agendapunt 3.a.2 1106911
Aan College van Dijkgraaf en Hoogheemraden DYNAMISCHE INZET GIETWATERBASSINS FASE 2 Portefeuillehouder Datum Aard bespreking Afstemming
Berg, A. van den 4 februari 2014 Besluitvormend BBC/WHH WTB/PB BBC/RPV 2 34884
Bijlagen Zaaknummer Gremia
Datum
PFO Ber
20-01-2014
D&H
04-02-2014
Aard
B
Advies/ besluit Conform Gewijzigd akkoord
Parafering Geparafeerd door: Tekke, R.M.H. Geparafeerd door: Bongaards, A.D.
Gevraagd besluit College van Dijkgraaf en Hoogheemraden 04-02-2014 I. Fase 2 van de pilot Dynamische inzet van gietwaterbassins uit te voeren; II. Een bredere toepasbaarheid van het concept inclusief de daarbij behorende randvoorwaarden te verkennen; III. Een bedrag van € 150.000 vanuit het innovatiefonds beschikbaar stellen; IV. Een bedrag van € 275.000 te dekken vanuit de reguliere exploitatiebegroting en dit op te nemen in de 1ste Burap 2014.
Besluit College van Dijkgraaf en Hoogheemraden 04-02-2014
Dynamische inzet gietwaterbassins fase 2 1.
Probleemstelling - context
Delfland onderzoekt verschillende mogelijkheden om het gebied op orde te brengen en daarmee de kans op schade van wateroverlast op bedrijven en in woningen te verkleinen. De dynamische inzet van gietwaterbassins (DIG) is een oplossing voor wateroverlast die een minimale ingreep in de infrastructuur van het glastuinbouwgebied vereist, namelijk een aanpassing van de bouw van gietwaterbassins. Daarmee blijft ruimte voor glastuinbouw behouden. Het is daarom een oplossing die kan rekenen op draagvlak vanuit gemeenten en de glastuinbouwsector. Eind 2013 is een pilot afgerond op het bedrijf Lans Westland BV in de Oranjepolder. Dit collegevoorstel heeft betrekking op een tweede fase van de pilot. Tevens beoogt het collegevoorstel de definitieve afronding van het “kraantjesproject” dat weliswaar in 2010 is gestopt maar nooit volledig is afgerond. Omdat de hevels eigendom zijn van Delfland is het zaak om richting de tuinders waar deze hevels geplaatst zijn duidelijkheid te verschaffen. De hevels zijn afgeschreven en zullen tegen een symbolisch bedrag aan de tuinders die hiervoor belangstelling hebben ter overname worden aangeboden. 2.
Beoogd effect
Opschaling van de pilot dynamische inzet van gietwaterbassins naar het niveau van de gehele Oranjepolder zorgt voor ervaring bij meerdere deelnemers. In combinatie met het verkennen van nut en noodzaak en randvoorwaarden bij toepassing delflandbreed kan Delfland samen met de betrokken gemeenten en de glastuinbouwsector de afweging maken om het concept wel of niet structureel te gaan toepassen. 3.
Kernboodschap
Tuinders en Delfland kunnen samen voor droge voeten zorgen in de Oranjepolder. Fase 2 van de pilot dynamische inzet van gietwaterbassins geeft inzicht in de wijze waarop tuinders en Delfland hierin kunnen samenwerken en in de randvoorwaarden voor delflandbrede toepassing. 4.
Historie - eerdere besluitvorming
Beleidsdocument
DMSnummer/zaaknummer
Start proefproject
Vastgesteld 2002
Evaluatie en vervolg proefproject dynamische inzet van gietwaterbassins
DMS Kenmerk 425689
D&H 24 januari 2004 VV 14 april 2004
Herziening entreevoorwaarden dynamische inzet gietwaterbassins
DMS Kenmerk 590710
VV voorstel 6 juli 2006
Evaluatie en vervolg waterberging in gietwaterbassins
DMS Kenmerk 635781/zaaknummer 2426 DMS Kenmerk 635782
D&H 17 april 2007
Proefproject waterberging in gietwaterbassins afronden
DMS kenmerk 963076 zaaknummer 24043
D&H 16 augustus 2011
Kredietaanvraag Brede Risicoanalyse Oranjepolder
DMS 840641, zaaknummer 18682
D&H 2 maart 2010
Kredietaanvraag proeftuin Oranjepolder
DMS 785076, Zaaknummer 4111
D&H 13 oktober 2009
Proeftuin Oranjepolder, fase 2
Zaaknummer 20549
D&H 26 oktober 2010
Dynamische inzet van gietwaterbassins
DMS kenmerk 1004206 Zaaknummer 27436
D&H 14 mei 2012
Dynamische inzet van gietwaterbassins
DMS kenmerk 1011295
D&H 26 juni 2012
VV 12 juli 2007
5.
Regelgeving en Beleid
Het onderzoek en de pilot op het bedrijf Lans passen in het innovatiebeleid van Delfland en sluit aan bij de ontwerpnota voorkomen wateroverlast. Daarnaast gelden de voorschriften uit het Besluit Glastuinbouw, aangezien de pilot zich afspeelt op een tuinbouwbedrijf. Met de tuinders uit de vervolgfase zal Delfland een overeenkomst sluiten ondermeer om het informatiebeheer en het plaatsen van “kranen” te regelen. 6.
Financiën
Totaal benodigd bedrag 2014: € 425.000 (incl. btw)
Begroting 2014 (bedragen inclusief btw)
Pilot Oranjepolder Nieuwe bedrijven geschikt maken voor deelneming (aflaat, software etc): 10.000 per nieuwe deelnemer (implementatiekosten) Doorontwikkeling dashboard Sturingsmodel Risico’s telers nog scherper in beeld
120.000 40.000 60.000 15.000 235.000
Verkenning implementatie Effectiviteit Delflandbreed Doorwerking neerslagstatistiek Advisering ICT Kostenmodel (investering en beheer) Communicatie
5.000 10.000 40.000 15.000 10.000 80.000
Personele inhuur
110.000 110.000 totaal
425000
Een deel van de kosten “nieuwe bedrijven geschikt maken” betreft aanpassingen aan de bassins in de vorm van het installeren van de “kraan”. Overige aanpassingen betreffen dataverkeer en informatie-uitwisseling. Lasten Gemeente Innovatiefonds Exploitatiebudget VW Totaal
Baten 140.000
150.000 275.000 425.000
De dekking van de kosten voor dit voorstel bestaat uit: De gemeente westland draagt een bedrag ter hoogte van €140.000,- bij. De gemeente Westland heeft aan de eerste fase van de pilot € 50.000 bijgedragen en heeft aangegeven ook aan de tweede fase een financiële bijdrage te leveren, vanwege het belang van deze pilot. De posten; doorontwikkeling van het dashboard, het sturingsmodel, de neerslagstatistiek en de advisering ICT kunnen gedekt worden vanuit het innovatiefonds (totaal € 150.000). Deze posten passen binnen de randvoorwaarden vanuit het innovatiefonds, zoals door het college besloten d.d. 4 februari 2014. Hier is ook ruimte voor gereserveerd.
2
De overige kosten (€ 135.000) passen niet binnen het Innovatiefonds en zullen vanuit de reguliere exploitatie binnen het programma Voldoende Water worden gedekt. Bij de 1ste Burap zal een gemotiveerd voorstel worden gedaan om bruto € 275.000 te dekken, waarvan € 140.000 wordt afgedekt door de nog te ontvangen subsidie van de gemeente. De deelnemende bedrijven leveren een bijdrage in de vorm van tijd en goodwill. 7.
Duurzaamheid
Inzet van gietwaterbassins tegen wateroverlast is een duurzame oplossing tegen wateroverlast omdat het gaat om een slimmer gebruik van bestaande en met minimale middelen aan te passen infrastructuur op glastuinbouwbedrijven. De ontwikkelingen rond vermindering van emissies gaan op een goede manier samen met dit concept. Het niet lozen van het condenswater uit de kas op het bassin, een voorwaarde voor het aflaten van gietwater, wordt namelijk gezien als iets dat in de toekomst onder de noemer van de emissieloze kas vanzelfsprekend zal zijn. In de toekomst zal het concept mogelijk nog duurzamer zijn als bekend is of infiltreren van het af te laten gietwater een optie is. 8.
Organisatorische en personele consequenties
Delfland is trekker van dit project. Om alle benodigde acties vanuit de trekkerschap te verzorgen is de beschikbare reguliere capaciteit van team BCC/RP niet voldoende. Voorgesteld wordt een externe kracht in te huren ter ondersteuning van de projectleider. Omdat het gaat om een adviseur die eerder in het project heeft meegedraaid is de continuïteit van het project gewaarborgd en kan de vaart erin blijven. 9.
OR/GO
Nvt. 10.
Risico- en beheersmaatregelen
• Tuinders teleurstellen die niet aan de waterkwaliteitsvoorwaarden voldoen Beheersmaatregel: communicatie over duurzaamheid glastuinbouw. Condenswater niet op bassin aansluiten (voorwaarde Delfland voor gebruik kraan en dashboard) wordt wel gezien als de toekomst. Mogelijkheid blijkt een volledige dekking van de overige kosten vanuit VW exploitatie niet mogelijk Beheersmaatregel: VV verzoeken exploitatie aan te passen. •
11.
Communicatie (in- en extern)
De daadwerkelijke start van de tweede fase van de pilot zal extern worden gecommuniceerd op het moment dat nieuwe bedrijven zich gecommitteerd hebben aan de pilot. Bij een vlotte doorstart kan dat al in februari 2014 zijn. De externe communicatie zal voortbouwen op de communicatie die rondom de afronding van de eerste fase heeft plaatsgevonden. De vorderingen van het project zullen bovendien via de website proeftuinoranjepolder.nl worden gecommuniceerd. Via deze website zijn ondermeer realtime data over de waterstanden in de polder te raadplegen en de dynamische berekeningen van waterstanden bij diverse neerslagsituaties 12.
Bekendmaking en vervolgprocedure
Na besluitvorming zal met medewerking van het pilotbedrijf Lans actief contact worden gezocht met andere tuinders in de Oranjepolders. In fase 1 is al een lijst van mogelijke deelnemers opgesteld en een inventarisatie van de glastuinbouwbedrijven in de polder. Met de deelnemers aan de tweede pilotfase zal Delfland een overeenkomst sluiten.
3
Besluitvorming over delflandbrede toepassing van dit concept zal pas na afronding van deze tweede fase van de pilot plaatsvinden. Dan zullen ook de glastuinbouwgemeenten in het Oostland betrokken worden. Daarnaast zal met de tuinders welke deel hebben genomen aan het kraantjesproject contact worden opgenomen om dit project af te ronden en de hevels indien gewenst te verkopen of te verwijderen.
13.
Bevoegd orgaan
Het college van Dijkgraaf en Hoogheemraden conform art. 84 Waterschapswet 14.
Toelichting
Van medio 2013 tot eind 2013 is een pilot uitgevoerd op het bedrijf Lans Westland BV om ervaring op te doen met dynamisch beheer van gietwaterbassins. Op 11 december 2013 zijn de resultaten naar buiten gebracht tijdens een brede bijeenkomst bij Priva in de Lier. Tijdens de pilot zijn diverse metingen verricht en zijn wetenschappelijke analyses uitgevoerd naar de waterstanden in de polder bij diverse vulgraden van bassins en naar de gietwaterbehoefte van de bedrijven. Effectiviteit in beperken wateroverlast De centrale vraag naar effectiviteit van het concept in het beperken van wateroverlast kan positief worden beantwoord. Ruimte in bassins is bijzonder effectief in het reduceren van de maximale waterstanden in de polder. Het effect is direct afhankelijk van de ruimte in het bassin in relatie tot de omvang van de kas. Het is bovendien groter naarmate meer bassins ruimte bieden. Tenslotte is de ligging in de polder en de opbouw van het watersysteem medebepalend voor het effect. Binnenkort zijn de filmpjes van de waterstanden in de polder uit de presentatie van 11 dec 2013 te zien op proeftuinoranjepolder.nl De analyses van de WUR naar de gietwaterbehoefte hebben laten zien dat op vele momenten er voldoende ruimte in de bassins is om de bui op te vangen. Dat wordt bevestigd door de metingen aan het bassin van Lans. De kritische periode betreft de late winter/voorjaarsperiode als de teler ervoor moet zorgen dat zijn bassin gevuld is voor de teelt. Dashboard voor de tuinder Om de teler te ondersteunen bij het beheer van het bassin is binnen project een dashboard ontwikkeld. Het dashboard geeft inzicht in de actuele en te verwachten vulgraad van het bassin gegeven de waterbehoefte van de teelt, en de neerslagvoorspelling. De teler kan zelf de instelling van de omgekeerde installatie en van de aflaat instellen (virtueel) en zien wat het effect van deze instellingen zou zijn op de vulgraad van het bassin. Op dit moment is de aflaat niet direct gekoppeld aan het dashboard. Feitelijk openstellen van de aflaat gebeurt via de klimaatcomputer van de teler. Bij grootschalige toepassing is het denkbaar om het dashboard onderdeel te laten uitmaken van de klimaatcomputer. Uitgangspunt is dat de tuinder beslist of het verantwoord is om meer ruimte in het bassin te scheppen door gietwater af te laten. Draagvlak voor vervolg Tijdens de bijeenkomst op 11 dec werden de resultaten positief ontvangen. Een groot bedrijf uit de Oranjepolder gaf direct aan geïnteresseerd te zijn om mee te doen met een vervolgfase van de pilot. Eerder is al een lijst van potentiële deelnemers voor de vervolgfase opgesteld. Deze tuinders zullen worden benaderd bij de start van de vervolgfase. In alle gesprekken met de projectgroep, de klankbordgroep en externe partijen bleek dat men het aanleggen van de benodigde voorzieningen bij nieuwbouw als een vanzelfsprekendheid beschouwt. Om dit te stimuleren is een aparte factsheet gemaakt. Onderwerpen voor vervolg De volgende onderwerpen staan centraal in de tweede fase van de pilot: 4
-
verfijning sturingsregels, communicatie tussen Delfland en tuinders, breder inzicht in wat nodig is op het tuinbouwbedrijf vanwege grotere diversiteit aan deelnemers betere inschatting van de mogelijke gevolgen voor de waterkwaliteit. verkenning nut en noodzaak bredere toepassing binnen Delfland onder andere aan de hand van de watersysteemanalyses die sinds 2012 worden uitgevoerd inventarisatie van de diverse implementatieaspecten bij reguliere toepassing o informatiebeheer o doorwerking in het operationeel beheer o doorwerking in de berekening van de kans op wateroverlast in de polders
Businesscase Oranjepolder Na afronding van de tweede fase van de pilot is het van belang om goed af te wegen of reguliere delflandbrede toepassing wenselijk is. Om de kostenafweging te maken zal met behulp van de bureauopstelling (simulatie van de polder) een alternatief scenario worden opgesteld waarbij dezelfde reductie tegen wateroverlast wordt bereikt met behulp van ingrepen in het oppervlaktewatersysteem (berging gekoppeld aan een goede interne doorvoercapaciteit).
Relatie met andere projecten en kruisbestuiving in innovatie Dynamische inzet van gietwaterbassins heeft met meerdere (innovatie) projecten dwarsverbanden: - Digitale delta: dit project is een praktijkvoorbeeld van de meerwaarde van informatieuitwisseling (real time data) tussen overheid en private sector (glastuinbouwbedrijven, adviseurs en leveranciers/productontwikkelaars uit de glastuinbouwsector en het waterbeheer) - 3Di: onderdelen van 3Di worden in dit project getest, namelijk de basisinformatielaag. - Bos boezem: de update van het bos boezem gaat gepaard met soortgelijke vragen als in dit project: hoe de ruimte in het systeem optimaal te benutten? Welke informatie is hiervoor nodig? Welke beheersystemen voor informatie ondersteunen dit optimaal? - Waterkwaliteit: om een beter zicht te krijgen op de kwaliteit van gietwater zal Delfland vanuit de vergunningverlening voor infiltratie van opgevangen hemelwater in gietwaterbassins in het Oostland (en in het Westland bij Prominent) een beter inzicht in de kwaliteit van gietwater verkrijgen de uitkomsten hiervan worden meegenomen in dit project. - Infiltratieproef bij Prominent: Bij het glastuinbouwbedrijf Prominent in het Westland wordt in het winterseizoen het opgevangen hemelwater geïnfiltreerd in de ondergrond en onttrokken tijdens het groeiseizoen. Doel van de pilot is om inzicht te krijgen in de toepasbaarheid van het concept in het Westland. De relatie met dit project is gelegen in het potentieel infiltreren van het afgelaten gietwater in plaats van het af te voeren uit het systeem. De samenhang en kennisuitwisseling tussen deze projecten en DIG wordt bij voorkeur geborgd via het linking pin principe: deelnemers uit dit project participeren vanuit hun expertise ook in de andere genoemde projecten. Afronding “kraantjesproject” Het “kraantjesproject” heeft gelopen van 2001 tot 2011 nadat het als een innovatieproject onder het Nationaal Bestuursakkoord Water was gestart. Het project hield in dat tuinders van 1 september tot 1 december, dus in het natte najaarsseizoen, een deel van de ruimte in het bassin voor berging beschikbaar stelden. De ruimte werd vrijgemaakt door middel van hevels. Voor iedere kubieke meter bergingsruimte ontving de tuinder een euro. De regeling is in 2010 gestopt. Het nieuwe concept beoogt een aantal nadelen weg te nemen zoals de beperkte inzetperiode en het gebrek aan flexibiliteit. De ontwikkelingen op het gebied van informatietechnologie maken nieuwe vormen van inzet van bassins mogelijk. De deelnemers aan het kraantjesproject zijn over de pilot geïnformeerd in aug 2012 (DMS kenmerk 1022771) en voor de bijeenkomst in december uitgenodigd. Een aantal deelnemers heeft aangegeven zelf de hevels te willen bedienen. De hevels zijn destijds door Delfland aangeschaft en aangebracht. Om het kraantjesproject definitief af te
5
ronden worden de de hevels voor een symbolisch bedrag verkocht aan de tuinders die hiervoor voelen. Overige hevels zal Delfland verwijderen. Alternatieve maatregelen Parallel aan de eerste fase van het project Dynamische Inzet Gietwaterbasins doet zich een kans voor om een perceel van 15.000m2 te verwerven waarvan ca 11.400 m2 te vergraven is. De effectiviteit van een eventueel te realiseren berging valt te vergelijken met de inzet van gietwaterbasins. De totaal kosten (verwerven en vergraven) zijn relatief hoog. Op basis van dit vergelijk heeft de portefeuillehouder Voldoende Water besloten de gronden niet te verwerven (zie bijlage). 15.
Bijlagen
Voorstel Oranjepolder: Maasdijk 36a PFO Arie van den Berg 20-01-2014
6
Alleen in te vullen indien het een VV-voorstel betreft ** = in te vullen door team Bestuur
Kenmerk VV
:
…**
Vergaderdatum
:
…
Beleidsveld
:
…
Agendapunt
:
…**
De Verenigde Vergadering van Delfland, op voordracht van dijkgraaf en hoogheemraden van …(datum collegevergadering), kenmerk …(BIS-zaaknummer D&H besluit); gelezen het positieve/negatieve …(bij ondertekening doorstrepen wat niet van toepassing is) advies van de commissie(s) …(commissie noemen); overwegende dat: … (motiveer het besluit, waarom wordt dit besluit genomen). Gelet op: … artikel 84 van de Waterschapswet (bij D&H-voostellen); artikel 77 van de Waterschapswet (bij VV-voorstellen); alle andere wetgeving (zoals KRW, NBW, verordening Zuid-Holland, delegatiebesluit etc.; Besluit: … Dit moet in overeenstemming zijn met het ontwerpbesluit (ontwerpbesluit kopiëren).
Aldus besloten in de openbare vergadering van …(datum) De Verenigde Vergadering voornoemd, de Secretaris,
de Voorzitter,
mr. drs. P.I.M. van den Wijngaart
mr. M.A.P. van Haersma Buma
7
