Preek gehouden in Hardenberg-Baalderveld-Oost op zondag 2 november 2008 Liturgie Votum/zegengroet Ps. 84: 1,2,3 Wet Lb. 95 Gebed Psalm 1 Gz. 63 Preek over Psalm 1 Gz. 131: 1,4,5,9 Gebed Collecte Ps. 84: 4,5,6 Zegen Gemeente van onze Heer Jezus Christus, Wat vind u nu van deze psalm? De weg van de rechtvaardigen is prima, de weg van de wettelozen loopt dood. Er is dus een duidelijk verschil in afloop: dood of leven hel of hemel. De hel, de werkelijkheid daarvan, daarover preken, het zal de handen niet op elkaar krijgen. Het wordt gesignaleerd dat er ook weinig over gepreekt wordt. Wij willen liever horen dat de Here voor ons zorgt, dat Hij liefde is. En dat is ook waar, helemaal. Maar dat juist bij hele mooie intieme psalmen, het dan toch gaat over toorn, wraak, oordeel en hel. Dát vinden we niet gemakkelijk. Een voorbeeld is psalm 139: God kent mij, God kan mij overal bereiken met zijn zorg, Hij heeft mij gemaakt, het ontzaglijk wonder van mijn bestaan. En toch in die psalm die moeilijke woorden: zou ik niet haten wie u haten, ik haat hen, zo fel als ik haten kan. Dus kennelijk nemen gelovigen deze woorden in de mond. In ieder geval de dichter van Psalm 139. Psalm 1 heeft het heel nadrukkelijk over die tegenstelling tussen gelovigen en ongelovigen. Echt duidelijk twee groepen, twee verschillende wegen, twee uitkomsten. Hoe ga je daar mee om? Hoe werkt zo’n psalm bij u? bij jou? Je kunt natuurlijk het jezelf heel makkelijk maken: Ik hoor bij God: o wat ben ik gelukkig, mijn weg loopt goed: De Heer beschermt mij. Nee, niet dat je dan zo negatief doet over mensen die niet geloven, nee, dat niet. 1
Respect heb je wel voor een andere mening. De mooie woorden van de psalm neem je wel, maar je voelt je wat verlegen over de donkere woorden. Je kunt natuurlijk ook een nog wat andere houding aannemen, misschien wel niet eens zo bewust. maar toch kan het in je zitten: fijn dat je er bij hoort, gelukkig hoor ik niet bij de zondaars, dat zijn wel echt slechte mensen. Gelukkig ben ik niet zoals hem, want ik ga wel naar de kerk. En dat is dan ook de kring waar je je in begeeft, met anderen ga je niet zo direct om. Anderen kunnen dan ons ervaren als een behoorlijk gesloten groep. Hoe ga je om met Psalm 1? Nu is het belangrijk om allereerst deze vraag te beantwoorden: over wie gaat het in psalm 1, en hoe worden zij getekend? het is niet zo dat psalm 1 aangeeft: zo is het. Je kunt de mensen indelen in twee groepen: rechtvaardigen en wettelozen. Rechtvaardigen zijn de mensen die alles goed doen naar de wet van God. En wettelozen zijn de mensen die alles verkeerd doen. Zo’n indeling lijkt heel duidelijk, maar het zal gigantisch botsen op de praktijk: want gelovige mensen zijn echt niet goede mensen. Wat kom je soms ellendige situaties tegen, diepe zonden, onoprechtheid bij kerkmensen. En aan de andere kant is het ook niet zo dat alle ongelovigen zulke slechte mensen zijn. Ze zijn soms veel beter bezig voor hun medemensen. Dus zo’n strakke indeling kun je niet maken. Wat is dan wel de bedoeling van Psalm 1? Het is de psalm die ons plaatst voor de radicale keuze van het evangelie. Het goede nieuws van God: Hij wil u en jou, en die ander het geluk geven, daarom wordt een keuze gevraagd. En die keuze is in al zijn eenvoud deze: het gaat om leven of dood, hemel of hel, geluk of ongeluk. Te midden van alle nuance die je kunt en moet aanbrengen als het gaat om mensen, hoe ze zijn of handelen, allemaal waar, maar dat neemt niet weg dat dit de keuze is: welke weg kies jij? Durf te kiezen, ga die keuze niet uit de weg, want niet kiezen is ook een keuze. Meehobbelen in de kerk, dat is een keuze uit de weg gaan. Nee, je moet kiezen. Jezus heeft het ook zo gezegd: wie niet voor mij is, is tegen mij. In heel zijn optreden kwam het ook steeds naar voren: Jezus vraagt om een keuze. De keuze van je leven: volg je Hem, of niet? Je kunt die keuze niet uitstellen. Je kunt die keuze ook niet uit de weg gaan, en je eigen rustige leventje houden. Het gaat om een radicale keuze. En dat laat deze psalm ook zien. *** Dat wil ik ook graag duidelijk maken in deze preek: Kiezen, welke weg kies jij? Durf te kiezen, en kies dan voor een bloeiend leven. Een bloeiend leven is een leven in relatie: een diepe relatie met God, een intense relatie met elkaar, en vooral ook een betrokken relatie op die ander.
2
Dat is ook de kern van het huisbezoekthema van dit seizoen. Groeien in relatie, de relatie met God, met elkaar en met de ander. Deze preek is dan ook bedoeld als voorbereiding op dat thema. De structuur van de verdere preek is daar ook mee gegeven. Het gaat in psalm 1 allereerst om de relatie met God, daarom gaat het grootste deel van de preek ook daarover. Maar de andere twee relaties – met elkaar én met de ander – komen ook aan bod. 1. Die relatie met God. Dat is het eerste: hoe wordt de mens in deze psalm getekend die een diepe relatie heeft met God? Vers 1 en 2 Eigenlijk worden er twee lijnen getrokken, twee kanten van dezelfde medaille. Eerst wat je niet moet doen. Als je dicht bij de Here God wil leven, dan moet je niet meegaan met wie kwaad doen, de weg van zondaars niet betreden, en bij spotters niet aan tafel zitten. Dat is de eerste keuze die je moet maken: niet je laten meenemen door de zonde, door het kwaad, door mensen die de richting van het kwaad kiezen. En weet dat zonde een zuigende werking heeft: je kunt op pad gaan, op weg zijn, en dan er in wonen. Er zit een climax, een stijgende lijn in vers 1. Het tekent de zuigende werking van de zonde. Als je niet op tijd nee zegt, ga je er in mee. Als je niet oppast neemt zonde, en het leven daarin je leven helemaal in beslag, ja, voelt het als je thuis. Belangrijk is dus om het kwaad te kennen, waar zit dat? In mijn hart? Waar bewandel ik de weg van het kwaad? Wat brengt mij steeds verder van God vandaan? Ik wil u vragen zo eens naar uw leven te kijken: wat zijn nu de dingen in het leven die je van God vandaan halen? Zijn er situaties in jouw leven, waarvan je kunt zeggen: kijk daar vind je helemaal geen eerbied meer voor God, daar wordt met Hem gespot, en dus hoor ik daar niet. Dat is niet mijn thuis. Een paar concrete situaties: voel jij je thuis bij een programma op de TV waarin gespot wordt met God? Of blijf je toch maar kijken omdat het zo’n leuk programma is, dat je eigenlijk wel wil zien? En hoeverre is dat verblijven bij de spotters? Waar voel jij je meer thuis? In de kerk of bij de sportclub? Ja, ik kan begrijpen dat je het in de kerk best wel saai kunt vinden. Dan ga je liever uit met je vrienden, dan heb je tenminste lol. Maar nu even doordenken: waarom vind je het saai in de kerk? Eigenlijk moet je dan op zoek naar het antwoord op de vraag: waar heb ik nu echt plezier in? Wat is de hoogste prioriteit in het leven? Dat is vers 2: Vers 1 was duidelijk: daar moet je niet zijn. OK, dat niet, maar wat dan wel? Vreugde in de wet van de Heer, daarin verdiepen, en dat niet voor één uurtje per dag, maar dag en nacht. Wet van de Heer, dat is niet alle regeltjes. Wet is het Woord van God, waarin Hij zijn liefde bekend maakt,ja, nog sterker, het is de persoonlijke ontmoeting met je God en Vader. En als je het plaatst in het geheel van de bijbel: Jezus Christus, die Het Woord is. De wet houden is hetzelfde als volgen van Christus. En dat is dus niet iets voor een paar uurtjes per week, maar 24 uurs dienst. En juist niet slaafs, voldoen aan eisen, want anders kom je er niet, maar leven voor Hem omdat je door Christus al gered bent.
3
En dat leven is een bloeiend leven. Het beeld van de boom, geplant aan stromend water. Een boom kan alleen maar leven als het water krijgt. Dat water gaat dan door die boom heen, en zo bloeit die boom en draagt vruchten. In het kader van de psalm kun je zeggen dat het water het Woord van God is. Dat is niet iets wat je alleen leest, maar dat je leven wil doorstromen. Zo kom je tot bloei, sta je stevig, als een boom die voldoende water heeft gekregen. Leven bij het Woord van God: stromen van levend water tot je nemen. Dat is meer dan een boek lezen. Het is er in leven. God daarin ontmoeten, band met Christus, relatie opbouwen, onderhouden. Daarom die wet overdenken, bijbel is een leefboek. En dan gaat er ook wat gebeuren in je leven, een bloeiend leven, vruchten, wijs ze dan maar concreet aan. Kijk bijvoorbeeld naar de vruchten van de Geest (Galaten 5): o.a. zelfbeheersing, liefde, blijdschap. Dus een levende relatie met God, met Christus, gevoed door de Geest, is ook aan de buitenkant te zien. Het doorstroomt je leven. Het is tot in de toppen van je bestaan te zien. Levend, en niet dor. Alleen mogelijk als je echt aan Christus verbonden bent. Wijnstok en ranken: een rank kan alleen maar tot bloei komen in verbondenheid met Christus. Een boom kan alleen vruchten geven, als hij water kan opnemen. Een christen kan alleen maar vruchten van de Geest laten zien als hij leeft in verbondenheid met het Woord, met Christus. In Johannes 15 is het beeld van de wijnstok en de ranken: niet verbonden aan de wijnstok verdort een rank. Hier in psalm 1 is het beeld boom tegenover kaf. Kaf is het omhulsel van graankorrels, en dat moet er af, het is afval. Na het dorsen, heb je het kaf wel los van de graankorrels, maar nog door elkaar. Het scheiden gebeurt door het wannen, graan en kaf gooi in de lucht, en door de wind wordt het kaf meegenomen. Het graan valt weer terug in de wan, kaf is licht, graankorrels zijn zwaarder. Kaf het beeld voor een leven zonder God. Dat is licht, afval, geen toekomst, de weg van de wetteloze, het leven zonder God, zonder Christus loopt dood. Kies toch voor het leven, een bloeiend leven,in diepe relatie met God. En laat je voeden door Hem: Avondmaal vieren, dat kan niet zonder geloof, want het wil je doortrekken. 2. En dat betekent tegelijk dat je een intense betrokkenheid hebt op elkaar. Dat wordt duidelijk in vers 5. Als je je laat leiden door Christus, door zijn Woord, dan wil je ook daar zijn waar Hij het voor het zeggen heeft. Dan zoek je elkaar op, ga je met elkaar om, en dan kun je het gewoon niet hebben als zonde blijft zitten in het leven. Daar heb je zelfs een innerlijke afkeer van. Aan de andere kant is het ook zo dat als je juist niet laat gezeggen door God, maar je eigen gang gaat, dan voel je je ook niet thuis in een christelijke gemeente. Dan zijn er barrières, dan kun je daar niet leven. Avondmaal vieren is gemeenschap met Christus vieren en dus met elkaar. Avondmaal vieren betekent zelfbeproeving: dat is een weg, om juist aan te gaan: zonden belijden, geloven dat Christus ze voor jou gedragen heeft, erkennen dat je het alleen maar redt met Hem en door Hem. Gaan voor Christus door de kracht van de Geest. Avondmaal vieren we samen: daarom willen we elkaar er bij hebben: daarom toezicht op elkaar: laat zonde niet zitten, stimulans, kom leg je leven in handen van Christus. U wilt toch ook dat uw broeder en uw zuster sterke bomen zijn, en vruchten dragen?
4
3. Tenslotte: ik begon de preek met de vraag: hoe leest u psalm 1? hel, de weg van de wetteloze loopt dood, die woorden uit deze psalm vinden we moeilijk, we zijn er verlegen mee. Je wilt ze eigenlijk wel naast je neerleggen. Beetje aan de zijkant van ons geloof. Liever een preek over Gods liefde, dan over oordeel. Heel menselijk, maar uiteindelijk niet echt christelijk. Wie het niet over de hel wil hebben in de kerk, die haalt in feite de klem uit het evangelie. Maar het blijft evangelie: goede boodschap, maar wel met die intensiteit van het oordeel. Het evangelie is namelijk: Christus ging de hel in, en wie in Hem gelooft, zich door Hem laat voeden, die ontmoet de hel niet meer in zijn leven. Hoe moeilijk je leven misschien ook is, het is niet die hel. Hel, dat is daar waar God zich helemaal heeft teruggetrokken, waar satan alle vrijheid heeft, en de zonden niet meer tegengehouden wordt, waar God in zijn liefde mensen niet meer vasthoudt, maar overgeeft aan het oordeel. Dat is de hel, en Christus heeft die ondergaan. En het evangelie nu is dat wie zich aan Christus geeft, dat hij/zij mag weten, geloven, zekerheid! - dat het hemel wordt. Altijd verbonden met God, nu al, en straks voor altijd, volledig, dan geen gebrokenheid meer, geen donkere poorten van het sterven, maar eeuwig leven. En dat is een fantastische boodschap, die wil je toch vertellen?! Psalm 1 houdt het ons duidelijk voor: twee wegen: dood of leven. Het betekent dat er een radicale keuze wordt gevraagd van ons, van een ieder. Psalm 1 tekent ons twee groepen, niet om zelfvoldaan achter over te leunen, want we zijn gearriveerd. Niet om je zelf op te sluiten binnen een groep, lekker veilig, en het wordt crisisloos in je leven. Nee, juist om zelf steeds weer te kiezen voor groeien in relatie, met God, gevoed te worden door zijn Woord. Te groeien in relatie met elkaar, elkaar bemoedigen en vast te houden, elkaar op de weg van het leven te houden, in afhankelijk van de Geest. En daarom juist te groeien in relatie met de ander, hem/haar op te zoeken, te plaatsen voor die keus. Want u beseft toch wel dat alleen een keuze voor Christus leven geeft? U laat toch de ander niet de dood tegemoet gaan? Een christen leeft toch voor God en voor de ander, binnen en buiten de kerk? Daarom laat je leven leiden door God. Amen
5
