PROGRAMMABEGROTING 2014 HARDENBERG

PROGRAMMABEGROTING 2014 HARDENBERG Inhoudsopgave PROGRAMMABEGROTING 2014 HARDENBERG ................................................................................................ 1 INHOUDSOPGAVE ............................................................................................................................................ 1 AAN DE RAAD................................................................................................................................................... 2 TEGEN DE STROOM IN ............................................................................................................................................... 2 ONTWIKKELINGEN .................................................................................................................................................... 3 RUIMTE VOOR NIEUWE RAAD ...................................................................................................................................... 3 LEESWIJZER ........................................................................................................................................................... 4 DE 1E BEGROTINGSWIJZIGING .................................................................................................................................... 4 WIJZE VAN BEHANDELEN ........................................................................................................................................... 5 FINANCIELE POSITIE ...................................................................................................................................... 6 HET FINANCIËLE BELEID ............................................................................................................................................ 6 BEGROTINGSUITKOMST 2014 EN MEERJARENBEGROTING 2015-2017 ................................................................................ 8 BEZUINIGINGEN ..................................................................................................................................................... 13 HET WEERSTANDSVERMOGEN .................................................................................................................................. 17 INVESTERINGSPROGRAMMA 2011-2014 ..................................................................................................................... 18 INVESTERINGSVOLUME NA 2014 ............................................................................................................................... 19 KLEINE EN VERVANGINGSINVESTERINGEN ................................................................................................................... 20 PROGRAMMAPLAN 2014 ............................................................................................................................... 21 VOORZIENINGEN.................................................................................................................................................... 23 WONEN ............................................................................................................................................................... 29 KWETSBARE GROEPEN ............................................................................................................................................ 35 VEILIGHEID EN OPENBARE RUIMTE ............................................................................................................................. 45 ECONOMIE ........................................................................................................................................................... 56 GROENE RUIMTE ................................................................................................................................................... 62 EXTERNE ORIËNTATIE .............................................................................................................................................. 68 OVERZICHT VAN LASTEN EN BATEN VAN DE PROGRAMMA’S ............................................................................................ 74 ALGEMENE DEKKINGSMIDDELEN, ONVOORZIEN EN MUTATIES IN RESERVES ................................................ 75 VERPLICHTE PARAGRAFEN ............................................................................................................................. 80 LOKALE HEFFINGEN ................................................................................................................................................ 81 FINANCIERING ....................................................................................................................................................... 84 WEERSTANDSVERMOGEN ........................................................................................................................................ 87 ONDERHOUD KAPITAALGOEDEREN ............................................................................................................................ 92 BEDRIJFSVOERING .................................................................................................................................................. 99 VERBONDEN PARTIJEN .......................................................................................................................................... 101 GRONDBELEID ..................................................................................................................................................... 112 BESLUIT ........................................................................................................................................................ 114

Programmabegroting Hardenberg 2014

2014-09-24

1

AAN DE RAAD Voor u ligt de begroting 2014 en de meerjarenbegroting 2015 – 2017 van de gemeente Hardenberg. De voorliggende begroting sluit met een voordelig saldo en ook de meerjarenbegroting is sluitend. Hiermee wordt voldaan aan de financiële doelstellingen van onze gemeente en de voorwaarden die de provincie Overijssel stelt aan het zogenoemde repressief toezicht. De financieel zware tijden, de rijksbezuinigingen, de dalende inkomsten, in combinatie met extra taken binnen het Sociaal Domein voor de gemeente Hardenberg zorgen echter voor krappere budgetten en vragen om scherpe keuzes.

Tegen de stroom in Vanwege de bovengenoemde ontwikkelingen, waarvan de rijksbezuiniging de meest negatieve invloed heeft, is in het voorjaar van 2013 door het college een omvangrijk bezuinigingspakket opgesteld met de titel “Tegen de stroom in”. Dit pakket hebben wij voor de zomer met uw raad besproken en dit heeft tot bijstellingen op diverse terreinen geleid. Wij streven er naar om hiermee een bedrag van € 12 miljoen aan bezuinigingen te realiseren. Dit bedrag is nodig om de voorzieningen in Hardenberg op een verantwoord niveau te houden en de financiën van de gemeente op orde te houden. Naast de bezuinigingsmaatregelen heeft uw raad al eerder besluiten genomen ten aanzien van het grondbedrijf (uitwerking crisisupdate grondbedrijf). De genomen maatregelen leiden er toe dat de grondexploitatie in een rustiger vaarwater is gekomen. Wij komen hier later in deze begroting op terug.

Ambities De afgelopen jaren heeft ons college gewerkt aan de speerpunten die zijn omschreven in het collegeprogramma ‘Meer met Minder’ voor de jaren 2010 – 2014. Het investeringsprogramma hieruit is gerealiseerd. Kansen benut om ambities realiseren, werkgelegenheid te stimuleren en maatschappelijke ontwikkelingen op gang te brengen. De grootschalige kwaliteitsverbetering van het centrum in Dedemsvaart – inclusief het MFC “De Baron” – de sportboulevard in Hardenberg, de aanpak van oude wijken en het programma Duurzaam Hardenberg, het Vechtpark, de startersleningen, het Dienstenbedrijf/voorbereiding op de decentralisaties, de groenblauwe diensten, het sportpark De Krim, onderwijshuisvesting, diverse verkeersveiligheids- en infrastructurele maatregelen, het Zomerfestival en de campagne “De kracht van gewoon Doen”, Stichting Recreatie en Toerisme en het Informatiepunt (IP) regio Hardenberg (voormalig VVV locatie) zijn daar voorbeelden van.


2014-09-24

2

Het realiseren van de ambities in de toekomst kan alleen als op andere terreinen ook Hardenbergers verantwoordelijkheid nemen, zoals door uw raad is vastgesteld in de Toekomstvisie 2013 – 2020. Meer zelfredzaamheid moet ertoe leiden dat de gemeente niet de eerste partner is waar automatisch een beroep op wordt gedaan. We steken de hand uit richting organisaties om in de vorm van partnerschap samen te werken aan de toekomst van een krachtige gemeente. Hiermee scheppen we ruimte om te blijven doen wat noodzakelijk is en waar mogelijk te investeren in nieuwe ontwikkelingen voor de gemeenschap van Hardenberg.

Ontwikkelingen De komende jaren staan in het teken van grote veranderingen voor gemeenten. Het Rijk voelt zich genoodzaakt om verder te bezuinigen, onder andere vanwege de langer aanhoudende economische tegenwind. Ook de op stapel staande transitie Sociaal Domein zal grote gevolgen hebben, ook financieel. De gemeente staat voor een grote uitdaging om de nieuwe taken uit te voeren met de gekorte budgetten die hiervoor door het Rijk beschikbaar worden gesteld. Pijnlijke beleidswijzigingen lijken onafwendbaar. De gevolgen van het bovengenoemde vertalen zich rechtstreeks door naar dalende inkomsten en toenemende uitgaven voor de gemeente Hardenberg. In het programmaplan (onderdeel kwetsbare groepen) gaan we hier op in.

Ruimte voor nieuwe raad Tussen het presenteren van de 1e Bestuursrapportage begin juni 2013 en het aanbieden van deze begroting hebben we kennis kunnen nemen van de meicirculaire eind juni. Daaruit bleek een voordeel voor 2014, maar een fors financieel nadeel na 2016. Verder bemerken wij inmiddels ook een structureel nadeel uit een aantal autonome ontwikkelingen zoals leerlingenvervoer, transitie AWBZ, BUIG (Bundeling Uitkeringen Inkomensvoorzieningen Gemeenten) en legesopbrengsten. Verderop in de begroting komen we daar op terug. Met het bezuinigingsprogramma “Tegen de stroom in” is beoogd om nieuwe investeringsruimte vrij te maken. Wij merken dat er zeker op de langere termijn weer ruimte gaat ontstaan in onze exploitatiebegroting. Op dit moment is gekozen voor de lijn om geen nieuwe structurele investeringen aan te gaan en ook geen structurele uitzetting van de begroting meer te willen. Het is aan de nieuwe raad en het nieuwe college om daar in 2014 opnieuw een afweging in te maken. In de prioritering willen we op de korte termijn middelen die vrij vallen eerst inzetten om de algemene reserve op peil te brengen. Daarna wordt wat ons betreft financiële ruimte ingezet voor investeringen.


2014-09-24

3

Wij constateren dat de algemene reserve(s) lager zijn dan het gewenste normbedrag van € 9,6 miljoen. Gelijktijdig met deze begroting doen wij de raad een voorstel om de algemene reserves begin 2014 op het normbedrag te brengen. Ook geven wij in deze begroting aan welke mogelijkheden er zijn om ruimte vrij te maken voor nieuwe investeringen. Het is overigens niet zo dat er helemaal geen nieuwe ontwikkelingen in de begroting zijn opgenomen. Er zijn enkele uitzonderingen op deze lijn in de begroting opgenomen, waaronder op het gebied van infrastructuur & bereikbaarheid en de combinatiefunctionarissen.

Leeswijzer In deze begroting staat het financieel (meerjaren)perspectief centraal. Achtereenvolgens komen de financiële positie van de gemeente, de begroting 2014 en de meerjarenbegroting 2015-2017 aan de orde. Daarna volgen de voortgang van het investeringsprogramma 2013-2017 en de voorgenomen vervangingsen kleine investeringen 2013. Het programmaplan is ingedeeld naar de in de toekomstvisie vastgelegde indeling naar programma’s. Per programma is aangegeven wat de ambities binnen het programma zijn en vervolgens wordt ingegaan op een aantal speerpunten van beleid binnen het programma. Bij deze informatie hebben 3-W-vragen centraal gestaan: • Wat willen we bereiken (onze ambities) • Wat gaan we daarvoor doen (de activiteiten) • Wat gaat het kosten (de begroting) Aansluitend aan het programmaplan is een financieel hoofdstuk opgenomen. Hierin wordt nader ingegaan op de algemene dekkingsmiddelen, de post onvoorzien en de toevoegingen en onttrekkingen aan reserves. Ten slotte is een aantal verplichte paragrafen in deze begroting opgenomen. In deze paragrafen wordt ingegaan op zaken als het grondbeleid, het onderhoud van kapitaalgoederen en de risico's.

De 1e begrotingswijziging In dit boekwerk zijn de ramingen opgenomen van de budgetten bestaand beleid. Daarnaast wordt in deze begroting een aantal actuele ontwikkelingen en extra bezuinigingsvoorstellen genoemd, die door middel van de zogenaamde 1e begrotingswijziging in de ramingen zullen worden verwerkt. De 1e begrotingswijziging, met de daarbij behorende toelichting, zal u afzonderlijk worden toegezonden.


2014-09-24

4

Wijze van behandelen Voor de behandeling van de begroting is de volgende planning opgesteld: • verzending begrotingsstukken naar de raad uiterlijk 26 september 2013; • schriftelijke vragenronde. Deze ronde is bedoeld om (financieel)technische vragen te kunnen stellen, die in principe ambtelijk beantwoord zullen worden. De planning hiervoor zal nog worden afgestemd met de griffie; • de oriënterende raadsbijeenkomst in bijzijn van alle portefeuillehouders vindt plaats op 5 november 2013. In deze bijeenkomst kunnen beleidsmatige vragen aan de portefeuillehouder worden gesteld en kunnen fracties elkaar bevragen; • de begrotingsvergadering vindt plaats op 12 november 2013.


2014-09-24

5

FINANCIELE POSITIE Het financiële beleid De kern van het financiële beleid is ontleend aan het coalitieakkoord “Meer met minder” en luidt voor deze periode (2011-2014): • de begroting mag niet negatief sluiten en ook het daarin opgenomen financieel meerjarenperspectief mag niet negatief zijn; • de algemene reserve van de gemeente, inclusief de algemene reserve grondexploitatie, moet de minimaal gewenste omvang hebben; • de investeringsruimte van € 16,5 miljoen, genoemd in het collegeprogramma “Meer met minder”, blijft volledig overeind. Van dit bedrag wordt € 11,5 miljoen ingevuld in deze raadsperiode, zodat voor de volgende raadsperiode nog € 5 miljoen aanwezig blijft; • de jaarrekening mag niet negatief sluiten. De begroting 2014 sluit met een voordelig saldo. Ook de meerjarenbegroting 2014 -2017 is sluitend. Dit is met name mogelijk door een pakket aan bezuinigingsmaatregelen van ruim € 12 miljoen, waarmee de raad dit voorjaar heeft ingestemd. Het doel van deze bezuinigingen is het behouden van een gezond financieel meerjarenperspectief, waarbij er voldoende financiële ruimte is om te kunnen blijven investeren. Dit sluit aan bij de kern van het financiële beleid van de gemeente, zoals hiervoor genoemd. In een afzonderlijke paragraaf in deze begroting gaan wij nader in op de uitwerking van het bezuinigingsprogramma voor 2014. Het afgelopen jaar heeft – naast de noodzaak om te bezuinigen – voor een groot deel in het teken gestaan van de noodzakelijke sanering van de grondexploitatie. De genomen maatregelen leiden er toe dat de grondexploitatie in een rustiger vaarwater is gekomen. Het laat onverlet dat economisch herstel noodzaak is om de ambities op het terrein van uitgifte van gronden te kunnen halen en daarmee ook de financiële prognoses te kunnen realiseren. Gelijk met deze begroting ontvangt u de nota grondexploitatie 2013. De komende jaren zullen grote veranderingen voor gemeenten met zich brengen. Met name de op stapel staande transitie sociaal domein zal grote gevolgen hebben, ook financieel. Daarbij zal grote spanning ontstaan over de vraag of het de gemeente zal lukken om de nieuwe taken uit te kunnen voeren met de budgetten die hiervoor door het Rijk beschikbaar worden gesteld.


2014-09-24

6

Deze, maar ook andere, ontwikkelingen zorgen er voor dat het van groot belang is om het weerstandsvermogen op voldoende niveau te hebben. Door de raad is hiervoor als norm een bedrag van € 9,6 miljoen gesteld. Hiervan heeft € 5,0 miljoen betrekking op de risico’s ten aanzien van de grondexploitaties en € 4,6 miljoen voor overige risico’s. De norm voor de grondexploitatie is vastgesteld aan de hand van actuele doorrekeningen van de exploitatie-opzetten. De norm voor de overige risico’s is nog ontleend aan berekeningen die in 2011 zijn gemaakt, samen met Deloitte accountants. De grote veranderingen in het takenpakket en daarmee de financiële huishouding noodzaken tot een herijking van het risicomanagement en daarmee de norm voor het algemene weerstandsvermogen. Wij willen de komende maanden – in de aanloop naar het voorjaar 2014 – gebruiken om dit voornemen handen en voeten te geven.


2014-09-24

7

Begrotingsuitkomst 2014 en meerjarenbegroting 2015-2017 Uitgangspunten Bij het samenstellen van de (meerjaren)begroting zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: • prijscompensatie 2014 2 % • prijscompensatie 2015-2017 1 % (conform meicirculaire) • stelpost loonstijging 2014 1 % • verhoging sociale lasten 2014 0,5% • loonstijgingen 2015-2017 conform uitgangspunten 2014 • inflatoire verhoging tarieven 2014 2% • inflatoire verhoging tarieven 2015-2017 1 % (conform meicirculaire) • reserveren jaarlijks vrijkomend bedrag aan afschrijvingen en rente voor dekking van vervangingsen kleine investeringen • voor onvoorziene uitgaven wordt een structureel bedrag opgenomen van € 75.000 • voor onvoorziene incidentele uitgaven wordt een bedrag opgenomen van € 150.000 • voor de berekening van de gemeentefondsuitkering wordt rekening gehouden met de uitkomsten uit de meicirculaire 2013 • de jaarschijf 2014 van de meerjarenbegroting 2013-2016, inclusief de (laatste) jaarschijf 2014 van het bezuinigingsprogramma “de Toekomst tegemoet” • de jaarschijven 2014 e.v. jaren van het bezuinigingsprogramma “Tegen de stroom in” • een aantal inwoners per 1 januari 2014 van 59.750 en een jaarlijkse toename in 2014 en de jaren daarna met 150 • een aantal woonruimten per 1 januari 2014 van 25.200 en een jaarlijkse toename van het aantal woningen in 2014 en de jaren daarna met 100

• een rentepercentage voor nieuw aan te trekken leningen van 4 % (2013: 4 %) Uitkomst (meerjaren)begroting 2014-2017 Voor de zomer hebben wij u een financieel perspectief geschetst, met daarin forse nadelige uitkomsten voor de komende jaren. Deze uitkomsten waren met name gebaseerd op: • de effecten die het regeerakkoord Rutte II op gemeenten heeft; • de doorwerking van de crisisupdate grondexploitatie in relatie tot de exploitatiebegroting en het weerstandsvermogen; • het uitgangspunt dat de decentralisaties AWBZ, Jeugdzorg en de Participatiewet budgettair neutraal worden uitgevoerd; • de wens om voor de komende raadsperiode minimaal € 5 miljoen (incidenteel) beschikbaar te hebben voor investeringsruimte.


2014-09-24

8

Dit financieel perspectief afgezet tegen de opbrengsten van het bezuinigingsprogramma “Tegen de stroom in” leidde tot de volgende opstelling: Bedragen x € 1.000 2014 2015 2016 2017 Meerjarenbegroting na 1e berap 2014 Tegen de stroom in (na amendering) - ambities - inkomsten - bezuiniging bedrijfsvoering - correctie i.v.m. efficiencykorting Prognose structureel saldo

-3.551

-6.480

-7.167

-7.329

2.981 1.400

3.935 2.560 1.703 -700

5.152 3.435 2.468 -700

5.530 4.105 2.659 -700

830

1.018

3.188

4.266

In dit overzicht is een correctie opgenomen in verband met de efficiencykorting. Deze korting houdt verband met de efficiencytaakstelling di eis meegegeven bij de vorming van de Bestuursdienst. Deze bedraagt € 900.000 in 2015 en € 1,05 miljoen vanaf 2016. Het deel van deze korting dat ten gunste komt van de bijdrage van Hardenberg bedraagt € 700.000 vanaf 2015. In de bezuinigingen voor de bedrijfsvoering die in het voorjaar zijn gepresenteerd (€ 2,66 miljoen in 2017) is deze efficiëntiekorting op de bestuursdienst opgenomen. Omdat deze korting financieel al in het meerjarenperspectief is verwerkt, wordt dit nu gecorrigeerd. Op de volgende pagina hebben wij in beeld gebracht welke autonome ontwikkelingen hebben geleid tot het gewijzigde financiële beeld en lichten wij deze ontwikkelingen toe.


2014-09-24

9

2014 Structureel Prognose Gevolgen meicirculaire en uitwerking uitgangspunten Toename kosten leerlingenvervoer Toename kosten bijzondere bijstand Transitie AWBZ LOC-cateringkosten Leges rijbewijzen/paspoorten Investeringen grondexploitatie Begrotingsuitkomsten structureel Incidenteel BUIG Schuldhulpverlening Ondernemersplan jeugdzorg 0-4 jarigen BGT wetgeving Training Hostmanship Incidenteel niet inzetten ruimte voor kleine- en vervangingsinvesteringen Frictiekosten nieuw - frictiebudget - mobiliteitsfunctionaris - kwaliteitsbudget Totaal begrotingsuitkomst inclusief incidenteel

2015

Bedragen x € 1.000 2016 2017

830 837

1.018 238

3.188 -194

4.266 -930

-100 -50 -137 -45 -70 107 1.372

-100 -50 -137 -45 -70 183 1.037

-100 -50 -137 -45 -70 233 2.825

-100 -50 -137 -45 -70 239 3.173

-650 -30 -27 -28 -8 318

-650

- 375 - 47 -188

- 1.500 - 47 -188

-1.500 -47 -188

337

-1.348

1.090

3.173

Toelichting op meerjarige perspectief De begroting 2014 is – evenals de meerjarenbegroting 2015-2017 – structureel sluitend. Rekening houdende met de incidentele uitgaven, zijn er de komende jaren echter wel tekorten te verwachten. Hierna geven wij een korte toelichting op de in voorgaand overzicht genoemde bijstellingen. Gevolgen meicirculaire/ uitwerking uitgangspunten De uitgangspunten zoals compensatie van de prijs- en looninflatie hebben meerjarig een kostenverhogend effect. Een aantal andere effecten zoals vrijval van kapitaallasten hebben een positief effect. Het geheel van deze uitgangspunten zijn meerjarig in deze cijfers verwerkt. Daarnaast hebben we u door middel van een afzonderlijke notitie (eind juni) geïnformeerd over de uitkomsten van de mei-circulaire 2013. Voor 2014 en 2015 een plus, maar voor de jaren daarna een fors nadeel.


2014-09-24

10

Daarbij merken wij wel op dat wij een stelpost van € 700.000 hebben opgevoerd, als anticipatiepost op mogelijk extra rijksbezuinigingen. De septembercirculaire is onlangs ontvangen en de eerste indruk is dat deze voor de gemeenten weer een fors financieel nadeel met zich brengt. Zodra wij over de concrete uitwerking beschikken, zullen wij u over de uitkomsten van de septembercirculaire informeren. Toename kosten leerlingenvervoer Voor het leerlingenvervoer wordt in 2014 een tekort verwacht van € 100.000. Dit tekort wordt grotendeels veroorzaakt door de contractuele indexering met de vervoerders. De tekorten vanuit 2013 en 2014 komen voort uit de huidige contracten met leveranciers en de hierin opgenomen indexering op basis van de NEA-norm. Wij hebben dit tekort vooralsnog structureel opgenomen, maar zien dit wel in samenhang met de bezuinigingen voor 2015 en 2016 waarbij door een bundeling van de diverse vervoerskosten (WMO, AWBZ, Wsw, leerlingenvervoer) besparingen gerealiseerd kunnen worden van € 400.000 in 2016 (“Tegen de stroom in”). Toename kosten bijzondere bijstand Vanwege de aanhoudende economische crisis stijgt het beroep op de (bijzondere) bijstand. Het budget voor bijzondere bijstand en minimabeleid wordt – gezien de tekorten van de afgelopen jaren en de toename van het beroep op deze regelingen – structureel met € 50.000 verhoogd. Transitie AWBZ Zoals vermeld in de 2e bestuursrapportage 2013 is het budget dat hiervoor is ontvangen via de uitkering uit het gemeentefonds in 2013 ingezet als algemeen dekkingsmiddel. Met ingang van 2014 moeten deze middelen beschikbaar zijn voor de transitie. LOC-cateringkosten In de 2e bestuursrapportage 2013 hebben wij gemeld dat de kosten van de catering in twee jaar tijd zijn teruggebracht van € 65.000 naar € 45.000. Meer besparingen worden op dit moment niet mogelijk geacht. Nu wij geen mogelijkheden meer zien om de kosten verder terug te brengen, wordt dit bedrag structureel opgenomen. Legesinkomsten rijbewijzen/reisdocumenten Er is voor rijbewijzen sprake van structureel lagere inkomsten van € 50.000 vanuit de verwachting dat het aantal aanvragen vanaf 2016 iets zal stijgen. Met betrekking tot andere reisdocumenten zijn door het Rijk prijsverlagingen doorgevoerd die leiden € 11.000 lagere inkomsten voor de gemeenten. Daarnaast is gebleken dat er € 9.000 meer moet worden afgedragen aan het Rijk op basis van de huidige verhouding in de afgifte tussen paspoorten en ID-kaarten. Investeringen grondexploitatie Uit actuele berekeningen blijkt dat de investeringen voor de grondexploitatie tot een lagere stijging van de kapitaallasten leiden dan in het financieel perspectief was voorzien.


2014-09-24

11

Diverse incidentele uitgaven BUIG (Bundeling Uitkeringen Inkomensvoorzieningen Gemeenten) De autonome toename van het bijstandsbestand, veroorzaakt door de groeiende werkloosheid die ook voor 2014 wordt geprognosticeerd, is hoger dan de toename van de verwachte rijksbijdrage voor het verstrekken van uitkeringen. Daarom wordt € 650.000 uit algemene middelen extra beschikbaar gesteld voor de jaren 2014 en 2015 om verwachte tekorten – die voor rekening van de gemeente komen – te dekken. Dit is aanvullend op de structurele risico-buffer van € 360.000. Hiermee is eveneens een groot deel van het eigen risico van 10% afgedekt. Voor de jaren 2016 en verder zal eerst het effect van de decentralisaties worden afgewacht. Schuldhulpverlening Wij constateren dat het beroep op schuldhulpverlening is toegenomen. Vooralsnog wordt het budget in 2014 incidenteel met € 30.000 verhoogd van € 490.000 naar € 520.000. In 2014 moet worden bezien of de stijging van de kosten structureel van aard is. Overige Er is een aantal incidentele posten genoemd waartoe reeds eerder is besloten • Ondernemersplan jeugdzorg 0-4 jarigen • BGT-wetgeving • Training hostmanship

Incidenteel niet inzetten ruimte voor kleine- en vervangingsinvesteringen Vooralsnog willen we de uitgaven ten laste van deze bedragen beperken en incidenteel houden. Dit in lijn met het voorgaande dat we structurele uitzetting van onze begroting zoveel mogelijk willen beperken. Met het kiezen voor de echt noodzakelijke investeringen blijft er een bedrag over dat we incidenteel ten gunste van het begrotingsresultaat laten komen met als doel allereerst de algemene reserve op peil te brengen, alvorens nieuwe investeringen aan te gaan.

Frictiekosten nieuw In de verplichte paragraaf Bedrijfsvoering wordt ingegaan op de frictiekosten.


2014-09-24

12

Bezuinigingen Hieronder vindt u een overzicht van de jaarschijf 2014 van de lopende bezuinigingen, onderverdeeld in de bezuinigingsprogramma’s “Toekomst tegemoet” en “Tegen de stroom in”.

Toekomst tegemoet In de begroting 2014 is de jaarschijf 2014 van het bezuinigingsplan De toekomst tegemoet verwerkt. 2014 Programmalijn 1 Voorzieningen Programmalijn 2 Wonen Programmalijn 3 Kwetsbare Groepen Programmalijn 4 Veiligheid en Openbare Ruimte Programmalijn 5 Economie Programmalijn 6 Groene Ruimte Programmalijn 7 Externe Oriëntatie Overig bedrijfsvoering Totaal Bezuinigingsplan

337.500 307.500 252.000 104.500 175.000 33.000 50.000 330.000 1.589.500

Van het in 2014 te bezuinigen bedrag heeft een deel betrekking op de bedrijfsvoering, namelijk € 412.000. Dit is – in goed overleg met de bestuursdienst – vertaald in een lagere bijdrage aan de bestuursdienst en ook conform de begroting 2014 van de bestuursdienst. Van de overige maatregelen is het overgrote deel ingevuld/uitgewerkt in deze begroting, namelijk in totaal tot een bedrag van afgerond € 1.028.000. Een aantal maatregelen moet nog nader uitgewerkt worden. Het betreft: - Besparing op zwembadexploitatie € 29.500 - Vermarkten eigen producten € 50.000 - Kostendekkendheid markten € 10.800 - Verlagen kosten toezicht en handhaving € 18.500 - Voordeel uit samenwerking € 41.000 € 149.800 Taakstelling zwembaden (29.500) Voor 2014/2015 zal de bezuiniging gevonden worden in aanpassing tarieven, openingstijden en zelfwerkzaamheid. Na de opening van het nieuwe zwembad in Hardenberg wordt de bezuiniging gevonden in de betere exploitatie en in de geïntegreerde receptiefunctie.


2014-09-24

13

Vermarkten eigen producten en diensten naar derden (50.000) Bij de verkoop of aankoop van een onroerende zaak heeft de kopende of verkopende partij behoefte aan informatie over het betreffende pand. De gemeente is in de meeste gevallen houder van deze gegevens en kan deze informatie verstrekken. Het verstrekken van deze informatie gebeurt veelal digitaal. Het tarief per aanvraag bedraagt € 50. 100% Kostendekkendheid markten (10.800) De begrote opbrengsten vergunningen APV met betrekking tot evenementen kunnen met € 10.800 opgehoogd worden ten behoeve van de straatmarkten. Deze verhoging heeft geen invloed op de tarieven. Verminderen taakveld Toezicht en Handhaving (18.500) Deze bezuinigingsopdracht is tweeledig ingevuld, namelijk door minder in te huren ten behoeve van bouwen woningtoezicht en vanuit de ontvlechtingskosten van de Brandweer. Voordeel uit samenwerking (€ 41.000) We bezuinigen in 2014 de nog resterende € 41.000 door samenwerking met andere partijen.

Tegen de stroom in Voor het bezuinigingspakket “Tegen de stroom in” zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: • bezuinigingen worden proactief aangepakt. Bezuinigingen moeten zorgvuldig gebeuren, maar niet onnodig veel jaren in beslag nemen; • bij bezuinigingen worden ineffectiviteit en inefficiëntie van het ambtelijk apparaat als eerste aangepakt; • bij bezuinigingen worden de kwetsbare groepen zo lang mogelijk ontzien; • waar bezuinigingen nodig zijn in de zorgstructuur en –voorzieningen, moeten de sterkte schouders de zwaarste lasten dragen. Een bijdrage naar draagkracht is aanvaardbaar. De jaarschijf 2014 van het bezuinigingsprogramma “Tegen de stroom in” bedraagt € 4.381.250. Van dit bedrag maakt deel uit € 1.656.000 die eerder is aangewend als dekking voor de kapitaallasten die voortvloeien uit de crisisupdate grondbedrijf.


2014-09-24

14

De jaarschijf bestaat daarnaast uit de volgende maatregelen: Omschrijving

bedrag

zwembaden bibliotheek subsidie godsdienstonderwijs openbaar onderwijs Wet maatschappelijke ondersteuning inkoop en aanbesteding kostendekkendheid rioolrecht en afvalstoffenheffing afschrijving riolen onroerende zaakbelasting openbaar groen c.a.

€ € € € € € € € €

40.000 10.000 18.000 26.250 820.000 850.000 180.000 550.000 231.000

€ 2.725.250 Toelichting Sport en accommodaties: Zwembaden (40.000) Voor 2014/2015 zal de bezuiniging gevonden worden in aanpassing tarieven, openingstijden en zelfwerkzaamheid. Kunst Cultuur en Monumentenzorg: Subsidie bibliotheken (Tegen de stroom in 10.000) Bundeling en samenwerking met bijvoorbeeld scholen kan hier voor de toekomst mogelijk een verdere oplossing bieden. Voor het jaar 2014 zijn met de bibliotheek afspraken gemaakt over extra bezuinigingen. In 2014 worden afspraken gemaakt voor 2015 en verder. Onderwijs: Subsidie godsdienstonderwijs openbaar onderwijs (18.000) Werkzaamheden inzake subsidie godsdienstonderwijs zijn beëindigd; bezuiniging is verwerkt in de begroting 2014. (Wet) Maatschappelijke Ondersteuning WMO (26.250) Door meer zelf te doen kan worden bespaard. Het verder door ontwikkelen en uitrollen van de kanteling betekent een afname van het aantal aanvragen en levert daarmee een besparing op. De invoering van wijkgericht werken moet leiden tot minder aanvragen. Wmo-consulenten werken momenteel al grotendeels op basis van eigen indicaties. Er wordt ingezet op het vergroten van deze competentie. Inkoop en aanbesteding (820.000) In 2014 worden alle daarvoor in aanmerking komende budgetten gekort.


2014-09-24

15

Kostendekkendheid riolen en afvalstoffenheffing (850.000) De kosten van vegen waren niet opgenomen in het rioolrecht. 50% Van die kosten mag daarin echter wel verwerkt worden. Ook de kosten van BTW (21%) kunnen en mogen aan de gebruikers in rekening worden gebracht. In Hardenberg wordt momenteel beperkt BTW doorberekend. Riolering (afschrijving 180.000) De afschrijvingstermijn van de riolen wordt verlengd van 30 naar 80 jaar. De praktijk wijst namelijk uit dat het zogenaamde vrijvervalriool een levensduur heeft die aanmerkelijk langer is dan 30 jaar. Een termijn van 80 jaar wordt hierbij als reëel gezien. Deze maatregel wordt op alle investeringen inzake vrijvervalriool toegepast. Er vindt geen herwaardering plaats. De boekwaarden per 1 januari 2014 vormen de basis en vervolgens zal de afschrijvingstermijn met 50 jaar worden verlengd. OZB (550.000) Betreft tariefsverhoging. Openbaar groen (onderhoud 205.000 en speeltoestellen 26.000) Op het onderhoud van openbaar groen en begraafplaatsen kan in kosten door efficiency nog worden bespaard. Realisatie van de bezuiniging op het openbaar groen betekent dat er minder gesnoeid en geschoffeld kan worden en ook de vervanging van plantmateriaal e.d. kan niet meer in die mate gedaan worden zoals tot op heden gebruikelijk was. Desalniettemin zal getracht worden om een zo hoog mogelijke kwaliteit te realiseren. Daarnaast worden minder nieuwe speeltoestellen geplaatst. Inspectie en onderhoud van het bestaande areaal blijven op hetzelfde niveau gehandhaafd.


2014-09-24

16

Het weerstandsvermogen De gemeente Hardenberg wil een bedrag van € 9,6 miljoen aanhouden als ondergrens voor de algemene reserve(s). Hiervan heeft € 5,0 miljoen betrekking op risico’s grondexploitatie en € 4,6 miljoen voor overige risico’s. De stand van de algemene reserve(s) verloopt als volgt: Algemeen

GrondTotaal exploitatie 5.115.000 1.301.000 6.416.000 3.107.000 3.107.000 747.000 747.000

Stand per 1 januari 2013 rekeningsresultaat 2012 toevoeging conform 1e berap 2013 onttrekking conform crisisupdate grondexploitatie resultaatbestemming 2012 rekeningsresultaat BOH 2012 bijdrage reserve frictie 2013 uitkomst 2e berap 2013 afkoopsom brug Bergentheim actualisatie grondexploitatie 2013 resultaat grondexploitatie 2013

-222.000

-222.000

-2.678.000 -595.000 -990.000 -1.280.000 -400.000

Geactualiseerde stand 1-1-2014 saldo begroting 2014 bijdrage reserve frictie 2014

2.804.000 337.000 -990.000

4.105.192

6.909.192 337.000 -990.000

Prognose stand 1-1-2015

2.151.000

4.105.192

6.256.192

782.000

-210.453 2.232.645

-1.896.000 -595.000 -990.000 -1.280.000 -400.000 -210.453 2.232.645

De afgelopen jaren is meerdere keren kritisch gekeken naar de benodigde omvang van de reserves. Dit heeft ook tot resultaat geleid. Deze exercitie nog een keer uitvoeren is naar onze mening niet zinvol, tenzij de bestemming van de betreffende reserve kan worden opgeheven. Om op het gewenste niveau te komen en de komende jaren te blijven, is dus een toevoeging nodig aan de algemene reserve(s) van ruim € 3 miljoen. Wij stellen voor om dit per 1 januari 2014 direct te realiseren door een deel van de bestemmingsreserves vrij te maken. In de komende maanden zullen wij in beeld brengen, wat de consequenties van een dergelijke insteek zullen zijn en deze uitwerking aan de raad ter besluitvorming voorleggen.


2014-09-24

17

Investeringsprogramma 2011-2014 In het collegeprogramma Meer doen met minder is een investeringsprogramma voor 2011-2014 opgenomen van in totaal € 11,7 miljoen. Onderstaand is een overzicht gegeven van de investeringen die in dit kader zijn uitgevoerd c.q. in uitvoering zijn: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. Totaal

aanpak oude wijken (sociale component) sportboulevard (3e fase) sportpark De Krim uitbreiding sporthal De Citadel groen/blauwe diensten duurzaamheid extra wegenonderhoud leader plus/Reestkerk Balkbrug Masterplan kunstgras Onderwijshuisvesting Extra veld Bergentheim Verkeersveiligheid Sociaal domein Dedemsvaart Marketingcommunicatie Aankoop voormalig RWZI-terrein

500.000 5.000.000 1.000.000 150.000 200.000 400.000 300.000 200.000 850.000 1.400.000 250.000 300.000 550.000 100.000 500.000 11.700.000

In de begroting 2013 is een aantal grote investeringsprojecten genoemd, waar nog aanvullende financiering voor nodig is. Genoemd zijn: • • • •

Opwaardering N34/N377 Spoorwegverbindingen Onderwijshuisvesting 3e fase sportboulevard

Ten aanzien van de projecten opwaardering N34/N377 en de spoorwegverbindingen kunnen wij melden dat wij in een vergevorderd stadium met de provincie zijn om hierover een overeenkomst te sluiten. Naar huidig inzicht wordt van de gemeente een bijdrage gevraagd van € 6,6 miljoen. Dit bedrag moet de komende jaren in delen beschikbaar worden gesteld. De dekking van het bedrag vindt voor een deel plaats uit het economisch structuurfonds en voor een deel is de dekking in de grondexploitatie Marslanden II verwerkt. Voor het laatste deel wordt dekking gezocht zodra er meer helderheid is ontstaan over de planning. U ontvangt dan van ons een voorstel.


2014-09-24

18

Investeringsvolume na 2014 In het collegeprogramma “Meer met minder” is de ambitie opgenomen om ook voor de komende raadsperiode een investeringsbedrag van € 5 miljoen beschikbaar te hebben. Wij hechten nog steeds aan deze ambitie, maar moeten ook constateren dat de realisatie van een investeringsbudget van deze omvang dat ingezet kan worden als incidenteel dekkingsmiddel, steeds moeilijker wordt. Temeer daar uw raad eerder heeft uitgesproken dat de bedragen waarmee het investeringsbudget wordt gevoed, beschikbaar moeten zijn in de raadsperiode waarin het investeringsbudget wordt besteed. Met het bezuinigingsprogramma “Tegen de stroom in” is beoogd om nieuwe investeringsruimte vrij te maken. Wij merken dat er zeker op de langere termijn weer ruimte gaat ontstaan in onze exploitatiebegroting. In de prioritering willen we op de korte termijn de middelen die vrij vallen eerst inzetten om de algemene reserve op peil te brengen. Daarna wordt wat ons betreft financiële ruimte ingezet voor investeringen. Willen we vasthouden aan de lijn om investeringsgeld enkel in te zetten als incidenteel dekkingsmiddel, dan zal het nog een forse opgave worden om tot de beoogde € 5 miljoen te komen. Wij achten het gelet op het financieel meerjarenperspectief wel mogelijk om tot een lager bedrag te komen. Immers als we naar de meerjarenbegroting kijken, dan is er sprake van positieve financiële ruimte. Een alternatief is om investeringen af te schrijven en de kapitaallasten op te nemen in de exploitatiebegroting en het meerjarenperspectief. Als voor dit alternatief wordt gekozen, dan zijn er mogelijkheden om ook op relatief korte termijn te investeren. Daarmee wordt echter wel een andere koers ingezet dan het kader dat u als raad eerder hebt neergezet, namelijk de bekostiging van de investeringen loopt dan over de duur van de raadsperiode heen. Een vuistregel is dat de jaarlijkse kapitaallasten circa 10% bedragen van de investeringsbedragen. Een investering van € 5 miljoen in de komende vier jaar, leidt dus in 2017/2018 tot circa € 500.000 aan jaarlijkse extra kapitaallasten. Zoals blijkt uit de verwachte structurele resultaten is er vanuit het huidig perspectief ruimte om deze extra lasten te dragen. Alles overwegend hebben we er als college voor gekozen op dit moment geen nieuwe structurele investeringen aan te gaan en ook geen structurele uitzetting van de begroting meer te willen. Het is aan de nieuwe raad en het nieuwe college om daar in 2014 opnieuw een afweging in te maken. In lijn daarmee pleiten wij er als college op dit moment voor dat ten aanzien van de investeringen de inzet allereerst gericht moet zijn op een goede afronding van de vele investeringen die gedurende de raadsperiode 2010-2014 in gang zijn gezet. Bij de begrotingsbehandeling vernemen wij hierover graag het standpunt van de raad.


2014-09-24

19

Kleine en vervangingsinvesteringen Aan het slot van dit financiële hoofdstuk informeren wij u over de beschikbare ruimte voor kleine en vervangingsinvesteringen. Daarbij hebben wij ook in beeld gebracht welke investeringsvoorstellen zijn gedaan en in hoeverre die inpasbaar zijn binnen de beschikbare ruimte. In de begroting 2014 is een structureel bedrag van € 318.000 opgenomen voor opvang van lasten vervangingsinvesteringen. Dit bedrag is ontstaan als gevolg van de vrijvallende (netto)kapitaallasten. Daarnaast is in de begroting een stelpost van € 100.000 opgenomen voor diverse “kleinere vervangingen" (tot maximaal € 25.000). Vooralsnog willen we de uitgaven ten laste van deze bedragen beperken en incidenteel houden. Dit in lijn met het voorgaande dat we structurele uitzetting van onze begroting zoveel mogelijk willen beperken. Met het kiezen voor de echt noodzakelijke investeringen blijft er een bedrag over dat we ten gunste van het begrotingsresultaat laten komen met als doel allereerst de algemene reserve op peil te brengen, alvorens nieuwe investeringen aan te gaan. Wij stellen de volgende incidentele uitgaven voor:

Omschrijving

Investering

Visie recreatie en toerisme (extra middelen 3 jaar in de periode 2013 – 2015) Bijdrage t.b.v. investering sportpark Westerpark Informatiezuil/meubilair MFC Dedemsvaart TOTAAL INCIDENTELE BEDRAGEN

Jaarbedrag

I/S

80.000 6.000 20.000

I I I

106.000

I

Volledigheidshalve wordt opgemerkt dat de nieuwe ruimte voor kleine en vervangingsinvesteringen voor de komende jaren beperkt is, namelijk: 2015 € 117.000 2016 € 209.000 2017 € 155.000


2014-09-24

20

PROGRAMMAPLAN 2014 Hardenberg is een gemeente met ambities. In de afgelopen raadsperiode(n) hebben we financiële meevallers gehad, waardoor er veel kon worden gerealiseerd. Sinds enkele jaren is sprake van een hardnekkige economische crisis. Daardoor is de financiële ruimte voor nieuwe impulsen beperkt en is in het voorjaar 2011 een ingrijpend bezuinigingsprogramma vastgesteld. Daarbij zijn de kwetsbare groepen zoveel mogelijk ontzien.

Inhoudelijke kaders Uitgangspunt voor dit programmaplan is nog de oorspronkelijke toekomstvisie die in 2004 is vastgesteld. De toekomstvisie is uitgewerkt in een meerjarenprogramma. Dit voorjaar is door uw raad een nieuwe toekomstvisie 2013-2023 vastgesteld. Met ingang van 2015 zal de begroting op basis van die toekomstvisie worden opgebouwd.

Toekomstvisie en meerjarenprogramma De toekomstvisie kent drie doelstellingen: • samenhang in diverse gemeentelijke beleidsvelden ondersteunen; • een helder profiel naar buiten toe creëren; • strategische politieke keuzes maken. Als basis voor de toekomstvisie is gekozen voor het scenario stevig. Dit houdt in dat wij gaan voor het versterken van de kwaliteiten van onze gemeenten volgens een gelaagd model, zelfredzaamheid & eigen verantwoordelijkheid en samenwerking & bundeling. De kwaliteiten zijn de onderlinge betrokkenheid, de prettige woonomgeving, de ondernemerszin en de groene ruimte. Met de toekomstvisie heeft de gemeente haar visie op de lange termijn geformuleerd. Dit vormt dan ook het kader voor besluitvorming en handelen van onze gemeente.

Samen sterk naar de toekomst We willen samen met de medewerkers van de bestuursdienst Ommen-Hardenberg met een open houding en met het gezicht naar de burgers staan. Dat wil zeggen, samen met individuen en organisaties knelpunten bespreken en oplossingen zoeken.


2014-09-24

21

Leeswijzer In het programmaplan volgen wij de indeling van het huidige meerjarenprogramma. Het meerjarenprogramma is ingedeeld naar de 7 programmalijnen van de oorspronkelijke toekomstvisie 1: • voorzieningen; • wonen; • kwetsbare groepen; • openbare ruimte en veiligheid; • economie; • groene ruimte; • externe oriëntatie. Per programmalijn hebben wij een opsomming opgenomen van de door de raad geformuleerde ambities. Deze ambities zijn uitgewerkt voor de belangrijkste programmaonderdelen in een aantal concrete doelstellingen en speerpunten/activiteiten in het komende jaar. Als context voor deze doelstellingen is per programmaonderdeel nog aangeven: • trends en ontwikkelingen • nieuwe beleidsontwikkelingen • risico’s • bezuinigingen Aan het slot van elke programmalijn hebben wij een opsomming van lasten en baten opgenomen.

1

Met ingang van 2015 zal de begroting worden opgebouwd naar de drie programmalijnen uit de toekomstvisie 2013-2023: Wonen, Werken en Welzijn.


2014-09-24

22

Voorzieningen Voorzieningen leveren een bijdrage aan het met plezier wonen, werken en recreëren. Voorzieningen zijn zaken als een school, een dorpshuis, een theater en een ziekenhuis. Maar ook een voetbalvereniging, de harmonie en een kinderboerderij. De behoefte aan voorzieningen in de eigen kern is groot. Vrije tijd en ontspanning horen niet bij de taken van de gemeente. Samen leven en sociale cohesie zijn wel aandachtsvelden voor de gemeente. De uitvoering verschuift van een gemeentelijke taak naar de verantwoordelijkheid van de clubs, verenigingen en instellingen. Binnen deze programmalijn is het gelaagde model een hulpmiddel om zoveel mogelijk recht te doen aan alle doelstellingen. In het gelaagde model worden kleine kernen, grote kernen en centrale kernen onderscheiden. De twee centrale kernen zijn Hardenberg en Dedemsvaart, de grote kernen zijn Balkbrug, Gramsbergen, Slagharen en Bergentheim. De overige kernen zijn kleine kernen.

Ambities 1. In de kleine en grote kernen en in de wijken blijft ontmoeting en onderlinge hulp behouden. 2. De gemeente wil de kracht van de samenleving ondersteunen door het particulier beheer van voorzieningen te vergroten. 3. Het gebruik van en de tevredenheid over de centrale voorzieningen voor inwoners, bewoners van de streek, toeristen en ondernemers in de centrale kernen stijgt.

Deze ambities zijn voor 2014 vertaald in de volgende doelstellingen en speerpunten/activiteiten. Voor zover de transities hier gevolgen hebben verwijzen wij naar het onderdeel kwetsbare groepen.

Sport en Accommodaties Trends en ontwikkelingen Voor de exploitatie van sportaccommodaties wordt in toenemende mate gebruik gemaakt van vrijwilligers en zelfwerkzaamheid. Het beleid van de gemeente is er op gericht de kleedaccommodaties op alle sportparken te privatiseren. Voor de meeste accommodaties is de privatisering al afgerond, voor een deel moet dit nog worden uitgevoerd. De laatste drie kleedaccommodaties die nog geprivatiseerd moeten worden zijn de accommodaties op sportpark De Balk in Balkbrug en De Boekweit (voetbal en korfbal) in Dedemsvaart. Daarbij is ook de noodzaak van nieuwbouw van de sterk verouderde kleedaccommodaties vastgesteld.


2014-09-24

23

Korfbalvereniging UNI (Uit Niets Iets) uit Kloosterhaar kan slechts over 2 kleedkamers beschikken en heeft op basis van de criteria van NOC/NSF “recht op” 2 extra kleedkamers. Uitvoering hiervan kan plaats vinden als hiervoor geld beschikbaar is. 1. De gemeenteraad heeft in mei 2007 de notitie kunstgras Hardenberg vastgesteld en daarbij de ambitie uitgesproken op alle sportparken een kunstgrasveld aan te willen leggen. Op 9 sportparken zijn kunstgrasvelden voor voetbal en korfbal aangelegd. Op de sportparken in Balkbrug, Bruchterveld en Kloosterhaar moet nog een kunstgras voetbalveld worden aangelegd en op sportpark De Boekweit nog een kunstgras korfbalveld. Uitvoering hiervan kan plaatvinden als hiervoor geld beschikbaar is. 2. De exploitatie van de buitenbaden wordt na het seizoen 2014 geprivatiseerd naar het model Heuveltjesbosbad. Voor de binnenbaden zullen maatregelen die leiden tot een exploitatievoordeel worden geïmplementeerd. In 2014 start de 2e fase van de ontwikkeling van de Sportboulevard met de bouw van het zwembad in Hardenberg. Wij willen voldoende zaalruimte om het bewegingsonderwijs en de binnensport te faciliteren. De maximumcapaciteit is bereikt; een eventuele verdere groei is binnen de huidige beschikbare zalen niet of nauwelijks nog op te vangen. In 2014 willen wij onderzoeken wat de te verwachten ontwikkeling is en of dit vraagt om maatregelen in de toekomst. 3. Combinatiefunctionarissen worden vooral ingezet in de brede school gebieden. Het hoofddoel is het vergroten van de ontwikkelingskansen van kinderen in het algemeen, maar vooral van de meest kwetsbare kinderen. De inzet wordt gedaan in tien gebieden met ongeveer 26 scholen. Financiering op de huidige wijze is beschikbaar tot 1 juli 2014. Voor 2015 en verder is in de meerjarenbegroting opnieuw jaarlijks € 100.000 opgenomen. Besluitvorming over de inzet van combinatiefunctionarissen vindt plaats in het najaar 2014. Bezuinigingen Vanuit het bezuinigingsprogramma “de Toekomst tegemoet” is een bezuiniging voorzien van € 40.000 op stookkosten van de zwembaden. Daarnaast is er € 40.000 geraamd vanwege harmoniseren van de tarieven (“Tegen de stroom in”) en een taakstelling van € 25.000. Bij het realiseren van het nieuwe zwembad in Hardenberg zou de receptiefunctie geïntegreerd kunnen worden. Voor de buitenbaden is een bezuiniging voorzien die nog nader moet worden ingevuld (amendement tijdens behandeling “Tegen de stroom in”). Wij onderkennen daarnaast het maatschappelijk belang van sporten en het programmatisch onder de aandacht brengen van dat belang, maar menen dat – in relatie tot andere gemeentelijke taken en de forse investeringen die binnen sport zijn gedaan – op dit taakveld meer gevraagd mag worden van de zelfredzaamheid van verenigingen en deelnemers zelf, welke voor de gemeente een bezuiniging moet opleveren van € 15.000 (“Toekomst tegemoet”).


2014-09-24

24

Onderwijs Trends en ontwikkelingen Naast de voorwaardenscheppende gemeentelijke activiteiten op onderwijsgebied (zoals huisvesting en vervoer) wordt steeds nadrukkelijker ingezet op de daadwerkelijke realisatie van de doelstelling dat jongeren een startkwalificatie behalen (dat wil zeggen: op havo of mbo-niveau 2) en niet voortijdig uitvallen. Onderliggend hierbij is de doelstelling dat het gemiddelde opleidingsniveau in de gemeente Hardenberg geleidelijk omhoog gaat. • Aanpak van de doelgroep “harde kern” Dit betreft voortijdige schoolverlaters die niet werken en geen uitkering ontvangen. Deze taak kenmerkt zich door een persoonlijke benadering van de betreffende jongeren en een nauwe samenwerking met diverse partners, zoals de rijksoverheid, onderwijsinstellingen, medewerkers van aanpalende gemeentelijke beleidsterreinen, Centrum voor Jeugd en Gezin, het UWV, enz. De taken van het Regionaal melden coördinatiepunt voortijdige schoolverlaters (RMC) zijn zowel preventief (voorkomen schooluitval) als curatief (terugleiden naar een school of opleidingstraject). • Invoering Passend Onderwijs De schoolbesturen in de regio zijn druk bezig met de voorbereidingen van de invoering van het zogeheten Passend Onderwijs. De invoeringsdatum is 1 augustus 2014. Gezamenlijk dienen zij er voor te zorgen dat er voor elke leerling een passende onderwijsomgeving is. Samenwerking met de regiogemeente(n) is hierbij van groot belang. Onder meer op het gebied van het Centrum voor Jeugd en Gezin, de transitie jeugdzorg, het leerlingenvervoer en de onderwijshuisvesting zijn er duidelijke raakvlakken. Goede samenwerking is hier essentieel. In de techniek (onder andere de technische maakindustrie) bestaat er al een tekort aan goed opgeleid personeel. Dit probleem zal de komende jaren groter worden. De gemeente wil samen met onderwijspartners (waaronder het RTC) en ondernemers nagaan welke oplossingen hier mogelijk zijn. • Deelname van doelgroepkinderen aan voor- en vroegschoolse educatie Op grond van het werkplan onderwijskansen van de lokale educatieve agenda 2013-2014 wordt ingezet op: - Doorontwikkelen van het aanbod voor Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE); - Doorontwikkelen van de relatie zorg en voorschoolse voorzieningen; - Zicht krijgen op resultaten van vroegschoolse educatie. Zie voor de trends en ontwikkelingen ook de paragraaf Jeugd onder het programma kwetsbare groepen.


2014-09-24

25

Bezuinigingen De begroting is aangepast naar aanleiding van het stoppen van de subsidie voor godsdienstonderwijs (-€ 18.000 “Tegen de stroom in”). De bezuiniging op vervoer wordt ingevuld door een bundeling van de diverse vervoerskosten (WMO, AWBZ, Wsw, leerlingenvervoer) en moet een besparing opleveren van € 400.000 in 2016 (“Tegen de stroom in”).

Onderwijshuisvesting Trends en ontwikkelingen Doelstelling is dat de huisvesting van scholen voldoet aan wettelijke eisen (kwalitatief en kwantitatief). In 2014 vindt uitwerking plaats van de hoogst geprioriteerde projecten uit het Integraal Huisvestingsplan (IHP) “Stippen op de horizon”. Per 1-1-2015 zal naar alle waarschijnlijkheid de verantwoordelijkheid voor het buitenonderhoud en aanpassing van de scholen voor primair onderwijs overgeheveld worden van de gemeenten naar de schoolbesturen. Dit gaat gepaard met een verlegging van geldstromen. Het Rijk zal de schoolbesturen ten laste van de Algemene Uitkering compenseren voor de extra taken. Voorstellen nieuw beleid In het IHP staat dat de capaciteit van de onderwijsgebouwen moet worden teruggebracht als gevolg van dalende leerlingenaantallen. Tegelijkertijd willen we de kwaliteit op peil houden of brengen. In samenwerking met de schoolbesturen gaan we gericht investeren in projecten, die de realisatie van de bovenstaande doelstelling dichterbij brengen. De kosten worden op projectniveau nader in kaart gebracht. Risico’s Het hervormen van het scholenbestand voor het primair onderwijs zal de nodige investeringen vragen. Om de noodzakelijke kosten voor de onderwijshuisvesting te bestrijden verhogen wij het budget met ingang van 2016 met € 500.000 structureel.

Kunst, cultuur en Monumentenzorg Trends en ontwikkelingen Kunst en cultuur maken ons als gemeente herkenbaar. Doelstellingen daarbij zijn hieronder weergegeven. • Stimuleren van de samenwerking van culturele organisaties en partijen Gebruikmakend van de provinciale regeling ‘Cultuurarrangement’ (2013-2016) wordt een jaarlijks Vechtdal Zomerfestival georganiseerd. Het thema in 2013 was ‘Film en Muziek’. Het Vechtdal Zomerfestival wordt in 2014 verder uitgebouwd en verbreed. De verbreding heeft betrekking op de activiteiten, seizoenen, het versterken van de samenwerking met andere sectoren (middenstand,


2014-09-24

26

bedrijfsleven en sector recreatie en toerisme) én het versterken van de samenwerking met de Vechtdalgemeenten Ommen en Dalfsen. In 2014 wordt de cultuurmakelaar ingezet ter realisatie van de doelstellingen. De rol van de cultuurmakelaar is ondersteunend, adviserend en gericht op het bevorderen en borgen van de samenwerking. De gemeente ontvangt voor de inzet van de cultuurmakelaar een provinciale subsidie. • Het vergroten van de participatie aan culturele activiteiten Voor de periode 2013 – 2016 zijn vanwege het Cultuurarrangement prestatieafspraken gemaakt met de provincie Overijssel. Ingezet wordt op het versterken van de samenwerking met diverse sectoren, het versterken van de samenwerking met de gemeenten Ommen en Dalfsen en het verhogen van de deelname aan culturele activiteiten door eigen bewoners, gasten en bezoekers van de gemeente Hardenberg. De provincie Overijssel verstrekt hiertoe een jaarlijkse subsidie van € 30.000 (20132016). De gevraagde cofinanciering is € 15.000 per jaar en wordt gedekt uit de reguliere middelen. • Kunst, cultuur en cultuurhistorie maakt deel uit van het onderwijs Cultuureducatie in het primair onderwijs krijgt landelijk steeds meer aandacht. Er wordt ingezet op deskundigheidsbevordering en het ontwikkelen van doorgaande leerlijnen. Er wordt gestreefd naar kwaliteitsverbetering van cultuureducatie in het primair onderwijs. Ingezet wordt op deskundigheidsbevordering en het ontwikkelen van doorgaande leerlijnen waarbij de lokale mogelijkheden worden benut. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de provinciale regeling ‘Cultuur aan de basis’. Daarnaast wordt aangesloten bij het landelijke programma ‘Cultuureducatie met kwaliteit’. Risico’s Bij een vertrek van kunstencentrum Muzerie uit het LOC zal de ruimte die leeg komt opnieuw verhuurd moeten worden. Bezuinigingen In het kader van het bezuinigingsprogramma “de Toekomst tegemoet” moest in 2014 nog € 20.000 worden ingevuld, naast een extra bezuiniging van € 10.000 vanuit het programma “Tegen de stroom in”. Voor 2014 zijn hierover afspraken gemaakt met het openbaar bibliotheekwerk. Het huidige contract met de Muzerie loopt in 2015 af. De bezuinigingen voor 2014 ad € 90.000 zijn afgestemd in de afspraken met de Muzerie. Ter voorbereiding op de situatie in 2015 -2016 wordt in 2014 het beleid gewijzigd waarbij in het bijzonder de lokale mogelijkheden worden verkend en benut. Het jaar 2015 wordt gebruikt als overgangsjaar, waarin wij het nieuwe beleid willen implementeren. In 2016 kan een bezuiniging van € 295.000 worden gerealiseerd. Zoals eerder aangegeven zullen bij theater De Voorveghter functies binnen bedrijfsvoering worden geclusterd, wat een besparing oplevert van € 100.000.


2014-09-24

27

Opsomming lasten en baten programmalijn Voorzieningen Voorzieningen

Lasten Baten Saldo

Bedragen x € 1.000 MEERJARENBEGROTING REKENING BEGROTING 2012 2013 2014 2015 2016 2017 24.946 20.762 18.831 18.765 19.125 19.040 5.520 4.647 3.034 3.056 3.080 3.103 19.426 16.115 15.797 15.709 16.045 15.937 GEEN INCIDENTELE BATEN EN LASTEN


2014-09-24

28

Wonen Om vitale kernen te houden, is het nodig dat alle leeftijdsgroepen daar kunnen blijven wonen. Vanwege demografische ontwikkelingen (kleinere huishoudens, vergrijzing) moet er anders gebouwd worden. Daarnaast zijn extra starterswoningen nodig om jongeren te binden.

Ambities 1. De gemeente werkt de komende vijf jaar mee aan de realisatie van 1600 woningen, volgens het gelaagde model, om te voorzien in de behoefte. 2. Meer jongeren wonen in de gemeente Hardenberg, de leeftijdscategorie 15-30 jaar groeit met 5%. 3. Ouderen kunnen langer zelfstandig en naar eigen behoefte blijven wonen. 4. Meer mensen met hogere inkomens binden zich aan de gemeente Hardenberg. De gemeente werkt mee aan 100 woningen in het topsegment. Een deel van de nieuwe of gerenoveerde woningen kent een hoge architectonische dan wel gebruiksvriendelijke kwaliteit. Bij nieuwbouw of grootschalige renovatie wordt een wijk levensloopbestendig. De gemeente Hardenberg biedt een aantrekkelijke en groene woonomgeving.

Deze ambities zijn voor 2014 vertaald in de volgende doelstellingen en speerpunten/activiteiten.

Volkshuisvesting Trends en ontwikkelingen De gevolgen van de economische crisis zijn duidelijk merkbaar op de Hardenbergse woningmarkt. Er worden minder woningen gebouwd en verkocht. De situatie op de woningmarkt van nu is daarmee een heel andere dan de situatie van zo’n zes jaar geleden. De markt is veranderd van aanbodgestuurd naar vraaggedreven. De vraag laat zich niet meer vatten in grote, langjarige planningen. Grote locaties in één keer tot ontwikkeling brengen en woningbouwprognoses zijn verleden tijd; ze passen niet in deze nieuwe markt. Uit het bovenstaande blijkt dat een nieuwe woonvisie nodig is. Niet alleen omdat de periode waarvoor het Woonplan 2008-2012 gold verstreken is, maar ook omdat de nieuwe marktsituatie vraagt om een nieuwe, andere visie van de gemeente op het wonen en de woningmarkt in Hardenberg.


2014-09-24

29

In de nieuwe woonvisie wordt gebruik gemaakt van scenarioplanning. Centraal hierin staat de behoefte van de klant, met als doel dat de mensen met plezier kunnen en blijven wonen in de gemeente Hardenberg. Bewoners worden actief betrokken bij beleid en ontwikkelingen. Zij worden daarover geïnformeerd en gefaciliteerd, zodat iedereen inzicht kan krijgen in ontwikkelingen en daardoor een weloverwogen keuze kan maken, ook op het gebied van wonen. Daarbij willen we ruimte bieden om eigen verantwoordelijkheid te nemen nu de overheid steeds minder kan doen en mensen dus steeds meer zelf verantwoordelijk zijn. De bewoner centraal betekent ook dat de gemeenschap oog heeft voor mensen die het niet (helemaal) zelfstandig redden en zich geconfronteerd zien met problemen op de huizenmarkt, zoals jongeren, senioren en mensen met een laag inkomen. Het aantal woningbouwtransacties is in de eerste helft van 2013 aanzienlijk (37%) gedaald ten opzichte van de eerste helft van het jaar in 2012. Deze ontwikkeling hebben we ook gemerkt in het daadwerkelijk aantal verkochte kavels door de gemeente. Het ontbreekt echter niet aan interesse voor nieuwbouw. Ondanks het ruime pakket aan stimuleringsmaatregelen geldt voor velen dat zij de stap tot aankoop van een kavel nog niet durven te nemen daar waar de financiële zekerheid ontbreekt en de woning nog verkocht dient te worden. Daarnaast zijn andere maatregelen op het gebied van wonen voor het komende jaar gericht op de thema’s zorg en duurzaamheid. •

•

•

Bouwen op basis van behoefte - Organisatiebreed implementeren van de nieuwe werkwijze waarbij de behoefte van de klant centraal staat - Jaarlijkse monitoring van de woonbehoefte - Opzetten van een digitaal platform Wonen - Faciliteren vraaggestuurde ontwikkeling en flexibiliteit door het opstellen van globale ontwikkelingsgerichte bestemmingsplannen - Samen met partners de inwoners een realistisch beeld geven van de ontwikkelingen op de koopwoningmarkt zodat zij een betere afweging kunnen maken over hun woonsituatie nu en in de toekomst Bouwen voor doelgroepen - Om jongeren te behouden in de gemeente Hardenberg worden de startersleningen gecontinueerd, zodat een koopwoning ook voor hen bereikbaar wordt - Maken van nieuwe prestatieafspraken met corporaties Duurzaam bouwen - Bevorderen en faciliteren van duurzame nieuwbouw in de zin van levensloopbestendig en aanpasbaar/flexibel bouwen - De bewustwordingscampagne ‘bewust duurzaam thuis’ uitbreiden door actieve communicatie over ander gedrag en kleine investeringen alsmede kosten en baten van duurzame energie opgewekt met zonnepanelen


2014-09-24

30

•

Verbeteren woon- en ondernemersklimaat en het bevorderen van een veilige en leefbare omgeving. - Realisatie van fysieke en sociale voorzieningen in diverse kernen conform de Visie op de woonservicegebieden - Het stimuleren van inwoners om hun woning zodanig aan te passen dat men er langer zelfstandig in kan blijven wonen door de bewustwordingscampagne ‘Lang zult u wonen’

•

Realisatie gemeentelijk woningbouwprogramma: Uitvoeren van het marketing- en verkoopprogramma op het terrein van verkoopbegeleiding, productontwikkeling, promotie en financiering.

Risico’s Het economisch tij is nog niet gekeerd. De huizenprijzen blijven dalen, de nieuwbouw ligt nagenoeg stil en de financieringsmogelijkheden zijn beperkt. De huren stijgen en de woningcorporaties hebben door de heffingen en de aangescherpte regelgeving (o.a. door verhuurdersheffing en borging Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW)) beperkte ruimte om te investeren.

Grondexploitatie Trends en ontwikkelingen In de Nota Grondexploitatie 2013 is een geactualiseerd integraal beeld getoond van de stand van zaken van alle grondexploitaties, voorzieningen en de ontwikkeling van de ARG. Deze nota wordt tegelijk met de begroting aan de raad aangeboden. Overigens verwijzen wij hier ook naar de verplichte paragraaf grondbeleid in deze begroting.

Tegengaan permanente bewoning recreatieverblijven Trends en ontwikkelingen Het tegengaan van permanente bewoning van recreatieverblijven is een wettelijke taak die bij de gemeenten is ondergebracht. Het resultaat van deze activiteiten moet zijn dat de recreatieverblijven (weer) beschikbaar komen voor recreatief gebruik. Het huidige beleid, dat op 1 oktober 2012 is ingezet, richt zicht op de voorzijde. Nieuwe gevallen, inschrijvingen in de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA), worden opgepakt. Bestaande gevallen, ingeschreven voor 1 oktober 2012 hebben, gelet op de huidige economische situatie en de huidige woningmarkt, zes jaar extra tijd gekregen om het strijdige gebruik van het recreatieverblijf te beëindigen.


2014-09-24

31

Inzameling afvalstoffen Trends en ontwikkelingen In het kader van een duurzaam afvalbeheer / grondstoffenbeheer zal de focus nog meer gelegd worden op enerzijds een sterke reductie van de hoeveelheid huishoudelijk restafval en anderzijds het zoveel mogelijk scheiden van de waardevolle grondstoffen uit het huishoudelijk afval. De inzamelstructuur wordt aangepast op bovengenoemde uitgangspunten. Met ingang van 1 januari 2014 wordt het zogenaamde “omgekeerd inzamelen” gedeeltelijk ingevoerd. De inzamelfrequentie voor het restafval wordt verlaagd naar 1 keer per 4 weken en voor de inzameling van het GFT wordt het nultarief ingevoerd. In 2014 wordt vooralsnog geen GFT ingezameld in het buitengebied. Het particuliere snoeiafval kan gedurende het gehele jaar gratis worden ingeleverd op Het Bovenveld. In de loop van 2014 zal een tussenrapportage/-evaluatie worden opgesteld voor wat betreft de resultaten van het omgekeerd inzamelen in zowel de eigen gemeente, als andere gemeenten die op een eerder tijdstip zijn gestart met het omgekeerd inzamelen. Mede op basis van deze evaluatie kan verdere besluitvorming plaatsvinden over onder andere de inzameling van GFT in het buitengebied en de invoering van fase 2 van het omgekeerd inzamelen. Bezuinigingen BTW in afvalstoffenheffing: € 120.000 in 2014.

Riool en water Trends en ontwikkelingen In 2013 is het verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan (vGRP) voor de gemeente Hardenberg geactualiseerd, gelijk met het opstellen van het vGRP van de gemeente Ommen. Dit is gebeurd tijdens een gezamenlijk planproces met deze gemeenten en de waterschappen, waarbinnen ruimte is voor specifieke beleidskeuzes per gemeente. Hiermee is de zorgplicht voor het afvalwater en overtollig hemelwater en grondwater gegarandeerd. In het vGRP is een aantal doelen omschreven dat wordt nagestreefd. • Zorgen voor doelmatige inzameling van afvalwater • Zorgen voor doelmatig transport van afvalwater • Zorgen voor inzameling en/of transport van overtollig regenwater • Zorgen dat het grondwater een bestemming van een gebied niet structureel belemmert • Doelmatig beheer en een goed gebruik van de riolering In 2010 is een intensieve samenwerking tussen waterschap Velt en Vecht en alle betrokken gemeenten in het werkgebied van het waterschap (waaronder de gemeente Hardenberg) gestart.


2014-09-24

32

Deze samenwerking moet leiden tot het verminderen van kosten, het verbeteren van de kwaliteit, het verkleinen van de kwetsbaarheid en het verhogen van de duurzaamheid. De eerste resultaten zijn inmiddels bereikt. De verwachting is dat dit op termijn zal leiden tot een totale vermindering van uitgaven van € 2 miljoen voor de gezamenlijke partners. Baten riool en water Doel hiervan is het heffen van rioolheffing om opbrengst te genereren als dekking voor de kosten van inzameling en verwerking van afvalwater en hemelwater en het beperken van nadelige gevolgen voor de grondwaterstand. Tijdens het opstellen van de begroting 2013 werd er in de crisisupdate grondbedrijf vanuit gegaan dat door activering van rioleringswerken € 500.000 aan kapitaallasten kon worden doorberekend in de rioolheffing. Hierdoor is het rioolrecht met € 25 per aansluiting verhoogd van € 218 (2012) naar € 243 (2013). Nu de definitieve cijfers van de activeringsslag bekend zijn blijkt dat € 173.000 niet in het rioolrecht kan worden doorberekend. Voor 2013 wordt het teveel in rekening gebrachte rioolrecht (€ 8 per aansluiting) in de (egalisatie)reserve gestort.

Risico’s Baten riool en water De rioolheffing bedrijven is gebaseerd op de heffingsgrondslag waterverbruik. Door bestandsuitwisseling met Vitens worden bedrijven die meer dan 500 m3 water hebben afgenomen aangeslagen op grond van het verbruik. Een lager waterverbruik leidt automatisch tot een lagere opbrengst. De leegstand van bedrijfspanden raakt hiermee niet alleen de opbrengst van OZB gebruikers, maar ook de rioolheffing bedrijven. Bezuinigingen In het kader van de bezuinigingsvoorstellen zijn maatregelen voorgesteld die effect hebben op ‘Riolering en gemalen’: • de kosten voor het straatreinigen worden voor 50% (€ 150.000) toegerekend aan de rioolheffing; • het BTW-percentage waarmee gerekend wordt, stijgt met 2% tot 21%; • de afschrijvingstermijn van riolen wordt verlengd naar 80 jaar. Door de BTW in het rioolrecht (€ 135.000 in 2014) op te nemen en de afschrijvingsduur van de investeringen te verlengen, moeten besparingen gerealiseerd worden tot in totaal: 2014 € 480.000 2015 € 930.000 2016 € 995.000 2017 € 995.000


2014-09-24

33

Opsomming lasten en baten programmalijn Wonen Wonen

Lasten Baten Saldo



2014-09-24

34

Kwetsbare groepen Het bevorderen van zelfredzaamheid en afhankelijkheid verminderen is de beste manier om kwetsbare groepen te helpen. Indien mensen niet voor zichzelf kunnen zorgen, moet de gemeente (tijdelijk) een vangnetfunctie vervullen en ondersteuning bieden bij het weer zelfredzaam worden. De gemeente Hardenberg wil de kwaliteiten van de burgers en samenleving benutten en versterken. We gaan uit van een betrokken samenleving en zijn daarin een betrokken overheid. Mensen zorgen in eerste instantie voor zichzelf en elkaar, pas als dat niet mogelijk is, worden maatregelen getroffen. De gemeente Hardenberg heeft een aantal uitgangspunten opgesteld die gelden voor het totale sociale domein: meer burger, minder overheid, meer buurt/wijk, minder centraal, meer preventief, minder curatief, meer integraal, minder versnipperd en meer collectief, minder individueel. De Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO) is een belangrijk wettelijk kader voor het gemeentelijk beleid. Vooraf: Transities Sociaal Domein De komende jaren vinden binnen het Sociaal Domein grote veranderingen plaats. Veranderingen die te maken hebben met de komende drie decentralisaties, te weten: - Jeugdzorg: de gemeente wordt verantwoordelijk voor alle jeugdhulp; - Participatiewet: deze wet voegt de Wwb, de Wsw en een deel van de Wajong samen; - Awbz: vanuit de Awbz worden Begeleiding en Persoonlijke verzorging overgeheveld naar de Wmo. Ieder onderdeel van deze decentralisaties kent zijn eigen dynamiek en processtappen. Aan de andere kant is er ook een samenhang tussen deze decentralisaties. De overheveling van taken zal per 2015 plaatsvinden. De drie decentralisaties vragen om regionale samenwerking en afstemming. In het voorjaar heeft het kabinet en de VNG ons opgeroepen om op dit onderdeel de samenwerking te versterken. Voornamelijk zullen we het beleid en uitvoering samen met gemeente Ommen oppakken. Hiervoor is een programma- en projectorganisatie van start gegaan. Leidende uitgangspunten voor het sociaal domein zullen zijn: • meer burger; minder overheid • meer buurt/wijk; minder centraal • meer preventief; minder curatief • meer integraal; minder versnipperd • meer collectief; minder individueel Naast maatschappelijke effecten zullen er ook financiële effecten zijn. Gemeenten krijgen – naast de kortingen op de algemene uitkering uit het Gemeentefonds – te maken forse efficiencykortingen bij het overnemen van diverse rijkstaken. De kortingen bij de overhevelingen van AWBZ-taken naar de WMO, de jeugdzorg en het beperken van de huishoudelijke hulp liggen tussen de 15 % en 40 %. In financiële zin gaan wij – net als andere gemeenten – in beginsel uit van een budgettair neutrale


2014-09-24

35

overheveling. Het zal geen toelichting behoeven dat hier een grote spanning ontstaat tussen de financiële mogelijkheden van de gemeente en een verantwoorde dienstverlening aan onze inwoners. Gemeenten krijgen ook te maken met kortingen op specifieke uitkeringen, waaronder de korting op het Participatiebudget. Door deze korting worden de mogelijkheden tot instroom in de Participatiewet beperkt en zullen gemeenten zich meer moeten richten op het handhaven van regels, het opleggen en innen van vorderingen en het bevorderen van de uitstroom naar regulier werk.

Ambities 1. Meer jongeren hebben een startkwalificatie, waaronder een HAVO-diploma. Onderliggend hierbij is de doelstelling dat het gemiddelde opleidingsniveau in de gemeente Hardenberg geleidelijk omhoog gaat. 2. De arbeidsparticipatie gaat omhoog. We versterken de koppeling van aanbod en vraag naar arbeid. 3. Bevorderen van gezonde leefstijlen - meer inactieve mensen komen in beweging 4. Bevorderen van gezonde leefstijlen

- minder problematisch middelengebruik en minder psychosociale problematiek 5. Bevorderen van gezonde leefstijlen - Geweld gericht op kinderen, vrouwen en mannen zal vaker stoppen 6. Mensen kunnen zelfstandig maatschappelijk functioneren. De deelname van kwetsbare personen aan activiteiten op het terrein van sport, cultuur, welzijn en politiek neemt toe. 7. Uitvoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning - mensen kunnen zo lang mogelijk zelfstandig wonen. 8. Uitvoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning - mantelzorgers kunnen zorg verlenen zonder dat dit schade toebrengt aan zichzelf, betaald werk of hun maatschappelijke participatie. Mantelzorgers blijven zelfredzaam. 9. Uitvoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning - het aantal vrijwilligers en de uren vrijwilligerswerk blijven gelijk


2014-09-24

36


Volksgezondheid Trends en ontwikkelingen Het kabinet is voornemens om per 1 januari 2015 alle taken op het gebied van jeugdzorg (de jeugdgezondheidszorg, provinciale jeugdzorg, gesloten jeugdzorg, jeugdreclassering, jeugdbescherming en licht verstandelijk gehandicapte jeugd) onder te brengen bij de gemeente. Hiertoe is de Jeugdwet opgesteld. De decentralisatie gaat gepaard met een bezuiniging. Ons doel is deze taken te integreren in het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG). In 2014 zullen we ons zowel lokaal als in regionaal verband voorbereiden op deze nieuwe taak. Daarvoor stellen we begin 2014 een Implementatieplan op. Ook de ontwikkeling van het zogenaamd Passend Onderwijs is van invloed op de decentralisatie Jeugdzorg. In deze decentralisatie wordt nauw samengewerkt met de regiogemeenten. Zie voor een nadere toelichting ook de tekst onder trends en ontwikkelingen bij paragraaf onderwijs (programma Voorzieningen). De informatie over en hulp bij het opvoeden en opgroeien van kinderen moet laagdrempelig aanwezig zijn voor de kinderen/jongeren, hun ouders en professionals. Hiervoor ontwikkelen we het Centrum voor Jeugd en Gezin door, met als uitgangspunt de visie Transformatie Jeugdzorg (inzet eigen kracht, de hulp in de directe leefomgeving van het gezin en een integrale benadering). De signalering van zorgen/problemen is zodanig georganiseerd, dat in een vroeg stadium hulp kan worden gegeven. Hierbij uitgaande van de eigen kracht, de inzet van de hulp in de directe leefomgeving van het gezin en een integrale benadering. We zoeken hierin nauwe samenwerking met de voorschoolse voorzieningen / het onderwijs enerzijds en onder andere huisartsen anderzijds om de integrale benadering te verbeteren. Vanaf 1 april 2013 wordt de integrale Jeugdgezondheidszorg voor 0-19 jarigen door één organisatie uitgevoerd (GGD). In 2014 voeren we een nieuwe manier van werken in (meer risicogericht) en concentreren we het aantal consultatiebureaus. Verder voert de GGD het basistakenpakket uit conform de Wet Publieke Gezondheid. Nog in 2013 wordt het vierjarig Lokaal Gezondheidsbeleidsplan vastgesteld. Hierin worden de prestaties/activiteiten voor 2014 opgenomen. Onderdeel van het lokaal gezondheidsbeleid is in ieder geval: • Alcoholmatigingsbeleid • Vitaal Vechtdal


2014-09-24

37

Voor uitvoering van het alcoholmatigingsbeleid is in 2014 nog incidenteel geld beschikbaar. In 2015 is geen geld meer beschikbaar voor uitvoering van dit beleid. Onder de noemer ‘Vitaal Vechtdal’ worden vier programma’s nader uitgewerkt en geïmplementeerd. Het gaat om de programma’s: • ‘Vroeg er bij’; gericht op het bevorderen van een optimale start voor ouder en kind. • ‘De vitale werknemer”; gericht op duurzame en stimulerende arbeidsparticipatie. • ‘Langer Vitaal’ gericht op vroeg signalering bij ouderen. • ‘Vitale gemeente’; gericht op verbetering vitaliteit van bewoners in de gemeente Hardenberg. Om de ontwikkelingen te kunnen volgen wordt een Vitaliteitsmonitor uitgevoerd. Voorstellen nieuw beleid Het jaar 2014 zal vooral gebruikt worden ter voorbereiding op de eerder genoemde plannen van het kabinet, zodat mensen die een beroep op ondersteuning in het kader van Jeugdhulp doen, deze vanaf 1 januari 2015 op een adequate manier kunnen ontvangen. Uitganspunt is dat de transitie budgettair neutraal wordt uitgevoerd. In 2013 wordt de nota lokaal gezondheidsbeleid vastgesteld. Deze zal vanaf 2014 ten uitvoer gebracht worden. Risico’s De hierboven beschreven trends en ontwikkelingen gaan gepaard met forse bezuinigingen. De bezuinigingen zijn zodanig fors dat zij een compleet andere inrichting van de betreffende zorg noodzakelijk maken. Ook de wetgeving zal moeten worden aangepast. Momenteel is nog onduidelijk welke beleidsvrijheid gemeenten krijgen. Er bestaan dan ook risico’s op het gebied van tijd (krijgen we de nieuwe invulling van zorg tijdig geïmplementeerd terwijl de nieuwe wetgeving er nog niet is?) als op het gebied van financiën (in hoeverre zijn de door het Rijk opgelegde bezuinigingen reëel?). Bezuinigingen Voor het project alcoholmatiging ‘fris over drank’ zijn na 2014 geen middelen meer beschikbaar. De tijdelijke financiering vanuit gemeentebegroting en de subsidie vanuit het project gezonde slagkracht loopt dan af. Het budget lokaal gezondheidsbeleid wordt met € 7.500 bezuinigd (“Toekomst tegemoet”). Hierdoor is er niet voldoende geld beschikbaar voor het uitvoeren van de vitaliteitsmonitor als onderdeel van het project ‘vitale gemeente’. Momenteel is een nota Lokaal gezondheidsbeleid in voorbereiding. De bezuinigingsopdracht wordt hierin meegenomen. Wanneer deze middelen bezuinigd worden is er naast de uitvoering van bestaand lokaal beleid (subs. Stichting Hartveilig en huisartsentelefoon) geen ruimte meer voor uitvoering nieuw beleid.


2014-09-24

38

(wet) Maatschappelijke Ondersteuning Trends en ontwikkelingen Volgens het regeerakkoord Rutte II gaan de AWBZ-functies Begeleiding en Persoonlijke Verzorging per 1 januari 2015 over naar de gemeenten/Wmo. Het betreft de extramurale AWBZ-functie “Begeleiding” die naar de gemeenten wordt overgeheveld. Dit is inclusief het vervoer dat aan de begeleidingsactiviteiten is verbonden. Daarnaast is het Kabinet voornemens ook de AWBZ-functie Persoonlijke Verzorging naar de gemeenten te decentraliseren. De plannen gaan gepaard met een bezuiniging van 15% van het budget. De maatregelen hebben tot gevolg dat een grote groep mensen (ook die met een grote zorgvraag) thuis blijven wonen en daar hun extramurale zorg moet ontvangen. Het proces van “scheiden van wonen en zorg” wordt hiermee versneld doorgevoerd. Dit zal leiden tot een groter beroep op gemeentelijke voorzieningen op terreinen van welzijn, gezondheid en wonen. Voor de uitvoering van de Wmo hebben we de volgende doelstellingen: 1. bevorderen van de zelfredzaamheid 2. stimuleren van de maatschappelijke inzet 3. bevorderen van participatie 4. bevorderen van sociale samenhang 5. bieden van een vangnet Voor de Wmo zijn een aantal prestatievelden geformuleerd waarbinnen deze doelstellingen moeten worden gehaald. Hieronder noemen we de belangrijkste ontwikkelingen in 2014 per prestatieveld. Prestatieveld 1: Sociale samenhang en leefbaarheid • Ontwikkelen wijkgericht werken. Prestatieveld 4: Ondersteuning mantelzorgers en vrijwilligers • Naast de reguliere mantelzorgondersteuning door Carinova de uitvoering van de projecten “mantelzorgers binnenboord” en “scholenproject”. • Jaarlijkse waardering vrijwilligers. Prestatieveld 5: Bevorderen participatie en zelfredzaamheid. Prestatieveld 6: Verlenen individuele voorzieningen De gemeenteraad heeft in september 2013 de “gekantelde” Wmo-verordening vastgesteld. Op basis van deze verordening wordt vraaggericht in plaats van aanbodgericht gekeken naar de problemen. Daarbij gaan algemene voorzieningen voor individuele voorzieningen. Op de functie Hulp bij het huishouden is het kabinet voornemens per 1-1-2015 een bezuiniging van 40% door te voeren.


2014-09-24

39

Cliënten kunnen geen “recht op” meer claimen, maar er dient individueel gekeken te worden welke beperkingen gecompenseerd moeten worden en wat de cliënt hier zelf aan kan bijdragen. Het compensatiebeginsel is juridisch nog niet uitgekristalliseerd. Voorstellen nieuw beleid Het jaar 2014 zal vooral gebruikt worden ter voorbereiding van de eerder genoemde plannen van het kabinet. Er zal nieuw beleid ontwikkeld en vastgesteld worden m.b.t. de nieuwe taken die op de gemeente af komen (begeleiding en persoonlijke verzorging) en de uitvoering van Hulp bij het huishouden. Dit beleid gaan we implementeren zodat mensen die een beroep op ondersteuning doen, deze vanaf 1 januari 2015 op een adequate manier kunnen ontvangen. Uitganspunt is hierbij dat de (nieuwe) taken budgettair neutraal worden uitgevoerd. Risico’s De risico’s voor de Wmo zijn gelijk aan de eerder beschreven risico’s bij Volksgezondheid. Bezuinigingen Door meer zelf te doen kan worden bespaard. Het verder door ontwikkelen en uitrollen van de kanteling betekent een afname van het aantal aanvragen en levert daarmee een besparing op van € 26.250 (“Tegen de stroom in”). De invoering van wijkgericht werken moet leiden tot minder aanvragen. Wmo-consulenten werken momenteel al grotendeels op basis van eigen indicaties. Er wordt ingezet op het vergroten van deze competentie.

Jeugd Trends en ontwikkelingen De ontwikkeling transitie jeugdzorg is reeds hiervoor beschreven (inleiding kwetsbare groepen) en onder de paragraaf Volksgezondheid. De rijksoverheid bepaalt een standpunt over de verantwoordelijkheidsverdeling tussen gemeente en rijk voor wat betreft een voorschools aanbod aan kinderen van 2,5 tot 4 jaar. Ons doel is een deelname van alle kinderen van 2,5 tot 4 jaar aan een ontwikkelingsgericht programma in de voorschoolse periode. Middels het raadsbesluit “Harmonisatie peuterspeelzalen en kinderopvang 2013” wordt subsidie verstrekt voor kinderen van ouders die geen recht hebben op kinderopvangtoeslag zodat alle kinderen van 2,5 tot 4 jaar een ontwikkelingsgericht programma in de voorschoolse periode kunnen volgen. Kinderopvangvoorzieningen moeten veilig zijn en van voldoende kwaliteit. De trend dat er steeds meer en hogere eisen worden gesteld aan kinderopvangvoorzieningen zet nog steeds door. Dit heeft als gevolg dat op de toezicht- en handhavingstaak van de gemeente op het gebied van kinderopvang en peuterspeelzaalwerk ook een groter beroep wordt gedaan.


2014-09-24

40

Risico’s In het kader van de harmonisatie kan de daadwerkelijke ouderbijdrage als gevolg van de economische crisis lager uitvallen dan geraamd.

Werk en Inkomen Trends en ontwikkelingen Twee typen trends en ontwikkelingen zijn relevant om te vermelden. Zo worden de effecten van de langdurige economische crisis op lokaal niveau steeds pregnanter voelbaar. De afgelopen twee jaren is de werkloosheid flink opgelopen, onder andere doordat veel banen zijn verdwenen. Dit leidt ertoe dat steeds meer inwoners een beroep moeten doen op gemeentelijke voorzieningen, zoals een uitkering voor levensonderhoud, bijzondere bijstand en/of schuldhulpverlening. Daarnaast zijn de financiële en wettelijke kaders die het Rijk stelt in beweging. Op 1 januari 2015 zal de Participatiewet worden ingevoerd, waarmee de Wsw wordt afgeschaft en de instroom in de Wajong sterkt wordt beperkt. Inwoners die voorheen een beroep deden op deze regelingen, worden vanaf 1 januari 2015 de verantwoordelijkheid van gemeenten. Echter, het Rijk voert tegelijkertijd zogenaamde efficiencykortingen door op de budgetten voor re-integratie en ondersteuning van werkzoekenden en arbeidsgehandicapte personen. Door deze twee ontwikkelingen wordt de druk op het domein werk en inkomen opgevoerd. Het college probeert de druk te beperken door tijdig en proactief beleid te ontwikkelen en de uitvoering van de Participatiewet toekomstbestendig vorm te geven. • De arbeidsparticipatie gaat omhoog. We versterken de koppeling van aanbod en vraag naar arbeid. • Die inwoners die geen beroep kunnen doen op een andere uitkering en / of inkomen, een WWBof Bbz-uitkering (bijstandsbesluit zelfstandigen) verstrekken voor de tijd dat dit noodzakelijk is • Maatschappelijke participatie van mensen die leven van een minimuminkomen. De gemeente Hardenberg ontvangt naar verwachting in 2014 circa € 10.445.000 voor het verstrekken van uitkeringen in het kader van de Wwb, IOAW/Z en Bbz. Mocht dit budget onvoldoende zijn, dan kan de gemeente Hardenberg – onder voorwaarden – een beroep doen op een Incidenteel Aanvullende Uitkering (IAU). Overigens is een tekort van 10% voor eigen risico van de gemeente. De autonome toename van het bijstandsbestand, veroorzaakt door de groeiende werkloosheid die ook voor 2014 wordt geprognosticeerd, is hoger dan de verwachte toename van de verwachte rijksbijdrage voor het verstrekken van uitkeringen. Daarom wordt € 650.000 uit algemene middelen extra beschikbaar gesteld voor de jaren 2014 en 2015 om verwachte tekorten – die voor rekening van de gemeente komen – te dekken. Dit is aanvullend op de structurele risico-buffer à € 360.000.


2014-09-24

41

Hiermee is eveneens een groot deel van het eigen risico van 10% afgedekt. Voor de jaren 2016 en verder zal eerst het effect van de decentralisaties worden afgewacht. Voor de re-integratie en begeleiding van inwoners met een bijstandsuitkering is in 2014 een rijksbijdrage beschikbaar van € 1.077.000 (Werkdeel). Vanwege de verplichte winkelnering bij een ROC zal het onderdeel educatie in overeenstemming met Deltion in 2014 worden ingezet voor de bestrijding van laaggeletterdheid en andere activiteiten binnen het kader van de Wet Educatie Beroepsonderwijs (WEB). In totaal zal in 2014 € 195.000 beschikbaar zijn. Voor de Wsw wijzigen de financiële kaders in 2014 vrijwel niet. Vanwege de invoering van de Participatiewet per 1 januari 2015 ligt de rijksbijdrage voor 2014 naar verwachting op het niveau van 2013. De kosten binnen de Wsw zullen in 2014 naar verwachting niet noemenswaardig afwijken van 2013. In het kader van armoedebestrijding en groei van het beroep op schuldhulpverlening wordt het budget in 2014 incidenteel met € 30.000 verhoogd van € 490.000 naar € 520.000. In 2014 moet worden bezien of de stijging van de kosten structureel van aard is. Het budget voor bijzondere bijstand en minimabeleid wordt – gezien de tekorten van de afgelopen jaren en de toename van het beroep op deze regelingen – met structureel € 50.000 verhoogd. Via het Dienstenbedrijf zetten we volop in op activering en re-integratie van uitkeringsgerechtigden en tevens speelt fraudebestrijding en handhaving een steeds groter wordende rol in de uitvoering van bijstandsregelingen: 1. Actieve benadering van werkgevers 2. Ondersteuning van werkzoekenden met kansen op de arbeidsmarkt 3. Begeleiding van werkzoekenden met geringe kansen op de arbeidsmarkt 4. Stimuleren van maatschappelijk participatie door educatie en sociale activering 5. Inzet op handhaving en fraudebestrijding, zodat oneigenlijk gebruik van inkomensvoorzieningen wordt bestreden 6. Conform de uitgangspunten van het armoedebeleid (najaar 2013 besluitvorming) inwoners met een laag inkomen stimuleren maatschappelijk te participeren 7. Conform de uitgangspunten van het armoedebeleid, inzetten op het voorkomen en bestrijden van problematische schulden


2014-09-24

42

Voorstellen nieuw beleid De centrale thema’s voor werk en inkomen in 2014 zijn: • Een efficiënte uitvoering van de Wsw; • Het terugdringen van de uitgaven in het kader van de Wwb, IOAW/Z en Bbz (Inkomensdeel); • Het operationaliseren van nieuw beleid in het kader van armoedebestrijding en schulden (minimabeleid). Een efficiënte uitvoering van de Wsw In 2014 wordt gestuurd op een efficiënte uitvoering van de Wsw door in te zetten op het begeleiden van sociale werkplaats-medewerkers naar reguliere werkgevers, de instroom in de Wsw te minimaliseren door geen nieuwe vaste dienstverbanden aan te gaan en te zoeken naar synergievoordelen rondom de werkgeversbenadering en het uitvoeren van werkzaamheden in de openbare ruimte. Bij het realiseren van deze maatregelen wordt samengewerkt met Larcom en het Arbeidstrainingcentrum (ATC). Terugdringen van uitgaven (Inkomensdeel) Cruciale activiteiten voor het beperken van de uitgaven zijn: instroombeperking door een strenge toetsing ‘aan de poort’, uitstroombevordering via het Dienstenbedrijf, intensivering van handhaving én terugvordering van onterecht verstrekte bijstand. Armoedebestrijding en schulden (minimabeleid) Armoedebestrijding en schuldhulpverlening zullen in 2014 doorontwikkeld worden, zodat de activiteiten in lijn liggen met het beleidsplan armoedebestrijding waarover in het najaar 2013 besluitvorming plaats heeft gevonden. Risico’s • 10% Eigen risico op budget BUIG: wanneer de gemeente geconfronteerd wordt met tekorten op het budget BUIG dan komen deze in principe voor eigen rekening. Mocht het tekortpercentage boven 10% van het budget uitkomen, dan kan de gemeenten een aanvraag in het kader van een incidenteel aanvullende uitkering (IAU) indienen. • Eigen risico op het innen van vorderingen in het kader van de Bbz2004: Sinds 1 januari 2013 heeft het Rijk de financieringssystematiek bedrijfskapitaal gewijzigd. Het Rijk hanteert normbedragen voor de hoogte van de ontvangsten uit het innen van vorderingen in het kader van de Bbz2004. Gemeenten die onder het normbedrag blijven, dienen dit tekort uit eigen middelen aan te vullen. Overschotten mogen gemeenten houden. • De kosten voor de Wsw overstijgen de rijksbijdrage. Het tekort wordt gedekt uit de algemene middelen. De invloed op de kosten van de Wsw zijn echter beperkt, doordat ontwikkeling van lonen en werkgeverslasten afhankelijk zijn van landelijke weten regelgeving waarop de gemeente geen invloed heeft.


2014-09-24

43

•

De gemeente is nog verantwoordelijk voor het uitvoeren van trajecten inburgering die voor 1 januari 2013 zijn gestart. Vanaf 1 januari 2014 ontvangt de gemeente echter geen bijdrage meer voor deze trajecten. In 2013 is hiervoor al een voorziening getroffen.

Bezuinigingen In 2017 zal een bezuiniging moeten zijn gerealiseerd van € 150.000 op de Wsw (“Tegen de stroom in”). De komende jaren zal deze taakstellende bezuiniging nader worden uitgewerkt en doorgevoerd.

Sociaal culturele voorzieningen Trends en ontwikkelingen De gemeente heeft besloten voor twee jaar iemand aan te stellen die de besturen van wijkcentra, dorpshuizen en multifunctionele centra indien nodig zal adviseren. Het gebouw van het MFC Dedemsvaart wordt eind 2013 opgeleverd, waarna de inrichting van het pand volgt. Rond februari/maart 2014 zal de voorziening daadwerkelijk in gebruik worden genomen. De exploitatie en beheer van het nieuwe MFC komt, na oplevering, in handen van de opgerichte stichting. Inmiddels is het stichtingsbestuur actief in de voorbereiding van deze voorziening. De vaste participanten worden gevormd door de Bibliotheek, Welzijnswerk de Stuw, het KCC (Klantcontactcentrum) van de gemeente Hardenberg, de politie en Stichting Huurdersbelangen. Daarnaast zal een grote groep structureel (en ook incidenteel) gebruik gaan maken van het MFC met diverse ruimten voor allerlei doeleinden, variërend van zakelijk tot feestelijk en culturele en maatschappelijke activiteiten tot een uitvaart.

Opsomming lasten en baten programmalijn Kwetsbare groepen Kwetsbare groepen

Lasten Baten Saldo INCIDENTELE LASTEN BUIG Schuldhulpverlening Ondernemersplan 0-4 jarigen

Bedragen x € 1.000 REKENING BEGROTING 2012 2013 2014 46.807 45.063 44.378 26.560 23.904 23.004 20.247 21.159 21.374


650 30 27

2014-09-24

MEERJARENBEGROTING 2015 2016 2017 43.461 43.324 43.238 22.142 22.146 22.149 21.319 21.178 21.089 650

44

Veiligheid en openbare ruimte 100% veiligheid kan de gemeente niet garanderen verantwoordelijkheid voor veiligheid ligt ook bij de samenleving, zowel burgers als het bedrijfsleven. In het snijvlak van de behoefte aan veiligheid en bescherming van veiligheid, onder meer dor toezicht en handhaving, zet de gemeente in op preventie en repressie en op stimulering van d e eigen verantwoordelijkheid en zelfwerkzaamheid van de samenleving.

Ambities 1. De fysieke openbare ruimte en de voorzieningen die zich daarin bevinden, zijn schoon, heel en veilig. Betrokken organisaties signaleren vroegtijdig overlastsituaties in buurten en wijken, zodat oplopende problemen kunnen worden voorkomen. Het gevoel van burgers ten aanzien van veiligheid in een wijk blijft op het huidige niveau. 2. Het toezicht in de openbare ruimte komt in goede afstemming tussen gemeente, politie en stadswachtorganisatie tot stand. 3. De gemeente geeft prioriteit aan structuurgroen en legt de verantwoordelijkheid voor het groene aanzien van de directe woonomgeving bij de bewoners. Daarom kunnen inwoners 5 % van de groenvoorzieningen in de woonwijken van de gemeente overnemen. 4. De verkeersveiligheid verbetert, waarbij het aantal slachtoffers met lichamelijk letsel op gemeentelijke wegen de komende vijf jaar daalt. 5. Instellingen en inwoners ondervinden 5% minder administratieve lastendruk van de gemeentelijke regelgeving en de regelgeving die de gemeente uitvoert. 6. Er vinden minder overtredingen van regelgeving plaats door actieve communicatie en gerichte controles. Het huidige kwaliteitsniveau op het gebied van milieu blijft gelijk. Bevolking en planontwikkelaars kennen door preventie een grotere verantwoordelijkheid voor de fysieke veiligheid.

Deze ambities realiseren we op de volgende wijze.


2014-09-24

45

Integrale Veiligheid Trends en ontwikkelingen Veiligheid vraagt betrokkenheid en inzet van meerdere partijen: gemeente, politie, justitie en brandweer, inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties. Enkele belangrijke veiligheidspartners hebben van doen met een ingrijpende organisatieontwikkeling: de vorming van Brandweer IJsselland, de totstandkoming van het politieteam Vechtdal binnen de eenheid OostNederland, en de inrichting van het arrondissementsparket Oost-Nederland. De gemeente kent ten aanzien van het thema veiligheid voornamelijk een regisserende rol. Ze brengt (veiligheids)partners bij elkaar, stimuleert een goede samenwerking, en streeft eenduidige prioriteitenstelling na. In hoofdlijnen wordt gestuurd op de aanpak van de gezamenlijk vastgestelde beleidsspeerpunten en op het vergroten van de zelfredzaamheid en eigen verantwoordelijkheid van burgers en bedrijfsleven. Het veiligheidsbeleid van de gemeente kent de volgende speerpunten: 1. woninginbraak, 2. jeugdoverlast, 3. woonoverlast, 4. veilig uitgaan en 5. verkeersveiligheid. Deze prioriteiten worden jaarlijks vastgesteld in de gemeentelijke Integrale Veiligheidsaanpak. Naast inzet op deze thema’s, dient waar mogelijk ingespeeld te worden op actuele ontwikkelingen en voorvallen. Crisisbeheersing (rampenbestrijding) wordt zoveel mogelijk in regionaal verband vorm gegeven. Het team Bevolkingszorg, cluster Ommen-Hardenberg, draagt daarbij zorg voor de uitvoerende gemeentelijke taken. Er is sprake van een verdere doorontwikkeling van dit team. Met een slanker en meer getraind team, wordt meer efficiëntie en professionaliteit nagestreefd. In de uitvoering zal daarnaast meer dan voorheen gebruik worden gemaakt van lokale medewerkers, zelfredzaamheid van burgers, en inzet van gespecialiseerde bedrijven en instanties. TVH (Toezichthouders Veiligheid gemeente Hardenberg) Om de gemeente zo veel mogelijk veilig te krijgen en te houden zetten we in op preventie, handhaving en stimulering van de eigen verantwoordelijkheid. Daarnaast komt het toezicht in de openbare ruimte in afstemming met de gemeente, de boa-organisatie TVH en de politie tot stand. Met ingang van 1 januari 2014 gaat TVH de parkeercontroletaken in het centrum van Hardenberg van P1 overnemen. Voor de uitvoering van deze taken is intern formatie geworven, gescreend en opgeleid. De taken worden op basis van een interne dienstverleningsoverkomst uitgevoerd. Hierin is kwantitatief en kwalitatief vastgelegd waaraan het parkeertoezicht moet voldoen. Handhaving Het uitvoeren van de toezichthoudende- en handhavende taken van de fysieke omgeving is niet alleen gericht op het controleren van regelgeving, maar ook om mensen te stimuleren om zich aan de regels te houden. Dit betekent ook het actief informeren over het hoe en waarom van de regels. De regels die de gemeente Hardenberg controleert zijn bedoeld om de fysieke omgeving van de gemeente veilig en leefbaar te houden. De programmering voor 2014 is opgenomen in het Handhaving UitvoeringsPlan 2014 (HUP 2014).


2014-09-24

46

NetwerkRUD IJsselland Belangrijk is dat we de kwaliteit van vergunningverlening en handhaving structureel waarborgen. Door deel te nemen aan de NetwerkRUD IJsselland kunnen we de kwaliteit structureel verbeteren. Binnen de nieuwe wetgeving mogen alleen gekwalificeerde medewerkers de handhavende en vergunningverlenende taken uitvoeren. Voor zover de eigen medewerkers gekwalificeerd zijn, blijven zij deze taken uitvoeren. Indien zij dit niet zijn, is de gemeente verplicht deze taken van de RUD af te nemen. Dat betekent toename van de kosten, maar daar staat tegenover dat de gekwalificeerde medewerkers van de gemeente/BOH ook ingezet kunnen worden voor activiteiten van andere gemeenten. In dat geval ontvangt de gemeente/BOH daarvoor een vergoeding. Op dit moment is niet te voorzien of dit tot een positief of een negatief resultaat zal leiden. De operationele kosten voor deelname aan het NetwerkRUD zijn € 60.000 op jaarbasis. Deze kosten bestaan uit structurele kosten voor de informatie-, coördinatie- en sturingseenheid (ICS). Drank- en Horecawet In 2013 is het toezicht op de Drank- en Horecawet van de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA) naar de gemeenten toegekomen. In dit jaar is het ambitieniveau en de prioriteiten vastgesteld in het Handhavingsuitvoeringsprogramma (HUP) en zijn tevens de medewerkers opgeleid. Het toezicht op de Drank- en Horecawet richt zich op locaties waar alcohol tegen betaling wordt verstrekt. Ons programma richt zich op vergunningplichtige locaties, zoals cafetaria’s, (eet)cafés, discotheken, buurthuizen, sportkantines en slijterijen en niet vergunningplichtige locaties zoals: evenementen. Het ambitieniveau waarvoor is gekozen is het niveau dat hiervoor door de NVWA werd gehanteerd. Het DHW-toezicht kan ingedeeld worden in twee soorten controles; de basiscontrole en de leeftijdsgrenzencontrole.  De basiscontrole vindt plaats bij bedrijven die alcohol mogen verkopen met of zonder DHWvergunning. De controle richt zich op de vergunningenbepalingen of het alcoholverkoopverbod.  De leeftijdsgrenzencontrole wordt uitgevoerd bij zogenaamde hotspots; locaties waar veel jongeren komen en alcohol proberen te kopen. Voorbeelden hiervan zijn: discotheken, supermarkten en slijterijen. Deze controle richt zich op de naleving van de geldende leeftijdsgrenzen.


2014-09-24

47

Begraafplaatsen Trends en ontwikkelingen Het doel is dat de gemeentelijke begraafplaatsen voldoende gelegenheid bieden tot begraven en gedenken in een rustige en goed verzorgde omgeving. Daarbij is het streven dat de gehanteerde tarieven 100% kostendekkend zijn. Dat doen we op basis van de volgende activiteiten: • Uitgeven van graven en uitvoeren van begravingen conform de Beheersverordening. • Uitvoeren van reguliere onderhoudsmaatregelen zoals onkruidbeheersing, gras maaien en hagen knippen. • Jaarlijks indexeren van de tarieven. De verwachting is dat de laatste resterende graven op begraafplaats De Mulderij in 2014 zullen zijn uitgegeven. Men is dan definitief aangewezen op begraafplaats Achterveld, waar in 2012 door middel van ruiming ruimte is ontstaan. Risico’s • De financiële dekking steunt in hoofdzaak op de jaarlijkse cash-flow van begraafrechten. De begraafrechten zijn afhankelijk van het aantal uitgegeven graven en uitgevoerde begravingen en worden geraamd op basis van een jaarlijks gemiddelde. Toch kunnen deze aantallen sterk fluctueren. Wanneer zich een significante afname voordoet van het aantal begravingen (bijvoorbeeld als blijkt dat men onder invloed van de recessie vaker kiest voor een - goedkopere crematie) leidt dat onvermijdelijk tot minder inkomsten. • De taakstellende bezuiniging ingaande 2015 op het onderhoud zou de komende jaren kunnen leiden tot een enigszins lager kwaliteitsniveau. Bezuinigingen Middels vaststelling van het raadsbesluit “Tegen de stroom in” van 2 juli 2013 heeft de raad bepaald dat ingaande 2015 op onderhoud begraafplaatsen de volgende besparingen gerealiseerd moeten worden: 2015 € 30.000 2016 € 60.000 2017 € 100.000

Beheer wegen en voorzieningen in de openbare ruimte Trends en ontwikkelingen • Door veranderend fietsgebruik is er sprake van een ontwikkeling in de verkeersveiligheid van fietsers. De verschillen in snelheden tussen fietsers onderling nemen toe doordat wielrennen en het gebruik van de elektrische fiets steeds populairder worden. Bovendien leidt de elektrische fiets tot meer fietskilometers per fietser, wat weer leidt tot meer fietsers op de weg.


2014-09-24

48

•

De provincie Overijssel herijkt momenteel haar beleid op het gebied van openbaar vervoer (OV). Aanleiding van de herijking is een significant exploitatietekort op het OV. Dit wordt veroorzaakt door onder andere duurdere concessies en lagere bijdragen van de rijksoverheid.

Bereikbaarheid Om de bereikbaarheid van de gemeente Hardenberg te vergroten optimaliseren we de regionale stroomwegen N34, N340 en N377 en de fietsverbindingen tussen kernen, woonwijken en voorzieningen. Openbaar vervoer Om een goed en aantrekkelijk openbaar vervoersysteem aan te bieden, willen we de volgende acties in 2014 realiseren: • Faciliteren van de OV-reiziger: zorgen voor voldoende fietsstallingen en gratis parkeerplaatsen bij de treinstations in de gemeente. • Realiseren van een snelle treinverbinding op het traject Hardenberg-Almelo. • In stand houden van het buurtbusnetwerk. • Optimaliseren visgraatmodel: buslijndiensten sluiten goed aan op treindiensten. • Borgen van een snelle treinverbinding op het traject Zwolle-Emmen. Verkeersveiligheid De acties voor 2014 om de verkeersveiligheid te verhogen zijn: • Optimaliseren van verblijfsgebieden (30- en 60-kilometerzones). • Inzetten op gedragsbeïnvloeding en verkeerseducatie. • Verbeteren school-thuisroutes. • Verbeteren verkeersveiligheid voor fietsers. • Duurzaam veilig inrichten van de stroomwegen N34 en N377. • Duurzaam veiliger inrichten van de Rijksstroomweg N36. Beheer en onderhoud Het doel is om de veiligheid van weggebruik door een duurzaam beheer van wegen te kunnen garanderen door: • Preventief en curatief gladheid bestrijden en sneeuwruimen. • Uitvoeren van visuele inspecties en wegenschouw. • Continueren van het beheer en onderhoud van verkeersregelinstallaties. • Groot onderhoud van wegen op basis van het meerjarenprogramma 2014/2016. • Gefaseerd uitvoeren van het vervangingsplan voor openbare verlichting volgens drie sporen: kwalitatief toereikend onderhoud, nieuwe installaties energiezuinig, innovatief vervangen en soms verwijderen van openbare verlichting. • Uitvoeren straatreiniging op basis van een veegschema.


2014-09-24

49

De ontwikkelingen die hierbij van invloed zijn, zijn • Door teruglopende financiën en een blijvende vraag naar onderhoud moet in de komende jaren een heroriëntatie plaatsvinden op het te voeren onderhoudsbeleid. • Door innovatief aan te besteden worden steeds vaker en meer taken aan de ‘markt’ overgelaten. • Verbeteren van efficiëntie door ‘werk met werk’ te maken en door de samenwerking met overige partners te intensiveren. • In de komende jaren wordt een uitbreiding van het areaal verwacht in verband met de upgrading van een aantal provinciale wegen. Beheer en onderhoud van het onderliggend wegennet komen voor rekening van de gemeente. • Intensivering van de samenwerking met overige Wegbeheerders. • Regionale aanpassing van de schakeltijden van openbare verlichting waardoor energie wordt bespaard. Parkeren Om voldoende parkeerruimte op de juiste plaats en voor de juiste prijs voor alle doelgroepen te bieden, willen we: • goed functionerend parkeersysteem exploiteren. • oneigenlijk gebruik van parkeerplaatsen voorkomen. • hoge parkeerdruk in woonwijken rondom het centrum van Hardenberg beperken. • parkeerdruk in andere kernen en woonbuurten monitoren. De landelijke trend is dat het parkeren met de auto in stadscentra afneemt. Dit heeft meerdere oorzaken: • het consumentenvertrouwen staat op een historisch dieptepunt; • consumenten geven minder geld uit; • aankopen worden steeds vaker via internet gedaan in plaats van in fysieke winkels. Als gevolg van deze trend zien omliggende gemeenten een daling van parkeerinkomsten tot wel 15% per jaar. Ook in Hardenberg is sprake van een afname van parkeerduur, maar de daling in Hardenberg is met 2,2% per jaar niet zo groot als in omliggende gemeenten. Een trend die nu echt doorzet is dat in Hardenberg steeds meer achter de slagboom wordt geparkeerd. Dit is een gewenste ontwikkeling, want hierdoor staat er minder ’blik op straat’. Het betalen van parkeergeld via de mobiele telefoon is in opkomst. Er zijn steeds meer aanbieders actief op de markt. Dit geeft parkeerders een extra betaalmogelijkheid. De chipknip gaat verdwijnen en kan per 1 januari 2015 helemaal niet meer gebruikt worden. Momenteel wordt onderzocht welke betaalmogelijkheid een goede vervanger is voor de chipknip.


2014-09-24

50

Openbaar groen Het doel is dat de fysieke openbare ruimte en de voorzieningen die zich daarin bevinden, schoon, heel en veilig zijn. We doen daarvoor het volgende: • Uitvoeren van reguliere verzorgingsmaatregelen, zoals onkruidbeheersing, gras maaien en hagen knippen, om het bestaande verzorgingsbeeld (centrum: A=hoog, overig: B=basis) te handhaven. • Uitvoeren van technische onderhoudsmaatregelen zoals snoeien en uitdunnen van bomen en beplantingsvakken om het groen in een goede technische staat te houden. • Vervangen en renoveren van groen dat aan het einde van zijn technische levensduur is. De gemeente geeft prioriteit aan structuurgroen en legt de verantwoordelijkheid voor het groene aanzien van de directe woonomgeving bij de bewoners. Daarom kunnen inwoners groenvoorzieningen in woonwijken van de gemeente overnemen.Gedacht wordt aan het op een andere wijze inzetten van de WSW, waarbij in tegenstelling tot de afgelopen periode de contractvorming met Larcom niet meer plaatsvindt op basis van een bestek, maar op basis van beschikbaar budget. Capaciteit wordt ingehuurd, welke medewerkers rechtstreeks door de BOH worden aangestuurd. Hiermee wordt verwacht een belangrijk efficiëntievoordeel te behalen. In 2013 is dit middels een pilot in de wijk Baalder beproefd. Deze laat goede resultaten zien. Voorstellen nieuw beleid Ombouw N34 tot duurzaam veilige stroomweg De provincie Overijssel wil in 2015 de N34 ombouwen tot een duurzaam veilige stroomweg. Hiermee wordt de bereikbaarheid van de gemeente Hardenberg vergroot en neemt de verkeersveiligheid flink toe. In het ontwerp voor de ombouw is over het gehele traject rekening gehouden met wensen van de gemeente Hardenberg inzake de verschillende aansluitingen en oversteken. Investering De totale investering van de ombouw N34 is geraamd op € 48 miljoen. De bijdrage van gemeente Hardenberg is € 4,5 miljoen. Dit bedrag dient na gunning, gepland in 2015, te worden overgemaakt naar de provincie Overijssel. Duurzaam veiliger maken N377: kruispunt Balkbrug De N377 tussen Lichtmis en Slagharen wordt in 2014 veiliger gemaakt. Gelijkvloerse oversteken worden verwijderd, waardoor de verkeersveiligheid verbetert en de bereikbaarheid van diverse kernen in de gemeente Hardenberg toeneemt. In het centrum van Balkbrug wordt een flinke verbetering gerealiseerd door de aanleg van een ongelijkvloerse aansluiting op de plek waar de N377 onder de Ommerweg/Meppelerweg doorgaat, in plaats van een kruising met een verkeerslichtinstallatie.


2014-09-24

51

Investering De onderdoorgang N377 in Balkbrug is geraamd op € 12 miljoen. De gemeente Hardenberg draagt hier € 1,1 miljoen aan bij. Dit is inclusief de bijdrage voor de aanpassing van het fietspad langs de Industrieweg te Dedemsvaart. Deze bijdrage dient voor 2014 te worden ingepland. Duurzaam veiliger maken N36 Witte Paal – Wierden Rijkswaterstaat doet in samenwerking met de Regio Twente onderzoek naar de verkeersveiligheid van de N36. Met het onderzoek wordt gezocht naar mogelijkheden om de verkeersveiligheid van de N36 te verhogen. Met name het kruispunt Beerzerweg/N36 (bij Mariënberg) staat bekend als een gevaarlijk punt en dient verbeterd te worden. Doortrekken treindienst Almelo naar Hardenberg De verbinding tussen Zuidoost Drenthe en Twente via Openbaar Vervoer is momenteel slecht. Ook Hardenberg heeft hierdoor een slechte verbinding met Twente. In het voorjaar van 2013 hebben Provinciale Staten van Overijssel besloten om de treindienst tussen Hardenberg en Almelo te verbeteren, waardoor de verbinding tussen Drenthe, Hardenberg en Twente via de trein veel beter wordt. Hiermee wordt een langgekoesterde wens van de gemeente Hardenberg vervuld. Investering De infrastructurele aanpassingen aan het spoor tussen Almelo en Hardenberg zijn geraamd op € 20,4 miljoen. De gemeente Hardenberg draagt, na gunning, € 1 miljoen bij. De gunning is gepland in 2014. Inrichten buitengebied als 60-kilometerzone Het buitengebied van de gemeente Hardenberg wordt volgens de principes van ‘duurzaam veilig’ ingericht als 60-kilometerzone. Deze inrichting start in 2014 en neemt naar verwachting enkele jaren in beslag. Ongeveer een derde deel van het buitengebied is in de afgelopen jaren aangewezen als 60kilometergebied. Om een eenduidig wegbeeld te creëren is het aanwijzen van de overige wegen en gebieden als 60-kilometergebied gewenst. De uitvoering hiervan wordt breed uitgezet, in overleg met de verenigingen voor Plaatselijk Belang. Ook wordt ingezet op gedragsbeïnvloeding. Investering en mogelijke subsidies De kosten voor het uitvoeren van dit project worden geraamd op € 250.000. Dit project komt in aanmerking voor BDU-subsidietoekenning 2014: 50% van het geraamde bedrag is subsidiabel. De gemeentelijke bijdrage van € 125.000 wordt binnen het reguliere budget (Groot onderhoud Wegen, Gedragsbeïnvloeding, Verkeersveiligheid, Belijning / markering) opgevangen. Fietspad Linderweg (Linde-Dedemsvaart) Vanuit Linde (gemeente De Wolden) gaat schoolgaand fietsverkeer naar Dedemsvaart. De provincie Drenthe en de gemeente De Wolden hebben de wens om tussen deze kernen een vrijliggend fietspad aan te leggen, om zo het comfort en de veiligheid van de fietser te verbeteren.


2014-09-24

52

Investering en mogelijke subsidies De kostenraming voor het fietspad tussen Linde en Dedemsvaart voor het deel tussen de gemeentegrens met De Wolden en Dedemsvaart bedraagt maximaal € 375.000. Ons college overweegt hier aan mee te werken. Dit project voldoet aan de voorwaarden voor BDUsubsidietoekenning in 2014 en aanleg in 2014/2015. De BDU bijdrage voor dit project is maximaal € 150.000. Voor deze investering is binnen de gemeente Hardenberg nog geen dekking voorhanden. Fietspad Maatschappijwijk (N48-Balkbrug) Door het afsluiten van de gelijkvloerse kruising van de Maatschappijwijk met de N48 ontstaat overlast voor gebruikers die nu dichtbij de op te heffen oversteek wonen. Met name het fietsverkeer ondervindt grote nadelige effecten van het opheffen van de gelijkvloerse oversteek. Om de fietser in dit gebied verkeersveiliger te laten deelnemen aan het verkeer is binnen het tunnelproject afgesproken dat er een fietsverbinding wordt aangelegd tussen de Haar in de gemeente Ommen en de Maatschappijwijk, parallel aan de N48. Investering De aanleg wordt in principe bekostigd vanuit het tunnelproject. Echter, in de begroting van het project N48 is een relatief laag bedrag meegenomen voor een sobere verharding. Als blijkt dat de bouwkosten meevallen wordt het verharden van de Maatschappijwijk – overeenkomstig de wensen van de omwonenden - alsnog uitgevoerd binnen het project. Beheer en onderhoud Voor de instandhouding van civieltechnische kunstwerken zullen we in 2014 een (risicogestuurde) onderhoudsstrategie opstellen. De werkzaamheden worden in eigen beheer uitgevoerd. Parkeren: Uitbreiden vergunningzone In de woonwijken rond de vergunningzone neemt de parkeerdruk toe. Deze verhoogde parkeerdruk is te verklaren doordat parkeren in deze straten gratis is. Bewoners ervaren hinder van geparkeerde auto’s in de straat. In 2014 wordt overwogen of de vergunningzone uitgebreid zal worden zoals voorgesteld in de Uitwerking Raamplan Parkeren (2005). Investering De kosten van de mogelijke uitbreiding van de vergunningzone zullen worden gedekt binnen de parkeerexploitatie. Risico’s • Vanuit het ministerie Infrastructuur & Milieu wordt aandacht gevraagd voor verbetering van de fietsverkeersveiligheid. Gemeenten worden bij deze aanpak betrokken. Wat de gevolgen zijn voor de inrichting van fietsinfrastructuur is nu niet bekend. Mogelijk zijn investeringen in fietsvoorzieningen noodzakelijk om de verkeersveiligheid voor fietsers te verbeteren.


2014-09-24

53

•

Om het exploitatietekort op het OV te beperken wil de provincie Overijssel haar OV-beleid gaan wijzigen. De gemeente Hardenberg wil niet dat kwetsbare doelgroepen de dupe worden van een kwaliteitsverlies in het OV en wil daarom met de provincie in gesprek om de bezuinigingen in het OV slim uit te voeren

Beheer en onderhoud • Doordat in de komende jaren minder onderhoudsmiddelen beschikbaar zijn, kan de(beeld)kwaliteit verder afnemen. • Door areaaluitbreiding(N48,N34,N377)nemen de (toekomstige) onderhoudskosten toe Parkeren • Minder lang en minder vaak parkeren als gevolg van veranderend consumentengedrag leidt tot lagere parkeeropbrengsten. Vooralsnog leidt dit niet tot parkeerexploitatieproblemen. Het is nu nog niet inzichtelijk hoe lang deze trend aanhoudt en wat de eventuele gevolgen zijn voor de parkeeropbrengsten op lange termijn. • Door het verdwijnen van de chipknip vervalt een betaalmogelijkheid. De parkeerder verwacht echter wel gebruik te kunnen maken van meerdere betaalmogelijkheden, waaronder andere een veilige, ‘cashless’ betaalmethode. Mogelijk moeten alle betaalautomaten aangepast worden om een alternatieve betaalmethode mogelijk te maken. Openbaar groen De laatste jaren zien we regionaal een opmars van de eikenprocessierups. Tot op heden is zeer terughoudend opgetreden met bestrijding en ligt het accent op het aanbrengen van waarschuwingslinten. Mocht deze trend zich in versterkte mate doorzetten, dan zal het vanuit volksgezondheidsoverwegingen noodzakelijk kunnen blijken om meer middelen op bestrijding in te zetten. Deze middelen zijn niet begroot. Bezuinigingen Openbaar groen Middels vaststelling van het raadsbesluit “Tegen de stroom in” dd. 2 juli 2013 heeft de raad bepaald dat in 2014 op Openbaar Groen een besparing van € 205.000 gerealiseerd moet worden. Door het anders organiseren van de inzet WSW op het groenonderhoud wordt verwacht een efficiëntie-voordeel te behalen. Desalniettemin zal deze bezuiniging ertoe leiden dat in bepaalde situaties of omstandigheden niet meer kan worden voldaan aan het gewenste kwaliteitsniveau. Meer dan in het verleden het geval was, zullen budgetgestuurde keuzes moeten worden gemaakt.


2014-09-24

54

Opsomming lasten en baten programmalijn Veiligheid en openbare ruimte Veiligheid en openbare ruimte

Lasten Baten Saldo



2014-09-24

55

Economie Het opleidingsniveau van de bevolking is relatief laag. Met de teruggang in de landbouw staat de vitaliteit van het platteland onder druk. Het is daarom nodig dat nieuwe economische dragers gezocht worden. De lokale en regionale bedrijvigheid is de belangrijkste motor van de Hardenbergse economie, bedrijvigheid zoals de bouw, de zorg en het toerisme. Minder regelgeving is belangrijk om ondernemers de ruimte te geven.

Ambities 1. De gemeente Hardenberg scoort in de beleving van ondernemers hoger in het ondernemersklimaat. Ondernemers waarderen de dienstverlening van de gemeente hoger, zoals via de relatiemanagers De samenwerking tussen gemeente en ondernemers is verbeterd. 2. De gemeente heeft voldoende voorraad bedrijventerreinen om de vraag op te vangen. De duurzaamheid en het particulier beheer van bedrijventerreinen nemen toe. 3. De bereikbaarheid van de kernen Hardenberg en Dedemsvaart is vergroot. Binnen 30 minuten kun je met de auto vanaf de stad Hardenberg op de omliggende snelwegen/ A-wegen komen. De treinverbinding Twente-Drenthe rijdt twee x per uur met een goede aansluiting. De digitale bereikbaarheid is verbeterd met breedbandverbindingen. 4. De stad Hardenberg is een levendige ontmoetingsplek om uit te gaan, te werken, te winkelen, te recreëren en te wonen. 5. Behoud en uitbreiding van de werkgelegenheid komt voornamelijk via bestaande bedrijvigheid tot stand. Het percentage starters neemt toe. 6. De voorwaarden voor vestiging van nieuwe of uitbreiding van bestaande bedrijven in de zorgsector zijn beter. De werkgelegenheid neemt in de zorgsector sterker toe dan in andere sectoren. 7. De gemeente Hardenberg hoort tot de top van toeristische gemeenten in Overijssel. Het aanbod aan overnachtingsmogelijkheden, voorzieningen, arrangementen en evenementen is toegenomen en verbeterd, met name gericht op seizoensverbreding en de bovenkant van de markt.


2014-09-24

56


Economie Trends en ontwikkelingen De gemeente Hardenberg (en de regio Noordoost Overijssel) heeft een unieke positie. De bestaande bedrijven zijn voor het grootste deel ontstaan uit decennia lang aanwezige lokale bedrijvigheid, gesticht en doorontwikkeld door lokale ondernemers. De afzetmarkt gaat soms ver over de regiogrenzen, in een toenemend aantal zelfs mondiaal. De groei van de werkgelegenheid die er is geweest, heeft zich vooral gemanifesteerd in deze bedrijven. Vestiging van grote bedrijven van buiten de regio is een uitzondering. De gemeente koestert de bestaande ondernemers. De economische crisis heeft effect op de werkgelegenheid en daarmee de vraag naar bedrijventerreinen. Evenals met woningbouw is er sprake van vraaguitval. Om de werkgelegenheid te behouden, te versterken en te verbreden zetten we in 2014 in op: • Actieve communicatie met het bedrijfsleven middels de digitale nieuwsbrief • Actief achterhalen van potentiele kandidaten via desk research en onze intermediaire partners zoals Oost NV. • Op het gebied van marketing & promotie organiseren van netwerkbijeenkomsten om de contacten met het bedrijfsleven zo optimaal mogelijk te houden. Behoud en uitbreiding van de werkgelegenheid komt voornamelijk via bestaande bedrijvigheid tot stand en startende bedrijven. De acties die we daarvoor in 2014 ondernemen zijn: • Tegengaan daling van de werkgelegenheid door zoveel mogelijk mensen toe te leiden naar een baan via een werkgeversgerichte benadering van het dienstbedrijf en continuering van het ondernemersstartpunt • Anticiperen op nieuwe ontwikkelingen die bijdragen aan een betere afstemming van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt • Bevorderen van samenwerking tussen het bedrijfsleven via onder meer het werkgeversberaad • Bevorderen van innovatie bij het bedrijfsleven door samenwerking in de regio Zwolle en ondersteuning Kennispoort Om bedrijven te faciliteren wil onze gemeente voldoende voorraad bedrijventerreinen beschikbaar hebben om de vraag op te vangen in de kernen Hardenberg en Dedemsvaart. Om het gemeentelijk deel bedrijvenprogramma te realiseren worden veel acties ondernomen om de verkoop te stimuleren. De acties zijn gericht op: • relatiebeheer van het bedrijfsleven • het maximaal faciliteren van de klant via accountmanagement en het bedrijvenserviceteam. Voorwaarden zijn: klantgerichte houding en een zekere mate van flexibiliteit in het bestemmingsplan.


2014-09-24

57

Zowel in Hardenberg als Dedemsvaart wordt ruimte geboden aan bedrijven met een omvangrijke vraag aan bedrijventerrein. Daarmee zijn deze onderscheidend in de markt en is de gemeente een interessante vestigingslocatie. Bij de herijking van programma is besloten met Heemserpoort en Broeklanden Zuid in Hardenberg en Rollepaal Oost in Dedemsvaart pas een start te maken wanneer meer duidelijkheid bestaat over de marktontwikkelingen. De overige terreinen zijn in uitgifte. In samenhang met de situatie op de woningmarkt wordt er beperkt woon/werkkavels verkocht. Op basis van de herijking van het bedrijventerreinenprogramma (2013) is voor 2014 de fasering naar beneden bijgesteld. Deze gaat uit van de verkoop van verschillende bedrijfskavels van in totaal 2,5 ha. Risico’s • De economische crisis leidt tot minder vraag naar producten en diensten van het bedrijfsleven en naar bedrijfsterrein. Hierdoor neemt de vraag naar werknemers af en stijgt het aantal werkzoekenden. • Door een terugtredende overheid, hetgeen samengaat met veranderende wetgeving en een daling van beschikbaarheid van financiële middelen. Bezuinigingen Startersondersteuning (ondernemersstartpunt): structurele bezuiniging vanaf 2016 ad € 45.000.

Recreatie & Toerisme Trends en ontwikkelingen Algemeen Recreatie & toerisme is een belangrijke economische pijler in de gemeente Hardenberg. De (verblijfs)recreatieve sector is van groot belang voor de lokale economie. Ten opzichte van de totale werkgelegenheid is het aandeel van de vrijetijdssector in Hardenberg 7,8%. Dit ligt boven het Overijsselse gemiddelde van 5,8%. Uit de cijfers van het Continue Vakantie Onderzoek (CVO) blijkt dat in het totale Vechtdal in 2012 509.200 binnenlandse vakanties (incl 146.600 vaste standplaatsvakanties) zijn doorgebracht. Dat komt in 2012 neer op 3.428.000 overnachtingen in onze regio. Tijdens deze vakanties is er in totaal voor € 80,2 miljoen besteed in het Vechtdal. We willen toerisme verder versterken als visitekaartje van de gemeente door: • het uitvoeren van de genoemde doelen in de toeristische agenda zoals opgenomen in ‘Hardenberg, Verblijven, Vermaken en Verbinden in het Vechtdal, Visienota recreatie en toerisme gemeente Hardenberg 2012 – 2015. • het versterken van grensoverschrijdende samenwerking en de samenwerking binnen het Vechtdal. • het faciliteren Informatiepunt en citymarketing • het onderhouden van bedrijvencontacten


2014-09-24

58

Vechtdal/Reestdal De gemeente Hardenberg ligt in het Vechtdal en Reestdal. Samen met de andere gemeenten binnen deze gebieden wordt samengewerkt op het gebied van recreatie en toerisme. Door deze samenwerking wordt het toeristische product vorm gegeven, dat herkenbaar in het gebied terugkomt (bijvoorbeeld fiets- en wandelroutes en marketing campagnes). Daarnaast wordt ook door de gemeente Zwolle, Dalfsen, Ommen en Hardenberg gewerkt aan regionaal beleid, het Vechtdal Kompas. Dit is in 2013 opgesteld, welke uiterlijk in december 2013 aan u wordt aangeboden. In dit Vechtdal Kompas zijn de toeristische visies en agenda’s van de afzonderlijke gemeenten in het Vechtdal op elkaar zijn afgestemd en in onderling verband gebracht. In de Vrijetijdsagenda Vechtdal, onderdeel van het Vechtdal Kompas, staat wat we in het Vechtdal gaan doen. Binnen het programma Ruimte voor de Vecht is de inzet van een Toeristisch GebiedsRegisseur voor het Vechtdal mogelijk gemaakt. De Vrijetijdsagenda Vechtdal geldt als richtlijn voor de activiteiten van de toeristisch gebiedsregisseur. Hardenberg Daarnaast heeft de gemeente Hardenberg haar eigen beleid. In 2013 is de Stichting Recreatie en Toerisme opgericht die uitvoering geeft aan de toeristische agenda opgenomen in de gemeentelijke visie ‘Hardenberg, Verblijven, Vermaken en Verbinden in het Vechtdal, visienota recreatie en toerisme gemeente Hardenberg 2012 – 2015’. Deze toeristische agenda is samengesteld door de belanghebbende partijen op het gebied van recreatie en toerisme en de gemeente Hardenberg. De gemeente Hardenberg blijft verantwoordelijk voor de overkoepelende zaken zoals het aanbrengen en onderhouden van toeristische infrastructuur, het vaststellen van ruimtelijke kaders en de grensoverschrijdende samenwerking bevorderen. Om de inwoner en bezoeker van Hardenberg te kunnen blijven bedienen van o.a. toeristische informatie na het sluiten van de VVV eind 2012, is sinds juni 2013 het Informatiepunt Hardenberg geopend. Op deze locatie kunnen inwoners en bezoekers informatie ontvangen over wonen, werken en recreëren in de gemeente Hardenberg. Risico’s Economische crisis Bezuinigingen Verhoging van toeristen- en forensenbelasting (valt onder programma Algemene dekkingsmiddelen: belastingen en heffingen)


2014-09-24

59

Overige Cultuur en Recreatie Trends en ontwikkelingen Cultuureducatie in het primair onderwijs krijgt landelijk steeds meer aandacht. Er wordt gestreefd naar kwaliteitsverbetering van cultuureducatie in het primair onderwijs. Ingezet wordt op deskundigheidsbevordering en het ontwikkelen van doorgaande leerlijnen waarbij de lokale mogelijkheden worden benut. Het primair onderwijs is verantwoordelijk voor de kwaliteit van cultuureducatie. De gemeente ondersteunt en faciliteert deze ontwikkelingen waarbij gebruik wordt gemaakt van de provinciale regeling ‘Cultuur aan de basis’. Daarnaast wordt aangesloten bij het landelijke programma ‘Cultuureducatie met kwaliteit’. Vanaf 2009 is in samenwerking met het primair onderwijs ingezet op kwaliteitsverbetering van cultuureducatie. Dit wordt doorgezet in de komende jaren. We willen buurtbewoners in staat stellen om in de eigen straat meer speelruimte te creëren dat kinderen, jeugdigen en hun ouders uitdaagt tot meer bewegen en ontmoeting. De gemeente wil vijf Kinderstraten per jaar werven (in totaal 10). De projectperiode duurt 2 jaar van januari 2013 t/m december 2014. Elke Kinderstraat organiseert jaarlijks 4 straatspeeldagen. De activiteit wordt mogelijk dankzij een provinciale subsidie. Daarnaast is het doel om te komen tot een publieke media-instelling voor het verzorgen van een omroepprogramma gericht op lokaal gebonden informatie. Vanwege een faillissement van de lokale omroep is in 2012 de zendtijdlicentie in de gemeente Hardenberg vrijgekomen. In 2013 zal de gemeenteraad het Commissariaat van de Media adviseren betreffende een media-instelling die in de komende 5 jaar gaat fungeren als lokale publieke media-instelling voor de gemeente Hardenberg. Deze media-instelling ontvangt daartoe jaarlijks een subsidie volgens wettelijke richtlijnen vanuit het hiervoor opgenomen bedrag in het gemeentefonds. Bezuinigingen Op het onderhoud van speeltoestellen wordt in 2014 € 26.000 bezuinigd. Subsidies vrijwillig sociaal cultureel werk: structurele bezuiniging van € 25.000 vanaf 2014. Toelichting: Aanpassing en/of beëindiging van een aantal subsidies. Hiervoor is een collegebesluit nodig.

Plattelandsvernieuwing, kleine kernen en agrarische sector Trends en ontwikkelingen De functie van het buitengebied verandert. De landbouw zal een belangrijke functie blijven behouden in het buitengebied, maar zal niet meer de enige en primaire functie zijn. Gezocht wordt naar mogelijkheden om de ontwikkeling van de agrarische sector te verbinden met ontwikkeling van landschap, recreatie en leefbaarheid.


2014-09-24

60

Per 31 december 2013 loopt het huidige plattelandsontwikkelingsplan van de EU, het Investeringsbudget voor het Landelijk Gebied van het Rijk (ILG) en het provinciale meerjarenprogramma voor het landelijk gebied (pMJP) af. Vanaf 2014 gaat een nieuw Europees programma van start waarin het Europese landbouw en plattelandsbeleid ingrijpend gewijzigd zal worden. De exacte gevolgen zijn nog niet bekend zodat het niet duidelijk is hoeveel budget er is en welke projecten hiervoor in aanmerking komen. 2014 is dan ook een jaar waarin nieuwe kaders ontwikkeld worden. Gemeente Hardenberg is in 2013 begonnen om zich hier proactief op voor te bereiden. Ons doel is de kwaliteiten te versterken via samenwerking en het compensatiebeginsel. In het kader van het project “Landbouw, een sector van betekenis” wordt samen met relevante partners verkend hoe optimaal van het nieuwe Europees programma gebruik kan worden gemaakt. Mogelijkheden zijn bijvoorbeeld het nieuwe programma voor plattelandsontwikkeling POP 3, de “vergroening” van het Europees Gemeenschappelijk Landbouwbeleid en de vorming van gebiedscollectieven voor agrarisch natuurbeheer. De beschikbare middelen zullen worden ingezet om acties vanuit het project “Landbouw, een sector van betekenis” uit te voeren met in achtneming van het Landbouwontwikkelingsplan (LOP) en de nota “Landbouw, een sector van betekenis”

Opsomming lasten en baten programmalijn Economie Economie

Lasten Baten Saldo

Bedragen x € 1.000 MEERJARENBEGROTING REKENING BEGROTING 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2.913 1.855 1.722 1.722 1.722 1.721 951 511 504 491 475 449 1.962 1.344 1.218 1.231 1.247 1.272 GEEN INCIDENTELE BATEN EN LASTEN


2014-09-24

61

Groene ruimte De functie van het buitengebied verandert. Deze verandering heeft te maken met de teruglopende rol van de landbouw, maar ook met andere behoeftes van mensen. Inwoners, bezoekers en toeristen zijn graag in de groene ruimte. De landbouw zal een belangrijke functie blijven behouden in het buitengebied, maar zal niet meer de enige en primaire functie zijn. De gemeente wil de kwaliteit van de openbare groene ruimte behouden en verbeteren.

Ambities 1. In onze natuurgebieden (voorbeelden zijn het Reestdal, het Colenbrandersbos en het Vechtdal) blijft de biodiversiteit behouden en wordt zo mogelijk verbeterd. 2. Meer wandelaars en fietsers doorkruisen de groene ruimte. 3. Op de Vecht varen meer bootjes. 4. We wijzen vier gebieden aan als landbouwontwikkelingsgebied, namelijk Westerhuizingerveld, het gebied tussen N377 en N34, SlagharenOost/De Krim, Bergentheim-zuid. Deze gebieden zijn het meest geschikt voor landbouw. In de visienota buitengebied benoemen we de gewenste kwaliteiten in gebieden en vertalen dit naar het bestemmingsplan buitengebied. Bij ruimtelijke afwegingen en ontwikkelingen houden we rekening met het behoud van de stilte, het donker en de ruimte. 5. Het aantal functies (zoals bedrijven en woningen) in vrijkomende agrarische gebouwen neemt toe. 6. Kwaliteiten versterken we via samenwerking en het compensatiebeginsel 7. Via een monitor biodiversiteit behouden we de maatschappelijke aandacht voor biodiversiteit.


Ruimte voor de Vecht/Recreatie en toerisme Trends en ontwikkelingen Ons doel is dat meer wandelaars en fietsers de groene ruimte doorkruisen. Daarvoor versterken we van de beleefbaarheid van de bestaande routestructuren. Ook willen we bereiken dat op de Vecht meer bootjes varen.


2014-09-24

62

In 2014 gaan we daarvoor het volgende doen: • Verbeteren van de infrastructuur op de Vecht onder meer via Ruimte voor de Vecht (aanlegsteigers, passeerbaar maken van stuwen in de Vecht) • Grensoverschrijdende samenwerking verbeteren, inclusief het samenstellen van grensoverschrijdende arrangementen. • Samen met de provincie en de andere partners is in het kader van ‘Ruimte voor de Vecht’ een regionale voorkeursvariant opgesteld. Eind 2011 hebben Provinciale Staten ingestemd met het investeringsbesluit Ruimte voor de Vecht. Daarmee kan de Regionale Voorkeursvariant ook uitgevoerd worden. Het Vechtpark Hardenberg maakt onderdeel uit van Ruimte voor de Vecht en de Regionale Voorkeursvariant. Dit project wordt ontwikkeld samen met Waterschap Velt en Vecht. Eind 2011 is na de realisatie van de Haven in 2009 het eerste deelgebied, Monding Oude Radewijkerbeek, van het Vechtpark opgeleverd. Eind 2013 wordt het volgende deelgebied, Monding Molengoot, opgeleverd. Er is gestart met de voorbereiding van het deelgebied Centrum Uiterwaard. Het ontwerpproces zal op dezelfde wijze vorm gegeven worden zoals gebeurd is bij het deelgebied Monding Molengoot. De uitvoering van de herinrichting start mogelijk nog in 2014. Deze projecten worden (financieel) ondersteund vanuit Ruimte voor de Vecht. In het deelgebied Centrum Uiterwaard van het Vechtpark willen we de volgende doelen behalen. Beleving - Wandel- en fietspaden - Strand/evenementweide (begaanbaarheid/oevers/enz.) - Betrekken van Heemsermarspark - Ruimtelijke eenheid Kunst - Podium/tribune op dijk - Toegangen van bruggen naar gebied - Transferium/carpoolplek Natuur Gerealiseerde natuurontwikkeling zoveel mogelijk integreren Water - Extra ruimte voor water - Natuurvriendelijke oevers - Stabiliteit dijk verbeteren - Verbreden van het zomerbed De bevaarbaarheid van de Vecht wordt in het kader van Ruimte voor de Vecht ook geïnitieerd. In 2013 is de eerste sluis opgeleverd. Deze sluis is gelegen bij De Koppel. De sluis bij de Haandrik is in opdracht van het waterschap in 2013/2014 gerenoveerd.


2014-09-24

63

De voorbereiding van de realisatie van de sluizen in Diffelen en Junne is in 2012/2013 gestart en zal mogelijk in 2014 worden uitgevoerd. In deze uitvoeringsprojecten participeert de gemeente. Risico’s De voorgenomen fusie van de waterschappen tot één waterschap genaamd Vechtstromen zou invloed kunnen hebben op de doorlooptijd van enkele deelprojecten. Het proces met betrekking tot overeenstemming met grondeigenaren kost meer tijd, waardoor totale planning opschuift naar achteren.

Ruimtelijke ordening Trends en ontwikkelingen Het doel van Ruimtelijke ordening is om te zorgen voor voldoende ruimte voor wonen, werken, voorzieningen, recreëren en mobiliteit met ruimtelijke kwaliteit. Wat doen we daarvoor: • Actualisering bestemmingsplannen is een doorlopend proces. Voor 2014 zijn gepland: Heemse, herziening regeling detailhandel, Sibculo, Kotermeerstal-oost en Kloosterhaar. • Behandeling van verzoeken van derden op principe-vragen om planologische medewerking alsmede van verzoeken om een partiële herziening. • Op grond van de Wet op de Ruimtelijke Ordening heeft de gemeente de wettelijke opgave om een structuurvisie op te stellen waarin de fysieke leefomgeving voor de gemeente als geheel of een deel van haar gebied wordt beschreven. In het najaar 2013 wordt een doorstart gemaakt met het opstellen van de structuurvisie. Behandeling in de raad zal plaatsvinden in 2014.

Milieu en Duurzaamheid Trends en ontwikkelingen Natuureducatie Natuuractiviteitencentrum De Koppel registreert digitaal de gegevens over de ontwikkeling van de biodiversiteit in de gemeente. Daarbij wordt gebruik gemaakt van een koppeling met de Nationale Databank Flora en Fauna (NDFF). De gemeente beschikt daardoor over adequate natuurgegevens die worden gebruikt bij de beoordeling van ruimtelijke ontwikkelingen. Natuurbeheer Ons doel is dat in onze natuurgebieden de biodiversiteit behouden blijft en zo mogelijk wordt verbeterd. De kwaliteiten willen we versterken via samenwerking en het compensatiebeginsel (ook bij plattelandsvernieuwing). Voor behoud en versterking van het Landschap komt dit jaar het Landschapontwikkelingsplan (LOP) gereed. Onder het motto “samenwerken aan landschap!” is de strategie om gebiedsgericht kansen te benutten, onder andere in de omgeving CollendoornCollendoornerveen.


2014-09-24

64

Ambitie is behoud en waar mogelijk ontwikkeling van de landschappelijke identiteit en de biodiversiteit. De ambities worden gerealiseerd in een buitengebied waar ruimte is voor de dynamiek van een vitaal platteland. Behoud betekent dan ook niet dat alles moet blijven zoals het is, maar dat in afstemming met het ruimtelijke ordeningsbeleid de ruimtelijke ontwikkelingen zorgvuldig worden ingepast of dat compensatie plaats vindt. Zo mogelijk worden via integrale gebiedsplannen diverse belangen gekoppeld. Per 31 december 2013 loopt de huidige provinciale subsidie voor groene diensten ten einde, zodat de financieringsmogelijkheden voor nieuwe overeenkomsten voor aanleg, herstel en beheer van particuliere landschapselementen beëindigd zijn. Er komt echter een nieuwe - meer bescheiden subsidieregeling. Of hier gebruik kan worden gemaakt is nog niet duidelijk. Nieuwe kansen voor natuur en landschap komen er door de “vergroening” van het Europees Gemeenschappelijk Landbouwbeleid, deels via gebiedscollectieven voor agrarisch natuurbeheer. De vorming van een dergelijk collectief in de Vechtdal-gemeenten en inhoudelijke ondersteuning hiervan zal worden gefaciliteerd. De gemeente Hardenberg wil uitvoering van vergroening door een gebiedscollectief stimuleren, waarmee de effectiviteit op het gebied van biodiversiteit en beleving wordt versterkt. Duurzaamheid De gemeente Hardenberg heeft in haar Meerjarenprogramma Duurzaam Hardenberg 2010-2014 een groot aantal projecten gedefinieerd om het energiegebruik binnen de gemeente te reduceren en het aandeel duurzame energieopwekking te vergroten. Op termijn willen we een energieneutraal Hardenberg realiseren. Met betrekking tot de eigen organisatie en de gebouwde omgeving is de gekozen rol met het realiseren van het nieuwe duurzame gemeentehuis (meest duurzame van Nederland bij oplevering) en de nieuwe duurzame gemeentewerf (idem) en het project Bewust Duurzaam Thuis (succesvolle energieaanpak particuliere woningeigenaren) overtuigend ingevuld. Hardenberg is zowel op provinciaal als op landelijk niveau koploper in de ontwikkeling van een energieaanpak voor de bestaande woningvoorraad en is daarom gevraagd deel te nemen aan het landelijk themateam voor de gebouwde omgeving en een Europees kennisnetwerk op dit terrein. Uit een overzicht van de provincie blijkt dat Hardenberg op de eerste en tweede plaats staat bij respectievelijk duurzaamheidslening en premieregeling. Wanneer echter wordt gekeken naar het effect van de gerealiseerde maatregelen is duidelijk dat er nog veel moet gebeuren voordat Hardenberg energieneutraal is.


2014-09-24

65

Om op termijn energieneutraal te kunnen worden moet de focus binnen Duurzaam Hardenberg van energiebesparing worden verbreed naar de productie van duurzame energie. Energiebesparing is echter blijvend belangrijk vanuit het oogpunt van woonlastenbeheersing, economisch potentieel en sociale activatie en -acceptatie van duurzame energieopwekking. Omdat energiebesparing slechts een deel van de oplossing is bij het realiseren van een energieneutraal Hardenberg is de ontwikkeling van duurzame energieprojecten van groot belang. Er wordt onderzoek gedaan naar de mogelijkheden voor lokale duurzame energieproductie, waarbij een deel van de opbrengst in het betreffende gebied kan worden ingezet voor lokale voorzieningen. Hieraan wordt nader invulling gegeven door het identificeren van kansrijke (participatie)modellen, waarbij burgers, lokale belanghebbenden en/of gemeente meeprofiteren van de opbrengsten uit de lokale duurzame energieopwekking én het uitwerken van business-cases voor energiecoöperaties. Gemeentelijk vastgoed De afgelopen jaren zijn op natuurlijke momenten (bijvoorbeeld bij nieuwbouw of renovatie) een aantal grote projecten uitgevoerd. Mede aan de hand van de in 2013 uitgevoerde herinspectie van de gemeentelijke gebouwen loont het naar verwachting om de hele vastgoedportefeuille door te lichten, het besparingspotentieel inzichtelijk te maken en in combinatie met reguliere onderhoudswerkzaamheden te realiseren. In 2014 worden de voorbereidingen voor een nieuwe aanbesteding voor de inkoop van gas en elektra opgestart. De ingangsdatum is 1 januari 2015. Bij de aanbesteding wordt wederom samengewerkt met meerdere gemeenten. Energiebeheer Medio 2013 is een onderzoek gestart naar de mogelijkheden voor optimalisering van het monitoren van het energieverbruik in de gemeentelijke gebouwen. Eind 2013 tot begin 2014 concrete maatregelen getroffen waarmee energieverbruiken efficiënter gemeten, gemonitord en geanalyseerd kunnen worden. Concreet zijn in 2014 de huidige meters vervangen door zogenaamde slimme meters. Ook is het besparingspotentieel inzichtelijk gemaakt en is zoveel mogelijk tot uitvoering over gegaan. Doelstelling is om eind 2015 minimaal 10% energie te besparen ten opzichte van het gebruik eind 2013. Bij de uitrol wordt niet alleen naar de technische mogelijkheden gekeken maar worden gebruikers van gemeentelijke gebouwen intensief betrokken. Hierbij wordt naast inzicht en voorlichting ook gedacht aan introductie van financiële prikkels (zoals bijvoorbeeld een bonus/malus systeem).


2014-09-24

66

Voorstellen nieuw beleid Energiebeheer • Wat willen we bereiken? Besparing van 10% van de energie in 2015 ten opzicht van het niveau eind 2013. • Wat gaan we ervoor doen? Wij introduceren technische maatregelen die het inzicht in het verbruik vergroten en direct een besparing opleveren of direct lokaal energie opwekken. Daarnaast betrekken we de gebruikers van de gemeentelijke gebouwen en introduceren prikkels om zo bewust mogelijk om te gaan met het energieverbruik. • Wat gaat het kosten? Eventuele investeringen die noodzakelijk zijn om dit besparingspotentieel te realiseren zullen een afzonderlijk voorstel met dekking voorgelegd Bezuinigingen Vanaf 2015 wordt het budget Landschapsontwikkeling (natuurbeheer) ad € 35.000 op gehefen. Dat wil zeggen geen gemeentelijke bijdrage in onderhoud van particuliere landschapselementen.

Opsomming lasten en baten programmalijn Groene Ruimte Groene ruimte

Lasten Baten Saldo

Bedragen x € 1.000 MEERJARENBEGROTING REKENING BEGROTING 2012 2013 2014 2015 2016 2017 6.914 3.880 4.032 4.031 4.030 4.024 3.265 350 367 370 374 378 3.649 3.530 3.665 3.661 3.656 3.646 GEEN INCIDENTELE BATEN EN LASTEN


2014-09-24

67

Externe oriëntatie In de vorige programmalijnen staat steeds welke rol de gemeente heeft om doelstellingen te bereiken. Wat overal terugkomt is, dat de gemeente een beperkte rol heeft. De markt, inwoners en instellingen zijn de belangrijkste partijen in de maatschappelijke ontwikkelingen.

Ambities 1. De gemeente Hardenberg stijgt fors op de lijst van beste digitale dienstverlenende gemeenten van Nederland. Klantgerichtheid en mensgerichtheid zijn hierbij de belangrijke waarden. 2. Inwoners en ondernemers zijn trots op gemeente en stad Hardenberg en zijn daarmee de beste ambassadeurs. Dat wat de gemeente Hardenberg te bieden heeft en wat er gebeurt heeft binnen 5-7 jaar een grotere bekendheid onder (potentiële) bezoekers, bewoners, bedrijven en strategische partners. De naam Hardenberg heeft een spontane bekendheid en roept positieve associaties op, waardoor mensen in concreet gedrag vaker voor de gemeente Hardenberg kiezen. 3. Participatietrajecten op gebied van beleidsvoorbereiding, -bepaling, -uitvoering en -evaluatie leiden tot een betere inhoud, een groter draagvlak en tot een groter vertrouwen. Inwoners, maatschappelijke organisaties en bedrijven zijn tevreden over hoe ze betrokken worden bij trajecten. De gemeente laat beter zien wat ze voor inwoners, bedrijven en andere doelgroepen doet.


Gemeente-eigendommen, niet voor de openbare dienst bestemd Trends en ontwikkelingen Toenemende dynamiek vraagt om een meer integrale benadering van ons vastgoedbezit en -gebruik. In samenspraak met eindgebruikers (huurders), natuurlijke partners en gemeenten, is het gezamenlijk optrekken en integraal afstemmen van essentieel belang geworden. De verwachting is dat dit aspect de komende jaren alleen maar toe zal nemen. Het aanhalen van samenwerkingsverbanden zal van wezenlijk belang worden.


2014-09-24

68

Om dit te borgen zullen lange termijnhuisvestingsplannen worden opgesteld die een doorkijk geven naar de ontwikkelingen op middellange termijn en die voorzien zijn van de nodige flexibiliteit als de praktijk dit vraagt om goed in te kunnen spelen op veranderende actualiteit. Voorstellen nieuw beleid Uiteindelijk willen we komen tot een strategische inzet van ons vastgoed. Daarvoor voeren we in 2014 het volgende uit: • Met de herinspectie van de gebouwen conform een nieuwe systematiek in 2013 is het mogelijk om het onderhoudsniveau (en de daarbij behorende kosten) te differentiëren naar gewenste uitstraling en gebruik. In 2014 zal hiervoor een scenariostudie worden gemaakt waarbij de ontwikkeling van de onderhoudsreserves op middellange termijn inzichtelijk worden gemaakt. • Maatschappelijk Domein en haar partners uit het maatschappelijk veld, zijn intensieve gebruikers van het gemeentelijk vastgoed. Goede samenwerking is essentieel om de opgaven (zoals decentralisatie, financiële opgaven en terugtredende overheid) voor de komende jaren goed op te kunnen lossen. Hiervoor zullen gezamenlijk in 2014 lange termijnhuisvestingplannen worden opgesteld en vastgelegd in de Nota Vastgoedmanagement 2014-2018. • In het LOC is afgelopen jaar sprake geweest van toenemende leegstand. Daarnaast staan de huurprijzen door concurrentie uit de markt, onder druk. Door toename van het gebruik van het Alfa-college en het inzetten van de ruimten in het LOC voor het gezamenlijk huisvesten van organisaties die sterk met de gemeente zijn verbonden, is dreigende leegstand te voorkomen. Hiervoor zal een Huisvestingsplan voor het LOC eind 2013 worden gepresenteerd. Na besluitvorming zal in 2014 de plannen geeffectueerd worden. Daarnaast streven we een verduurzaming van ons vastgoed na. Naast het verduurzamen van ons vastgoed (bijvoorbeeld door duurzame materialen te gebruiken, gebouwen extra goed te isoleren en gebruik te maken van lokale energieopwekking) zijn er mogelijkheden om ook de gebruikers te bewegen om bewuster om te gaan met energie, bijvoorbeeld door het introduceren van financiële prikkels. Hiervoor zullen al onze gebouwen voorzien worden van slimme meters en zullen wij in samenspraak met onze huurders en partners streven naar een duurzamer gebruik van onze gebouwen. Het is de doelstelling om eind 2015 minimaal 10% energie te besparen ten opzichte van het gebruik eind 2013. De investeringen die hiervoor noodzakelijk zijn, zullen worden bekostigd uit de te realiseren besparing. Eind 2013 zal een Plan van Aanpak worden gepresenteerd zodat in 2014 kan worden gestart met deze besparingen.

Cateringkosten LOC Trends en ontwikkelingen In een memo van 13 januari 2013 zijn college en raad geïnformeerd over de cateringkosten in het LOC. In dit document zijn suggesties gedaan om te komen tot kostenreductie zoals verwijderen automaten publieksruimtes en het in rekening brengen bij huurders. De automaten zijn inmiddels buiten gebruik gesteld. Afgesproken is dat de huurders zelf koffie bestellen bij de stichting LOC.


2014-09-24

69

Voor zover deze kosten niet voor rekening van de gemeente (in de rol van verhuurder) komen worden deze rechtstreeks bij de gebruiker in rekening gebracht. Dit geldt eveneens voor de kosten die betrekking hebben op de afname van consumpties (koffie en thee) in het Grand café en de personeelskamer. Deze maatregelen zijn binnen de geldende afspraken het maximaal haalbare. Hiermee is het tekort in twee jaar tijd teruggebracht van € 65.000 naar € 45.000. Meer besparingen worden op dit moment niet mogelijk geacht. Het resterende tekort op de cateringkosten van € 45.000 betreft de afname van koffie en thee door het gemeentelijk personeel in het LOC. Deze kosten zijn reëel en in verhouding tot het verbruik binnen de gemeentehuizen, waar eveneens sprake van een tekort op de cateringkosten. Een voorstel tot ombuiging van het tekort binnen de gemeentehuizen zal ingediend worden inclusief de catering van het LOC.

Dienstverlening Trends en ontwikkelingen Wij streven een continue verbetering na van de kwaliteit van onze klantcontacten. Dit doen we in 2014 met het volgende: • Ieder kwartaal extern communiceren over de behaalde resultaten ten opzichte van de doelstelling zoals verwoord in het voor de dienstverlening ontwikkelde kwaliteitshandvest en te verwachten ontwikkelingen • Het niveau van dienstverlening wordt continu gemeten bij de klanten. De waardering voor de klantgerichtheid moet minimaal op 7,5 op een schaal van tien zitten • Doorontwikkeling Publieksdienst naar fase 4 van Antwoord • In 2014 moeten twee verkiezingen worden georganiseerd. In maart de gemeenteraadsverkiezingen, in mei de Europese verkiezingen • Verdere ontwikkeling KCC van de bestuursdienst • Opstarten verkoopteam voor de kavelverkoop • Verder ontwikkelen van het Dienstenbedrijf • Informatiepunt regio Hardenberg, gedempte haven 6, is het punt waar ook inwoners en bedrijven informatie kunnen krijgen over wonen en werken • Inzetten van het klantenpanel • Opkomst bevorderende activiteiten ten behoeve van de gemeenteraadsverkiezingen • De regiomarketingcampagne die bijdraagt aan de tevredenheid/trots van inwoners, bedrijven en verenigingen of instellingen • Het bijhouden van de manier waarop de gemeente Hardenberg wordt besproken op sociale media en indien nodig reageren. Het plaatsen van berichten via Twitter, Facebook en YouTube Specifiek om de fysieke dienstverlening Dedemsvaart te verbeteren wordt in 2014 het servicepunt van de Bestuursdienst in Dedemsvaart ondergebracht in het Multifunctioneel Centrum in Dedemsvaart. Hiermee wordt samenwerking met andere partijen zoals De Stuw bevorderd. Het is dan een duurzaam en volwaardig servicepunt van de Publieksdienst.


2014-09-24

70

De Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken en het Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten hebben het Hostmanship-concept omarmd als een nuttige bijdrage aan de uitvoering van de opgave waar gemeenten voor staan. Hostmanship is ‘de kunst mensen het gevoel te geven dat ze welkom zijn’. Het moet ‘in de genen’ komen van alle medewerkers. In 2013 is geïnvesteerd in een hostmanship-training voor alle medewerkers van de Publieksdienst met als doel het ontwikkelen van een cultuur waarin Hostmanship-gedrag een vanzelfsprekendheid is. In 2014 wordt dit verder getrokken. Vanaf 2015 moeten gemeenten ook de waterschapsverkiezingen organiseren. In 2014 starten voorbereidingen hiervoor zoals training en opleiding. Voor gemeente Hardenberg betreft dit twee waterschappen en dus ook twee verkiezingen. Voor deze verkiezingen komt financiële compensatie. Dit heeft derhalve vanaf 2014 invloed op zowel de inkomsten als de uitgaven. Er staat een verlenging van de geldigheidsduur van reisdocumenten aan te komen. Dit betreft zowel de paspoorten als de ID-kaarten. De exacte invoeringsdatum is nog niet bekend, maar wordt begin 2014 verwacht. Hierdoor zal een golfbeweging in aantallen aanvragen op gang komen. Gelijktijdig met deze wetswijziging wordt verwacht dat de mogelijkheid tot het heffen van vermissingsleges vervalt en dat het opnemen van vingerafdrukken bij ID-kaarten vervalt. Ook de digitale dienstverlening willen we verder verbeteren. Daarvoor wordt in 2014 - het digitale kanaal verstevigd en worden de mogelijkheden voor digitale klantcontacten uitgebreid. - Het aantal producten dat digitaal kan worden afgehandeld wordt vergroot. Bij minimaal 70% van de balieafspraken waarbij de klant het product ook digitaal kan aanvragen vindt pre-contact plaats om de klant te informeren, en indien mogelijk te verleiden, naar de digitale mogelijkheden. Hiermee bereiken we dat in 50% van de pre-contact momenten de klant daadwerkelijk de digitale mogelijkheden benut. Voorstellen nieuw beleid VIND Als Dimpact-gemeente hebben wij toegang tot het ‘VIND-pakket’ door een overeenkomst tussen alle Dimpact gemeenten, Sdu Uitgevers en Atos. Het VIND-pakket bestaat uit: - VIND Producten en Diensten: de productencatalogus voor gemeenten met daarin meer dan 400 beschrijvingen van producten en diensten. - VIND Antwoord: de volledige Sdu-set van meer dan 2000 vraag-antwoordcombinaties (VAC’s) over gemeentelijke dienstverlening gebaseerd onder meer op VIND Producten en Diensten.


2014-09-24

71

Door VIND te implementeren hebben we altijd actuele gegevens, op het juiste moment beschikbaar, in de juiste systemen en voor lage beheerkosten. Daarmee vergroten we de klantgerichtheid, vergemakkelijken en verbeteren we onze dienstverlening en hebben grip op onze informatiehuishouding. Een kwaliteitsslag voor de organisatie. De kosten hiervoor voor gemeente Hardenberg zijn jaarlijks € 20.970. Vorming, training en opleiding Hostmanship / ECCS In het kader van de doorontwikkeling van het KCC en om te voldoen aan ECCS (een NEN-norm voor contact centra: de European Contact Center Standard) zijn extra incidentele middelen nodig. Wij stellen u voor om hiervoor incidenteel in 2014 € 7.600 beschikbaar te stellen. Bij de 1e Bestuursrapportage 2013 zijn deze ontwikkelingen in gang gezet door voor 2013 middelen beschikbaar te stellen. De gevraagde bijdrage 2014 is nodig om dit verder uit te werken en te bestendigen. Beide voorstellen worden met het dagelijks bestuur van de bestuursdienst Ommen-Hardenberg afgestemd. Risico’s Er is een spanningsveld tussen het niveau van dienstverlening, de ambities voor wat betreft de dienstverlening en de bezuinigingsopdracht waar we voor staan. We moeten anders omgaan met de dienstverlening willen we het met 10% minder menskracht kunnen uitvoeren. Het tempo van digitaliseren en het tempo van de invoering van de Basis Registratie Personen is onder andere bepalend voor het efficiënter kunnen werken. Bezuinigingen Er moet efficiënter omgegaan worden met de middelen. Dat betekent betere afstemming van de capaciteit op het werkaanbod. Dit wordt bereikt door onder andere meer te werken op afspraak, en minder uren beschikbaar te zijn voor open inloop.

Legesinkomsten rijbewijzen In 1986 is een wijziging doorgevoerd in de geldigheidsduur van rijbewijzen. Deze is toen verlengd van 5 naar 10 jaar. Hiermee zijn fluctuaties in de afgifte ontstaan met een tijdspanne van 10 jaar. Gedurende de periode 2011 t/m 2015 worden er minder rijbewijzen uitgegeven. De volgende periode van 5 jaar (vanaf 2016) worden er weer meer rijbewijzen uitgegeven. Er is sprake van structureel lagere inkomsten van € 50.000 vanuit de verwachting dat het aantal aanvragen vanaf 2016 iets zal stijgen. In de eerste decennia zal dit effect meer pieken en dalen kennen dan daarna (vlakt langzaam af). Onder andere deze wetswijziging maakt dat de afdeling Dienstverlening, en daarmee ook de Publieksdienst, in de afgelopen jaren al heeft bezuinigd op capaciteit.


2014-09-24

72

Leges reisdocumenten Door het Rijk zijn prijsverlagingen doorgevoerd, die in de ramingen moeten worden verwerkt. Dit betekent lagere inkomsten voor de gemeenten. Het betreft een bedrag van circa € 11.000. Daarnaast is gebleken dat op basis van de huidige verhouding in de afgifte tussen paspoorten en ID-kaarten de begroting aangepast zou moeten worden in die zin dat het bedrag dat moet worden afgedragen aan het Rijk opwaarts moet worden bijgesteld. Het betreft een ophoging van € 9.000. Er is daarmee sprake van een totaal structureel nadeel van € 20.000.

Overige ontwikkelingen • • •

Verdere professionalisering / verzakelijking relatie gemeente – bestuursdienst OmmenHardenberg; De transities binnen het sociaal domein zullen veel investeringen in externe communicatie vragen; Samenwerking met andere (regionale) partijen (m.n. Regio Zwolle).

Opsomming lasten en baten programmalijn Externe Oriëntatie Externe orientatie

Lasten Baten Saldo INCIDENTELE LASTEN Training Hostmanship BGT-wetgeving Frictiekosten nieuw

Bedragen x € 1.000 REKENING BEGROTING 2012 2013 2014 13.438 42.828 44.260 77.941 36.773 38.209 64.5036.055 6.051


8 28 610

2014-09-24

MEERJARENBEGROTING 2015 2016 2017 42.287 41.337 41.159 38.227 38.247 38.266 4.060 3.090 2.893

1.735

1.735

73

Overzicht van lasten en baten van de programma’s Onderstaand wordt een samenvattend overzicht van de baten en lasten van de programma’s gegeven, zoals genoemd in het programmaplan. Voor de goede orde wordt hierbij opgemerkt dat dit de bedragen zijn, zoals opgenomen in de primitieve begroting. Voorgesteld wordt om onderstaande bedragen voor de lasten en baten vast te stellen.

omschrijving

Bedragen x € 1.000 baten saldo

Lasten

Voorzieningen Wonen Kwetsbare groepen Veiligheid en openbare ruimte Economie Groene ruimte Externe oriëntatie Totaal van de programma's INCIDENTELE LASTEN Algemene dekkingsmiddelen Onvoorzien Saldo voor bestemming Mutaties in reserves Saldo na bestemming

18.831 27.602 44.378 20.037 1.722 4.032 44.260 160.862 1.035

3.034 24.630 23.004 2.930 504 367 38.209 92.678 70.171

1.188 163.085 1.817 164.902

162.549 2.390 165.239

15.797 2.972 21.374 17.107 1.218 3.665 6.051 68.184 1.035 70.1711.188 236 573337-

Het voordelig begrotingssaldo 2014 ad €337.000 wordt toegevoegd aan de algemene reserve. Ingevolge de richtlijnen van de BBV dient een onderscheid gemaakt te worden tussen het resultaat voor bestemming en het resultaat na bestemming. Het geraamde resultaat voor bestemming is het totaal van de raming van baten en lasten van de programma's en de raming wegens algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien. Vervolgens wordt zichtbaar gemaakt welk bedrag wordt onttrokken c.q. wordt toegevoegd aan de reserves.


2014-09-24

74

ALGEMENE DEKKINGSMIDDELEN, ONVOORZIEN EN MUTATIES IN RESERVES Algemene dekkingsmiddelen In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van deze inkomsten en van de overige algemene dekkingsmiddelen. Vervolgens wordt een korte toelichting gegeven bij een aantal inkomsten.

Omschrijving Alg. uitkering OZB eigenaar OZB gebruiker Bespaarde rente Dividend Toeristenbelasting Woonforensenbel. Hondenbelasting Overige belastingen Totaal

REKENING 2012 53.391 7.045 1.950 4.689 6.214 448 298 292 3 74.330

BEGROTING 2013 2014 51.571 53.007 7.083 7.768 2.022 1.981 3.129 3.096 3.011 3.020 498 616 300 316 376 366 1 1 67.991 70.171

Bedragen x € 1.000 MEERJARENBEGROTING 2015 2016 2017 50.001 50.428 50.321 8.304 8.845 9.393 2.122 2.265 2.409 2.967 2.838 2.709 2.630 2.630 2.630 732 799 877 369 423 477 370 373 377 1 1 1 67.496 68.603 69.194

Korte toelichting op de verschillen Algemene uitkering uit het gemeentefonds De raming is gebaseerd op informatie uit de meicirculaire 2013. Op de gevolgen van de septembercirculaire (bekend na Prinsjesdag) zullen wij ingaan in ons voorstel tot 1e begrotingswijziging 2014. De uitkomst van de meicirculaire valt voor de begroting 2014 € 1.436.000 voordeliger uit ten opzichte van de begroting 2013 en bestaat uit de volgende onderdelen: - Structurele doorwerking 2013 - € 760.000 - Ontwikkeling uitkeringsbasis - € 311.000 - Accres 2014 € 3.354.000 - Stelpost aanvullende bezuinigingen - € 700.000 - Overige onderdelen - € 147.000


2014-09-24

75

Een deel van de algemene uitkering is herleidbaar naar specifieke taken. Om deze reden zijn de volgende budgetten aangepast.  Verhoging budget uitvoering WMO € 70.000  Verhoging reservering onderwijshuisvesting € 37.000  Verlaging budget jeugdzorg - € 32.000  Verlaging budget combinatiefunctionarissen/NASB - € 74.000  Verlaging budget inburgering - € 18.000 Resteert een voordeel van € 1.453.000 voor de begroting 2014. Accres Het nominaal accres over 2014 bedraagt 5,95% en bestaat uit een prijsontwikkeling van 1,60% en reëel accres van 4,28%. Het nominaal accres voor de jaren 2015 tot en met 2017 bedragen respectievelijk 0,09%, 0,87% en 0,54%. Belastingopbrengsten In tegenstelling tot bijvoorbeeld leges, rioolrecht en afvalstoffenheffing zijn deze inkomsten niet geoormerkt. Op basis van het kohier 2013, een geraamde areaaluitbreiding in 2013 en inkomstenverhoging in het kader van het bezuinigingsprogramma 2014-2017 komt de OZB € 644.000 hoger uit dan de raming in 2013 en bestaat uit een inflatoire stijging van 2% (€ 184.000), een accres/leegstand (- € 90.000) en een bezuiniging van € 550.000. Ter uitvoering van de motie van de raad over de nieuwe waarderingsmethode niet-woningen, ingediend tijdens de raadsvergadering van 11 juni 2013, zijn de tarieven van eigenaar/gebruiker niet woningen met –afgerond- 3% naar beneden bijgesteld. Om het verlies van € 137.000 te compenseren zijn de tarieven van eigenaar woningen met –afgerond – 3% verhoogd, zodat het geheel voor de begroting budgettair neutraal verloopt. Bij de opbrengst OZB voor de jaren 2015 tot en met 2017 is, naast areaaluitbreiding en inkomstenverhoging in het kader van het bezuinigingsprogramma 2014-2017, uitgegaan van een jaarlijkse trendmatige verhoging van 1%. Voor een verdere toelichting op deze baten verwijzen wij naar de (verplichte) paragraaf "lokale heffingen". Bespaarde rente De bespaarde rente wordt berekend over de verwachte stand van de reserves en voorzieningen per 1 januari van ruim € 76 miljoen. Hierbij wordt een rekenrente van 4% gehanteerd. Bij de bespaarde rente voor de jaren 2015 tot en met 2017 is uitgegaan van een jaarlijkse afname van de reserves van € 3,2 miljoen.


2014-09-24

76

Dividend De verwachte dividenduitkering bedraagt € 3.020.000 en is als volgt gespecificeerd: Instelling BNG Enexis Wadinko Attero ROVA Cogas Rendo Vitens CV-LOC

Aandeel in aantal aandelen dividend het kapitaal 0,12% 64.935 85.000 0,06% 96.993 50.000 5,69% 136 68.000 0,06% 96.993 5.000 11,60% 816 350.000 12,77% 650 1.300.000 5,75% 57 400.000 1,10% 63.007 160.000 53,27% 602.000 Totaal 3.020.000

Het tijdelijke “extra” dividend van Cogas, groot € 390.000, vervalt, conform de huidige afspraken, in 2015. Onvoorzien In de begroting zijn stelposten opgenomen die in de loop van het begrotingsjaar via een begrotingswijzing functioneel verwerkt zullen worden. Stelposten die dit jaar niet worden ingevuld kunnen incidenteel worden ingezet. In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van deze stelposten. De meeste stelposten spreken voor zich.

Omschrijving Onvoorzien incidenteel Onvoorzien structureel Jeugd en gezin Veiligheidsregio Investeringen Vervanging Bezuinigingen Prijscompensatie Bedrijfsvoering Overige stelposten Totaal

REKENING 2012


BEGROTING 2013 2014 0 150 164 75 73 73 0 100 0 93 0 319 0 -608 0 812 16 159 15 15 268 1.188

2014-09-24

Bedragen x € 1.000 MEERJARENBEGROTING 2015 2016 2017 151 151 152 150 226 302 73 73 73 100 100 100 297 477 501 436 646 801 -1.562 -2.779 -3.157 1.488 2.213 2.944 159 159 159 14 14 12 1.306 1.280 1.887

77

Mutaties in reserves

Omschrijving Toevoegingen Onttrekkingen Totaal

REKENING 2012 41.879 56.490 -14.611

BEGROTING 2013 2014 1.590 1.817 1.600 2.390 -10 -573

Bedragen x € 1.000 MEERJARENBEGROTING 2015 2016 2017 2.007 2.190 2.326 2.018 1.291 1.297 -11 899 1.029

Hieronder wordt aangegeven voor welke bedragen in 2014 aan welke reserves worden onttrokken of toegevoegd. Onttrekking: Reserve: - Saldo exploitatie betaald parkeren - Dekking kapitaallasten - Saldo exploitatie afvalstoffenheffing - Saldo exploitatie riolering - Diverse met mutatie < € 75.000

€ " “ " “

449.000 978.000 780.000 180.000 3.000

€ 2.390.000

Toevoeging: Reserve: - Nieuwe investeringen, (rente)toevoeging - Onderwijshuisvesting - Onderhoud gebouwen - saldo exploitatie riolering - Diverse met mutatie < € 75.000

€ 316.000 “ 278.000 " 550.000 “ 554.000 " 119.000

€ 1.817.000

In deze bedragen zijn nog niet verwerkt de toevoeging van het begrotingsresultaat 2014 aan de algemene reserve (ad € 337.000) en de onttrekking aan deze reserve ad € 990.000 ten behoeve van de bijdrage aan de bestuursdienst voor frictiekosten (oud).


2014-09-24

78

7.2 Meerjarenperspectief Het meerjarenperspectief voor de jaren 2015, 2016 en 2017 presenteren wij op basis van de primitieve begroting 2014. Bij de doorrekening van dit perspectief is uitgegaan van de volgende aannames.  Een jaarlijkse toename van het aantal inwoners van 150;  Een jaarlijkse toename van het aantal woningen van 100;  Een trendmatige stijging op belastingen en tarieven van 1%;  Een prijsstijging van 1% per jaar;  Een loonkostenstijging van 1% per jaar;  Het jaarlijks vrijkomend bedrag aan afschrijving en rente hebben wij gereserveerd voor dekking van de vervangingsinvesteringen;  Jaarlijkse afname reserves met € 3 miljoen met als gevolg dat er jaarlijks € 129.000 minder als bespaarde rente kan worden ingezet als algemeen dekkingsmiddel;  Het onderhoudsbudget voor wegen, verlichting en plantsoenen is jaarlijks verhoogd met een normbedrag per woning voor gebiedsuitbreiding.  Voor onvoorziene uitgaven is een jaarlijks bedrag opgenomen van € 76.000;  Voor de berekening van de algemene uitkering is rekening gehouden met de informatie uit de meicirculaire 2013;  De volledige verwerking van het bezuinigingsprogramma 2014-2017. De ontwikkeling van het structurele begrotingssaldo in het meerjarenperspectief is, met inachtneming van het bovenstaande, als volgt (bedragen x € 1.000):

saldo Mutaties: Loonkosten Nieuw beleid Afdelingsbudgetten Algemene uitkering Bezuinigingsprogramma Onvoorzien OZB autonoom Prijsstijgingen Kapitaallasten Rente en dividend Reservering Diversen Totaal mutaties Saldo

2015 voordeel nadeel 1.372

242 3.817 30

2 4.091 1.037



15 204 3.007 76 110 15 519 473 7 4.426

212 428 2.707 30

1 3.378 2.825

2014-09-24

15 180

76 336 17 129 829 8 1.590


46 1.240 31

1.317 3.173

15 24 107 76 526 26 129 60 6 969

79

VERPLICHTE PARAGRAFEN 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Lokale heffingen Weerstandsvermogen Onderhoud kapitaalgoederen Financiering Grondbeleid Bedrijfsvoering Verbonden partijen


2014-09-24

80

Lokale heffingen Actualiteiten Bedrijveninvesteringszone (BIZ) Met ingang van 2012 is de heffing en invordering van een Bedrijveninvesteringszone (BIZ) ingevoerd. De ondernemers in een afgebakend gebied van de winkelcentra in Hardenberg en Dedemsvaart ontvangen een belastingaanslag BIZ. Alle ondernemers worden in deze heffing betrokken, het is een belasting en daarmee niet vrijblijvend. De opbrengst van deze heffing wordt één op één als subsidie uitgekeerd aan de stichting centrummanagement Hardenberg en Dedemsvaart. Vanuit de ambitie ‘schoon, heel en veilig’ worden investeringen gedaan die ten gunste komen van de ondernemers die in het afgebakend gebied zijn gevestigd. Belastingopbrengsten Hierna hebben wij een vergelijking opgenomen van de belangrijkste belastingen en van de daarop gebaseerde opbrengsten. Voor het tarief 2014 is een inflatoire verhoging doorgevoerd van 2,00%. Bovendien is rekening gehouden met het uitgangspunt van 100% kostendekking bij de afvalstoffenheffing en de rioolheffing en de bezuinigingen. Belastingopbrengsten Algemeen: Onroerende zaak belastingen: gebruiker eigenaar Hondenbelasting Toeristenbelasting Forensenbelasting Specifiek: Afvalstoffenheffing Rioolheffing

Rekening 2012

Begroting 2013

Begroting 2014

1.876.000 6.690.000 229.000 412.000 291.000

2.022.000 7.083.000 375.000 498.000 300.000

1.981.000 7.768.000 366.000 616.000 316.000

4.722.000 5.334.000

4.550.000 5.920.000

4.802.000 6.314.000

De toeristenbelasting wordt verhoogd met 16,67% wat een stijging van € 0,11 inhoudt van € 0,66 (2013) naar € 0,77 (2014) per overnachting. Deze tariefsverhoging maakt deel uit van de bezuinigingsmaatregelen, waartoe de raad heeft besloten.


2014-09-24

81

Belastingtarieven Ozb-tarief eigenaar woning Ozb-tarief eigenaar niet-woning Ozb-tarief gebruiker niet-woning Vastrecht afvalstoffenheffing Vastrecht afvalstoffenheffing (standaard v.a. 2014) Vastrecht afvalstoffenheffing (hoogbouw en buitengebied) Lediging 240 liter container RST Lediging 240 liter container GFT Lediging 140 liter container RST Lediging 140 liter container GFT Rioolheffing woning

2012 0,0862% 0,2280% 0,1835% 89,00

2013 0,0901% 0,2379% 0,1915% 90,00

2014 0,10000% 0,2498% 0,2011% 135,00

9,21 5,61 5,63 3,53 218,00

9,21 5,61 5,63 3,53 243,00

117,00 9,21 0 5,63 0 255,00

Onroerend zaak belasting In uw vergadering van 11 juni 2013 heeft u een motie van het CDA aangenomen. In deze motie is het college opgedragen bij het opmaken van de begroting 2014 met voorstellen te komen om het onbedoelde effecten van een nieuwe waarderingsmethode (TIOX) te compenseren. De hogere opbrengst was € 137.000. Er vanuit gaande dat een en ander budgettair neutraal moet verlopen, kan dit alleen opgelost worden door de opbrengst OZB 2014 voor niet-woningen met € 137.000 te verlagen en de opbrengst woningen met € 137.000 te verhogen. Voorgesteld wordt in 2014 de € 137.000 in mindering te brengen op de opbrengst Gebruikers Niet Woningen en Eigenaren Niet Woningen en dat op te tellen bij de opbrengst Eigenaren Woningen. De tarieven stijgen of dalen dan overeenkomstig. Een tariefdifferentiatie naar categorieën Niet Woningen is wettelijk niet mogelijk. Een agrarisch object heeft bijvoorbeeld hetzelfde eigenaren- en gebruikerstarief als een winkelpand. De tariefaanpassingen worden meegenomen in bij de belastingvoorstellen. Afvalstoffenheffing Het vaste bedrag voor de afvalstoffenheffing (standaardtarief) wordt met € 45 verhoogd en komt daarmee op € 135 per aansluiting. In dit bedrag is een korting verwerkt van € 24 per aansluiting, ten laste van de egalisatiereserve afvalstoffenheffing. Rioolheffing De rioolheffing bedraagt op grond van het in 2013 vastgestelde GRP € 255 per woning.


2014-09-24

82

Vergelijkend overzicht van woonlasten Naast een vergelijking van de opbrengsten hebben wij wederom een vergelijking opgenomen van de woonlasten 2013 met enkele buurgemeenten. Voor de OZB is uitgegaan van een woningwaarde van € 180.000 en voor de afvalstoffenheffing en riolering van een meerpersoonshuishouden. Het landelijk gemiddelde ligt op € 697.

Gemeente

Afvalstoffenheffing Rioolheffing

OZB

Totaal

Dalfsen

€ 174

€ 223

€ 127

€ 524

Raalte

€ 191

€ 190

€ 199

€ 580

Kampen

€ 180

€ 240

€ 168

€ 588

Ommen

€ 151

€ 252

€ 185

€ 588

De Wolden

€ 174

€ 213

€ 229

€ 616

Hardenberg

€ 162

€ 242

€ 243

€ 647

Staphorst

€ 153

€ 267

€ 229

€ 649

Twenterand

€ 197

€ 231

€ 226

€ 654

Hoogeveen

€ 236

€ 278

€ 147

€ 661

Steenwijkerland

€ 176

€ 241

€ 253

€ 670

Zwartewaterland

€ 188

€ 266

€ 234

€ 688

Coevorden

€ 262

€ 295

€ 174

€ 731

(Bron: Informatie van het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden, juli 2013)

Kostendekking Bepaalde gemeentelijke activiteiten mogen 100% kostendekkend zijn. In het kader van de invoering van het BTW-compensatiefonds (BCF) is bepaald dat de gemeente bij de bepaling van de kostendekkendheid geen rekening hoeft te houden met de compensabele BTW. Daarmee rekening houdend zijn de afvalstoffenheffing en de rioolrechten 100% kostendekkend. Kwijtschelding De gehanteerde kwijtscheldingsnorm is in de gemeente Hardenberg 100%.


2014-09-24

83

Financiering Korte omschrijving In het Treasurystatuut staan de uitgangspunten en doelstellingen voor het treasurybeleid vermeld. De uitvoering van het treasurybeleid komt in de financieringsparagraaf in de begroting en jaarrekening aan de orde. In het Besluit begroting en verantwoording (BBV) is vastgelegd, welke informatie in de financieringsparagraaf in ieder geval moet worden opgenomen. Het gaat daarbij om de beleidsvoornemens die relevant zijn voor het risicobeheer van de financieringsportefeuille. Context en achtergrond Treasurybeheer / Liquiditeitsrisicobeheer De gemeente beperkt haar liquiditeitsrisico’s door haar treasuryactiviteiten te baseren op een middellange termijnplanning. Dit gebeurt met behulp van een zogenaamde liquiditeitsbegroting, waarin de belangrijkste (grote) geldstromen zijn opgenomen. Renterisicobeheer Renterisico is het gevaar van ongewenste veranderingen van de (financiële) resultaten van de gemeente door rentewijzigingen. Voor de beheersing van de renterisico’s gelden twee concrete richtlijnen, namelijk de kasgeldlimiet en de renterisiconorm. Kasgeldlimiet De kasgeldlimiet is een wettelijke limiet en bedraag de maximale omvang van de kortgeldpositie in enig jaar. In 2014 bedraagt de kasgeldlimiet 8,5% van het totaal van de begrote lasten, namelijk € 10.965.000 (€ 129.000.000 x 8,5%) Renterisiconorm Met deze norm wordt tot uitdrukking gebracht tot welk bedrag de gemeente renterisico’s mag lopen. Renterisico’s kunnen voortvloeien uit de noodzaak om bijvoorbeeld leningen af te lossen. De renterisiconorm voor 2014 is 20% van het begrotingstotaal, namelijk € 25.800.000 (€ 129.000.000 x 20%)


2014-09-24

84

Leningenportefeuille In onderstaand schema worden de mutaties van de leningenportefeuille voor het begrotingsjaar weergegeven en toegelicht. Mutaties in leningenportefeuille Bedrag x € 1.000 Stand per 1 januari 2014 Nieuwe leningen Reguliere aflossingen Vervroegde aflossingen Rente aanpassing (oud percentage) Rente aanpassing (nieuw percentage) Stand per 31 december 2014

152.026 0 8.452 0 0 0 143.574

Financieringspositie Per 1 januari 2014 is een financieringstekort begroot van € 77.381.000. Gegeven het nog steeds grote verschil tussen de rente die betaald moet worden op kortlopende leningen en langlopende leningen, wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van de mogelijkheid om het financieringstekort vlottend te financieren. Ontwikkelingen SEPA De ontwikkelingen in het betalingsverkeer worden in hoofdzaak bepaald door “Europa”. De migratie naar het “Single European Payment Area” (SEPA) is inmiddels in volle gang. Doel van deze migratie is het betalingsverkeer binnen Europa te standaardiseren. Gelijktijdig worden de rekeningnummers op Europese schaal uniek gemaakt door uitbreiding met een aantal posities. Dat betekent vervolgens weer aanpassing van veel software om de veldlengte voor het banknummer aan te passen. Vanaf februari 2014 kunnen alle financiële transacties middels SEPA-standaarden plaatsvinden. Schatkistbankieren In het begrotingsakkoord 2013 is afgesproken dat decentrale overheden gaan schatkistbankieren zonder leenfaciliteit. Dit betekent dat gemeenten per eind december 2013 hun tegoeden moeten uitzetten bij het Rijk. Er komt een doelmatigheidsdrempel van 0,75% van het begrotingstotaal (binnen een bandbreedte van € 0,25 miljoen - € 2,5 miljoen). Bevinden de overtollige middelen zich beneden de doelmatigheidsdrempel, dan hoeven deze decentrale overheden niet te schatkistbankieren.


2014-09-24

85

De Wet Houdbare overheidsfinanciën (Wet Hof) Deze wet betreft de Nederlandse uitwerking van Europese afspraken ten aanzien van de overheidsfinanciën. De reden om te komen tot – aangescherpte – Europese afspraken is gelegen in de recente ontwikkeling in de overheidsfinanciën van lidstaten. Door het ontbreken van begrotingsdiscipline in een aantal landen in de eurozone, ook in economisch goede tijden, zijn serieuze risico’s voor de economische groei en de financiële stabiliteit in de eurozone opgetreden. Van nationale wettelijke verankering van de vereisten gaat een heldere disciplinerende werking uit, die laat zien dat de lidstaten de urgentie en noodzaak zien van het op orde brengen van het functioneren van de Economische en Monetaire Unie (EMU). Het Rijk en de medeoverheden (provincies, gemeenten en waterschappen) delen een gezamenlijke verantwoordelijkheid in het beheersen van de Europese normen ten aanzien van de overheidsfinanciën. De Wet Hof bevat daarom ook regels ten aanzien van de bijdrage die decentrale overheden moeten leveren aan het bereiken en vasthouden van houdbare overheidsfinanciën. Deze regels behelzen een drietal terreinen: een gelijkwaardig aandeel van de decentrale overheden in de Europese begrotingseisen (vrij vertaald het EMU-saldo) en de wijze van vaststelling hiervan; een beheersmodel van het EMU-saldo van de decentrale overheden; een goede informatievoorziening over de overheidsfinanciën van de decentrale overheden. De Tweede Kamer heeft op 23 april 2013 de Wet Houdbare Overheidsfinanciën (Wet Hof) aangenomen met een aantal amendementen. De amendementen verbeteren de positie van decentrale overheden in de wet. Een motie van het CDA om uitstel of afstel van investeringen van provincies, gemeenten en waterschappen te voorkomen, werd kamerbreed gesteund. Met het amendement-Koolmees en het amendement Bisschop/Dijkgraaf is de sanctie uit het wetsvoorstel uitgebreid met een voorhangprocedure, een voornemen tot sanctie moet daarmee worden voorgelegd aan de Tweede Kamer. Het amendement-Dijkgraaf/Bisschop versterkt de positie van decentrale overheden bij de procedure voor het vaststellen van een saldo pad voor het toegestane EMU-tekort. Het amendement-Schouten/Koolmees geeft een betere duiding aan het begrip gelijkwaardige inspanning voor decentrale overheden bij het terugdringen van het EMU-tekort van Nederland.


2014-09-24

86

Weerstandsvermogen In de paragraaf weerstandsvermogen wordt de financiële robuustheid van de begroting, de jaarrekening en in het bijzonder de stand van zaken met betrekking tot de financiële positie weergeven. De paragraaf betreffende het weerstandsvermogen bevat ten minste: • het beleid omtrent de weerstandscapaciteit en de risico’s • een inventarisatie van de risico’s • een inventarisatie van de weerstandscapaciteit Op basis van een door ons opgestelde risicoanalyse heeft Deloitte in 2011 de risico’s geïnventariseerd, gekwantificeerd en een berekening gemaakt van het beschikbare en van het gewenste weerstandsvermogen. De uitkomsten van de rapportage van Deloitte zijn in deze paragraaf overgenomen. Voor een verdere inhoudelijke onderbouwing van deze uitkomsten verwijzen wij u naar de notities ‘Risicomanagement en weerstandsvermogen’ en ‘Gemeente Hardenberg, second opinion weerstandsvermogen en risicomanagement’. Het beleid omtrent de weerstandscapaciteit en de risico’s De risico’s zijn in het rapport van Deloitte onderverdeeld naar drie categorieën. De eerste categorie betreft de echte risico’s, namelijk mogelijke financiële tegenvallers die samenhangen met de uitvoering van bepaalde activiteiten. Voorbeelden zijn het ondernemersrisico bij grondexploitaties en het risico op overschrijding van budgetten, dat samenhangt met open einde regelingen. Vanuit de betekenis van het begrip weerstandsvermogen zoals in het Besluit begroting en verantwoording (BBV) is beschreven, is uitsluitend deze categorie van belang voor het weerstandsvermogen. Voorzienbare tekorten op reguliere budgetten behoren niet tot de risico’s. De tekorten zijn min of meer duidelijk. Zeker waar de tekorten een structureel karakter hebben, heeft het vanuit bedrijfseconomisch oogpunt de voorkeur dit op te lossen binnen de exploitatie in plaats van via bestemmingsreserves. Onderwijshuisvesting, onderhoud gebouwen en betaald parkeren zijn hiervan de belangrijkste voorbeelden. Het risico daarvan is dat de reserves op termijn uitgeput raken en de lasten dan alsnog in de exploitatie moeten worden opgenomen, dan wel er bezuinigd moet worden. De derde categorie betreft mogelijke (ongewenste) schommelingen van budgetten, waardoor behoefte ontstaat in egalisatie van jaarlasten. Riolering en wegen zijn hiervan de belangrijkste voorbeelden. Deze werkwijze wordt door veel gemeente toegepast. De notitie vermeldt dat de noodzakelijke onderhoudslasten structureel in de begroting zijn geraamd. Onder deze voorwaarde is er dan ook geen sprake van een risico dat relevant is voor het weerstandsvermogen.


2014-09-24

87

Inventarisatie van de risico’s Grondexploitaties Het exploiteren van gronden is een ondernemersrisico. De benodigde weerstandscapaciteit is € 5,0 miljoen, aan te houden in de algemene reserve (uitwerking crisisupdate GREX). Een van de maatregelen die in de Crisisupdate 2012 voor het Grondbedrijf is doorgevoerd is de stelselwijziging per 1 januari 2012. De stelselwijziging houdt in dat de kosten van de openbare ruimte voor een deel uit de grondexploitaties zijn gehaald en als investeringen met een openbaar nut binnen de begroting zijn gebracht. De kapitaallasten van de investeringen zijn binnen de begroting gedekt. De stelselwijziging is met terugwerkende kracht tot 1 januari 2002 doorgevoerd. De stelselwijziging heeft een direct effect op het risicoprofiel van het Grondbedrijf en de normatief vereiste hoogte van de ARG als buffer om die risico’s te kunnen afdekken. Ultimo 2011 is de Algemene Reserve Grondbedrijf (ARG) op basis van een rapport van Deloitte Real Estate op een vereist niveau gebracht van € 8,1 miljoen. De uitwerking van de Crisisupdate 2012 heeft geleid tot een beslag op de ARG tot € 6,8 miljoen. Na verwerking van de mutaties 2012 in de complexen (zie de Nota Grondexploitatie 2013) bedraagt de hoogte van de ARG € 1,1 miljoen. Met de stelselwijziging zijn de risico’s voor de kostenkant van de grondexploitaties voor een deel verminderd en onder de jurisdictie van de begroting (= de Algemene Reserve) te rangschikken. Ter onderbouwing van de vereiste normatieve ARG na de stelselwijziging hebben wij een extern advies ingewonnen van Royal Haskoning/DHV. Om de normatieve hoogte van de ARG te benaderen deelt DHV de Hardenbergse complexen in 3 groepen: a. Complexen die ruim positief sluiten; b. Complexen die krap boven of rond nul sluiten; c. Complexen met een negatief resultaat. In de huidige economische omstandigheden zorgen de afzetrisico’s van gronden voor de grootste onzekerheden. Hierop inhakend adviseert DHV de formule voor de normatieve ARG te enten op 3 jaar vertragingsrente, toe te rekenen aan de categorieën complexen b en c. Voor de strategische gronden geldt geen verandering als gevolg van de stelselwijziging, de risicocomponent blijft ongewijzigd op € 0,7 miljoen. Tot slot adviseert DHV de vaste component voor de ARG te verlagen naar € 1,0 miljoen. Dat geeft de volgende formule voor de normatieve omvang van de ARG: (1,045^3) = 14,1% boekwaarde negatieve en licht positieve complexen + € 1,0 miljoen.


2014-09-24

88

De ARG beweegt zich dan binnen een bandbreedte. Van de complexen waarvan nu nog geen resultaat bekend is, kunnen die in theorie allen positief eindigen (= geen toerekening aan de ARG) of allen negatief eindigen (= toerekening van maximaal € 3,21 miljoen.)

Samenvattend ziet de normatieve ARG er dan als volgt uit: Onderdeel Vaste component Strategische gronden Negatieve en licht positieve complexen Complexen met onbekend resultaat Totaal

Minimaal 1,00 miljoen 0,70 miljoen 1,84 miljoen

Maximaal 1,00 miljoen 0,70 miljoen 1,84 miljoen

0

3,21 miljoen

3,54 miljoen

6,75 miljoen

Middeling van de minimum- en maximumhoogtes geeft een normatieve ARG van ca. € 5 miljoen. Door toepassing van het systeem van tussentijdse winstnemingen kan de ARG worden aangevuld tot het normatief vereiste niveau. Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO) De WMO heeft een open einde karakter. De benodigde weerstandscapaciteit is € 1,0 miljoen, aan te houden in de algemene reserve (rapport Deloitte). Bij de hier vermelde weerstandscapaciteit is geen rekening gehouden met de gevolgen van het rijksbeleid om de komende jaren fors te bezuinigen op dit terrein. De bezuinigingen zijn zodanig fors dat zij een compleet andere inrichting van de betreffende zorg noodzakelijk maken. Ook de wetgeving zal moeten worden aangepast. Momenteel is nog onduidelijk welke beleidsvrijheid gemeenten krijgen. Er bestaan dan ook risico’s op het gebied van tijd (krijgen we de nieuwe invulling van zorg tijdig geïmplementeerd terwijl de nieuwe wetgeving er nog niet is?) als op het gebied van financiën (in hoeverre zijn de door het Rijk opgelegde bezuinigingen reëel?). Wet werk en bijstand (WWB) en WSW Zowel WWB als WSW hebben een open-einde-karakter. Hiervoor wordt tezamen een weerstandscapaciteit aangehouden van € 2,4 miljoen. Gemeenten hebben een 10% eigen risico op het budget van de BUIG (Bundeling Uitkeringen Inkomensvoorzieningen Gemeenten). In 2009, 2010 en 2011 waren de uitgaven hoger dan het beschikbare budget en is een aanvullende rijksbijdrage aangevraagd. In 2012 is geen aanvullende bijdrage aangevraagd en ook voor 2013 hoeft – naar de huidige kennis – geen aanvraag te worden gedaan.


2014-09-24

89

De kosten voor de WSW overstijgen de rijksbijdrage. Het tekort wordt gedekt uit de algemene middelen. De invloed op de kosten van de WSW zijn echter beperkt, doordat ontwikkeling van lonen en werkgeverslasten afhankelijk zijn van landelijke weten regelgeving waarop de gemeente geen invloed heeft Decentralisaties / Transities Sociaal Domein Het Rijk is voornemens om per 2015 een aantal taken te decentraliseren. Het gaat om: • Jeugdzorg: gemeente wordt verantwoordelijk voor alle jeugdhulp en de uitvoering van kinderbeschermingsmaatregelen en jeugdreclassering • Awbz: vanuit de Awbz worden de taken extramurale begeleiding en persoonlijke verzorging overgeheveld naar de gemeenten • Participatiewet: een aantal sociale verzekeringswetten (Wwb, Wsw en deel Wajong) worden samengevoegd en ondergebracht bij de gemeente Naast de decentralisatie van deze taken, zal het Rijk de bijbehorende budgetten korten. Deze decentralisaties brengen een aantal risico’s met zich mee: • De aangekondigde bezuinigingen zijn fors en vragen om een transformatie. Het risico zit in het daadwerkelijk realiseren van deze transformatie op korte termijn. Dit vraagt om stevige politieke keuzes en een omschakeling in de uitvoering. • Op dit moment is nog veel onduidelijk waar het gaat om weten regelgeving en de hoogte van budgetten. Dit maakt dat de voorbereiding op de overheveling van taken momenteel nog deels gestoeld is op aannames. • De wetten zoals ze nu (in concept) voorliggen houden nog veel ruimte voor nadere regelgeving door het Rijk. Dit kan de beleidsvrijheid van gemeenten beïnvloeden. • De gevolgen van mogelijke overgangsbepalingen (van oude situatie naar nieuwe situatie) zijn nog niet duidelijk. De vraag daarbij is in hoeverre de gemeenten op voorhand al ‘vastzitten’ aan bestaande indicaties, lopende trajecten etc. • In het kader van de participatiewet worden alle bestaande Wajongers herkeurd. Alleen Wajongers die volledig en duurzaam arbeidsongeschikt zijn, blijven in de Wajong. De andere groep gaat over naar de Participatiewet. Op dit moment is nog niet duidelijk wie deze herkeuringen gaan doen en welke invloed de gemeente daarop heeft. • In het kader van Jeugdzorg krijgt de gemeente, naar verwachting, de taak om kinderbeschermingsmaatregelen en jeugdreclassering uit te voeren. Dit zijn over het algemeen dure maatregelen. Echter, veelal zal niet de gemeente, maar bijvoorbeeld een rechter bepalen wie onder deze maatregelen zal vallen. Het wordt daarmee voor de gemeente lastig om te sturen op de instroom in dergelijke maatregelen. • Het gaat hier veelal om zogenaamde ‘open-einde-regelingen’. De gemeente houdt de plicht burgers te ondersteunen op genoemde terreinen, een overschrijding van het budget is geen reden om deze ondersteuning niet te bieden. • Na invoering van nieuwe/aangepaste weten regelgeving, is gebleken dat ook de jurisprudentie die gaat ontstaan van invloed is op de daadwerkelijke uitvoering en financiën


2014-09-24

90

Uitgangspunt bij de invoering van deze nieuwe taken is dat dit budgetneutraal gebeurt. Dat levert spanning op, mede gezien bovenstaande punten. Bij ongewijzigd beleid zal er naar inschatting een tekort ontstaan van ongeveer € 20 miljoen. In 2014 zal hiervoor beleid (verder) ontwikkeld worden en de invoering van deze taken (verder) voorbereid worden. Overige risico’s De benodigde weerstandscapaciteit aan te houden in de algemene reserve voor overige risico’s bedraagt € 1,2 miljoen. Overige risico’s betreft de uitvoering van overige open einde regelingen (bijvoorbeeld leerlingenvervoer) en ondernemersrisico’s voor bijvoorbeeld zwembaden en Theater de Voorveghter, renterisico’s enz. Ook juridische risico’s zoals schadeclaims, milieuverontreiniging, inbaarheid vorderingen en leningen en risico’s uit hoofde van garantiestellingen, rekenen wij tot de overige risico’s. Wij verwachten geen bijzondere risico’s uit hoofde van garantiestelling aan verbonden partijen of uit juridische procedures. Voor deze risico’s wordt dan ook geen weerstandscapaciteit aangehouden. Inventarisatie van de weerstandscapaciteit. Uit het bovenstaande volgt een benodigd weerstandsvermogen van € 9,6 miljoen. Dit bedrag is samengesteld uit een buffer voor grondexploitaties van € 5,0 miljoen en € 4,6 miljoen voor de andere risico’s. De geactualiseerde stand van de algemene reserve is per 1 januari 2014 begroot op € 6,9 miljoen en bedraagt daarmee rond 72% van de benodigde capaciteit. Herijking risicoparagraaf en weerstandsvermogen De benodigde capaciteit voor de andere risico’s ad € 4,6 miljoen is nog gebaseerd op het rapport dat Deloitte in 2011 heeft uitgebracht. De komende jaren zullen grote financiële veranderingen voor de gemeente met zich brengen. De gemeente zal met minder, meer moeten doen. Zoals bekend is het de vraag of de gemeente in staat zal zijn om de transitie sociaal domein door te voeren met de budgetten die het Rijk naar de gemeenten gaat overhevelen. Kortom, deze ontwikkelingen noodzaken tot heroriëntatie op de risico’s en het beleid dat gevoerd moet worden om deze risico’s te managen


2014-09-24

91

Onderhoud kapitaalgoederen Wegen, bermen en sloten en kunstwerken Onder druk van de economische situatie is Hardenberg gedwongen ingrijpende maatregelen te nemen. Dit gebeurt door kostenefficiënt te werken en te bezuinigen op de gemeentelijke uitgaven. De gemeente zet alles op alles om met minder middelen haar ambities zoveel mogelijk te behouden en waar mogelijk te verbeteren. Door efficiënt te werken en slimme coalities te vormen met andere overheden, private partijen en maatschappelijke groepen, houdt Hardenberg als netwerkregisseur een effectieve sturing op het behoud en de ontwikkeling van de ruimtelijke kwaliteit en leefbaarheid van de gemeente. De gemeente heeft als wegbeheerder (op basis van de Wegenwet) de zorgplicht voor wegverhardingen. Vanuit het beheerbeleid en de beleidsdoelstellingen wordt tweejaarlijks met behulp van het standaard instrument voor het maken van een beheerplan (CROW-methode) het gemeentelijke wegennet van Hardenberg geïnspecteerd, beheerd en onderhouden. De civieltechnische kunstwerken maken onderdeel uit van het wegennet, maar worden afzonderlijk beheerd en onderhouden. In de gemeente Hardenberg ligt een gemeentelijk wegennet van zo’n 900 km lang. In haar rol als wegbeheerder heeft de gemeente de verplichting deze wegen duurzaam en in redelijke staat te onderhouden. Het onderhoudsbudget is mede leidend voor het opstellen van het onderhoudsprogramma. Prioritering en afwegingen worden gemaakt op basis van vastgestelde bestuurlijke uitgangspunten. Een van de doelstellingen uit het meerjarig programma van de gemeente is het bevorderen van een veilige en leefbare woonomgeving, met als ambitie een fysieke leefomgeving die schoon, heel en veilig is. In dat kader streeft het college naar een goede balans tussen de vraag naar onderhoud aan gemeentelijke wegen, esthetische waarden en de beschikbare (financiële) middelen. Het beheer en onderhoud van wegen begint met het bewust ontwerpen van de infrastructuur en de keuze voor duurzame materialen van hoge kwaliteit. Als het gaat om het onderhoud aan wegen, geldt zoveel mogelijk een integrale aanpak. Dit betekent dat onderhoud zoveel mogelijk gecombineerd wordt met andere werkzaamheden, bijvoorbeeld riolering en herinrichtingsprojecten. De gemeente Hardenberg beschikt over een gecertificeerd geautomatiseerd wegbeheersysteem. Dit systeem geeft de basissignalen af voor de te nemen onderhoudsmaatregelen. Het systeem wordt gevoed met kwaliteitsbeoordelingen van de wegverharding uit het “veld”. Daarnaast zijn alle wegen in Hardenberg gecategoriseerd om een juiste prioritering voor het onderhoud te kunnen bepalen. Ook meldingen over het wegennet en maatschappelijke en politieke signalen spelen een rol bij de keuzebepaling en prioritering bij het opstellen van het onderhoudsprogramma. In 2013 is het gehele wegennet onderworpen aan een globale kwaliteitsinspectie op basis waarvan een nieuw meerjarenprogramma groot onderhoud 2014/2016 is opgesteld.


2014-09-24

92

Als gevolg van bezuinigingstaakstellingen zijn er structureel maatregelen getroffen die ook het onderhoudsbudget voor wegen treffen, waar onder: • geen compensatie voor de uitbreiding van het areaal en bezuinigingen in voorgaande jaren hebben geleid tot een verlaging van het onderhoudsbudget. • met ingang van 2014 wordt rekening gehouden met een verlaging van het onderhoudsbudget totaal 2,25% als bezuinigingstaakstelling. Bij het opstellen meerjarenprogramma zal hier rekening mee worden gehouden. Vanuit het programma opwaardering woonomgeving is € 268.000 gereserveerd voor het opwaarderen van de Oranjebuurt te Dedemsvaart in combinatie met nieuwbouw door De Veste. Naar verwachting wordt deze reservering in 2014 besteed. Uitstel is een gevolg van de nieuwbouw van de woningen en een appartementencomplex en afstemming met andere ontwikkelingen in het centrum van Dedemsvaart. Bij alle woonstraten in deze buurt worden in samenspraak met de bewoners verbeteringen gerealiseerd die verder gaan dan uitsluitend aanpassen van de verhardingen. De gehele openbare ruimte wordt in de discussie betrokken. Ook de sociale leefbaarheid in de woonstraten wordt in beeld gebracht, hierbij is ook de Stuw betrokken. Kunstwerken Alle kunstwerken zijn aan een kwaliteitsinspectie onderworpen en zijn opgenomen in een beheersysteem. Op basis hiervan zal een strategische “onderhoudsvisie kunstwerken” worden opgesteld en ter vaststelling aan de raad worden voorgelegd. Deze visie vormt de leidraad voor de onderhoudsaanpak in de komende jaren. In 2014 kan een meerjarig onderhoudsprogramma worden opgesteld. Mede afhankelijk van de kosten in relatie tot de beschikbaar gestelde middelen kan het onderhoud worden uitgevoerd. Openbare Verlichting Verlichting draagt bij aan een sociaal veilige, verkeersveilige en een leefbare situatie. Openbare verlichting hangt samen met andere beleidsterreinen zoals het milieu, energie en openbaar groen. Daarnaast spelen ook sfeer-, milieu- en in toenemende mate energie-aspecten een belangrijke rol. Het is voor de openbare verlichting van belang om een goede kwaliteit te hebben met minimaal energieverbruik en tegen aanvaardbare kosten. De gemeente maakt voor haar energievoorziening van de openbare verlichting, riolering en gebouwen, gebruik van groene stroom. Voor het beheer wordt gebruik gemaakt van een geautomatiseerd beheerprogramma. Met dit systeem worden de onderhoudsmaatregelen, de planningen en begrotingen gemaakt. Aan de hand van het beleidsplan openbare verlichting wordt het verlichtingsniveau bij nieuwe werken bepaald. Het gemeentelijke beleid voor openbare verlichting staat beschreven in het beleidsplan openbare verlichting. In het beleidsplan “LED op het licht op straat” wordt een beeld geschetst van de huidige situatie betreffende de openbare verlichting in de gemeente Hardenberg, worden achtergronden en uitgangspunten toegelicht. Deze worden vertaald naar normeringen en kostenindicaties. Het nieuwe


2014-09-24

93

beleid is tot stand gekomen in samenspraak met bewoners, belangenorganisaties en hiërarchiek hogere wegbeheerders. Het betreft een driesporenbeleid: 1. Kwalitatief toereikend onderhoud 2. Nieuwe installaties energiezuinig 3. Innovatief vervangen en soms verwijderen openbare verlichting In 2013 is een begin gemaakt met uitvoeringsopdrachten, waaronder het houden van diverse pilots om ervaring op te doen met thema’s als behoud van donkerte en het voorkomen van lichthinder. Belangrijke aspecten zijn verduurzamen door ombouw, energiebesparing door toepassing van nieuwe (led)technieken en dynamische verlichten waar dat mogelijk en verantwoord is. In 2013 is een vervangingsplan (1e fase € 500.000) vastgesteld op basis waarvan in de komende jaren gefaseerd sterk verouderde verlichting wordt vervangen. Het systeem van groepsremplace bij vervanging van lampen wordt in de komende jaren gefaseerd aangepast op de langere levensduur van nieuwe ledlampen. In 2013 zijn de voorbereidingen getroffen om te komen tot een nieuwe aanbesteding van het onderhoud aan de installaties in de komende jaren. Het onderhoud wordt in één bestek samen met het areaal in Ommen voor meerdere jaren aanbesteed.

Wat willen we bereiken/waarborgen? • • • •

Op niveau brengen en houden van de verlichting door ombouw naar duurzame installaties Bij nieuw werk toepassen van de praktijkrichtlijn ROVL 2011 Reduceren van het energieverbruik van de openbare verlichting. Vervangen van verouderde verlichting op basis van het vervangingsplan openbare verlichting en binnen de context van beschikbare middelen

Riolering Eind 2013 is de raad van de gemeente Hardenberg voorgesteld het verbrede gemeentelijke rioleringsplan (vGRP) vast te stellen voor de periode 2014-2018. Dit is een strategisch document waarin de beleidsvoornemens, de maatregelen en de kosten voor het rioolstelsel voor een bepaalde planperiode worden beschreven. In het vGRP wordt vooralsnog uitgegaan van het voortzetten van de huidige beleidslijn (sober en doelmatig). De gemeentelijke riolering is één van de belangrijkste voorzieningen voor de bescherming van de volksgezondheid en het milieu. Ook heeft riolering een belangrijke functie als het gaat om het tegengaan van wateroverlast in de openbare ruimte. Om te voldoen aan de wettelijke zorgplicht voor het doelmatig inzamelen en transporteren van afvalwater, moet de gemeente beschikken over een actueel vGRP.


2014-09-24

94

Verbrede Gemeentelijk Rioleringsplan In het vGRP is naast de reguliere zaken rekening gehouden met de Wet Gemeentelijke Watertaken. De gemeenten hebben naast de zorgplicht voor afvalwater ook de zorgplichten voor gronden regenwater. In 2012 heeft Hardenberg een eigen grondwaterbeleid opgesteld. In 2013 is gestart met meten en monitoren van de grondwaterstand. Dit gebeurt samen met de partners in de samenwerking (afval)waterketen. Het waterloket is sinds 2012 operationeel en onderdeel van het KCC (Klant Contact Centrum). Het doel van het waterloket is dat de gemeente alle vragen op het gebied van water beantwoordt of doorzet naar de juiste instantie. De inwoner heeft zo één aanspreekpunt voor water. Daar waar zich kansen voordoen om werk met werk te maken met infrastructurele projecten wordt regenwater afgekoppeld van het vuile water. Het gaat om investeringen in toekomstbestendige, duurzame oplossingen waarin we mee kunnen liften met infrastructurele- en stedenbouwkundige maatregelen. Concreet denken we hierbij aan het masterplan Dedemsvaart en de centrumroute in Hardenberg. In 2013 is een nieuw afvalwaterakkoord afgesloten tussen de gemeente Hardenberg en al haar waterschappen. Het doel is om gezamenlijk afspraken vast te leggen zodat vanuit ieders verantwoordelijkheid de afvalwaterketen wordt beheerd als ware het één systeem met één beheerder. Dit valt samen met de ontwikkelingen van het landelijk Bestuursakkoord Water inzake de doelmatigere afvalwaterketen. Samenwerking gemeente en waterschap Velt en Vecht We worden ons steeds bewuster van de ruimte die nodig is voor water. In droge tijden hebben we water nodig en in natte tijden willen we geen natte voeten krijgen. Het waterkwantiteits- en waterkwaliteitsbeheer in het buitengebied is een verantwoordelijkheid van het waterschap. De maatregelen vinden allen plaats in de openbare ruimte en bieden kansen voor bijvoorbeeld recreatieve ontwikkelingen. Om alle belangen goed te behartigen en de uitvoeringsprocessen zo vlot mogelijk te doorlopen zijn we intensief gaan samenwerken met waterschap Velt en Vecht. Eén van de eerste opdrachten voor dit samenwerkingsverband is de realisatie van het Vechtpark. Eind 2011 is na de realisatie van de Haven in 2009 het eerste deelgebied, Monding Oude Radewijkerbeek, van het Vechtpark opgeleverd. Eind 2013 is het volgende deelgebied, Monding Molengoot, opgeleverd. Ook in 2013 is gestart met de voorbereiding van het deelgebied Centrum Uiterwaard. Deze voorbereiding loopt door tot in het voorjaar van 2014. De uitvoering daarvan start mogelijk in 2014. Deze projecten worden (financieel) ondersteund vanuit Ruimte voor de Vecht. Samenwerking waterketen Onze visie op samenwerking is dat wij ons gezamenlijk committeren aan de doelen van samenwerking vanuit de overtuiging dat we in deze maatschappelijke opgave samen veel meer kunnen bereiken dan ieder afzonderlijk. Daarbij staan kostenoptimalisatie en kwaliteit voor burger, bedrijven en leefomgeving centraal. Vertrekpunt voor onze visie en ambities is dat het na te streven


2014-09-24

95

besparingsdoel voor onze regio van € 2 miljoen per jaar in 2020 altijd in samenhang wordt bezien met kwaliteit, kwetsbaarheid en duurzaamheid. De kosten van de afvalwaterketen zullen het komende decennium verder stijgen, omdat de waterpartners voor grote opgaven staan: vervangingsinvesteringen, opvangen van de gevolgen van klimaatverandering etc. Mede door samenwerking moet deze kostenstijging zoveel mogelijk worden voorkomen (“minder meer”). De doelstelling voor gemeenten en waterschap is om de voorziene kostenstijging te beperken. De besparing moet in 2020 zijn bereikt en wordt gemeten ten opzichte van 2010. Riolering Inmiddels is er van een aantal kernen een volledig beeld van de onderhoudstoestand van het rioolstelsel. De uitvoering van de herstelwerkzaamheden zal in de komende jaren worden uitgevoerd, de gemeenteraad heeft hiervoor € 3.500.000 beschikbaar gesteld. Openbaar groen Het onderhoud van het openbaar groen valt te onderscheiden in verzorging en technisch onderhoud. Om het groen een verzorgd uiterlijk te geven worden onderhoudsmaatregelen als onkruidbeheersing, gras maaien en het knippen van hagen en randen uitgevoerd. Om over een langere periode een goede technische staat en levensduur van het groen te waarborgen worden volgens een bepaalde planning bomen gesnoeid en beplantingsvakken uitgedund of verjongd. Een belangrijk deel van het verzorgingsonderhoud en het snoeien/dunnen van beplantingsvakken is op basis van een groenbestek uitbesteed aan het WSW-bedrijf Larcom. Het algehele onderhoudsniveau komt sinds jaren overeen met niveau B (basis) volgens de systematiek van het handboek beeldkwaliteit van de CROW, alhoewel dit niet wordt gemonitord. De bezuinigingen, als gevolg waarvan m.i.v. 2014 het budget drastisch wordt gekort, nopen tot een andere aanpak van het groenonderhoud en een andere wijze van inzet van de WSW. Het groenbestek met kwaliteitseisen zal daarbij plaatsmaken voor een budgetafhankelijke inhuur van capaciteit, waarbij de WSW-medewerkers rechtstreeks door de Bestuursdienst Ommen – Hardenberg (BOH) zullen worden aangestuurd. Deze budgetafhankelijke aanpak levert waarschijnlijk een belangrijk efficiëntievoordeel op waardoor e.e.a. niet per definitie hoeft te leiden tot een merkbaar lager onderhoudsniveau. Desalniettemin kan bij deze budgetgestuurde aanpak het vertrouwde onderhoudsniveau niet worden gegarandeerd. Het risico, dat in bepaalde situaties of extreme omstandigheden (bijvoorbeeld een periode met extreem groeizaam weer) het algehele onderhoudsbeeld uitkomt op niveau C (laag) neemt toe.


2014-09-24

96

Snippergroen In 2014 zullen we het proces te komen tot uitgifte van snippergroen continueren. Het dagelijks beheer van alle (bestaande en geverifieerde) contracten met betrekking tot snippergroen wordt door het cluster Gebouwen en Gronden geactualiseerd. Ook worden zowel administratief als op locatie in gebruik genomen stukken (snipper-)groen geïnventariseerd. Het gaat over enkele honderden objecten. Daarnaast wordt er actief gehandeld om bewoners percelen aan te bieden die in aanmerking komen voor in gebruikgeving / verkoop. Begraafplaatsen De Gemeente Hardenberg beheert zeven begraafplaatsen. Het beheer valt uiteen in enerzijds dienstverlening op grond van de Wet op de lijkbezorging, te weten uitgifte van graven en uitvoeren van begravingen en anderzijds de uitvoering van onderhoudswerkzaamheden, met als doel de begraafplaatsen een goed verzorgde indruk te geven. Hoewel gestreefd wordt naar een 100% kostendekkendheid van de tarieven, wordt een belangrijk deel van het onderhoud gefinancierd uit de algemene middelen. Dit vindt zijn oorzaak in het feit dat het grootste deel van het areaal wordt bezet door graven met langlopende (‘eeuwigdurende’) grafrechten, waarvoor geen kosten meer bij de rechthebbenden in rekening kunnen worden gebracht. Uitgangspunt van het beleid is, dat geen areaaluitbreiding meer zal plaatsvinden, maar dat door middel van grafruiming een cyclus ontstaat van hergebruik van de reeds aanwezige grafruimten. De financiële dekking van de begraafplaatsen steunt in hoofdzaak op de jaarlijkse cash-flow van begraafrechten, welke afhankelijk is van het aantal uitgegeven graven en uitgevoerde begravingen. Deze zijn geraamd op basis van een jaarlijks gemiddelde, doch kunnen ten gevolge van demografische ontwikkelingen (sterftecijfer, aandeel crematie) sterk fluctueren. Gemeentelijke gebouwen Met de herinspectie van de gebouwen conform een nieuwe systematiek in 2013 is het mogelijk om het onderhoudsniveau (en de daarbij behorende kosten) te differentiëren naar gewenste uitstraling en gebruik. In 2014 zal hiervoor een scenariostudie worden gemaakt waarbij de ontwikkeling van de onderhoudsreserves op middellange termijn inzichtelijk worden gemaakt. Deze scenario’s zullen ter besluitvorming worden voorgelegd. Vanaf 2011 is het energiebeheer bij het team Infrastructuur, Gebouwen en Gronden van de afdeling Openbaar Gebied neergelegd. In 2012 en 2013 is geïnvesteerd om het energieverbruik gunstig te beïnvloeden (o.a. zonnepanelen) bij een aantal grote projecten. Tevens is een onderzoek gestart naar mogelijkheden de monitoring van het energieverbruik te optimaliseren. De verwachting is dat in 2014 concrete maatregelen getroffen kunnen worden waarmee het energieverbruik efficiënter gemonitord en geanalyseerd kan worden en de hele gebouwenportefeuille zal worden geoptimaliseerd.


2014-09-24

97

Concreet zullen in 2014 de huidige energiemeters vervangen zijn door zogenaamde “slimme” meters (zie ook programma Groene ruimte, onderdeel duurzaamheid) en zal gestart zijn met de uitvoering van de meeste voorgestane maatregelen. Ook met gebruikers van het gemeentelijk vastgoed zullen afspraken worden gemaakt tot een energiezuiniger gebruik. Dit zal in 2015 moeten resulteren in 10% besparing op energie ten opzichte van het gebruik eind 2013.


2014-09-24

98

Bedrijfsvoering Verwezen wordt naar de begroting van de Bestuursdienst Ommen Hardenberg. In aanvulling daarop is het volgende van belang. In het voorjaar van 2013 heeft de bestuursdienst Ommen-Hardenberg een aantal financiële voorstellen voorbereid ter besluitvorming in de beide gemeenteraden en het Algemeen Bestuur van de bestuursdienst. Daarbij zijn ook voorstellen opgenomen ten aanzien van vervangingsinvesteringen en nieuw beleid. Deze voorstellen zullen eind oktober door het AB in concept, indien akkoord, worden vastgesteld en aan de raden van beide deelnemende gemeenten worden voorgelegd ter zienswijze. Daarna kan definitieve besluitvorming in het AB van december plaatsvinden. Eventuele financiële doorwerking naar de gemeenten zal dan in de 1e berap 2014 van de beide gemeenten worden verwerkt.

Toelichting op bijdrage voor frictiekosten Bezuinigingen zijn onmogelijk – met name waar het de bedrijfsvoering van de bestuursdienst betreft – zonder frictiebudget beschikbaar te stellen. Bij de vaststelling van de bezuinigingen is besloten om hiervoor € 4,1 miljoen beschikbaar te stellen. Dit bedrag is nodig voor:

Frictiekosten Kwaliteitsbudget mobiliteitsfunctionaris Totaal

2014 375.000 187.500 46.875 609.375

2015 1.500.000 187.500 46.875 1.734.375

2016 1.500.000 187.500 46.875 1.734.375

Totaal 3.375.000 562.500 140.625 4.078.125

Gezien de forse personele taakstelling, te weten 64,5 fte de komende jaren, en de strakke tijdsplanning waarin een en ander gerealiseerd moet worden, zal maximaal ingezet moeten worden op mobiliteit. Waarbij sprake zal zijn van zowel interne als externe mobiliteit. Frictiebudget is benodigd om mobiliteit bevorderende maatregelen te kunnen financieren en tevens in te zetten als loonsuppletie. Medewerkers moeten (gedeeltelijk) vrijgesteld worden van werkzaamheden om zich te kunnen richten op mobiliteitsinspanningen. De afgelopen jaren is er zowel binnen de gemeente Hardenberg als de gemeente Ommen al sprake geweest van formatiereductie als gevolg van bezuinigingen, waarbij ‘geen gedwongen ontslag’ als uitgangpunt gehanteerd is. Om de formatiereductie te kunnen realiseren zijn veelal in eerste instantie gesprekken gevoerd met medewerkers die binnen afzienbare tijd de pensioengerechtigde leeftijd zouden bereiken en tevens zijn daar waar mogelijk tijdelijke contracten beëindigd. Deze ‘quick wins’ zijn dus reeds ingezet en bij komende bezuinigingen zal deze groep derhalve beperkt zijn.


2014-09-24

99

Daarnaast was de arbeidsmarkt ten tijde van de looptijd van “de Toekomst tegemoet” in vele opzichten gunstiger dan de huidige arbeidsmarkt. Mensen hebben meer ondersteuning nodig bij het vinden van een andere baan en veelal is aanvullende opleiding benodigd. Het daadwerkelijk realiseren van de benodigde mobiliteit zal daarom veel inzet en tijd gaan kosten. Begeleiding bij loopbaantrajecten en investeringen in opleidingen zijn kosten die uit het frictiebudget betaald moeten worden Het aantal medewerkers dat direct te maken krijgt met de gevolgen van de bezuinigingen, zoals verwoord in “Tegen de stroom in”, is fors. Daarom wil de BOH een mobiliteitscentrum ‘Van werk naar werk’ inrichten. Doel van het mobiliteitscentrum is in het kader van goed werkgeverschap medewerkers optimale ondersteuning te bieden ten aanzien van duurzame van werk naar werk begeleiding. Cruciaal in deze is de rol van de mobiliteitscoördinator. Hij/zij is de motor achter het mobiliteitscentrum. De mobiliteitscoördinator is specialist op dit vakgebied en is in staat mensen te motiveren en te resultaatgerichte afspraken te maken over het mobiliteitstraject. Zonder strakke sturing is het onmogelijk de gewenste mobiliteit te realiseren. De voorliggende bezuinigingen zal de werkwijze binnen de BOH gaan raken. Taken worden versoberd uitgevoerd als gevolg van de personeelsreductie maar de kwaliteit zal hier niet onder mogen leiden. Dit vereist een strakke sturing, meer gericht op output. Het is daarom noodzakelijk dat parallel aan de bezuinigingen kwaliteitsverbeteringsprocessen opgestart moeten worden voor het blijvende personeel. Dit om ervoor te zorgen dat het personeel voldoende geëquipeerd is om de taken op de gewenste manier uit te kunnen voeren. Het vereist andere competenties en daarvoor zullen trajecten opgestart moeten worden. Het spreekt voor zich dat het college van Hardenberg wel als voorwaarde aan de BOH zal stellen dat de middelen niet eerder beschikbaar gesteld worden nadat de uitvoeringsplannen besproken en vastgesteld zijn door het DB/AB. Tevens zal periodiek gerapporteerd moeten worden aan het DB/AB met betrekking tot de besteding van het frictiebudget.


2014-09-24

100

Verbonden partijen Een verbonden partij is een privaat- dan wel publiekrechtelijke organisatie waarin de gemeente een bestuurlijk én een financieel belang heeft. Een financieel belang is aanwezig wanneer een ter beschikking gesteld bedrag niet verhaalbaar is bij faillissement, dan wel als financiële aansprakelijkheid bestaat indien de verbonden partij haar verplichtingen niet nakomt (artikel 1 van het Besluit begroting en verantwoording). Bestuurlijk belang is aanwezig, indien er zeggenschap bestaat uit hoofde van stemrecht dan wel vertegenwoordiging in het bestuur van de organisatie. Gemeenschappelijke regelingen GGD IJsselland

Zwolle

Rechtsvorm Betrokkenen partijen

Gemeenschappelijke regeling De gemeenten Dalfsen, Deventer, Hardenberg, Hattem, Heerde, Kampen, Ommen, Olst-Wijhe, Raalte, Staphorst, Steenwijkerland, Zwartewaterland, Zwolle. Deelname in Algemeen Bestuur Kwetsbare groepen de GGD IJsselland aan de ontwikkeling van een veilige en gezonde regio waarin het goed leven, wonen, werken en recreëren is. € 979.658 Geen bijzonderheden

Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen Begrote bijdrage 2014 Risico’s, kansen en ontwikkelingen Veiligheidsregio IJsselland

Zwolle

Rechtsvorm Betrokkenen

Gemeenschappelijke regeling De gemeenten Dalfsen, Deventer, Hardenberg, Kampen, Ommen, Olst-Wijhe, Raalte, Staphorst, Steenwijkerland, Zwartewaterland, Zwolle. Deelname in algemeen bestuur Veiligheid en openbare ruimte De veiligheidsregio beschermt de inwoners van onze gemeente beschermen tegen de risico`s van branden, rampen en crises. Dat gebeurt door samen te werken en te zorgen dat we, steeds beter, voorbereid zijn op het bestrijden van rampen. € 477.675 Geen bijzonderheden

Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen

Begrote bijdrage 2014 Risico’s, kansen en ontwikkelingen


2014-09-24

101

Unit Sociale Recherche

Zwolle


Gemeenschappelijke regeling De gemeenten Dalfsen, Dronten, Hardenberg, Hattem, Kampen, Ommen, Olst-Wijhe, Zwartewaterland, Zwolle. Deelname in algemeen bestuur Kwetsbare groepen Het doel van de regeling is het inrichten van een samenwerkingsverband met betrekking tot het voorkomen en de opsporing van fraude met de door de gemeente uit te voeren sociale zekerheidsregelingen € 76.066 Geen bijzonderheden

Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen Begrote bijdrage 2014 Risico’s, kansen en ontwikkelingen Bestuursdienst Ommen – Hardenberg Rechtsvorm Betrokkenen Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen Begrote bijdrage 2014 Risico’s, kansen en ontwikkelingen

Gemeenschappelijke regeling gemeenten Ommen en Hardenberg. Deelname in algemeen bestuur n.v.t. De bestuursdienst is 1 juli 2012 gestart. De BOH is ontstaan door samenvoeging van de ambtelijke organisaties van de gemeenten Ommen Hardenberg. De BOH heeft als taak de uitvoering van de taken als opgenomen in de begrotingen van de beide gemeenten. € 34.101.819 Hardenberg is voor 75% risicodrager voor het exploitatieresultaat. Voor 2015 en verder is een bezuinigingstaakstelling van kracht in de bestuursdienst van 3,5 miljoen, waarvan € 2,6 miljoen ten behoeve van de gemeente Hardenberg.


2014-09-24

102

Deelname in verenigingen en stichtingen Stichting LOC+

Hardenberg

Rechtsvorm Betrokkenen Bestuurlijk belang

Stichting (beherend vennoot C.V. Beheersmaatschappij LOC+) De gemeente Hardenberg, AOC de Groene Welle, Alfa-college. Vertegenwoordiging in het bestuur en voor 53,27% risicodrager exploitatieresultaat. Externe oriëntatie Het LOC in Hardenberg is een multifunctioneel gebouw waarin een grote verscheidenheid aan bewoners is gehuisvest op het gebied van cultuur, onderwijs en werk. De opzet van het gebouw is gericht op samen werken en samen wonen. € 1.369.000 aan huren en diensten Geen bijzonderheden

Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen Betaald in 2012 Risico’s, kansen en ontwikkelingen Stichting Werk en Scholing NO Overijssel Rechtsvorm Betrokkenen Bestuurlijk belang Programma Begrote bijdrage 2014 Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen

Risico’s, kansen en ontwikkelingen

Hardenberg Stichting De gemeenten Hardenberg en Ommen Vertegenwoordiging in het bestuur Kwetsbare groepen € 850.000 De Stichting Werk & Scholing zorgt in de regio Noord Oost Overijssel voor de uitvoering van diverse vormen van gesubsidieerde arbeid. SWS ondersteunt mensen die weinig of geen werkervaring hebben, die moeite hebben met het vinden en houden van een baan, mensen die een achterstand hebben opgelopen door ziekte of andere problemen. Geen bijzonderheden


2014-09-24

103

Euregio

Gronau/ Enschede

Rechtsvorm Betrokkenen Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen

Vereniging 131 Duitse en Nederlandse gemeenten en Duitse 'Kreise'. Vertegenwoordiging in Euregioraad Externe Oriëntatie De Euregio wil een bijdrage leveren aan de welvaart en het welzijn in het grensgebied en het bevorderen van wederzijdse begrip tussen de mensen. De Euregio houdt daarbij rekening met mogelijke culturele verschillen tussen de Nederlandse en Duitse samenleving. € 20.801 (is gelijk aan 2013) Geen bijzonderheden


Vereniging van Nederlandse Gemeenten Rechtsvorm Betrokkenen Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen


Den Haag Vereniging Alle gemeenten Vertegenwoordiging in ledenvergadering en zitting in VNG commissie gemeentefinanciën. Externe Oriëntatie Belangenbehartiging van alle gemeenten bij andere overheden. Tweede Kamer, Kabinet en maatschappelijke organisaties zijn belangrijke gesprekspartners. Advisering aan alle leden over actuele ontwikkelingen (pro actief) en advisering aan individuele leden (op verzoek). De platformfunctie wordt uitgeoefend via de VNGcommisie, Provinciale Afdelingen, congressen, studiedagen en ledenraadplegingen. De gemeente Hardenberg is ook lid van de VNG afdeling Overijssel. € 76.522 (is gelijk aan 2013) Geen bijzonderheden


2014-09-24

104

Aandeelhouderschappen in vennootschappen Beheersmaatschappij LOC+

Hardenberg


Commanditaire vennootschap De gemeente Hardenberg, AOC de Groene Welle, Alfa-college. Deelname als commandite voor 53,27% in eigendom opstallen. Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen De CV beheermaatschappij LOC+ draagt namens eigenaren en bewoners zorg voor de inrichting en instandhouding van een professionele facilitaire beheerorganisatie die zich richt op (facilitaire) ondersteuning van de primaire processen van de bewoners. € 602.000

Begroot aandeel resultaat 2014 Overige Risico’s, kansen en ontwikkelingen N.V. Bank Nederlandse Gemeenten Rechtsvorm Betrokkenen Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen

Begrote dividenduitkering 2014 Risico’s, kansen en ontwikkelingen

Kapitaalverstrekking ultimo 2012 € 13,54 miljoen. Geen bijzonderheden

Den Haag Naamloze vennootschap (niet beursgenoteerd) Nederlandse overheden (50% rijk/ 50% gemeenten, provincies en waterschappen) 64.935 aandelen is 0,117% stemmen in de Ava Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen Het behoud van substantiële marktaandelen in het Nederlandse publieke en semi-publieke domein en het behalen van een redelijk rendement. Voorwaarden voor het realiseren van de doelstellingen zijn het handhaven van de excellente kredietwaardigheid, het behoud van een scherpe inkooppositie en een zo effectief en efficiënt mogelijke bedrijfsvoering. € 85.000 Geen bijzonderheden


2014-09-24

105

Enexis Holding N.V.

’s-Hertogenbosch


Naamloze vennootschap (niet beursgenoteerd) Zes Nederlandse provincies en 130 gemeenten. 96.993 aandelen is 0,0648% stemmen in de Ava Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen Wij stellen alles in het werk om het vertrouwen van onze klanten, medewerkers, aandeelhouders en maatschappij te verdienen om daarmee een leidende rol te spelen in het faciliteren van (een duurzame) energievoorziening. € 50.000

Begrote dividenduitkering 2014 Overige deelnemingen als gevolg van verkoop Essent


Door een deelneming in Vordering op Enexis B.V. is Enexis ultimo 2009 een achtergestelde leningen verstrekt van € 1.166.387. Door een deelneming in Verkoop Vennootschap B.V. bestaat ultimo 2009 een vordering € 518.394. Op deze vordering is ook een voorziening genomen die in mindering is gebracht. Verder neemt de Gemeente Hardenberg nog deel in CBL Vennootschap B.V. en in Claim Staat Vennootschap B.V. Geen bijzonderheden

Attero Holding N.V.

Arnhem


Naamloze vennootschap (niet beursgenoteerd) Zes Nederlandse provincies en 130 gemeenten. 96.993 aandelen is 0,0648% stemmen in de Ava Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen Attero is actief in de grootschalige verwerking van afval. Daarbij staat de omzetting van afval in een nuttig product (energie, compost, grondstof en bouwstof) centraal. Wij richten ons daarbij op het terugwinnen van herbruikbare grondstoffen en de productie van duurzame energie. € 5.000


Inzet is dat Attero op termijn verkocht wordt.


2014-09-24

106

Publiek Belang Elektriciteitsproductie B.V. Rechtsvorm Betrokkenen Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen Begrote dividenduitkering 2014 Risico’s, kansen en ontwikkelingen

’s-Hertogenbosch Besloten vennootschap Zes Nederlandse provincies en 130 gemeenten. 96.993 aandelen is 0,0648% stemmen in de Ava Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen Middels Energy Resources Holding B.V., opgenomen in deze deelneming, zijn de oud-aandeelhouders van Essent voor 50% eigenaar van de aandelen van N.V. ElektriciteitsProduktiemaatschappij Zuid-Nederland EPZ €0 De aandeelhouders mogen van de Hoge Raad hun 50% aandelenbelang niet overdragen aan RWE. De kerncentrale in Borssele moet in handen van publieke organen blijven. Er loopt nog een bodemprocedure.

N.V. Rendo Holding

Meppel


Naamloze vennootschap (niet beursgenoteerd) Gemeenten Hoogeveen, Meppel, Staphorst, Zwartewaterland, Steenwijkerland, Coevorden, Hardenberg, Westerveld en De Wolden 57 aandelen is 5,75% stemmen in de Ava Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen N.V. RENDO Holding streeft er naar om haar huidige sterke positie als energienetwerk-organisatie voortdurend te verbeteren. Waar mogelijk probeert zij in niches in de energiemarkt een toonaangevende speler te worden. De nabijheid van het eigen betrouwbare en veilige energienetwerk is steeds weer het vertrekpunt. Daarnaast wordt duurzaamheid een steeds belangrijker thema. Belangrijke bedrijfswaarden zijn: een snelle response, laagdrempeligheid en duurzaam ondernemen. € 400.000



Geen bijzonderheden


2014-09-24

107

Vitens N.V.

Utrecht


Naamloze vennootschap (niet beursgenoteerd) Provincies en gemeenten in Friesland, Overijssel, Flevoland, Drenthe, Utrecht, Noord-Holland en Gelderland 63.007 aandelen is 1,13% stemmen in de Ava Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen Vitens bestaat uit meer dan 1.700 mensen die zich verbonden voelen door een passie voor water. Zij werken voortdurend aan het winnen, zuiveren en leveren van drinkwater van topkwaliteit, omdat ze weten dat 5,4 miljoen klanten daar blindelings op vertrouwen. € 160.000

Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen Begrote dividenduitkering 2014 Overige Risico’s, kansen en ontwikkelingen

Achtergestelde lening Vitens € 2.484.000 per ultimo 2012 Geen bijzonderheden

N.V. Rova Holding

Zwolle


Naamloze vennootschap (niet beursgenoteerd) Gemeente Dalfsen, Hardenberg, Hattem, Heerde, Kampen, OlstWijhe, Ommen, Raalte, Staphorst, Twenterand, Zwartewaterland, Zwolle, Meppel, Steenwijkerland, Urk, Amersfoort, Aalten, Oost Gelre, Winterswijk en Apeldoorn 816 aandelen A is 9,54% stemmen in de Ava Wonen Voortdurend wordt gestreefd naar optimalisatie in drie centrale thema’s, te weten: duurzaamheid (verbetering milieurendement; bijdrage aan gemeentelijke klimaatdoelstellingen), financiën (lagere tarieven voor de burgers; dus geen winstmaximalisatie) en maatschappij (een leefbare omgeving voor wonen en werken). € 350.000


Begrote dividenduitkering 2014 Ontwikkelingen


De aandelen van de v.m. Regio IJssel-Vecht zijn overgeheveld naar gemeenten. De gemeente heeft er daardoor per 1 januari 2010 90 stuks aandelen bij gekregen. Daarnaast wordt het bedrag van de achtergestelde lening verhoogd met € 157.000 tot € 1.425.000 Geen bijzonderheden


2014-09-24

108

N.V. Wadinko

Zwolle


Naamloze vennootschap (niet beursgenoteerd) De gemeenten Hellendoorn, Hof van Twente, Borne, Dalfsen, Deventer, Dinkelland, Hardenberg, Meppel, Olst-Wijhe, Ommen, Steenwijkerland, Tubbergen, Westerveld, Zwartewaterland, Zwolle, Kampen, Losser, Noordoostpolder, Raalte, Rijssen-Holten, Staphorst, Twenterand, Urk, Wierden en Provincie Overijssel. Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen Wadinko is een regionale participatiemaatschappij, die de bedrijvigheid - en daarmee de werkgelegenheid - wil bevorderen in Overijssel, de Noord-Oostpolder en Zuidwest Drenthe. € 68.000

Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen Begrote dividenduitkering 2014 Risico’s, kansen en ontwikkelingen

Geen bijzonderheden

Cogas Holding NV

Almelo


Naamloze vennootschap (niet beursgenoteerd) Gemeente Almelo, Borne, Dinkelland, Hardenberg, Hof van Twente, Oldenzaal, Tubbergen, Twenterand, Wierden. 650 aandelen is 12,8 % stemmen in de Ava Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen Cogas wil een belangrijke rol spelen in het voor de klant toepasbaar maken van nieuwe technieken op het gebied van communicatie en (duurzame) energie. 650 stuks aandelen € 1.300.000

Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen Aantal aandelen Begrote dividenduitkering 2014 Risico’s, kansen en ontwikkelingen

In 2012 is een extra dividend van € 3.250.000 als gevolg van de verkoop van COGAS Kabel.


2014-09-24

109

Verkoop Vennootschap B.V. (ASA risicofonds) Rechtsvorm Betrokkenen Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen

Begrote dividenduitkering 2014 Risico’s, kansen en ontwikkelingen CBL Vennootschap B.V. (ASA risicofonds) Rechtsvorm Betrokkenen Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen


Den Bosch

Besloten vennootschap (niet beursgenoteerd) Zes Nederlandse provincies en 130 gemeenten. 1.296 aandelen is 0,0648% stemmen in de Ava Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen In het kader van de transactie met RWE hebben de verkopende aandeelhouders een aantal garanties afgegeven aan RWE. Ter verzekering van de betaling van eventuele schadeclaims heeft RWE bedongen dat een deel van de verkoopopbrengst door de verkopende aandeelhouders gedurende een bepaalde tijd op een aparte bankrekening zal worden aangehouden. De looptijd van deze BV is afhankelijk van de periode dat deze claims kunnen worden ingediend en afgewikkeld. €0 Geen bijzonderheden.

Den Bosch Besloten vennootschap (niet beursgenoteerd) Zes Nederlandse provincies en 130 gemeenten. 1.296 aandelen is 0,0648% stemmen in de Ava Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen In het kader van de transactie met RWE hebben de verkopende aandeelhouders een aantal garanties afgegeven aan RWE. Ter verzekering van de betaling van eventuele schadeclaims heeft RWE bedongen dat een deel van de verkoopopbrengst door de verkopende aandeelhouders gedurende een bepaalde tijd op een aparte bankrekening zal worden aangehouden. De looptijd van deze BV is afhankelijk van de periode dat deze claims kunnen worden ingediend en afgewikkeld. €0 Geen bijzonderheden.


2014-09-24

110

Vordering op Enexis B.V. (ASA risicofonds) Rechtsvorm Betrokkenen Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen


Den Bosch Besloten vennootschap (niet beursgenoteerd) Zes Nederlandse provincies en 130 gemeenten. 1.296 aandelen is 0,0648% stemmen in de Ava Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen In het kader van de transactie met RWE hebben de verkopende aandeelhouders een aantal garanties afgegeven aan RWE. Ter verzekering van de betaling van eventuele schadeclaims heeft RWE bedongen dat een deel van de verkoopopbrengst door de verkopende aandeelhouders gedurende een bepaalde tijd op een aparte bankrekening zal worden aangehouden. De looptijd van deze BV is afhankelijk van de periode dat deze claims kunnen worden ingediend en afgewikkeld. €0 Geen bijzonderheden.


2014-09-24

111

Grondbeleid In maart 2013 is in de Crisisupdate Grondbedrijf besloten tot bijstelling van de programmering woningbouw en bedrijventerreinuitgifte. Deze bijstelling van de programmering, gecombineerd met de afwaardering van gronden die niet binnen 10 jaar in ontwikkeling zullen worden gebracht, heeft tot gevolg dat er voor € 21,6 miljoen benodigd is als aanvullende voorzieningen ten behoeve van het grondbedrijf. Bestaande uit een afwaardering van € 17,6 miljoen op gronden en een daling van het resultaat door het herijken van de programmering van € 4,0 miljoen. Als gevolg van de stelselwijziging en de herprogrammering voorkomende uit de Crisisupdate 2012, zijn de grondexploitaties ingrijpend gewijzigd. In de Nota Grondexploitatie 2013, die u gelijk met deze begroting is aangeboden, is een geactualiseerd integraal beeld getoond van de stand van zaken van alle grondexploitaties, voorzieningen en de Algemene Reserve Grondbedrijf. Verkopen 2013 & 2014 Woningbouw De crisis heeft ertoe geleid dat er een verschil is ontstaan tussen de verwachte vraag en het Hardenbergse woningbouwprogramma. In absolute aantallen is het programma begin 2013 daarom aangepast. De aanpassing is vertaald naar de individuele projecten. De afname van het aantal woningbouwtransacties ligt op een laag peil en dit geldt ook voor het daadwerkelijk aantal verkochte kavels door de gemeente. Het ontbreekt echter niet aan interesse voor nieuwbouw. Ondanks het ruime pakket aan stimuleringsmaatregelen geldt voor velen dat zij de stap tot aankoop van een kavel nog niet durven te nemen daar waar de financiële zekerheid ontbreekt. In de meeste situaties is de verkoop van de bestaande woning bepalend voor de aankoop van een kavel. Voor een aantal kernen geldt dat de geprogrammeerde aantallen waarschijnlijk niet gehaald zullen worden. Voor het Centrumplan Dedemsvaart stond voor 2013 een uitgifte van 37 woningen geprogrammeerd. Op verzoek van en na overleg met de ontwikkelaar zal deze afname in 2014 plaatsvinden. Op basis van gemaakte bouwclaimafspraken zijn in totaal 107 kavels aangeboden. Daarvan zijn er 88 aangeboden aan aannemers en 19 aan woningbouwcorporatie(s). Deze kavels zijn op basis van de historisch gesloten contracten aangeboden. In de loop van 2013 komt er meer duidelijkheid over de nakoming van de gemaakte contract afspraken. Voor 2014 wordt uitgegaan van de verkoop van 46 kavels ten behoeve van de woningbouw. Op basis van hetgeen is aangeboden kan dit aantal gerealiseerd worden.


2014-09-24

112

Bedrijventerrein Bij de herijking van het programma is besloten met Heemserpoort in Hardenberg en Rollepaal Oost in Dedemsvaart pas een start te maken wanneer meer duidelijkheid bestaat over de marktontwikkelingen. De overige terreinen zoals Broeklanden, Broeklanden de Kop, Haardijk I&II, Katingerveld, Moeshoek en de Steenmaat zijn in uitgifte. In samenhang met de situatie op de woningmarkt worden er beperkt woon/werkkavels verkocht. Voor wat betreft de uitgifte van kavels op bedrijventerrein Katingerveld wordt gewerkt met het cash-flowprincipe, waarbij de kosten zoveel mogelijkheid worden afgestemd op de opbrengsten. Zowel in Hardenberg als Dedemsvaart wordt ruimte geboden aan bedrijven met een omvangrijke vraag aan bedrijventerrein. Daarmee zijn deze onderscheidend in de markt en is de gemeente een interessante vestigingslocatie. Dit blijkt ook uit een aantal geïnteresseerde kandidaten voor de afname van grote percelen. Voor 2014 is de fasering naar beneden bijgesteld. De fasering voor 2014 gaat uit van de verkoop van verschillende bedrijfskavels van in totaal 2,5 ha. Bestaand onroerend goed In 2013 zijn enkele bestaande woningen verkocht. In 2014 zal de verkoop verder worden gecontinueerd en zal nog intensiever worden ingezet op de verkoop van overige opstallen. Grondprijzen Woningbouw De grondprijzen in de gemeente Hardenberg zijn afhankelijk van de locatie en het woningtype en variëren van € 125 per m2 (exclusief BTW) voor goedkope woningen tot € 190 per m2 voor duurdere woningen. Voor appartementen wordt de prijs veelal op basis residuele berekening bepaald. Sociale huurwoningen kennen een vaste kavelprijs van € 10.870 voor de eerste 150m2. Meerdere m2 worden afgerekend naar marktconforme prijzen in het desbetreffende plan. Bedrijventerrein De grondprijs voor bouwgrond op het bedrijventerreinen binnen de gemeente Hardenberg varieert op dit moment van € 60 € 75 per m2 excl. btw., afhankelijk van de ligging van het bouwterrein. Voor een kavel ten behoeve van een bedrijfswoning wordt een vaste kavelprijs in rekening gebracht van € 63.000 excl. btw. Maatschappelijke voorzieningen Aan de gronden bestemd voor de bestemming maatschappelijke voorzieningen wordt een grondprijs toegekend van € 70 /m2 excl. btw.


2014-09-24

113

Onderwerp

Begroting 2014

De raad van de gemeente Hardenberg; Gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders; Gehoord de beraadslaging;

Besluit Vast te stellen: 1. de begroting 2014; 2. de meerjarenbegroting 2015 t/m 2017. . Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van de raad van de gemeente Hardenberg van 12 november 2013. De raad voornoemd, De griffier,


De voorzitter.

2014-09-24

114

PROGRAMMABEGROTING 2014 HARDENBERG

Recommend Documents