ORTHO trends THEMA: HET HART JAARGANG 13. inclusief middenkatern met:

ORTHOFYTO

®

JAARGANG 13 JUNI-JULI 2008

Afgiftekantoor Lochristi

Verantwoordelijke uitgever: Walter, O. M. Faché Kerkstraat 101 9270 Laarne België: € 7,8 Nederland: € 8,5

Hartziekten orthomoleculair behandelen en voorkomen Ribose herstelt de schade na een hartinfarct Indool-3-carbinolen uit kolen

70

Hartige kruiden Chronische hyperventilatie in verband met cardiovasculaire THEMA: HET HART

ORTHO trends inclusief middenkatern met:

®

Orthofytho® en Orthotrends® zijn een Belgisch tweemaandelijks wetenschappelijk tijdschrift voor Orthomoleculaire geneeskunde, voeding en fyto. Een uitgave van de Belgische Vereniging voor Orthomoleculaire Geneeskunde BSOM.

K a p p a R e s t v a n B i o t i c s. D e n a t u u r l i j k e o n t s t e k i n g s r e m m e r. Kappa Rest is een product met een uniek mengsel van kruidenextracten en liponzuur, dat een brede remmende werking heeft op de productie van ontstekingsmediatoren. Chronische ontstekingsactiviteit speelt een belangrijke rol bij veel klachten en daarmee is Kappa Rest breed inzetbaar. Indien pijn onderdeel is van uw klachtenpatroon, zal gebruik van Kappa Rest leiden tot pijnverlichting. Het is een product van Biotics Research Corporation, de gerenommeerde producent van hoogwaardige natuurlijke preparaten met bewezen therapeutische waarde.

B i o t i c s. N a t u u r l i j k.

E n e r g e t i c a N a t u r a B V, B e l g i ë , Te l . 0 3 7 8 9 0 9 5 9 , F a x 0 8 0 0 8 0 0 1 1 , E m a i l : i n f o @ e n e r g e t i c a n a t u r a . c o m , w w w . e n e r g e t i c a n a t u r a . c o m

Tweemaandelijks magazine - orthofyto® - orthotrends®

Inhoud Hartziekten orthomoleculair .................................... behandelen en voorkomen! Hartkwalen op een .................................................................. orthomoleculaire wijze voorkomen en behandelen D-ribose verhoogt de ................................................... energie van het hart en herstelt de schade na een hartinfarct I3C: geboren uit de bloemkool

..................................................................

Hartige kruiden ...................................................................

Cardiovasculaire problemen........................... en het verband met chronische hyperventilatie

4 6 9

12 15

Allergie ..............................................................................................

Probiotica kunnen hooikoortspatiënten helpen Autoimmuunziekten .........................................................

Groene thee en het Sjögrensyndroom Beenderen ......................................................................................

18 18 18

��

Antidepressiva verdubbelen kans op osteoporose

��

��

��

Eenvoudige tips tegen lage rugpijn!

32

Groene thee extracten beschermen uw huid

Minder eten om langer te leven ? Endocrinologie ......................................................................

Website/nieuwsbrief/ seminaries Faché Instituut ............................4 Linus Pauling Instituut ............................... 24 Opleidingen Faché Instituut ....................... 36 Colofon Faché Instituut ............................... 38

ADVERTEERDERS Energetica Natura......................................... 2 Pharma Nord...............................................24 Orcovita ....................................................... 27 Urmale ......................................................... 37 Ojibwa/De Roeck ........................................ 37 Biosil ............................................................38 Atherozol .....................................................38 Springfield ................................................... 39 Ojibwa/De Roeck ........................................40

Paardenbloem en probiotica Neurologie ...................................................................................

21 21 22 22

Het gevaar van mobiele telefonie Ginkgo Biloba en de ziekte van Ménière Voeding is een belangrijke stressfactor Oftalmologie .............................................................................

��

��

�

Orthofytho® en Orthotrends® zijn een Belgisch tweemaandelijks wetenschappelijk tijdschrift voor Orthomoleculaire geneeskunde, voeding en fyto. Een uitgave van de Belgische Vereniging voor Orthomoleculaire Geneeskunde BSOM.

21

Omega 3-vetzuren verminderen opvliegers! Dermatologie ...........................................................................

��

��

20

Fosfatidylserine voorkomt huidveroudering!

Dieetleer .........................................................................................

��

Voor sporters is het van belang te weten of het hart geschikt is voor topsportprestaties. Voor anderen kan men een harttest thuis uitvoeren met een eenvoudige polstest. Een chronische polsslag kan dan een voorbode zijn op een chronisch te hoge bloeddruk.

Dermatologie ...........................................................................

Verminder je risico om diabetespatiënt te worden!

��

COVERSTORY

Geen alcohol bij resistente hypertensie

Diabetes ..........................................................................................

��

19

Cardiovasculair ...................................................................

Mariadistel biedt cardiovasculaire bescherming

��

inclusief middenkatern met:

28

FACHÉ INSTITUUT NIEUWS

��

Orthomoleculaire geneeskunde ........................... is veel meer dan ‘evidence based medicine’!

�

ORTHOTRENDS®

ORTHOFYTO®

23

Erkenning Orthofyto Orthofyto is sinds juni 2007, als enig neutraal Orthomoleculair Wetenschappelijk Tijdschrift erkend door de ‘European Union of Science Journalists’ Associations’ en de ‘European Research Advisory Board (EURAB)’.

Omega 3-vetzuren voorkomen oogproblemen

ONDERWERPEN VOLGEND NUMMER:

Sport .....................................................................................................

Kwaliteit van vetzuren doorgelicht

Dertig seconden intensieve training? Oncologie ......................................................................................

Groene thee helpt om longkanker te voorkomen!

24 24

Ontstekingsremmende oliën De therapeutische waarde van vasten DNA-reparatie moet ook nutritioneel ondersteund worden Bewegen tegen borstkanker

Redactioneel

Orthomoleculaire geneeskunde is veel meer dan ‘evidence based medicine’!

D

it nummer van Orthofyto heeft als centraal thema ‘de orthomoleculaire preventie en behandeling van cardiovasculaire ziektebeelden’. Hart- en vaataandoeningen zijn in België en Nederland nog steeds de voornaamste doodsoorzaak. Uit internationale studies en maatregelen, die door de overheid worden genomen, blijkt dat hartproblemen voor een groot deel kunnen worden vermeden, of in een vroegtijdig stadium op een niet-invasieve wijze kunnen worden behandeld.

Walter OM Faché Bezoek onze nieuwe website www.viow.be • Dagelijkse gezondheidstip Faché • Alle data van onze komende activiteiten • Schrijf u in voor de gratis wekelijkse nieuwsbrief • Twee proefnummers Leefnu en Orthofyto • Lijst goedgekeurde orthomoleculaire firma’s

Maak ook kennis met onze wekelijkse gratis nieuwsbrief Faché Instituut Neem hiervoor ook een kijkje op onze website om de nieuwsbrief ook bij u thuis te ontvangen.

Abonneer u op het gesloten gedeelte van onze website: • Volledig archief van Orthofyto en Leefnu met meer dan 4000 artikels • Meer dan 300 actuele artikels • Seizoensadviezen • Nieuws op vlak van orthomoleculaire diagnostiek • Zoekfunctie

Mis de 6 seminaries niet Elk jaar organiseert het Faché Instituut een zestal seminaries. Het volgend seminarie is op zaterdag 4 oktober 2008. “De nieuwste ontwikkeling van vitamine K” Expres cursus tweede jaar orthomoleculaire geneeskunde.

4

Bij de behandeling van harten vaatziekten werd in het verleden weinig of geen gebruik gemaakt van orthomoleculaire behandelingsmethoden. In Duitstalig Europa, de Verenigde Staten en Canada ontstaat hierin echter een trendbreuk. Dit gebeurde onder druk van de patiënten, de ziekenfondsen en de plaatselijke regeringen. Patiënten worden in de geciteerde landen door de overheid en de ziekteverzekeraars veel meer op hun eigen verantwoordelijkheden gewezen. Patiënten die roken, te veel alcohol drinken, te weinig bewegen of te zwaarlijvig zijn moeten de kosten voor hun ongezonde levenswijze zelf betalen. Het logische gevolg van dergelijke maatregel is dat mensen naar middelen zoeken waarmee ze zelf instaan voor hun gezondheid. Meteen wordt ook duidelijk waarom vitamine-preparaten, mineralen, coënzym Q10, vitamine K2, D-ribose en tal van andere voedings-supplementen aan populariteit winnen. Meer nog, mannen en vrouwen die dergelijke supplementen dagelijks gebruiken blijven veel langer uit ziekenhuizen, presteren economisch beter en zijn dus duidelijk minder duur voor de ziekteverzekering. Ook hartpatiënten, die via hun behandelende cardioloog bijvoorbeeld coënzym Q10 krijgen voorgeschreven om de nevenwerkingen van statinemedicijnen te neutraliseren, herstellen beter. Hetzelfde geldt voor mensen die herstellen van een hartinfarct. Mits toediening van D-ribose is het hart al twee dagen na de behandeling van het infarct voldoende energierijk. Zonder D-ribose duurt de acute herstelperiode minstens tien dagen. Biochemisch degelijk gestructureerde voedingssupplementen werken dus zowel preventief als curatief. In dit nummer van Orthofyto ontdekt u als lezer trouwens nog andere natuurlijke, niet-toxische stoffen die hartproblemen voor u op afstand kunnen houden.

ORTHOFYTO

Jaargang 13 ~ nr.70 ~ 2008

®

Ondertussen blijven artsen en farmaceutische multinationals de werking van deze orthomoleculaire stoffen ontkennen. “Er is onvoldoende ‘evidence based’ onderzoek gedaan naar de genoemde voedingssupplementen”, schrijft men. Het tijdschrift ‘De Huisarts’ publiceerde in haar editie van 5 juni 2008 een summiere, nietszeggende bespreking over het boek ‘De revolutionaire aanpak van onze gezondheid’. De auteur, dhr. David Desmet, bewijst met zijn denigrerende commentaar totaal niets af te weten van voedingsleer, de gevolgen van intensieve landbouw op de kwaliteit van ons voedsel en het belang van degelijke voeding voor de geestelijke en lichamelijke gezondheid van ieder mens. Ik publiceer in dit redactioneel uitzonderlijk letterlijk de kritiek van de klassieke geneeskunde op dit boek en het recht van antwoord dat ik als auteur heb geëist. De Huisarts schrijft: “Vele artsen fronsen, al dan niet spontaan, de wenkbrauwen als orthomoleculaire geneeskunde ergens aan bod komt. Met recht en reden, zeggen sommigen. Anderen halen vertwijfeld de schouders op. Het boek ‘De revolutionaire aanpak van onze gezondheid" zal hieraan niets veranderen. Integendeel. Als we de auteurs moeten geloven, deugt aan onze voeding dan ook niks. Toegegeven, een additief hier en een bewaarmiddel daar is wellicht op langere termijn niet zo onschuldig als men ons wil doen geloven. Maar alle zware chronische pathologieën aan die slechte voeding toeschrijven, is dan weer een brug te ver. De auteurs hebben, met de beste wil van de wereld, geprobeerd om een objectief beeld te schetsen van hoe we nu eten, wat er zoal in de voedselproducten zit, wat je moet doen om te ontgiften, enzovoort. Soms leuk om te lezen, soms te gek

Redactioneel voor woorden. Op verschillende punten gaan ze in overdrive, waarbij je je terecht de vraag kunt stellen of hun stellingen wel voldoende wetenschappelijk onderbouwd zijn.” D.D. Het Faché Instituut heeft op deze misleidende kritiek gereageerd en volgend ‘Recht van Antwoord’ geëist: Uw redacteur, dhr. David Desmet, besprak in ‘De Huisarts’ nr.879 - pag. 28 mijn boek ‘De revolutionaire aanpak van onze gezondheid’.

RECHT OP ANTWOORD Dhr. Desmet bewijst door zijn bijdrage dat hij weinig of niets afweet van de voedingswaarde die de Westerse landbouwgronden vandaag nog bezitten en helemaal niet bevoegd is om te oordelen over de orthomoleculaire wetenschappen. Het is dan ook betreurenswaardig dat uw redacteur niet de minste inspanning heeft gedaan om met de auteur van het boek te praten die al 20 jaar in binnen- en buitenland een autoriteit heeft opgebouwd op het vlak van de orthomoleculaire voeding en geneeskunde. Het Franse wetenschappelijke tijdschrift ‘Science et Vie’, publiceert in haar juninummer een boeiend artikel met als titel ‘Alerte à l’appauvrissement des sols’ (blz. 110-118). Ik raad hem aan dit artikel te lezen. Misschien begrijpt hij dan beter dat onze dagelijkse voeding niet zo veel meer voorstelt. De denigrerende commentaar van getuigt van onwetendheid en vooroordeel over alles wat het etiket orthomoleculair draagt. Voor alle duidelijkheid, alle orthomoleculaire principes en stoffen zijn wetenschappelijk biochemisch onderbouwd en bewezen. Het volstaat de Medline te raadplegen om tienduizenden studies te ontdekken en een afspraak te maken met het Faché Instituut om kennis te nemen van de gigantische biochemische vakliteratuur en de reeds 20 jaar bestaande referentiebank van het Faché Instituut, dat deel uit maakt van de International Society for Orthomolecular Medicine (ISOM) in Canada Toronto, Ontario. Misschien is het zelfs niet nodig om zoveel moeite te doen. Het gerenommeerde wetenschappelijk tijdschrift ‘Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS)’ publiceerde begin juni een artikel (1) waarin

stond dat iedereen binnen de vijf jaar in staat zal zijn om zijn eigen DNAstructuur te laten bepalen voor een prijs die lager zal liggen dan 75 €. De auteurs schrijven er bij dat iedere man of vrouw enkel de moed zal moeten hebben om de eigen zwakke punten in zijn of haar DNA-structuur te willen zien en deze weg te werken met vitaminen, mineralen en fytopreparaten. Op die manier belandt de nabije toekomstvisie van de moderne geneeskunde terug bij de orthomoleculaire wetenschappen. Dit betekent dat kennis van de orthomoleculaire voedingsleer en geneeskunde in de komende jaren steeds belangrijker zal worden voor patiënten, artsen en therapeuten die niet dogmatische noch toxisch hun patiënten willen behandelen. Indien de Huisartsenkrant zijn wetenschappelijke waarden en objectiviteit wil behouden en zich niet laat verlagen tot het niveau van een roddelkrant, dan kunnen zulke ondermaatse artikels niet opgenomen worden. Een ernstige bespreking na een interview met de Heer Walter Faché zou het blad sieren en wij eisen een recht op antwoord. Walter O.M. Faché, HEOS

Ter informatie: Dit document wordt door het Faché Instituut toegevoegd aan het iatrogeen dossier en wordt overgemaakt aan de commissies die zich bezig houden op internationaal vlak met de wantoestanden in zowel de klassieke als niet-klassieke geneeskunde, nl. de ISOM (President Dr. Ap. Gerrit Schuitemaker, Canada-Toronto), ECPM (President Dr. Robert Kempenich, Duitsland-BadenBaden), WIMED (President Prof. Dr. Ir. Jozef Poppe en Orthomoleculair Biochemicus HEOS Walter Faché Europa-Laarne). Dit wordt tevens overgemaakt aan de BSOM (de Belgian Science for Orthomolecular Medicine).

studies, maar gaat veel verder. Iedere voedingsaanvulling moet biochemisch beantwoorden aan de strengste normen. Concreet betekent dit dat er geen toxische componenten mogen in aanwezig zijn en dat de actieve stof over een voldoende therapeutische of beschermende werking moet beschikken. Onafhankelijke klinische studies moeten dit verder onderbouwen. Het belangrijkste van alles is echter dat de patiënt, die de voedingsaanvulling neemt, er zich ook beter door moet voelen, en dit binnen een periode van één dag tot drie maanden. Nevenverschijnselen worden in de orthomoleculaire geneeskunde niet getolereerd en zeker geen dodelijke slachtoffers. Het ‘Center for Disease Control’ gaf in mei 2008 cijfers vrij van het aantal doden op jaarbasis die het gevolg waren van medicijngebruik. Geneesmiddelen waren in 2005, in de Verenigde Staten, de tweede voornaamste, rechtstreekse doodsoorzaak (33.000 slachtoffers), na verkeersongevallen. Tot slot nog dit, de orthomoleculaire geneeskunde voegt vooral een optimale levenskwaliteit aan dit ontaard aardse materialistisch leven toe en geeft tevens de mogelijkheid er nog meer gezonde kwalitatieve jaren aan toe te voegen. Aan elke geneeswijze of -kunde hangt een prijskaartje, maar het is totaal immoreel en ondemocratisch dat slechts klassieke gepatenteerde medicijnen worden terugbetaald, medicijnen die de patiënt in de meeste gevallen afhankelijk maakt van levenslange zware medicatie, haar nevenverschijnselen in alle toonaarden verdoezelt en juridisch dekt met de mantel van de evidence based medicine en de ziekteverzekering opsolfert met gigantische financiële tekorten. Uw Hoofdredacteur Walter O M Faché

Het was ook typerend dat ‘De Huisarts’ het enige medium was dat zich laagdunkend over het boek uitsprak. Alle andere commentaren die verschenen in de andere media waren positief tot enthousiast. Hiermee is het zoveelste bewijs geleverd dat de klassieke geneeskunde enkel haar eigen ‘evidence based medicine’ predikt. Het Faché Instituut baseert zich – waar dit mogelijk is – ook op klinische

ORTHOFYTO

5 ®

Jaargang 13 ~ nr.70 ~ 2008

Hoofdartikel orthomoleculair

Walter Faché en Dirk Bogaert

Hartziekten orthomoleculair behandelen en voorkomen!

I

n de 27 lidstaten van de Europese Unie vormen aandoeningen van het harten vaatstelsel de belangrijkste doodsoorzaak. In 2007 stierven bijna 2 miljoen mensen hieraan. Er bestaan verschillende vormen van harten vaataandoeningen. Hier volgt een lijst van de voornaamste cardiovasculaire ziektebeelden en een opsomming van een aantal nutriënten en tips om cardiovasculaire aandoeningen te voorkomen of te helpen genezen.

6

ORTHOFYTO

Jaargang 13 ~ nr.70 ~ 2008

®



Hart- en vaatziekten is een algemene term voor tal van ziektebeelden waarvan een hartaanval, angina pectoris, arteriosclerose en hartinsufficiëntie de belangrijkste zijn. Bepaalde hartritmestoornissen en lekkende hartkleppen zijn andere, maar iets minder voorkomende cardiovasculaire problemen. Hypertensie of hoge bloeddruk is in vele gevallen een voorloper van harten vaatklachten.

Angina pectoris De coronaire bloedvaten leveren bloed aan het hart. Indien deze levensbelangrijke bloedvaten nauwer worden door arteriosclerose (aderverkalking), krijgt het hart onvoldoende bloed (zuurstof). Deze zuurstofbeperking veroorzaakt pijn op de borst die in medische kringen beter bekend is als angina pectoris. Het gewone symptoom van angina pectoris is een bekneld, zwaar of benauwd gevoel in de borst, dat zich kan uitbreiden naar de hals, de kaak of de armen toe, en dan met name de linkerarm. De pijn gaat vaak gepaard met kortademigheid, onpasselijkheid, transpiratie of misselijkheid. Enigszins vereenvoudigend kan men zeggen dat angina pectoris meestal in verband staat met de vernauwing van een kransslagader doordat één of meer plaques de bloeddoorvoer belemmeren. Wanneer het hart harder werkt, bijvoorbeeld tijdens een lichamelijke inspanning, blijkt de hoeveelheid bloed die nog door het vernauwde kanaal kan niet meer voldoende te zijn om de hartspier te voeden, wat dan voelbaar wordt in de vorm van pijn in de borstkas. Wanneer angina pectoris zich tijdens een inspanning voordoet, ebt ze doorgaans na enkele minuten weg wanneer men ophoudt met die inspanning. De toestand wordt duidelijk dramatischer indien de bloedvaten die het hart van zuurstof en nutriënten voorziet op een bepaalde plaats geblokkeerd wordt door een bloedklonter. In dat geval krijgt iemand een hartinfarct.

Infarct Een hartinfarct of myocardinfarct, in de volksmond hartaanval is het afsterven van een deel van de hartspier door onderbreking van de bloedtoevoer ervan door de kransslagaderen. Dit kan leiden tot (soms op korte termijn levensbedreigende) ritmestoornissen en tot hartfalen door onvoldoende pompwerking van het hart. Een hartaanval ontstaat vrijwel altijd doordat zich op de plaats van een

Fig.2: Het hart is in feite een pomp. Door samen te knijpen (een hartslag) wordt het bloed via de slagaderen naar het lichaam of de longen gestuwd. Gemiddeld slaat het hart zeventig maal per minuut. Op deze wijze wordt per minuut zo’n vier tot vijf liter bloed ‘verwerkt’ of 7200 liter per dag.

arteriosclerotische plaque in een kransslagader een bloedstolsel vormt waardoor de toevoer van bloed, die voordien al geringer was, nu opeens helemaal wordt afgesneden. De patiënt voelt in typische gevallen een zware, drukkende pijn midden achter het borstbeen, soms uitstralend naar de kaken of de schouders en armen, vooral de linkerschouder. Dit gaat vaak gepaard met zweten, bleekheid en doodsangst. In verband met de kans op ritmestoornissen is het van belang zo snel mogelijk in een ziekenhuis te worden opgenomen. Iemand met een hartaanval die bewusteloos raakt door uitvallen van de pompfunctie van het hart die het gevolg is van een ritmestoornis (ventrikelfibrilleren) kan, als de omgeving alert reageert en op de juiste wijze hartmassage en kunstmatige beademing geeft, enige tientallen minuten langer in leven gehouden wor-

den tot het hart door defibrillatie weer kan worden opgestart. Defibrillators zijn in iedere ambulance aanwezig, en steeds vaker op plaatsen waar veel mensen bijeen komen zoals winkelcentra en uiteraard in ziekenhuizen. Ook steeds meer brandweerkorpsen bezitten een defibrillator, omdat deze vaak sneller aanwezig kunnen zijn dan een ambulance. Wordt de circulatie niet hersteld dan treedt de dood na circa 10 minuten in, al eerder (na ongeveer 5 min) is er onomkeerbare hersenbeschadiging opgetreden.

Een definitie voor aderverkalking, de oorzaak van de meeste hartinfarcten Aderverkalking is de benaming van een aantal processen waarbij slagaders als het ware 'dichtslibben'. De benaming is foutief omdat aderverkalking suggereert dat de dichtslibbing in alle bloedvaten

ORTHOFYTO

7 ®

Jaargang 13 ~ nr.68 ~ 2008

Hoofdartikel orthomoleculair gebeurt, maar het gaat om dichtslibbing van de slagaders. Één van de processen is het ophopen van vetten in de wand van bloedvaten. Hierdoor wordt onder andere de binnenste laag van het vat beschadigd en ontstaan er uiteindelijk dikke plaques, vetknobbels die de doorgang van de bloedvaten smaller maken. Doordat de vetophopingen bovendien kunnen verharden (onder andere door 'kalkaanslag') worden de vaten na verloop van tijd ook harder en (dus) stugger. Deze combinatie van processen leidt tot een verminderde bloeddoorstroming, hetgeen kan betekenen dat de weefsels en organen die door de bloedvaten van bloed worden voorzien minder, te weinig of soms zelfs geen bloed meer krijgen. Normale verouderingsprocessen, ongezonde voedings- en andere levensgewoonten (met name roken!) dragen in belangrijke mate bij tot het ontstaan van arteriosclerose.

Hypertensie, de stille, snelle weg naar een hartof herseninfarct Hypertensie of een te hoge bloeddruk is in zeer veel gevallen een voorloper van een hartkwaal. Een te hoge bloeddruk resulteert in een verminderde elasticiteit van de coronaire bloedvaten en een vermindering van de diameter van de vaatwand. Arteriosclerose, een mank lopend zoutmetabolisme, stress, tekorten aan vitaminen en mineralen en enzymatische problemen liggen mee aan de basis van het ontstaan van hypertensie. Veel mensen weten niet dat ze het beginstadium van een cardiovasculaire aandoening hebben. Een regelmatige controle van de eigen bloeddruk via een bloeddrukmeter zou heel veel ziektegevallen kunnen voorkomen. Hypertensie wordt niet voor niets de ‘silent killer’ genoemd. In het beginstadium van hoge bloeddrukproblemen – indien alles nog zonder enige vorm van medicijnen kan genezen worden – voelt de patiënt immers niets. Tegen de tijd dat hypertensie voor symptomen zorgt zoals een snelle pols, kortademigheid, duizeligheid, hoofdpijn en transpireren zonder enige vorm van inspanning, wordt het al moeilijker om ‘de weg naar echte cardiovasculaire aandoeningen’ de pas af te snijden. Een onbehandelde vorm van hypertensie is de ‘snelweg’ naar een hartof herseninfarct.

8


Pericarditis

Hartinsufficiëntie

Pericarditis is een ontsteking van het hartzakje (pericard). Verschijnselen bij een pericarditis kunnen zijn: stekende of drukkende pijn op de borst die samenhangt met de lichaamshouding (voorovergebogen houding: minste last), kortademigheid, onbestemd gevoel van angst, enkeloedeem, een lage bloeddruk (hypotensie), koorts. Een gevreesde complicatie is dat er door de ontsteking zoveel vocht in het hartzakje komt dat het hart zich bij het ontspannen niet meer met bloed kan vullen. Dit kan levensbedreigend zijn. In sommige gevallen kan het pericard door de ontsteking als het ware krimpen, wat eveneens de pompwerking belemmert.

Het hart is een pomp die noodzakelijk is voor de goede werking van de bloedsomloop. Het lichaam is zeer gevoelig voor het minste hartprobleem. Als het hart om één of andere reden niet meer goed pompt, spreken we van hartinsufficiëntie of hartfalen. Hartinsufficiëntie komt vrij frequent voor en neemt toe met de leeftijd. De frequentie van hartinsufficiëntie verdubbelt om de 10 jaar tussen de leeftijd van 40 en 80 jaar. Meer dan 10% van de 80-plussers lijdt aan hartfalen.

Endocarditis Endocarditis is een ontsteking van het endocard, de binnenbekleding van het hart. Meestal zijn alleen de hartkleppen aangedaan. Oorzaken endocaritis: • Infectie met bacteriën zoals: Streptococcen, Enterococcen, soms Stafylococcen • Sepsie (bloedvergiftiging) • Pyemie (pus in het bloed) • Acute Reuma Bij personen met normale hartkleppen is het risico van endocarditis heel erg klein. Als de hartkleppen echter al misvormd zijn, treedt er eerder endocarditis op. Misvormde hartkleppen kunnen aangeboren zijn of kunnen later, door bijvoorbeeld acuut reuma, ontstaan. Op de functie van het hart hoeft deze misvorming meestal geen invloed te hebben. Vooral mensen met kunstkleppen lopen extra risico op endocarditis. Deze patiënten krijgen bij een ingreep altijd antibiotica toegediend voor en na een chirurgische of tandheelkundige ingreep, om de kans op het krijgen van endocarditis te verkleinen. Symptomen: • Koorts • Benauwd en angstig gevoel • Vermoeidheid • Pijn op de borst • Algehele malaise • Klepinsufficiëntie • Hartfalen • Ritmestoornissen • Nachtelijk zweten • Afvallen, minder eetlust • Bloeddinkjes onder de nagels

ORTHOFYTO

Jaargang 13 ~ nr.70 ~ 2008

®

Hartritmestoornissen Een hartritmestoornis of kortweg ritmestoornis is iedere situatie waarin het hart niet regelmatig slaat met een frequentie liggend tussen (bij volwassenen in rust) 60 en 100 slagen per minuut. Een frequentie lager dan 60 noemen we een bradycardie, een frequentie boven de 100 een tachycardie. De klinische betekenis van een ritmestoornis kan uiteenlopen van volkomen onschuldig (bijvoorbeeld het af en toe 'overslaan' van een hartslag dat ieder mens wel eens heeft, extrasystole genoemd) tot het binnen enkele minuten overlijden (bijvoorbeeld bij ventrikelfibrilleren, waarbij de pompwerking van het hart door de stoornis geheel is opgeheven).



Hartkwalen op een orthomoleculaire wijze voorkomen en behandelen

C

ardiovasculaire aandoeningen kunnen relatief eenvoudig vermeden worden mits het volgen van een aantal leefregels en het gebruik van de juiste voeding en voedingsaanvullingen. Controleerbare factoren die hartproblemen kunnen voorkomen zijn niet roken, hoge bloeddruk vermijden door te bewegen, alcoholgebruik te beperken en stress te elimineren, te beperken of op een natuurlijke wijze onder controle te houden (bewegen, meditatie, voldoende rust).

Controleer zelf de conditie van je hart

Vier essentiële hart beschermende nutriënten

Coënzym Q10 (ubiquinon) vermindert de neveneffecten van statines

Een eenvoudige polstest, ’s morgens vlak na het ontwaken, geeft iedereen een prima beeld van de conditie van het hart. Een normale rusthartslag schommelt tussen 60 en 100 slagen per minuut.

In het kader van dit artikel is het onmogelijk om alle cardiovasculaire, positieve voedingsstoffen te bespreken. We beperken ons tot de meest voorname, dat zijn coënzym Q10, de omega 3-vetzuren, vitamine K2 en vitamine C. Voor de laatstgenoemde ‘hartvitamine’ verwijzen we graag naar de bijdrage van professor Balz Frei die u ook in dit nummer terugvindt.

Statines zijn wellicht één van de belangrijkste geneesmiddelen bij de behandeling van hypercholesterolemie. Het werkingsmechanisme van statines verloopt via de inhibitie van 3-hydroxy3-methylglutaryl-coenzym A-reductase (HMG-CoA-reductase), een cruciaal enzym in de biosynthese van cholesterol. De inhibitie van HMG-CoA-reductase vermindert echter ook de synthese van coënzym Q10.

Coënzym Q10 Coënzym Q10 (100 milligram driemaal per dag) zorgt voor een veel betere zuurstofbevoorrading van het hartweefsel bij mensen die nog geen hartklachten hebben. Coënzym Q10 is echter ook van cruciaal belang voor hartpatiënten en mensen die levenslang statines moeten gebruiken. Fig. 1: Een bloeddrukmeter, met hartslagindicatie kan mits juist en regelmatig gebruik hartklachten vroegtijdig aantonen, zodat een levenbedreigende spoedopname in een ziekenhuis kan vermeden worden.

Waarom is coënzym Q10 een ‘voedingsgeneesmiddel’ voor hartpatiënten?

Zoek je polsslag op je linkerhand met de middenvinger van je rechterhand. Tel de slagen gedurende vijftien seconden en vermenigvuldig het aantal maal vier. Indien de rustpolsslag hoger ligt dan 100 is het zeker aan te raden om een orthomoleculair arts te raadplegen om de oorzaak van de snelle rustpols te achterhalen. Een chronische hoge polsslag is – in de meeste gevallen – een precursor van hypertensie. Een te hoge bloeddruk kan ook het gevolg zijn van stress of voedingstekorten. In de volgende paragrafen wordt duidelijk wat bepaalde nutriënten kunnen doen om cardiovasculaire aandoeningen te voorkomen en te helpen behandelen.

Coënzym Q10 (of ubiquinon) is een belangrijke component van de mitochondriale transportketen. Coënzym Q10 speelt bovendien een cruciale rol in de aanmaak van lichaamsenergie (ATP =adenosine triphosphate). Coënzym Q10 is een coënzym van de binnenste mitochondriale enzymcomplexen en is aldus betrokken bij de oxidatieve fosforylatie. De bio-energetische waarde van coënzym Q10 is bepalend voor het klinische effect en is het sterkst uitgesproken in cellen met een zeer hoge metabole vraag zoals de cardiale myocyten. Het tweede kenmerk van coënzym Q10 dat van klinisch belang is, behelst de antioxidatieve functies.

In diverse studies werd aangetoond dat een behandeling met statines de plasmaconcentratie van coënzym Q10 op een onrustbarende wijze doet dalen. Vermoedelijk bestaat er een associatie tussen de lage coënzym Q10-spiegels enerzijds en de neveneffecten die worden toegeschreven aan statines anderzijds. In een aantal klinische studies werd immers aangetoond dat het opstarten van een behandeling met coënzym Q10 gepaard ging met een daling van de incidentie van nevenwerkingen van statines. De meest voorkomende nevenwerkingen van statines zijn myopathie en spierschade die geassocieerd met verhoogde concentraties creatinine fosfokinase (CPK) en gestoorde leverenzymen. Een aanzienlijk percentage van de patiënten die behandeld worden met statines heeft –ondanks normale fosfokinasespiegels– last van spierkrampen, spierzwellingen, spierzwakte en vermoeidheid. Wanneer deze symptomen aanhouden, leiden ze dikwijls tot het stopzetten van de statinebehandeling. Professor Patricia Kelly, die verbonden is aan de State University of New York,

ORTHOFYTO

9 ®

Jaargang 13 ~ nr.70 ~ 2008

Hoofdartikel orthomoleculair USA, stelde onlangs de resultaten voor van een klinische studie met coënzym Q10 bij patiënten met myopathie als gevolg van een behandeling met statines. “We hebben op een prospectieve, dubbelblinde wijze patiënten die werden behandeld met een statine en die leden aan myopathische pijn, gerandomiseerd naar een voedingsaanvulling met vitamine E (400 IU) of met coënzym Q10 (100 mg). Tijdens de behandelingsduur van dertig dagen bleef de statinedosis constant. De lipiden- en CPK-concentraties werden bij de start en na 30 dagen behandeling opgetekend. De pijn werd met behulp van een gevalideerde, visueel analoge schaal bepaald. Een behandeling met vitamine E had geen enkel effect op de incidentie en de ernst van de myopathische pijn. De myopathische pijn verbeterde na een aanvulling met coënzym Q10 echter op een markante wijze. Het gemiddelde resultaat op de visueel analoge schaal ging van 6,2 ± 1,7 vóór de start van de behandeling naar 3,1 ± 2,2 na 30 dagen behandeling met coënzym Q10. Opmerkelijk was dat de gemiddelde CPK-concentratie niet veranderde en bovendien niet geassocieerd was met de ernst van de myopathische pijn,” aldus professor Patricia Kelly. Professor Patricia Kelly beklemtoont het belang van deze dubbelblinde, gerandomiseerde studie: “Uit ons onderzoek blijkt duidelijk dat coënzym Q10 de myopathische pijn vermindert bij patiënten die een statinebehandeling krijgen. Onze ervaring uit de dagelijkse praktijk laat vermoeden dat meer dan 25% van alle patiënten die een statinetherapie volgen, last hebben van myalgie. Bijkomend klinisch onderzoek in combinatie met biopsieën zullen in de toekomst het belang van een behandeling met coënzym Q10 verder ontrafelen en aantonen.”

Coënzym Q10 en hartfalen Dr. Kumar onderzocht bij optimaal behandelde patiënten met hartfalen of het toevoegen van atorvastatine of van de combinatie van atorvastatine en coënzym Q10, gepaard ging met een klinische verbetering. De deelnemende patiënten hadden een gemiddelde leeftijd van 54,5 jaar en werden gedurende 11,4 maanden opgevolgd. In de patiëntengroep 1A bestond de behandeling uit een standaardbehandeling (ACEinhibitoren, bètablokkers, digitalis) in

10


combinatie met atorvastatine 20 mg/d. In de patiëntengroep 1B werd naast de standaardbehandeling atorvastatine 20 mg/d en coënzym Q10 100 mg/dag gegeven. De patiënten in groep 2 kregen enkel de standaardbehandeling. “Opmerkelijk was dat de neveneffecten van atorvastatine door de combinatie met coënzym Q10 ofwel in sterke mate verminderden, ofwel helemaal verdwenen. Daarnaast zagen we door de toevoeging van atorvastatine en coënzym Q10 een duidelijke verbetering van de symptomen.” “De beste resultaten werden echter bereikt in de patiëntengroep die de combinatie atorvastatine en coënzym Q10 toegediend kregen,” aldus Dr. Kumar. Professor Marc Silver (Texas, USA) toonde aan dat coënzym Q10 bij patiënten met hyperlipidemie, die behandeld worden met een statine, geassocieerd is met een duidelijk betere diastolische functie: “Vroegtijdige veranderingen van de diastolische functie zijn een gevoelige en snelle marker voor ventriculaire dysfunctie. In een studie bij patiënten met hyperlipidemie, die behandeld werden met atorvastatine zagen we een sterke daling van de LDL-concentratie. Echocardiografisch onderzoek bracht bij 71% van de patiënten echter een verslechtering van één of meer parameters van de linkerventrikel diastolische functie aan het licht. Het toevoegen van coënzym Q10 (100 mg/dag) gedurende drie maanden ging bij 90% van deze patiënten gepaard met een verbetering van de linkerventrikel diastolische functie.”

Omega 3-vetzuren Omega 3-vetzuren (500 tot 2000 milligram per dag voor gezonde personen) voorkomen dat de elasticiteit van de coronaire bloedvaten afnemen. Een degelijk omega 3-vetzuur bevat ook vitamine E om oxidatie te voorkomen.

Omega 3-vetzuren helpen om arteriosclerose te voorkomen

De positieve eigenschappen van de Omega 3-vetzuren eicosapentaeenzuur (EPA) en docosahexaeenzuur (DHA) zijn reeds langer bekend. Deze gezonde vetzuren zijn in een concentratie 3.2/1 terug te vinden in vette vis. Een aantal wetenschappers stellen ook voor om alfalinoleenzuur (ALA) te gebruiken. Dit is een essentieel vetzuur van de omega 3-familie dat door het organisme kan omgezet worden in EPA en DHA.

ORTHOFYTO

Jaargang 13 ~ nr.70 ~ 2008

®

Alfalinoleenzuur is voor al terug te vinden in lijnzaadolie. Eén theelepel lijnzaadolie bevat 6.6 gram alfalinoleenzuur. Uit een Amerikaanse studie blijkt dat 7 gram alfalinoleenzuur per week in staat is het risico op de ontwikkeling van arteriosclerose met 75 procent te verminderen. In een andere grootschalige studie, die zestien jaar duurde en waar 77000 vrouwen aan deelnamen, werd aangetoond dat alfalinoleenzuur de kans op een plotselinge dood door hartstilstand met de helft vermindert. Het menselijk organisme heeft echter een probleem met alfalinoleenzuur. • Meer dan 60 procent wordt onmiddellijk geoxideerd en is dus onbruikbaar. • 10 procent wordt gebruikt voor de cholesterolsynthese • 30 procent gaat naar de huid, de vetweefsels en de spieren. Uiteindelijk blijft er tussen 0.6 en 3 procent over om in het lichaam getransformeerd te worden tot levensnoodzakelijke EPA en DHA. Het besluit is eenvoudig. Lijnzaadolie alleen is onvoldoende om bescherming te krijgen tegen arteriosclerose en hartinfarcten. Enkel de zuivere EPA en DHA die in natuurlijke visoliecapsules zitten —en in vette vis— geven deze preventieve bescherming wel. Het is cruciaal om natuurlijke, gezuiverde visolie te gebruiken met een EPA/DHAverhouding van 3.2/1, of 93 milligram EPA en 29 milligram DHA per capsule.

Omega 3-supplementen kunnen hartinfarct voorkomen Een van de beroemdste universitaire ziekenhuizen van deze planeet, de Amerikaanse Mayo Clinic, publiceerde een studie waaruit blijkt dat omega 3-supplementen in staat zijn het aantal hartinfarcten met 45 procent terug te dringen. Gezonde mensen moeten dan wel iedere dag een visoliesupplement innemen waarin 500 milligram EPA en DHA zit in een maximale natuurlijke verhouding van 3 op 1. Personen met een sterk verhoogd cardiovasculair risico hebben een dubbele dosis nodig. De Mayo Clinic heeft drie grote klinische studies grondig geanalyseerd waar in totaal 32000 proefpersonen aan deelnamen. De ene helft van de deelnemers nam gedurende een lange termijn een omega 3 supplement in, de andere helft fungeerde als placebogroep.



Op het einde van de studie bleek dat de omega 3-groep bijna de helft minder slachtoffer was van een hartof herseninfarct, dit in vergelijking met de controlegroep.

Vette vis tegen hartritmestoornissen Het regelmatig eten van vette vis, of het gebruik van natuurlijke visoliesupplementen, vermindert het risico op hartritmestoringen. Tot dat besluit kwamen medische wetenschappers die verbonden zijn aan de ' Medical school' of the Harvard University in het Amerikaanse Boston. De studie werd gepubliceerd door de 'American Heart Association' en door de American Journal of Clinical Nutrition. Onderzoekers volgden gedurende een periode van achttien jaar (1989-2007) 4800 senioren die ouder waren dan 65 jaar. Mensen die één tot vier keer per week vette vis aten, zagen hun risico op hartritmestoornissen drastisch dalen.

gevallen werd de slagaderverkalking zelfs omgekeerd. Een hoge dosis vitamine K bleek in staat om de verkalking van de slagaderen gedeeltelijk op te heffen en de elasticiteit van de vaten weer te herstellen. Deze bevindingen komen na een eerder Nederlands onderzoek dat de gezondheidsbevorderende effecten van vitamine K en de rol bij preventie van harten vaatziekten bestudeerde. De studie, die 4.807 mensen gedurende 10 jaar volgde, liet zien dat een hogere inname van vitamine K2 het risico op het overlijden aan harten vaatziekten aanmerkelijk verminderde. Professor Leon Schurgers, die het onderzoek in Maastricht leidde, gaf als commentaar: “Deze laatste bevindingen naar de rol van vitamine K2-inname zijn een opwindende ontwikkeling in de beheersing van harten vaatziekten. Ons onderzoek is zelfs nog belangrijker, omdat het liet zien dat vitamine K2 suppletie kon leiden tot het omkeren van de effecten van aderverkalking”.

Extra nutriënten noodzaak voor cardiovasculaire bescherming

Hart- en vaataandoeningen zijn een ziekte van onze tijd. We leven met z’n veel langer en daarom komen veel meer mensen in die gevarenzone. Het behandelingsplan van Walter Faché doet recht aan de werkelijke biochemie van harten vaatziekten door aan te tonen dat vele orthomoleculaire nutriënten de veelvuldige oorzaken van dit ziektebeeld de pas kunnen afsnijden.

Prijs: € 30,00 Te bestellen via [email protected] of 09 369 06 42

Referenties

Tonijn, zalm, haring, makreel en forel zijn enkele vissoorten die van nature rijk zijn aan de beschermende omega 3vetzuren. Deze goede vetten beschermen het hart, ze beperken de bloedvetten, voorkomen de vorming van bloedklonters en zorgen voor een optimale functie van de hartcellen. Gegrilde of gekookte vette vis is veel beter dan de gefrituurde versie.

Vitamine K2 kan harten vaatziekten helpen voorkomen Klinisch onderzoek heeft aangetoond dat vitamine K2 mogelijk in staat is arteriosclerose te remmen en in sommige gevallen zelfs dit al bestaande, ziekmakende proces ongedaan te maken. Dit staat in een studie, die gepubliceerd werd in het vooraanstaande wetenschappelijke tijdschrift Blood van de American Hematology Society (L. Schurgers, et al.). Aderverkalking is een belangrijke risicofactor voor het overlijden aan harten vaatziekten. Deze studie, uitgevoerd door wetenschappers van de Universiteit van Maastricht, toont aan dat suppletie met vitamine K2 aderverkalking tot 50% kon verminderen bij ratten. In sommige

Vitamine K2 activeert de proteïne MGP (Matrix Gla-Proteïne) die een belangrijke rol speelt in het voorkomen van kalkafzetting op de wanden van de vaten. Een andere studie bevestigt dat natuurlijke vitamine K2 (menaquinone-7 of MK-7) de meest effectieve vorm van vitamine K is. MK-7 wordt beter opgenomen dan vitamine K1 en heeft een levensduur van drie dagen, duidelijk langer dan enig andere vorm van vitamine K. Natuurlijke vitamine K2 wordt aangetroffen in gefermenteerde voeding zoals het Japanse gerecht natto. Natto is een Japans ontbijtgerecht dat gemaakt wordt van gefermenteerde soja en wordt traditioneel al meer dan 1000 jaar gegeten. Studies in Japan hebben een verband laten zien tussen vitamine K2 en de vermindering van harten vaatziekten.

Besluit Hart- en vaataandoeningen mogen dan op dit ogenblik de voornaamste doodsoorzaak zijn in ons land. Indien ieder van ons voor cardiovasculaire preventie, of vroegtijdige orthomoleculaire behandeling zou opteren, is de kans bijzonder groot dat harten vaatproblemen bij ons verdwijnen als winterse sneeuw voor de zomerzon.

1. Silver et al. Statin associated diastolic dysfunction: role of coenzyme Q10 in the prevention and reversal of statin cardiomyopathy. Fourth Conference of the International Coenzyme Q10 Assocation, April 2005, Los Angeles, USA. 2. Kumar et al. Atorvastatin alone/in combination with coenzyme Q10 in 103 cases of heart failure due to ischemic cardiomyopathy. Fourth Conference of the International Coenzyme Q10 Assocation, April 2005, Los Angeles, USA. 3. Kelly et al. Coenzyme Q10 improves myopathic pain in statin treated patients. American College of Cardiology March 2005, Orlando, USA. 4. Langsjoen et al. The clinical use of HMG CoA-reductase inhibitors and the associated depletion of coenzyme Q10. A review of animal and human publications. BioFactors 2003; 18: 101-111 5. Leon J. Schurgers, Cees Vermeer et al. Regression of warfarin-induced medial elastocalcinosis by high intake of Vitamin K in rats, The American Hematology Society Blood 17 (2007) April 1 2007 6. Cees Vermeer, Leon J., Schurgers et al. Dietary Intake of Menaquinone Is Associated with a Reduced Risk of Coronary Heart Disease: The Rotterdam Study, The American Society for Nutritional Sciences J. Nutr. 134:3100-3105, November 2004 7. Leon J. Schurgers, Cees Vermeer et al. Vitamin K-containing dietary supplements: comparison of synthetic vitamin K1 and natto derived menaquinone-7. The American Hematology Society, Blood 18 (2007) April 8. Chrysohoou C, Panagiotakos DB. Et al. Long-term fish consumption is associated with protection against arrhythmia in healthy persons in a Mediterranean region--the ATTICA study. / Am J Clin Nutr. 2007 May;85(5):1385-91 9. Lee JH, O'Keefe JH, et al. Omega3 Fatty acids for cardioprotection.Mayo Clin Proc. 2008 Mar;83(3):324-32. 10. Biscione F, Pignalberi C. et al. Cardiovascular effects of omega 3 free Fatty acids. - Curr Vasc Pharmacol. 2007 Apr;5(2):163-72

ORTHOFYTO

11 ®

Jaargang 13 ~ nr.70 ~ 2008

Orthomoleculair

Walter Faché

D-ribose verhoogt de energie van het hart en herstelt de schade na een hartinfarct

I

n Duitsland, Zwitserland en Oostenrijk gebruiken cardiologen steeds meer de orthomoleculaire geneeskunde om harten vaataandoeningen te behandelen en te voorkomen. Van coënzym Q10 en L-carnitine was het al langer bekend dat dit twee hartvriendelijke stoffen zijn. D-ribose, de relatieve nieuweling in de orthomoleculaire cardiologie, zorgt er echter voor dat het aantal ziekenhuisopnamen voor hartziekten drastisch daalt in het Duitstalige Europa en de Verenigde Staten. Volgens orthomoleculair denkende en handelende cardiologen is Dribose in staat om tal van hartziekten te voorkomen en beginnende hartklachten te genezen. energie (ATP). Het hart heeft dit 24 uur per dag nodig voor zijn pompfunctie. De andere spieren zodra er een beroep op wordt gedaan. Zoals bijvoorbeeld tijdens sporten of in stressperioden.

Te weinig ribose-aanmaak tijdens stress Het natuurlijke D-ribose is een ingrediënt voor de synthese van nieuwe ATP-moleculen en aldus een belangrijke component in het hartspiermetabolisme (fig. 1). Dierenstudies tonen significante hogere ATP-niveaus in de kritische reperfusieperiode na een hartinfarct. Tijdens deze herstelde bloeddoorstroming eisen hartcellen extreem hoge energieniveaus om de schade te herstellen. Fig. 1: Adenosinetrifosfaat (ATP) bestaat uit adenine, ribose en drie fosfaatgroepen. Het adenineribosegedeelte wordt ook adenosine genoemd.

Wat is D-ribose? D-ribose is kortweg extra energie voor het hart. In één minuut pompt het hart ongeveer vijf liter bloed door het lichaam. Hiervoor maakt het hart in rust per minuut ongeveer zestig tot tachtig slagen, afhankelijk van de conditie van het hart. Dit betekent dat het hart gemiddeld 100.000 keer per dag klopt, wat neerkomt op ongeveer 36 miljoen keer per jaar. Iemand van 70 jaar heeft dus ongeveer 2,5 miljard hartslagen achter de rug. Een hart in slechte conditie is onvoldoende in staat het bloed naar de weefsels te pompen. Daardoor krijgen de weefsels niet genoeg zuurstof voor een adequate ATP-productie. Ribose is een natuurlijke suiker die intensief bestudeerd werd voor de verbetering van het herstel van de samengestelde energie in de hartcellen. D-ribose is een eenvoudig (mono)suiker zoals fructose en glucose. Het poeder bevat alleen de zuivere stof, geen toevoegingen. Ribose levert energie voor alle spieren, maar vooral voor de hartspier. Ribose is het ‘basismateriaal’ voor de chemische opslag van

12

ORTHOFYTO

Jaargang 13 ~ nr.70 ~ 2008

®

Het menselijk hart, de spieren, de hersenen en zenuwweefsels maken enkel zelf voldoende D-ribose aan wanneer er geen enkele vorm van stress aanwezig. Het menselijk organisme beschikt immers niet over het flexibele metabolisme om zeer snel voldoende D-ribose aan te maken in geval van bloed of zuurstoftekort. Wanneer de bloedtoevoer en de zuurstofopname niet optimaal verlopen, zoals bij de meeste harten vaataandoeningen, ontstaat er een chronisch D-ribosetekort waardoor het ATP in spiercellen uitgeput raakt. De pentosefosfaatshunt is nodig om extra ribose aan te maken, maar dit mechanisme werkt uiterst traag door de beperkte beschikbaarheid van het enzym glucose-6-dehydrogenase (zie fig. 1). Ischemie of onvoldoende doorbloeding wordt veroorzaakt door een belemmering van de bloedaanvoer, waardoor de hartslag niet krachtig genoeg wordt of er niet voldoende circulerend bloedvolume is. Ook kan een aanvoerende slagader (arterie) verstopt geraakt zijn door arteriosclerose. In geval van ischemie in de hartspier kunnen de ATP-niveaus met meer dan 50% afnemen en het kan zeven tot tien dagen duren voordat de ATP-niveaus weer hersteld zijn.

Orthomoleculair

Walter Faché

Glucose

Ribose

Glucose-6-fosfaat

De glycolysepathway is de voorkeursroute van het glucosemetabolisme

Pentosefosfaatshunt voor de synthese van ribose (deze pathway is traag en haar actie wordt beperkt door de beschikbaarheid van glucos-6fosfaat dehydrogenase)

Pyruvaat

De purinenucleotidepathway is de nieuwe reddende pathway voor energieherwinning

ATP-reservoir

Fig. 2: Ribose helpt de ATP-reservoirs te heropbouwen die kritisch zijn voor een gezonde hartfunctie te onderhouden.

Uit verschillende onderzoeken blijkt dat ribosesuppletie bijdraagt aan een herstel van de ATP-spiegels en hartfunctie: de niveaus zijn binnen één à twee dagen vrijwel hersteld. Bij patiënten met hartfalen bleek het hart na acht weken ribosesuppletie aanmerkelijk beter te functioneren op tal van parameters.

D-ribose vooral preventief gebruiken We leven in een sedentaire maatschappij die daarbij zeer veeleisend is en enorm veel stressreacties veroorzaakt, zowel lichamelijk als mentaal. Hartspecialisten zijn er om die redenen van overtuigd dat 30 tot 50 procent van de 45-plussers al de eerste symptomen van diastolische disfunctie hebben. In mensentaal betekent dit dat het hart minder soepel functioneert. Dit is een risicofactor voor een hartaanval binnen de tien jaar. Een minder soepel hart is zeker gevaarlijk voor mannen en vrouwen die aan hypertensie lijden of statines innemen. Deze groep mensen kunnen zeker D-ribose gebruiken om de energiereserve van het hart te verhogen en de pompfunctie te verbeteren. Het is tevens algemeen bekend dat de gezondheid van de mitochondriën, onze

cellulaire energiefabriekjes, er sterk op achteruitgaan naarmate we ouder worden. Het minste stressverschijnsel heeft dan ook ernstige gevolgen op het energieniveau van hart en hersenen bij mensen van 45 jaar en ouder. D-ribose is ook van cruciaal belang voor hartpatiënten die reeds medicijnen gebruiken om de hartpompfunctie te verbeteren. Deze medicijnen eisen van het hart extra energie en veroorzaken metabole stress. D-ribose kan snel meer energie leveren aan het hart waardoor de stresstoestanden verdwijnen en de hartfunctie normaliseert. D-ribose wordt zeer goed en snel via de darm in de bloedbaan gebracht. Iets meer dan 97 procent van de oraal ingenomen ribose komt in het bloed terecht.

Hoeveel D-ribose heeft iemand nodig? Op die vraag kan slechts een orthomoleculair opgeleide arts een degelijk antwoord per patiënt formuleren. Toch bestaan er enkele richtlijnen. Vijf gram D-ribose poeder moet dagelijks volstaan om aan cardiovasculaire preventie te doen. Deze hoeveelheid beschermt mensen die een stressrijke dagtaak hebben alsook recreatieve sporters. Tien tot vijftien gram D-ribose helpt

patiënten die lijden aan harten vaatziekten, mensen die herstellen van een hartinfarct, mannen en vrouwen die behandeld worden voor een stabiele angina pectoris en voor topsporters die hun recuperatiesnelheid wensen te verhogen en spierkwetsuren willen verhinderen. Vijftien tot dertig gram D-ribose is noodzakelijk voor mensen met ernstige hartinsufficiëntie en voor personen die op een harttransplantatie wachten.

Ribose is niet toxisch Het gebruik op korte of lange termijn van D-ribose is veilig. Wat het lichaam niet nodig heeft om ATP aan te maken, wordt automatisch via de urine uit het lichaam verwijderd (zie fig 4). Ribose behoort tot de zogeheten ‘GRAS’stoffen, dit wil zeggen ‘Generally Recognized As Safe, de veiligste graad die een stof kan krijgen van het Europees en Amerikaans voedsel- en geneesmiddelenagentschap.

Adenosine Adenosine geeft een signaal op de membraanreceptoren van de hartcellen om myokinase aan te zetten tot verhoogde ATP vorming en verhoogde ATP-niveaus uit twee moleculen ADP.

ORTHOFYTO

13 ®

Jaargang 13 ~ nr.70 ~ 2008

Orthomoleculair

Walter Faché

Daarbij ontstaat ook een molecule AMP, die deamineert tot IMP in de spier of defosforyleert tot adenosine in de hartspiercellen. IMP kan terug geamineerd worden tot AMP bij rust, maar 40% wordt gedefosforyleerd tot inosine en de purine wordt uitgespoeld uit de cel, en verlaagt daardoor de cellulaire energiereserve. Simultaan vloeit adenosine uit de cel en geeft een signaal op de adenosinereceptoren van de celmembraan van hartcellen om de ADP-concentratie te verhogen. Uit twee moleculen ADP wordt één molecule ATP en één molecule AMP gevormd (zie fig. 3). Zo krijgt de hartcel meer energie en tezelfdertijd opnieuw het signaal om terug ATP aan te maken.

Adenosine is van vitaal belang (7,8,9): • Het remt de schadelijke effecten van ischemische hartziekten en hartzwakte • Het verhoogt de coronaire bloedstroom in hartspier en andere spieren door een vasodilatatie-effect • Het verlicht de schadelijke effecten van chronische hartfalen • Het wordt in de eerste plaats vrijgegeven door het hart wanneer de zuurstofvoorziening van het hart begrensd wordt door een verhoogde zuurstofconsumptie gedurende beweging, beperkte bloedstroom te wijten aan atherosclerose of ischemische gevolgen zoals een hartaanval.

Dit mechanisme is aldus een ingebouwde veiligheidssysteem om enerzijds het metabolisme in de hartcel af te remmen en anderzijds meer energie te genereren. Zo wordt het evenwicht tussen ATP-afbraak en de productie van ATP weer hersteld. Dit is een zeer basaal mechanisme dat in alle celtypes aanwezig is! Adenosine is als afbraakproduct van ATP een endogene beschermer van het hart.

Besluit Het onderhouden van de optimale niveaus van adenosine, zowel intern geproduceerd door het hart en arteriën als uit externe bronnen van voedselplanten en dierlijke voeding is een prioriteit voor een goede hartfunctie. Dit kan door het nuttigen van adenosinerijke voedingsmiddelen te consumeren zoals biologische dierlijke levensmiddelen, peulvruchten, noten, zaden, kiemen, pitten en het unieke eenvoudig voedingssupplement ribose.

Referenties:

1. Morrow DA, Brickman CM et al. A randomized, placebo-controlled trial to evaluate the tolerability, safety, pharmacokinetics, and pharmacodynamics of a potent inhibitor of poly(ADP-ribose) polymerase (INO-1001) in patients with ST-elevation myocardial infarction undergoing primary percutaneous coronary intervention: results of the TIMI 37 trial. J Thromb Thrombolysis. 2008 Jun 6 2. Gerö D, Szabó C.Poly(ADP-ribose) polymerase: a new therapeutic target? Curr Opin Anaesthesiol. 2008 Apr;21(2):111-21 3. Pacher P, Szabó C. Role of poly(ADP-ribose) polymerase 1 (PARP-1) in cardiovascular diseases: the therapeutic potential of PARP inhibitors. Cardiovasc Drug Rev. 2007 Fall;25(3):235-60 4. Radovits T, Zotkina J et al.. Poly(ADP-Ribose) polymerase inhibition improves endothelial dysfunction induced by hypochlorite. Exp Biol Med (Maywood). 2007 Oct;232(9):1204-12 5. Gao L, Kwan JC et al., Improved poststorage cardiac function by poly (ADP-ribose) polymerase inhibition: role of phosphatidylinositol 3-kinase Akt pathway. Transplantation. 2007 Aug 15;84(3):380-6 6. Perkowski D, Wagner S et al., D-ribose benefits "off" pump coronary artery bypass revascularization. J Card Surg. 2007 Jul-Aug;22(4):370-1. 7. Kitakze M, Minamino T, Node K, et al. 1999. Adenosine and cardioprotection in the diseased heart. Jpn Circ J.; 63(4):231-43. 8. Higa S, Tai CT, Lin YJ, Liu TY, Lee PC, Huang JL, Yuniadi Y, Huang BH, Hsieh MH, Lee SH, Kuo JY, Lee KT, Chen SA. Mechanism of adenosine-induced termination of focal atrial tachycardia. J Cardiovasc Electrophysiol. 2004 Dec;15(12):1394-5. 9. Mallet ML. Proarrhythmic effects of adenosine: a review of the literature. Emerg Med J. 2004 Jul;21(4):408-10

Fig. 3: Het adeninenucleotide-katabolisme en het nettoverlies van purinen

2ADP

ATP

myokinase

stijgt

+

AMP

Hart- of spiercel Verhoging ADP

Plasma

ADP

Adenosine myokinase

ATP stijgt bij rust

5’-nucleotidase in hartweefsel

AMP AMP-deaminase in spierweefsel

NH3 + IMP

fosfatase

Inosine

ATP-katabolisme put de purinereserve uit en reduceert de energiestatus van de cel

14

op adenosinereceptoren van de hartcellen

Hypoxantine

ORTHOFYTO

Jaargang 13 ~ nr.70 ~ 2008

®

nettoverlies van purinen

urinezuur stijgt

Voeding

Joost Meeusen

I3C: geboren uit de bloemkool

I

ndool-3-carbinolen (I3C) zijn typische koolverbindingen. Hiermee is bedoeld dat terug te vinden zijn in de koolgroenten (genus brassica). Indool-3-carbinolen hebben aanzienlijke anti-oestrogene eigenschappen die geschikt zijn in de preventie van kanker. Bovendien hebben ze ook antivirale eigenschappen, iets dat nauw samenhangt met hun antitumorkarakter.

Epidemiologie �

Epidemiologisch onderzoek naar verbanden tussen eetgewoonten en het voorkomen van kanker geven moeilijk een accuraat resultaat. Deelnemers moeten een enquête invullen en inschatten hoeveel ze van wat gegeten hebben. Dat zijn niet altijd de meest robuuste metingen. Voor kolen ziet men wel dat 67% van alle studies een gunstig verband aangaven. De meest duidelijke verbanden waren dat voor longkanker en spijsverteringskankers. Verbanden met andere kankertypes blijven nog vaag. Hoe het ook zij, het nut van kolen in de voeding blijft relatief klein in vergelijking met een factor zoals stoppen met roken!

Het P450-detoxificatiesysteem Net zoals sulforafaan hebben de metabolieten van I3C invloed op de P450-detoxificatieenzymen. Sulforafaan heeft het ontegensprekelijke voordeel dat het fase I inhibeert en fase II stimuleert. I3C echter stimuleert zowel fase I als fase II. Het grote probleem van ontgifting ligt bij de fase I-enzymen, die voor carcinogene tussenproducten zorgt. Deze carcinogene producten moeten dan zo snel mogelijk door de fase II-enzymen onschadelijk gemaakt worden. In principe kan stimulatie van fase I dus zorgen voor een (tijdelijke) verhoging van giftige stoffen.

��

� �

��

��

��

�

�

��

��

Indool-3-carbinol en afgeleiden Net zoals sulforafaan wordt indool-3-carbinol aangemaakt uit glucosinolaten; dit zijn stoffen met een glucose-, stikstof en zwavelgroep. In tegenstelling tot sulforafaan (zie Orthofyto 69) heeft I3C geen thiocyanaat-groep (-S=C=N) meer (fig.1). Men ziet dat wanneer I3C in het bloed geïnjecteerd wordt, geen fysiologische effecten waarneembaar zijn. I3C heeft dus slechts een activiteit in het lichaam omdat het in de maag omgezet wordt naar een waaier van I3C-afgeleiden. DIM, ICZ en Ltr-1 zijn de belangrijkste stoffen die hierbij ontstaan, maar ook vele andere reactieproducten heeft men geïdentificeerd. In het verder verloop van de tekst wordt vooral de term I3C gebezigd, hoewel dit niet altijd correct is.

��

� �

��

��

Fig. 1: Vorming van indool-3-carbinol uit glucobrassicine. Ter vergelijking staat de vorming van sulforafaan uit broccoli er naast weergegeven.

I3C bindt aan de AhR-receptor (arylhydrocarbol-receptor), dat eveneens dioxines (en andere verbindingen) kan herkennen. Na activatie zal deze receptor de aanmaak van het detoxificatie-enzym CYP1A2 stimuleren. Dit enzym is ook betrokken bij de omzetting van oestrogenen.

De 2-:16-hydroxyoestradiolverhouding Oestradiol wordt in de levercellen afgebroken: naar 2-OH-oestradiol of naar 16alfa-OHoestradiol. 16Alfa-OH-oestradiol bezit een aantal pro-tumoreigenschappen, terwijl 2-OH antitumor is. Suppletie met I3C verhoogt de activiteit van CYP1A2 viermaal, bij 400 mg per dag. Dit resulteerde in een stijging van de 2-/16-verhouding met 66 procent.

Andere kankertypen: Prostaat • • •

Inhibitie van PSA-synthese Inhibitie van prostaatceldeling Inhibitie van DNA-synthese die aangezet was door dihydrotestosteron

ORTHOFYTO

Referenties: 1. [No authors listed] Monograph: Indole-3-carbinol. Alternative Medicine Review. 2005; 10(4): 337342 2. Higdonm JV, Delage B, Williams DE, Dashwoord RH. Cruciferous vegetables and human cancer risk: epidemiologic evidence and mechanistic basis. Pharmacol Res. 2007; 55:224–236 3. Weng JR, Tsai C-H, Kulp SK et al. Indole-3-carbinol as a chemopreventive and anti-cancer agent. Cancer Lett. 2008; 262:153-16 4. Auborn KJ, Fan S, Rosen EM et al. Indole-3-carbinol is a negative regulator of estrogen. J Nutr. 2003; 2470S-2475S 5. Xue L, Pestka JJ et al. 3,3�Diindolylmethane stimulates murine immune function in vitro and in vivo. J Nutr Biochem. 2008; 19:336-34 Park MK, Rhee YH, Lee HJ et al. Antiplatelet and antithrombotic activity of indole-3-carbinol in vitro and in vivo. Phytother Res. 2008; 22:58-64

15 ®

Jaargang 13 ~ nr.70 ~ 2008

Voeding

Joost Meeusen

�

�

Nog vers van de pers is de melding dat I3C ook de vorming van bloedklonters tegenwerkt. Vorming van bloedklonters (trombose) moet in de toekomst de eerstelijnsbehandeling worden van harten vaatziekten. Bij muizen bleek de antitrombotische werking toch al zeer spectaculair te zijn.

Dosering 200–400 mg zou de 2:/16-verhouding in vier weken moeten verhogen. 400 mg I3C komt overeen met eenderde bloemkool.

�

Noot:

Fig. 2: Effecten van I3C op oestrogeenmetabolisme. I3C verhoogt het 2-OH-E1 ten opzichte van 16alfa-OH-E1, een verloop dat tegen borstkanker kan beschermen. Een andere bescherming biedt I3C door de oestrogeenreceptoren te blokkeren.

Darm

Herpes

I3C bleek in concentraties van 0,1 mM de proliferatie van colonkankercellen beduidend te reduceren.

Het feit dat I3C zowel kanker- als virusgroei kan remmen, heeft de maken met het effect op de celdeling. Celdeling is een strikt gecontroleerd proces; slechts een beperkt aantal celtypes verliezen hun capaciteit om te delen volledig. Een virus doet beroep op de celdeling voor zijn verspreiding; hoe meer cellen zich delen, hoe meer virussen zich kunnen vermenigvuldigen. Hiertoe is het virus afhankelijk van de humane celdelingsfactor cdk (cyclin-dependent kinase). Cdk is zowel een onmiddellijke vereiste voor celdeling als voor virusreplicatie. Het is geweten dat I3C de werking van cdk verstoort en dat het de replicatie van het herpes simplexvirus volledig kan remmen.

Baarmoederhals Men ziet hier hetzelfde verband: lage 2-:16-verhouding wordt vaker genoteerd bij vrouwen met beginnende tumoren (technisch afgekort tot CIN II/III) in de baarmoederhals. Niet verwonderlijk wordt deze vorm van kanker in de meeste gevallen hormonaal gedreven. Een humane studie met 30 CIN II/IIIpatiënten kon de beginnende tumoren terugdringen dankzij I3C-suppletie (zie tabel).

Virale aandoeningen Papillomatosis aan de luchtwegen

Andere werkingen

Dit wordt veroorzaakt door het papillomavirus. Een studie waarbij vijf jaar lang 200 mg I3C toegediend werd, kon bij 10 patiënten (30%) de papillomagroei tenietdoen, terwijl bij 11 patienten (30%) een verminderde groei waargenomen werd.

DIM heeft een sterk immuunversterkende werking: het verhoogt de activiteit van natural killercellen en T-cellen, en verhoogt de productie van antilichamen en IFN-gamma. Uiteraard verklaart dit ook de antivirale werking van I3C, evenals de anticarcinogene werking. Er wordt dan ook geopperd dat dit het voornaamste werkingsmechanisme is.

Placebo

200 mg

400 mg

10

8

9

Geen enkele regressie van de CIN

Vier patiënten met volledige regressie van CIN

Vier patiënten met volledige regressie van CIN

Tabel: Een kleinschalige studie die de werkzaamheid van indool-3-carbinol illustreert tegen beginnende baarmoederhalstumoren (CIN). Dertig patiënten werden onderverdeeld in een placebogroep (n=10), een suppletiegroep met 200mg I3C/dag (n=10) en een suppletiegroep met 400 mg I3C/dag (n=10). Drie personen moesten afhaken tijdens de onderzoekstermijn van 12 weken.

16

ORTHOFYTO

Jaargang 13 ~ nr.70 ~ 2008

®

Het belangrijkste fyto-oestrogeen uit soja, genisteïne, heeft gelijkaardige anti-oestrogene eigenschappen maar via een andere mechanisme. Genisteïne en indool-3-carbinol kunnen dus synergetische werken!

Waarschuwing: I3C werd bij dieren (forel en ratten) ook als procarcinogeen bevonden, enkel nadat een andere carcinogene stof werd toegevoegd. Ratten werden met een carcinogene stof gevoed en nadien met I3C (in de hoop dat dit de kanker zou afremmen); echter zag men dat I3C de kanker bevorderde. Nochtans bleek in andere studies met dieren dat I3C kanker kan voorkomen. Opgelet met alle andere maatregelen die betrekking hebben tot oestrogenen (tamoxifen). Dosering van meer dan 800 mg heeft enkele bijwerkingen teweeggebracht: • tremor en evenwichtsstoornis (2X 400 mg) (ging vanzelf over) • evenwichtsverlies bij tweejarig kind dat per ongeluk 3X 400 mg innam (ging over) • misselijkheid bij 3X 400 mg

ORTHO trends

ORTHOTRENDS wordt samengesteld uit de wetenschappelijke literatuur en de actualiteit en voorzien van orthomoleculaire commentaren, toelichtingen en adviezen. ORTHOTRENDS wordt samengesteld door Orth. Biochemicus Walter OM. Faché, Wetenschapsjournalist Dirk Bogaert, Bio-Ir. Joost Meeusen en Dr. Biol. Katleen Van der Gucht Eindredactie Walter OM Faché, Directeur van het Faché Instituut VIOW.

ORTHOTRENDS®

Allergie ............................................................................................................................

Probiotica kunnen hooikoortspatiënten helpen Autoimmuunziekten .......................................................................................

Groene thee en het Sjögrensyndroom Beenderen ....................................................................................................................

18 18 18

Antidepressiva verdubbelen kans op osteoporose Eenvoudige tips tegen lage rugpijn! Cardiovasculair .................................................................................................

19

Geen alcohol bij resistente hypertensie Mariadistel biedt cardiovasculaire bescherming Dermatologie .........................................................................................................

20

Fosfatidylserine voorkomt huidveroudering! Groene thee extracten beschermen uw huid Diabetes .........................................................................................................................

Verminder je risico om diabetespatiënt te worden! Dieetleer ........................................................................................................................

Minder eten om langer te leven ? Endocrinologie .....................................................................................................

Omega 3-vetzuren verminderen opvliegers! Dermatologie .........................................................................................................

Paardenbloem en probiotica Neurologie .................................................................................................................

21 21 21

22 22

Het gevaar van mobiele telefonie Ginkgo Biloba en de ziekte van Ménière Voeding is een belangrijke stressfactor Oftalmologie ...........................................................................................................

Omega 3-vetzuren voorkomen oogproblemen Sport ...�

Dertig seconden intensieve training? Oncologie ....................................................................................................................

Dit label is voor alle orthoceutische producten een kwaliteitsgarantie!


23 24 24

Orthomoleculaire trends Allergie

Probiotica kunnen hooikoortspatiënten helpen

Referentie: 1. Kamal Ivory, S.J. Chambers et al., Oral delivery of Lactobacillus casei Shirota modifies allergen-induced immune responses in allergic rhinitis, Clinical and Experimental Allergy 28 May 2008.

Een dagelijks drankje met het probioticum Lactobacillus casei Shirota is in staat het immuunsysteem te moduleren zodat hooikoortslijders duidelijk veel minder hinder ondervinden van graspollen. Wetenschappers van het Britse ‘Institute of Food Research’ nodigden 10 vrijwilligers uit die jaarlijks geconfronteerd werden met hooikoorts. Evenveel andere hooikoortspatiënten deden dienst als controlegroep (placebo). Bij hooikoorts reageert het lichaam op grasof boompollen. Als een hooikoortslijder pollen inhaleert, zetten de antistoffen van het type IgE zich erop vast en dan komen er histaminen vrij. Dit komt omdat het immuunsysteem zich vergist. Het reageert op onschadelijke pollen en daardoor produceren de witte bloedcellen – de T2-helpercellen – cytokinen zoals interleukine-4 (IL-4), interleukine-5 (IL-5) en interleukine-6 (IL-6). Die zorgen

voor de aanmaak van immunoglobinen (Ig) – antistoffen – die zich aan de pollen binden om ze te bestrijden. De tien hooikoortspatiënten, die dagelijks het probioticumdrankje innamen, waren 18 tot 45 jaar oud, rookten niet, vertoonden geen astmatische symptomen en hadden tot de dag van de kleine klinische studie geen fervente gebruikers van melkproducten. Bloedproeven voor de start van het onderzoek en tijdens de studieperiode toonden aan dat de IL-5 en IL-6 productie in het lichaam daalde. Ook de aanmaak van immunoglobuline E, de voornaamste antistof die voor een allergische reactie verantwoordelijk is, verminderde. Anderzijds zorgde het probioticum voor een lichte stijging van immunoglobuline G (IgG). Dat is een stof die mensen beschermt tegen allergische reacties (DB).

Autoimmuunziekten

Groene thee en het Sjögrensyndroom

Referentie: 1. Stephen D. Hsu a et al., Green tea polyphenols reduce autoimmune symptoms in a murine model for human Sjogren's syndrome and protect human salivary acinar cells from TNF--induced cytotoxicity, Autoimmunity, Volume 40, Issue 2 March 2007 , pages 138 – 147

Het wetenschappelijk tijdschrift 'Autoimmunity' publiceerde een studie waaruit moet blijken dat groene thee in staat is om mensen te beschermen tegen het Sjögrensyndroom. Dat is een auto-immuunziekte waarbij de slijmvliezen in de mond, de ogen en op alle andere plaatsen in het lichaam uitdrogen. Een belangrijk kenmerk van dit ziektebeeld is het feit dat o.a. de speeksel en traanklieren ziekelijk worden 'besmet' met een bepaald type witte bloedcellen, de lymfocyten. Wetenschappers hebben nu ontdekt dat de polifenolen van groene thee

– de epigallocatechin-3-gallaten – in staat zijn om de verkeerde immuunreactie te blokkeren. De onderzoekers gaan er van uit dat de epigallocatechin-3-gallaten het menselijk afweersysteem dermate versterken dat het zich kan verdedigen tegen de TNF-alfa, een eiwit dat aangemaakt wordt door de witte bloedcellen gedurende een ontstekingsreactie. De slotsom is dat de combinatie van groene thee en omega 7-vetzuren een uitstekende verdediging vormen tegen het Sjögrensyndroom (DB).

Beenderen

Antidepressiva verdubbelen kans op osteoporose

Referentie: 1. Richards JB, Papaioannou A et al., Effect of selective serotonin reuptake inhibitors on the risk of fracture, Arch Intern Med. 2007 Jan 22;167(2):188-94

18

Mensen die tussen 45 en 50 jaar oud zijn en die dagelijks SSRI antidepressiva nemen - selectieve serotonine heropname remmers van het type Prozac – hebben dubbel zoveel kans om geconfronteerd te worden met botbreuken. Dat blijkt uit een Canadese studie die gepubliceerd werd in 'The Archives of Internal Medicine (2007;167:188-194)'. De wetenschappers, die het onderzoek leidden, volgden gedurende een periode van vijf jaar vijfduizend mannen en vrouwen die 50 jaar of ouder waren.

ORTHO trends

®

Dokter Brent Richards, die de eindauteur is van deze studie verklaarde: "De kans op valincidenten, een botbreuk en het ontstaan van osteoporose ligt bij de gebruikers van antidepressiva van het SSRI-type gemiddeld twee keer hoger dan bij diegenen die geen antidepressiva nemen. Mensen die dit soort antidepressiva gebruiken moeten dagelijks bewegen, hun spierkracht onderhouden en voldoende calcium en vitamine D gebruiken. Tabak en alcohol moeten vermeden worden teneinde het risico niet nog groter te maken", besluit Richards (DB).

Orthomoleculaire trends Beenderen

Eenvoudige tips tegen lage rugpijn! Wie reeds een lumbago had, weet hoe hinderlijk lage rugpijn kan zijn. Gelukkig gaat de aandoening meestal vanzelf over en veroorzaakt ze geen blijvende schade. Lage rugpijn is een vaak voorkomende kwaal (90 procent van de mensen worden er ooit mee geconfronteerd) die plots kan opduiken. De pijn is voelbaar van de onderste ribben tot de billen en straalt soms uit naar de benen. Vooral lang staan of zitten, opstaan en bewegen kunnen heel pijnlijk zijn. De kans dat lage rugpijn terugkeert, blijft steeds bestaan. Als ruglijder kunt u de kans verkleinen door enkele tips op te volgen. Beweeg. Intensief sporten is echter niet aan de orde . Het volstaat om rustig – maar met zin voor regelmaat – te wandelen, te fietsen of te zwemmen. Vooral rugzwemmen is aanbevolen,

omdat u dan de spieren gebruikt die de rug ondersteunen. Indien u fietst, kiest u beter voor een fiets waarop u rechtop zit. Het komt er immers op aan de buik- en rugspieren, die een natuurlijk 'korset' vormen, op iedere leeftijd voldoende sterk te houden. Loop en zit zoveel mogelijk rechtop. Wissel geregeld van houding als u lang zit of staat. Bij het optillen, zakt u het best door de knieën in de plaats van de rug te buigen. Hou zware lasten steeds dicht tegen het lichaam. Zorg ervoor dat u nooit iets zwaars heft terwijl u tegelijkertijd uw romp draait zonder uw voeten te verplaatsen. Vermijd stress. Stress leidt tot een gespannen houding en dus ook tot rugpijn (PVM).

Referentie: 1. Hebert J, Koppenhaver S et al. Clinical prediction for success of interventions for managing low back pain. Clin Sports Med. 2008 Jul;27(3):463-79

Cardiovasculair

Geen alcohol bij resistente hypertensie Steeds meer mensen hebben last van resistente hypertensie. Dat is een vorm van hoge bloeddruk die ondanks het innemen van drie verschillende medicijnen om de symptomen te behandelen toch abnormaal hoog blijft. Het kan ook gaan om een min of meer gecontroleerde vorm van hypertensie waarbij de patiënt vier verschillende geneesmiddelen dagelijks moet gebruiken. Volgens specialisten moeten deze mensen hun leefregels drastisch veranderen. David A. Calhoun, professor in de geneeskunde en de auteur van een van de vele nieuwe studies

rond dit thema, wil dat zijn patiënten geen alcohol meer drinken, minder zout gebruiken en hun lichaamsgewicht op en normaal niveau terugbrengen. Cardiologen vrezen voor een epidemie van resistente hypertensie omdat mensen steeds ouder worden en nog amper actief zijn. Leeftijd en een gebrek aan beweging zijn twee andere belangrijke factoren die leiden tot een resistente hoge bloeddruk. Dergelijke patiënten hebben een duidelijk verhoogd risico om een hartof herseninfarct te krijgen (DB).

Referentie: 1. Pimenta E, Gaddam KK et al. Mechanisms and treatment of resistant hypertension. J Clin Hypertens

Mariadistel biedt cardiovasculaire bescherming Op vrijdag 13 juni 2008 verscheen er een studie in de 'Journal of Agricultural and Food Chemistry' die aantoont dat mariadistel de oxidatie van Low Density Cholesterol tot 86 procent blokkeert. Dit betekent dat de werkzame stof van de mariadistel, sylimarine ook belangrijk wordt om de hartfunctie op latere leeftijd te beschermen. Voorlopig gaat het nog maar om een invitro-studie waarin duidelijk werd dat het mariadistelextract op een dosis afhankelijke wijze de oxidatie van LDLcholesterol verhindert. Dit is zeer belangrijk cardiovasculair nieuws indien deze eerste studieresultaten worden herbevestigd op een grote groep mensen. Sylimarine zou dan ook een belangrijk middel worden om arteriosclerose te voorkomen. Hart- en vaatziekten zijn nog steeds de belangrijkste doodsoorzaak in

Europa en de Verenigde Staten. Behalve het immense menselijke leed eisen cardiovasculaire aandoeningen jaarlijks ook een enorme financiële tol aan families, ziekenfondsen en verzekeringsmaatschappijen. Het gaat volgens de Wereldgezondheidsorganisatie om een jaarlijks bedrag van 169 miljard euro. Het mariadistelextract verhindert de oxidatie van low density cholesterol door zijn antioxidatieve eigenschappen (WF).

Referentie: 1. S. Wallace, K. Vaughn et al., Milk Thistle Extracts Inhibit the Oxidation of Low-Density Lipoprotein (LDL) and Subsequent Scavenger ReceptorDependent Monocyte Adhesion, Journal of Agricultural and Food Chemistry Volume 56, Issue 11, Pages 3966-3972, June 13, 2008

®

ORTHO trends

19

Orthomoleculaire trends Dermatologie

Fosfatidylserine voorkomt huidveroudering! Het uitwendig gebruik van een natuurlijke molecule voorkomt dat de huid vroegtijdig veroudert en dat er rimpelvorming ontstaat. De ultravioletstraling van de zon en luchtvervuiling vormen de voornaamste oorzaken van te vroege verouderingsverschijnselen. Er ontstaan rimpels. Dat is het gevolg van een verminderde collageenvernieuwing die veroorzaakt wordt door de UV-stralen en een verhoging van het aantal MMP-enzymen. Die zorgen voor een nog meer extreme daling van de collageenproductie. Wetenschappers over de hele wereld zijn bezig om stoffen te zoeken die in staat zijn het verouderingsproces te vertragen of zelfs stop te zetten. Wijze rimpels lijken wel taboe in de 'big business' sfeer van de anti-agingproducten. Professor Jim Ho Chung en zijn team deden proeven met zeven verschillende natuurlijke lipiden. Drie soorten lipiden waren in staat om de huidveroudering tegen te gaan. Uiteindelijk bleek fosfatidylserine de meest belovende molecule te zijn om mensen te beschermen tegen de schadelijke neveneffecten van teveel zonnestralen. De wetenschappers probeerden een olieachtige vloeistof met 2 procent zuivere fosfatidylserine uit op kleine delen van de dijen van jonge en iets oudere vrouwen. De huid van de jongere dames werd kunstmatig beschadigd door ze bloot te stellen aan een te hoge concentratie UV-straling. Fosfatidylserine slaagde er in deze eerste studie perfect in om de huidbeschadiging te neutraliseren en de collageenproductie op peil te houden (WF).

Referentie: 1. Cho et al., Phosphatidylserine prevents UV-induced decrease of type I procollagen and increase of MMP-1 in dermal fibroblasts and human skin in vivo, J. Lipid Res..2008; 49: 1235-1245

Groene thee extracten beschermen uw huid

Referentie: 1. Schwarz A, Maeda A et al., Green tea phenol extracts reduce UVB-induced DNA damage in human cells via interleukin-12. Photochem Photobiol. 2008 Mar-Apr;84(2):350-5

20

Groene thee is rijk aan polifenolen. Dit stimuleert de natuurlijke bescherming van uw huid tegen milieuvervuiling en de ultraviolette stralen die afkomstig zijn van het zonlicht. De oxidatieve stress (luchtvervuiling, psychische en lichamelijke stress) en de UV straling zorgen voor een vervroegde veroudering van de huid. De werkzame bestanddelen van groene thee - de antioxidanten - vangen vrije radicalen en dragen er op deze wijze toe bij dat onze huid minder snel veroudert. Een artikel dat in april 2008 verscheen in 'Photochemistry and Photobiology' toont het belang van het groenethee-extract aan. Het extract van groene thee bevat epicatechines, stukjes van de zeer waardevolle polifenolen. Talrijke laboratoria hebben aangetoond dat het rechtstreeks aanbrengen van groenethee-extract op de huid, of het dagelijks drinken van groene thee, al

ORTHO trends

®

of niet in combinatie met groene thee supplementen, de vorming van huidkankercellen afremt. Eerdere studies hadden al duidelijk gemaakt dat groenethee-extracten over ontstekingswerende eigenschappen beschikt op cellulair niveau. Ultraviolette stralen van de naderende vakantiezon veroorzaken ontstekingsreacties (DB).

Orthomoleculaire trends Diabetes

Verminder je risico om diabetespatiënt te worden! De Wereldgezondheidsorganisatie voorspelt dat het aantal diabeteslijders – in vergelijking met het millenniumjaar 2000 – de komende tien jaar met 110 procent zal toenemen in de geïndustrialiseerde wereld. Drie factoren spelen hierbij een cruciale rol. De onbeperkte beschikbaarheid van voedsel, de populariteit van voeding met een zeer hoge caloriewaarde en een levensstijl die ieder jaar meer sedentair wordt. Wetenschappers publiceerden einde mei 2008 een rapport in het wetenschappelijk vakblad 'The Lancet'. Uit de studie blijkt dat iedereen bijna moeiteloos het risico op diabetes drastisch kan verlagen. De onderzoekers volgden gedurende een periode van zes jaar 577 volwassenen in de leeftijdscategorie tussen 25 en 70 jaar.

Alle deelnemers hadden een sterk verhoogde kans om suikerpatiënt te worden omdat ze allemaal aan glucose-intolerantie leden. Suikers werden slecht omgezet in bloedglucose zodat de energietoevoer naar de cellen slecht verliep. Aan de deelnemers werd gevraagd hun voedingsgewoonten aan te passen (meer fruit en groenten, minder vlees en suikers) en dagelijks 30 minuten te bewegen. Op het einde van de 6 jaar durende studie bleek dat de mensen die hun levensstijl positief hadden aangepast hun diabetesrisico met 51 procent zagen dalen (betere glucose en daling van het lichaamsgewicht), dit in vergelijking met een controlegroep die geen voedings- en bewegingsaanpassingen hadden opgevolgd (DB).

Referentie: 1. Li G, Zhang P et al. The long-term effect of lifestyle interventions to prevent diabetes in the China Da Qing Diabetes Prevention Study: a 20-year follow-up study, Lancet, 2008 May 24;371(9626):1783-9

Dieetleer

Minder eten om langer te leven ? Het is de eerste keer dat een studie op mensen aantoont dat minder eten de kans op een langer en gezonder leven verhoogt. Alle vorige onderzoeken werden uitgevoerd op dieren waar caloriebeperking de levensduur met 30 procent verhoogde. Voor deze studie op mensen deden de wetenschappers beroep op een vijftigtal mannen en vrouwen in de leeftijdscategorie tussen 25 en 50 jaar. Alle deelnemers leden aan overgewicht zonder echter echt zwaarlijvig te zijn. Aan een eerste groep deelnemers werd gevraagd 25 procent minder te eten. De tweede groep kreeg dezelfde opdracht maar daarbij ook nog dagelijks aan sport te doen. Na zes maanden had iedereen meer dan 10 procent van zijn

startlichaamsgewicht verloren. Het nuchtere insuline- en suikerniveau was echter veel lager en ook de lichaamstemperatuur was gedaald in vergelijking met de gegevens van voor de start van de studie. Na een grondig bloedonderzoek bleek ook dat het DNA van de deelnemers minder beschadigd was, dan dat van een controlegroep die niet had deelgenomen aan de caloriebeperking. Het is belangrijk om te weten dat een verlaagd insulineniveau een lagere lichaamstemperatuur (bij het ontwaken) twee belangrijke parameters zijn die duiden op een vertraagd verouderingsproces. Dergelijke vaststellingen werden in het verleden ook al gedaan bij mensen die op een fitte en gezonde wijze meer dan honderd jaar oud werden (JM).

Referenties: 1. Redman LM, Martin CK, et al. Effect of caloric restriction in non-obese humans on physiological, psychological and behavioral outcomes. Physiol Behav. 2008 Apr 18 2. Heilbronn LK, de Jonge L, et al. Effect of 6-month calorie restriction on biomarkers of longevity, metabolic adaptation, and oxidative stress in overweight individuals: a randomized controlled trial. JAMA. 2006 Apr 5;295(13):1539-48

Endocrinologie

Omega 3-vetzuren verminderen opvliegers! Wetenschappers van de Canadese universiteit van Laval hebben ontdekt dat omega 3-vetzuren in staat zijn om opvliegers (warmteopwellingen) gedurende de menopauze zowel in aantal als in sterkte te verminderen. Het onderzoeksteam van dokter Sylvie Dodin had 120 vrouwen, die zich in de menopauze bevonden, dagelijks driemaal 350 milligram omega 3-supplementen gegeven (EPA en DHA). Ze stelden vast dat de dames 30 procent minder opvliegers hadden dan een controlegroep die geen omega 3-supplemen-

ten innam. De hele proefperiode duurde twee maanden en de positieve resultaten waren vanaf de eerste studieweek reeds aantoonbaar. Mensen die geen voedingssupplementen wensen te gebruiken moeten dagelijks 200 gram vette vis eten. Sardientjes, zalm, haring, makreel en tonijn zijn uistekende omega 3-bronnen. De gezonde visvetten verminderen de opvliegers door hun werking op de serotonine- en noradrenalinereceptoren zeggen de onderzoekers (PVM).

®

ORTHO trends

Referentie: 1. Sylvie Dodin, Université de Laval, Annual meeting of the North American Menopause Society, autumm 2007

21

Orthomoleculaire trends Dermatologie

Paardenbloem en probiotica

Referentie: 1. Sanders ME. Use of Probiotics and Yogurts in Maintenance of Health. J Clin Gastroenterol. 2008 Jun 5.

De positieve reputatie van de probiotica, de goede bacteriën die de darmflora optimaliseren, is voldoende bekend. Mensen zijn ervan overtuigd dat probiotica enkel en alleen op basis van yoghurtproducten bestaan. Het is juist dat dit de meest gecommercialiseerde en dus meest bekende vorm van probiotica is, toch is er nog meer te ontdekken. Wist je dat gefermenteerde soja (Miso) en zuurkool ook een uitstekende invloed hebben om de darmflora?

Wetenschappelijke studies in Tsjechië hebben aangetoond dat stengels van de klassieke paardenbloem niet minder dan veertien soorten bifidobacteriën stimuleren. Ook dat zijn probiotica. De paardenbloem beschikt daarbij nog over uitstekende zuiverende kwaliteiten, zeker wat de lever en de nieren betreft. De beste manier om de stengels van de paardenbloem te gebruiken is onder de vorm van thee (JM).

Neurologie

Het gevaar van mobiele telefonie

Referentie: 1. Cardis E, Deltour I et al. Distribution of RF energy emitted by mobile phones in anatomical structures of the brain. Phys Med Biol. 2008 Jun 7;53 (11):2771-2783

Twintig gereputeerde internationale wetenschappers waarschuwen tegen de gevaren van de mobiele telefonie. Zeker kinderen die jonger zijn dan twaalf jaar zouden de mobiele telefoon enkel in absolute noodgevallen mogen gebruiken. Deze internationale oproep van wetenschappers werd gecoördineerd door David Servan-Schreiber, neuroloog en psychiater verbonden aan de universiteit van Pittsburgh. Indien kinderen de mobiele telefoon toch gebruiken zouden ze hem op 1 meter van hun lichaam moeten houden. Het probleem is echter dat de mobiele telefoon ook voor problemen kan zorgen door

hem gewoon in je broekzak of handtas te houden. Men adviseert het gebruik te beperken en nog liever een SMS te versturen dan te bellen. Wetenschappers zijn het immers eens over twee zaken. Er bestaat aan de ene kant geen formeel bewijs over de schadelijkheid van de mobiele telefoon, aan de andere kant weet men dat er een verhoogd kankerrisico is bij langdurig en veelvuldig gebruik. Het enige wat men kan doen is de immuniteit te optimaliseren om de schadelijke effecten te beperken (PVM).

Ginkgo Biloba en de ziekte van Ménière

Referentie: 1. Ganança MM, Caovilla HH et al. Optimizing the pharmacological component of integrated balance therapy. Rev Bras Otorrinolaringol (Engl Ed). 2007 Jan-Feb;73(1):12-8

22

De ziekte of het syndroom van Ménière manifesteert zich door onverwachte en terugkerende aanvallen waarbij de patiënt o.a. duizelig wordt en ook last heeft van een verminderd auditief vermogen. De ziekte van Ménière is een chronische aandoening van het binnenoor. Meestal is slechts een oor geraakt. Medici kennen niet de volledige lijst van risicofactoren die verbonden zijn aan dit ziektebeeld. Wel staat vast dat de volgende zaken een crisis kunnen uitlokken bij mensen die aan het syndroom van Ménière lijden. Hevige emotionele stress, oververmoeidheid, sterke schommelingen van de barometer (reizen per vliegtuig of een verblijf in de bergen) en het eten van sterk gezouten voeding of het drinken van koffie of cola. Wetenschappers van de Wereldgezondheids organisatie erkennen het gebruik van ginkgo biloba om duizeligheid te helpen behandelen. Er bestaat echter geen sluitende wetenschappelijke studie waarin staat dat patiënten die lijden aan het syndroom van Ménière genezen worden door het gebruik van Ginkgo Biloba. In de medische literatuur ontdekten we één onderzoek waarbij 70 personen, die aan duizeligheid leden en symptomen vertoonden

ORTHO trends

®

van de ziekte van Ménière, wel werden geholpen door Ginkgo Biloba. De intensiteit en de frequentie van de aanvallen verminderde door toediening van ginkgo biloba met 47 procent tegenover 18 procent bij een controlegroep. (DB)

Orthomoleculaire trends Neurologie

Voeding is een belangrijke stressfactor Onze manier van denken, voelen en handelen hangt rechtstreeks af van onze lichamelijke en geestelijke gezondheid. Kortom datgene wat we eten bepaald onze dagdagelijkse levenskwaliteit. De 'grondstoffen' die onontbeerlijk zijn voor de optimale werking van onze miljarden cellen komen van wat we eten en drinken en van de kwaliteit van de lucht die we inademen. Indien onze lichaamcellen niet de juiste voeding krijgen ontstaat er een toestand van cellulaire uitputting. Dit vertaalt zich in stressgevoelens bij de mens. De beste manier om stress tegen te gaan is dus gezond te eten en bepaalde ontspanningstechnieken aan te leren. De meeste mensen die zich slecht voeden, zullen zich ook gespannen tot zelfs ziek voelen, zowel lichamelijk als mentaal. Een slecht eetpatroon, waarin geraffineerde producten, alcohol, slechte vetten en een overconsumptie van geraffineerde suikers centraal staan, kan niet anders dan chronische stress en op termijn ziekte veroorzaken. Verse groenten, fruit, vis en volkorenproducten zijn samen met water, thee, groenten- en fruitsappen de betere voedingsopties die stress zullen verminderen (PVM).

Referentie: 1. Newman E, O'Connor DB et al. Attentional biases for food stimuli in external eaters: Possible mechanism for stress-induced eating? Appetite. 2008 Sep;51(2):339-42

Oftalmologie

Omega 3-vetzuren voorkomen oogproblemen Vis en visoliesupplementen zijn goed voor de ogen: Uit een onderzoek waarbij 3500 mensen van 49 jaar en ouder betrokken werden blijkt dat het eten van vis bescherming biedt tegen degeneratie van de macula bij ouderen, een oorzaak van blindheid op latere leeftijd. Degenen die één keer per week vis aten hadden duidelijk minder risico om maculaire degeneratie te krijgen. Meer vis eten bood geen extra bescherming. Vermoedelijk omdat bij een hoge consumptie van vis of visoliecapsules een vitamine E-tekort kan ontstaan en deze vitamine ook van belang is voor de gezondheid van de ogen. De omega 3-vetzuren (EPA en DHA) zijn volgens de onderzoekers ook in dit opzicht het belangrijkste ingrediënt van vis aangezien de ogen deze vetzuren bevatten. De meeste

goede omega 3-formules beschikken echter ook over een kleine, maar belangrijke hoeveelheid vitamine E. Volgens een meta-analyse die deze maand verscheen in de 'Archives of Ophthalmology zorgen omega 3-vetzuren voor een daling met 38 % op het ontstaan van cataract en maculaire degeneratie. Bij dit onderzoek werden 88 974 personen betrokken waarvan er 3 203 reeds aan maculaire degeneratie leden. Opmerkelijke feiten uit deze studie waren nog dat EPA zorgde voor een daling van 23 procent op het ontstaan van maculaire degeneratie, DHA scoorde beter met vermindering van 30 procent. Het veelvuldig gebruik van alfalinoleenzuur zorgde echter voor een risicotoename van 49 procent op het krijgen van maculaire degeneratie (DB).

®

ORTHO trends

Referentie: 1. E.W.-T. Chong, A.J. Kreis et al., Dietary -3 Fatty Acid and Fish Intake in the Primary Prevention of Age-Related Macular Degeneration - A Systematic Review and Metaanalysis, Archives of Ophthalmology, Volume 126, Number 6, Pages 826833, June 2008

23

Orthomoleculaire trends Sport

SELENIUM+ZINC

Dertig seconden intensieve training? Veel Europeanen zijn zo druk bezet dat het voor hen moeilijk is om dagelijks aan sport te doen. Dokter Martin Gibale, een wetenschapper die verbonden is aan de Canadese McMaster universiteit heeft echter goed nieuws. Iedereen die wel droomt van een actiever leven kan verschillende keren per dag de 'dertig seconden training' doen. Uit onderzoek is immers gebleken dat verschillende, zeer korte intervaltrainingen met een hoge intensiteit, dezelfde waarde hebben als mensen die dagelijks een uur wandelen. Deze vorm van trainen kan iedereen gemakkelijk in zijn of haar dagschema opnemen. Iedereen heeft gedurende de dag wel enkele keren de kans om gedurende dertig seconden intensief te trainen. Het is volgens Gibala wel belangrijk dat men na de halve minuut trainingen rust en deze oefeningen enkele malen per dag herhaalt. Let wel deze oefeningen zijn enkel geschikt voor kerngezonde mensen. Raadpleeg bij twijfel je huisarts (PVM). Referentie: 1. Martin Gibala, M. MacDonald, Brief, intense exercise benefits the heart, Am J Physiol Regulatory Integrative Comp Physiol, Natural Sciences and Engineering Research Council of Canada, June 2008

De veilige keuze om gezond en actief te blijven • Volledige antioxidantenformule • Voor een optimale bescherming bij élke inname • Om opnieuw fit te worden!

Dé sleutel-elementen voor de gezondheid. SELENIUM+ZINC is een basiscomplex van primaire antioxidanten, bevattende de vitaminen A, B6, C en E en de spoorelementen zink en selenium. Pharma Nord ontwikkelde en produceert als eerste een organisch gistpreparaat, gestandaardiseerd op 70% selenomethionine dat als seleniumbron gebruikt wordt in SELENIUM+ZINC. Deze organische vorm kent een maximale biologische activiteit.

Bewezen doeltreffendheid De doeltreffendheid van SELENIUM+ZINC werd bewezen in een placebogecontroleerde dubbelblindstudie met goed getrainde personen tijdens een trektocht in de Himalaya.

Volgens zes grote studies bestaat er een rechtstreeks verband tussen het ontstaan van longkanker en het zeer drukke autoverkeer. Longkanker is volgens de studieresultaten al lang niet meer de ziekte van de fervente nicotinegebruiker. Ook mensen die nooit hebben gerookt krijgen steeds meer longkanker. De schuldigen nu zijn de fijne toxische stofdeeltjes die onzichtbaar in de lucht zweven. Wetenschappers begonnen al in 1993 met een grootschalig onderzoek dat 16 jaar duurde. Men volgde 8 111 mensen in zes grote steden. Niemand van de deelnemers rookte. De inwoners van de meest vervuilde stad hadden 26 procent meer kans om vroegtijdig te sterven en een 37 procent hoger risico om longkanker te krijgen door het inademen van vervuilde, giftige lucht, dit in vergelijking met de bewoners van de minst vervuilde groene stad. Gelukkig kan men zich voor een deel beschermen tegen het longkankerrisico. Het volstaat iedere dag enkele porties groene thee te drinken. De flavanoïden die in groene thee zitten blokkeren de vorming van nieuwe bloedvaten die een kandidaat-tumor nodig heeft om te kunnen groeien zeggen Amerikaanse wetenschappers in het vakblad 'Cancer' (DB).

Evolutie van de antioxidante capaciteit Vitamine C

Placebo SELENIUM+ZINC

Vitamine E Selenium Voor

28 dagen

Na

J. Pincemail, J. Lecomte en coll., "Oxidatieve stress, antioxidantia en lichaamsbeweging". Medi-Sfeer 09/2001; 323-326.

Het antioxidantenprofiel van de groep die SELENIUM+ZINC had ingenomen bleef ongewijzigd daar waar bij de placebogroep een daling tot 30% waargenomen werd.

BE_SelenZink_Ad_Orthofyto_LeefNu_1006


Concentratie aan antioxidante nutrïenten

Oncologie

Referentie: 1. Y. Cui, H. Morgenstern et al, Dietary flavonoid intake and lung cancer - a population-based case-control study, Cancer, 15 May 2008, Volume 112, Issue 10, Pages 2241-2248

24

ORTHO trends

®

SELENIUM+ZINC bestaat in verpakkingen van 30, 90 en 150 tabletten. Verkrijgbaar in apotheken, 1 tablet per dag

Innoverend voor de gezondheid Minervastraat 14, B-1930 Zaventem Tel. 02/720.51.20 – Fax 02/720.51.60 E-mail:[email protected]

Nieuws van het Linus Pauling Institute

Professor Dr. Balz Frei, directeur van het Linus Pauling Instituut

Oregon State University U.S.A.

De cruciale rol van nutriënten in het voorkomen en behandelen van harten vaatziekten! Vitamine C en aderverkalking

Prof Dr. Baltz Frei

Eén van de eerste verschijnselen van aderverkalking is een verstoring van de vaatverwijding die dient op te treden bij grotere bloedtoevoer. Dit gaat gepaard met kleine ontstekingsreacties. Dit verschijnsel wordt endotheeldisfunctie (gestoorde vaatverwijding) genoemd. Een tijdelijke endotheeldisfunctie wordt ook bij gezonde, jonge mensen gemeten enkele uren na het nuttigen van een vetrijke maaltijd en verergert bij mensen met harten vaatziektes na een dergelijke uitgebreide lunch. In diverse onderzoeken is aangetoond dat als samen met zo’n maaltijd extra vitamine C wordt ingenomen deze tijdelijke verslechtering, die schade kan toebrengen aan de bloedvaten, niet of in veel mindere mate optreedt. In één klinische studie werden 124 mensen met coronaire hartziekten, of met een verhoogd risico hierop, in twee groepen verdeeld. De ene groep kreeg na een 800 kcal maaltijd, dat 50 gram vet bevatte, 2 gram vitamine C. De andere groep nuttigde alleen de maaltijd. Voor het eten en vier uur er na werd de doorbloeding gemeten d.m.v. ultrasound. Deze was vooraf minder goed bij de mensen met harten vaatziektes dan bij degenen met alleen een verhoogd risico. Bij de tweede meting was de vaatwerking verslechterd bij alle proefpersonen die geen vitamine C hadden gekregen en ongewijzigd in de vitamine C-groep. In een ander, dubbelblind, onderzoek bleek dat 2 gram vitamine C ook bij gezonde volwassenen de stijfheid van de bloedvaten vermindert (hier met gemiddeld 9,7%). In dit onderzoek mat men ook een vermindering van de samenklontering van bloedplaatjes. De onderzoekers menen dat dit positieve effect optreedt doordat de antioxidant vitamine C de beschikbaarheid van NO (stikstofoxide) vergroot. Het tijdstip van

inname is van belang. Twaalf uur na inname werd in een ander onderzoek geen effect meer gezien. Extra hoge vitamine C gehaltes blijven namelijk maar kort —maximaal vier uur— in het bloed. (1)

Vitamine C na een hartinfarct Ook op andere wijze kan vitamine C gunstig zijn voor hartpatiënten, zo blijkt uit het volgende onderzoek. 21 mensen, die pas een hartinfarct hadden overleefd, moesten twee maal inspanningsoefeningen doen tot er klachten optraden. Eén maal met en één maal zonder twee uur vooraf 2 gram vitamine C in te hebben genomen. Na de vitamine C-inname was de hartritmerespons aanmerkelijk beter dan zonder vitamine C. Dit wijst op een betere werking van het hart. Ook verbeterde de vitamine C het maximale hartritme en de maximale zuurstofopname. Dit positieve resultaat schreven de onderzoekers gedeeltelijk toe aan een verbetering van het sympathisch zenuwstelsel. Het bovengenoemde effect op de bloedvaten kan hier ook aan hebben bijgedragen. (2)

Vitamine C helpt hartritmestoornissen voorkomen Boezemfibrilleren is de meest voorkomende hartritmestoornis. Een vaak toegepaste therapie is elektrische cardioversie, een stroomstoot aan het hart om het normale ritme te herstellen. Na zo'n cardioversie komt de hartritmestoornis vaak weer snel terug. Omdat ontstekingsprocessen en oxidatieve stress in verband zijn gebracht met boezemfibrilleren onderzochten wetenschappers het effect van vitamine C bij 44 patiënten die cardioversie ondergingen. De helft van de onderzoeksgroep kreeg naast de gebruikelijke medicatie 2 gram vitamine C, 12 uur voor de stroom-

ORTHOFYTO

25 ®

Jaargang 13 ~ nr.70 ~ 2008

Nieuws Linus Pauling Institute


Oregon State University U.S.A.

Fig.3: Vitamine C heeft een veelzijdige invloed op het hart.

stoot, gevolgd door 2 x daags 500mg vitamine C gedurende de volgende 7 dagen. De andere patiënten kregen alleen de gebruikelijke therapie. Het gehalte witte bloedlichaampjes, fibrinogeen en C-reactieve proteïne was aanzienlijk lager in de vitamine C groep dan in de andere groep. Deze stoffen die verhoogd zijn bij ontstekingsreacties waren ook hoger bij degenen bij wie de hartritmestoornis terugkwam dan bij degenen bij wie dit niet het geval was. (3)

Vitamine C en hoge bloeddruk Onlangs werd een nieuw onderzoek gepubliceerd dat weer de bloeddrukverlagende werking van vitamine C aantoonde. 39 mensen met een diastolische bloeddruk tussen 90 en 110 mm kwikdruk werden in een vitamine C en een placebogroep verdeeld. De vitamine C groep kreeg gedurende 30 dagen 500mg vitamine C per dag. De bloeddruk daalde door de vitamine C met circa 10%. Dit was het duidelijkst het geval bij de systolische (boven) druk. (4)

Vitamine C als vaatverwijder Een aantal personen met een zwak hart kreeg één gram vitamine C of placebo

26

per dag gedurende vier weken. In de vitamine C groep mat men nadien 12% meer slagaderverwijding en in de placebogroep niet. Deze normalisering vond men ook in een, eveneens kleinschalig, onderzoek met een eenmalig infuus van vitamine C. Men vermoedt dat het tegengaan van vrije radicaalschade aan stikstofoxide (een vaatverwijdende stof in het lichaam) de verklaring is voor het gunstige effect van vitamine C. (5)

Vitamines en andere voedingsstoffen bij chronisch hartfalen Bij hartfalen pompt de linker hartkamer bij elke hartslag minder dan 40% van het aanwezige bloed het lichaam in terwijl dit bij een gezond hart 50% is. Dit percentage wordt de linkerventrikelejectiefractie (LVEF) genoemd. Dertig oudere mensen met chronisch hartfalen deden mee aan een dubbelblind onderzoek waarbij nu eens niet één vitamine maar een combinatie van voedingsstoffen gegeven werd. De dagdosering was 250 mg calcium, 150 mg magnesium, 15 mg zink, 1.2 mg koper, 50 mcg selenium, 800 mcg vitamine A, 200 mg vitamine B1, 2 mg vitamine B2, 200 mg vitamine B6, 5 mg foliumzuur, 200 mcg vitamine B12, 500 mg vitamine C, 400 mg vitamine E, 10 mcg

ORTHOFYTO

Jaargang 13 ~ nr.70 ~ 2008

®

vitamine D (400i.e.) en 150 mg coënzym Q10. Voor en na het negen maanden durende onderzoek werden allerlei tests en metingen gedaan. Bij degenen die de vitamines en andere voedingsstoffen gekregen hadden was de pompwerking van het hart na negen maanden verbeterd. Zo steeg, in de vitaminegroep, de LVEF van gemiddeld 25,6% naar 30,9% terwijl deze in de placebogroep daalde van 26,6% naar 26,2% . Symptomen als vermoeidheid en kortademigheid verbeterden ook in de vitaminegroep. Deze verbeteringen waren pas meetbaar na 4 maanden maar ook weer niet van dien aard dat men aanmerkelijk sneller kon lopen. Mensen met hartfalen waarbij 2 gram l-carnitine per dag wordt toegediend zagen hun linkerventrikelejectiefractie (LVEF) stijgen van 37,8% naar 42,3%.

Coënzym Q10, vitamine E en hartinsufficiëntie Een groep mensen met hartinsufficiëntie kreeg 100 mg coënzym Q10 per dag. Hierdoor verbeterde de werking van het hart (hartminuutvolume). Toen dezelfde patiënten ook nog 200 à 300 internationale eenheden vitamine E bij kregen nam de verbetering met circa 80% toe. (6)

Nieuws Linus Pauling Institute


Oregon State University U.S.A. Vitamine E en harten vaatziekten De Cambridge Hart Antioxidanten Studie (CHAOS) onderzocht het effect van hoge doses vitamine E bij mensen met aderverkalking (90% had bijvoorbeeld last van angina pectoris) die hiervoor bij een cardioloog in behandeling waren. Van de circa 2000 patiënten kreeg iets meer dan de helft 400 of 800 internationale eenheden vitamine E per dag gedurende gemiddeld anderhalf jaar. De rest kreeg een placebo. Ondanks het feit dat de placebogroep iets in het voordeel was wat betreft risicofactoren (geslacht, cholesterolgehalte, diabetes, bloeddruk en medicijngebruik) bleek dat de vitamine E groep 47% minder risico had gelopen op een hartinfarct. Het voordeel van de vitamine E trad op vanaf 200 dagen na aanvang van de behandeling. (7)

Omega 3-vetzuren en hartziekten Aan 55 patiënten die een hartinfarct hadden overleefd werd 5,2 gram EPA visolie capsules of een placebo met olijfolie gegeven. De visoliegroep had na

twee jaar 29% minder nieuwe hartaandoeningen. Met name de hartslagvariabiliteit was beter wat een kleinere kans op hartaritmieën en hartstilstand zou geven. (8)

Besluit Voeding en voedingsaanvullingen zijn van cruciaal belang in het voorkomen van harten vaatziekten. Andere belangrijke factoren die meespelen zijn zorgen voor een degelijke nachtrust, voldoende beweging en het vermijden of het rustig leren beheersen van stress in een samenleving waarin ziekmakende flexibiliteit de plaats heeft ingenomen van regelmaat, ritme en rust. Referenties 1. Edwards DH, Chaytor AT, Bakker LM, Griffith TM. Modulation of Gap Junction-Dependent Arterial Relaxation by Ascorbic Acid. 2. J Vasc Res. 2007 Jun 20;44(5):410-422 3. Mak S, Overgaard CB, Newton GE. Effect of vitamin C and L-NMMA on the inotropic response to dobutamine in patients with heart failure. Am J Physiol

Heart Circ Physiol. 2005 Dec;289(6):H2424-8 4. Korantzopoulos P, Kolettis TM, Kountouris E, Dimitroula V, Karanikis P, Pappa E, Siogas K, Goudevenos JA. Oral vitamin C administration reduces early recurrence rates after electrical cardioversion of persistent atrial fibrillation and attenuates associated inflammation. Int J Cardiol. 2005 Jul 10;102(2):321-6. 5. Plantinga Y, Ghiadoni L, Magagna A, Giannarelli C, Franzoni F, Taddei S, Salvetti A. Supplementation with vitamins C and E improves arterial stiffness and endothelial function in essential hypertensive patients. Am J Hypertens. 2007 Apr;20(4):392-7. 6. Tousoulis D, Xenakis C, Tentolouris C, Davies G, Antoniades C, Crake T, Stefanadis C. Effects of vitamin C on intracoronary L-arginine dependent coronary vasodilatation in patients with stable angina. Heart. 2005 Oct;91(10):1319-23 7. Kalenikova EI, Gorodetskaya EA, Kolokolchikova EG, Shashurin DA, Medvedev OS. Chronic administration of coenzyme Q10 limits postinfarct myocardial remodeling in rats. Biochemistry (Mosc). 2007 Mar;72(3):332-8 8. Das S, Nesaretnam K, Das DK. Tocotrienols in cardioprotection. Vitam Horm. 2007;76:419-33 9. Chrysohoou C, Panagiotakos DB, Pitsavos C, Skoumas J, Krinos X, Chloptsios Y, Nikolaou V, Stefanadis C. Long-term fish consumption is associated with protection against arrhythmia in healthy persons in a Mediterranean region--the ATTICA study. Am J Clin Nutr. 2007 May;85(5):1385-91

Kiezen voor de balans van Orthica > De basis van gezondheid ligt in een goed voedings patroon en een gezonde levensstijl; voldoende ontspanning en beweging, niet roken en matig zijn met alcohol. Orthica biedt daarnaast een ruime keuze aan uitgebalanceerde supplementen. Werkt u aan soepele gewrichten of besteedt u aandacht aan een goede darmwerking, Orthica maakt uw aanpak compleet. Wilt u weten welke voedingssupplementen het beste bij uw aanpak aansluiten? Onze deskundigen helpen u daarbij graag, hiervoor kunt u contact opnemen met Orcovita, verdeler van Orthica producten in België. Informatielijn: 011-831770 of [email protected]

ER IS NOG ZOVEEL MOGELIJK

ORTHOFYTO

®

Jaargang 13 ~ nr.70 ~ 2008

27

Fyto

Philippe Gerard

Hartige kruiden

V

oor de cardiovasculaire geneeskunde heeft ook de fytotherapie een rijk arsenaal aan plantaardige middelen en geneeskrachtige kruiden. Hartondersteunende planten kunnen gebruikt worden voor preventie, maar ook als chronische therapie na beroertes, ter voorkoming van recidieven. Meidoorn geldt als een basisplant bij hartproblematiek. Specifiek hartactieve kruiden zijn brem en hartgespan. Al naargelang de pathologie van de patiënt, kan worden gecombineerd met duivenkervel, olijf en maretak, vermits bloeddruk en bloedsomloop een grote rol spelen in het besproken ziektebeeld.

Fig. 1: Brem, onverwacht sterk: alkaloïden (sparteïne) voor acuut hartlijden.

Het bos door de bomen ... Omdat de etiologie én de symptomatologie van cardiovasculaire pathologieën zeer complex is, moet bij elke aanvang van fytotherapeutische behandeling allereerst aandacht worden besteed aan de ziekteparameters. Het hartdebiet (hartfrequentie en slagvolume) is afhankelijk van het autonome zenuwstelsel [1]: • De orthosympathicus heeft via een stimulering van de β1-receptoren met noradrenaline, een positief chronotroop en een positief inotroop effect.

28

ORTHOFYTO

Jaargang 13 ~ nr.70 ~ 2008

®

•

De parasympathicus bewerkstelligt het omgekeerde via het acetylcholine, inwerkend op de gamma-receptoren. Het bloedvolume zal tevens een belangrijke invloed hebben; dit wordt beïnvloed via de renale natrium-retentie. De conditie van de gladde spiercel van de vaatwand via de alfa-receptoren wordt beïnvloed via het renine-angiotensinecommandoprincipe dat op zijn beurt afhangt van enzymes en hormonen. De ionenpomp heeft de bedoeling intracellulair natrium uit te wisselen tegen extra-

Fyto

Philippe Gerard

cellulair kalium, en dat gebeurt in de aanwezigheid van magnesium. Uit al deze begrippen volgt, dat de aanpak van harten bloedvaatziekten, slechts mogelijk zal zijn op een complexe manier. In de plantenwereld zal men moeten op zoek gaan naar deze kruiden, waarvan de inhoudsstoffen zijn: •

• • •

•

•

•

•

Vasodilatatoren: vaatverwijdend, door blokkering van de alfa- of beta2-receptoren, of door een spasmolytische werking op de gladde spieren van de vaatwand door een blokkering van de calcium-ionenentry-flux. Parasympathomimetica of orthosympatholytica ACE-remmers en alfalytica Cardiotonica of planten met een directe functie op het hart, zowel chronotroop als inotroop. Tranquillizers: de invloed van stress, of de psychische invloed in 't algemeen, is via de hersenfunctie, maar ook rechtstreeks op de hartfunctie, wat van zeer groot belang is. Hypolipemiërende stoffen verminderen de vetgehaltes in ons bloed (triglyceriden, LDL en totaal cholesterolgehalte) en aldus beïnvloeden ze de elasticiteit van de bloedvaatwandspieren. Antithrombotische inhoudsstoffen verminderen de bloedplaatjesaggregatie en dus de vorming van bloedklonters met als gevolg het tegengaan van atherosclerose en thrombose. Diuretica beïnvloeden de hartpomp, de renale excretie, de acceleratie van de Na/K-pomp en het totale bloedvolume, en beïnvloeden de bloeddruk [10;13].

Een groot aantal planten zal in deze bovenstaande lijst kunnen gevonden worden en een zekere selectie dringt zich op. Bovendien moeten we voorzichtig zijn in het combineren om een representatief en controleerbaar resultaat te kunnen garanderen. Steunend op synergie tussen de verschillende planten (elkaars werking versterken), zullen we telkens gebruik maken van combinaties van enkele planten (zeker nooit teveel ineens!). De hier voorgestelde selectie is uiteraard niet limitatief! Enkele van de meest relevante parameters worden aangepakt, maar elke patiënt heeft zijn eigen problematiek.

Meidoorn: Crataegus laevigata DC (Rosaceae)

Basisplant

(Hartinsufficiëntie en hartritmestoornissen) De bloeiende toppen van deze boom zijn geïndiceerd bij extrasystolen (hartkloppingen) en fibrillaties (van de voorkamer) bij oudere personen met hypertensie, onder invloed van stress en nerveuse excitatie. Meidoorn bevat flavonoïden met vasodilatatorische werking: vitexol, rutoside, hyperoside, orientol en saponaretol [2]. Het kan beschouwd worden als een betablokker, vandaar ook zijn algemeen kalmerende werking als tranquillizer. Door zijn gehalte aan choline en acetylcholine is het ook een parasympaticomimeticum. Het is nuttig bij hartinsufficientie, angina pectoris en hartritmestoornissen (tachycardie). Als orthosympaticolyticum is het dan weer vasodilatatorisch en ondersteunend voor het hart en diens pompwerking. Meidoorn heeft een positief inotrope werking op het hart [2]. Er is dus een verhoging van de contractiliteit van het myocard. Dit gaat samen met een vermindering van de perifere bloedvaatweerstand, een verhoging van het harttijdvolume en een toename van de hartcapaciteit.

Belangrijke extra’s

Omdat meidoorn een brede waaier aan cardiologische capaciteiten heeft, en bovendien geen enkele toxiciteit vertoont, kan het als een basisplant voor cardiovasculaire accidenten (CVA) beschouwd worden. De hartwerking kan bijzonder goed vergeleken worden met die van vingerhoedskruid (Digitalis purpurea), maar dan milder en vooral zonder de toxiciteit ervan! Daarnaast vertoont de meidoorn ook een gunstige werking op de bloedsomloop en de bloeddruk, door zijn vasodilatatorische capaciteiten. Meidoorn veroorzaakt een toename van de coronaire – en myocarddoorbloeding, een verhoging van de tolerantie van het myocard tegenover zuurstoftekort en een beïnvloeding van de prikkelbaarheid en de prikkelgeleiding van het hart met een positief chronotroop, positief dromotroop en negatief bathmotroop effect [3,4]. Myocardiale overbelasting werd zeer recentelijk als indicatie in studies bevestigd [5]. De verantwoordelijke inhoudsstoffen zijn de OPC’s (oligomere proanthocyanidines) en de flavonoiden [6,7]. Deze

Fig. 2: Meidoorn-bloeitop en bessen zijn een bron van flavonoïden, die ontzettend belangrijk zijn bij hart-en vaatziekten. Het is een basisplant bij CVA(bron: www.bomengids.nl (links-); rips-uis. lfu.baden-wuerttemberg.de (rechts). Tip: Meidoorncombinaties: In de handel vind je combinaties van meidoorn en maretak in capsules: deze zijn uitstekend bij hoge bloeddruk. Heb je echter ook hyperlipidemie (teveel vet in het bloed), atherosclerose of kans op thromboses, neem dan een combinatie waar ook look bij zit!

ORTHOFYTO

29 ®

Jaargang 13 ~ nr.70 ~ 2008

Fyto

Philippe Gerard

werkingen berusten op een niet-competitieve en dosisafhankelijke remming van het fosfodiësterase. Die inhoudsstoffen bevinden zich in de bloeitoppen van de boom: de bloemen en de bladeren samen. Het is dan ook de bloeitop die we gaan gebruiken als interessant orgaan van de plant. Toch bevatten ook de bessen zeer interessante inhoudsstoffen: de anthocyanen en andere flavonoiden. Vooral de rode kleurstoffen, de anthocyanen, zijn zeer waardevol; zij zijn bloedsomloopbevorderaars en controleren de vethuishouding in het bloed. Zij hebben ook de vitamine P-werking en verbeteren dus de conditie van de bloedvaten [11]. Wanneer we een tinctuur maken, hebben we er dus alle belang bij deze te maken van de bloeitop én de bessen samen. Zoals steeds in de natuur, leveren verschillende organen van de plant elk hun waardevolle inhoudsstoffen en dienen we die dan ook alle te gebruiken. Een dergelijke tinctuur vormt zelfs de basisbehandeling van elk cardiovasculair probleem: hart en bloedvaten samen behandelen is altijd aan te raden!

Meidoorn: van kapitaal belang voor het kloppend hart! Het beste meidoornpreparaat dient gemaakt van de bloemen, bladeren en bessen samen. Zo’n tinctuur is rijk aan OPC’s, die een multifunctionele hartwerking vertonen en daarenboven super-antioxidantia zijn!

therapie is geschikt voor acute toestand (kort gebruik).

Hartgespan: Leonorus cardiaca L. (Stachyoideae) (Hartinsufficiëntie en hartritmestoornissen) Hartgespan bevat een bitterstof, een bufenolide nl. leonurine, enkele alkaloïden, nl. stachydrine, betonicine en turicine, looistoffen (pyrogallol- en catecholderivaten) en sporen etherische olie. Het kruid bezit sederende eigenschappen vergelijkbaar met valeriaan, doch specifiek werkzaam op het hart. Het vergroot de diastolische capaciteit van het hart waardoor de polsslag vertraagt en de bloeddruk daalt [2,8]. Een voorgeschiedenis van angina pectoris is alleszins een indicatie voor een hartgespankuur. De thee moet langdurig gedronken worden, twee à vier tassen daags, met telkens twee koffielepeltjes kruid per tas heet water. Het bevordert de coronaire doorbloeding en is werkzaam tegen matige ritmestoornissen. Het is uitstekend bij behandeling van de angst, die bij hartvang of erna dikwijls voorkomt (angina pectorispatienten leven voortdurend in angst).

Maretak: Viscum album L. (Loranthaceae) (Bloeddruk, bloedsomloop) Vogellijm is de gekende parasiet van

Brem: Sarothamnus scoparius (L.) Wimmer ex Koch (Papilionaceae) (Hartinsufficiëntie en hartritmestoornissen) Van de bremstruik gebruiken we de bloemen, de bladeren en zelfs de twijgen; algemeen dus het kruid. De inhoudsstoffen zijn alkaloïden, waarvan het belangrijkste het sparteïne is. Het is een specifiek anti-arythmicum, dus bij onregelmatige hartslag te gebruiken. Doordat het de prikkel op het hart via het autonome zenuwstelsel aangebracht, blokkeert, is het hart minder geprikkeld en dus kalmer: dit is nuttig bij harthyperexcitabiliteit met arythmie en extracystolen. Wanneer de aandoening gepaard gaat met lage bloeddruk, dan zal deze worden genormaliseerd. Ook van brem maken we best een tinctuur; de gebruikelijke dosis is 4 x daags 30 druppels in wat water vóór eten. De

30

Fig. 4: De bessen van maretak zijn rijk aan het giftige viscotoxine.

de bladeren geoogst worden voor de vruchtvorming, dan zijn ze veilig, want bevatten ze geen viscotoxine. Maretak is een parasympathicomimeticum met vasodilaterende werking. Het verlaagt de bloeddruk en verbetert de bloedsomloop ; het is werkzaam bij hypertonie en arteriosclerose.

Duivenkervel: Fumaria officinalis L. (Papaveraceae) (Bloeddruk, bloedsomloop) Duivenkervel is een spasmolythicum van het papaverine-genre: het bevat het alkaloïde fumarine. Verder komen er ook nog flavonoïden in voor, kaliumzouten e.a. mineralen, bitterstoffen en fumaarzuur. Het fumarine of protopine heeft een anestesiërend effect en aldus is het anti-arythmisch: het reguleert

Fig. 3: Hartgespan heeft zijn naam niet gestolen: een “gespannen hart” is een uitstekende omschrijving van de indicatie van deze plant! bron: users.skynet.be

boomtoppen en bevat triterpeensaponosiden, flavonoïden, choline en acetylcholine (de neurotransmitter van de gamma-receptoren in het parasympathisch stelsel !), chinonen en harsen. De bessen van deze plant, die de zaden bevatten, zijn rijk aan het giftige polypeptide viscotoxine, wat de reden is dat de bessen niet gebezigd worden. Als

ORTHOFYTO

Jaargang 13 ~ nr.70 ~ 2008

®

Fig. 5: Duivelkervel bevat het alkaloïde fumarine.

Fyto

Philippe Gerard

de hartklop. De regelende werking is typisch voor duivekervel, op verschillende vlakken: niet alleen op het hart, maar ook op de bloeddruk en op de galwerking. Kleine dosissen verlagen de bloeddruk, grote dosissen verhogen die. Een verstoorde en verlaagde galwerking en galafscheiding zal met duivenkervel weer toenemen, terwijl een pathologisch

de gladde spieren van de vaatwand. De dilatatie die er het gevolg van is, zorgt voor een verbetering van de bloedsomloop en een daling van de bloeddruk [11,12]. Het is wel degelijk het extract van de bladeren, dat de snelste efficiëntie heeft op acute CVA. Wat uiteraard niet wegneemt dat de

Referenties:

Fig. 6: Olijven kennen we! Maar ook de bladeren bevatten hart-en bloedsomloopgeneesmiddel, dat in recente studies sterk aangeprezen wordt. bron: wildplants.net

toegenomen galafscheiding (bij een indigestie vb.) zal verminderen ermee. Duivekervel wordt gebruikt bij aderverkalking, hartritmestoornissen, hoge bloeddruk, stoornissen van de bloedsomloop, voor de gal en ook als diureticum (door de kaliumzouten) [9,10].

Olijf: Olea europea L. (Oleaceae) (Bloeddruk, bloedsomloop) Het blad van de olijfboom heeft een matig hypotensief effect dat het dankt aan een iridoïd, het oleuropeoside, dat eigenlijk een calcium-entry-blokker is en dus een spasmolytische werking heeft op

vruchten en de olijfolie als poly-onverzadigde vetten belangrijk zijn en blijven voor de preventie van chroniciteit!

Conclusie: Fyto voor het hart is mogelijk! Hartpatiënten dienen steeds meidoorn te gebruiken, wat kan onder diverse vormen. Daarnaast kent men zowel snel- en kortwerkende planten voor acute pathologie, als kruiden voor chronische toestanden en langdurige behandelingen. Een goede evaluatie van de toestand leidt tot een verstandige plantenkeuze!

1. Feenstra & et al. Codex medicus. Elsevier Doetinchem, (2005) 2. Hänsel. Hagers handbuch: Drogen. Springer Verlag, Berlin (1992) 3. Fritz Kemper. ESCOP Monographs. ESCOP, (2003) 4. Joanne Barnes, Linda Anderson & David Phillipson. Herbal Medicines. Pharmaceutical Press, London, UK (2002) 5. Hwang, H.S. et al. Effects of Hawthorn on Cardiac Remodeling and Left Ventricular Dysfunction after 1 Month of Pressure Overload-induced Cardiac Hypertrophy in Rats. Cardiovasc. Drugs Ther. 22, 1928 (2008) 6. Prinz,S., Ringl,A., Huefner,A., PempE. & Kopp,B. 4'''Acetylvitexin-2''-O-rhamnoside, isoorientin, orientin, and 8-methoxykaempferol-3-O-glucoside as markers for the differentiation of Crataegus monogyna and Crataegus pentagyna from Crataegus laevigata (Rosaceae). Chem. Biodivers. 4, 2920-2931 (2007) 7. Ringl,A., Prinz,S., Huefner,A., Kurzmann,M. & Kopp,B. Chemosystematic value of flavonoids from Crataegus x macrocarpa (Rosaceae) with special emphasis on (R)- and (S)-eriodictyol-7-O-glucuronide and luteolin-7-O-glucuronide. Chem. Biodivers. 4, 154-162 (2007) 8. Paul Walsch. PDR for Herbal Medicines. Thomson, Montvale, USA (2000) 9. Dr.Geert Verhelst. Groot Handboek Geneeskrachtige Planten. Mannavita, (2004) 10. Elisabeth Williamson. Potter's Herbal Cyclopaedia. The C.W. Daniel Company, Saffron Walden, Essex, UK (2003) 11. Wildman,R.E.C. Nutraceuticals and Funcional Foods. CRC Press, Boca Raton, USA (2000) 12. Yongping Bao & Roger Fenwick. Phytochemicals in Health and Disease. Marcel Dekker, NY, USA (2004)

ORTHOFYTO

31 ®

Jaargang 13 ~ nr.70 ~ 2008

Beweging

Dick Kuiper

Cardiovasculaire problemen en het verband met chronische hyperventilatie

I

n een vorig artikel (Orthofyto 68) heb ik beschreven hoe de Russische arts Konstantin Buteyko de oorzaak van astma verklaart. Volgens Buteyko is astma een verdedigingsmechanisme van het lichaam tegen chronische, vaak onopgemerkte, hyperventilatie. Het lichaam reageert op het grote CO2 -verlies bij hyperventilatie door de luchtwegen te vernauwen. Astmapatiënten die leren rustiger te ademen, en zo de hoeveelheid koolzuurgas in hun longen en bloed weer terugbrengen naar een normaal en gezond niveau, ervaren dat astmasymptomen vaak geheel verdwijnen. Maar astma is niet de enige ziekte die uit chronische hyperventilatie kan voortkomen. Sommige mensen ademen zwaar, maar zullen nooit benauwd worden. Ze hebben geen aanleg voor astma. Maar ze kunnen op termijn last krijgen van allerlei andere ziekten, zoals allergieën, slaap apneu, artritis, diabetes (om een paar te noemen). Buteyko brengt ongeveer 150 ziekten in verband met chronische hyperventilatie. In dit artikel wil ik kijken naar het verband tussen chronische hyperventilatie en enkele cardiovasculaire problemen. In de medische literatuur wordt regelmatig een link gelegd tussen hyperventilatie en dergelijke ziekten, zoals bijvoorbeeld door Johnson et al (Chest, februari 2000) die bij 88 patiënten met chronisch hartfalen een gemiddeld Minuut Volume van 16 liter / minuut vaststelden (dat is ongeveer 10 liter / minuut boven de norm). Ik zal me beperken tot aderverkalking, hypertensie, angina pectoris en hartinfarct. Ik heb voor deze ziekten gekozen omdat ze de brede visie van Buteyko zo mooi duidelijk maken.

Chronische hyperventilatie Hyperventilatie is meer ademen dan op dat moment fysiologisch noodzakelijk of wenselijk is. Hoe diep we ademen, kunnen we meten met het begrip Minuut Volume. Het Minuut Volume bestaat uit twee elementen: (1) het tempo waarmee iemand ademt, en (2) de diepte van elke ademteug. Het Minuut Volume is dan tempo x diepte. De norm voor een volwassen ademhaling in rust die je vaak in medische boeken tegenkomt is een tempo van 12 keer per minuut, bij een diepte van 0,5 liter per ademteug. Wat resulteert in een Minuut Volume van 12 x 0,5 = 6 liter / min.

Volgens Konstantin Buteyko is het vooral een diepe ademhaling die er voor zorgt dat veel CO2 het lichaam verlaat. Er zijn mensen die met elke ademteug rustig 1 tot 1,5 liter lucht (en meer) naar binnen zuigen. Die lucht moet ook weer uitgeademd worden, waarbij het laatste gedeelte van de uitgeademde lucht diep vanuit de longen komt en daardoor veel koolzuurgas meeneemt. Een zware ademhaling laat aanwijzingen achter. Daar waar een gezonde ademhaling onhoorbaar en bijna onzichtbaar is, is een dergelijk ademhaling vaak luidruchtig en goed waar te nemen. Normaal gesproken is in rust het middenrif de enige spier die het werk doet, maar nu ontstaat ook vaak een duidelijke borstademhaling.

Waarom gaat iemand chronisch hyperventileren? Onze ademhaling staat meestal op de automatische piloot. We hoeven niet te denken “adem in, adem uit” (anders konden we ook niet slapen). Een klein gedeelte van de hersenstam (het ademhalingscentrum – zie fig.2) heeft tot taak de ademhaling te reguleren. De precieze werking van het ademhalings-

Fig. 1: Dr. Buteyko (midden) met zijn vrouw en zijn zoon die beiden als therapeut werkzaam zijn in Moskou.

32

ORTHOFYTO

Jaargang 13 ~ nr.70 ~ 2008

®

Beweging

Dick Kuiper

Fig. 2: CO2 wordt in het bloed gemeten, waarop de ademhaling dan afgestemd wordt.

centrum is redelijk complex. Maar in de kern komt het er op neer dat het ademhalingscentrum voortdurend informatie verzamelt, en op basis van deze informatie de ademhaling regelt. Zo zitten er in de halsslagader sensoren die de zuurgraad, het CO2 - en het O2 -gehalte van het langsstromende bloed meten. Deze informatie wordt via een zenuwbaan naar het ademhalingscentrum gestuurd. Het ademhalingscentrum heeft bepaalde streefwaarden ingesteld, bijvoorbeeld voor het CO2 -gehalte in het bloed (de norm voor een goede ademhaling ligt rond de 40 mm Hg). Stijgt de hoeveelheid CO2 in het bloed (bijvoorbeeld doordat we gaan sporten en onze spieren meer CO2 produceren) dan merkt het ademhalingscentrum deze toename. Het geeft dan het middenrif de opdracht sterker te ademen (zodat we het extra geproduceerde CO2 uitademen), zodat de hoeveelheid CO2 weer zakt naar het niveau dat het ademhalingscentrum als normaal ervaart. Een briljant systeem. Maar wat is er fout gegaan bij mensen die chronisch hyperventileren? In essentie betekent chronische hyperventilatie dat het ademhalingscentrum ontregeld is geraakt. Het is ingesteld op een te lage streefwaarde voor CO2. Ik krijg in mijn praktijk wel eens mensen die de CO2 -concentratie in hun bloed hebben laten meten in het ziekenhuis, en dan waardes van 25 of 30 mm Hg laten zien. Een ontregeld ademhalingscentrum kan vele oorzaken hebben, waaronder voeding die de ademhaling opjaagt en onjuiste sportbeoefening. Maar de belangrijkste en meest voorkomende oorzaak is langdurige stress. Stress veroorzaakt de bekende vecht/vlucht reactie. Sommigen denken dat deze lichamelijke response op stress ontstaan

is in de oertijd toe we over de steppes zwierven en van de jacht leefden. Een ontmoeting met een groot dier gaf stress, waarbij we de keuze hadden tussen wegrennen of aanvallen. Het lichaam ging zich alvast voorbereiden op de komende fysieke activiteit. Zo wordt tijdens de vecht/vlucht reactie de spijsvertering vertraagd, wordt het bloed naar de belangrijkste spiergroepen gestuurd, worden er extra bloedstollingsfactoren geproduceerd omdat men gewond kan raken, en gaan de adrenalineproductie en de hartslag omhoog. Maar het belangrijkste voor ons verhaal is dat men zwaarder gaat ademen. Het lichaam denk dat het verstandig is alvast veel CO2 uit te ademen, om zo ruimte te maken voor het extra CO2 dat tijdens het vechten of vluchten geproduceerd zal worden. Het probleem is dat de moderne mens vaak in de stress schiet zonder dat er veel lichamelijk activiteit volgt. We liggen in scheiding, hebben problemen op het werk, maken ons druk over een deadline. Deze stress zorgt er voor dat we zwaarder gaan ademen, maar de extra CO2 -productie waarop het lichaam zich instelt blijft meestal uit. Wanneer een stressperiode lang genoeg duurt (bijvoorbeeld een paar weken), waarbij het CO2 -niveau in het bloed duidelijk lager ligt dan wat daarvoor normaal was, kan het ademhalingscentrum aan dit lagere CO2 -gehalte wennen. Het begint dit lage niveau als “de norm” te zien, en probeert dit voortaan vast te houden. Zelfs wanneer men na enige tijd uit de stress komt, blijft men dan te diep ademen. Veel mensen die ik begeleid kunnen een bepaalde stressvolle tijd aanwijzen waarna “het allemaal begonnen is”.

Aderverkalking OK, het is de hoogste tijd stil te staan bij enkele cardiovasculaire problemen die het gevolg kunnen zijn van chronische hyperventilatie. Aderverkalking (of atherosclerose) is een langzaam voortschrijdende ziekte waarbij cholesterol tegen de wand van slagaders worden afgezet. In een later stadium vormt zich een plaque, die zo sterk kan groeien dat een bloedvat afgesloten wordt. Waarom zou chronische hyperventilatie tot aderverkalking leiden? Bij chronische hyperventilatie wordt CO2 uit het lichaam gezogen. Een CO2–tekort verandert de zuurgraad van de cellen en weefsels. Deze verlaagde zuurgraad (alkalosis) beïnvloedt vele biochemische processen, vanaf de regulatie van de citroenzuurcyclus (de Krebs-cyclus) tot aan de synthese en werking van eiwitten, lipiden en vitaminen. Het lichaam heeft een aantal verdedigingsreacties tegen dit CO2 -verlies ontwikkeld. In het vorige artikel heb ik over astma gesproken als een verdedigingsreactie waarbij de luchtwegen, waarlangs het CO2 verloren gaat, worden verkleind. Maar het lichaam kan ook blokkades opwerpen waardoor minder CO2 uit cellen verloren gaat. Chronische hyperventilatie stimuleert de aanmaak van cholesterol. Dit cholesterol hecht zich aan de wanden van de bloedvaten en voorkomt zo een verder verlies van CO2 uit weefsels. Maar dat heeft helaas ook negatieve consequenties. Bij een toenemende aderverkalking kan de bloeddoorvoer in gevaar komen. Bovendien zal het ook moeilijker worden voor het O2 vanuit het bloed naar de weefsels toe te springen.

Hypertensie De Buteyko Methode heeft veel te danken aan hypertensie (hoge bloeddruk). In het vorige artikel heb ik verteld hoe Buteyko het verband tussen hyperventilatie en hypertensie ontdekte omdat hij zelf een gevaarlijk hoge bloeddruk had. Door rustig te ademen genas hij zijn eigen hoge bloeddruk. En hij ontwikkelde zijn methode steeds verder en heeft vele honderden Russische artsen opgeleid die zijn methode in ziekenhuizen gebruiken. Waarom veroorzaakt hyperventilatie hypertensie? Rondom de slagaders ligt gladspierweefsel. Gladspierweefsel reageert op een verlaging van de concentratie CO2 in de omgeving, door te verkrampen. Daardoor worden de slagaders nauwer, en gaat de bloeddruk omhoog.

ORTHOFYTO

33 ®

Jaargang 13 ~ nr.70 ~ 2008

Beweging

Fig. 3:

Dick Kuiper

Slecht ademhalen is slecht voor het hart. Dat is onder meer te zien bij het hyperventilatiesyndroom, waar een verstoorde CO2-balans kan leiden tot hartaandoeningen.

Maar er is meer. Volgens Buteyko is hypertensie ook een functionele aanpassing aan chronische hyperventilatie. Dankzij het Bohr-effect (het gegeven dat bij een laag CO2 in het bloed, het hemoglobine moeite heeft voldoende O2 los te laten) ontstaat er hypoxia in de weefsels. Het lichaam reageert op het zuurstoftekort in de vitale organen door de bloeddruk op te voeren. Het drukt het bloed met meer geweld door de slagaders om zo de vitale organen beter te kunnen bereiken. Binnen de reguliere medische wereld is het verband tussen hyperventilatie en hypertensie redelijk goed bekend. Maar omdat er geen medicijnen zijn om hyperventilatie af te remmen kan men niet veel met deze kennis. Mijn ervaring is dat de Buteyko Methode bij astma snel resultaat geeft, maar dat het enige tijd kan duren voordat de bloeddruk gaat dalen. Zoals het verhaal van Heleen ook laat zien: “Na onderzoek in het ziekenhuis vertelden ze me dat ik astmatische bronchitis had. Met de mededeling dat ik wel invalide kon worden,

34

daar moest ik het dan maar mee doen. Ik kreeg Pulmicort voor mijn longen en Flixonase voor mijn neus die vaak dicht zat. Wat me angstig maakte was dat mijn bloeddruk erg hoog was. Ik kreeg hiervoor medicijnen (Diovan) van mijn huisarts. Verder kreeg ik Sotalol voor hartritmestoringen. In september 2004 ben ik met buteyko begonnen en ik voelde me na een paar weken al veel beter. Ik gebruik geen Pulmicort of Flixonase meer en slaap heerlijk. Ik ben weer aan het sporten, ben lid geworden van de tennisclub. Ik tennis twee keer per week 2 á 3 uur bij de 55-plussers. Ik speel de sterren van de hemel. En wat me verder verbaast is dat mijn bloeddruk en hartritme weer normaal zijn. Ik gebruik geen Diovan meer, en nog maar een half tabletje Sotalol”.

Angina pectoris Angina pectoris betekent dat de hartspier onvoldoende zuurstof krijgt. Bij inspanning of emotie, wanneer de hartslag omhoog gaat, kan men dit voelen

ORTHOFYTO

Jaargang 13 ~ nr.70 ~ 2008

®

als “pijn op de borst”. Met de kennis die u nu heeft van Buteyko’s visie is angina niet moeilijk te verklaren. Het is een samenspel van factoren: (1) door de lage concentratie CO2 in het bloed laat het hemoglobine minder gemakkelijk O2 los (het Bohr-effect), (2) gladspierweefsel verkrampt rondom de slagaders, en (3) extra cholesterol wordt geproduceerd als bescherming (2 en 3 kunnen leiden tot een vernauwing van bijvoorbeeld de kransslagaders). Het uiteindelijke resultaat is dat de grote hartspier minder O2 krijgt. Het aardige is dat het westen dankzij angina voor het eerst kennis heeft gemaakt met de Buteyko Methode. In 1990, na de val van het ijzeren gordijn, ging een Australische zakenman op reis naar Moskou. Hij kreeg een zware anginaaanval, en belandde in het ziekenhuis. Tot zijn verrassing kwam er een buteykotherapeut naast zijn bed zitten die ademhalingsoefeningen met hem deed. Hij genas, en terug in Australië nodigde hij een buteykotherapeut uit in Sidney te komen werken.

Beweging

Dick Kuiper

Deze therapeut, Alexander Stalmatski, kwam in oktober 1990 naar Australië. Hij heeft duizenden mensen geholpen hun ademhaling rustig te maken, en heeft vele tientallen mensen opgeleid tot buteykotherapeut. Ik heb recentelijk op YouTube twee Australische documentaires uit 1993 gezet waarin u hem in actie ziet, en waarin o.a. het Australische Astmafonds commentaar geeft op de resultaten die astmapatiënten met de methode behaald hebben.

Hartinfarct Bij aderverkalking wordt een plaque gevormd. Deze bestaat uit o.a. vet-bevattende cellen en gladspierweefsel. Bij angina spreekt men van een vernauwing van de kransslagader. Wanneer de plaque openscheurt, kan de inhoud een bloedprop veroorzaken die een kransslagader geheel kan verstoppen. Door de verminderde aanvoer van bloed (en O2) sterft een deel van de hartspier.

Opnieuw geeft Buteyko een vrij duidelijke oorzaak van het proces dat achter het ontstaan van een hartinfarct ligt. De chronische hyperventilatie die leidt tot verkramping van de slagaders, waarbij cholesterol tegen de vaatwand wordt afgezet. Op een gegeven moment gaat het dus echt fout.

Tenslotte: hoe weet ik of ik hyperventileer? Ik hoop dat u dit artikel met veel plezier gelezen heeft. Een vraag die ik van veel mensen krijg is: “Hoe weet ik nu of ik hyperventileer?”. Gelukkig heeft Buteyko een eenvoudige test ontwikkeld. U voert de test als volgt uit: 1. Ga zitten en adem rustig door uw neus. 2. Na een gewone, rustige uitademing, stopt u met ademen.

3. Tegelijkertijd knijpt u uw neus dicht (zodat u zeker weet dat u niet meer ademt). 4. Zodra u de aandrang om weet te ademen voelt opkomen, laat u uw neus los en begint weer te ademen. 5. De tijd dat u comfortabel uw adem kon stoppen noemen we de Controle Pauze. Nog een belangrijke tip: de test vraagt absoluut geen wilskracht. Zodra het iets ongemakkelijk wordt uw adem langer in te houden, stopt u. Volgens Buteyko ligt de norm voor een rustige ademhaling rond de 45 seconden (een Minuut Volume van ongeveer 5 liter / minuut). Veel van mijn cursisten beginnen met een CP van duidelijk onder de 20, en soms zelfs onder de 10 seconden. Voor een verder uitleg: zie de website www.buteyko-instituut.nl. Ademhaling 10

20 liter / minuut

15

15 liter / minuut

23

10 liter / minuut

35

7 liter / minuut

45

5 liter / minuut

Info:

Dick Kuiper is verbonden aan het Buteyko Instituut Nederland; www.buteyko-instituut.nl

Fig. 4: Stress is de voornaamste factor waarom wij een slechte ademhaling aannemen. Evenzeer geldt dat stress oorzaak n°1 is van harten vaatziekten. Een ‘ademhalingsheropvoeding’ is dus voor vele mensen niet overbodig!

ORTHOFYTO

35 ®

Jaargang 13 ~ nr.70 ~ 2008

DATA ORTHOMOLECULAIRE NUTRITIONELE GENEESKUNDE In 2009 wordt de MONDELINGE LESSENREEKS VAN HET EERSTE JAAR terug opgestart! Vier weekends worden er voor uitgetrokken: • 18/19 april 2009 (10-13u/14-17u) • 25/26 april 2009 (10-13u/14-17u) • 9/10 mei 2009 (10-13u/14-17u) • 16/17 mei 2009 (10-13u/14-17u) Het eerste jaar biedt een imposant overzicht van voeding en voedingssupplementen, hun gebrekkarakteristieken en hun relatie tot de preventie van vele ziektebeelden. Het tweede jaar wordt (onder voorbehoud) voorzien in het voorjaar van 2010. Meer info op: www.fache-instituut.be/?q=orthogeneeskunde

Voor de vierde maal op rij wordt in het voorjaar de BIOCHEMIECURSUS georganiseerd. Om zoveel mogelijk fileleed te vermijden, beginnen de lessen op vrijdagnamiddag en eindigen ze ‘s avonds laat: • 30 januari 2009 • 6 februari 2009 • 13 februari 2009 • 20 februari 2009 • 6 maart 2009 • 13 maart 2009 • 21 maart 2009

(14u-18u/19u-22u) (14u-18u/19u-22u) (14u-18u/19u-22u) (14u-18u/19u-22u) (14u-18u/19u-22u) (14u-18u/19u-22u) (14u-18u/19u-22u)

Deze cursus bundelt alle orthomoleculaire biochemie, zoals die in de professionele opleiding ‘orthomoleculaire nutritionele geneeskunde’ toegepast wordt. Hoewel deze cursus tot de masterjaren behoort, kan de cursus gemakkelijk afzonderlijk gevolgd worden.

SEMINARIES AAN HET FACHÉ INSTITUUT 14de orthomoleculair seminarie: Nieuwste ontwikkelingen van vitamine K2

15de orthomoleculair seminarie: Exprescursus 1de jaar orthomoleculaire geneeskunde

16de orthomoleculair seminarie: Ubiquinol een superieure vorm van ubiquinon of CoQ10

Zaterdag 4 oktober 2008 (10-17u) Vitamine K: De nieuwste biochemische ontwikkelingen van vitamine K1 en K2 bij cardiovasculaire en osteomalaciestoornissen. Biochemische interacties met andere vitaminen en hun implicaties voor de praktijk.

25 oktober 2008 (10-17u) Wat is orthomoleculaire voeding? Nieuwe denkwijze, orthomoleculaire voeding, supernutritie, toxicologie en voedingssupplementen van A tot Z.

5 december 2008 (14-18u) Door een betere absorptie en langer verblijf in de bloedstroom wordt ubiquinol 90% meer effectief dan ubiquinon. Deze nieuwe molekuulvorm is een doorbraak in de ondersteuning van talrijke biochemische pathways

26 oktober 2008 (10-17u) Belang van orthomoleculaire terreinen: Inflammatoire terrein, oxidatie-reductieterrein (vrije radicalen), immuniteitsterrein en basisregulatieterrein (bindweefselvorming, zuur-base evenwicht, detoxificatiesysteem).

Praktisch Deze cursusdagen gaan door in het congreszaaltje van het Faché Instituut, Kerkstraat 101, 9270 Laarne. Inschrijving kan per mail ([email protected]), per telefoon of per fax. Inschrijvingsgeld: €250 voor twee dagen, €160 voor één dag cursus, vooraf te storten op rekeningnummer 290-0307607-41, vanuit buitenland: IBAN BE 882900307607 BIC GEBABEBB.

Gratis voor ingeschreven cursisten voor het respectievelijk studiejaar. Reservatie is noodzakelijk: [email protected], T: 09 369 06 42, F: 09 366 18 38 Faciliteiten: Prachtige cursus en koffie/thee inbegrepen in de prijs. Betalen met opleidingscheques van de Vlaamse overheid is mogelijk (www.vdab.be) Middagmaal tegen €12, ter plaatse te betalen.

Cy-boldoran complex

Ginkgo-crataegus complex

Cy-boldoran complex is een voedingssupplement dat de leveren galwerking optimaliseren, zorgt voor een versnelde afvoer van afvalstoffen, gaat de vetvertering stimuleren en de belangrijkste eigenschap van Cy-boldoran complex is dat het cholesteroloplossend werkt en dus sterk aan te raden is bij patiënten die te kampen hebben met een verhoogd cholesterolgehalte.

Ginkgo-crataegus complex kan bijdragen tot de verbetering van algemene hartklachten. Het gaat de bloedtoevoer van de kransslagaders verbeteren, de hartspier versterken en gaat de weerstand van de aderen verbeteren. Ginkgo-crataegus complex draagt ook bij tot een verbetering van de algemene bloedcirculatie. Posologie 3 x 20 druppels per dag Verpakking 60 ml / 10,95 euro Contra-indicaties Niet gelijktijdig innemen met andere bloedverdunners

Posologie 1 à 2 ampullen per dag Verpakking Ampullen 20 x 3 ml = 16,15 euro Contra-indicaties Geen contra-indicaties bekend

Voedingssupplement/Complément alimentaire

��

�

Inh/Cont.: 20x3 ml

Voor meer informatie: CVBA Urmale [email protected] De pierpontstraat 2 3540 Herk-de-Stad Tel: 013 55 60 92 Fax: 013 55 21 05

Gebruiksaanwijzing/Mode d’emploi: 1 à 2 ampullen per dag / par jour

�

Stress? Angstig? Slaapproblemen?

Overwin angst-, stress- en slaapproblemen op natuurlijke wijze De moderne prestatiemaatschappij eist steeds meer

ZENBEV is een poeder op basis van pompoenpitten en

van de mens. Daardoor slagen veel mensen er niet meer

natuurlijke ingrediënten, oplosbaar in water of vruchten-

in om ’s avonds tot rust te komen, wat leidt tot stress en

sap. Door zijn unieke samenstelling verzekert Zenbev

slaapproblemen. Chronisch slaaptekort, het jachtige leven

overdag een beter humeur, betere stressbestendigheid,

en de vrees om niet te kunnen voldoen aan de hoge eisen

minder angst en een verhoogd gevoel van welzijn.

van werk of gezin veroorzaken nog meer stress en slape-

Wanneer het ‘s avonds wordt ingenomen, zorgt Zenbev

loosheid, wat uiteindelijk kan leiden tot chronische angst-

voor een rustige, natuurlijke slaap.

toestanden. Een dagelijkse dosis ZENBEV zorgt ervoor dat u uitgerust de dag kan beginnen en helpt u om het jachtige leven beter aan te kunnen.

Voor meer info, surf naar www.ojibwa-deroeck.com of bel +32 (0)52 48 43 00

OjIbwa De roeck

your health, our mission

BIOSIL

™

Druppels die veerkracht schenken Als ondersteuning bij de (her)opbouw van kraakbeen, pezen, beenderstelsel of bindweefsel en bij ouderdomsklachten Voor een optimaal resultaat is een aanvangskuur van minimum 8 weken aangewezen. Zes druppels per dag volstaat als onderhoudsdosis. BioSil mag geruime tijd worden ingenomen. BioSil bevat orthosiliciumzuur, de best opneembare, biologische vorm van silicium !

Biosil is vrij te verkrijgen bij uw apotheker! Deuzeldlaan 34-36, B-2900 Schoten Tel. +32(0)3-641.81.00, Fax +32(0)3-641.81.10 [email protected]

ORTHOFYTO

®

COLOFON •

Een gids voor Orthomoleculaire preventie en Orthomoleculaire Substitutie Therapie

•

Verschijnt 6 maal per jaar

•

Brengt u het meest uitgebreide orthomoleculaire voedings- en geneeskundig blad voor alle gezondheidsverzorgende professionals en gezondheidsbewuste mensen.

Hoe abonneren ? Betaling geldt als enige abonnering Jaarabonnementen 6 nummers

� Voor België: storting van € 40 op rek. nr. FORTIS 290-0307607-41 � Voor Nederland: storting van € 44 op rek. nr. IBAN: BE 88290030760741 BIC code: GEBABEBB Abonnement loopt automatisch verder indien geen schriftelijke opzegging twee maand op voorhand.

Prijs per nummer: € 7,80 (B) of € 8,50 (Nl).

Unieke nutriceutische formule gericht op de vijf belangrijkste biochemische risicofactoren voor harten vaatziekten Cardiovasculaire aandoeningen blijven de meest voorkomende chronische ziektebeelden in de Westerse Wereld en staan op nummer 1 als de voornaamste doodsoorzaak. Energetica Natura biedt u AtherozolTM, een unieke formule die haar pijlen richt op de verbetering van de vijf, wetenschappelijk erkende, belangrijkste biochemische risicofactoren die het ontstaan van harten vaatziekten rechtstreeks beïnvloeden. • Risicofactor 1: Schade aan de bloedvatwand • Risicofactor 2: Lipoproteïne oxidatie & ontsteking • Risicofactor 3: Bloeddoorstroming • Risicofactor 4: Cholesterol & triglyceriden • Risicofactor 5: Homocysteïne

Te bestellen bij: Energetica Natura A Postbus 148, 9100 Sint-Niklaas T 03-7890959 F 0800-80011 E [email protected] W www.energeticanatura.com

Uitgever: WALTER O.M. FACHÉ, Kerkstraat 101 - 9270 Laarne Hoofdredactie WALTER O.M. FACHÉ, Hoofdredacteur JOOST MEEUSEN IR., Adjunct hoofdredacteur Kernredactie PROF. DR. BALZ FREI, directeur Linus Paulus Instituut, Oregon universiteit IR. JOOST MEEUSEN (genetica) PROF. DR. IR. JOZEF POPPE DR. K ATLEEN VAN DER GUCHT (Biologie) DIRK BOGAERT, wetenschapsjournalist A PR. PHILIPPE GERARD DR. OSTEOPAAT JOHAN DE COCK A PR. FERNAND H AESBROUCK PIETER VAN MELCKEBEKE DR. MED. FRANS FERMON Eindredactie WALTER OM FACHÉ, Medisch Journalist ERIC OST Secretariaat Faché Instituut Larenhoeve, Kerkstraat, 101 B 9270 Laarne Tel. 0032(0)9/369 06 42 Fax 0032(0)9/366 18 38 E-mail: [email protected] Advertenties JOOST MEEUSEN VIOW Kerkstraat, 101 - B 9270 Laarne E-mail: [email protected] Vormgeving, productie en druk WALTER O. FACHÉ, Directeur JOOST MEEUSEN PIETER VAN MELCKEBEKE DE PAUW STIJN, Drukkerij Coppens bvba Hospitaalstraat 2, 9080 Lochristi-Beervelde www.coppens-druk.be

Orthofyto blijft het enige orthomoleculair vakblad op de Beneluxmarkt dat zich niet bindt aan een productlijn om voldoende inkomsten te genereren. Wij hebben geopteerd voor een orthoceutische firmaraad die los van de redactie en de artikels in het blad functioneert.

��

Uitgeverij

Publi Media Faché Instituut Gespecialiseerd op het gebied van voeding, voedingsaanvullingen, gezonde levenswijze en adviezen bij ziekten. ©Copyright 2008

ISSN 1780-3713

Prof. Dr. Linus Pauling

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt d.m.v. druk, fotocopie of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toelating.

tweevoudig Nobelprijswinnaar

DISCLAIMER: De hoofdredacteur, de redactie, de eindredacteurs en de uitgever van de opgenomen artikelen en advertenties zijn niet aansprakelijk voor eventuele schade als gevolg van vermeende algemene medische adviezen, onjuistheden en/of onvolledigheden.

of handelingen die niet toxisch

introduceerde in 1968 voor het eerst de term “Orthomoleculair” in Science: alle stoffen, moleculen en niet vreemd aan het lichaam zijn, die het lichaam biochemisch en fysiologisch normaal kan verwerken zonder enige schade

Iedere auteur blijft verantwoordelijk voor de volledige inhoud van zijn artikels.

en die op de juiste tijd met

Overname van artikelen of gedeelten hiervan is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van de hoofdredacteur.

of geëlimineerd te worden.

de juiste dosis biochemisch individueel dient gegeven (verruimde betekenis uit Science 160:265-271, 1968)

Vitamine K2

menaq7

®

NIEUW!

vitamine K2

GOED VOOR HART EN BLOEDVATEN Vitamine K is een minder bekende vitamine. Recente wetenschappelijke inzichten laten zien dat met name vitamine K2 – in de vorm van menaquinone-7 – kan helpen de bloedvaten schoon en elastisch te houden. Vitamine K2 heeft daarmee een gunstige invloed op hart en bloedvaten. NATUURLIJK Vitamine K2 is een natuurlijke vorm die in hoge mate voorkomt in natto. Dit is een traditioneel Japans gerecht dat ontstaat door de fermentatie van soja. Natto is bijzonder rijk aan menaquinone-7. Natuurlijke vitamine K2 is goed opneembaar door het lichaam.

VOOR EEN GOEDE BOTAANMAAK

Vitamine K staat al langer bekend om zijn belangrijke bijdrage aan de goede opname van kalk. Juist vitamine K2 (menaquinone-7) is belangrijk voor de opbouw van botten en voor het behoud van stevige botten. Menaquinone-7 (MenaQ7) is een recente innovatie die in Japan is ontwikkeld. VITAMINE D Vitamine D verhoogt de opname van kalk in de botten. Vooral op latere leeftijd wordt geadviseerd een hogere hoeveelheid vitamine D in te nemen om stevige botten te behouden. MenaQ7 [meenaku-zeven] bevat 5 mcg vitamine D voor een goede synergie met vitamine K2. Aanbevolen gebruik: Verpakking: Inhoud per softgel: CNK code: Adviesprijs:

1 softgel per dag bij voorkeur bij de warme maaltijd. Personen ouder dan 60 jaar 1 tot 3 softgels per dag. 60 softgels 45 mcg vitamine K2 en 5 mcg vitamine D 2375-244 (verkrijgbaar bij apotheek) € 22,95

Meer informatie: Springfield Nutraceuticals Belgium BVBA, Heist-op-den-Berg • [email protected]

H E A LT H

THROUGH

NATURE,

SCIENCE

&

INNOVATION

Bescherm uw gezin met de juiste probiotica

INFANT’S BLEND

CHILDREN’S BLEND

ADULT’S BLEND

ADVANCED ADULT’S

SUPER 8 HI-POTENCY

SUPER 5 ZUIGTABLET

Voor zuigelingen en

Voor kinderen

Voor volwassenen

Voor senioren

Om gistoverwoekering in de

Voor een goede mond-

peuters 0-5 jaar

5-15 jaar

16-60 jaar

60 plus

darmen tegen te gaan

en darmhygiëne

UW DARMFLORA IN BALANS MET DE JUISTE GOEDE BACTERIËN In onze darmen leven meer dan 400 soorten en in totaal meer dan 100.000 miljard bacteriën. De totale bevolking noemen we de darmflora. Daaronder zitten zowel ‘nuttige’ als ‘schadelijke’ bacteriën. Zodra die ‘schadelijke’ of ‘ziekmakende’ bacteriën de overhand krijgen, is het delicate evenwicht verstoord en worden we ziek. Diverse factoren kunnen het aantal nuttige bacteriën drastisch verminderen: leeftijd, stress, slechte eetgewoonten, alcoholgebruik en te weinig beweging. Ook een bevalling met een keizersnede, chloorhoudend drinkwater, bacteriële infecties en het gebruik van vele medicijnen zoals o.a. antibiotica doen irritaties zoals gasvorming en een opgeblazen gevoel ontstaan.

Onderzoek toont het belang van supplementering met de juiste probiotica aan. Een consequent gebruik versterkt het immuunsysteem, produceert antioxidanten, verbetert de opname van de voeding door de verhoogde afbraak en opname van vitaminen, mineralen en aminozuren én synthetiseert de B vitaminen die noodzakelijk zijn voor een gezond zenuwstelsel. Probiotica zijn heilzame, nuttige bacteriën die voorkomen in het spijsverteringskanaal, waarbij hun effectiviteit afhangt van de juiste samenstelling en concentratie. Die zijn bij zuigelingen, peuters en kleuters verschillend van volwassenen of senioren. Daarom heeft Dr. Udo Erasmus nu voor elke leeftijd en conditie een specifieke probiotica ontworpen.

VERKRIJGBAAR IN DE BETERE NATUURVOEDINGSWINKEL OF APOTHEEK.

UDO’S CHOICE®

PROBIOTICA • verbeteren de weerstand tegen slechte bacteriën • optimaliseren de spijsvertering • verbeteren de opname van vitaminen, mineralen en aminozuren • bevorderen een regelmatige stoelgang • verhinderen de woekering van gisten en schimmels • versterken de immuniteit

voor meer informatie over de probioticaproducten

Ojibwa-De Roeck+32 (0)52 48 43 00 www.ojibwa.be | www.gezondevetten.be

ORTHO trends THEMA: HET HART JAARGANG 13. inclusief middenkatern met:

Recommend Documents