www.overilssel.nl
Provinciale Staten van Overijssel
Postadres Provincie Overijssel Postbus 10078 8000 GB Zwolle Telefoon 038 499 88 99 Telefax 038 425 75 01
Uw kenmerk
Uw brief
Ons kenmerk EMT/2006/3061
Bijlagen
Doorkiesnummer +31 (0)38 499 75 99
Inlichtingen bij hr. C. Timmer
Datum 12.10.2006
Onderwerp
Jaarverslag Oost NV en PPM Oost.
Gelet op uw controlerende functie willen wij u hierbij informeren over de jaarverslagen 2005 van Oost NV en PPM Oost NV. De jaarverslagen zelf zijn als pdf-bestand beschikbaar via het SIS. De jaarverslagen zijn goedgekeurd door de Algemene vergadering van aandeelhouders. Oost NV. In 2005 bedroeg de omzet € 6.648.000,- (tegen € 6.128.000,-- in 2004). In totaal ontving Oost NV in 2005 € 1.115.000,— aan subsidies van de provincie Overijssel. De budgetsubsidie van € 811.600,— is dit jaar aangevuld met subsidies voor diverse projecten, die buiten de oorspronkelijke afspraken van het werkplan vielen. De egalisatiereserve is vastgesteld op € 249.334,— negatief. Naast de provincie Overijssel zijn het Rijk en de provincie Gelderland (respectievelijke subsidies € 2.428.000,— en € 986.000,—) de belangrijkste financiers. Oost NV sluit het jaar af met een positief resultaat van € 980.000,- (tegen € 681.000,- in 2004). Dit resultaat wordt vooral veroorzaakt door het resultaat van PPM Oost. Zonder het resultaat van PPM Oost zou het resultaat € 30.000,— bedragen (tegen een verlies van € 184.000,— in 2004). De winst is toegevoegd aan de algemene reserve, de toevoeging heeft tot doel de liquiditeitspositie van Oost NV te verbeteren. Als gevolg van afspraken gemaakt tijdens de fusie van OOM en GOM is op 1 juli 2004 de werkorganisatie ESKAN in de organisatie van Oost NV gei'ntegreerd. 2005 is het eerste jaar dat de ESKAN volledig in het verslag is meegenomen. ESKAN is 10 jaar als regionale stimuleringsmaatschappij actief is geweest voor de regio Arnhem-Nijmegen. De integratie heeft geen gevolgen voor de eigendomsverhoudingen of de financiering. Bij correspondentie graag ons kenmerk vermelden.
RABO Zwolle 3973.41.121
Per 24 juni 2006 heeft de provincie nieuwe telefoonnummers en e-mailadressen. Het nieuwe algemene nummer is 038 499 88 99, het e-mailadres
[email protected].
Bezoekadres Luttenbergstraat 2 Zwolle
Naast financiele verantwoording richting stakeholders, legt Oost NV via het jaarverslag verantwoording af over de activiteiten die zij zich in het werkplan 2005 had voorgenomen. In het jaarverslag worden de kernpunten van de resultaten kort weergegeven. Deze zijn (op landsdelig niveau): - het kennisbeleid Oost-Nederland met als speerpunten voeding, gezondheid en technologic staat stevig op de kaart; Oost NV heeft een belangrijke uitvoerende rol binnen elk van die speerpunten; - Oost NV is betrokken bij de ontwikkeling van 300 hectare nieuwe bedrijfsterreinen en bij de herstructurering van nog eens 400 hectare; - acquisitie van 48 nieuwe bedrijven met 1.547 arbeidsplaatsen en een investeringsvolume van ruim € 60 miljoen; - realisatie van 16 nieuwe participaties. In het jaarverslag is per kerntaak in tabelvorm de doelstelling voor 2005 opgenomen en de realisatie in 2005. Uit deze tabellen blijkt dat de afgesproken doelstellingen voor het merendeel gerealiseerd zijn. Ondanks ons verzoek om in het jaarverslag meer inzicht te krijgen in de effecten voor de regionale economic, beperkt het jaarverslag zich vooral tot een overzicht van de activiteiten die Oost NV in 2005 heeft uitgevoerd. 2005 is het laatste jaar dat gedetailleerde werkafspraken zijn gemaakt met Oost NV. Voor 2006 zijn conform de nieuwe richtlijnen van het ministerie van Economische Zaken afspraken op hoofdlijnen gemaakt. Conform deze richtlijn zullen dit najaar afspraken worden gemaakt over de resultaten voor de komende vier jaar. Deze periode loopt gelijk met de uitvoering van het uitvoeringsprogramma Pieken in de Delta Oost Nederland. Oost NV krijgt een grote rol bij de uitvoering van dit programma.
PPM Oost. De kernactiviteit van PPM Oost NV is het verstrekken van risicodragend kapitaal aan kansrijke, innovatieve ondernemingen in Gelderland en Overijssel. PPM Oost NV heeft een breed participatiebeleid. Bij het aangaan van participaties tracht PPM Oost NV de juiste mix te vinden tussen het voldoen aan de maatschappelijk geformuleerde statutaire doelstelling., de beleidsmatige verwachtingen van de aandeelhouders en het tot stand brengen van een revolverend fonds om ook op de lange termijn te kunnen blijven bestaan. PPM Oost NV heeft in 2005 in 16 nieuwe participaties gei'nvesteerd, er werden 7 participaties verkocht. Twee ondernemingen zijn in 2005 failliet gegaan. Bij achttien participaties was in 2005 aanvullende financiering noodzakelijk. Ultimo 2005 heeft PPM Oost participaties in 70 bedrijven. Het geinvesteerde vermogen steeg van € 25 miljoen in 2004 naar € 32 miljoen in 2005. Het resultaat in 2005 bedraagt € 1.027.000,- (ten opzichte van € 935.000,- in 2004). Het totale vermogen is gedaald, van € 40.441.000,- in 2004 naar € 38.230.000,- in 2005. Wij hopen u hiermee voldoende informatie over het jaarverslag 2005 van Oost NV te hebben verstrekt. Indien u nadere informatie wenst, kunt u zich wenden tot de in het briefhoofd vermelde medewerker. Gedeputeerde Staten van Overijssel,
voorzitter.
secretans,
Voor u ligt het derde jaarverslag van de Ontwikkelingsmaatschappij Oost Nederland NV, kortweg Oost NV. Nog een jong bedrijf dus, maar als een volwaardige Ontwikkelingsmaatschappij voor de provincies Overijssel en Gelderland stevig geworteld in Oost-Nederland en ook in toenemende mate bekend daarbuiten. In dit jaarverslag komen de werkzaamheden en resultaten van het afgelopen jaar aan bod met een toelichting op de ontwikkelingen. Ons werkplan voor het jaar 2005 had de titel: Focus zonder oogkleppen. Dit plan hebben wij begin 2005 breed verspreid, om daarmee duidelijk te maken dat wij onze activiteiten graag willen afstemmen op die van andere 'spelers' in het economische krachtenveld. Wij willen door krachtenbundeling de effectiviteit van de inzet vergroten en wij willen samen met anderen de ambitie realiseren die OostNederland op economisch terrein geformuleerd heeft. In het werkplan formuleerden wij de afspraken die wij voor 2005 gemaakt hadden met onze belangrijkste opdrachtgevers: het Ministerie van Economische Zaken en de provincies Gelderland en Overijssel. In het plan is sprake van een duidelijke focus op Food, Health en Technology en daarbinnen heeft zich dan ook een groot deel van het werk afgespeeld. Maar er is meer werk aan de winkel geweest. De focus wil niet zeggen dat we oogkleppen op hebben gezet. Ook andere kansrijke ontwikkelingen en activiteiten hebben steeds onze aandacht gehad. Ook daarover berichten we in dit jaarverslag. Ons centrale doel is de positie van de Oost Nederlandse economie te versterken en deze internationaal meer concurrerend te maken. Daarbij staan begrippen als innovatie, clustering, samenwerking, kennisoverdracht, acquisitie en financiering centraal. Veel van ons werk richt zich op de zogenaamde economische structuurversterking. Dat betekent per definitie dat resultaten lang niet altijd op korte termijn zichtbaar worden. Mede daarom hebben we in 2005 een businessplan voor de periode 2006-2009 gemaakt. Daarin geven we aan welke resultaten (met name uitgedrukt in investeringsvolumes) we voor Oost-Nederland in die periode haalbaar achten en onder welke randvoorwaarden die gerealiseerd kunnen worden. De ambitie is groot, maar de basis ervoor is in het jaar 2005 al gelegd.
Toon van Asseldonk directeur
de Het jaar 2005 van Oost NV is afgesloten met een positief resultaat. Niet alleen vanwege de resultaatbijdrage uit participaties van PPM Oost van bijna een miljoen euro, maar ook omdat de Ontwikkelingsmaatschappij, er in geslaagd is om zonder kruisfinanciering tot een volledige kostendekking te komen. Ook inhoudelijk zijn de resultaten van Oost NV alleszins op het niveau zoals dat van een professioneel ontwikkelingsbedrijf verwacht mag worden. Daarom spreekt de Raad van Commissarissen hier zijn waardering uit voor de inzet van het personeel van Oost NV in het verslagjaar. De Raad van Commissarissen constateert dat de werksfeer goed is, dat het verloop en het ziekte-verzuim opvallend laag zijn en dat er snel ingespeeld wordt op economische ontwikkelingen in Oost- Nederland en op de kansen daartoe. Ook in het jaarlijkse overleg dat een delegatie van de Raad heeft gehad met de Ondernemingsraad van Oost NV kon worden vastgesteld dat de onderlinge verhoudingen open en constructief zijn. De Raad van Commissarissen van Oost NV kwam in het verslagjaar vijfmaal in vergadering bijeen. Daarnaast heeft enkele malen overleg buiten de vergaderingen om plaats gevonden, onder andere over die participatievoorstellen van Participatiemaatschappij Oost Nederland NV (PPM Oost) die conform de statutaire goedkeuringsprocedure aan aandeelhouders van PPM Oost dienen te worden voorgelegd. Op 30 mei 2005 hebben de aandeelhouders de jaarrekening 2004 vastgesteld. Daarbij werd aan de directie en de Raad van Commissarissen voor het door hen in 2004 gevoerde beleid, respectievelijk gehouden toezicht, decharge verleend. De Raad van Commissarissen hecht veel waarde aan een heldere corporate governance structuur voor Oost NV. Op basis van een gemeenschappelijk visiedocument van de regionale ontwikkelingsmaatschappijen over dit onderwerp is een handleiding corporate governance opgesteld. Deze is in de Raad van Commissarissen-vergadering van 7 april 2005 besproken en goedgekeurd. Vervolgens is de handleiding ook door de aandeelhouders goedgekeurd. In mei heeft de Raad van Commissarissen ingestemd met een klokkenluiderregeling voor Oost NV. Ook is de remunerate van de bestuurders van Oost NV en PPM Oost onderwerp van beraadslagingen geweest. De remuneratiecommissie van de Raad is over dit onderwerp nog in overleg met de aandeelhouders. De aandeelhouders van Oost NV hebben PricewaterhouseCoopers (PwC) benoemd tot accountant voor de beide vennootschappen: Oost NV en PPM Oost NV. De jaarrekening 2005 is door PwC gecontroleerd. De goedkeurende accountantsverklaring is in de jaarrekening opgenomen. Wij stellen de aandeelhouders voor het resultaat over 2005 toe te voegen aan de algemene reserve en adviseren de aandeelhouders de jaarrekening 2005 vast te stellen en decharge te verlenen aan de directie voor het gevoerde beleid en aan de Raad van Commissarissen voor het gehouden toezicht. Deventer, 15 maart2006 Raad van Commissarissen van de Ontwikkelingsmaatschappij Oost Nederland NV H.J. Hazewinkel (voorzitter) R.W.J.M. Bonnier D.G. Brinkman J.A.M. Hendrikx A. Verberk
de
Het kennjsbeleid Qost-Nederlandl met ate speerpunten voeding, gezondheiel en teohnotogie staat stevig op de kaart; Oost NV speelt daarbij een betengrijke uitvoerende rol binnen elk van die speerpunten. Oost NV is betrokken bij de ontwikfceling van 300 hectare nieuwe bedrijventerreinen en bij de herstructurering van nog eens 400 hectare. Acquisitie van 48 nieuwe bedrijven met 1547 arbeidsplaatsen en een investeringsvoJume van ruim 60 miljoen euro. Realisatie van 16 nieuwe participaties. Financieel resultaat: winst van € 980.000,
Om de concurrentie van opkomende werelddelen het hoofd te bieden moeten Europa en ook Nederland blijven investeren in innovatie. Oost-Nederland wil een toppositie innemen. Deze ambitie is beschreven in het Kennisbeleid Oost, dat bekend staat onder de naam Triangle. Hierin werken kennisinstituten, bedrijven en intermediairs als Oost NV, nauw samen aan de kennisuitwisseling en de business opportunities op het gebied van Food, Health & Technology.
Nationaal niveau Sinds de publicatie van 'Pieken in de Delta; Gebiedsgerichte Economische Perspectieven' zet het Ministerie van Economische Zaken in op regiospecifieke kansen van nationaal belang. Daarnaast wil het Ministerie met innovatieprogramma's gericht investeren in kansrijke innovatiethema's. In 2005 zijn door de minister van Economische Zaken enkele thema's gekozen: Flowers & Food, Hightech systemen en materialen, Creatieve industrieen en Water. Deze thema's komen overeen met de speerpunten die het landelijke Innovatieplatform heeft aangewezen als meest kansrijk voor Nederland. Daarbij is het innovatie-instrumentarium vernieuwd.
Provinciaal niveau In 2005 is Oost-Nederland actief bezig geweest met het uitvoeren van activiteiten en projecten om de Triangle-ambitie te verwezenlijken. Dit heeft geleid tot de in 2005 gestarte GIB-projecten T-Xchange Cell en Microdruppels. Ook zijn de projecten voor 2006 in 2005 geselecteerd en voorbereid (zie hiervoor meer in het O&l-deel). Het jaar 2005 kan worden gekenschetst als een jaar waarin de overgang is gemaakt van regionale, bestuurlijke inbedding naar toenemende verbinding met de wereld daarbuiten: bedrijfsleven en bovenregionale, landelijk en Europese partijen/initiatieven.
Oost-Nederland kiest ervoor om voort te bouwen op de aanwezige sterke punten: vooraanstaande kenniscentra, internationaal opererende bedrijven en ontwikkelingsgerichte kleinere bedrijven op de gebieden van voeding, gezondheid en technologie. De ambitie is om in 2015 tot de Europese top te behoren met innovatieve instellingen en bedrijven die kennis ontwikkelen en exploiteren op deze drie speerpunten. De ambitie van Oost-Nederland moet op de langere termijn ook terug te vinden zijn in de resultaten van de Enquete Regionale Bedrijfsontwikkeling (ERBO-enquete) van de Kamers van Koophandel. De meest recente resultaten laten zien dat de verwachtingen van ondernemers voor 2006 aanzienlijk positiever zijn dan de verwachtingen voor 2005. De omzet en de investeringsbereidheid groeien. De bedrijfsresultaten zijn beter en de exportgroei houdt aan. De werkgelegenheid neemt licht toe. Grosso modo laat Oost-Nederland dezelfde positieve ontwikkeling zien als het gehele land; zij het in iets minder sterke mate. Opvallend is dat de investeringsbereidheid in Oost-Nederland iets is afgenomen ten opzichte van de bereidheid van vorig jaar. Toch blijft de regionale bereidheid vergelijkbaar met het landelijke niveau.
Conclusies De landelijke economische ontwikkelingen en de daarmee gepaard gaande positieve verwachtingen voor 2006 leiden niet tot zodanige wijziging of verslechtering van de sociaal economische structuur dat een organisatie als Oost NV, die zich richt op structuurversterking door sterktes uit te bouwen en kansen te grijpen, een andere strategische koers moet gaan varen. Evenmin geven de ontwikkelingen aanleiding tot wijzigingen in de keuzes van speerpunten, of in de doelgroepen waarop Oost NV zich richt. Onze inzet blijft erop gericht om de positieve landelijke trends te vertalen naar meer positieve economische perspectieven voor onze regio. Ook de samenwerking met en tussen vele partijen in de beide provincies draagt hieraan bij.
Europa In het algemeen wordt de rol van 'Europa' steeds zichtbaarder in ons dagelijkse leven. Het Nederlandse en Franse "nee" tegen de Europese Grondwet viel dit jaar op. Verder heeft Nederland een reductie bedongen van de Nederlandse bijdrage aan de Europese begroting. Toch hebben de Europese lidstaten hun lot aan elkaar verbonden, wat onder meer blijkt uit de ondertussen voortgaande ontwikkeling in 2005 van nieuwe economische programma's. Gedurende de periode 2007-2015 zijn voor de ontwikkeling van Oost-Nederland en voor het werk van Oost NV de volgende programma's van belang: 1. Cohesiebeleid: a. Convergentieprogramma (voorheen Doelstelling 1); b. Programma Concurrentievermogen en Werkgelegenheid (voorheen Doelstelling 2); c. Territoriale Samenwerking (voorheen Interreg 3); 2. Plattelandsontwikkelingsprogramma 2, afgekort als POP2 (voorheen POP); 3. 7de Kaderprogramma voor Onderzoek & Ontwikkeling; 4. Kaderprogramma voor Concurrentievermogen en Innovatie. De Europese Commissie heeft in al deze programma's de Lissabon-agenda als leidraad gehanteerd. Dat betekent dat er in de toekomst fors gemvesteerd wordt in hoogwaardige bedrijfsomgeving en in kennis en innovatie. Niet toevalligerwijs zijn dit ook de doelstellingen en plannen van Oost NV en haar opdrachtgevers.
De Economic Survey van Nederland (OESO) laat zien dat het herstel uit het economisch dal langer uitbleef dan in de meeste andere OESO-lidstaten. Als belangrijkste uitdaging voor Nederland wordt het hervinden van economische veerkracht genoemd. Recente hervormingen op het terrein van de arbeidsmarkt, sociale zekerheid en gezondheidszorg vormen belangrijke eerste stappen in die richting, maar de OESO wijst erop dat de hervormingsagenda nog lang niet voltooid is. Bijzondere aandacht is er in het rapport voor innovatie. Vernieuwingen in het innovatiebeleid vormen een belangrijke aanvulling op de hervormingsagenda, met het oog op productiviteitsgroei. Als belangrijkste zwaktes in het Nederlandse systeem worden genoemd de omvang van de R&D binnen het bedrijfsleven, het aandeel van de bevolking met een tertiaire technische opleiding en de mate waarin nieuwe kennis commercieel interessant is en wordt vermarkt. Dit beeld wordt bevestigd door het European Trend Chart on Innovation 2005, onderdeel van de European Innovation Scoreboard. Oost NV wil, waar mogelijk, een bijdrage leveren aan de verbetering van deze zwakke punten.
Versterken en stimuleren van de economie van de provincies Gelderland en Overijssel. Dat is, kort samengevat, de missie van Oost NV. Om die missie te kunnen uitvoeren, beschikt Oost NV over vier kerntaken: Ontwikkeling & Innovatie, Bedrijfsomgeving, Investeringsbevordering en Participatie. De laatste activiteit is ondergebracht in Participatiemaatschappij Oost Nederland NV.
Ontwikkeling & Innovatie Ontwikkeling & Innovatie (O&l) neemt initiatieven en ondersteunt activiteiten die leiden tot een beter productie- en vestigingsklimaat voor ondernemers. Bijvoorbeeld door het opzetten van kennis- en innovatieclusters waar bedrijven en kennisinstellingen aan deelnemen of door het verbeteren van de facilitaire infrastructuur. De rol van Ontwikkeling & Innovatie is met name die van procesmanager; via intensieve begeleiding kansrijke projecten tot realisatie brengen.
Bedrijfsomgeving Bedrijfsomgeving (BO) houdtzich bezig met de ontwikkeling van nieuwe bedrijventerreinen, kennisparken en bedrijfsverzamelgebouwen en de coordinate van herstructureringsprojecten van bestaande bedrijventerreinen. Ook parkmanagement en breedbandinfrastructuur zijn belangrijke aandachtspunten. Onder deze business unit valt ook de taak Europese Projecten en Netwerken. Hierbinnen worden Europese projecten ontwikkeld en worden regionale overheden ondersteund bij de invoering van cohesiebeleidsprogramma's. Ook het tot stand brengen en onderhouden van contacten met diverse Europese regio's valt hieronder.
Investeringsbevordering Investeringsbevordering (IB) is actief in het aantrekken van nieuwe bedrijven van buiten Oost-Nederland en het adviseren en ondersteunen van het Gelderse en Overijsselse bedrijfsleven bij (grotere) uitbreidingen en samenwerkingsverbanden.
Participate Participatiemaatschappij Oost Nederland NV (PPM Oost) investeert in kansrijke bedrijven die zich profileren als voorloper of trekker van de regionale economie. In het bijzonder voor de sectoren: Voeding, Gezondheid en Technologie. Maar niet uitsluitend. Ook innovatieve bedrijven in andere sectoren behoren tot de doelgroep. GeTnvesteerd wordt in bedrijven die zich in een start-, groei-, buy-out, buy-in of herstructureringsfase bevinden. Naast Oost NV zijn Universiteit Twente met 4,3% en Saxion Hogeschool met 3,2% aandeelhouder. Ultimo 2005 was ruim € 32 miljoen gelnvesteerd. Voor nieuwe participaties is ruim € 15 miljoen beschikbaar.
Synergie tussen kerntaken Oost NV voert 4 kerntaken uit, die gezamenlijk meer effect kunnen sorteren dan de som der afzonderlijke delen. Om deze synergie daadwerkelijk te kunnen realiseren wordt een beleid gevoerd. Oost NV kiest daarbij periodiek en in samenspraak met relevante stakeholders, enkele thema's waarop de activiteiten van alle kerntaken zich toespitsen. Dat zijn voor 2005 vooral Voeding, Gezondheid en Technologie. De kennis en netwerken van de Oost NV-medewerkers staan ter beschikking aan onze klanten en doelgroepen.
Onafhankelijkheid door publieke financiering Oost NV is een publiek gefinancierde organisatie die een bijzondere opdracht van haar aandeelhouders heeft gekregen. Hierdoor is Oost NV is in staat om vanuit een onafhankelijke positie activiteiten te initieren en aan te jagen die een langere adem vergen dan voornemens al uitgekristalliseerde plannen bij individuele opdrachtgevers. De rol van Oost NV hierbij is die van procesmanager: het samenbrengen van belangen, het fungeren als katalysator en het mede richting en uitvoering geven aan processen die kunnen leiden tot versterking van de economische activiteiten in de regio. Daarnaast kan Oost NV investeren in ondernemingen in een vroege levensfase (met het bijbehorende hoger risicoprofiel).
Regionaal netwerk en strategische samenwerking Oost NV is sterk ingebed in de regio en heeft een goed regionaal netwerk. Sociaal economische structuurversterking is niet realiseerbaar zonder een sterke inbedding in de regio. Goede samenwerkingsrelaties met relevante regionale organisaties zijn voor Oost NV en de regio van groot belang. In 2005 zijn de werkzaamheden afgestemd met regionale organisaties, brancheorganisaties en het regionale bedrijfsleven. In aanvulling op de bestaande samenwerking hebben de Kamers van Koophandel in Oost-Nederland, Syntens en Oost NV een Innovatieconvenant afgesloten. Binnen dit convenant worden de werkzaamheden op elkaar afgestemd en wordt samengewerkt aan het verder ontwikkelen van de beide provincies. Dit versterkt de innovatieve kracht van de regio en draagt bij aan de realisatie van het Kennisbeleid Oost.
Interne organisatie Naast de reguliere en lopende zaken op het gebied van Organisatie Ontwikkeling zijn in 2005 de arbeidsvoorwaardelijke gevolgen voorbereid van het nieuwe zorgstelsel en de levensloopregeling. Daarnaast is de grotere investering in opieiding & training voorbereid die in 2006 geeffectueerd zal worden. Er zijn diverse verbeteringen op het gebied van de interne (elektronische) informatievoorziening doorgevoerd. Eind 2005 waren er 84 medewerkers in dienst; 46 mannen en 38 vrouwen. Totaal gaat het om 76 fulltime arbeidsplaatsen. Van de 84 mensen zijn er 2 gedetacheerd vanuit Gemeente Arnhem en 15 werkzaam op basis van een tijdelijk contract. Het ziekteverzuim in 2005 was laag: 2.6%. Eind 2005 is een investmentmanager in dienst getreden bij PPM Oost. Tot slot hebben 3 medewerkers met een vast dienstverband Oost NV verlaten, twee vanwege een andere werkkring en een collega is op wereldreis gegaan.
Corporate Governance Oost NV volgt, daar waar mogelijk, de zogenaamde Tabaksblatt code. Hierin zijn de beginselen van deugdelijk ondernemingsbestuur in Nederland vastgelegd. In overleg met de aandeelhouders is bepaald waar de code, die met name opgesteld is voor beursgenoteerde ondernemingen, niet gevolgd kan worden en op welke wijze Oost NV daar een eigen aanvulling aan geeft. Op de Oost NV-internetsite is een korte tekst over corporate governance opgenomen. Hierin staat onder andere aangegeven dat belangstellenden de visie van Oost NV op dit onderwerp kunnen opvragen bij een van de Oost NV-kantoren. In 2005 is een klokkenluiderregeling opgesteld, die eveneens via de internetsite te raadplegen is.
Financieel Het jaar 2005 is met een winst van ruim € 980.000 positief afgesloten. Dat is voornamelijk te danken aan een positief resultaat uit het participatiebedrijf PPM Oost van € 950.000. In 2005 is door PPM Oost voor € 11.338.000 gemvesteerd in 13 nieuwe participaties. Er werd voor € 4.146.000 gedesinvesteerd. Twee participaties gingen failliet. Ultimo 2005 bestond de PPM Oost portefeuille (inclusief Innofonds Twente B.V.) uit 70 participaties met een gemvesteerd vermogen van € 32.382.000. De voorzieningen stegen met € 3.342.000 tot € 15.370.000. De zogenaamde fair market value van de portefeuille behelst een meerwaarde ten opzichte van de boekwaarde van € 6.544.000 (2004: € 5.731.000). Zonder het PPM Oost resultaat zou er voor Oost NV vennootschappelijk sprake zijn geweest van een positief resultaat van circa € 30.000. Door de integratie van de ESKAN werkorganisatie per 1 juli 2004 zijn de cijfers van 2005 en 2004 niet geheel vergelijkbaar. Ook voor 2006 wordt verwacht vennootschappelijk uit te komen in de buurt van een break-even resultaat. De vermogenspositie van Oost NV is gezond. Het eigen vermogen bedroeg eind 2005 ruim € 36 miljoen. Geconsolideerd bedroeg de liquiditeit€ 23 miljoen. Vennootschappelijk bedroeg de liquiditeit van Oost NV eind 2005 bijna 2 miljoen euro (eind 2004 iets meer dan 1 miljoen).
Ontwikkeling & Innovatie Doelstelling 2005
Realisatie 2005
Innovatlestrafegie Triangle Operationalisering van de ontwikkelde innovatiestrategie Triangle en het opgestelde uitvoeringsprogramma voor elk van de genoemde speerpunten in de regio (Food, Health en Technology)
Onderzoek Tindemans afgerond GIB-portfolio (7 projecten) ontwikkeld en voorgelegd aan het Ministerie van Economische Zaken Input geleverd 14 kenmerken topregio Input geleverd monitoring Triangle Lijst met 57 projecten samengesteld voor FES-middelen; Tower-project Analyse, Forecast en Planning (AFP) opgestart; 3 projecten gehonoreerd voor GIB-gelden (Nanotechnology for Food & Health, Melk op Maat en Innovaties in Koelvers); Profilering van Oost-Nederland met de drie speerpunten van Triangle op het Nationale Innovatiecongres.
Reallsermg van goed fynetionerencfe kenniselusters Realisatie van 10 productontwikkelingstrajecten en 6 nieuwe kennisintensieve clusters c.q. netwerken van bedrijven en kennisinstellingen
Productontwikkelingstrajecten (11) * 11 ontwikkelingstrajecten « TIMP: 3 ontwikkelingstrajecten * Maakindustrie: 1 netwerk Freshopper Clusters (8) * 7 clusters * Health Valley: regionaal cluster innovatieve diagnostiek
Toename van het aantal bedrijven en instellingen dat actief deelneemt aan kennisnetwerken met 10% in 2005 to.v. 2003
* * * * * * * * *
vergroting van het aantal deelnemers in samenwerkingsprojecten met 100 in 2005
realisatie van 5 nieuwe/verbeterde ketenrelaties c.q. T&U-relaties in 2005 realisatie van een breedband hoofdinfrastructuur in OostNederland
In totaal 147 nieuwe deelnemers aan kennisnetwerken Food Valley: versterking van de Food Valley Society met 23 nieuwe leden Health Valley: versterking Health Valley platform met 38 nieuwe leden IDC: 55 nieuwe leden Diagnostisch platform: 2 nieuwe deelnemers Innovatieplatform: 6 nieuwe deelnemers Som+: 10 nieuwe leden Agro: 3 nieuwe leden A1 Eiwitplatform Micro-assemblage cluster: 10 nieuwe leden
Nieuwe deelnemers (378) o.a. * Innovateam: 56 nieuwe deelnemers * Maakindustrie: 9 nieuwe deelnemers (compensatie-orders) * Grafimedia: 4 nieuwe deelnemers * Micro-cluster maakindustrie: 10 nieuwe deelnemers * Agro: 19 nieuwe deelnemers
4 ketenrelaties gerealiseerd
•
Hoofdstructuur glasvezel in Twente beschikbaar
Dyyrzame ondersteyning van startertde otidernemitigen in Oost-Nederiand Toename van het aantal kennisintensieve starters vanuit het onderwijs met 10% in 2005 t.o.v. 2003
Cijfers nog niet bekend * Concept eindrapportage technostarters-coordinatie Overijssel akkoord bevonden ® Onderzoek Nikos (technostarters-aanbodpartijen) afgerond * Onderzoek ElM-effectindicator afgerond * Concept eindrapportage technostarterscoordinatie Gelderland akkoord bevonden * SKE Food Valley: 6 technostarters gescout
Bedrijfsomgeving Doelstelling 2005
Realisatie 2005
bedrljventerfelrien Realisering van nieuwe terreinen: tot en met 2007 betrokken bij de ontwikkeling van 250 hectare nieuw bedrijventerrein in regionale en/of Topprojecten A12-A30, KAN A12zone, KAN A73-A15 zone, RBT en Kennispark Twente.
Doelstelling gehaald, inmiddels betrokken bij de ontwikkeling van circa 300 hectare nieuw terrein. *
* * » Herstructurering van verouderde terreinen: tot en met 2007 ondersteunt, jaagt aan en herwint Oost NV bedrijventerrein bij de herstructurering van 200-400 hectare bestaand bedrijventerrein in de regionale projecten Marslanden en Voorst te Zwolle en/of Topprojecten Zutphen, Hengelo Enschede Nijmegen-Wijchen Kampen
Topproject A15-Corridor: agrofood potenties in kaart gebracht in samenwerking met bedrijven, Wageningen Universitair Reseachcentrum (WUR) en Radboud Universiteit Nijmegen (RUN), Food Valley Topproject A12: parkmanagement nieuwe terreinen op verzoek van het Bedrijfschap AnhemLiemers Topproject Kennispark Twente (Innovatieplatform Twente) Topproject Regionaal Bedrijventerrein Twente
Doelstelling gehaald inzake ondersteunde aanjaagrol, inclusief een aantal aanjaagdocurnenten, bij herstructurering van in totaal 400 hectare bestaand bedrijventerrein conform overheidsdoelstellingen. Het betreft de volgende terreinen: start en orientatiefase Gemeente Harderwijk » startdocument Gemeente Aalten « start- en orientatiefase Gemeente Winterswijk 8 plan van aanpak Gemeente Montferland voor het bedrijventerrein De Fluun I in Didam dat in januari 2006 wordt afgerond. • herstructureringsplan Gemeente Tiel 88 integraal programma-opzet Philips Business Innovation Center 52 degrees « Top-orientatieplan herontwikkelingsmaatschappij Gemeente Nijmegen 88 voorstel startdocumenten Provincie Gelderland » startdocument Waterfront Gemeente Zwartwaterland * plan van aanpak Gemeente Rijssen-Holten « Masterplan Gemeente Losser 88 startdocument Gemeente Wijhe voor de aanpak van de herstructurering van bedrijventerreinen in de gemeente 88
88
Top-ontwikkelplan Gemeente Hengelo Masterplan Gemeente Hardenberg Plan van aanpak implementatie bedrijventerrein Voorst voor de Gemeente Zwolle * secretariaat revitalisering bedrijventerrein Marslanden voor de Gemeente Zwolle 8 Topdeelneming werkgroepen breedband, parkmanagement en herontwikkeling Gemeente Kampen. s Topproject Gemeente Kampen en betrokken bij opzet Topaanvraag Ministerie Economische Zaken voor Kampen 8 Vertaling herontwikkeling fonds uit Brabant naar OostNederland. Doelstelling gehaald inzake ondersteunde aanjaagrol, inclusief aantal aanjaagdocumenten, bij duurzaam beheer van bestaande en nieuwe bedrijventerrein conform overheidsdoelstellingen. * *
Duurzaam beheer van bestaande en nieuwe bedrijventerreinen (voor aantal hectaren zie nieuwe terreinen en te herstructureren terreinen), afronden draaiboek parkmanagement, pilot Tiel, uitvoering 8KB, drie opdrachten vanuit de Regionale Platforms Bedrijventerreinen Overijssel
8
« 88
* 8
»
* 88
» * » * 8
»
Tot en met 2007 een initierende en/of coordinerende rol bij ontwikkeling van ICT-breedband en logistieke terminals in het Topproject A15 zone: ROP, Vraagbundeling Achterhoek en Topproject A12 zone WERV en Actieprogramma
Topproject A12 zone 'Parkmanagement bestaande terreinen' ondernemersvereniging Lindus gezamenlijk inkoop Tiel en ondernemersvereniging OCT Topproject orientatiefase beheer Wijchen Oost voor de Gemeente Wijchen plan van aanpak m.b.t. parkmanagement voor de Gemeente Doetinchem en de Ondernemersvereniging IG&D nut en noodzaak paper geschreven voor gemeenten Hattem/Heerde/ Oldenbroek plan van aanpak parkmanagement voor de drie oude en het nieuwe terrein voor de gemeenten Hattem, Heerde en Oldenbroek Topproject startdocument stroomlijnen parkmanagement op bestaande en nieuwe terreinen in Gemeente Ede draaiboek Parkmanagement afgerond inclusief vier presentaties Gelderse regio's. Analyse kwaliteit Medel afgerond en document opgesteld Gemeente Tiel Topproject Uitvoering bewegwijzering beheer terrein Gemeente Kampen voorstel vertaling draaiboek Parkmanagement Provincie Overijssel vertaling SKB-aanpak wegens gebrek aan draagvlak in andere regio's gestaakt opdrachten Regionale Platforms Bedrijventerreinen: Hardenberg, Wijhe Rijssen-Holten zijn bij herstructurering toegelicht Uitvoering project Stichting Kwaliteit Bedrijventerreinen (8KB) in Twente
Doelstelling gehaald inzake ondersteunde aanjaagrol, bij breedband en terminalontwikkeling. * 88
Topproject A15 project verdere procesontwikkeling Rail Opstappunt (ROP) regio Arnhem-Nijmegen betrokkenheid bij opstellen module breedband, draaiboek Parkmanagement
Topproject Hengelo CTT in afwachting propositie rail vervoer Rotterdam plan van Aanpak vraagbundeling bedrijventerreinen regio Achterhoek Topproject A12/A30 plan van aanpak vraagbundeling bedrijventerreinen in Ede, Oost NV begeleidt de uitvoering Breedband ontsluiting bedrijventerrein gemeente RijssenHolten
Breedband
Kennlsoverdraeht ers Innovatie Kennisoverdracht en innovatie namelijk masterclasses
Doelstelling gehaald inzake kennisoverdracht en innovatie, inclusief aantal masterclasses, *
* 88
*
s
masterclass gebiedsgerichte ontwikkeling met prof.dr. Th.W.A. Camps, verbonden aan de Universiteit Tilburg en voorzitter van de Berenschot Groep masterclass voor parkmanagement met prof. De Wulf, van de Universiteit Twente organisatie Masterclass Veiligheid is uitgevoerd website bedrijventerreinen gemaakt en koppeling expertisenetwerk en elektronische bibliotheek bedrijventerreinen Met de Gemeente Rijssen-Holten start gemaakt met de ontwikkeling van het bedrijfsinstrument Kwaliteit Huisvesting
Europese projectontwlkkeilng Het faciliteren van Europese projectontwikkeling in het kader van de Food, Health en Technology Valley's en een Excellent Vestigingsklimaat conform de beleidsdoelstellingen van de overheden in de regio ArnhemNijmegen. De activiteiten zijn vertaald in de ontwikkeling van negen concrete projecten conform het jaarplan ESKAN 2005
Doelstelling gehaald inzake aantal te ontwikkelen projecten conform jaarplan ESKAN. In totaal 15 activiteiten waarvan: 13 ontwikkelde projecten, 1 netwerkvorming en 1 notitie over toekomstige EU-programma's. De ontwikkelde projecten staan bijna allemaal ten dienste van projecten in de Valley's en het versterken van het vestigingsklimaat. Hiervan hebben 11 initiatieven met succes fondsen binnengehaald. Dit leidt met de gebundelde overheidsmiddelen, EU-middelen en de verplichte bijdragen van bedrijven in de projecten, tot een regionale investeringsimpuls van circa 19 miljoen euro. Hiermee is de gestelde doelstelling vanuit de regio Arnhem-Nijmegen ruim behaald.
Investeringsbevordering Real isatie 2005
Doelstelling 2005 Nieuwe vasfiglngen 28 nieuwe vestigingen met 1 .000 fulltime arbeidsplaatsen en een totaal investeringsvolume van € 50 miljoen Uitbrekflng
48 nieuwe vestigingen met totaal 1.551 full time arbeidsplaatsen en een investeringsvolume € 65,42 miljoen
bedrljveii
6 uitbreidingen bestaande bedrijven
10 uitbreidingen bestaande bedrijvigheid met totaal 382 full time arbeidsplaatsen en een investeringsvolume van € 27,35 miljoen
Belioyd projeeten 2 behoud projecten
4 behoud projecten met in totaal 130 full time arbeidsplaatsen
Samenwerksngsprojeefen 1 0 samenwerkingsprojecten
1 matchmakingproject en 3 outsourcingprojecten met totaal 45 full time arbeidsplaatsen en een investeringsvolume van € 0,2 miljoen
Participate (PPM Oost) Doelstelling 2005
Realisatie 2005
Nleowe partselpaties 6 nieuwe participaties
Erwerden 16 nieuwe participaties aangegaan: Nieuwe participaties 2005 Aemics B.V. Aeronamic Holding B.V. BioEnergie Twente B.V. BLGG Beheer B.V. BLGG B.V. Boschman Technologies B.V. Catchmabs B.V. CB2 B.V. Green Vision Holding B.V. Haagblok Beheer B.V. Holding Bemag B.V. Holding Watergilde Twenthe B.V. MPS Holding B.V. Pepscan Systems B.V. Protopics B.V. TReNT B.V.
Thema Technologie Technologie Technologie Voeding Voeding Technologie Voeding Gezondheid Technologie Overig Technologie Technologie Technologie Gezondheid Technologie Technologie
Vestigingpl. Hengelo Almelo Almelo Oosterbeek Oosterbeek Duiven Wageningen Elst Arnhem Nijmegen Barneveld Hengelo Didam Lelystad Lochem Enschede
Aodere aetiviteiteo
Betrokkenheid bij Small Business Investment Companies (SBIC's) random RUN, WUR en UT
88
9 exits (waarvan 2 faillissementen)
•
202 aanvragen voor risicodragende financiering werden in behandeling^genomen Het effect van de SBIC's wordt langzaam zichtbaar. Technopartner honoreerde inmiddels een zevental aanvragen; naar verwachting zal een deel van de te investeren middelen gemvesteerd worden in OostNederlandse innovatieve startende ondernemingen Voor de SKE's (Subsidieregeling Kennisexploitatie) random de thema's: Voeding en Technologie zijn te investeren middelen goedgekeurd Voor de SBIC's random de thema's Voeding en Technologie zijn middelen goedgekeurd en gereserveerd PPM Oost zal in de tweede tender van Technopartner een SBIC-aanvraag random het beleidsthema Voeding indienen (Food Fund 1)
88
»
* »
Ondersteuning van Saxion Hogescholen bij projecten m.b.t zelfstandig ondernemerschap
*
Budget: Resultaat €509.300
«
De samenwerking met Saxion in het kader van business development is gel'ntensiveerd; aangevangen met evaluatie ervaringen Saxion als aandeelhouder van PPM Oost Gerealiseerd resultaat: € 1 .027.021
Medio 2005 heeft Oost NV een businessplan opgesteld voor de periode 2006 - 2009. Daarmee wordt ingespeeld op het voornemen van de subsidienten om de Ontwikkelingsmaatschappij een meerjarige maar ook een concreet meetbare doelstelling mee te geven. In het plan is aangegeven welke prestaties Oost NV in die periode per kerntaak meent te kunnen leveren. Uiteraard uitgaand van een bepaald niveau van de jaarlijkse boekjaarsubsidie. In het businessplan zijn ook nog eens expliciet de missie, ambitie, strategic, doelstellingen en de positionering van Oost NV beschreven, onder meer aan de hand van een aantal uitgangspunten die wij hanteren bij het formuleren van ons werkterrein. Formeel is het businessplan nog onderwerp van discussie met de subsidienten, maar het is wel als basis gebruikt voor het werkplan 2006. Het werkplan 2006 is daarbij overigens geplaatst in een voorstel voor een meerjarig werkplan voor dezelfde periode als waarvoor het businessplan opgesteld is. Hiermee zijn wij aan het werk gegaan, wat overigens niet wil zeggen dat gaande de rit geen wijzigingen meer aangebracht kunnen worden. Actuele ontwikkelingen moeten immers altijd nog in het werk meegenomen kunnen worden. Zowel de subsidienten als Oost NV kunnen dan ook met wijzigingsvoorstellen komen. De komende jaren zal Oost NV veel aandacht besteden aan het stimuleren van innovaties en nieuwe bedrijvigheid binnen de drie speerpuntgebieden voeding, gezondheid en technologie. Daarbij verwacht Oost NV voor projecten in Oost-Nederland in toenemende mate middelen aan te kunnen wenden uit stimulerings- en subsidiefondsen die zich daarop richten. Bijvoorbeeld de Gebiedsgerichte Innovatie Beleid (GIB)-middelen, het Fonds voor Economische Structuurversterking (FES), nieuwe Europese structuurfondsen en generieke maatregelen vanuit Brussel en Den Haag. Ook provinciate en regionale fondsen kunnen daarbij natuurlijk van groot belang zijn. Binnen de Valley's wil Oost NV meewerken aan het nog verder verschuiven van de aandacht van netwerkvorming en structuur, naar concrete innovatieprojecten, waarin bedrijfsleven en kennisinstellingen samenwerken aan nieuwe business development. Ook de acquisitieplannen voor de Valley's zullen vanuit Oost NV actief ondersteund en mee uitgevoerd worden. Voor PPM Oost zijn de sectoren voeding, gezondheid en technologie belangrijke doelgroepen bij het aangaan van nieuwe participaties. Voor de bij de fusie geformuleerde nieuwe kerntaak Bedrijfsomgeving is het realiseren van een Herstructureringsfonds in 2006 een belangrijke, maar niet eenvoudige, opgave. Binnen Investeringsbevordering is inmiddels een verdiepingsslag ingezet in de zin van meer zogenaamde technology-based acquisitie. Dat wil zeggen dat Investeringsbevordering van een meer generalistische aanpak naar een meer inhoudelijke gaat, met name in de betreffende Valley's. Dit zal ook zeker haar vruchten afwerpen bij de nieuwe opdracht die we van het Ministerie van Economische Zaken/Directie voor Buitenlandse Investeringen in Nederland (DBIN) hebben gekregen in het kader van verankering van buitenlandse bedrijven in onze regio. Financieel gezien verwacht Oost NV ook 2006 met positieve cijfers af te sluiten.
op de
De business unit Ontwikkeling & Innovatie is bij een veelheid aan projecten en activiteiten betrokken. In dit onderdeel van het jaarverslag worden de belangrijkste resultaten per thema kort toegelicht.
Kennisbeleid Oost/Triangle De activiteiten binnen het taakveld Kennis en Technologie hebben in 2005 vooral in het teken gestaan van de ontwikkelingen in het kader van het Kennisbeleid Oost (Triangle) en het rijksbeleid (GIB en Pieken in de Delta). De volgende resultaten zijn geboekt: * De projecten Nanotechnology for Food & Health, Melk op Maat en Innovaties in Koelvers zijn gehonoreerd voor GIB-gelden. De totale omvang is 21 miljoen euro. * Op 7 december 2005 vond het Nationale Innovatiecongres in Maarssen plaats. Oost-Nederland heeft zich hier met Food Valley, Health Valley en het Innovatieplatform Twente geprofileerd in een gezamenlijke innovatiestand. Oost NV coordineerde deze profilering. Op de bijeenkomst is de Twentse Innovatieroute aan Minister-President Balkenende aangeboden. ® Op verzoek van het Ministerie van Economische Zaken heeft Oost NV een projectenportfolio samengesteld met projecten die mogelijk voor FES-middelen in aanmerking komen. De lijst bestaat uit 57 projecten en heeft een omvang van 1,5 miljard euro. Verder zijn in 2005 de volgende bijdragen geleverd: * ondersteuning van het onderzoek Tindemans naar de positionering van Oost-Nederland als kennisregio; « input voor het document 14 karakteristieken topregio (rapport Technopolis); * input voor de monitoring van Triangle; * ontwikkeling van criteria en procedurevoorstellen voor projecten passend binnen Triangle portfolio.
Food & Life Sciences
*
Food Valley is een van de pijlers van Triangle. Food Valley ontwikkelt js& g* ^J t/ II * zich regionaal en nationaal voorspoedig. Er is een duidelijke positie **: « QOQ Fflfff*jf verkregen op het gebied van Flowers & Food. Er wordt in het cluster meer samengewerkt en de uitstraling naar de nationale politiek is goed. Ook de participate van het bedrijfsleven is prima verlopen. Eind 2005 betaalden 53 bedrijven hun lidmaatschap aan de Food Valley Society. Als themaclusters zijn Melk op Maat en Biobased Economy opgezet en ook het Diagnostisch Platform is verder gegroeid. De in 2003 gestarte Innovation Link - het kennisoverdrachtproject Food en MKB - is binnen het Food Valley bureau verder uitgebouwd. Campina-onderdeel DMV is een voorbeeld van een bedrijf dat is aangetrokken om te investeren in het Food Valley gebied. Meer hierover kunt u lezen bij de resultaten van de business unit Investeringsbevordering. Concluderend kunnen we zeggen dat Food Valley steeds bekender wordt en dat bedrijven, instellingen en overheden zeer geinteresseerd zijn in de activiteiten en het concept. Er komt ook steeds meer nadruk te liggen op een internationale profilering. Hierna volgt een korte toelichting op vermeldenswaardige Food-projecten die in 2005 zijn opgezet en die de komende jaren uitgevoerd gaan worden:
Melk op Maat Dit themacluster is gericht op het inzicht krijgen in de genetische bagage van de Nederlandse veestapel. Hiermee is het op termijn mogelijk om specifieke (gezondheidsbevorderende) melkproducten te produceren. Het project werd in 2005 beloond met een financiering vanuit de GIB-gelden. Food Innovation Network Europe (FINE) FINE staat voor Food Innovation Network Europe. Dit project is gehonoreerd in het kader van het programma Knowledge Regions. Kennisregio's uit heel Europa op het gebied van agrifood nemen hier aan deel. De eerste doelstelling van het project is het formuleren van aanbevelingen voor Europees, nationaal en regionaal economisch beleid om investeringen in R&D te verhogen en innovatie in de agrifood sector te stimuleren. De tweede doelstelling van het project is het formuleren van een R&D-actieprogramma voor interregional samenwerking. Het actieprogramma bestaat uit concrete samenwerkingsprojecten tussen universiteiten, bedrijven en onderzoeksinstellingen. Zo kunnen bedrijven beter gebruik maken van de beschikbare Europese kennis. Regio's kunnen zo van elkaars sterke punten profiteren. Oost NV is de coordinator van dit twee jaar durende project. De deelnemende regio's in FINE zijn: Food Valley, Schotland, Vlaanderen, Stavanger (Noorwegen), Wielskopolska (Polen), Emilia Romagna (Italie), Castilla y Leon (Spanje) en Oresund Food Network (Denemarken/Zweden). Meer over FINE vindt u onder de resultaten van de Europese projecten.
Technopartner/SKE Technostarters zullen een belangrijkere bijdrage moeten gaan leveren aan onze (kennis)economie. Vanuit Wageningen Business Generator BV is in samenwerking met Oost NV een projectopzet gemaakt, die door Senter - in het kader van Technopartner - gehonoreerd is met een subsidie. Het project beoogt in 4 jaar 50 business cases te behandelen en van daaruit een tiental bedrijven in de food en life sciences gerealiseerd te hebben. Activiteiten zijn screening & scouting, ondersteuning bij octrooiaanvragen en het verstrekken van startersleningen. Wat is niet gelukt Een adequate breedbandontsluiting random het food cluster kwam niet van de grand. Verder blijkt de samenhang tussen de drie kennisclusters moeilijk op gang te komen. Een uitzondering is het project Nano4Vitality dat is gericht op nanotechnologie en gezondheid. Dit project kan op zowel financiering vanuit GIP als FES-middelen rekenen. Ook de start van twee pilots biotechnologie is niet van de grand gekomen
Health Health Valley is de tweede pijler van Triangle. Evenals bij Food Valley speelt Oost NV ook hier een belangrijke rol bij de ontwikkeling van de organisatie en de voorbereiding en uitvoering van projecten. Het Health Valley bureau richt zich op het verder versterken van de positie van Health Valley als platform van bedrijven en instellingen, het creeren van spin off s in de regio en het ontwikkelen van kansrijke combinaties binnen Triangle (food en technology) en daarbuiten.
Activiteiten * In 2005 is het Health Valley bureau verder geprofessionaliseerd. In maart 2005 is er een directeur aangetrokken en in december is het kantoor van Health Valley in Nijmegen geopend. * Vanuit het programma Zorg en Technologie van de Gemeente Enschede is aandacht besteed aan de ontwikkeling van een aantal deelprojecten: Experimentele Zorgomgeving, Medische Incubator, Telemedicine en de Product Factory. In dit laatste project wordt een koppeling gelegd tussen het regionale bedrijfsleven (TKT, TIMP) en de medische sector. * In juni 2005 vond in Nijmegen een congres plaats van de Nederlandse Maatschappij voor Nijverheid en Handel. Het thema was Innovatie in de medische sector'. Health Valley is hierbij zeer prominent gepresenteerd aan het Nederlandse bedrijfsleven en zorgorganisaties. « Er is een intensieve lobby gevoerd voor Nijmegen als vestigingsplaats voor het Topinstituut Farma. * De eerste contouren en de structuur voor het Programma Health and Care Stedendriehoek beginnen vorm te krijgen. * In 2005 is het project AGIR afgerond. Dit project is uitgevoerd door het UMC St. Radboud en was in samenwerking met Health Valley en Oost NV gemitieerd. Het project is gericht op tracking and tracing van business opportunities op biomedisch gebied binnen de Nijmeegse campus. Het project heeft verschillende leads opgeleverd voor new business development (onder meer 3 spin-offs) en 12 samenwerkingsprojecten met bedrijfsleven. * O&l heeft in samenwerking met Health Valley grate inspanningen gepleegd om het project MIDAC te ontwikkelen. Ook regionale kennispartners (RUN, UT/MESA+) en bedrijfsleven (o.a. Vitatron) waren hierbij betrokken. Het project is gericht op het realiseren van een uniek en herkenbaar regionaal cluster in de vorm van een applicatiecentrum rond minimaal invasieve diagnostische systemen. Het project zal in 2006 een definitieve vorm gaan krijgen en in hetzelfde jaar starten. 88 In samenwerking met Philips Semiconductors, UMC St. Radboud/ Radboud Universiteit en het regionale bedrijfsleven zijn drie projecten voorbereid. Deze projecten zijn gericht op innovatieve toepassingen van chips in de health sector. r& Gelderland is deelnemer in het Europese netwerkinitiatief Tower. In dit kader participeert Oost NV in het ABBA-project. In 2005 is de lokale studie afgerond en heeft vergelijking plaatsgevonden tussen de stand van zaken in de verschillende regio's op gebied van biomedische business. In 2006 wordt gestart met de eerste fase; een analyse van de Health business situatie in de verschillende partnerregio's (Gelderland, Oster Gottland en Rhone-Alpes). Wat is niet gelukt Het aantal ondernemers dat is aangesloten bij het Health Valley-platform valt nog tegen. Op dit moment is ongeveer de helft van de leden afkomstig uit het bedrijfsleven. In 2006 worden actief leden geworven door het organiseren van ontbijt- en lunchbijeenkomsten met de doelgroep.
Technology Innovatieplatform Twente Voor het thema Technology was 2005 enerzijds een concipierend jaar en anderzijds een uitbouw van bestaande sterktes. Een belangrijke stap in het vormgeven van de technologie-as van Triangle, is het oprichten van het Regionale Innovatieplatform Twente (IPT) geweest. Met deze stap zijn de regionale instellingen en het grootbedrijf geactiveerd en uitgedaagd om ambities voor de economische ontwikkeling van Twente in relatie tot het Oost-Nederlandse potentieel uit te werken.
Het IPT heeft 5 kansrijke onderwerpen gedefinieerd die ten grondslag liggen aan de opgestelde Twentse Innovatieroute. De clusters zijn Food, Materials & High Tech Systems, Homeland Security, Bouw en Technologie in de Zorg. Oost NV heeft een actieve rol gespeeld bij het inkleuren van de verschillende clusters en heeft het projectbureau ondersteund bij het organiseren en uitwerken van de Twentse Innovatieroute. Op basis van de geformuleerde ambitie is er door de regionale overheden reeds 40 miljoen euro toegezegd voor het ontwikkelen en uitvoeren van projecten. In het kader van de Twentse Innovatieroute zijn verschillende projecten in ontwikkeling, waarbij vooral Nano4Vitality (het omzetten van nanotechnologische kennis in concrete product- en procesconcepten door samenwerkingsverbanden van bedrijven), systeemintegratoren en kennisinstellingen, en IZIT (gericht op het implementeren van innovatieve ICT in de zorg) hoog op de politieke agenda staan. Clusterontwikkeling Naast de Innovatieroute ondersteunde Oost NV in 2005 belangrijke regionale netwerken en clusters in de uitbouw van hun activiteiten. De belangrijkste resultaten: • Het Industrial Design Centre (IDC) heeft zich verder als cluster ontwikkeld en heeft inmiddels circa 90 leden (waarvan circa 75 bedrijven). In 2005 zijn er 27 nieuwe leden bijgekomen. Er zijn 6 designmeetings en workshops georganiseerd waar 170 mensen aan deelnamen. Het IDC stimuleert bedrijven industrieel ontwerpen in hun bedrijfsvoering te integreren, teneinde met innovatieve producten of verbeterde processen de concurrentiepositie te verbeteren. Er zijn 67 concrete opdrachten uitgevoerd bij bedrijven (doorgaans innovatietrajecten). In aanvulling op de operationele activiteiten is gestart met het nadrukkelijker profileren van de Twentse Design School'. • TIMP - medisch cluster van Twentse en Duitse bedrijven - heeft 23 leden en benadert de markt via focus groups. De focus groups zijn kleinere clusters van 4 a 5 leden die een bepaalde markt proberen te ontsluiten door gezamenlijk een propositie te ontwikkelen (inmiddels zijn er twee concrete productconcepten die op deze wijze in de markt worden gebracht). • Mechatronica Valley heeft, naast de financiering van een deeltijd hoogleraar, een succesvol congres georganiseerd, waarbij vooral ingezoomd is op samenwerking. Daarnaast zijn voorbereidingen getroffen voor een business accelerator 'Smart Devices & Materials'. Deze accelerator is gericht op het creeren van bedrijven op basis van kennisposities van de Universiteit Twente. « Innofood is gegroeid tot circa 100 leden en profileert zich als Oost-Nederlandse branchevereniging voor voedings- en genotmiddelenbedrijven. In 2005 is het project Euregio FoodNet ontwikkeld, dat grensoverschrijdende netwerken wil ontwikkelen. Daarvoor is in het kader van het Interreg-programma financiering beschikbaar gesteld. » VR Valley Twente heeft het initiatief T-Xchange uitgewerkt. De T-Xchange is een virtual reality laboratorium waar in een gesimuleerde omgeving concepten kunnen worden getoetst door ter plekke in te kunnen grijpen op het conceptontwerp (gaming). De T-Xchange is in november 2005 geopend. • De Technologiekring Twente (TKT) heeft naast een succesvolle missie naar Silicon Valley de Product Factory ontwikkeld. De Product Factory heeft een spilfunctie tussen de leden van de TKT en de maatschappelijke omgeving (zoals het IZIT). Vragen uit de maatschappelijke omgeving worden exact geformuleerd en uitgezet naar de TKT-leden. Geselecteerde projecten worden onder begeleiding van experts (business developers en procesmanagers) uitgevoerd, waarbij de intentie is de bedrijven te professionaliseren en te begeleiden bij het ontsluiten van nieuwe markten (via het incubator gedachtegoed). IZIT zal als pilot fungeren om de methodiek van de Product Factory aan te scherpen en concrete cases te creeren.
Faciliteiten Naast de hierboven genoemde T-Xchange en de Product Factory is vanuit Oost NV de ontwikkeling van Kennispark Twente actief ondersteund. Dat heeft er toe geleid dat verschillende projectvoorstellen - die bijdragen aan de uitgangspunten van Kennispark - zijn ontwikkeld en ingediend (business accelerator, MST productiefaciliteit, Product Factory).
In navolging op de Silicon Valley Index is de Twente-index ontwikkeld. Deze index bevat veel economisch relevante data en is de basis voor het kunnen monitoren van de economische ontwikkelingen en de kwaliteit van leven. Oost NV levert een forse inspanning voor het opzetten van internetknooppunten (digitale marktplaatsen) en een hoogwaardige regionale breedbandinfrastructuur.
| Glasvezelnetwerk in Oost-Nederland.
Deze activiteiten worden deels uitgevoerd door Stichting TReNT, dat in 2005 zelfstandig geworden is. Oost NV verzorgt vraagbundelingstrajecten (Rivierenland, Food Valley, Achterhoek) en levert verkoopcapaciteit aan TReNT. Eind 2005 is een hoofdstructuur van glasvezel in vrijwel heel Twente, Achterhoek en op de lijn Deventer-Apeldoorn beschikbaar gekomen. Deze hoofdstructuur opent de mogelijkheden om in een vervolgfase woonwijken en bedrijventerreinen in de regio te ontsluiten. In 2005 is de digitale marktplaats in Arnhem gestart. Grootste successen • be programmaontwikkeling van Nano4Vitality, waarbij een combinatie is gelegd tussen de ambities van het Regionale Innovatieplatform en een landelijk georienteerd programma. • De opening van de T-Xchange, waarmee een uniek landelijk centrum voor simulatie, business gaming en conceptontwikkeling is neergezet. • Ondersteuning van de Product Factory als methodiek die de missing link tussen de TKT-leden en andere initiatieven kan zijn en kan leiden tot economische groei van de leden. » Presentatie Twente-index, hetgeen bijdraagt aan een duidelijk profiel van Twente en tevens de mogelijkheid geeft aandacht te besteden aan index-onderwerpen die teruglopen. • Het beschikbaar komen van een glasvezelstructuur in de Achterhoek.
Wat is beeindigd of niet gelukt • Oost NV heeft veel tijd gestoken in het structureren van het Instituut voor Sport & Leisure. Voor de noodzakelijke stappen en de verdere ontwikkeling van het instituut was subsidie verworven. In 2005 is geconstateerd dat de beoogde structurering geen draagvlak meer had van de initiatiefnemers. H Het programma Zorg en Technologie is formeel geeindigd. De activiteiten worden voortgezet als cluster van het regionale Innovatieplatform Twente.
Maakindustrie Naast de Triangle-speerpunten vormt de maakindustrie een belangrifk thema binnen de activiteiten van Oost NV. Eind 2004 is de Oostelijke T&U Agenda en het KION-project afgesloten. Hierin is een stevige basis gelegd voor een intensieve samenwerking tussen STODT, Syntens, FME-CWM, Metaalunie, de Verenigde Maakindustrie Oost Nederland en Oost NV (regiegroep). Deze samenwerking vertaalt zich in een nieuw innovatieprogramma voor de maakindustrie waarin het bedrijfsleven in de vorm van een monitorgroep vertegenwoordigd is. De ontwikkeling van dit nieuwe innovatieprogramma is een dooflopende activiteit. Projecten komen en gaan, waarbij gezamenlijk met de regiegroep beoordeeld zal worden op welke gebieden met name projecten ontwikkeld moeten worden. Successen Een aantal activiteiten dat uit dit samenwerkingsverband zijn voortgekomen, springen eruit. « Op 23 juni 2005 is de T&U-dag georganiseerd. Dit was tevens de start van de nieuwe Oostelijke T&U Agenda, met als fundamenten de SWOT-analyse 'Formule Oost maakt het op de markt' en de monitorgroep met vertegenwoordiging uit de industrie. Bij de T&U Agenda is een aantal projecten geoormerkt: Euregio Toelevernetwerk (marketing), Kenniscirculatie, het Programma Compensatieprojecten, Roadmaps en Strategic, Innovateam en Kenniscirculatie MKB-lectoraten. • In 2005 zijn de voorbereidingen gestart voor een innovatieprestatiecontract Oost (IPC-Oost). Begin 2006 zullen de direct betrokken partijen (FME-CWM, het Ministerie van Economische Zaken en 30 bedrijven) het contract ondertekenen. Het IPC is een nieuw instrument van het Ministerie ter bevordering van innovatie in de maakindustrie. Het IPC-Oost wordt hiermee de derde in Nederland. « Het ingediende voorstel voor Manunet is positief geevalueerd door de Europese Commissie. In de loop van 2006 zal een nieuw ERA-NET starten voor de Maakindustrie in Eurapa, met een regionale insteek. Oost NV is hierbij aangesloten. « De Provincie Gelderland heeft subsidie toegekend aan het Achterhoeks Centrum voor Technologie (ACT). Het ACT is gestart op 1 januari 2006. Binnen het ACT worden clusterprojecten in de Achterhoek georganiseerd. Een duidelijke rol voor Oost NV is om, in de vorm van project-/procesmanagement, deze projecten te koppelen aan de verschillende valleys. « In 2005 is het programma Compensatieprojecten gestart. Dit is een gezamenlijk programma van vier regionale ontwikkelingsmaatschappijen (NOM, BOM, LIOF, Oost NV) en het Ministerie van Economische Zaken. Het programma duurt 4 jaar en het zal dus komende jaren als een rode draad lopen door de activiteiten voor de maakindustrie van Oost NV. Echter, ook voor bedrijven die binnen Food en Health Valley actief zijn, kan dit instrument van belang zijn. Daarom is in 2005 ook aandacht gegeven aan het intern informeren over dit programma. Samenwerking: clusters en ketens Uit de SWOT-analyse voor de maakindustrie is gebleken dat samenwerking een belangrijke ontwikkelrichting is. Het ondersteunen en/of opzetten van samenwerkingsverbanden tussen bedrijven, horizontaal (cluster) of vertikaal in de keten (ketenprojecten) is dan ook een belangrijke activiteit. Ook kennisclusters kunnen hierbij een grate rol spelen.
Een mooi voorbeeld van een kenniscluster is de Kennisgroep KLEAN. In dit netwerk komen circa 15 bedrijven regelmatig bij elkaar om kennis en ervaringen uit te wisselen met betrekking tot het invoeren van 'Lean Manufacturing'. De bijeenkomsten zijn gericht op een thema; bijvoorbeeld The Visual Factory'. Over dit thema worden vervolgens kennis en ervaringen uitgewisseld. Indien de deelnemers dit nodig vinden, kan er een werkgroep een gekozen thema verder uitdiepen. Het KLEAN kenniscluster wordt gefaciliteerd door STODT en Oost NV. Na diverse gesprekken en voorbereidingen kan begin 2006 gestart worden met een startbijeenkomst voor twee compensatieclusters. Een cluster, waar 6 bedrijven aan deelnemen, zal zich richten op defensie en aerospace. Het andere cluster, waar 3 bedrijven bij betrokken zijn, gaat zich meer richten op ruimteonderzoek. Hier is ook een bedrijf uit de Noordelijke regio bij betrokken. Er is een nieuw productontwikkelingscluster. Het betreft een nieuw initiatief rand een apparaat - met de naam Freshopper - voor de Food-retail. Als het vooronderzoek succesvol is, zal er een nieuw bedrijf worden opgezet waarin drie bedrijven in gaan participeren. Het nieuwe cluster en het nieuw op te zetten bedrijf worden door Oost NV ondersteund. Aangezien dit project zich in een vertrouwelijk stadium bevindt kunnen wij op dit moment niet meer mededelingen over het initiatief doen. Alle drie business-clusters en de genoemde kennisnetwerken zijn uitgesproken kennisintensief. Het blijkt dat het opzetten van een cluster in de praktijk enige tijd kan vergen. Is clustervorming veelal gericht op het genereren van business, samenwerking in de keten richt zich vaak meer op efficiencyverbetering. Dit geeft tevens een belangrijk verschil in dynamiek! Vanuit het Innovative Action Program (lAP)-project 'Electronische KANBAN' worden 2 nieuwe keten projecten ondersteund. De opstart van het ACT biedt aanvullende mogelijkheden. Het project KION-2 is van start gegaan en kan ook ketenprojecten opleveren. De doelstelling voor 2005 (5 ketenprojecten) is hierbij niet gehaald. In het algemeen zijn bedrijven minder geneigd om voor efficiencyverbetering derden toe te laten. Tevens is het lastig om voor een buitenstaander te onderkennen op welk vlak verbeteringen haalbaar zijn. Daar is gespecialiseerde kennis voor nodig, maar ook inzicht in het bedrijf. Alle activiteiten zullen ook in 2006 voortgezet worden. Agrofood In Oost-Nederland is de agrofoodsector economisch gezien van wezenlijk belang. De provincies Gelderland en Overijssel hebben mede daarom in 2002 het initiatief genomen tot het project A1 Eiwitcorridor. Met dit project wordt getracht de voedingsmiddelenketen nieuw elan te geven. Doelstelling van het project is om, in samenwerking met een groot aantal organisaties binnen de sector, nieuwe concepten te bedenken die moeten leiden tot duurzame en concurrerende ketens en dus tot een nieuw economisch perspectief voor deze zone. Daarbij wordt niet alleen aandacht besteed aan bedrijfsvoering, innovatie en technologie, maar ook aan logistieke en ruimtelijke aspecten. In navolging van de A1 Eiwitcorridor - wat zich richt op de dierlijke eiwitketens - is de A15 Plantaardige Corridor ontstaan. Bij dit clusterinitiatief ligt de nadruk op de plantaardige productieketens zoals fruit, champignons, sierteelt en laanbomen. A1 Eiwitcorridor Begin 2005 is het 'Make-it-happen' plan ontwikkeld, dat zich richt op visievorming, projectorganisatie en financiering van activiteiten. Daartoe is een stuurgroep gevormd met vertegenwoordigers van het Innovatienetwerk Groene Ruimte, de provincies Gelderland en Overijssel, de Rabobank (hoofddirectie Agrofood Rabobank Nederland) en het Platform Agrologistiek. Laatstgenoemde instantie heeft het project aangewezen als een van de negen landelijke pilots. Na voltooiing van het 'wervend perspectief heeft deze stuurgroep eind 2005 het stokje overgedragen aan een ondernemersplatform. De volgende partijen nemen deel aan het platform: LTO Noord, Nutreco, ABCTA, NOP, BBS Food, Slachthuis Groenlo, Van Drie Group en GD. Oost NV is gevraagd de centrale regisseursrol in te vullen.
Een voorbeeld is het project Valorisatie slachtbijproducten, waarin naast twee productontwikkelingstrajecten in 2005 ook twee concrete investeringsbeslissingen zijn genomen voor de bouw van verwerkingsfabrieken waar (groene) energie uit organische reststromen wordt geproduceerd. Het televisieprogramma 'Nederland in Bedrijf heeft daar aandacht aan besteed. De verwachting is dat de projecten Gezinsbedrijf +, Ruraal Park en Poultry Centre Barneveld in 2006 tastbare resultaten laten zien. Ondertussen worden volop nieuwe ideeen gegenereerd. Een mooi voorbeeld is de workshop Food Valley Logistics van 23 juni, waarbij een achttal ondernemers hun innovatieve logistieke ideeen voorlegden aan ruim 100 collega's. Zonder uitzondering zijn deze plannen verder ontwikkeld en zullen de komende tijd leiden tot concrete business. A15 Plantaardige Corridor Op verzoek van de Provincie Gelderland wordt een bijdrage geleverd aan het Agroplatform Greenport Arnhem-Nijmegen en de visieontwikkeling A15 Plantaardige Corridor. Het Agroplatform is een door ondernemers uit de glastuinbouwketen opgericht platform, dat komende jaren mede op advies van Oost NV initiatieven zal ontwikkelen om de sector te promoten en te versterken. De visie 'Ontwikkeling A15 Plantaardige Corridor1 is een gezamenlijk initiatief van LTO Noord, Arcadis, WUR, RUN en Oost NV. Doel is om de positie van de verschillende agrosectoren aan de A15 corridor te versterken door een betere inzet van kennis, ruimte en gebiedspromotie. Voor de A15 Plantaardige Corridor is een drietal workshops verzorgd, waar ondernemers de gelegenheid kregen hun visie op de regio en eigen ontwikkelingskansen weer te geven. De resultaten zullen worden verwerkt in de eindrapportage, die begin 2006 zal worden gepresenteerd. Tevens is er gewerkt aan een visualisatie van een aantal sleutelprojecten en is het Foodport ingediend voor het Europese programma Tower. De projecten binnen deze actielijn worden deels gefinancierd door het Ministerie van Landbouw en Visserij, de Europese Unie en de agrarische sector. Het Agroplatform is een door ondernemers uit de glastuinbouwketen opgericht platform, dat komende jaren mede op advies van Oost NV initiatieven zal ontwikkelen om de sector te promoten en te versterken. Het ondernemersnetwerk glastuinbouw Greenport Arnhem Nijmegen heeft in november haar toekomstvisie naar buiten gebracht in een drukbezochte bijeenkomst. Het rapport is aangeboden aan de gedeputeerde, de voorzitter van het Knooppunt Arnhem Nijmegen (KAN) en de burgemeester van de Gemeente Lingewaard.
New Business Development In 2005 zijn de volgende activiteiten binnen de actielijn New Business Development uitgevoerd: •
H
Middels de toekenning van de lAP-subsidie medio 2005 , is het project Innovateam gestart met 4 Innovateams in de Stedendriehoek ApeldoornDeventer-Zutpen en in de regio Ussel-Vecht. Dit heeft concreet geleid tot een twintigtal ideeclusters die zijn ontwikkeld door zo'n 60 bedrijven. In november 2005 vond er een grate regionale innovatiebijeenkomst plaats waar 70 bedrijven bij aanwezig waren. In totaal werden er ruim 20 Innovateam-bijeenkomsten georganiseerd. In de Stedendriehoek is het Platform Infomal Investors opgericht in samenwerking met de ING, Van Lanschot en Ernst &Young. Zo'n 15 informal investors en ondernemers die financiering zoeken namen hieraan deel. Ook is een BAN (Business Angels Netwerk)-bijeenkomst georganiseerd. Op deze bijeenkomst kwamen 35 informals en bedrijven af. Daarnaast is in de regio Usel-Vecht draagvlak ontwikkeld voor de oprichting van een Informal Investor Platform Zwolle. De ING, de ABN AMRO bank en Deloitte ondersteunen dit initiatief.
«
»
Het IMOS-project staat voor het matchen van productideeen aan bedrijven in Overijssel. In 2005 zijn 8 ideeen gekoppeld aan regionale bedrijven. Deze vindingen varieren van de inzet van veren voor oliebestrijding, planningsoftware voor hogescholen tot een speciale kruk als vervanging van de rollator. Het Technostarters-project is in 2005 afgerond. Doel van het project is de afstemming te verbeteren tussen de verschillende technostartersinitiatieven in Oost-Nederland. In 2005 heeft Nikos in opdracht van Oost NV een onderzoek uitgevoerd. Dit onderzoek richtte zich op vier behoefte-aspecten: strategic, organisatie in relatie tot kennis en technologie, netwerken en de financiele behoeften. Door deze combinatie wordt een totaalbeeld van de wensen van de technostarters verkregen. Uit de resultaten blijkt dat 69% van de technostarters in Twente (met name rand de Universiteit Twente) gevestigd is. Deventer en Zwolle zijn samen goed voor 30%. Eveneens blijkt dat bij de start van een bedrijf de ondernemer zelf - en zijn of haar directe sociale omgeving - een grate rol spelen. Instellingen en instanties spelen op dat moment bijna geen rol. lets meer dan de helft van de bedrijven heeft een businessplan, dat vaak wordt gebruikt voor het verkrijgen van financiering. De ondervraagde technostarters hebben voornamelijk behoefte aan marketingadvies en uitbreiding van het kennis- en innovatienetwerk. Ook kunnen ze hulp gebruiken bij het aanvragen van subsidies. Opvallend is dat ze niet veel behoefte lijken te hebben aan advies op het gebied van financiering.
Regio initiatieven IJsselland Een goede afstemming van ontwikkeling/uitvoering van initiatieven in het kader van het Kennisbeleid Oost vraagt om een goede samenwerking van de O&l-activiteiten in de regio Stedendriehoek en Ussel-Vecht. Daartoe zijn in het werkplan 2005 beide regio's samengevoegd tot de regio IJsselland. De ontwikkelingen in 2005 zijn: « De ontwikkeling van een Health & Care Platform. De aftrap werd gevormd door de roadshow Health Valley in Deventer. Circa 130 bedrijven en organisaties die werkzaam zijn in de sector zorg en gezondheid namen deel aan de roadshow. • Uitvoering van de samenwerkingsovereenkomst voor een driejarige periode met de Gemeente Deventer voor de ontwikkeling en uitvoering van het economisch beleid in de stad en de regio. In deze overeenkomst zoekt de Gemeente Deventer vooral aansluiting bij het Kennisbeleid Oost, met name op het terrein van innovatiestimulering. • Fast Forward Stedendriehoek (traineeships voor afgestudeerde HBO-ers) heeft van juni 2004 tot en met december 2005 in totaal 28 traineeships gerealiseerd. Bijna 20 bedrijven in de Stedendriehoek hebben gebruik gemaakt van trainees via Fast Forward. De komende maanden wordt door de stuurgroep gekeken naar de mogelijkheden en voorwaarden voor een vervolg van Fast Forward Stedendriehoek. » Talententwerk (traineeships van ROC studenten) heeft in de projectperiode 2 traineeships gerealiseerd. Dit lage aantal is te wijten aan de continue fine tuning van het concept Talentenwerk. Deze fine tuning bestond uit het optimaal afstemmen van de vraag vanuit het bedrijfsleven en de wijze waarop Talentenwerk vanuit ROC Aventus georganiseerd werd. Het project Talentenwerk is nu structureel verankerd als onderdeel van het Aventus Career & Employability Centre (AC&EC). Deze ontwikkeling wordt gezien als een belangrijk en essentieel resultaat van het project. De verankering zorgt ervoor dat het een fundament biedt voor de toekomst van het project. De komende maanden wordt door de stuurgroep gekeken naar de mogelijkheden en voorwaarden voor een vervolg van Talentenwerk Stedendriehoek. • Het PLATO-project is afgesloten. In 5 jaar hebben 150 bedrijven deelgenomen en 35 grate regionale bedrijven. Deze laatste groep van bedrijven leverden de coaches aan. • SOM+ staat voor Samenwerkende Ondernerhende Mensen. Dit netwerk is uitgegroeid tot een zelfstandige - ook in financieel opzicht - vereniging van 100 bedrijven in de Stedendriehoek. SOM+ wil tot een nauwe samenwerking komen met andere regionale en/of branchverenigingen. In 2005 zijn er een tweetal bijeenkomsten georganiseerd waar zo'n 160 bedrijven aan deelnamen.
Gelderse projecten Het cluster Gelderse projecten heeft in 2005 diverse bedrijfsgerichte innovatieprojecten uitgevoerd en ontwikkeld. Daarbij is dankbaar gebruik gemaakt van diverse Europese subsidieprogramma's. Veel aandacht ging uit naar de toepassing van internettechnologie binnen het MKB. In project E-business Rijn-Waal hebben bedrijven door middel van workshops hun praktische kennis gedeeld en verder uitgebouwd. Binnen het Tesis-project zijn bedrijven geholpen met de daadwerkelijke implementatie van ICTprojecten. Het innovatieproject Marktgericht Innoveren & Implementeren (Ml&l) ondersteunt in diverse Gelderse gebieden ondernemers in verschillende innovatiestadia. Syntens levert kosteloze advisering en vervolgens zijn er subsidiemogelijkheden voor het inhuren van extern advies en implementatie & commercialisatie. Voorbeelden zijn o.a. een nieuw order-pickingsysteem, vernieuwde versmaaltijden en een unieke bedrukkingsmachine. Via de Kennis Cluster Regeling zijn bijzondere samenwerkingstrajecten tussen bedrijven en kennisinstellingen tot stand gebracht, ondersteund en begeleid. De toeristische sector heeft een impuls gekregen dankzij het Project Investeren in Toerisme (PIT). Dit project ondersteunt 30 toeristische ondernemers in de regio Arnhem-Nijmegen en delen van de Veluwe, Vallei en Achterhoek. De ondernemers krijgen financiele ondersteuning bij hun investeringen op het gebied van vestiging, uitbreiding of kwaliteitsverbetering. Een nieuwe hotelunit, een activiteitencentrum, een kookstudio en een wijnproeverij zijn slechts enkele voorbeelden. Mede door het project ontstaat een beter toeristisch klimaat, wat veel nieuwe bezoekers naar Gelderland trekt.
Nieuwe bedrijven I ocaties Kennispark Twente In 2005 heeft Kennispark Twente haar programma en actieplan opgeleverd. Hierin staan concrete acties en projecten. Er is een nieuwe organisatie opgezet die slagvaardig en daadkrachtig kan functioneren. De focus van het plan en de gestarte projecten betreffen kennisvalorisatie, gebiedsontwikkeling en promotie. Met de verschillende business-kennisaccelerators (via PPM Oost) wordt invulling gegeven aan de kennisvalorisatie Het stedenbouwkundige plan is zo goed als gereed en er zijn diverse communicatiemiddelen ontwikkeld. Thans vindt overleg plaats over de inzet van Investeringsbevordering inzake de acquisitie voor het Kennispark. A15 Plantaardige Corridor De business unit Bedrijfsomgeving werkt - evenals de business unit Ontwikkeling & Innovatie - aan de A15 Plantaardige Corridor. Het accent ligt op de ruimtelijke en logistieke invulling. Door de ruimtelijke concentratie (clustering) van bedrijfsactiviteiten ontstaan efficiencyverbetering en optimalisatie van logistieke processen. In 2005 zijn vele gesprekken gevoerd met ondernemers, deskundigen van kennisinstellingen en gelieerde organisaties en lokale overheden. Hieruit is een SWOT-analyse en een gezamenlijk gedragen toekomstvisie opgesteld. Rail Opstappunt KAN (ROP KAN) De ontwikkelingen random het Rail Opstappunt KAN (ROP KAN) vorderen gestaagd. De markverkenning die is opgesteld, is in 2005 bij zowel de Gemeente Overbetuwe als bij het KAN-bestuur, gepresenteerd. Op basis van de verschillende positieve reacties zijn de contacten met de Gemeente Overbetuwe en het Ministerie van Verkeer en Waterstaat gel'ntensiveerd. Hiervoor is een concreet businessplan noodzakelijk. Het beheer van de Betuweroute is medio 2005 aan ProRail toegewezen. ProRail kan op basis van haar beheersrol informatie aanleveren die essentieel is om vast te kunnen stellen welke investeringen noodzakelijk zijn voor het businessplan. Thans is een opzet gemaakt voor opdrachtverlening aan een technisch adviesbureau om de verschillende inrichtingsvarianten van de terminal in beeld te brengen. Naar verwachting zal deze studie in 2006 worden uitgevoerd. De Provincie Gelderland heeft Oost NV gevraagd om de coordinate te vervullen richting de marktpartijen. Daarnaast is mede op verzoek van Gemeente Overbetuwe een opzet gemaakt voor een studie naar de diverse mobiliteitsontwikkelingen in het gebied random de terminal. Hierbij gaat het onder andere om nieuwe bedrijventerreinen, twee nieuwe woonwijken en de verplaatsing van een tankstation. Oost NV zal deze studie na verwachting in 2006, in opdracht van de Provincie Gelderland, begeleiden. Bedrijfschap A12-Zone (Arnhem-Liemers) In het afgelopen jaar is het verzoek van het Bedrijfschap Arnhem-Liemers (BAL) binnengekomen om een concreet voorstel te maken betreffende parkmanagement voor de nieuwe terreinen van het Bedrijfschap. Dit voorstel is conform afspraak opgeleverd en toegelicht in het bestuur van het Bedrijfschap en gehonoreerd. Op basis van gesprekken en een visiemeeting heeft Oost NV de basis gelegd in een notitie over het parkmanagement op de nieuwe terreinen. Oost NV is gevraagd een plan van aanpak op te stellen, om te komen tot een samenstelling van een beheerspakket voor ieder nieuw terrein, in overleg met de betreffende gemeente. Regionaal Bedrijventerrein Twente (RBT) Oost NV coordineerde de opzet en de goedkeuring van de gemeenschappelijke regeling voor het RBT. Daarna is een procedure opgezet voor het aantrekken van de directeur die de gronduitgifte gaat regelen. Voor de zomer zijn alle activiteiten van Oost NV inzake de gebiedsontwikkeling aan hem overgedragen. Oost NV blijft betrokken bij het RBT in het kader van de promotie en acquisitie van het terrein en om mogelijk te adviseren over het opzetten van het beheer van het terrein.
Herstructurering en duurzaam beheer verouderde terreinen Gemeente Zwolle Op het bedrijventerrein Voorst is door de Gemeente Zwolle gewerkt aan de duurzame versterking van het terrein. De projectgroep heeft in 2005 met aanvullend onderzoek aangetoond dat woningbouw op Voorst A geen optie vormt voor de herontwikkeling van het terrein. Mede op basis van deze informatie heeft de gemeenteraad van Zwolle ingestemd om geen woningbouw op Voorst A te realiseren. Hierna hebben alle convenantpartijen - de Provincie Overijssel, de Kamer van Koophandel Zwolle , Ondernemersvereniging Voorst en de Gemeente Zwolle - een draagvlakverklaring ondertekend voor de uitvoering van de projecten in het masterplan. Oost NV stelt een plan van aanpak op voor de uitvoering van alle projecten van het masterplan zodat de implementatie in de loop van 2006 kan plaatsvinden. Hiervoor zijn drie werkgroepen van betrokken partijen ingesteld die de projecten 'besteksgereed' moeten maken. Philips Business Innovation Centre te Nijmegen/52 degrees De volgende voorstellen zijn in 2005 verder uitgewerkt: een samenwerkingsproject tussen kennisinstellingen en bedrijfsleven (ETP), de acquisitie van semi-conductor gerelateerde bedrijven en de revitalisering van het nabij gelegen bedrijventerrein. De aandacht is in eerste instantie uitgegaan naar de organisatie van de start van het project en het leggen van de eerste steen voor het Philips Business Innovation Centre (PBIC), waar ook de Minister van Economische Zaken aan deel nam. Daarna is de aandacht gericht geweest op het inventariseren van 52 bedrijven en instellingen die belangstelling hebben om de mogelijkheden te verkennen van het ETP en tevens een rol kunnen vervullen in de werving van bedrijven rond dit concept. De Gemeente Nijmegen heeft Oost NV gevraagd een voorstel te ontwikkelen om extra inspanningen te kunnen verrichten in het kader van de werving van bedrijven. In 2006 staan bedrijfsbezoeken gepland en wordt een plan gemaakt om buitenlandse bedrijven te werven.
Gemeente Tiel De Gemeente Tiel en de Ondernemerscooperatie Tiel (OCT) hebben gezamenlijk de uitdaging opgepakt voor de revitalisering van bedrijventerrein Latenstein. In een werkgroep bestaande uit de Gemeente Tiel, OCT, Kamer van Koophandel en Oost NV is in 2005 samengewerkt aan een startnotitie, masterplan herstructurering, beeldkwaliteitsplan en een realisatiestrategie. In September 2005 is de realisatiestrategie afgerond en is een groot deel van de benodigde middelen gevonden voor de uitvoering. Essentieel vanaf de start van het project is dat er een koppeling is gelegd tussen herstructurering in het publieke domein en private investeringen op Latenstein. Met name in het koppelen van beide delen van de herstructurering heeft Oost NV een rol vervuld. Gemeente Kampen Bedrijventerrein Haatland in Kampen is een bestaand bedrijventerrein met de status van een Topproject van het Ministerie van Economische Zaken. Op verzoek van het Ministerie en de Gemeente is Oost NV betrokken bij het opstellen van de Topperaanvraag. De Gemeente Kampen heeft aan Oost NV verder gevraagd om een bijdrage te leveren in het kader van de aanpak van de herontwikkelingslocaties, opzet van het beheer en een inventarisatie naar breedbandmogelijkheden. Hier worden in 2006 met de gemeente nadere afspraken over gemaakt.
Gemeente Harderwijk Oost NV heeft in opdracht van de Gemeente Harderwijk in 2005 een orientatie uitgevoerd naar de mogelijkheden voorde revitalisering van Industrieterrein Lorentz. Erzijn gesprekken gevoerd metde ondernemersvereniging, bedrijven, de gemeente en intermediairs. Uit deze gesprekken blijkt dat de gemeente zich ondermeer moet beraden op het beleid voor de grootschalige detailhandel. In het najaar zijn de resultaten gepresenteerd aan de stuurgroep en de industriekring. Op basis van de resultaten en adviezen, die breed gedragen werden, wordt door de gemeente een vervolgvoorstel geformuleerd. Dit voorstel wordt daarna aan de gemeenteraad aangeboden. Gemeenten Nijmegen - Wijchen In 2005 heeft Oost NV een startnotitie geschreven over de wijze waarop de herstructurering voor drie bedrijventerreinen in Nijmegen (Noord Oost Kanaalhavens en Westkanaaldijk) en Wijchen (Wijchen Oost) organisatorisch aangepakt kan worden. De drie terreinen hebben van het Ministerie van Economische Zaken de zogenaamde Topstatus verkregen, waardoor gebruik kan worden gemaakt van rijksmiddelen voor de financiering van de herstructureringsopgave. Na goedkeuring van het onderzoeksvoorstel is een inventarisatie gedaan van mogelijke modellen voor een gezamenlijke herontwikkeling zoals die elders in Nederland worden toegepast. Na oplevering en presentatie van de rapportage heeft een bestuurlijke discussie plaatsgevonden. Dit heeft geleid tot een samenwerkingsovereenkomst tussen Wijchen en Nijmegen. Gemeente Olst- Wijhe Oost NV heeft in opdracht van de Gemeente Olst-Wijhe een projectvoorstel gemaakt om de gemeente te ondersteunen bij de revitalisering van het bedrijventerrein in de Gemeente Olst-Wijhe. Het projectvoorstel is in december 2005 ingediend bij de Gemeente Wijhe. Het projectvoorstel is nog onderwerp van intern beraad bij de gemeente en de ondernemersvereniging. Gemeente Zwartewaterland De Gemeente Zwartewaterland heeft Oost NV gevraagd een projectvoorstel op te stellen om de gemeente te ondersteunen bij de revitalisering van het project Waterfront in de kern van Hasselt. Het startdocument betreft de coordinate van het revitaliseren van het Waterfront, met een duidelijke link naar de revitalisering van het daar achtergelegen bedrijventerrein. Het startdocument is in 2005 ingediend bij de Gemeente Zwartewaterland en is onderwerp van intern beraad bij de gemeente. Gemeente Winterswijk Oost NV werkt samen met de Gemeente Winterwijk en een ontwikkelaar aan de herontwikkeling van het gebied random de Narcisstraat. Er is een eerste globale exploitatieopzet gemaakt en er is gewerkt aan een verdere optimalisatie van de exploitatie-opzet. Om de transformatie te realiseren moeten extra middelen beschikbaar gesteld worden. Er is draagvlak bij de ondernemers en andere ontwikkelaars hebben ook interesse getoond. In overleg is het project meer richting de markt geschoven. Hiermee heeft de betrokkenheid van Oost NV zijn werk gedaan en zijn de marktpartijen nu aan zet. Gemeente Doetinchem De ondernemers in Doetinchem, verenigd in IG&D, hebben Oost NV verzocht hen te ondersteunen bij de verdere opzet en uitwerking van de parkmanagementactiviteiten. Oost NV heeft de regie gevoerd over de formulering van een subsidieaanvraag/projectvoorstel voor het opzetten van een 'Parkmanagement handvest' tussen de gemeente en IG&D. In het voorstel is uitgegaan van een breed handvest met daarbinnen specifiek aandacht voor het beheer op de Keppelseweg, het op korte termijn te revitaliseren terrein. Inmiddels is de subsidie toegekend en is het project gestart.
Gemeente Rijssen-Holten De Gemeente Rijssen-Holten is samen met de Kring Werkgevers Rijssen, de Kamer van Koophandel en de Provincie Overijssel een revitaliseringsproces gestart voor het bedrijventerrein De Mors in Rijssen. Oost NV heeft op verzoek van de Provincie Overijssel in overleg met de Gemeente Rijssen-Holten het masterplan opgesteld voor het bedrijventerrein De Mors en heeft de subsidieaanvraag geschreven. Op 6 juni kreeg de gemeente de beschikking overhandigd door de Provincie Overijssel. Tevens heeft Oost NV de gemeente geadviseerd over de ontsluiting van het terrein voor breedband. Gemeente Hengelo Bedrijventerrein Twentekanaal heeft, net als Haatland in Kampen, de status van Topper-project bij het Ministerie van Economische Zaken. Voor de herstructurering van het bedrijventerrein Twentekanaal is een masterplan opgesteld. Op verzoek van de stuurgroep Masterplan Twentekanaal Hengelo heeft Oost NV een projectvoorstel opgesteld voor project 10: Herontwikkelingsmaatschappij Twentekanaal. De stuurgroep heeft het projectvoorstel medio September goedgekeurd. Op grand van een herontwikkelingsplan moet duidelijk worden waar en hoe ruimte is te herwinnen/uit te geven en waar samenwerking mogelijk is tussen gemeente en private partijen om de herontwikkeling gezamenlijk aan te pakken. In 2005 heeft Oost NV de inventarisatie afgerond voor het herontwikkelingsplan gebied Thales-TRM-Akzo Nobel afgerond. Aanvullend is voor het middengebied (TRM-gemeente-Akzo) in december een expertmeting gehouden naar de mogelijkheden voor met name logistiek, warehousing- en watergebonden bedrijvigheid. De uitkomsten van de inventarisatie zijn begin 2006 voorgelegd aan de stuurgroep Masterplan Twentekanaal Hengelo. Gemeente Hardenberg Op verzoek van de provincie heeft Oost NV de subsidieaanvraag voor de herstructurering van bedrijventerrein De Rollepaal in Dedemsvaart bekeken op grand van de subsidievoorwaarden. Oost NV heeft de gemeente meegeholpen met het opstellen van de subsidieaanvraag zodat deze aan de voorwaarden voldoet. Oost NV heeft aangeboden om voor De Rollepaal een herontwikkelingsplan op te stellen conform Hengelo Twentekanaal. Gemeente Montferland Op verzoek van de gemeente heeft Oost NV een voorstel gemaakt om een aanzet te geven voor de herstructurering van bedrijventerrein De Fluun I in Didam. Dit voorstel is goedgekeurd. Uit gesprekken met gemeente en ondernemers is een overzicht samengesteld van de kwesties die op het terrein spelen. De oplevering van het orientatiedocument wordt in het eerste kwartaal van 2006 voorzien waarbij tevens op verzoek van de ondernemersvereniging Lindus een presentatie aan de op het terrein gevestigde bedrijven worden gegeven. Gemeente Losser De Gemeente Losser is voornemens het hemelwater te gaan afkoppelen van de bedrijven op de Zoeker Esch/de Pol. Daarvoor moet ook de riolering worden aangepakt. Tevens dient het bestemmingsplan geactualiseerd te worden en hebben de ondernemers diverse wensen voor het bedrijventerrein. Oost NV maakt in samenwerking met de ondernemersvereniging Ondernemend Losser, de gemeente, de Kamer van Koophandel en de provincie een masterplan voor het terrein. Dit masterplan geeft aan hoe de partijen de ambitie willen bereiken. Hiervoor hebben zij een aantal projecten gedefinieerd, varierend van het invoeren van parkmanagement, een betere benutting van braakliggende of onbenutte grand, de verbetering van de uitstraling van het terrein en het oplossen van parkeerproblemen. Oost NV heeft een bijdrage geleverd aan het opstellen van het masterplan. Hierbij staat ook de aanleg van breedband gecombineerd met de geplande wegwerkzaamheden nadrukkelijk op de kaart.
Gemeente Tiel De Ondernemerscooperatie Tiel (OCT), de Gemeente Tiel en de Ondernemercooperatie Medel (OCM), hebben Oost NV gevraagd de rol van kwartiermaker op zich te nemen rand het opzetten van het beheer van de Tielse terreinen. Het doel is om te bezien in hoeverre een regionale opzet van het parkmanagement in de praktijk tot de mogelijkheden behoort. Hiervoor is een kwaliteitsonderzoek op het terrein Medel uitgevoerd naar ondermeer duurzame energie; waarbij uiteindelijk twee voorstellen nader onder de loep worden genomen; namelijk het plaatsen van zonnecellen of drie windmolens. Daarnaast heeft de selectie rand de centrale inkoop van telefonie plaatsgevonden en de selectie van de externe adviseur voor energie-inkoop. Dit geldt ook voor de werkgroep BHV, de inkoop van trainingen en de levering van BHV-middelen. Het OCT is nu de financieringsmogelijkheden via de OZB voor parkmanagement in Tiel aan het bekijken. Gemeente Wijchen De Gemeente Wijchen heeft Oost NV gevraagd een plan van aanpak te maken om het parkmanagement op het te revitaliseren terrein Wijchen-Oost vorm te geven. Er is eerst gekeken naar de ondersteuning van de betrokken partijen (ondernemersvereniging en de gemeente). Dit heeft geleid tot een onderzoek naar de behoefte door de Grontmij. Hierna zijn een aantal werkgroepen benoemd en is een coordinator uit het bedrijfsleven aangesteld. In eerste instantie is een concreet voorstel uitgewerkt met de werkgroep duurzame energie. De Liemers Ondernemersvereniging Lindus uit het gebied De Liemers (Gemeenten Duiven, Westervoort, Zevenaar, Montferland en Rijnwaarden) heeft Oost NV gevraagd om voor het beheer van terreinen een aanzet te maken. Na een grondige orientatie, is een plan van aanpak opgesteld dat de basis vormt voor verdere stappen. Met alle partijen (Lindus, de drie stichtingen die actief zijn op het gebied van beheer, de Kamer van Koophandel) is een gemeenschappelijke aanpak afgesproken. Oost NV heeft vervolgens een voorstel opgesteld om de genoemde partijen te ondersteunen bij de invoering van het plan van aanpak. Bij nader inzien blijkt dat het ambitieniveau van Lindus mogelijk hoger ligt dan dat de leden (de aangesloten ondernemers) wenselijk achten. Lindus heeft besloten 'bottum up' per terrein naar de mogelijkheden van parkmanagement te kijken. Een mogelijke koppeling met het initiatief van het Bedrijfschap Arnhem-Liemers wordt hierbij nog steeds niet uitgesloten. Gemeenten Hattem/Heerde/Oldenbroek De gemeenten Hattem, Heerde en Oldenbroek ontwikkelen gezamenlijk het lokale bedrijventerrein Hattemerbroek. De gemeenten hebben in 2005 overleg gevoerd met Oost NV op welke wijze het beheer van dit nieuwe bedrijventerrein kan worden opgezet als integraal onderdeel van de ontwikkeling. Daarbij wordt ook gekeken of dit te combineren is met het opzetten van parkmanagement op de bestaande bedrijventerreinen. Oost NV heeft hiervoor een nut en noodzaaknotitie opgesteld en een startdocument met daarin een plan van aanpak. Besluitvorming over de uitvoering vindt plaats in het eerste kwartaal van 2006.
Het organiseren van kennisoverdracht en innovatie Actieprogramma samenwerken aan kwaliteit Bedrijventerreinen Twente In 2005 is de inzet gericht geweest op de voorbereiding van twee bijeenkomsten. De eerste was een excursie naar Hart van Zuid in Hengelo. De tweede bijeenkomst ging over netwerken door middel van Speeddating. De bijeenkomst Speeddating over bedrijventerreinen is niet doorgegaan.
Businessplan herontwikkelingsfonds In het kader van de nog betrekkelijk nieuwe kerntaak bedrijfsomgeving werkt Oost NV op verzoek van de beide provincies en het Ministerie van Economische Zaken aan het inzichtelijk maken van innovatieve aanpakken van organisatie en financiering van herstructurering van (en op) bedrijventerreinen. In Nederland - en daarbuiten - zijn hier en daar interessante vormen van een innovatieve aanpak van de herstructurering van verouderde bedrijventerreinen. Interessant is de private ruimte veel nadrukkelijker bij de herstructureringsaanpak te betrekken en private partijen in een vroegtijdig stadium te bewegen mee te investeren. Daarbij kan - zo is de gedachte - een ander inzet van financiele middelen van gemeenten, provincies en rijk de slagkracht vergroten. In 2005 is na een grondige analyse van het herstructureringsmodel, waar ook inzet wordt gepleegd in de private ruimte, voor Noord-Brabant een vertaalslag gemaakt naar Oost-Nederland. Een aantal elementen is uit het model gehaald die door Ecorys voor Oost-Nederland opnieuw doorgerekend zijn. Na oplevering van het rapport van Ecorys hebben de eerste gesprekken plaatsgevonden met beide Provincies en het Ministerie van Economische Zaken. Ook de Universiteit Twente - in de persoon van professor G. DeWulf - is betrokken bij het onderzoeken naar de inhoudelijke sturingsmogelijkheden van de provincies. Tevens zijn de ideeen rand deze innovatieve aanpak gepresenteerd tijdens een symposium over herstructurering in Zwolle en er is door Saxion Hogeschool een draagvlakanalyse uitgevoerd bij tien gemeenten in Oost-Nederland over de mogelijkheden om in te spelen op de private ruimte in relatie tot de gemeentelijke inzet in de publieke ruimte. Acht van de tien gemeenten hebben aangegeven dat deze innovatieve aanpak een zeer goede rol kan spelen bij de daadwerkelijke herontwikkeling van verouderde bedrijventerreinen.
Masterclasses overheid In 2005 zijn er drie masterclasses ontwikkeld: • 'Gebiedsgericht Ontwikkelen' samen met professor dr. Th.W.A. Camps verbonden aan de Universiteit Tilburg en voorzitter van de Berenschot Groep; • 'Parkmanagement' samen met professor dr. G. DeWulff, verbonden aan de Universiteit Twente; • 'Veiligheid'. Mogelijk dat voor 2006 de drie masterclasses worden samengevoegd tot een seminar met verschillende workshops. Draaiboek Parkmanagement Het draaiboek Parkmanagement is in 2005 afgerond. De verschillende themanummers zijn geschreven, gebundeld en verzameld in een map. Het draaiboek is officieel aangeboden aan de voorzitter van Ondernemers Contact Tiel. Daarnaast zijn verschillende roadshows georganiseerd in de Liemers, KAN Rivierenland, Veluwe en de Achterhoek. Oost NV heeft hier op verzoek diverse presentaties verzorgd. De Provincie Overijssel heeft besloten om het draaiboek in te zetten voor Overijssel. Het draaiboek wordt gezamenlijk voor de beide provincies in Oost-Nederland in herdruk genomen. In het eerste kwartaal van 2006 komt de nieuwe versie uit. Module breedband bedrijventerreinen In aanvulling op het draaiboek parkmanagement is in overleg met de Provincie Gelderland een opzet gemaakt voor een module over breedband op bedrijventerreinen. Deze module wordt door een externe partij opgesteld en begeleidt door Oost NV. De module is opgenomen in de herdruk van het draaiboek Parkmanagement.
Bedrijfsgerichte regeling kwaliteit bedrijventerreinen De Gemeente Rijssen-Holten is samen met de Kring Werkgevers Rijssen, de Kamer van Koophandel en de Provincie Overijssel een revitaliseringsproces gestart voor het bedrijventerrein De Mors in Rijssen. Oost NV heeft in oktober het verzoek gekregen het element 'stimuleringsinstrument voor private investeringen' uit het masterplan nader uit te werken. Oost NV heeft een opzet voor deze regeling gemaakt. Deze zal in 2006 nader worden uitgewerkt. Vanuit dit project wordt gekeken of er een generieke regeling kan worden opgezet voor geheel Oost-Nederland.
Europese projecten Naast bedrijventerreinen houdt Oost NV zich ook bezig met het koppelen van Europese fondsen aan te ontwikkelen projecten. Ook het adviseren van projectindieners in de doelstelling-2 gebieden van Gelderland is een taak, evenals advies geven over EFRO-middelen. EFRO Projectmanagement Voor de Provincie Gelderland, de gemeenten Nijmegen en Arnhem, de programmabureaus Gelderse Vallei en Veluwestroom heeft Oost NV zich in het afgelopen jaar wederom ingespannen om voldoende projecten voor te dragen voor Europees geld. De middelen in het kader van Eurowerk zijn reeds uitgeput, en de middelen in de gemeenten Nijmegen en Arnhem zijn ook voor een groot gedeelte toegekend aan projecten. Voor de stedenprogramma's geldt dat de budgetten voor ruim 90% zijn toegedeeld. Voor 2005 hebben alle hierboven genoemde programma's de doelstelling gehaald, zodat geen geld ongebruikt naar Brussel terug gestort hoeft te worden. Tower Tower is een Interreg 3c-initiatief van vijf regionale partijen in Zweden, Frankrijk, Verenigd Koninkrijk, Hongarije en Nederland. In totaal wordt de additioneel verworven 900.000 euro ingezet voor het ondersteunen van 40 bedrijven en 4 groepen MKB-bedrijven die een structurele samenwerking opzetten met kennisinstellingen in Oost-Nederland. Het betreft het ondersteunen van spin-offs, het ontwikkelen van duurzaamheid bij bedrijven, en het uitwisselen van R&D-activiteiten tussen bedrijven en de instellingen in de regio op dit gebied. Oost NV heeft het initiatief genomen om een Health Valley-project samen met de Fransen en de Zweden verder uit te werken. Dit project is inmiddels ingediend en positief beoordeeld. Tevens heeft een expertisemeeting plaatsgevonden met alle partners in het project. MKB-kennisregeling Begin 2005 is gestart met de ontwikkeling van een MKB-kennisregeling op verzoek van het Agentschap Sociale Zaken en Werkgelegenheid die hiervoor drie miljoen euro ter beschikbaar stellen. Op basis van de positieve gesprekken met verschillende gemeenten en de Provincie Gelderland, is voor de zomer van 2005 het voorstel verder uitgewerkt. De Gemeente Arnhem heeft aangegeven namens de acht GSO-gemeenten op te willen treden als aanvrager, maar dan dienen de risico's verdeeld te worden. Inmiddels is er ook gesproken met de Provincie Overijssel, die het voorstel positief beoordeeld, maar direct ook heeft verzocht draagvlak te creeren binnen de relevante organisaties in Overijssel. In het najaar is de verdere ontwikkeling abrupt gestaakt als gevolg van de onderuitputting van de ESF-middelen in Nederland. De Gemeente Arnhem heeft aangegeven verder te willen met de projectontwikkeling, zodat Gelderland samen met de GSO-gemeenten klaar staan om gebruik te maken van de nieuwe middelen in de nieuwe programmaperiode.
Change on borders De Provincie Overijssel is een van de partners in de Interreg 3c-samenwerking 'Change on Borders'. In dit miniprogramma werken 25 Europese grensregio's uit meer dan 15 lidstaten samen op de volgende terreinen: duurzame ruimtelijke en milieu ontwikkeling, economische ontwikkeling en de bevordering van uitwisseling van sociaal-culturele elementen waaronder cultureel erfgoed. De Provincie Overijssel heeft gevraagd de mogelijkheden te onderzoeken om te kunnen participeren in dit project. De leadpartner is Italie. De Gedeputeerde Staten van de Provincie Overijssel heeft inmiddels besloten een bedrag van 50.000 euro voor dit project beschikbaar te stellen. De stuurgroep Interreg Illc heeft het project positief beoordeeld en het project is ook direct opgestart in 2005. 7de Kader Programma Ontwikkeling & Innovatie: FINE In goede samenwerking met de business unit Ontwikkeling & Innovatie, WUR Agrotechnology & Food Innovation en het Food Valley projectbureau, is het project Food Innovation Network Europe (FINE) ontwikkeld. De Europese expertise bestond uit: » input leveren voor een doortimmerd projectplan en een complete aanvraag; ® input leveren in een brainstorm met beoogde partners uit Belgie, Zweden en Noorwegen; ® opvangen van een weggevallen partner in het beoogde consortium door twee beter bruikbare partners aan de groep toe te voegen: Castilla y Leon (SP) en Wielkopolska (PL); ® coordineren van contacten met SenterNovem. ® Coordineren van contacten met het Europese netwerk Innovating Regions Europe (IRE); * opstellen van een samenwerkingsovereenkomsten tussen Oost NV en de partners over de op te leveren resultaten; ® onderhandelen met de partners over de overeenkomsten. * " * * 4' * ^ 'ff - >
F i: N E
Het projectplan van FINE voorziet in: ® een SWOT-analyse van de R&D-faciliteiten in de * * * * ? $ % * , fe •'•• partnerregio's; * een analyse van complementaire elementen in de R&D-competenties en de identificatie van kansrijke combinaties in de toekomst; ® opstellen van een actieprogramma voor toekomstige gecombineerde R&D-programma's uit te voeren door het FIN E-netwerk; * het opstellen van beleidsaanbevelingen aan de overheden in alle partner regio's. De commissie levert een 100% dekkende bijdrage van circa 580.000 euro voor alle deelnemende regio's. Als draagvlak onder het project is er een hecht en sterk consortium gevormd met acht partners die op het vlak van voeding R&D in Eurapa vooroplopen. Flexible Finance Instruments for Innovation Network (F2l.net) Op verzoek van de Ontwikkelingsmaatschappij voor Niedersachsen (NBank in Hannover) heeft Oost NV deelgenomen aan een andere aanvraag onder het deelprogramma 'Networking the players and users'. Ook hier is het de opzet om te werken aan Europese projectontwikkeling en consortiumvorming die in het zevende kaderprogramma Ontwikkeling en Innovatie kan worden verzilverd. De doelgroep zijn bedrijven en kennisinstellingen in de ICT-sector. Overige betrokken regio's en steden zijn ondermeer: Barcelona, Turijn, Coventry en Madrid. Trekker is de NBank. Het Europese projecten Team heeft de nodige input geleverd in het projectplan zodat de activiteiten aansluiten bij de doelstellingen en activiteiten van Oost NV. Daarbij is samengewerkt met de business unit Ontwikkeling & Innovatie en PPM Oost. De totale begroting van 1,1 miljoen euro wordt geheel door de Commissie gedekt. Voor de zomer heeft de Europese Commissie laten weten het project op de reservebank te plaatsen. Eind 2005 heeft de NBank te kennen gegeven dat het project definitief door de EU is afgekeurd.
Manunet Door het Europese Manufuture congres - dat in 2004 in Overijssel plaatsvond - is Oost NV in contact gekomen met de Baskische Ontwikkelingsmaatschappij Eurobulegoa. Eurobulegoa heeft een aanvraag onder het deelprogramma ERA-NET opgesteld voor een project getiteld Manunet. De aanvraag is bedoeld om een belangrijk Europees consortium van regio's te vormen die kunnen worden gekwalificeerd als 'hotspot' in de maakindustrie in termen van innovatiepotentieel. Manunet wil duurzame Europese samenwerkingsverbanden tussen de partnerregio's opzetten. Deze regio's voeren gezamenlijke projecten uit die leiden tot een versterking van de concurrentiepositie van het bedrijfsleven in bepaalde sectoren. Er zijn 17 partners aan boord. In Italie zijn er partijen uit Lombardije, Emiglia Romagna en Toscane. In Spanje uit Navarra en Catalonie. Verder gaat het om de regio's: Vlaanderen (B), de Provence (F), West-Griekenland, Neder-Silesie (PL) en Noord-Rijn Westfalen (D). Tot slot zijn de landen Estland, Slovenie en Slowakije als geheel betrokken. In het ERA-NET programma kunnen enkel organisaties meedoen die verantwoordelijkheid dragen voor nationale of regionale R&D-programma's in beleidsmatige zin of als coordinator. De verdere ontwikkeling van deze programma's en de projecten die er deel van uitmaken is het doel van Manunet. Daarbij moeten de deelnemers samenwerken. Het idee van ERA-NET is immers dat nationale en regionale R&D programma's niet meer los van elkaar ieder voor zich worden opgesteld. Elke participant moet dus haar eigen programma inbrengen. Het Europese projecten Team heeft voor OostNederland het Triangle programma - met name het onderdeel Technology Valley - voorgesteld als onderwerp van Manunet. Op deze wijze kunnen we Manunet gebruiken voor het uitbreiden van activiteiten van Technology Valley met een Europese dimensie. Deze lijn is door de business unit Ontwikkeling & Innovatie met succes overgenomen. De aanvragers hebben Oost NV geaccepteerd als belangrijke partner. De provincies hebben als beleidsmatige dragers van het Triangle-programma in het vierde kwartaal 'the authorization letters' voor Oost NV opgesteld. De totale begroting van het project is 2,6 miljoen euro, voor alle deelnemende regio's samen. In het voorjaar van 2006 gaat het project van start. SPAS Het project SPAS staat voor 'SME's Virtual Platform on Agrofoodsector to access sixth and seventh framework programmes'. SPAS is in 2005 ingediend en na de zomer goedgekeurd. Het project beoogt om de internationale samenwerking tussen MKB-bedrijven onderling en tussen MKB -en kennisinstellingen te bevorderen. Dit gebeurt door het opzetten van een Virtueel Platform. Hier kunnen bedrijven en instellingen elkaar vinden en kunnen ze meer informatie krijgen over specifieke mogelijkheden van het 6de en 7de kaderprogramma van de Europese Unie (EU). De commissie zal een 100% dekkende bijdrage leveren van 1, 3 miljoen euro. Het project is een internationaal samenwerkingsproject waarin Oost NV samenwerkt met 13 andere partners uit 9 verschillende landen. Hierin is tevens de samenwerking gezocht met Food Valley om Oost-Nederland - en in het bijzonder de agrofoodsector - nog verder op de internationale kaart te zetten. Netwerkontwikkeling nieuwe structuurfondsen Beide provincies, Radboud Universiteit Nijmegen (RUN), Wageningen Universitair Reseachcentrum en Universiteit Twente, zijn geattendeerd op een bijeenkomst van Technopolicy Network over innovatie en incubators in Turijn. Vanuit de RUN was de vice decaan van de faculteit Natuurwetenschappen, Wiskunde & Informatica aanwezig. Onder de presentaties in Turijn waren enkel zeer interessante; zoals die van de incubator in de milieutechnologiesector in Austin en de biomedische incubator in Monthey in Zwitserland. Met partners in de regio's Rhone-Alpes, Helsinki en Oxford is gesproken over mogelijke aansluiting bij partnerschappen. Deze zijn gericht op het Inno-net en Inno-action programma onder het 6e kaderprogramma Onderzoek en Ontwikkeling van de EU. Nieuwe EU-programmeringsperiode 2007-2013 Ook na 2007 komt er weer het nodige aan nieuw Europees beleid op Nederland en Oost-Nederland af. Inmiddels hebben in Oost-Nederland de beide provincies, de regio's en de steden position papers opgesteld. Hierbinnen geven de betreffende overheden aan welke doelen en soorten van projecten zij prioriteit willen geven bij de inzet van toekomstige budget onder Doelstelling 2.
Het Ministerie van Economische Zaken is samen met haar regionale partners (provincies en grate steden) vanuit het nationaal strategisch referentiekader bezig voorbereidingen te treffen voor het inzetten van de EUmiddelen in Oost-Nederland. Aan de hand van de hier boven genoemde position papers is door Oost NV in een notitie op een rij gezet welke Europese fondsen in de nieuwe Europese programmeringsperiode 2007-2013 beschikbaar komen: • nieuwe Doelstelling 2; • nieuwe Interreg; • Plattelandsontwikkelingsfonds; • Competitiveness & Innovation framework Programme (CIP); • 7de Kaderprogramma voor R&D (met name het onderdeel Knowledge in Regions). Daarbij is aangegeven welke fondsen voor welke activiteiten in Oost-Nederland relevant zijn. Bestuurlijk moet er eerst nog duidelijkheid komen over de inrichting van het programma. In afwachting hiervan heeft Oost NV voor elk fonds voorbeelden van projecten opgesomd die voor Oost-Nederland zinvol kunnen zijn. Inspire & Innovate Het succesvolle project Markgericht Innoveren en Implementeren is door het Europese projecten team verder uitgebouwd naar een grensoverschrijdend project in de Euregio Rijn-Waal en de Euregio. Het team m * f+ |«i| heeft hierbij samengewerkt met de business unit Ontwikkeling & Innovatie. n\m ij |^ Naast probleemanalyse, advies en implementatie is ook grensoverschrijdende clustering tussen het MKB en kennisinstellingen d i*"* A opgenomen in het project. De partners in de grensregio zijn naast lY CM OC Oost NV, Food Valley / A&F Wageningen, Syntens, Zenit GmbH (de , -, Ontwikkelingsmaatschappij voor Nordrhein-Westfalen) en de lk I 1^1 /*\ Fachhochschule Osnabruck. De aanvraag is bij de Euregio Rijn-Waal (ERW) I ll I m \*r jn 2005 ingediend en door de Interreg-stuurgroep van de ERW ^^ goedgekeurd. Hiermee komt voor het MKB in de regio een budget van 2,2 \f J\ I mm miljoen euro beschikbaar voor directe en zeer praktische ondersteuning van y f m | i^ jnnovaj.je en grensoverschrijdende clustering.
I I I
Start Wjjzer Start Wijzer, het vervolg op het succesvolle Start Klaar project, is een nieuw EQUAL-project gericht op nieuw ondernemerschap. Het betreft een regionaal initiatief gedragen door 7 partners; de Rabobanken Doetinchem Arnhem en Nijmegen, Kamer van Koophandel voor Centraal Gelderland, Hogeschool Arnhem-Nijmegen, ITS, de gemeenten Arnhem, Nijmegen en Doetinchem en de Oost NV. Start Wijzer kent drie hoofdactiviteiten: het microleningen fonds, de coaching en training van ondernemers en de effectmeting van de geboden starterondersteuning Het Ministerie van Sociale Zaken heeft het nieuwe voorstel goedgekeurd. In totaal gaat het om 1,7 miljoen euro. Op 5 oktober 2005 vond de kick-off bijeenkomst plaats.
Het waren afgelopen jaar vooral zakelijke dienstverleners die hebben gezorgd voor nieuwe arbeidsplaatsen en investeringen in Gelderland en Overijssel. Hoewel het merendeel van de investeringsprojecten afkomstig is uit Nederland en daarna de Verenigde Staten en Duitsland, ziet Oost NV de interesse van Aziatische bedrijven om te investeren groeien.
Resultaten De business unit Investeringsbevordering (IB) is gemiddeld per jaar betrokken bij zo'n 250 projecten. In 2005 werd het record aantal investeringsprojecten gerealiseerd; en wel 66 voor heel Oost-Nederland. Ongeveer de helft van deze projecten valt binnen de Oost-Nederlandse speerpunten Food, Health en Technology. Het betrof 48 nieuwe vestigingen en 10 uitbreidingen. Vier bedrijven bleven voor het gebied behouden en nog eens vier bedrijven gingen samenwerken. Volgens de prognoses van de betrokken bedrijven leiden de activiteiten over twee a drie jaar tot een toename van de werkgelegenheid met ruim 2.100 directe arbeidsplaatsen (in 2004 was dit ruim 1.700). In totaal wordt er door de bedrijven voor ongeveer 93 miljoen euro gemvesteerd. Het blijken vooral zakelijke dienstverleners zoals call centers, assemblage- en reparatiebedrijven te zijn die een groot deel van de nieuwe arbeidsplaatsen creeren. Zo was IB betrokken bij de vestiging van de service centers Sitel in Arnhem en Merchants in Barneveld. Beide bedrijven handelen de klantencontacten af voor grate zakelijke dienstverleners. Ook was Oost NV betrokken bij de vestiging van Service Onderweg Nederland in Almelo en de uitbreiding van Heuver Banden in Hardenberg.
Uit het buitenland Kijkend naar de herkomst van de projecten, dan ziet Oost NV de Aziaten komen. Dit werelddeel - en dan vooral China - is enorm in opkomst. De verwachting is dat binnen niet al te lange tijd de interesse van het Aziatische bedrijfsleven om te investeren in Europa nog verder groeit. Nu komen Aziatische bedrijven zich orienteren en zijn op zoek naar samenwerkingspartners in Nederland. IB adviseerde in 2005 vier Aziatische bedrijven bij het uitbesteden van hun distributie- en supportactiviteiten aan bedrijven in Oost-Nederland. Ook Duitsers en Amerikanen investeerden in Oost-Nederland. In Gelderland breidde het Duitse bedrijf Bosch Communication Center haar vestiging in Nijmegen uit en het Amerikaanse bedrijf Tandus, een van de marktleiders in vloerbedekkingen, vestigde zich in Duiven. In Overijssel opende het Duitse reinigings- en onderhoudsbedrijf Eco-Nova een vestiging in Enschede en de Amerikaanse voedingsproducent Abbott Laboratories deed voor de vierde keer een uitbreidingsinvestering in de Zwolse vestiging.
Ook onderzoek en marketing Overigens nemen de investeringsprojecten waar IB bij betrokken is af in grootte. Dit heeft te maken het soort project. In het verleden waren het regelmatige grate distributiecentra die zich in het Oosten vestigden. Nu ziet IB vooral zakelijke dienstverleningsprojecten langskomen, die vaak kleiner in omgang zijn. Naast customer service en research & development zijn het vooral marketing & sales-activiteiten die in het Oosten werden opgezet. Zo was Oost NV betrokken bij de vestiging van projectontwikkelaar Walas The Maverick in Hengelo. APR is een Investeringsstimulans Van de 34 projecten die IB in Overijssel begeleidde zijn er 21 die gebruik hebben gemaakt van de Arbeidsplaatsenregeling (APR). Deze regeling werd door de Provincie Overijssel ingezet om investeringen in het gebied te stimuleren. De subsidiepot is inmiddels leeg, maar de provincie bekijkt de mogelijkheden voor het opzetten van een nieuwe regeling. Food, Health en Technology Oost-Nederland heeft een aantal jaren geleden gekozen voor de speerpunten voeding, gezondheid en technologie. De platforms Food Valley, Health Valley en Innovatieplatform Twente zijn opgericht en binnen deze platforms promoot IB de regio als hotspot op het gebied van Food, Health en Technologie. Zowel binnen Nederland als daarbuiten werft IB actief bedrijven die zich bezig houden met deze activiteiten. En dat werpt z'n vruchten af. Zo was IB ondermeer betrokken bij de vestiging DMV, de industriele ingredientendivisie van Campina, in Wageningen. DMV opende hier een nieuw Innovatie Centrum voor Food & Nutrition. Technologie is niet gebonden aan grenzen. IB promoot niet alleen het werkgebied in het buitenland en werft bedrijven voor Oost-Nederland, maar zoekt op buitenlandse reizen ook actief naar nieuwe kansen, nieuwe technologieen en naar nieuwe samenwerkingspartners. Zo kwam IB in contact met de Canadese Universiteit van Alberta, die op het gebied van nanotechnologie aan de weg timmert. Om nieuwe ontwikkelingen op het gebied van nanotechnologie te bevorderen heeft IB de Universiteit in contact gebracht met het MESA+ Instituut van de Universiteit Twente. Dit was zo succesvol dat beide instituten in november 2005 een samenwerkingsovereenkomst sloten. Vanaf 2006 gaan de instituten samenwerken in projecten, studenten uitwisselen en kennis en ervaringen delen op het gebied van de laatste nanotechnologie-ontwikkelingen. Samenwerking Bij het adviseren van investeringsprojecten werkt IB nauw samen met de beide provincies, gemeenten, makelaars, projectontwikkelaars en andere intermediairs. De buitenlandse projecten worden samen met het DBIN opgepakt. Dit is een onderdeel van het Ministerie van Economische Zaken. Wat is niet gelukt Jaarlijks heeft IB gemiddeld zo'n 250 projecten 'onderhanden'. Naast het recordaantal gerealiseerde projecten is er in 2005 ook veel tijd en aandacht geschonken aan projecten die uiteindelijk niet door zijn gegaan; de zogenaamd lost projects'. In 2005 waren dat er enkele tientallen. Naast economische motieven - zoals subsidie elders, de nabijheid van toeleveranciers, afnemers, relevante kennisinstituten, of het ontbreken van zgn. mainports - spelen ook minder rationele factoren een rol. Taiwanese bedrijven willen zich bijvoorbeeld bij voorkeur vestigen in de buurt van andere Taiwanese bedrijven of de betreffende decision maker heeft een emotionele relatie met een specifieke regio. IB inventariseert deze factoren zoveel als mogelijk, met de bedoeling hiervan te leren en 'het product' verder te ontwikkelen.
Verwachting voor 2006 Ook dit jaar promoot Oost NV de Oost-Nederlandse speerpunten voeding, gezondheid en technologie in binnen- en buitenland, werft actief bedrijven en boort ondermeer contacten met Aziatische bedrijven aan, die een Chinese projectmanager van Oost NV tijdens een stage in Hong Kong heeft opgedaan. Al deze activiteiten moeten leiden tot nog meer investeringen en werkgelegenheid in Oost-Nederland. Oost NV verwacht dat de investeringen in service- en repair gerelateerde diensten door zullen gaan. Dit komt voort uit de vele nieuwe digitale diensten die er op de markt komen en de verkoop van consumentenelektronica, zoals LCD- en plasmaschermen. Naast alle reguliere taken zijn er een aantal additionele projecten die de business unit in 2006 gaat uitvoeren. Voor de Provincie Gelderland, het Bedrijfsschap Medel, de Gemeenten Nijmegen en Arnhem en het Regionaal Bedrijventerrein Twente staan extra wervingsactiviteiten op het programma. Ook zal IB in 2006 actief samenwerkingspartners zoeken voor het semiconductor-cluster in Nijmegen. Daarnaast is er met directie buitenlandse investeringen een additioneel project afgesproken, waarbij vanaf 2006 strategisch belangrijke buitenlandse bedrijven in ons gebied met enige regelmaat worden bezocht. Dit in het kader van de zogenaamde verankering.
Resultaat Inv^sferfngsbevorcteringi per soort (200v5)
fvlatchmakintj 1 Behoud 4 Outsourcing 3
Resultaat Invesferfngsbevordering in aantal bedrijven (period* 2002 t/m 2005}
2002
2003
2004
2005
Resuitaat Investeringsbevordering in aantal arbeidsplaatsen (fte's) na 2 a 3 jaar (periode 2002 tfm 2005}
Resultaat Investeringsbevordering bedrijf slnvesterfngen (mln. Euro) {periode 2002 t/m 2005}
2002
2003
2004
2005
Resultaat Inve$tering$fetv0rderlng naar land van iterKomst (2009)
Duitsland
USA 10
Resuttaat investertngsbevordering naar Provlndte ^2005)
100% i
In 2004 was er een voorzichtige kentering in de algehele economische neergang. Deze heeft zich in 2005 daadwerkelijk gemanifesteerd, zij het met mate. Ondernemers lijken weer meer te durven investeren, maar zijn daarbij zeer behoedzaam. Deze positieve tendens lijkt zich bij PPM Oost wel te vertalen in dealflow, maar is nog duidelijk niet zichtbaar in de resultaten van de bedrijven waarin PPM Oost deelneemt. Participatiemaatschappijen richten zich vooral op volwassen bedrijven en trekken zich steeds meer terug uit seed-, start- en expansiefinancieringen. PPM Oost tracht hiertegenover in het eigen werkgebied een volledig scala van risicodragend vermogen aan te bieden, dat ook seed capital (betrokkenheid bij Subsidieregeling Kennis Exploitatie) en startkapitaal (de eigen 'Innofondsen' en betrokkenheid bij de totstandkoming van Small Business Investment Companies) behelst in het kader van het Technopartner-programma. Voor groeikapitaal, MBO/MBI-financieringen, alsook voor risicofinanciering bij turn arounds kan het Gelders en Overijssels bedrijfsleven bij PPM Oost terecht.
Resultaten Op 31 december 2005 behelsde de portefeuille van PPM Oost - inclusief het Innofonds - 70 participaties. In 2005 zijn 16 nieuwe participaties aangegaan. Zeven participaties werden verkocht en 2 participaties zijn gefailleerd. In totaal werden 202 participatieaanvragen ontvangen. Het geinvesteerd vermogen steeg in 2005 met ruim 7,19 miljoen euro van 25,19 miljoen euro naar ruim 32,38 miljoen euro.
Participaties naar thema per 1 januari 2006
12
m Technologie m Voeding n Gezondheid m Bedrijfsomgeving Overige
Participaties ultimo 2005 naar bedrijfsfase
Seed/Starter! ',; Doorstarter
|
Expansie
|
m Turnaround
j
MBO/MBI
I
PPM Oost-lnnofondsen Van de in 2003 aan Innofonds Twente toegewezen EFRO-subsidie was eind 2005 meer dan het totale bedrag gemvesteerd. Het project kan hiermee succesvol worden afgesloten per 31 mei 2006. Uit het soortgelijke innovatieve fonds dat specifiek gericht is op het stedelijk hart van Enschede was eind 2005 in totaal 968.000 euro gemvesteerd. Uit de Gelderse innovatiefondsen was eind 2005 in totaal 2,45 miljoen euro gemvesteerd.
Verwachting voor 2006 Het jaar 2006 zal naar verwachting een voorzichtige groeiontwikkeling laten zien. Met name in het segment van bedrijven waar zich relatief veel participaties van PPM Oost bevinden. Bijzondere aandacht gaat uit naar de afsluiting van de EFRO-projecten: Innofonds Twente, Hart van Enschede en de Gelderse innovatiefondsen. Het effect van de Technopartner-SBIC's zal langzaam zichtbaar worden. PPM Oost zal in de tweede tender van Technopartner een SBIC-aanvraag random het beleidsthema Voeding indienen.
(bedragen x € 1.000, voor voorgestelde resultaatbestemming) 31 -dec-05
31 -dec-04
Activa
Vaste active 1. I mmateriele vaste activa 2. Materiele vaste activa 3. Financiele vaste activa
4 353 17.012 17.369
5 379 13.162 13.546
678 1.530 22.897 25.105
704 1.863 27.981 30.548
42.474
44.094
33.119
33.119
83 1.826
83 1.200
Vlottende activa 4. Onderhanden werk 5. Vorderingen 6. Liquide middelen
Passiva
7. Eigen Vermogen Geplaatst en gestort Aandelenkapitaal Agio reserves Algemene reserve Onverdeeld resultaat boekjaar
980
681
36.008
35.083
1.537
1.511
65
328
1 0. Langlopende schulden
1.127
1.108
1 1 . Kortlopende schulden en overlopende passiva
3.737
6.064
42.474
44.094
8. Minderheidsbelang derden 9. Voorzieningen
Geconsolideerde winst- en v erliesrekenina over (bedragen x€ 1.000)
2005
2004
Opbrengsten 12. Opbrengsten ontwikkelingsactiviteiten 13. Opbrengsten participatieactiviteiten Totaal Opbrengsten
6.648
6.218
7.729
3.263
9.481
14.377
Bedrijfskosten 14. Personeelskosten 15. Overige kosten Afschrijvingskosten Totaal bedrijfskosten Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening Aandeel derden in resultaat Netto resultaat
6.235 6.953
5.525
3.091 114
132 13.320
8.730
1.057
751
77980
70681
Gecons^jjdjeerde_kasstroomoverzicht over2005 (bedragen x € 1.000) 2005 Kasstroom uit operationele activiteiten Netto resultaat
2004
980
681
132 263-
114 2.775-
Aanpassingen - Afschrijvingen vaste activa - Mutatie voorziening - Mutatie voorziening participaties en terugboekingen op faillissementen Saldo aanpassingen Mutaties werkkapitaal - Onderhanden werk - Debiteuren - Overig Totaal toename vorderingen - Crediteuren - Overig Toename kortlopende schulden overlopende passiva Kasstroom uit operationele activiteiten Kasstroom uit investeringen Investeringen in materiele vaste activa Deelnemingen en leningen Desinvesteringen en aflossingen Kasstroom uit investeringen Kasstroom uit financieringsactiviteiten Aanpassing algemene reserve Minderheidsbelang derden Lening Kasstroom uit financieringsactiviteiten
3.342 3.211
2.6775.338-
26 248 85 359
891160 34765-
331 2.658-
14 2.053
2.327-
2.067 2.223
10511.3384.146
3.355-
1725.4505.343
7.297-
5526 19
279-
1.0561.108
10-
52
5.084-
3.582-
Mutatie geldmiddelen Stand per 1 januari Kasstroom
27.981 5.084-
31.563 3.582-
Stand per 31 december
22.897
27.981
Totaal kasstroom
Toeiichting op de verl
en winst- en
Algemeen Activiteiten De activiteiten van Ontwikkelingsmaatschappij Oost Nederland NV ( Oost NV) kunnen kortweg worden samengevat als het versterken en stimuleren van de economie van de provincies Gelderland en Overijssel. Daarvoor beschikt Oost NV over vier kerntaken: ontwikkeling & innovatie, bedrijfsomgeving, investeringsbevordering en participatie. De laatste activiteit is ondergebracht in Participatiemaatschappij Oost Nederland NV ( PPM Oost NV). Per 1 juli 2004 zijn de activiteiten van de Stichting Eskan overgenomen door Oost NV. Zowel personeel (tot 1 juli 2004 in dienst van de gemeente Wijchen) als de lopende projecten zijn door Oost NV overgenomen. De Stichting Eskan blijft bestaan en blijft eindverantwoordelijk voor al haar ( Europese) activiteiten uit het verleden. Op 28 december 2004 heeft Stichting Saxion het juridische eigendom van de aandelen in PPM Oost NV overgedragen aan Oost NV. De overnameprijs heeft Oost NV niet in geld voldaan. Stichting Saxion heeft hiervoor een lening verstrekt. Het juridische belang van Oost NV in PPM Oost NV is hiermee gestegen van 92,5% tot 95,7%. Het economisch belang blijft 92,5%, omdat de Stichting Saxion het vruchtgebruik van de overgedragen aandelen behoudt. In verband hiermee komen de vruchten die met de aandelen zijn verbonden zoals dividend ten gunste van Saxion. Consolidatie In de consolidatie worden opgenomen de financiele gegevens van Oost NV en PPM Oost NV. De deelneming PPM Oost NV wordt voor 100% in de consolidatie betrokken waarbij een aandeel derden van 7,5% (inclusief het economisch eigendom van de Stichting Saxion) is verantwoord. In PPM Oost NV is meegeconsolideerd de 100% deelneming Innofonds Twente BV. Op 30 december 2005 heeft een juridische fusie plaatsgevonden, met terugwerkende kracht naar 1 januari 2005, tussen PPM Oost NV en Technostartersfonds Noordoost Nederland BV. Toelichting op het geconsolideerde kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit de liquide middelen en het bankkrediet opgenomen onder de kortlopende schulden. Ontvangen en betaalde rente, ontvangen dividenden en winstbelastingen zijn opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten. Betaalde dividenden zijn opgenomen onder de kasstroom uit financieringsactiviteiten. Grondslagen voor waardering activa en passiva Algemeen De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek2 Burgerlijk Wetboek en de stellige uitspraken van de richtlijnen voor de Jaarverslaggeving, uitgegeven door de Raad voor Jaarverslaggeving. Ter verbetering van het inzicht en gelet op het specifieke karakter van Ontwikkelingsmaatschappij Oost Nederland NV is op grond van het Besluit Modellen Jaarrekening (art.6) op een aantal onderdelen afgeweken van de algemeen geldende voorschriften en is een beter passende en daardoor duidelijker benaming en indeling gekozen betreffende een aantal posten in de balans en resultatenrekening. Alle in de jaarrekening vermelde bedragen zijn in duizenden euro's opgenomen tenzij anders is aangegeven. Activa en passiva worden gewaardeerd tegen nominate waarde, tenzij een andere waarderingsgrondslag is vermeld. Met ingang van 2005 is de jaarrekening opgesteld voor voorgestelde resultaatbestemming. Tevens zijn de vergelijkende cijfers hiervoor aangepast.
Vergelijking met voorgaand jaar De gehanteerde grondslagen van waardering en resultaatbepaling zijn ongewijzigd gebleven ten opzichte van het voorgaande jaar met uitzondering van de toegepaste stelselwijziging zoals hieronder opgenomen. Stelselwijziging Als gevolg van de gewijzigde wet- en regelgeving, van toepassing vanaf 1 januari 2005, heeft Oost NV een stelselwijziging doorgevoerd. Deze stelselwijziging heeft betrekking op de verantwoording van jubileumuitkeringen op grond van RJ Richtlijn 271. Met ingang van 2005 worden de toegezegde jubileumuitkeringen aan het personeel op grond van de arbeidsvoorwaarden opgenomen tegen de contante waarde van de aanspraak per balansdatum waarbij rekening wordt gehouden met toekomstige salarisstijgingen en blijfkansen. Tot en met 2004 werden de jubileumuitkeringen verwerkt als last in de winsten verliesrekening op het moment van uitbetaling. De stelselwijziging is rechtstreeks verwerkt in het eigen vermogen per 1 januari 2005 met een geconsolideerd effect van € 55.000. Gezien het beperkte belang van deze stelselwijziging is afgezien van aanpassing van de vergelijkende cijfers over 2004. Immateriele vaste activa Onder goodwill wordt verstaan het verschil tussen verkrijgingsprijs en de netto vermogenswaarde van verworven deelnemingen. Goodwill wordt geactiveerd en lineair afgeschreven. Materiele vaste activa Materiele vaste activa worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs, verminderd met lineaire afschrijvingen gebaseerd op de verwachte economische levensduur. Financiele vaste activa Aandelenparticipaties worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs. Indien noodzakelijk vindt een afwaardering plaats gebaseerd op een inschatting van de risico's. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen nominate waarde en worden bepaald door individuele beoordeling per participate op basis van de Valuation Guidelines for Private Equity and Venture Capital, ontwikkeld bij AFIC, BVCA en EVCA. De waardering tegen verkrijgingsprijs heeft tot gevolg dat waardestijgingen van participaties niet in de cijfers tot uftdrukking komen. Ten einde toch een nader inzicht te geven in de waardering van de actuele waarde, wordt in de toelichting op de balans de fair market value vermeld. De leningen betreffen zowel leningen aan participaties als in uitzonderingsgevallen leningen aan ondernemingen waarin niet wordt geparticipeerd. De leningen zijn opgenomen tegen nominate waarde, onder aftrek van eventueel noodzakelijke geachte voorzieningen voor oninbaarheid. Vorderingen en schulden De overige activa en passiva worden gewaardeerd tegen de nominate waarde per balansdatum. Voor dubieuze vorderingen worden voorzieningen getroffen. Voorzieningen Voorzieningen worden gevormd voor in rechte afdwingbare of feitelijke verplichtingen die op de balansdatum bestaan waarbij het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen noodzakelijk is en waarvan de omvang op betrouwbare wijze is in te schatten. De voorzieningen worden opgenomen tegen nominate waarde.
Belastingen Met ingang van de fusiedatum zijn PPM Oost NV en haar 100% dochterondernemingen Innofonds Twente BV en Technostartersfonds Noordoost Nederland BV, die gezamenlijk een fiscale eenheid vormen, in principe vennootschapsbelastingplichtig. De belastingdienst heeft ermee ingestemd, dat zowel PPM Oost NV als haar 100% dochteronderneming Innofonds Twente BV en Technostartersfonds Noordoost Nederland BV vrijgesteld zijn van belastingplicht voor de vennootschapsbelasting vanaf het moment van de fusie. De belastingplicht voor Technostartersfonds Noordoost Nederland BV is geeindigd met ingang van 1 januari 2004. Oost NV is niet vennootschapsbelastingplichtig. Grondslagen resultaatbepaling Opbrengsten Onder Opbrengsten ontwikkelingsactiviteiten wordt verstaan het totaal van de aan opdrachtgevers gedeclareerde en te declareren bedragen, exclusief omzetbelasting, voor gedurende het jaar uitgevoerde opdrachten en de doorberekeningen van bedrijfskosten aan de Staat der Nederlanden en de provincies Overijssel en Gelderland. De Opbrengsten uit participatieactiviteiten zijn afzonderlijk gepresenteerd. De winsten bij verkoop van participaties worden verantwoord in het jaar van overdracht van de betreffende aandelen. Dividenden worden verantwoord in het jaar van ontvangst. Renteopbrengsten worden tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de desbetreffende actiefpost. Verliezen bij afstoting van participaties of bij oninbaarheid van leningen worden afgeboekt op de daarvoor gevormde voorziening. Toevoeging aan deze voorziening komen ten laste van het resultaat. De Opbrengsten van diensten (onder andere commissariaten) worden verantwoord in het jaar waarin de diensten zijn verricht. Personeelsbeloningen Periodieke betaalbare beloningen. Lonen, salarissen en sociale lasten worden op grond van de arbeidsvoorwaarden verwerkt in de winst- en verliesrekening voor zover ze verschuldigd zijn aan werknemers. Pensigenen Oost NV heeft een toegezegde pensioenregeling. Hierbij is een pensioen toegezegd aan personeel op de pensioengerechtigde leeftijd, afhankelijk van leeftijd, salaris en dienstjaren. Oost NV heeft de toegezegde pensioenregeling verwerkt als zou sprake zijn van een toegezegde-bijdrageregeling. Dientengevolge is geen voorziening voor pensioenverplichtingen voor personeelsleden opgenomen en worden niet alle risico's verbonden aan deze pensioenregeling tot uitdrukking gebracht in de balans. De verschuldigde premies worden als last verantwoord in de winst- en verliesrekening. Voor zover de verschuldigde premie nog niet is voldaan wordt deze als verplichting in de balans opgenomen. De ABP-regeling mag onder RJ 271 verwerkt worden als een toegezegde-bijdrageregeling, omdat Oost NV in het geval van een tekort bij het ABP geen verplichting heeft tot voldoen van aanvullende bijdragen anders dan toekomstige hogere premies. Kosten De kosten worden bepaald op historische basis en toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. Afschrijvingen vinden plaats volgens de lineaire methode op basis van de verwachte economische levensduur.
1. Immateriele vaste activa (bedragen x € 1.000)
5 1
Stand per 31 december 2004 Afschrijving Stand per 31 december 2005 Dit betreft de betaalde goodwill bij de overname van de aandelen van de minderheidsaandeelhouders van Participatiemaatschappij Oost Nederland NV (voorheen de NV COM). De afschrijving vindt plaats in vijf jaar. 2. Materiele vaste activa (bedragen x€ 1.000)
Huisvesting
Inventaris
Automatisering
Afschrijvingspercentage
10%
10%
33,33%
Aanschafwaarde Cumulatieve afschrijving Stand per 31 december 2004
82 10 72
118 14 104
310 107 203
510 131 379
Investeringen 2005 Afschrijving 2005
44 12
34 15
27 104
105 131
104
123
126
353
Boekwaarde per 31 december 2005
3. Financiele vaste activa (bedragen x € 1.000) Deelnemingen en leningen Af: Voorzieningen
Deelnemingen en leningen
2005
2004
32.382 15.370-
25.190 12.028-
17.012
13.162
Deelneming
Participaties per 31 december 2004
9.410
Investeringen Desinvesteringen/aflossingen Faillissementen
3.184 856186-
Participaties per 31 december 2005
Totaal
11.552
Lening
15.780 8.154 2.727377-
20.830
Totaal
25.190 11.338 3.58356332.382
De meerwaarde op basis van de fair market value van de participaties ten opzichte van de boekwaarde bedraagt per 31 december 2005 € 6.544.000. Ultimo 2004 bedroeg deze meerwaarde € 5.731.000. Ter dekking van de risico's zijn bij een aantal participaties door derden zekerheden aan PPM Oost NV gesteld ten bedrage van € 600.000 (in 2004 € 600.000). Daarnaast worden garanties afgegeven op door derden verstrekte leningen. Deze garanties zijn niet in de balans opgenomen, maar afzonderlijk toegelicht onder de "Niet uit de balans blijkende verplichtingen". Het bedrag van de faillissementen ad € 563.000 was geheel voorzien. Voorzieningen Stand per 31 december 2004 Onttrekkingen als gevolg van: Gerealiseerde exits Faillissementen
12.028 1.150563-
1.713Wijziging voorzieningen participaties Dotatie voorziening Vrijval voorziening
5.595 5405.055
Stand per 31 december 2005
15.370
Hieronder zijn de noodzakelijk geachte voorzieningen gepresenteerd voor risico's van het verstrekken van risicokapitaal. De voorziening wordt bepaald door individuele beoordeling per participate op basis van de Valuation Guidelines for Private Equity and Venture Capital, ontwikkeld bij AFIC, BVCA en EVCA. Ultimo 2005 bedragen de nog niet opgenomen toezeggingen (commitments) door PPM Oost NV en haar dochtermaatschappijen aan participaties € 1.370.000. Hiervan is opgenomen onder de voorziening voor participaties een bedrag ad € 329.000. Vlottende activa (bedragen x€ 1.000) 4. Onderhanden werk
2005 Doorberekende kosten Voorgefactureerd
5.384 4.706-
2.393 1.689678
Projecten waarin Oost wordt voorgefinancierd € 788.000 (2004: € 466.000). Projecten die Oost zelf voorfinanciert € 1.466.000 (2004: € 1.170.000).
2004
704
5. Vorderingen Deze post is als volgt samengesteld:
Staat der Nederlanden, te ontvangen subsidie Debiteuren Overige vorderingen
2005
2004
486 663 381
490 911 462
1.530
1.863
Onder de overige vorderingen is verantwoord een vordering ad € 56.000 met een looptijd langer dan 1 jaar.
6. Liquide middelen De samenstelling is als volgt:
Kasmiddelen Rekening Courant Deposito's
2005
2004
1 2.202 20.694
1 1.635 26.345
22.897
27.981
De gelden op deposito en de middelen in rekening courant bij de bank zijn vrij beschikbaar met uitzondering van een bankgarantie van € 73.000 verstrekt jegens de verhuurder van het pand Meander 601 te Arnhem en een afgegeven garantie van € 10.000.
7. Eigen vermogen Het eigen vermogen wordt in de toelichting op de vennootschappelijke balans nader toegelicht.
8. Minderheidsbelang Dit betreft het aandeel van de minderheidsaandeelhouder Universiteit Twente in Participatiemaatschappij Oost Nederland NV.
9. Voorzieningen (bedragen x € 1.000) Het verloop in 2005 is als volgt: Stand per 1 januari Bij: vorming jubileumvoorziening per 1 januari 2005 Bij: dotatie jubileumvoorziening Af: onttrekkingen en bestedingen
328 55 10 328-
Stand per 31 december 2005
65
Per 31 december resteert onder de voorzieningen de voorziening voor jubileumuitkeringen. 10. Langlopende schulden De langlopende schulden worden in de toelichting op de vennootschappelijke balans nader toegelicht. 11. Kortlopende schulden en overlopende passiva (bedragen x € 1.000) Deze post is als volgt samengesteld:
Crediteuren Belastingen en sociale lasten Voorschot EFRO Overige Dividenduitkering
2005
2004
835 172 1.911 786 33
504 125 4.429 988 18
3.737
6.064
Het voorschot EFRO betreft de in 2003 ontvangen EFRO subsidie ad € 2.250.000 voor de 3e tranche Innofonds Twente BV. Hierop is in mindering gebracht een bedrag ad € 2.250.000 betreffende de subsidie die, conform de subsidievoorwaarden, kan worden toegerekend aan de gedane investeringen door Innofonds Twente BV met terugwerkende kracht vanaf 1 januari 2002. In 2004 is tevens EFRO subsidie ad € 500.000 voor Stedelijk Hart Enschede ontvangen. Hierop is in mindering gebracht een bedrag ad € 364.000 betreffende de subsidie die, conform de subsidievoorwaarden, kan worden toegerekend aan de gedane investeringen door Innofonds Twente BV. In 2004 is eveneens EFRO subsidie ad € 2.665.000 en in 2005 ad € 335.000 voor Innovatiefonds III ontvangen. Dit betreft een viertal regio's te weten: - Nijmegen Kanaalgebied - Arnhem Kern - Achterhoek, Veluwe en Gelderse Vallei - Phasing out Arnhem-Nijmegen. Hierop is in mindering gebracht een bedrag ad € 1.225.000 betreffende de subsidie die, conform de subsidievoorwaarden, kan worden toegerekend aan de gedane investeringen door PPM Oost NV.
Niet uit de balans blijkende verplichtingen Verstrekte garanties aan derden Bij de financieringsactiviteiten zijn (contra) garanties afgegeven op de door derden verstrekte leningen en afgegeven garanties. De afgegeven (contra) garanties bedragen ultimo 2005 € 907.000. Daarnaast staat Oost NV borg voor € 10.000 voor een aan derden verstrekt krediet. Huurverplichtingen: Locatie Arnhem : t/m 30 november 2008, € 289.000 per jaar Locatie Enschede: t/m 31 december 2007, € 195.000 per jaar Locatie Deventer : t/m 31 mei 2007, € 13.500 per jaar Locatie Zwolle : t/m 30 juni 2007, € 15.000 per jaar Leaseovereenkomsten voor auto's bedragen: t/m 2006 € 90.000 t/m 2007 € 78.000 t/m 2008 € 38.000 Huurcontract voor kopieermachines/printers € 28.000 per jaar. Toegezegde leningen Aan een tiental nieuwe participaties is ultimo 2005 reeds een toezegging gedaan tot participate door PPM Oost NV en tot het verstrekken van leningen voor een totale waarde van € 3.975.000. Fiscale eenheid omzetbelasting De vennootschap vormt met dochtermaatschappij Participatiemaatschappij Oost Nederland NV een fiscale eenheid voor de omzetbelasting. Op grond van de standaardvoorwaarden is de vennootschap hoofdelijk aansprakelijk voor ter zake door de combinatie verschuldigde belasting.
op de
en
Opbrengsten (bedragen x€ 1.000) 12. Opbrengsten uit ontwikkelingsactiviteiten: Opbrengsten overige opdrachten Boekjaarsubsidies: Staat der Nederlanden Provincie Overijssel Provincie Gelderland Participanten ESKAN Rentebaten
2005
2004
1.774
1.777
2.428
2.438
1.115 986 313 32
812 972 189 30
6.648 13. Opbrengsten uit participatieactiviteiten: Verkoopwinst participaties Rentebaten uit participaties Dividend Overig Rentebaten liquide middelen Commissariaten Vrijval EFRO subsidie Vrijval lening Ministerie van Economische Zaken Overige Opbrengsten
Totaal
2.082 1.168 488 212 556 2.853 370
6.218 121 957 870 20 597 7 643 36 12
7.729
3.263
14.377
9.481
Het bedrag aan overige Opbrengsten participatieactiviteiten betreft een afwikkeling van een juridische procedure van voor de fusie. 14. Personeelskosten (bedragen x € 1.000) Personeelsbestand Per einde verslagjaar waren er 84 personen werkzaam ( 2004: 84, waarvan vanaf 1 juli 2004 12 voormalige Stichting ESKAN medewerkers). Gemiddeld aantal fte 74,7 (2004: 65,8). Specificatie: Lonen en salarissen Pensioenlasten Sociale lasten Overige personeelskosten
2005
2004
4.406 807 493 529
3.803 616 459 647
6.235
5.525
Verdeling personeelskosten naar activiteiten Ontwikkelingsactiviteiten Partici patieacti viteiten
5.057 1.178
4.483 1.042
6.235
5.525
2005
2004
288
753
15. Overige kosten (bedragen x€ 1.000) Deze kosten kunnen als volgt worden gespecificeerd:
Directe externe kosten Directe participatiekosten: Resultaat op faillissementen en exits Wijziging voorzieningen participaties Mutatie overige voorzieningen Overige kosten
Algemene kosten
985.055 300186
191426 195 4.843
430
1.822
1.908
6.953
3.091
De directe externe kosten betreffen kosten die gemaakt worden om projecten uit te voeren. Directe participatiekosten: Het resultaat op exits betreffen boekresultaten op verkochte participaties die lager waren gewaardeerd dan de oorspronkelijke verkrijgingsprijs. De algemene kosten betreffen onder andere huisvestings-, kantoor-, inventaris- en automatiseringskosten waarvan € 1.141 betrekking hebben op ontwikkelingsactiviteiten en € 681 op participatieactiviteiten.
per 31 december (bedragen x € 1.000, voor voorgestelde resultaatbestemming)
31-dec-05
31-dec-04
4 353 33.978 34.335
5 379 33.409 33.793
678 1.700 1.973 4.351
704 1.834 1.030 3.568
38.686
37.361
33.119 83 1.826 980
33.119 83
36.008
35.083
52
28
21. Langlopende schulden
1.127
1.108
Kortlopende schulden en overlopende passiva
1.499
1.142
38.686
37.361
Activa
Vaste activa Immateriele vaste activa Materiele vaste activa 16. Financiele vaste activa
Vlottende activa Onderhanden werk Vorderingen Liquide middelen
Passiva
Eigen Vermogen 17. Geplaatst en gestort aandelenkapitaal 18. Agio reserve 19. Algemene reserve 20. Onverdeeld resultaat boekjaar
Voorzieningen
Vennoptschappeijlke winst- en (bedragen x €1.000)
1.200 681
over
2005
2004
Opbrengsten Opbrengsten Totaal Opbrengsten
6.648
6.218 6.648
6.218
Bedrijfskosten Personeelskosten Overige kosten Afschrijvingskosten Totale bedrijfskosten Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening
5.057 1.429 132
4.483 1.825 94 6.618
6.402
30
184-
Resultaat deelnemingen
950
865
Netto resultaat
980
681
Vennootschappeiijk
over 2005
(bedragen x € 1 .000)
2004
2005 Kasstroom uit operationele activiteiten Netto resultaat Aanpassingen - Afschrijvingen vaste activa - Mutatie voorziening - Resultaat deelneming Saldo aanpassingen Mutaties werkkapitaal - Onderhanden werk - Debiteuren - Overig Totaal toename vorderingen - Crediteuren - Overig Afname kortlopende schulden overlopende passiva Kasstroom uit operationele activiteiten Kasstroom uit investeringen Investeringen in vaste activa Immateriele activa Verworven deelnemingen Dividenduitkering Verkochte deelnemingen Kasstroom uit investeringen Kasstroom uit financieringsactiviteiten Aanpassing algemene reserve Achtergestelde lening Kasstroom uit financieringsactiviteiten
980
681
132 24
94 71-
950794-
865842-
26 273
891-
139-
179964-
106
160 372 15-
109 91-
357
18 703
1.107-
105-
172-
22403
1.115229 1.058-
276
5519
1.108 36-
1.108
943
1.057-
Stand per 1 januari Kasstroom
1.030 943
2.087 1.057-
Stand per 31 december
1.973
1.030
Totaal kasstroom Mutatie geldmiddelen
Algemeen De grondslagen van waardering en van resultaatbepaling voor de vennootschappelijke jaarrekening en de geconsolideerde jaarrekening zijn gelijk. Voor de grondslagen van de waardering van activa en passiva en voor de bepaling van het resultaat wordt verwezen naar de toelichting op de geconsolideerde balans en winst- en verliesrekening.
16. Financiele vaste activa (bedragen x€ 1.000) De financiele vaste activa betreft de deelneming in Participatiemaatschappij Oost Nederland NV. Dit belang is 95,7% en is gewaardeerd tegen netto vermogenswaarde. Mutatieoverzicht: Stand per 31 december 2004 Resultaat 2005 Resultaat 2005 aandeel Saxion Aanpassing algemene reserve PPM Oost N.V. Dividenduitkering Stand per 31 december 2005
33.409 950 33 1140333.978
Eigen vermogen (bedragen x€ 1.000) De specificatie van het eigen vermogen is: 2005
2004
Geplaatst en gestort kapitaal Agio reserve Algemene reserve Onverdeeld resultaat boekjaar
33.119 83 1.826 980
33.119 83 1.200 681
Eigen vermogen
36.008
35.083
17. Geplaatst en gestort kapitaal In het boekjaar hebben geen mutaties plaatsgevonden in het geplaatst en gestort kapitaal. Het maatschappelijk kapitaal van de vennootschap bedraagt€ 80.000.000 en bestaat uit 80.000.000 aandelen ad € 1. Het geplaatst aantal aandelen bedraagt 33.119.255 van elk € 1.
Verdeling van aandelen:
Staat der Nederlanden Provincie Gelderland Provincie Overijssel
19.083 11.115 2.921
Totaal
33.119
57,62% 33,56% 8,82%
18. Agio reserve Het agio kan worden aangemerkt als het meerdere wat is gestort bij de aandelenuitgifte naar aanleiding van de fusie.
19. Algemene reserve Het verloop in 2005 is als volgt: Stand per 31 december 2004 Bij: verdeling resultaat 2004 Af: aanpassing i.v.m. jubileumuitkeringen Af: aanpassing i.v.m. jubileumuitkeringen PPM Oost NV
1.200 681 4411-
Saldo per 31 december 2005
1.826
20. Onverdeeld resultaat boekjaar Het verloop in 2005 is als volgt: Stand per 31 december 2004 Af: toevoeging aan de algemene reserve Bij: onverdeeld resultaat 2005
681 681980
Saldo per 31 december 2005
980
21. Langlopende schulden Dit betreft de lening van Stichting Saxion uit hoofde van de levering van aandelen in PPM Oost NV aan Oost NV. In verband met het vruchtgebruik komen de vruchten die met de aandelen zijn verbonden ten gunste van Stichting Saxion. Derhalve wordt jaarlijks het oorspronkelijke aandeel van het resultaat van Stichting Saxion in PPM Oost NV, onder aftrek van uitgekeerd dividend, toegevoegd aan de lening. Aflossing dient uiterlijk plaats te vinden binnen 30 jaar na 31 december 2004. Er is geen rente verschuldigd. Stand per 31 december 2004 Aandeel Saxion in resultaat PPM Oost NV 2005 Dividenduitkering
1.108 33 14-
Saldo per 31 december 2005
1.127
Vergoedingen aan bestuurder en Commissarissen De bezoldiging van de bestuurder bedroeg: Salarissen Bonussen Sociale lasten (incl. pensioenpremies)
€ 107.000 (2004: € 106.000) €27.000 (2004: € 26.000) € 32.000 (2004: € 26.500)
De bezoldiging van Commissarissen bedroeg € 45.000 (2004: € 45.000). Oost NV heeft geen pensioenverplichtingen naar haar Commissarissen en heeft gedurende het jaar geen bedragen verleend in de vorm van voorschotten, presentiegelden of kredieten.
Deventer, 15maart2006 De directie drs. A.S.F. van Asseldonk De Raad van Commissarissen H.J. Hazewinkel RA drs. R.W.J.M. Bonnier RA drs. D.G. Brinkman mr. J.A.M.Hendrikx drs. A. Verberk RA
Statutaire regeling omtrent de bestemming van de winst Het resultaat staat conform artikel 20 van de statuten ter vrije beschikking van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Voorstel bestemming winst 2005 Aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders wordt door de directie voorgesteld de gerealiseerde winst ad € 980.000 toe te voegen aan de overige reserves. Het hier vermelde voorstel is niet in de balans verwerkt. Het gehele resultaat van het boekjaar is verantwoord als onverdeeld resultaat boekjaar als onderdeel van het eigen vermogen. Accountantsverklaring Aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van Ontwikkelingsmaatschappij Oost Nederland NV. Opdracht Wij hebben de jaarrekening 2005 van de Ontwikkelingmaatschappij Oost Nederland NV te Deventer gecontroleerd. De jaarrekening is opgesteld onder verantwoordelijkheid van de directie van de vennootschap. Het is onze verantwoordelijkheid een accountantsverklaring inzake de jaarrekening te verstrekken. Werkzaamheden Onze controle is verricht overeenkomstig in Nederland algemeen aanvaarde richtlijnen met betrekking tot controleopdrachten. Volgens deze richtlijnen dient onze controle zodanig te worden gepland en uitgevoerd, dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen onjuistheden van materieel belang bevat. Een controle omvat onder meer een onderzoek door middel van deelwaarnemingen van informatie ter onderbouwing van de bedragen en toelichtingen in de jaarrekening. Tevens omvat een controle een beoordeling van de grondslagen voor financiele verslaggeving die bij het opmaken van de jaarrekening zijn toegepast en van belangrijke schattingen die de directie van de vennootschap daarbij heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat onze controle een deugdelijke grondslag vormt voor ons oordeel. Oordeel Wij zijn van oordeel dat de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de grootte en samenstelling van het vermogen op 31 december 2005 en het resultaat over 2005 in overeenstemming in Nederland algemeen aanvaarde grondslagen voor financiele verslaggeving en voldoet aan de wettelijke bepalingen inzake de jaarrekening zoals opgenomen in Titel 9 Boek 2 BW. Tevens zijn wij nagegaan dat het jaarverslag voor zover wij dat kunnen beoordelen verenigbaar is met de jaarrekening. Arnhem, 15 maart 2006 PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. B. Franse RA
Belang deelneming Acadoo B.V. Aemics B.V. Aeronamic Holding B.V. APM Business Partners N.V. Bedrijfs Technologisch Centrum Twente B.V. Bemag Chemie B.V. Holding Bemag B.V. BioEnergie Twente B.V. BioPartner Center Wageningen B.V. Bioway Corporation B.V. BLGG Beheer B.V. BLGG B.V. Boschman Holding B.V. Boschman Technologies B.V. Businesspark Apeldoorn Properties 1 B.V. Campus Business Center B.V. CatchMabs B.V. CB2 B.V. Comfour Telecom B.V. Datheon Database Solutions B.V. De Holthurnse Hof B.V. Demcon Twente B.V. Emotional Brain B.V. ETV Groep Beheer B.V. ETV Groep Expl.- en Ontw. Mij. C.V. COM Apeldoorn B.V. (ETV) ExVisium B.V. Facility Point Arnhem B.V. FirsTHolding B.V. Fortes Solutions B.V. Green Vision Holding B.V. Haagblok Beheer B.V. Haga Holding B.V. Holding Watergilde Twenthe B.V. IMK Intermediair B.V. Improve Company B.V. Knowaste Europe B.V. Lionix B.V. Lorentz Ondernemerscentrum B.V. Magenta Multimedia Tools B.V. Magic Sports International B.V. MEC Solutions B.V. Mercator Techn. & Sc. Park B.V. Micronit Microfluidics B.V. Mosaic Systems B.V. MPS Holding B.V. MPS International B.V. Nederlands Centrum voor Laserresearch B.V.
Lening 35,00% 5,00% 5,96% 35,29% 41,35% Lening 33,33% 31,80% 20,00% 49,99% Lening Lening 49,00% 20,00% 20,00% 6,30% 44,44% 27,50% 31,50% 10,00% 30,00% 15,57% 20,00% 19,80% 49,00% 29,00% 37,80% 20,00% 22,50% 35,00% 34,00% Lening 49,00% 30,00% 5,33% 20,00% 22,20% 20,00% 17,70% 33,20% 17,60% 16,65% 24,87% 16,35% 50,99% Lening 16,90% Belang deelneming
Statutaire zetel Enschede Hengelo Almelo Arnhem Enschede Barneveld Barneveld Almelo Wageningen Ede Oosterbeek Oosterbeek Aerdt Duiven Apeldoorn Hengelo Wageningen Elst Duiven Wageningen Berg en Dal Hengelo Almere Apeldoorn Apeldoorn Arnhem Almere Arnhem Enschede Enschede Arnhem Nijmegen Westervoort Hengelo Hoofddorp Hengelo s Gravenhage Enschede Arnhem Enschede Haaksbergen Almere Nijmegen Enschede Enschede Didam Didam Enschede Statutaire zetel
Nederlands- Duitse Internet Exchange B.V. Newspoint B.V. Ondernemend Twente B.V. Pepscan Systems B.V. Prosam Ontwikkeling & Financiering C.V. Protopics B.V. ROC Kampen Exploitatie B.V. SamSamPas B.V. Siennax International B.V. Silicon Biomedical Instruments B.V. SPS Holding B.V. Telemetronics Biometry B.V. Tissue Engineering Accelerator B.V. Travel Service International B.V. TReNT B.V. Trimergo International B.V. Triqua B.V. Twente Medical Systems International B.V. Unique Shopping Point B.V Vigoroso B.V. Vitriline B.V. WMC B.V. Xsens Technologies B.V. Zebra Bioscience B.V.
25,00% 22,50% 27,80% 8,00% Lening 33,33% 17,88% 20,00% Lening 13,00% 47,20% 46,40% 30,00% 31,71% Lening 30,00% 36,05% 24,51% Lening 49,00% 36,50% 25,00% 24,43% 46,00%
Enschede Haaksbergen Enschede Lelystad Enschede Lochem Kampen Almere Amsterdam Westervoort Dalfsen Arnhem Enschede Enschede Enschede Apeldoorn Wageningen Enschede Arnhem Zieuwent Hengelo Enschede Enschede Enschede
en H.J. Hazewinkel RA (voorzitter RvC, lid remuneratiecommissie) Functies: * Voorzitter Raad van Bestuur VolkerWessels 8 Lid Raad van Commissarissen TKH Group N.V. 8 Lid Raad van Commissarissen Zeeman Groep B.V. 8 Voorzitter Raad van Advies Kenniscentrum PPS, Ministerie van Financien 8 Lid Raad van Advies Rabobank 8 Lid Raad van Advies Cisco 8 Lid Raad van Advies Universiteit Twente 8 en een aantal bestuursfuncties drs. R.W.J.M. Bonnier RA (lid RvC, auditfunctionaris) Functies: 88 Voorzitter Raad van Commissarissen DSB Groep NV, DS Verzekeringen Holding N.V. 88 Voorzitter Raad van Commissarissen van een drietal Orange Funds ® Lid Raad van Commissarissen Commerzbank (Nederland) N.V. 88 Lid Raad van Commissarissen CRV Holding B.V. s Lid Raad van Commissarissen Exakt Holding N.V. 88 Lid Bestuur Stichting ContinuTteit Numico 88 Lid Bestuur Stichting tot Beheer van de Preferente Aandelen in Wolters Kluwer NV 88 Lid Bestuur Stichting Van der Moolen Holding 88 Lid Bestuur Stichting ContinuTteit PinkRoccade 88 en een aantal bestuursfuncties drs. D.G. Brinkman MPC (lid RvC) Functies: 88 Zelfstandig organisatieadviseur (Brinkman Organisatieadvies) 88 Psychodynamisch counsellor 8 en een aantal bestuursfuncties mr. JAM. Hendrikx (lid RvC) Functies: Voorzitter Raad van Commissarissen Scania Nederland B.V. * Voorzitter Raad van Commissarissen Bramer Beheer en Exploitatie Maatschappij N.V. 8 Voorzitter Raad van Commissarissen G.I.T.P. 8 Voorzitter Raad van Commissarissen Reggeborch 8 Vice-voorzitter Raad van Commissarissen Essent NV 8 Secretaris Raad van Commissarissen N.V. Bank Nederlandse Gemeenten 8 Lid Raad van Commissarissen Lysias Consulting Group 8 Lid Raad van Commissarissen KIWA N.V. 8 en een aantal bestuursfuncties 8
drs. A. Verberk RA (vice-voorzitter RvC, lid remuneratiecommissie) Functies 8 President Directeur Martinair Holland N.V. 8 President Commissaris Koninklijke Nederlandse Munt NV 8 Hoogleraar Universiteit van Amsterdam 8 Lid Raad van Commissarissen Nedstaal B.V. 8 Lid Raad van Commissarissen Deloitte 8 President Commissaris Huisvuilcentrale 8 en een aantal bestuursfuncties drs. A.S. F. van Asseldonk (directeur Ontwikkelingsmaatschappij Oost Nederland NV) Functies • Lid Raad van Commissarissen ETV Apeldoorn BV ® Lid Raad van Commissarissen ETIN Adviseurs NV 8 Lid Raad van Commissarissen Grondbank Midden-Gelderland NV • Voorzitter Raad van Commissarissen WE Usseloord II 88 en een aantal bestuursfuncties
NV Aandeelhouders: • Staat der Nederlanden « Provincie Gelderland • Provincie Overijssel
57.62 % 33.56 % 8.82 %
Raad van Commissarissen: • H.J. Hazewinkel RA « drs. R.W.J.M. Bonnier RA • drs. D.G. Brinkman MPC • mr. J.A.M. Hendrikx • drs. A. Verberk RA
voorzitter lid, audit-functionaris lid lid vice-voorzitter
Managementteam: » drs. A.S.F. van Asseldonk « drs. A.H. Beune • G. Edelenbos 8 drs. Th.N.M. Pollings 8 J.H. Ligtenberg 8 M. Prins 8 ir. A.M. Scholtens 8 R.G.B. Steggink
directeur Oost NV manager Ontwikkeling & Innovatie (O&l) directiesecretariaat manager Bedrijfsomgeving (BO) manager Investeringsbevordering (IB) algemeen directeur PPM Oost NV manager Organisatie Ontwikkeling (OO) controller
Administratie: 8 R.G.B. Steggink, controller 8 M. den Dekker, projectmanager 8 J.'t Land, medewerkster administrate 8 J.T.M. Satink, medewerkster administratie Organisatie ontwikkeling: 88 ir. A.M. Scholtens, manager 88 H. Cornelisse, projectmanager 88 H.J.D. Spaan-Hupkes, projectmanager HRM Secretariaat: 88 G. Edelenbos, hoofd *— M.E. Crum-van den Hater, secretaresse PPM Oost NV 88 A.J.M. Daams, secretaresse BO 88 M. Friskes, secretaresse O&l 88 S.I. Glaasker, secretaresse O&l 88 P. Hafkamp, receptioniste 88 M.W.G. Hannink-Wientjes, receptioniste 88 P.G.M.Jansen, secretaresse PPM Oost NV 88 S. Jurrius, secretaresse IB 88 S. Lind-Gijsberts, secretaresse O&l 88 M. van Pelt-Vahrmeijer, secretaresse O&l 8 M. van Tuijl, secretaresse O&l 8 Verdonk-Blekkink, secretaresse IB 8 I.E. Wiering, receptioniste 8 H. van Wijngaarden, secretaresse O&l
Kerntaak Ontwikkeling & Innovatie: 8 drs. A.H. Beune, manager O&l 8 ir. I.M.J. Bardoel, projectmanager 8 ing. T. Cornelissen, projectmanager 8 drs. P. Dillingh, projectmanager 8 drs. F.P. Eetgerink, projectmanager 8 S.I. Glaasker, secretaresse 8 A. Hilbink, projectmanager 8 ir. J. Hoekman, projectmanager drs. R.C. Hoogendijk, projectmanager drs. J.P.E. Jonker, projectmanager ir. S. Kemps, projectmanager drs. S.B. Kortenraij-Broekhuizen, projectmanager ir. J.I.A. Koene, projectmanager S. Lind-Gijsberts, secretaresse » ir. M. Luizink, projectmanager * drs. G. Monninkhof, projectmanager * drs. L.A.M. Oosters, projectmanager « drs. J. Pauwels, projectmanager * M. van PeltA/ahrmeijer, secretaresse * ir. D. Pluimers, projectmanager * drs. R.A.G. Reijtenbagh, projectmanager « drs. L.W. Rijswijk, projectmanager * drs. J.P.K.M. van der Stappen, projectmanager * Y.C. Tiellemans-Gerritse, medewerkster secretariaat * A. Uuldriks-Wullink, projectmanager * ir. S.R.L. van Vollenhoven, projectmanager * H. van Wijngaarden, secretaresse 8 drs. E.J. Zuil, projectmanager Kerntaak Bedrijfsomgeving: * drs. Th.N.M. Failings, manager BO » A.J.M. Daams, secretaresse 8 G.J. van Gaalen, projectmanager Europa 8 F.J. Geerlings, projectmanager 8 drs. J.H.M. Gerards, projectmanager 8 drs. D. ten Holder, projectmanager Europa 8 drs. H.M.T. Janssens, projectmanager Europa 8 drs. W.J.M. Kloos, projectmanager 88 ir. G.A.C. Schaap, projectmanager 8 drs. A. Schippers, projectmanager Europa 8 ir. L. van der Veen-van Schoonhoven, projectmanager 88 ir. R. Wolbers, projectmanager Kerntaak Investeringsbevordering: 88 J.H. Ligtenberg, manager IB 88 Beldman, projectmanager 88 R.A. Binnenmars-Grootendorst, projectmanager 88 drs. B.A. Crebas, projectmanager 88 H.M. Christy-Knorth, projectmanager Marketing & Communicatie 88 M. Euverink-Kohlenberg, projectmanager Marketing & Communicatie 88 ing. W.C. den Hertog, projectmanager 88 C.G. Hilberdink, projectmanager Marketing & Communicatie 88 A.B. Hoemakers, manager Marketing & Communicatie 88 Hoogeveen MBA, projectmanager 88 S.Jurrius, secretaresse 88 ing. B.T.W. Kemperink, projectmanager 88 drs. M.A.M. Middendorp-de Mul, projectmanager 88 W. Ras-Hartmans, projectmanager Marketing & Communicatie 88 drs. B. Riesewijk, projectmanager 88 Verdonk-Blekkink, secretaresse 88 J.Q. Zhang, projectmanager
Participatiemaatschappij Oost Nederland NV (PPM Oost): Aandeelhouders: 8 Ontwikkelingsmaatschappij Oost Nederland NV 8 Universiteit Twente 8 Stichting Saxion
92.50 % 4.33% 3.17 %
De aandelen van Stichting Saxion zijn economisch eigendom van Stichting Saxion, juridisch berust het eigendom bij Oost NV. Raad van Commissarissen: ir. M. van der Veen, voorzitter RvC 88 prof. dr. P.M.G. Apers, lid RvC 88 Jt. Ruinemans RA, auditfunctionaris (teruggetreden met ingang van 1 januari 2006) 88
Directie: M. Prins, directeur
88
Medewerkers: 88 drs. B. M. Blokhuis, investment manager 88 ing. G.R. Bulthuis, investment manager 88 M.E. Crum-Van den Hater, secretaresse 88 P.G.M. Jansen, secretaresse 88 drs. T.J. Markus, investment manager 88 ir.V.H.J. Mattousch MBA, investment manager 88 mr. P.J.E. Rhemrev, investment manager 8 drs. P.J.J.M. van der Vaart, controller 8 A.J. Verhoef AA, investment manager 8 drs. B.H.G.M. Willems, investment manager
ABBA AC&EC ACT AFP AGIR APR BAN BO CTT DBIN EFRO EIM ERA ERBO ERW ESKAN EU FES FINE GIB GSO IAP IB IDC l&l IPC IPT IZIT KANBAN KAN KION KLEAN MESA+ Ml&l MIDAC MKB NFIA O&l OESO OCM OCT PID PIT POP PPM Oost NV PwC R&D RBT
Acceleratie Bio Business Activieiten Aventus Career & Employability Centre Achterhoekse Centrum voor Technologie Analyse, Forecast en Planning Actieplan Gezondheid & Innovatieve Researchtoepassingen Arbeids Plaatsen Regeling Business Angels Netwerk business unit Bedrijfsomgeving Container Terminal Twente Directie voor Buitenlandse Investeringen in Nederland Europees Fonds Regionale Ontwikkeling Instituut voor Sociaal-Economisch Beleidsonderzoek European Reseach Network Enquete Regionale Bedrijfsontwikkeling Euregio Rijn-Waal Economische Stimulering Knooppunt Arnhem Nijmegen Europese Unie Fonds voor Economische Structuurversterking Food Innovation Network Europe Gebiedsgericht Innovatiebeleid Gelders Stedelijk Ontwikkelingsbeleid (8 Gelderse gemeenten) Innovative Actions Programme business unit Investeringsbevordering Industrial Design Centre Inspire & Innovate Innovatie Prestatie Contract Regionaal Innovatieplatform Twente vereniging van zorgaanbieders (zorg en ICT) onderdeel van een 'just-in-time'proces in de maakindustrie Knooppunt Arnhem Nijmegen Keteninnovatie Oost-Nederland Kennisgroep Lean Manufacturing nano technologisch instituut van de Universiteit Twente Marktgericht Innoveren & Implementeren Minimal Invasive Diagnostics Application Center Midden- en Kleinbedrijf Netherlands Foreign Investment Agency business unit Ontwikkeling & Innovatie Economic Survey van Nederland Ondernemercooperatie Medel Ondernemerscooperatie Tiel Pieken in de Delta Project Investeren in Toerisme Plattelandsontwikkelingsprogramma Participatiemaatschappij Oost Nederland NV PricewaterhouseCoopers Research & Development Regionaal Bedrijventerrein Twente
ROP RUN RvC SBIC's SKB SKE SOM+ SWOT T&U TIMP TKT TOP+ TOWER TReNT UT VR WERV WUR
Rail Overstappunt Radboud Universiteit Nijmegen Raad van Commissarissen Small Business Investment Companies Stichting Kwaliteit Bedrijventerreinen Subsidieregeling Kennis Exploitatie Samenwerkende Ondernemende Mensen Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats Toeleveren & Uitbesteden Twents Initiatief voor Medische Productontwikkeling Technologie Kring Twente Tijdelijke Ondernemers Plaats Towards Sustainable Excellence By Innovating Regions Twinning Research Netwerk Twente Universiteit Twente Virtual Reality de gemeenten Wageningen, Ede, Rhenen en Veenendaal Wageningen Universiteit en Researchcentrum
