmilieu
Ruimtelijke weergave van de essenties en afspraken in het kader van de Ruimtelijke ontwikkelingsagenda op het gebied van leef- en vestigingsmilieu.
ruimtelijkeontwikkelingsagendanetwerkstadtwente
33
Redactie en procesbegeleiding DHV Management Consultants Job van den Berg Ralph Kohlmann
In samenwerking met het Projectteam Ruimtelijk-Fysiek van Netwerkstad Twente
November 2005
34
ruimtelijkeontwikkelingsagendanetwerkstadtwente
35
www.netwerkstadtwente.nl Netwerkstad Twente Nijverheidstraat 30 Postbus 1400, 7500 BK Enschede Telefoon 053 4876567 E-mail
[email protected]
36
Aan: de Radencommissie Netwerkstad Twente
Uw kenmerk:
Ons kenmerk:
Datum: 15 november 2005
Bijlage(n): 1
Onderwerp: Ruimtelijke Ontwikkelingsagenda Netwerkstad Twente
Behandeld door: P.J. Hoogendoorn
Doorkiesnummer: 053-4876721
E-mail:
[email protected]
Geachte Commissie,
Hierbij ontvangt u de Ruimtelijke Ontwikkelingsagenda Netwerkstad Twente. Deze Agenda is op 1 november 2005 vastgesteld door de Stuurgroep Netwerkstad Twente en zal worden geagendeerd voor de vergadering van de Radencommissie van 14 december 2005. Aan u wordt gevraagd hierover advies uit te brengen aan de gemeenteraden, ter voorbereiding op behandeling in de gemeenteraden in januari of februari 2006. Parallel daaraan kan bespreking in Provinciale Staten en Regioraad plaatsvinden. Functie van de Ruimtelijke Ontwikkelingsagenda De Ruimtelijke Ontwikkelingsagenda is opgesteld door Netwerkstad Twente op verzoek van de Minister van VROM en bevat de prioriteiten voor belangrijke versterkingen van de ruimtelijk-fysieke structuur van Netwerkstad Twente in de periode 2010 – 2020. Deze zijn samengevat in het afsprakenkader. De Ruimtelijke Ontwikkelingsagenda is de input voor de agenda van het overleg met de Minister van VROM dat in het voorjaar van 2006 zal plaatsvinden. Dit overleg is gericht op het maken van afspraken over de ruimtelijk-fysieke prioriteiten met de rijksoverheid. De relatie van de prioriteiten van Netwerkstad met belangrijke rijksprogramma’s en bijbehorende budgetten. Prioriteit Netwerkstad Centraal Station Twente / toplocatie + WTC Internationale en interregionale verbindingen Bereikbaarheid toplocaties Agglonet/bundelingsbeleid Groenblauwe kwaliteitsimpuls
Nieuw stedelijk woonmilieu Waterrijk
Prioriteit Rijk (en/of EU) Stedelijke herstructurering, gebiedsontwikkeling (VROM) Trans Europese Netwerken (VenW, EU); Netwerkanalyses (VenW) Dragende OV-structuur en bundelingsbeleid (VROM/VenW) Versterken relatie stedelijk gebied met aangrenzend landelijk gebied (Agenda Vitaal Platteland en Nota Ruimte (LNV/VROM) Woningbouwopgave en kwaliteit stedelijk wonen (VROM)
Postadres: Bezoekadres: Telefoonnummer: 053 – 487 65 67 Postbus 1400 Nijverheidstraat 30 Internet: www.netwerkstadtwente.nl 7500 BK Enschede 7511 JM Enschede We zijn gehuisvest in het pand van de Regio Twente. Ons kantoor bevindt zich op 250 meter loopafstand van NS-station Enschede CS.
-vervolgblad 1
Ontwerp-Besluit Op basis van de analyse en prioritering in de bijgaande Ruimtelijke Ontwikkelingsagenda Netwerkstad Twente verzoekt de Stuurgroep Netwerkstad Twente de vier gemeenteraden, provinciale staten en het algemeen bestuur van de Regio Twente in te stemmen met de volgende besluiten: 1. De ontwikkeling van de omgeving Centraal Station Hengelo tot hét knooppunt van Netwerkstad en tot een toplocatie met WTC is een gezamenlijk Netwerkstadproject. 2. Agglonet is het belangrijkste uitgangspunt voor de versterking van de ruimtelijke structuur van Netwerkstad Twente. Het bundelingsbeleid rond de Agglonet-knooppunten wordt met kracht voortgezet. 3. De Netwerkstadpartners geven in het kader van de besprekingen met V&W, Rijkswaterstaat en de provincie over de netwerkanalyse en de bereikbaarheid van Twente prioriteit aan de ontsluiting van Kennispark Twente en Hart van Zuid. De partners verkennen de mogelijkheid van gezamenlijke (financiële) participatie in de ontsluiting van Hart van Zuid en Kennispark, ter ondersteuning van de claim op rijksmiddelen. 4. De realisering van een volwaardige regionale luchthaven is van vitaal belang voor de ruimtelijk-economische structuur van Netwerkstad; de herontwikkeling van het luchthaventerrein vormt dan ook een majeure ruimtelijke opgave voor de Netwerkstad. 5. Het project Zendersche Esch is het speerpunt van Netwerkstad voor het verbeteren van de groenblauwe structuur en kwaliteit van het stedelijk netwerk. 6. Ontwikkeling van een nieuw hoogwaardig woonmilieu Waterrijk krijgt prioriteit. Ten behoeve van de hoogwaardige kwaliteit van Waterrijk zullen de Netwerkstadpartners, indien overeenstemming over projectinhoud en programma is bereikt, nadere afspraken maken over het investeren in het creëren van groot open water, dat optimaal ontsloten is naar het (te verbeteren) kanalennetwerk. 7. De Netwerkstadgemeenten verplichten zich om voor de periode vanaf 2010 gezamenlijke woningbouwafspraken te maken. Indien de woningmarkt ruimte biedt voor de ontwikkeling van een omvangrijker programma in het segment waarin Waterrijk zich bevindt (middelduur / duur), dan wordt deze extra vraag ingezet voor het versneld realiseren van het Waterrijkprogramma. 8. Voor deze prioriteiten worden de volgende vervolgstappen gezet gericht op concretisering van de afspraken: a. Uitwerken projectinhoud en (functioneel) programma als basis voor overeenstemming over de meerwaarde voor de gehele Netwerkstad b. Financiële consequenties uitwerken en onderlinge participatie overeenkomen c. Organisatorische consequenties voor de betreffende projecten uitwerken.
Hoogachtend, De Stuurgroep Netwerkstad Twente,
Drs. F.A.M.Kerckhaert, voorzitter
Drs. T.J. Schouten, secretaris-directeur
Radencommissie Ontwerpmotie Ingediend door de PvdA-fractie Betreft: agendapunt III.a Onderwerp: Ruimtelijke Ontwikkelingsagenda
De Radencommissie Netwerkstad Twente, in vergadering bijeen op woensdag 14 december 2005, besprekend de ruimtelijke ontwikkelingsvisie voor de Netwerkstad
Constaterende dat: • de gemeenteraad van Enschede in november 2004 een besluit heeft genomen over de Luchthaven Twente; • de toekomst van de Luchthaven Twente van belang is voor alle gemeenten in de Netwerkstad Twente; • er een lobby gaande is namens Netwerkstad Twente en Regio Twente inzake de Luchthaven waarbij de heer Den Oudsten de penvoerder is; • er ook private partijen zijn die actief hun lobbytraject zijn gestart; • bestuurlijk Twente in de ruimtelijke ontwikkelingsvisie heeft vastgelegd wat de visie op de luchthaven is Overwegende dat: • het van belang is om een gezamenlijke lijn te hebben bij het lobbytraject vanuit Twente; • de informatievoorziening over de stand van zaken Luchthaven Twente veel beter kan; • de uitgangspunten die de gemeenteraad van Enschede heeft vastgelegd ook voor de andere Netwerksteden maatgevend zijn, te weten: geen nachtvluchten worden toegestaan, de openingstijden zijn 7 dagen per week van 06.00 tot 23.00 uur; de geluidsbelasting van het vliegveld blijft binnen de huidige vergunde geluidsbelasting; het bebouwingsoppervlak blijft binnen de huidige maximaal toegestane bebouwing (dus binnen het bestemming); de groene kwaliteiten van het luchthaventerrein worden versterkt; er geen structurele financiële bijdrage aan de exploitatie van de luchthaven wordt betaald door de gemeenten in de Netwerkstad; er geen rechtstreekse aansluiting op de A1 komt, de ontsluiting blijft via de Deurningerstraat/Oldenzaalsestraat; Spreekt uit dat: 1. bij de lobby de uitgangspunten zoals hierboven vermeld harde voorwaarden zijn; 2. de Netwerkstad actief haar steun uitspreekt voor het behoud van de Luchthaven voor Twente. Adviseert: De gemeenteraden van de gemeenten in de Netwerkstad een motie van bovengaande strekking te aanvaarden. Almelo, 14 december 2005.