Orthofyto
®
20 1989-2009
Nutritionele strategie voor een goede hersenfunctie
Fyto voor het geheugen Verborgen vitamine B12 deficiëntie Bioactieve moleculen in waterkers Fosfatidylserine
81
Jaargang 15 april 2010 - mei 2010
Afgiftekantoor Lochristi
Verantwoordelijke uitgever: Walter O.M. Faché Kerkstraat 103 9270 Laarne België: e 8,80 Nederland: e 9,50
Thema: geheugen
ORTHO trends inclusief middenkatern met:
®
Orthofytho® en Orthotrends® zijn een Belgisch tweemaandelijks wetenschappelijk tijdschrift voor Orthomoleculaire geneeskunde, voeding en fyto. Een uitgave van de Belgische Vereniging voor Orthomoleculaire Geneeskunde BSOM.
De natuurlijke pijn- en ontstekingsremmer bij artrose
Sculacia
TM
(Scutellaria en Acacia)
Een nieuw gepatenteerd product met duidelijke verbetering van het bewegingsapparaat in minder dan 30 dagen. Artrose Reumatische klachten Wetenschappelijk onderzocht op veiligheid en effectiviteit (Burnett et al 2007) Door de Dual pathway inhibitor is er een nauwkeurig bepaalde balans waarbij Cox-1, Cox-2 en 5-Lox evenredig worden geremd. Hierdoor voorkomt men bijwerkingen Een significante verbetering van de functionele mobiliteit en de functionele stijfheid binnen 30 dagen Samenstelling per capsule: SculaciaTM proprietair mengsel 250 mg bestaande uit: - Glidkruid (Scutellaria baicalensis extract; wortel) - Catechuboom (Accacia catechu; extract kernhout en schors)
Referenties: - Burnett BP et al (2007) Safety evaluation of a combination, defined extract of Scutellaria baicalensis and Acacia catechu. J. Food Biochemistry 31; 787-825. - Burnett BP et al (2007) A medicinal extract of Scutellaria baicalensis and Acacia catechu. Acts as a dual inhibitor of cyclooxygenase and 5-lipoxygenase to reduce inflammation. J Med Food 10 (3) 2007, 442–451 - Levy R et al (2007) Safety, efficacy and acceptability of flavocoxid (Limbrel) compared with naproxen in subjects with osteoarthritis of the knee: a pilot study. Posterpresentation ICRS (International Cartilage Repair Society)
PROFESSIONELEN KUNNEN DE TECHNISCHE FICHE AANVRAGEN VOOR MEER UITGEBREIDE INFO.
Energetica Natura BV ● Postbus 148 - 9100 St.Niklaas ● Gratis tel: 0800-990 11 ● Gratis fax: 0800-800 11 ●
[email protected] ● www.energeticanatura.com
Tweemaandelijks magazine - orthofyto® - orthotrends®
ORTHOtrends®
Redactioneel
Oncologie
Media trekken overhaaste conclusies “Vrouwen die de pil nemen leven langer”...................
4
Hoofdartikel Orthomoleculair
Nutritionele strategie voor een goede hersenfunctie.................................. Beter onthouden met orthomoleculaire voedingssupplementen Voeding
Is glutamine toxisch?...................................................
6
Bioactieve moleculen in waterkers?......
Voeding
Dagelijks een notenmix eten beschermt tegen DNA-schade...................
10
Tegenstrijdige gegevens in de medische literatuur Voeding
18 Bitter meloen verhindert de groei van borstkankercellen...................... 18 Alfa-liponzuur veelbelovend bij pancreaskanker..........................................
12
19
Dha vernietigt kankercellen.....................
20
Homeopathische geneesmiddelen doden kankercellen...................................
20
Oncologie
Cystische Fibrose
Ziektebeeld
Verborgen vitamine B12 deficiëntie De rol van methylcobalamine voor de mentale gezondheid................................... Uit de praktijk
Het Fermon Manoeuvre..................................................
14 22
Hoofdartikel Fyto
Fyto ondersteunt het geheugen Planten in de strijd tegen dementie................
24
Omega-3 vetzuren en gammalinoleenzuur zijn gunstig bij taaislijmziekte....................................... Gastro-enterologie
Resveratrol veelbelovend bij chonische inflammatie van de darmen...................... Oncologie
Vitamine E extract doet tumoren krimpen..............................
21 21 21
OrthOfytO
ORTHOfyto®
®
Inhoud 20 1989-2009
Nutritionele strategie voor een goede hersenfunctie
Fyto voor het geheugen Verborgen vitamine B12 deficiëntie Bioactieve moleculen in waterkers Fosfadylserine
81
Jaargang 15 Afgiftekantoor Lochristi
Verantwoordelijke uitgever: Walter O.M. Faché Kerkstraat 103 9270 Laarne België: e 7,8 Nederland: e 8,5
THema: geHeugen
OrTHO trends inclusief middenkatern met:
®
Orthofytho® en Orthotrends® zijn een Belgisch tweemaandelijks wetenschappelijk tijdschrift voor Orthomoleculaire geneeskunde, voeding en fyto. Een uitgave van de Belgische Vereniging voor Orthomoleculaire Geneeskunde BSOM.
coverstory Een goede hersenfunctie is afhankelijk van verschillende factoren, in de eerste plaats van een optimale voeding en een gezonde leefstijl en eliminatie van storende omgevingsfactoren zoals toxines, straling en stress. Daarnaast hebben voedingssupplementen een zeer gunstige uitwerking door hun anti-oxidatieve, antiinflammatoire, anticoagulatieve en cholinerge werking op de hersenfunctie.
De achterkant van de waarheid
De nieuwe geneeskunde van Dr. Hamer Controversieel of een paradigmaverschuiving?.............................................
30
Product info Energetica Natura Atherozol.................................28
Orthomoleculaire stof
Fosfatidylserine Essentieel voor studenten in de examenperiode. .......................................................
34
Adverteerders Energetica Natura Urmale Nutrisan Nordic Naturals Minami Primrose Springfield Ojibwa/DeRoeck Ojibwa/DeRoeck Pharma Nord
Sculacia........................................ 2 Phosphatidylserine......... 16 Neptune Krill Oil............. 16 ProOmega.............................. 23 Omenaq.................................... 23 Primemo..................................28 Brain bow............................... 36 Flor Essence......................... 39 Ultimate Oil Blend......... 39 BioActive Q10.....................40
Monografieën Nutriceutica FIOW MN 16 Studeren.................................................................. 9 MN 54 Borstkanker. ......................................................18 MN 49 Orthomoleculaire genetische manipulatie........................... 19 Monografieën over hersenfuncties...................... 29 MN 10 Chronisch vermoeidheidsyndroom.... 37
FACHé instituut nieuws Seminarie CFS............................................................................ 9 Congres ADHD........................................................................... 9 Orthoceutical Label FIOW. ......................................... 29 FIOW nieuwe website........................................................36 Agenda Faché Instituut.................................................... 37 Volgende editie......................................................................... 38 Colofon............................................................................................. 38
Erkenning Orthofyto Orthofyto is sinds juni 2007, als enig neutraal Orthomoleculair Wetenschappelijk Tijdschrift erkend door de ‘European Union of Science Journalists’ Associations’ en de ‘European Research Advisory Board (EURAB)’.
Redactioneel
Media trekken overhaaste conclusies “Vrouwen die de pil nemen leven langer”
E
Walter OM Faché, hoofdredacteur en Medisch Journalist. Bezoek onze nieuwe website www.viow.be
nkele weken geleden pakten zowat alle kranten uit met koppen als “Vrouwen die de pil nemen leven langer” en de “Pil kan je leven redden”. Sommige media waren iets voorzichtiger door te stellen dat vrouwen die de pil nemen ‘mogelijk’ langer leven. Slechts een paar media legden een nuance in hun titel: “Anticonceptiepil: langer, maar depressiever leven”. Koppen als deze gaan meteen over de tongen, zonder dat men de moeite doet om zelfs maar het artikel te lezen. Wie de artikels wel leest, komt te weten dat de conclusie ietwat ingewikkelder is. Wie nog een stapje verder gaat en het oorspronkelijke artikel leest, waarin het betreffende onderzoek gedetailleerd beschreven staat, beseft al gauw dat het hier weer gaat om een knap staaltje van overhaaste gevolgtrekking. De onderzoekers zelf zijn niet zo voorbarig en geven toe dat er heel wat factoren zijn die de resultaten beïnvloed kunnen hebben.
Epidemiologische studie
• Dagelijkse gezondheidstip Faché • Alle data van onze komende activiteiten • Schrijf u in voor de gratis wekelijkse nieuwsbrief • Twee proefnummers Leefnu en Orthofyto • Lijst goedgekeurde orthomoleculaire firma’s
Maak ook kennis met onze wekelijkse gratis nieuwsbrief Faché Instituut Neem hiervoor ook een kijkje op onze website om de nieuwsbrief ook bij u thuis te ontvangen.
Abonneer u op het gesloten gedeelte van onze website: • Volledig archief van Orthofyto en Leefnu met meer dan 6000 artikels • Meer dan 400 actuele artikels • Seizoensadviezen • Nieuws op vlak van orthomoleculaire diagnostiek • Zoekfunctie
The Royal College of General Practitionars’ Oral Contraception Study, de studie die in alle media zo gretig wordt aangehaald, is een epidemiologische studie (prospectieve cohortstudie), dat wil zeggen dat men een aantal deelnemers met specifieke eigenschappen rekruteert waarvan men de gegevens verzamelt en die men volgt over een lange periode, van bepaalde of onbepaalde duur. Men stelt aan het begin van de studie een bepaalde uitkomst op en kijkt aan het eind van de studie voor wie van de deelnemers deze uitkomst geldt. Deze studie begon in 1968, er werden toen 46.112 vrouwen met een gemiddelde leeftijd van 29 jaar gerekruteerd, waarvan de helft op dat moment de pil nam en de andere helft nooit de pil genomen had. Men verzamelde van alle vrouwen gegevens zoals het aantal kinderen, rookgewoonten, sociale klasse en relevante medische geschiedenis. Het vooropgezette doel was bepalen of er een verhoogd risico was op sterfte bij de vrouwen die de pil namen. Dat zou men kunnen vaststellen door aan het einde van de studie na te gaan hoeveel vrouwen er gestorven waren in de pilgroep en hoeveel in de andere.
Eerste resultaten In 1977 werden de eerste resultaten bekend gemaakt. Daaruit bleek dat bij de vrouwen die de pil namen het sterftecijfer aan hart- en vaatziekten vijf keer zo hoog was als bij de
4
Orthofyto
Jaargang 15 ~ nr.81 ~ 2010
®
vrouwen die de pil niet namen. Bij de vrouwen die de pil vijf jaar of langer namen, was het sterftecijfer tien keer zo hoog. Het totale sterftecijfer lag bij de vrouwen die aan de pil waren 40% hoger dan bij de vrouwen die de pil niet namen (2). Na 25 jaar opvolging bleek dat het risico op sterfte hetzelfde was bij de vrouwen die ‘ooit’ de pil genomen hadden als bij de vrouwen die nooit de pil genomen hadden. Echter, bij de vrouwen die op dat moment of recent (minder dan 10 jaar geleden) de pil namen was sterfte door baarmoederhalskanker 2,5 keer zo hoog en sterfte door hart- en vaatziekten bijna twee keer zo hoog, terwijl sterfte door eierstokkanker 80% lager lag. Vrouwen die langer dan tien jaar geleden met de pil gestopt waren, hadden geen verhoogd sterfterisico meer (3). In 2007, na 39 jaar, stelde men vast dat de algemene sterfte bij de vrouwen die ooit de pil genomen hadden 12% lager lag dan bij de vrouwen die nooit de pil genomen hadden. Daaruit concludeerde men dat ‘ooit de pil genomen hebben’ geen verhoogd risico op sterfte geeft, in tegendeel zelfs een licht verminderd risico. En deze conclusie wordt op dit moment in alle media op alle mogelijke manieren gebruikt om de pil af te schilderen als een levensreddend middel!
Vrouwen die ‘ooit’ de pil namen Wat men bij deze conclusie blijkbaar niet belangrijk vindt om te vermelden is dat de
Redactioneel jonge vrouwen van onder de 30 jaar die ‘ooit’ de pil namen maar liefst 2,85 keer zoveel kans hadden om te sterven dan hun leeftijdgenoten die de pil nooit namen. Bij vrouwen tussen de dertig en veertig die ‘ooit’ de pil namen was dit risico al veel minder, maar nog steeds licht verhoogd ten opzichte van vrouwen die nooit de pil namen. Na de leeftijd van veertig zien we een lichte daling van het sterfterisico. Het verhoogde risico dat we hier zien situeert zich dus vooral op jonge leeftijd, juist op het moment dat deze vrouwen de pil nemen. Het risico vermindert pas naarmate men ouder wordt en langer gestopt is met de pil. De enige conclusie die hier dus eigenlijk getrokken mag worden is dat vrouwen die ‘ooit’ de pil namen geen verhoogd risico lopen. En dat is natuurlijk goed nieuws voor alle vrouwen die ooit in hun leven de pil namen en zich daar nu zorgen over maken. De jonge vrouwen die op dit moment wel de pil nemen en vooral diegenen die de pil al langer dan vijf jaar nemen, hebben echter reden genoeg om bezorgd te zijn.
Beperkingen van de studie 1. De wetenschappers die deze studie uitvoerden en het laatste rapport opstelden, waarschuwen er zelf voor dat er geen overhaaste conclusies getrokken moeten worden omtrent de veiligheid van de pil. Er is in deze studie geen rekening gehouden met andere factoren, zoals voeding, leefstijl en alcoholgebruik. De gegevens over roken werden alleen aan het begin van de studie verzameld en zijn niet herzien tijdens de studie. De onderzoekers gaan er gewoon van uit dat er meer vrouwen tijdens de studie gestopt zijn met roken dan dat er begonnen zijn. Niet bepaald een wetenschappelijke benadering! 2. Men ging er ook van uit dat de vrouwen die ‘nooit’ de pil namen en vóór hun 38ste de studie verlieten, daarna niet begonnen zijn met de pil. Deze werden gewoon bij de ‘nooit-gebruikers’ ingedeeld, zonder na te gaan of dat ook zo was. 3. Daarnaast moet ook rekening gehouden worden met het feit dat het hier gaat om vrouwen die gemiddeld 29 waren in 1968. Het pilgebruik zag er toen helemaal anders uit dan nu. Deze vrouwen begonnen doorgaans pas de pil te nemen als ze kinderen hadden en er geen meer bij wilden. Tegenwoordig beginnen
meisjes op heel jonge leeftijd met het nemen van de pil en wordt de pil meestal veel langer genomen dan in die tijd.
Gevaren van de pil voldoende bewezen Het enorme verschil in resultaten tussen epidemiologische studies en gecontroleerde experimentele studies met hormonale preparaten zou een duidelijke waarschuwing moeten zijn voor het trekken van zulke overhaaste conclusies uit epidemiologische studies zoals deze. Wie de moeite doet om de wetenschappelijke literatuur te onderzoeken naar de negatieve effecten van de pil, zal merken dat deze bol staat van de ‘schadelijke neveneffecten’. Het FIOW houdt zich al 25 jaar bezig met dit soort literatuuronderzoek en heeft over die periode meer dan voldoende gegevens verzameld om met recht te kunnen waarschuwen voor de gevaren van de pil.
Conclusie van het FIOW De conclusie van dit onderzoek, namelijk dat ‘ooit de pil genomen hebben’ geen onafhankelijke risicofactor is op sterfte, moet met de nodige voorzichtigheid benaderd worden om volgende redenen: 1. Er is geen rekening gehouden met andere factoren, zoals leefstijl en voeding. Dat de sterfte in de pilgroep iets minder is dan in de niet-pilgroep kan dus onmogelijk aan het pilgebruik toegeschreven worden. Daarvoor zouden alle andere factoren hetzelfde moeten zijn. 2. Men heeft het over vrouwen die ‘ooit’ de pil genomen hebben. Tijdens de jaren dat vrouwen de pil nemen en tot tien jaar na het stoppen is het risico op sterfte aanzienlijk verhoogd, wat niet alleen in deze studie aangetoond wordt, maar ook in verschillende andere. Zodra deze vrouwen stoppen met de pil, gaat hun sterfterisico omlaag. Hoe langer men gestopt is met de pil, hoe meer men naar een ‘normaal’ risico gaat. Je kan dit vergelijken met roken. Het is voldoende aangetoond dat roken het risico op overlijden verhoogt. Wanneer men echter stopt met roken, daalt dat risico. Iemand die in zijn jeugd twee jaar gerookt heeft, zal op zijn tachtigste geen verhoogd risico meer lopen om te sterven door roken. Toch zal niemand daaruit de conclusie trekken dat roken het leven verlengt.
3. Het gaat hier over vrouwen die gemiddeld 29 waren in 1968. Het pilgebruik zag er toen heel anders uit dan nu. Tegenwoordig nemen meisjes vanaf heel jonge leeftijd al de pil en ze blijven die meestal nemen zolang ze vruchtbaar zijn, met eventueel een tijdelijke tussenstop tijdens hun zwangerschap(pen). 4. Het hoogste aandeel van het verhoogde risico bij pilgebruik, bij vrouwen van alle leeftijden, komt voor rekening van hart- en vaatziekten, maar ook longkanker, lever- en galblaaskanker, leveraandoeningen, baarmoederhalskanker, borstkanker, neurologische aandoeningen, geweld en zelfmoord. Opvallend is wel dat bij diegenen die ooit de pil namen een aanzienlijk verminderd risico is op eierstokkanker en darmen rectumkanker.
De pil verhoogt het risico op hart- en vaatziekten (beroerte, hartaanval, trombose, longembolie) borstkanker, baarmoederhalskanker, leverkanker, galblaaskanker, longkanker, kanker van het centrale zenuwstelsel en hypofysekanker leverziekten, glucose intolerantie, insulineresistentie, verhoogde triglyceriden, hypertensie, depressie / zelfmoord Vitaminen- en mineralenstatus bij pilgebruik • verminderde zink en seleniumwaarden • verhoogde koperwaarden • verlies van de B-vitaminen, vooral B6, maar ook B3, B1, B2, foliumzuur en B12 • verhoogde vitamine A waarden (risico tijdens eerste drie maanden van de zwangerschap) Uw hoofdredacteur Walter O.M. Faché
Referenties: 1. Hannaford PC, Iversen L, Macfarlane TV et al. Mortality among contraceptive pill users: cohort evidence from Royal College of General Practitioners’ Oral Contraception Study. BMJ. 2010 Mar 11;340:c927. doi: 10.1136/bmj.c927. 2. Beral V. Mortality among oral-contraceptive users. Royal College of General Practitioners’ Oral Contraception Study. Lancet. 1977 Oct 8;2(8041):727-31. 3. Beral V, Hermon C, Kay C et al. Mortality associated with oral contraceptive use: 25 year follow up of cohort of 46 000 women from Royal College of General Practitioners’ oral contraception study. BMJ. 1999 Jan 9;318(7176):96-100. 4. Rosenberg L, Zhang Y, Coogan PF et al. A case-control study of oral contraceptive use and incident breast cancer. Am J Epidemiol. 2009 Feb 15;169(4):473-9. Epub 2008 Dec 13 5. Kulkarni J. Depression as a side effect of the contraceptive pill. Expert Opin Drug Saf. 2007 Jul;6(4):371-4. 6. Rubenfeld Y, Maor Y, Modai D. Progressive rise in serum copper levels in women taking oral contraceptives: a potential hazard? Fertil Steril 32:599-601, 1971. 7. Wynn V: Vitamins and oral contraceptive use. Lancet. 1975 Mar 8;1(7906):561-4. 8. Fallah S, Sani FV, Firoozrai M. Effect of contraceptive pill on the selenium and zinc status of healthy subjects. Contraception. 2009 Jul;80(1):40-3. Epub 2009 Apr 5. 9. Frempong BA, Ricks M, Sen S, Sumner AE. Effect of low-dose oral contraceptives on metabolic risk factors in African-American women. J Clin Endocrinol Metab. 2008
Orthofyto
5 ®
Jaargang 15 ~ nr.81 ~ 2010
Hoofdartikel Orthomoleculair
Hilde Maris
Nutritionele strategie voor een goede hersenfunctie Beter onthouden met orthomoleculaire voedingssupplementen
D
e laatste decennia is er enorm veel onderzoek gedaan naar voedingsstoffen die er voor zorgen dat de hersenfunctie langer behouden blijft of zelfs hersteld wordt. Hersenaandoeningen zoals alzheimer en dementie nemen stilaan epidemische vormen aan in de westerse wereld. Neurowetenschappers zijn er steeds meer van overtuigd dat voeding en voedingssupplementen een belangrijke plaats innemen in de strijd tegen verstandelijke aftakeling. Hoewel een gezond voedingspatroon en een gezonde leefstijl voor de meeste mensen al voldoende zijn om tot op hoge leeftijd een goede hersenfunctie te behouden, blijkt dat in de praktijk maar heel weinig mensen in staat zijn om zich aan deze gezonde voorwaarden te houden. Daar komt nog bij dat we vaak blootgesteld worden aan bepaalde omgevingsfactoren waar we zelf weinig invloed op hebben, zoals toxische stoffen in onze voeding, de lucht en het water, straling, lawaai, stress, enz. Deze hebben allemaal een schadelijk effect op het lichaam, dus ook op de hersenen. Voedingssupplementen die de hersenwerking optimaal ondersteunen, zijn daarom geen overbodige luxe meer, vooral niet voor mensen met een ongezonde of veeleisende levensstijl, ouder wordende mensen en studenten. Studenten kunnen, vooral tijdens de examenperiode, hun voordeel halen uit supplementen waarvan is aangetoond dat ze de hersenwerking ondersteunen.
6
Orthofyto
Jaargang 15 ~ nr.81 ~ 2010
®
Hoofdartikel Orthomoleculair
Hilde Maris
lipidperoxidatie ontstane stoffen elimineren. Het is vooral de gereduceerde vorm van alfa-liponzuur, dihydroliponzuur, die verantwoordelijk is voor al deze gunstige effecten en therapeutisch kan ingezet worden bij degeneratieve hersenaandoeningen. (4)
Onderliggende pathologieën van verstandelijke achteruitgang Verschillende biochemische processen liggen aan de basis van een verstoorde hersenfunctie. Dit artikel beperkt zich tot slechts enkele daarvan. De nutriënten die aan bod komen, hebben een gunstig effect op één of meerdere van onderstaande oorzaken van verstandelijke achteruitgang: 1. Vrije radicalen en oxidatieve stress verhogen de kwetsbaarheid van de neuronale weefsels en beschadigen de neuronale mitochondriën, waardoor deze niet meer optimaal functioneren. 2. Storingen in het metabolisme van acetylcholine, de neurotransmitter die instaat voor de overdracht van de signalen tussen zenuwcellen. Acetylcholine is ook betrokken bij de hogere hersenfuncties zoals de leercapaciteit, herinnering en geheugen. (1) 3. Een verminderde doorbloeding en plaquevorming in de hersenen, waardoor deze niet optimaal worden voorzien van zuurstof en glucose. 4. Inflammatie, vooral chronische inflammatie, tast verschillende hersenfuncties aan, van de vroege hersenontwikkeling tot de ontwikkeling van neurodegeneratieve stoornissen en wellicht zelfs sommige psychiatrische ziekten. (2)
Alfa-liponzuur, acetyl-Lcarnitine en coënzym Q10 Mitochondriale nutriënten zijn stoffen die de mitochondriën, waaronder ook de neuronale mitochondriën, direct of indirect beschermen tegen oxidatieve schade en de mitochondriale functie verbeteren. De beschermende werking van deze nutriënten bestaat uit: • preventie van de vorming van oxidanten • vangen van vrije radicalen • verhogen van de cofactoren van mitochondriale enzymen en stimuleren van enzymactiviteit • beschermen van enzymen tegen oxidatie • verbeteren van antioxidant defensiesystemen • verhogen van de mitochondriale biogenese Alfa-liponzuur, acetyl-L-carnitine en coënzym Q10 zijn zulke nutriënten. Zij verminderen de achteruitgang van het
DMAE Vis en schaaldieren worden al langer gepromoot voor een gezonde hersenfunctie. Van het omega-3 vetzuur DHA is in honderden studies een gunstig effect op de hersenwerking aangetoond. Ook jodium, dat rijkelijk aanwezig is in zeevoedsel, is onmisbaar voor gezonde hersenen. Een minder bekend bestanddeel van vis is dimethylaminoethanol (DMAE). Deze stof wordt door medici steeds meer gepromoot om de intellectuele capaciteit te verhogen. DMAE wordt met succes ingezet bij allerlei cognitieve stoornissen, waaronder ADHD en geheugenverlies.
Fig. 1. De zoete aardappel is rijk aan alfa-liponzuur
geheugen, verbeteren de structuur en de functie van de hersenmitochondriën, verhinderen oxidatieve schade aan de hersenen, verhogen de antioxidanten in de hersenen en herstellen de activiteit van sleutelenzymen. Zowel alfa-liponzuur als acetyl-L-carnitine en coënzym Q10 zijn in staat om de hersenen op deze manier te beschermen tegen oxidatieve schade, maar wanneer ze samen toegediend worden, is het effect veel groter. De combinatie van deze drie stoffen is dus bijzonder efficiënt in veeleisende situaties, zoals bij studenten die tijdens de examenperiode blootgesteld worden aan verhoogde oxidatieve stress. Maar het trio kan ook therapeutisch ingezet worden bij de behandeling van alzheimer en dementie. (3) Alfa-liponzuur verhoogt daarnaast ook de productie van acetylcholine door de activatie van choline acetyltransferase en verhoogt de glucose opname, zodat er meer acetyl-CoA beschikbaar is voor de productie van acetylcholine. Alfaliponzuur cheleert ook redox-actieve overgangsmetalen, zoals ijzer en koper, die een belangrijke rol spelen in de vrije radicalen pathologie in de hersenen. Alfa-liponzuur verhindert op die manier de vorming van ondermeer de zeer reactieve hydroxylradicalen en verhoogt zo het niveau van gereduceerd glutathion. Via hetzelfde mechanisme worden ook inflammatoire processen getemperd. Verder kan alfa-liponzuur ook de door
Fig. 2. Sardienen zijn rijk aan DMAE
DMAE wordt in hoge doses gevonden in sardienen en ansjovis, maar kleine hoeveelheden worden van nature gevormd in de menselijke hersenen. DMAE is vooral werkzaam via een verhoogde productie van acetylcholine. Uit dierlijke studies blijkt dat DMAE suppletie het cholinegehalte in de hersenen verhoogt, waardoor meer acetylcholine geproduceerd kan worden, wat resulteert in een beter geheugen en verhoogde cognitieve activiteit. (5) Studies tonen aan dat DMAE de bloedhersenbarrière beter passeert dan choline zelf. Doordat het gemakkelijk
Orthofyto
7 ®
Jaargang 15 ~ nr.81 ~ 2010
Hoofdartikel Orthomoleculair in de hersenen geraakt kan het daar het cholinegehalte effectiever verhogen. (6) Mensen die DMAE supplementen gebruiken rapporteren een verhoogde mentale scherpte, een verbeterde concentratie, beter geheugen (vooral korte termijn geheugen), een verbeterde focus, mentale helderheid en een beter slaappatroon. (7) Al deze effecten maken DMAE bijzonder waardevol voor iedereen die onder hoge stress moet functioneren en zich aan deadlines moet houden.
Waarschuwingen DMAE Uit klinische studies blijkt dat DMAE in doses tot 1600mg per dag geen neveneffecten of interacties met medicijnen geeft. Toch moet bij het regelmatig gebruik van hoge doses DMAE rekening gehouden worden met mogelijke bijwerkingen, zoals gastrointestinale klachten, lichaamsgeur, sufheid, verwarring, verhoogde bloeddruk en prikkelbaarheid. Zwangere en lacterende vrouwen raadplegen best eerst hun arts. Mensen met epilepsie en bipolaire stoornissen moeten DMAE helemaal vermijden.
Bosbessenextract Bosbessen zijn rijk aan krachtige antioxidatieve fytochemicaliën of polyfenolen, waaronder de proanthocyanidinen, die een uitzonderlijk gunstig effect hebben op de gezondheid van de hersenen. (8) Een recente studie toonde aan dat bosbessenextract dezelfde anti-inflammatoire en antioxidatieve activiteiten heeft als de volledige bosbes. De anthocyanidinemoleculen uit dit extract passeren
Hilde Maris
gemakkelijk de bloed-hersenbarrière, waardoor ze goed beschikbaar zijn voor de neuronen.(9) In een studie uit 2004 toonde men aan dat bosbessen geheugenverlies in ouder wordende ratten tegengaan. De onderzoekers gaven een groep ratten een dieet aangevuld met bosbessen en een andere groep ratten een controledieet. Vervolgens werden de dieren getest op hun vermogen om objecten te herkennen en te herinneren. De ratten die de bosbessen gekregen hadden, scoorden aanzienlijk beter dan de controlegroep. In deze studie werd ook nuclear factorkappa bèta (NFkB) gemeten. NFkB is een natuurlijk voorkomende stof in de cellen, die de productie van inflammatoire mediators verhoogt en aanzet tot degeneratieve processen. De wetenschappers ontdekten dat de NFkBwaarden aanzienlijk lager waren bij de ratten die bosbessen gekregen hadden dan bij de controlegroep. Bovendien merkten ze op dat wanneer NFkB lager was, de ratten hoger scoorden op de geheugentesten. (10)
Druivenpitextract Druivenpitten zijn net als bosbessen enorm rijk aan polyfenolen. Druivenpitextract wordt zelfs beschouwd als één van de meest krachtige antioxidanten, met een antioxidantcapaciteit die 20 keer groter is dan die van vitamine E en 50 keer groter dan die van vitamine C. Onderzoekers geloven dat druivenpitten een breedspectrum bescherming bieden tegen vroegtijdige veroudering, ziekte en aftakeling. (11)
Fig. 4. Druivenpitten worden verwerkt in supplementen
Druivenpitextract versterkt de capillairen, de aders en de slagaders en verbetert daardoor de bloedcirculatie. Het voorkomt ook de vorming van plaque in de bloedvaten van de hersenen, één van de factoren die een rol spelen bij het ontstaan van alzheimer en dementie. Wetenschappers uit Zuid-Korea behandelenden de hersencellen van ratten met druivenpitextract alvorens ze bloot te stellen aan het toxische bèta-amyloïde proteïne. Bèta-amyloïde promoot de aanmaak van plaque die accumuleert in de hersenen van alzheimerpatiënten. De behandeling met druivenpitextract resulteerde in een aanzienlijke bescherming van de hersencellen. Terwijl de onbehandelde hersencellen acute vrije radicalen schade opliepen en afstierven, liepen de met druivenpitextract behandelde hersencellen weinig schade op. (12) Indiase wetenschappers toonden in 2006 aan dat druivenpitextract de accumulatie van oxidatieve DNA-schade verhindert. Ratten die druivenpitextract kregen, vertoonden veel minder oxidatieve DNA-schade van de ruggenwervel en verschillende regio’s in de hersenen, waaronder de cerebrale cortex, het striatum en de hippocampus. Deze hersenregio’s zijn betrokken bij het denken, het verwerken en het geheugen en zijn het meest aangetast bij neurodegeneratieve aandoeningen zoals alzheimer en parkinson. (13)
Vinpocetine en Ginkgo biloba Fig. 3. De proanthocyanidinen in bosbessen beschermen de hersenen tegen oxidatieve schade en inflammatie.
8
Orthofyto
Jaargang 15 ~ nr.81 ~ 2010
Vinpocetine is een derivaat van de natuurlijke alkaloïde vincamine uit de
®
Hoofdartikel Orthomoleculair
Hilde Maris
Referenties:
Andere stoffen Er zijn uiteraard nog vele andere stoffen die bekend zijn om hun gunstige effecten op de hersenfunctie, zoals omega-3 vetzuren (DHA), choline, lecithine en andere fosfolipiden, vitaminen en mineralen, antioxidanten en anti-inflammatoire stoffen. Deze komen hier niet aan bod, maar mogen zeker niet ontbreken in de strijd tegen cognitieve achteruitgang. Dé topper voor de hersenen is fosfatidylserine. Deze verdient wat meer aandacht en wordt op pag. 34 van dit nummer uitvoerig besproken.
Besluit
Fig. 5. Kleine maagdenpalm (Vinca minor), de leverancier van vinpocetine
kleine maagdenpalm (Vinca minor). Het preparaat is populair voor zijn positieve effecten op de hersenfunctie. Vinpocentine verhoogt de bloeddoorstroming in de hersenen, waardoor deze meer zuurstof en glucose krijgen. (14) Vinpocentine verhoogt ook de elektrische geleiding tussen zenuwcellen en ondersteunt de zenuwactiviteit die voor mentale alertheid zorgt. (15). In combinatie met Ginkgo biloba verhoogt het de werking van het kortetermijn geheugen bij gezonde volwassenen. (16)
Een goede hersenfunctie is afhankelijk van verschillende factoren, in de eerst plaats van een optimale voeding en een gezonde leefstijl en eliminatie van storende omgevingsfactoren zoals toxines, straling en stress. Daarnaast kunnen voedingssupplementen een belangrijke rol spelen in het behoud én het herstel van de hersenfuncties. Stoffen met een antioxidatieve, anti-inflammatoire, anticoagulatieve en cholinerge werking hebben een zeer gunstige uitwerking op de hersenfunctie. Zij kunnen ingezet worden als preventieve strategie tegen degeneratieve hersenaandoeningen, maar ook in situaties waarin veel van de hersenen gevergd wordt, zoals bij studenten in de examenperiode. MN 39. ADHD bij kinderen beter begrijpen. Oorzaken en therapeutische mogelijkheden bij hyperactiviteit en aandachtsstoornissen. Auteur: Walter O.M. Faché Prijs: e 35
Fig. 6. Ginkgo biloba, een veelzijdige plant met een gunstig effect op de hersenfunctie
Van Ginkgo biloba is in talrijke studies aangetoond dat het een gunstig effect heeft op de hersenfunctie. Ginkgo biloba elimineert vrije radicalen, voorkomt lipidperoxidatie in het zenuwweefsel, relaxeert de bloedvatwanden, remt de inflammatoire platelet-activating factor (PAF), verbetert de microcirculatie en stimuleert de werking van neurotransmitters. (17-21)
MN 16. Examens orthomoleculair ondersteunen. Geheugen, uithouding, concentratie en immuniteit ondersteunen. Auteur: Walter O.M. Faché Prijs: e 35
1. Perry E, Walker M, Grace J, Perry R. Acetylcholine in mind: a neurotransmitter correlate of consciousness? Trends Neurosci.1999 Jun;22(6):273-80. 2. Wärnberg J, Gomez-Martinez S, Romeo J, Díaz LE, Marcos A. Nutrition, inflammation, and cognitive function. Ann N Y Acad Sci. 2009 Feb;1153:164-75. 3. Liu J. The effects and mechanisms of mitochondrial nutrient alphalipoic acid on improving age-associated mitochondrial and cognitive dysfunction: an overview. Neurochem Res. 2008 Jan;33(1):194-203. Epub 2007 Jun 29. 4. Holmquist L, Stuchbury G, Berbaum K et al. Lipoic acid as a novel treatment for Alzheimer’s disease and related dementias. Pharmacol Ther. 2007 Jan;113(1):154-64. Epub 2006 Sep 20. 5. Jope RS, Jenden DJ. Dimethylaminoethanol (deanol) metabolism in rat brain and its effect on acetylcholine synthesis. J Pharmacol Exp Ther. 1979 Dec;211(3):472-9. 6. Millington WR, McCall AL, Wurtman RJ. Deanol acetamidobenzoate inhibits the blood-brain barrier transport of choline. Ann Neurol. 1978 Oct;4(4):302-6. 7. Ward D. Smart drugs and nutrients: how to improve your memory and increase your intelligence using the latest discoveries in neuroscience. Petaluma, CA: Smart Publications; 1992. 8. Ehlenfeldt MK, Prior RL. Oxygen radical absorbance capacity (ORAC) and phenolic and anthocyanin concentrations in fruit and leaf tissues of highbush blueberry. J Agric Food Chem. 2001 May;49(5):2222-7 9. Andres-Lacueva C, Shukitt-Hale B, Galli RL, Jauregui O, LamuelaRaventos RM, Joseph JA. Anthocyanins in aged blueberry-fed rats are found centrally and may enhance memory. Nutr Neurosci. 2005 Apr;8(2):111-20. 10. 75. Goyarzu P, Malin DH, Lau FC, et al. Blueberry supplemented diet: effects on object recognition memory and nuclear factor-kappa B levels in aged rats. Nutr Neurosci. 2004 Apr;7(2):75-83. 11. Shi J, Yu J, Pohorly JE, Kakuda Y. Polyphenolics in grape seedsbiochemistry and functionality. J Med Food. 2003;6(4):291-9. 12. Li MH, Jang JH, Sun B, Surh YJ. Protective effects of oligomers of grape seed polyphenols against beta-amyloid-induced oxidative cell death. Ann NY Acad Sci. 2004 Dec;1030:317-29. 13. Balu M, Sangeetha P, Murali G, Panneerselvam C. Modulatory role of grape seed extract on age-related oxidative DNA damage in central nervous system of rats. Brain Res Bull. 2006 Feb 15;68(6):469-73. 14. Nicholson CD. Pharmacology of nootropics and metabolically active compounds in relation to their use in dementia. Psychopharmacology (Berl). 1990;101(2):147-59. 15. Gaal L, Molnar P. Effect of vinpocetine on noradrenergic neurons in rat locus coeruleus. Eur J Pharmacol. 1990 Oct 23;187(3):537-9. 16. Polich J, Gloria R. Cognitive effects of a Ginkgo biloba/vinpocetine compound in normal adults: systematic assessment of perception, attention and memory. Hum Psychopharmacol. 2001 Jul;16(5):409-16. 17. Koc R, Akdemir H, et al. Lipid peroxidation in experimental spinal cord injury: Comparison of treatment with Ginkgo biloba, TRH and methylprednisone. Res Esp Med (Berlin). 1995;195(2):117–23. 18. Dorman WB, Cote L, et al. Effects of an extract of Ginkgo biloba on bromethalin-induced cerebral lipid peroxidation and edema in rats. Am J Vet Res. 1992;53(1):138–42. 19. Huang P, Feng G, et al. [Effect of Ginkgo biloba L leaves on oxidation of human low density lipoproteins in vitro]. Wei Sheng Yan Jiu. 2004a Jul;33(4):453–4, 2 p following 520. 20. Huang P, Li J, et al. [Comparison study on inhibitory effect of extracts from leaves of Ginkgo biloba L. on the oxidation of human low density lipoproteins]. Zhong Yao Cai. 2004b Sep;27(9):654–6. 21. Yoshikawa T, Naito Y, et al. Ginkgo biloba leaf extract: Review of biological actions and clinical applications. Antioxid Redox Signal. 1999;1(4):469–80
7de FIOW Congres 2010 Orthomoleculaire visie over ADHD Neurologische, psychische en orthomoleculaire benadering en behandeling van ADHD Zaterdag 23 oktober 2010 (9-18u) ADHD is één van de meest voorkomende kinderziektes geworden. Het is een populaire diagnose, die steeds meer gesteld wordt. Medicijnen zoals Rilatine worden te pas en te onpas voorgeschreven. Deze medicijnen hebben echter ernstige bijwerkingen. De orthomoleculaire geneeskunde heeft een heel andere aanpak, die op het 7de FIOW Congres uitvoerig besproken zal worden door specialisten ter zake.
Orthofyto
9 ®
Jaargang 15 ~ nr.81 ~ 2010
Voeding
Walter O.M. Faché
Is L-glutamine toxisch voor de hersenen? Tegenstrijdige gegevens in de medische literatuur
G
lutamine en glutamaat zijn twee aminozuren die van cruciaal belang zijn voor een goede hersenwerking. Een overmaat glutamaat in de hersenen wordt echter in verband gebracht met exitotoxiciteit (overstimulatie van receptoren) en neurologische schade. Ook een overmaat ammoniak is verantwoordelijk voor heel wat neurologische stoornissen. Glutamine wordt algemeen beschouwd als het supplement bij uitstek om overtollig ammoniak in de hersenen te detoxificeren. Maar is dat wel zo? Neurochirurg Dr. Russel L. Blaylock waarschuwt in zijn boek “Exitotoxins: the taste that kills” voor de gevaren van glutaminesuppletie bij neurodegeneratieve ziekten, zoals amyotrofische lateraal sclerose (ALS) en multiple sclerose (MS), ADHD, hypoglycemie, autisme, leverziekten, beroerte, zwangerschap en kanker. Zijn bezwaren worden echter weerlegd door Dr. Robert Crayhon en andere natuurgeneeskundige experts, alsook door celbiologen. Het FIOW onderzocht de medische literatuur op zoek naar duidelijkheid in deze kwestie.
Het glutamine-glutamaat metabolisme in de hersenen volgens Dr. Blaylock Aangezien glutamine de voornaamste bron van glutamaat in de hersenen is, kan glutaminesuppletie volgens Dr. Blaylock aanleiding geven tot overmaat glutamaat. Glutamine kan de bloed-hersenbarrière vrij passeren, terwijl glutamaat of glutaminezuur dat niet kan. Glutamine is daarom de voornaamste bron van glutamaat in de hersenen. Glutamaat is een stimulerende neurotransmitter, van belang voor chemische communicatie in de synapsen tussen hersencellen. Wanneer glutamaat zijn werk gedaan heeft, wordt het opgenomen door de omliggende astrocyten, waar het samen met ammoniak door het enzym glutamine synthetase wordt omgezet in glutamine. Dit glutamine wordt dan getransporteerd naar de neuronen en door het enzym glutaminase terug omgezet in glutamaat. Wanneer glutamaat accumuleert buiten de hersencellen (extracellulair) wordt het een potentiële exitotoxische stof en kan het de hersenen beschadigen.
Theorie versus praktijk Dat glutamine in theorie kan leiden tot verhoogde glutamaatconcentraties hoeft nog niet te betekenen dat dat in de praktijk ook werkelijk zo is. Dr. Robert Crayon is van mening dat glutamine uit de voeding of suppletie niet zomaar allemaal omgezet wordt in glutamaat. De glutamine-glutamaat pathway wordt in normale omstandigheden zorgvuldig gereguleerd. Hij zegt dat hij de symptomen van een overmaat glutamaat (hoofdpijn, misselijkheid, duizeligheid) nog nooit gezien heeft bij hoge doses glutamine en dat deze ook nergens worden gerapporteerd in de medische literatuur. Ook verschillende celbiologen vinden dit een cruciale redeneringsfout van Dr. Blaylock. Glutamine is ook een precursor van GABA, de kalmerende neurotransmitter. Als glutamine allemaal omgezet zou worden in GABA, zou het de neuronen niet overprikkelen, maar zou je in slaap vallen en dat is in de praktijk ook niet het geval.
10
Orthofyto
Jaargang 15 ~ nr.81 ~ 2010
®
Zijn bevindingen worden bevestigd door onderzoeken waaruit blijkt dat de glutamaatconcentratie in het bloed maar lichtjes stijgt bij hoge doses glutamine (15 gram) en helemaal niet bij lagere doses (5 gram). Overigens kan glutamaat de bloedhersenbarrière niet passeren, behalve na hersenoperaties. (1) Glutamine en glutamaat zijn belangrijke precursors van • Creatinefosfaat • Glucose tolerantie factor • GABA (gamma-aminoboterzuur) • Glutathion • Foliumzuur
Neurologische schade door overmaat ammoniak Mensen met leveraandoeningen hebben de neiging om ammoniak op te stapelen in hun bloed en hersenen. Dit kan leiden tot neurologische schade, zoals hepatische encefalopathie. In vitro en in vivo studies hebben aangetoond dat ammoniak oxidatieve stress, mitochondriale stoornissen en zwelling van de astrocyten veroorzaakt. De omzetting van ammoniak en glutaminezuur naar glutamine door het enzym glutamine synthetase is altijd beschouwd als het mechanisme van ammoniakdetoxificatie. Volgens Dr. Blaylock is echter niet ammoniak, maar glutamine de veroorzaker van hersenschade. Hij staaft zijn stelling met bewijzen uit recente onderzoeken. • Een onderzoek uit 1991 toonde voor het eerst aan dat chronische hyperammoniëmie geen symptomen gaf als het enzym glutamine synthetase en daarmee de glutaminesynthese geblokkeerd werd. De onderzoekers zeggen er wel bij dat dat niet betekent dat glutamine toxisch is. (2) • In een recentere studie uit 2006 wordt dit bevestigd. Ook hier trekken wetenschappers de gunstige werking van gluta-
Voeding
Walter O.M. Faché
mine synthese in het cytoplasma van de astrocyten bij overmaat ammoniak in twijfel. De glutamine die hieruit ontstaat zou namelijk in de mitochondriën weer omgezet worden in ammoniak en glutamaat, waarbij de ammoniak de werking van de mitochondriën zou verstoren door een verhoogde productie van vrije radicalen en een verhoogde permeabiliteit, met als gevolg zwelling van de astrocyten. (3) Het gaat hier in beide gevallen echter om glutaminesynthese, niet om glutamine in de voeding of suppletie. Ook weer een foute redenering van Blaylock. • Uit een andere studie blijkt dat er bij exitotoxiciteit juist een verlaagde activiteit van glutamine synthetase is en dus een verminderde glutaminesynthese, waardoor glutamaat langer beschikbaar blijft, wat tot beschadiging van de neuronen leidt. Men vond ook dat ondermeer een verhoogde stikstofoxide (NO) productie, een verlaagde antioxidantstatus en verhoogde oxidatieve stress bijdroegen aan exotitoxiciteit. (4) • In een recent Nederlands onderzoek vond men dat een dramatische daling van de glutamineconcentratie in de hersencortex als gevolg van een genetische deficiëntie van het enzym glutamine synthetase de hoofdoorzaak is van hersendysfunctie en neonatale dood bij muizen. (5)
Glutamine verantwoordelijk voor hersenschade? Dr. Blaylock haalt ook een onderzoek aan dat stelt dat het glutaminegehalte in de hersenen een marker is voor hersenschade bij kinderen met hersentrauma en voor hersenschade door aanvallen. Het gaat hier echter om glutamine-glutamaat, niet om glutamine alleen. (6) Verschillende onderzoekers vonden juist verlaagde glutaminewaarden en zelfs verlaagde glutamaatwaarden bij neurologische aandoeningen. Een recent Duits onderzoek vond verhoogde concentraties van glutamaat en N-acetylaspartaat en verlaagde glutamineconcentraties in de hersenen van vrouwen met borderline persoonlijkheidsstoornis en comorbiede ADHD. (7) Verlaagde concentraties van glutamine en glutamaat worden gevonden bij vrouwen met obsessieve compulsieve stoornissen. (8) Wat we hieruit kunnen concluderen is dat bij sommige hersenaandoeningen verhoogde glutamineconcentraties gevon-
den worden en bij andere juist lage. Deze resultaten hoeven elkaar niet tegen te spreken. Het gaat niet om glutamine zelf als wel om een verstoorde glutaminesynthese en glutamine-glutamaat cyclus.
Glutamine suppletie gevaarlijk of niet? Uit een grondige literatuuranalyse blijkt dat glutamine een belangrijk aminozuur is en dat suppletie gunstig is bij stress, chemotherapie, brandwonden, wondgenezing (na operatie), immuniteitsdaling, kanker, verlies van spiermassa, darmaandoeningen, enz. Er wordt nergens een verband gevonden tussen glutaminesuppletie en hersenaandoeningen. Bij sommige, maar niet alle, neurologische aandoeningen ziet men wel verhoogde glutamine- en/of glutamaatwaarden in de hersenen, maar deze zijn het gevolg van een verhoogde synthese of een verstoorde glutamineglutamaat cyclus in de hersenen. Het is ook niet duidelijk of dit een gevolg of een oorzaak is van hersenschade.
rosa, infectieuze enteritis, necrotiserende enterocolitis, immature darm, korte darm syndroom, schade aan de darmmucosa als gevolg van chemotherapie, bestraling of ernstige ziekte Immunodeficiëntie syndromen: defecten aan het immuunsysteem als gevolg van ernstige ziekte of beenmergtransplantatie, aids Patiënten met kanker: glutaminedeficiëntie door cachexie (sterk vermageren met verlies van spiermassa), vermindert hartschade door doxorubicin Gestoorde hersenfuncties: onthoudingsverschijnselen (alcohol- en suikerverslaving), dementie, geheugenstoornissen, hersenschudding, schizofrenie, concentratiestoornissen
De waarschuwingen van Dr. Blaylock komen volgens ons voort uit de foutieve redenering dat glutamine automatisch omgezet wordt in glutamaat. Hij verwart ook glutaminesynthese in de hersenen met glutamine uit voeding en suppletie. Zolang echter met klinische studies niet is aangetoond dat glutaminesuppletie absoluut veilig is bij hersenziekten, moeten mensen met neurologische aandoeningen als ALS (amyotrofische lateraal sclerose) en MS (multiple sclerose) en ook mensen die onlangs een hersenoperatie ondergaan hebben, voorzichtig zijn met glutaminesupplementen. Zij moeten steeds een orthomoleculaire arts raadplegen bij glutaminegebruik. Doses van 5 tot 10 gram per dag hebben een gunstig effect op ondermeer de spieren, de immuniteit en darmaandoeningen zonder glutamaat in het bloed te verhogen. Hogere doses tussen 15 en 30 gram worden als veilig beschouwd voor gezonde mensen zonder neurologische aandoeningen.
Aandoeningen waarbij glutaminesuppletie een gunstig effect laat zien: Ernstige katabole ziekten: brandwonden, trauma, operatie, acute en chronische infectie, beenmergtransplantatie, intensive care Slecht functioneren van de darm: chronische darmontstekingen, ziekte van Crohn, colitis ulce-
Referenties 1. Subhuti Dharmananda, Ph.D., Director, Institute for Traditional Medicine, Portland, Oregon. Amino Acid Supplements I: Glutamine with Reference to the Related Compound Glutamate. 2. Hawkins RA, Jessy J. Hyperammonaemia does not impair brain function in the absence of net glutamine synthesis. Biochem J 1991 (227) 697-703. 3. Albrecht J, Norenberg MD. Glutamine: a Trojan horse in ammonia neurotoxicity. Hepatology. 2006 Oct;44(4):788-94. 4. Swamy M, Sirajudeen KN, Chandran G. Nitric oxide (NO), citrullineNO cycle enzymes, glutamine synthetase, and oxidative status in kainic acid-mediated excitotoxicity in rat brain. Drug Chem Toxicol. 2009;32(4):326-31. 5. He Y, Hakvoort TB, Vermeulen JL et al. Glutamine synthetase deficiency in murine astrocytes results in neonatal death. Glia. 2010 Apr 15;58(6):741-54. 6. Babikian T, Freier MC, Ashwal S et al. MR spectroscopy: predicting long-term neuropsychological outcome following pediatric TBI. J Magn Reson Imaging. 2006 Oct;24(4):801-11. 7. Rüsch N, Boeker M, Büchert M et al. Neurochemical alterations in women with borderline personality disorder and comorbid attentiondeficit hyperactivity disorder. World J Biol Psychiatry. 2010 Mar;11(2 Pt 2):372-81. 8. Yucel M, Wood S J, Wellard R et al. Anterior cingulate glutamateglutamine levels predict symptom severity in women with obsessive-compulsive disorder. Australian and New Zealand Journal of Psychiatry, 2008; 42(6). pp. 467-477. 9. Walter O.M. Faché. MN 64. Een ontspoord hersenmetabolisme in balans brengen. Publi Media FIOW. Laarne2002.
Orthofyto
11 ®
Jaargang 15 ~ nr.81 ~ 2010
Voeding
Jozef Poppe
Bioactieve moleculen in waterkers Kruisbloemige gewassen zijn een superheilzame plantenfamilie. Het trio koplopers is broccoli, waterkers, en bloemkool, doch radijs, mosterd, koolzaad, raap, rammenas, spruitjes, savooi, kabuis en rode kool mogen niet uit het oog worden verloren. Zij zijn allen geloofd om hun bitterstoffen en zwavelhoudende afweerstoffen. In Orthofyto lazen wij al eerder orthomoleculaire lofwoorden over sulforafaan in broccoli en over indool-3-carbinol in bloemkool. Thans is het de beurt aan de glucosinolaten en andere heilzame stoffen in waterkers.
Bijzondere moleculen in waterkers •
•
• • • •
12
•
Alfa-linoleenzuur (omega-3): 372 mg per 100 gram vers waterkersloof. Vermindert arachidonzuur en is dus anti-inflammatoir; tegen hart- en vaatziekten, oogziekten, artritis, sommige auto-immuunziekten. Arginine (L-arginine): essentieel aminozuur waaruit citruline en stikstofmonoxide of NO wordt gevormd. NO is noodzakelijk voor de viriele krachten (afrodisiacum). NO werkt tevens immuniserend als macrofaagcomplement, ook tegen angina pectoris. Bitterstoffen: deze behoren tot de terpenen en zijn vluchtig; antiinfectieus. Enzymen: myrosinase, diastase en sommige peroxidasen (zie verder) Etherische oliën of dus vluchtige (essentiële) oliën: o.a. rafanol; cholesterolytisch. Fermenten: eiwitverbindingen van
• • • • •
•
• •
de enzymtherapie die de biologische processen snel kunnen stimuleren. Flavonoïden nl. kaempferol en quercitine: dit zijn polyfenolen met antioxidante en soms anti-oestrogene werking, tevens kankerremmend Fenolen: cafeïnezuur en salicylzuur in zeer lichte concentratie, zoals in sommige andere groenten Gluconasturtiine: het meest waardevolle glucosinolaat in waterkers. Glucosinolaten: zie verder in een apart kapittel Indolen: in beperkte mate afgeleid uit een glucosinolaat van bloemkool; antitumor, enz. Isothiocyanaten: bijzonder actieve medicinale zwavelhoudende componenten afgeleid uit glucosinolaten van waterkers (zie verder) Nitrilen: nl. 3-fenylpropionitrile en 8-methylthio-octanone-nitrile; versterkte werking van de isothiocyanaten. Peroxidasen: enzymen die waardevol zijn voor de afbraak van toxinen. Salicylzuur: plantenziektewerende
Orthofyto
Jaargang 15 ~ nr.81 ~ 2010
®
• • •
signaalmolecule vooral in waterplanten en moerasplanten(rijst) en dus zeker in waterkers die in water groeit; met acetylsalicylzuur zijn er veel toepassingen in de geneeskunde. Sulforafaan: is ruim zo sterk aanwezig in broccoli; bloedzuiverend en antikanker. Zwavel-stikstofoliën: infectiewerend Zwavelhoudende vluchtige oliën: zie bij glucosinolaten
Vitaminen, telkens per 100 gram vers loof •
• •
Vitamine A: vetoplosbaar; bètacaroteen 2,7 mg; antioxidant, en oogscherpte-stimulerend door omzetting van lichtenergie naar chemische energie die de oogzenuw prikkelt. Vitamine B1 of thiamine: 0,85 mg; vooral voor energie en zenuwsterkte Vitamine B2 of riboflavine:
Voeding
Jozef Poppe
• •
•
• •
0,17 mg; anti-oogstaar, ook tegen migraine, en huidziekten; overschot aan B2 toont heldergele urinetint Vitamine B3 of niacine: 0,7 mg; tegen depressie, oorsuizen, en artritis Folinezuur of foliumzuur: folaat is de verzamelnaam van verschillende verbindingen van foliumzuur; er is 9,2 microgram per 100 gram vers loof; bloedvernieuwing, hematocrietstijging, celdeling, spieren, enz. Vitamine C of ascorbinezuur: zeer hoge dosis van 51 tot 80 mg per 100 g vers loof; preventie en genezing van talloze ziekten, bijv. scheurbuik, anemie, tandvleesontsteking. Vitamine D1, D2, D3: vet oplosbaar vitamine dat kalkfixatie in het bot bevordert, sterk aanwezig Vitamine E of tocoferol: vet oplosbaar antioxidant, vruchtbaarheidstimulerend
Mineralen (telkens per 100 gram vers loof) • Calcium: 129 tot 180 mg; botstructuur, enz. • Fluor: concentratie afhankelijk van bronwater en kweekwijze; o.a. antitandbederf. • Fosfor: 63 mg, voor skelet en tanden, enz. • IJzer: 0,2 tot 3,1 mg; voor nieuwe rode bloedcellen. • Jodium: concentratie volgens bronwater en teeltwijze, onmisbaar voor de schildklier. • Kalium: 276 tot 330 mg, urinedrijvend en anti-oedemisch. • Koper: minder dan 0,05 mg, hetzij de normale hoeveelheid in bladgroen; groeiregulatie bij zoogdieren en mens; ook immunomodulerend. • Magnesium: 31 tot 34 mg; onmisbaar voor de goede werking van talloze enzymen. • Mangaan: geen juiste cijfers; versnelt bepaalde enzymreacties; botstructuur. • Natrium: 12mg (dit cijfer is ruim 20 maal lager dan kalium), dit is zo gewenst omdat het oedemisch of dus vochtophoudend werkt; daarom hoe minder natrium hoe beter • Selenium: lage maar zeer gegeerde concentratie; tegen hartziekte en kanker, antiveroudering, ook celbeschermend. • Zink: 0,7 mg; voor gunstige mannelijke functie; is tevens veelzijdige enzymbegeleider • Zwavel: zeer gegeerde component van de glucosinolaten, infectiewerend
Details over glucosinolaten en andere speciale moleculen Glucosinolaten zijn zwavelhoudende aromatische glucosiden (zwavel-suikers) die enzymatisch kunnen worden afgebroken tot fenylethylisothiocyanaat (fenethylisothiocyanaat). Het zijn licht vluchtige oliën die in waterkers pas vrijkomen nadat het blad is geschonden of gesneden. In waterkers is gluconasturtiine het belangrijkste glucosinolaat. Het slapende enzym “myrosinase” zit wel in dezelfde bladcel als de nasturtiine doch heeft hiermee echter geen direct contact zolang de celwand niet is geschonden. Van zodra dit gebeurt, zal de gluconasturtiine naar een isothiocyanaat worden omgezet, wat volgens talloze auteurs waardevolle medische eigenschappen bezit. In feite is de omzetting soms drieledig zodat uit glucosinolaten naast isothiocyanaten eveneens nitriles en thiocyanaten worden gevormd. Bij verdere afbraak kunnen diverse nuttige aminozuren zoals fenylalanine (startmolecule voor salicylzuur) en tryptofaan (startmolecule voor serotonine) worden vrijgezet. Veel belangrijker is echter de anticarcinogene werking van isothiocyanaten. Isothiocyanaten neutraliseren de procarcinogene chemicaliën in de lever (via fase 1 & fase 2); remmen de kankercelgroei en angiogenese (bewezen in vitro en in vivo); en stimuleren de dood van kankercellen (apoptose) met gunstige werking tegen de metastasen. En hier bovenop is er nog een heilzaam bijeffect van selenium, sulforafaan, en indool-3-carbinol, isoflavonen, sulfoxiden en thionen. De snelheid waarmee al deze goede effecten kunnen geschieden wordt geraamd op twee uur na de orale inname vermits de isothiocyanaten dan al in voldoende concentratie in het bloed zijn terug te vinden.
Diverse preventieve en curatieve waterkerseigenschappen De anticarcinogene eigenschappen nemen wij hier samen: neutraliseren van kankerverwekkende stoffen door efficiëntere leverwerking, remmen van tumorcelgroei door selectieve antimitose en gerelateerde anti-angiogenese, apoptosebevordering en gerelateerde metastaseremming. Het rijke vitaminegamma werkt verjongend, hartversterkend en hersenverkwikkend. Het perfecte mineraalaanbod verstevigt
de gewrichten en het gebeente, met hierbij nog de bijkomende activiteit van selenium (antioxidant), zink (enzymbegeleider), zwavel (anti-infectie) en jodium (schildklier regelend). De arginine werkt stimulerend voor de man (samen met zink); de zeer lichte hoeveelheid salicylzuur is graag meegenomen voor hen die geen bloedverdunner door de dokter werden voorgeschreven. Bovendien lezen wij in de literatuur het heilzame gebruik van waterkers voor: anemie, hersenvitaliteit, astma, bloedcirculatie, bronchitis, constipatie, depressie, gingivitis, haargroei, hematocriet, inflammatie, migraine, nierwerking, potentie, prostaat, scheurbuik, stress, tromboseneiging, vrije radicalen, veroudering, zwaveltekort, enz.
Besluit en disclaimer De thans zo talrijk geworden wetenschappelijke studies en opvallende publicatietitels wijzen meer en meer overtuigend op het feit dat waterkers heel wat ziektewerende moleculen bevat. Elke medische auteur verdient respect voor wat hij of zij met de beste bedoelingen heeft neergeschreven doch in geval van ziekte is doktersadvies steeds aangewezen als eerste stap naar de genezing. Referenties: 1. Ames B and Wakimoto P 2002: Are vitamin-and mineral-deficiencies a major cancer risk. Nat. Rev. Cancer 2,4, 694-704. 2. Ashwell M et al 2000: Guide to vitamins, minerals and supplements. The Readers Digest Association London, 416 pag & fig. 3. Béliveau R & Gingras D 2006: Eten tegen kanker, Kosmos; UtrechtAntwerpen. 314 pag & fig; speciaal pag 87 waterkers. 4. Chiao JW, Wu H and five co-authors 2004: Ingestion of an isothiocyanate metabolite from cruciferous vegetables inhibit growth of human prostate cancer cell xenographs by apoptose and cell cycle arrest. Carcinogenesis, 25,8, 1403-1408. (via publimed sept 2005). 5. De Maerteleire E en Poppe J 2005: Bioactieve stoffen in de voeding. Elsevier Gezondheidszorg Nederland, Maarssen, 261 pag & fig. 6. Hecht Stephen 1999: Chemoprevention of cancer by isthiocyanates, modifiers of carcinogen metabolism. Journal of nutrition, 129, 768-774; University of Minnesota Cancer Center. 7. Johson IT 2002: Glucosinolates, bioavailability and importance to health. Int. J. Vitam. Nutr. Research, 72,1, 26-31 8. Keck Anna-Sigrid & Finley J 2004: Cruciferous vegetables, cancer protective mechanisms of glucosinolate hydrolysis products and selenium. Integrative cancer therapies, vol 3 (1), 5-12. 9. Klessig D & Malamy J 1994: the salicylic acid signal in plants. Plant molecular Biology, 26, 1439-1458. (University New York) 10. Mikkelsen M, Petersen B, Olsen C, Halkier B 2003: Biosynthesis of metabolic engineering of glucosinolates. Royal Vet. and Agric. University of Copenhagen 11. Palaniswamy U, Mac-Avoy R and Stuart J 2003: Ontogenic variations of ascorbic acid and phenethylisothiocyanate concentrations in watercress-leaves. Journal of Agric Food Chem. 51,18,5504-09 12. Pereira C & Sinclair A 2001: the alphalinolenic acid content of green vegetables in Australia. Int. Journ. Vitam. Nutr. Res. Juli ; 71, 4, 223228. (via publimed) 13. Poppe Jozef 2005: Gezond met waterkers. Grondige studie bij voordracht voor Artsenvereniging Leuven, 49 pag & fig 14. Thomson B & Shaw I 2002: A comparison of risk and preventive factors for colorectal cancer in the diet of New Zeeland. Asian Pac. Jour. Canc. Prev. 3, 319-324 15. Thornalley P 2002: Isothiocyanates, mechanisms of cancer chemopreventive action. Anticancer drugs, april 2002, 331-338; University of Essex. 16. Verhelst Geert 2004: Groot handboek geneeskrachtige planten. Mannavita Wevelgem, 544 pag & fig. 17. Watzl Bernard 2001: Glucosinolaten; Ernährungs-Umschau, vol 48, Heft 8. 18. Yang Y-M and six co-authors 2005: N-acetyl conjugate of phenethylisothiocyanate enhances apoptosis in growth-stimulated human lung cells. Cancer Research 65, 8538- 47 (via publimed) 19. Zhang Y and Talalay P 1998: Anticarcinogenic activities of organic isothiocyanates, chemistry and mechanism. Cancer Research, suppl. 54, 1076-81
Orthofyto
13 ®
Jaargang 15 ~ nr.81 ~ 2010
Ziektebeeld
Hilde Maris
Verborgen vitamine B12 deficiëntie De rol van methylcobalamine voor de mentale gezondheid
V
itamine B12 of cobalamine is de meest complexe vitamine en bovendien de enige vitamine die deels mineraal is. Midden in de complexe structuur van de vitamine zit namelijk het mineraal kobalt. Het is dit mineraal dat de vitamine haar donkerrode kleur geeft, waardoor ze ook wel eens de mooiste vitamine wordt genoemd. Lange tijd stond vitamine B12 vooral bekend om haar rol bij de synthese van rode bloedcellen, DNA en RNA. Het is ondertussen echter duidelijk dat B12 veel meer doet dan bloedarmoede voorkomen. Uit recente studies blijkt dat een adequate hoeveelheid vitamine B12 bescherming biedt tegen dementie, de immuniteit een boost geeft, gezonde zenuwcellen behoudt, cellen regenereert, beschermt tegen atherosclerose en diabetes en zelfs kanker voorkomt. Eén van de cruciale gebieden van B12-activiteit zijn de hersenen. Vitamine B12 is onontbeerlijk voor een goede hersenfunctie en een optimale mentale gezondheid.
Methylcobalamine voor een gezonde mentale functie Het is niet zo verwonderlijk dat vitamine B12 deficiëntie mentale stoornissen veroorzaakt. De vitamine is namelijk essentieel voor de synthese en het gebruik van belangrijke neuro-factoren: de monoaminen, melatonine en serotonine. Daarnaast is B12 omwille van zijn methylerende vermogen van cruciaal belang voor het functioneren en het behoud van de zenuwcellen zelf. Vandaar dat de gemethyleerde vorm van vitamine B12, methylcobalamine, de beste vorm is om toe te dienen bij B12 deficiëntie. Methylcobalamine is de bioactieve vorm, wat betekent dat deze meteen werkzaam is. Andere vormen van vitamine B12, cyanocobalamine en hydroxycobalamine, moeten in het lichaam eerst nog omgezet worden in de actieve vorm.
Ik weet het niet meer Vitamine B12 draagt ook bij tot een gezonde hersenwerking door het homocysteïnegehalte te verlagen. Homocysteïne is een toxische tussenmetaboliet van het methioninemetabolisme en kan de zenuwcellen beschadigen. Homocysteïne belemmert de methylatiereacties die essentieel zijn voor de hersenfunctie. Studies tonen aan dat mensen met verhoogde homocysteïnewaarden niet goed meer kunnen denken. Een veel gehoorde frase bij mensen met B12-tekort is dan ook: “Ik weet het niet meer”. Het verband tussen B12 deficiëntie en mentale aandoeningen is al meermaals aangetoond. Een studie uit 2000 laat zien dat 30% van de patiënten in psychiatrische ziekenhuizen een B12 tekort heeft. Vermoedelijk zijn dat er veel
14
Orthofyto
Jaargang 15 ~ nr.81 ~ 2010
®
meer, want vitamine B12 deficiëntie wordt vaak gemist in standaard bloedanalyses. Voldoende B12 in het bloed betekent niet automatisch dat er voldoende B12 in de weefsels aanwezig is. De referentiewaarden voor B12 blijken volgens de recentste inzichten te laag om een deficiëntie uit te sluiten. Vele mensen met ‘normale bloedwaarden’ hebben een metabole deficiëntie.
De gevaren van verborgen B12-deficiëntie Mensen van 55 jaar en ouder moeten hun B12 status bijzonder goed in het oog houden. Een lage B12-status verhoogt namelijk het risico op hersenschade en schade aan het zenuwstelsel, met de bijbehorende symptomen zoals vergeetachtigheid, verstandelijke achteruitgang en verminderde concentratie. B12 deficiëntie verhoogt ook het risico op depressie, diabetes, atherosclerose, immuniteitsdaling en mentale aandoeningen. Deze aandoeningen kunnen zich al manifesteren lang voor artsen een B12 deficiëntie in het bloed ontdekken. Een studie die in 2008 in het tijdschrift Neurology werd gepubliceerd onderstreept de realiteit van dit gevaar. In deze studie werden 107 gezonde volwassenen (61 tot 87 jaar) zonder tekenen van verstandelijke achteruitgang jaarlijks onderzocht door middel van MRI scans, evaluatie van de cognitieve functies en een klinisch onderzoek. Hun bloed werd aan het begin van de studie getest op vitamine B12, foliumzuur en homocysteïne. Na vijf jaar bleken de deelnemers die de laagste B12-waarden hadden aan het begin van de studie een zes keer zo hoog risico te hebben op hersenbeschadiging dan diegenen met de hoogste B12-waarden. Zij hadden bovendien
Ziektebeeld
HIlde Maris
een groter verlies van hersenvolume (hersenatrofie) dan diegenen met hogere B12 waarden. Het frappante was dat zelfs de laagste B12-waarden niet eens werden beschouwd als tekorten.
Moeilijke diagnose - homocysteïne en methylmalonzuur B12 waarden in het bloed zijn geen betrouwbare bepaling van een B12 deficiëntie. Het is daarom belangrijk om bij een bloedanalyse ook andere parameters te meten die op B12 tekort kunnen wijzen, zoals homocysteïne en methylmalonzuur (MMZ). De enzymatische afbraak van deze stoffen is afhankelijk van B12, dus verhoogde waarden in het bloed geven een meer accurate weergave van de B12 status. MMZ is verhoogd bij 90 à 98% van mensen met B12 deficiëntie. Toch kunnen normale waarden van homocysteïne en MMZ een tekort aan B12 niet met zekerheid uitsluiten.
Referentiewaarden: B12: (streefwaarde Methylmalonzuur: Homocysteïne: (streefwaarde
300-960 pg/ml >500 pg/ml) <450 nmol/l <16 umol/l <10 umol/l)
B12 deficiëntie • Vitamine B12 deficiëntie komt enorm veel voor, vooral bij ouderen • 40% van de westerse bevolking heeft lage B12 waarden en meer dan 20% van de 65-plussers heeft ernstige tekorten • Serumwaarden van <100pg/ml worden als deficiënt beschouwd • Optimale waarden moeten hoger zijn dan 500 pg/ml
Deficiëntie symptomen • bleekheid, duizeligheid, bloedarmoedesymptomen • menstruatiestoornissen • vermoeidheid, spierpijn, krachtverlies • tremor, psychosen, geestelijke achteruitgang, depressie, dementie, verwardheid • concentratiestoornissen, geheugenproblemen, nervositeit • tintelingen, doof gevoel, brandend gevoel in armen, benen, handen en/ of voeten, zenuwpijn • gladde, pijnlijke tong • afasie: niet op de juiste woorden
kunnen komen, verkeerde woorden gebruiken, verspreken • ataxie: onverklaarbaar vallen, of ergens tegen aan lopen, verlies van positiegevoel, onhandig zijn, dingen uit je handen laten vallen, dingen omgooien, struikelen, moeilijk lopen • het koud hebben • impotentie, onvruchtbaarheid
Deficiëntie oorzaken • Slechte opname vit B12 in de darm • Bij darmziekten, darmparasieten, spruw, verstoorde darmflora • Gebrek aan maagzuur of het gebruik van antacida blokkeert B12 opname door gebrek aan de intrinsieke factor die door de maagwandcellen wordt geproduceerd • Helicobacter pylori infectie • Vegetariërs/veganisten die weinig of geen dierlijke voedingsmiddelen eten • Bij een eiwitrijk dieet wordt meer B12 verbruikt • Bij zwangerschap is meer B12 nodig (postnatale depressie door B12 en foliumzuur deficiëntie!) • Het vermogen van het lichaam om B12 uit de voeding te absorberen daalt met het ouder worden • Alcoholconsumptie en zwaar roken
Functies van B12 • Vorming van rode bloedcellen (pernicieuze anemie) • Synthese van DNA, de basis voor alle lichaamscellen • Handhaven van gezond weefsel van de myelineschede, die de zenuwen omhult • Ontgiften van cyanide (lijnzaad, noten, zaden) en benzopyrenen (barbecue) uit de voeding en tabaksrook • Omzetting van het toxische homocysteïne in methionine samen met foliumzuur coënzymen (risicofactor bij CVD en vit B6)
Bronnen van B12 • Vitamine B12 zit alleen in dierlijke producten in aanzienlijke hoeveelheden: lever, eieren, kaas, vlees, vis, melk • Micro-organismen in de bodem produceren B12. Deze blijven normaal aan de wortelgroenten hangen. Met de industrialisatie van de
voedselproductie en de overdreven hygiëne werd deze bron van vitamine B12 uitgeschakeld. Traditionele Aziatische miso en tempeh bevatten veel B12
Intestinale synthese van vitamine B12 is ontoereikend • Van twee groepen micro-organismen is aangetoond dat ze in staat zijn om aanzienlijke hoeveelheden vitamine B12 in de dunne darm te synthetiseren: Pseudomonas en Klebsiella sp. Voorwaarde is wel dat de intestinale microflora en de darmfunctie optimaal zijn, wat bij de meeste mensen niet het geval is. • Ook in de dikke darm wordt door bacteriën vitamine B12 aangemaakt, maar deze wordt integraal uitgescheiden. Een ietwat onsmakelijk experiment van Sheila Callendar (1949) toonde aan dat in de feces van veganisten met B12 deficiëntie voldoende B12 zat die door de dikke darm niet werd opgenomen, maar die - indien opnieuw oraal toegediend - wel door de dunne darm werd opgenomen.
Advies bij B12 deficiëntie Dagelijkse suppletie met sublinguale methylcobalamine zuigtabletten is de beste manier om deficiëntie te voorkomen of te herstellen: 1.000 à 5.000µg per dag. Raadpleeg steeds een orthomoleculaire arts. Referenties: 1. Clarke R, Birks J, Nexo E et al. Low vitamin B-12 status and risk of cognitive decline in older adults. Am J Clin Nutr. 2007 Nov;86(5):1384-91. 2. Erkurt MA, Aydogdu I, Dikilitaş M et al. Effects of cyanocobalamin on immunity in patients with pernicious anemia. Med Princ Pract. 2008;17(2):131-5. Epub 2008 Feb 19. 3. Okada K, Tanaka H, Temporin K et al. Methylcobalamin increases Erk1/2 and Akt activities through the methylation cycle and promotes nerve regeneration in a rat sciatic nerve injury model. Exp Neurol. 2010 Apr;222(2):191-203. Epub 2010 Jan 4. 4. Piyathilake CJ, Macaluso M, Alvarez RD et al. Lower risk of cervical intraepithelial neoplasia in women with high plasma folate and sufficient vitamin B12 in the post-folic acid fortification era. Cancer Prev Res (Phila Pa). 2009 Jul;2(7):658-64. Epub 2009 Jun 19. 5. Deshmukh US, Joglekar CV, Lubree HG et al. Effect of physiological doses of oral vitamin B(12) on plasma homocysteine: a randomized, placebo-controlled, doubleblind trial in India. Eur J Clin Nutr. 2010 Mar 10. [Epub ahead of print] 6. Silver H. Vitamin B12 levels are low in hospitalized psychiatric patients. Isr J Psychiatry Relat Sci. 2000;37(1):41-5. 7. Allen LH. How common is vitamin B-12 deficiency? Am J Clin Nutr. 2009 Feb;89(2):693S-6S. Epub 2008 Dec 30. 8. Lindenbaum J, Rosenberg IH, Wilson PW Prevalence of cobalamin deficiency in the Framingham elderly population. Am J Clin Nutr. 1994 Jul;60(1):2-11. 9. Vogiatzoglou A, Refsum H, Johnston C et al. Vitamin B12 status and rate of brain volume loss in community-dwelling elderly. Neurology. 2008 Sep 9;71(11):826-32. 10. Albert MJ, Mathan VI,. Baker SJ. Vitamin B12 synthesis by human small intestinal bacteria. Nature 283, 781 - 782 (21 February 1980) 11. Herbert V (1988) “Vitamin B-12: plant sources, requirements, and assay.” American Journal of Clinical Nutrition, vol. 48, pp. 852-858. 12. Callender, Sheila T.E et al. Anti-anaemia activity of faecal extracts from pernicious anaemia patient. Lancet. 1949; 2: 57. 13. Allen LH. Causes of vitamin B12 and folate deficiency. Food Nutr Bull. 2008 Jun;29(2 Suppl):S20-34; discussion S35-7. 14. Walter O.M. Faché. Module 6 Orthomoleculaire Diagnostiek Deel 1. Voedingsdeficiënties bij patiënten herkennen aan de hand van lichaamssymptomen. Publi Media FIOW. Laarne, 1990, 2010 15. Elin RJ et al. Methylmalonic Acid : a test whose time has come? Archives of Pathology and Laboratory Medicine 2001 (125): 824-827 16. Klee GG. Cobalamin and Folate Evaluation: Measurement of Methylmalonic Acid and Homocysteine versus Vitamin B12 and Folate. Clinical Chemistry 2000 (46): 1277-1283
Orthofyto
15 ®
Jaargang 15 ~ nr.81 ~ 2010
Phosphatidylserine forte Phosphatidylserine forte gaat de hersenfuncties ondersteunen, het concentratievermogen verhogen, gaat het geheugen verbeteren en gaat zorgen voor betere cognitieve prestaties zoals studeren en memoriseren. Het kan depressies tegengaan en de gemoedstoestand verbeteren. Het houdt de cortisolstijging ten gevolge van stress en werk in bedwang. Phosphatidylserine forte is van het grootste belang om geheugenverlies en Alzheimer tegen te gaan en terug te dringen. Ook de student heeft baat bij het nemen van Phosphatidylserine forte.
ww
w. ur ma
U
le. c
om
Voor meer informatie: CVBA Urmale
[email protected] De pierpontstraat 2 3540 Herk-de-Stad Tel: 013 55 60 92 Fax: 013 55 21 05
www.urmale.com
ORTHO trends
ORTHOTRENDS wordt samengesteld uit de wetenschap pelijke literatuur en de actualiteit en voorzien van orthomoleculaire commentaren, toelichtingen en adviezen. ORTHOTRENDS wordt samengesteld door Orth. Biochemicus Walter OM Faché, Wetenschapsjournalist Dirk Bogaert, Hilde Maris, Guido Duerinckx. Eindredactie Walter OM Faché, Directeur van het Faché Instituut FIOW.
ORTHOtrends® Oncologie
18 Bitter meloen verhindert de groei van borstkankercellen...................... 18 Alfa-liponzuur veelbelovend bij pancreaskanker..........................................
Voeding
Dagelijks een notenmix eten beschermt tegen DNA-schade...................
19
Oncologie
Dha vernietigt kankercellen.....................
20
Homeopathische geneesmiddelen doden kankercellen...................................
20
Cystische Fibrose
Omega-3 vetzuren en gammalinoleenzuur zijn gunstig bij taaislijmziekte....................................... Gastro-enterologie
Resveratrol veelbelovend bij chonische inflammatie van de darmen...................... Oncologie
Vitamine E extract doet tumoren krimpen..............................
21 21 21
Binnenkort te koop bij het FIOW: Het nieuwe Jaarboek Orthotrends 2009 Alle Orthotrends van het FIOW van 2007, 2008 en 2009 verzameld per ziektebeeld, aangevuld met tips en adviezen voor leefstijl, voeding en suppletie. Een uniek naslagwerk voor iedereen die de recente trends in de Orthomoleculaire Geneeskunde wil toepassen in de praktijk. Prijs: € 40 Voorintekenen aan € 35 kan tot 15 mei 2010
Dit label is voor alle orthoceutische producten een kwaliteitsgarantie!
Orthomoleculaire trends Oncologie
Alfa-liponzuur veelbelovend bij pancreaskanker Referentie: 1. Berkson BM, Rubin DM, et al. Revisiting the ALA/N (alpha-lipoic acid/low-dose naltrexone) protocol for people with metastatic and nonmetastatic pancreatic cancer: a report of 3 new cases. Integr Cancer Ther, 2009; 8(4): 416-22.
Info: MN 54. Orthomoleculaire chemopreventie van borstkanker. Walter O.M. Faché - € 35
Amerikaanse wetenschappers rapporteren 3 nieuwe gevallen van het gebruik van intraveneus alfa-liponzuur naast lage doses naltrexon voor het behandelen van uitgezaaide en niet-uitgezaaide pancreaskanker. De onderzoekers verwezen daarin naar het geval van een man met pancreaskanker die uitgezaaid was naar de lever, die met ditzelfde protocol behandeld was en 6,5 jaar later nog steeds levend en wel was. De resultaten van de drie nieuwe gevallen zijn al even gunstig: (1) een patiënt met een adenocarcinoom van de pancreas, uitgezaaid naar de lever, die meer dan drie jaar later (39 maanden) nog steeds levend en wel was; (2) een patiënt met een adenocarcinoom van de pancreas, uitgezaaid naar de lever, wiens PET scan vijf maanden na de therapie geen tekenen van kanker meer vertoont; (3) een patiënt met pancreaskanker, uitgezaaid naar de lever, de darmen en de nieren, met een geschiedenis van B-cel lymfoom en prostaatkanker, wiens PET scan vier maanden na de therapie geen tekenen van kanker meer vertoont. Alfa-liponzuur werkt volgens de onderzoekers via verschillende mechanismen, zoals het verminderen van oxidatieve stress, stabilisatie van NF(k)B en stimulatie van apoptose (geprogrammeerde celdood). Bovendien maakt alfa-liponzuur een onderscheid tussen gezonde cellen en kankercellen en gaat het de proliferatie van kankercellen tegen. De lage dosis naltrexon werd gebruikt om de endogene immuunrespons te moduleren. Aangezien dit al het tweede artikel is dat verslag doet van de gunstige resultaten met het alfa-liponzuur/naltrexon protocol, menen
de onderzoekers dat een klinische studie uitgevoerd moet worden om deze veelbelovende resultaten te bevestigen. (HM) Alfa-liponzuur: alfa-liponzuur of tioctinezuur is een vitamineachtige stof die in ons lichaam wordt aangemaakt. Het is een cofactor voor enzymen, ondermeer in de energieproductie en de afbraak van aminozuren. Daarnaast is het een zeer sterke antioxidant, die andere antioxidanten regenereert, zware metalen cheleert, de synthese van glutathion induceert en insulinegevoeligheid verhoogt. Naltrexon: Een medicijn dat ontwikkeld werd voor het behandelen van alcoholverslaving. Naltrexon is een ontwenningsmiddel, het wordt gebruikt om de behoefte te verminderen aan alcohol en opiaten, zoals heroïne, morfine en methadon. Adenocarcinoom: een tumor (carcinoom) die ontstaat in klierweefsel. Adenocarcinomen komen veel voor bij borst-, darm-, prostaat-, long-, maag-, baarmoeder- en pancreaskanker. Een goedaardig gezwel dat uitgaat van klierweefsel, noemt men een adenoom. B-cel lymfoom: een vorm van kanker die uitgaat van de lymfocyten, cellen van het immuunsysteem, in dit geval van de B-cellen. Hodgkin lymfoom is een voorbeeld van een B-cel lymfoom. NF(k)B: Nuclear Factor kappa bèta: een transcriptiefactor die een belangrijke rol speelt bij de regulatie van de celproliferatie, de geprogrammeerde celdood, angiogenese en metastasering, en dus een belangrijke factor is bij het ontstaan en de groei van tumoren.
Bitter meloen verhindert de groei van borstkankercellen
Referenties: 1. Ray RB, Raychoudhuri A, Steele R, Nerurkar P. Bitter Melon (Momordica charantia) Extract Inhibits Breast Cancer Cell Proliferation by Modulating Cell Cycle Regulatory Genes and Promotes Apoptosis. Cancer Res. 2010 Mar 1;70(5):1925-31. Epub 2010 Feb 23. 2. Shih CC, Lin CH, Lin WL. Effects of Momordica charantia on insulin resistance and visceral obesity in mice on high-fat diet. Diabetes Res Clin Pract. 2008 Aug;81(2):134-43.
18
Bitter meloen (Momordica charantia) wordt in India, China en Centraal Amerika gebruikt als een middel tegen diabetes. Hij wordt op grote schaal gekweekt in Azië, Afrika en ZuidAmerika en als groente gegeten in India en China. Bitter meloen extract heeft een gunstig effect op het glucosemetabolisme, insulineresistentie, obesitas, plasmalipiden en leverlipiden. De hypoglycemische effecten van bitter meloen worden toegeschreven aan charantine, een steroïde glycoside, en polypeptide-p, een plantaardige insuline nabootser. Bitter meloen bevat daarnaast ook nog andere glycosiden, waaronder momordine, vitamine C, carotenoïden, flavonoïden en polyfenolen.
ORTHO trends
®
Wetenschappers uit Hawaï onderzochten het effect van bitter meloen extract op borstkanker cellijnen (MCF-7 en MDA-MB-231) en op gezonde borstepitheelcellen. Het effect werd getest op zowel oestrogeenreceptorpositieve als oestrogeenreceptor-negatieve borstkankercellen. Behandeling met bitter meloen extract resulteerde in een aanzienlijke vermindering van celproliferatie van de kankercellen en veroorzaakte bovendien apoptose of celdood van de kankercellen. De onderzoekers concluderen dat bitter meloen extract de groei van borstkankercellen verhindert en kan ingezet worden als een voedingssupplement ter preventie van borstkanker. (HM)
Orthomoleculaire trends Voeding
Dagelijks een notenmix eten beschermt tegen DNA-schade Oxidatieve stress speelt een sleutelrol in atherosclerose, kanker en andere degeneratieve ziekten. Sommige bioactieve stoffen in noten hebben antioxidatieve eigenschappen die tegen deze oxidatieve stress beschermen. Spaanse wetenschappers onderzochten daarom het effect van noten eten op verschillende markers van oxidatie en endotheliale functie in patiënten met metabool syndroom. De helft van de patiënten in hun studie kreeg naast een gezonde voeding dagelijks 30 gram gemengde noten gedurende 12 weken. De andere helft kreeg alleen gezonde voeding.
Info: MN 49. Othomoleculaire genetische manipulatie. Walter O.M. Faché - € 25
geoxideerd LDL of endotheelfunctie tussen beide groepen, maar wel aanzienlijk minder DNA-schade bij de groep die noten at. De onderzoekers concluderen daaruit dat het eten van noten geen schadelijk effect heeft op lipidperoxidatie en bovendien DNA-schade beperkt. Deze verminderde DNA-schade zou kunnen verklaren waarom het regelmatig eten van noten zo’n gunstig effect lijkt te hebben op sommige kenmerken van het metabool syndroom en ander chronische ziekten. (PVM)
Verschillende parameters, waaronder antioxidantcapaciteit, geoxideerd LDL, DNA-schade en endotheelfunctie, werden gemeten aan het begin en aan het einde van de studie. Er werd na 12 weken geen significant verschil gevonden in antioxidantcapaciteit,
Referentie: 1. López-Uriarte P, Nogués R, Saez G et al. Effect of nut consumption on oxidative stress and the endothelial function in metabolic syndrome. Clin Nutr. 2010 Jan 9. [Epub ahead of print]
Oncologie
DHA vernietigt kankercellen Een Zweeds onderzoeksteam van het Karolinska Instituut in Stockholm, onder leiding van Dr. Helena Gleissman, ontdekte dat DHA, het omega-3 vetzuur docosahexaeenzuur, neuroblastoomcellen vernietigt in vitro. Dat maakten zij bekend in de Journal of the Federation of American Societies for Experimental Biology (FASEB). Neuroblastoom is een kanker die zijn oorsprong vindt in het sympathisch zenuwstelsel van een embryo of foetus. Kinderen die de kanker krijgen voor hun zevende jaar hebben een hoge vijf jaar overlevingskans, maar bij kinderen die de kanker op latere leeftijd krijgen is de vijf jaar overleving slechts 35%. Op dit moment bestaat de behandeling uit operatie, chemotherapie, bestraling of beenmergtransplantatie. DHA is het meest voorkomende vetzuur in de hersenen en is noodzakelijk voor de neuronale ontwikkeling van de foetus. Het beschermt zenuwcellen tegen door stress veroorzaakte apoptose of celdood, maar aan de andere kant zet het aan tot apoptose van neuroblastoomcellen.
De onderzoekers ontdekten dat hoewel DHA zelf in staat is de kankercellen te vernietigen, de metabolieten van DHA dat zelfs nog effectiever doen. De ontdekking werpt een licht op de werking van DHA en zijn al eerder aangetoonde gunstige effecten, waaronder bescherming tegen verschillende vormen van kanker. Deze bevinding heeft volgens Dr. Gleissman enorme gevolgen voor de toekomst van kankerbehandelingen, waarin DHA en zijn afgeleiden een belangrijke rol zouden kunnen spelen. Deze studie toont nog maar eens het belang aan van voldoende DHA. Zwangere vrouwen en vrouwen die zwanger willen worden kunnen met een DHA-rijke voeding of suppletie hun kinderen al van voor hun geboorte beschermen tegen kanker en andere degeneratieve ziekten. Het is echter nooit te laat om met deze preventie te starten. DHA zou rijkelijk aanwezig moeten zijn in ieders voeding. De voordelen die het biedt voor onze gezondheid zijn te talrijk om dit veelzijdige omega-3 vetzuur te negeren. (WF)
®
ORTHO trends
Referentie: 1. Gleissman H, Yang R, Martinod K et al. Docosahexaenoic acid metabolome in neural tumors: identification of cytotoxic intermediates. FASEB J. 2010 Mar;24(3):906-15. Epub 2009 Nov 4.
19
Orthomoleculaire trends Oncologie
Homeopathische geneesmiddelen doden kankercellen
Referentie: 1. Frenkel M, Mishra BM, Sen S, Yang P, Pawlus A, Vence L, Leblanc A, Cohen L, Banerji P, Banerji P. Cytotoxic effects of ultra-diluted remedies on breast cancer cells. Int J Oncol. 2010 Feb;36(2):395-403.
Het gebruik van ultra-verdunde natuurlijke homeopathische middelen voor het genezen van allerlei ziekten en het behandelen van kanker krijgt al lang veel aandacht, maar de meningen over de werking zijn verdeeld. Wetenschappers van de University of Texas M.D. Anderson Cancer Center in Houston (VS) deden een studie om na te gaan of bepaalde homeopathische middelen, Carcinosin, Phytolacca, Conium en Thuja, effect hadden op borstkanker. Deze vier geneesmiddelen werden tussen 1990 en 2005 in een Indiaas ziekenhuis gebruikt om borstkanker te behandelen. 941 borstkankerpatiënten werden volgens dit protocol (het Banerji protocol) behandeld. Men rapporteerde bij 19% een volledige regressie van de tumoren en bij 21% een duidelijke verbetering of stabilisatie. De onderzoekers, onder leiding van Dr. Frenkel, voerden met dezelfde stoffen een in vitro studie op twee menselijke borstkanker cellijnen (MCF-7 en MDA-MB-231) en op gezonde borstepitheelcellen (HMLE). Het
bleek dat de homeopathische geneesmiddelen een selectief cytotoxisch effect hadden op de borstkankercellen. Ze vertraagden of stopten de celcyclus van de kankercellen en leidden tot apoptose of celdood. De celdeling van de gezonde borstepitheelcellen werd echter niet aangetast. De wetenschappers zijn behoorlijk onder de indruk van het feit dat homeopathische geneesmiddelen hetzelfde effect hebben op borstkankercellen als chemotherapie, maar de gezonde cellen ongemoeid laat. Deze natuurlijke geneesmiddelen zouden een enorme bijdrage kunnen leveren aan de strijd tegen kanker, zowel preventief als therapeutisch, aldus Dr. Frenkel. Zij wachten nu op fondsen van de National Institutes of Health om meer studies uit te voeren met dierlijke modellen en met menselijke kankerpatiënten die geen conventionele behandeling willen, patiënten bij wie conventionele behandeling geen resultaat opleverde of patiënten die teveel bijwerkingen van deze behandelingen hebben. (HM)
Cystische Fibrose
Omega-3 vetzuren en gamma-linoleenzuur gunstig bij taaislijmziekte
Referentie: 1. Olveira G, Soriguer F, et al. [Fatty Acid Supplements Improve Respiratory, Inflammatory and Nutritional Parameters in Adults with Cystic Fibrosis]. Arch Bronconeumol, 2009 Dec 30; [Epub ahead of print].
20
Cystische Fibrose (CF) of taaislijmziekte is een aangeboren en erfelijke aandoening. Bij CF gaat er iets mis bij de aanmaak van slijm, het wordt taai en extra zout. Hierdoor kan het zich op verschillende plaatsen in het lichaam ophopen. In de longen zorgt deze ophoping voor ontstekingen en terugkerende luchtweginfecties. Spaanse wetenschappers onderzochten het effect van langdurige suppletie met lage doses omega-3 en omega-6 vetzuren op de symptomen van de ziekte. 17 volwassen patiënten met CF kregen een jaar lang dagelijks 324mg eicosapentaeenzuur (EPA), 216mg docosahexaeenzuur (DHA), 480mg linolzuur (LA) en 258mg gamma-linoleenzuur (GLA). Na een jaar bleken de biologische markers van taaislijmziekte (TNF-alfa, IgG en IgM antilichamen tegen geoxideerd LDL), de jaarlijkse respiratoire achteruitgang en het aantal dagen van antibioticagebruik aanzienlijk verminderd. Ook de longfunctie, gemeten met spirometrie, verbeterde significant. De onderzoekers concluderen dat langdurige suppletie van lage doses omega-3 vetzuren en gamma-linoleenzuur een gunstig effect hebben op de longfunctie en inflammatoire parameters bij CF patiënten en bovendien de noodzaak van antibiotica verminderen. (HM)
ORTHO trends
®
Orthomoleculaire trends Gastro-enterologie
Resveratrol veelbelovend bij chronische inflammatie van de darmen Resveratrol veelbelovend bij chronische inflammatie van de darmen Resveratrol, een stof die vooral gevonden wordt in druiven en rode wijn, is bekend om haar anti-inflammatoire, antioxidatieve, antitumor en immuniteitsverhogende effecten. Spaanse onderzoekers gaven muizen met acute colitis ulcerosa(ontsteking van de dikke darm, met zweervorming) die zich verder ontwikkelde tot chronische inflammatie van de dikke darm, gedurende zes weken suppletie met resveratrol (20mg/kg voeding). De resveratrol suppletie verminderde aanzienlijk de klinische symptomen van colitis ulcerosa, waaronder gewichtsverlies, diarree en rectale bloedingen en gaf een aanzienlijke verbetering van de ziekte index en inflammatoire score. Bovendien nam men in het bloed een daling waar van verschillende inflammatoire parameters (pro-inflammatoire cytokines, prostaglandine E synthase-1, COX-2 en iNOS proteïne expressie) en een verhoging van het anti-inflammatoire cytokine interleukine 10 (IL-10). De onderzoekers concluderen dat resveratrol een veelbelovende stof is voor de behandeling van chronische inflammatie van de darmen. (WF)
Referentie: 1. Sanchez-Fidalgo S, Cardeno A, et al. Dietary supplementation of resveratrol attenuates chronic colonic inflammation in mice. Eur J Pharmacol, 2010 Feb 1; [Epub ahead of print].
Oncologie
Vitamine E extract doet tumoren krimpen Een extract van vitamine E, tocotriënol, kan gebruikt worden om kwaadaardige tumoren te doen krimpen. Dat zeggen Schotse onderzoekers van de universiteiten van Strathclyde en Glasgow. Zij vonden een nieuwe manier om het tocotriënolrijke extract via injectie in tumoren te brengen, waardoor deze al na één dag begonnen te krimpen en na tien dagen bijna volledig verdwenen waren. Het omliggende gezonde weefsel werd niet beschadigd. De tumoren begonnen echter terug te groeien nadat de behandeling stopgezet werd, maar
in een veel trager tempo dan in andere onderzoeken gezien werd. Dr. Christine Dufes, docente aan het Strathclyde Institue of Pharmacy and Biomedical Sciences, leidde het onderzoek en is enthousiast over de resultaten. “Tot nog toe hebben we het extract alleen nog maar in het laboratorium met één bepaald type kanker, nl. huidkanker, getest, maar we onderzoeken momenteel nog andere therapeutische systemen die dezelfde veelbelovende resultaten geven.” (PVM)
®
ORTHO trends
Referentie: 1. Fu JY, Blatchford DR, Tetley L, Dufès C. Tumor regression after systemic administration of tocotrienol entrapped in tumor-targeted vesicles. J Control Release. 2009 Dec 3;140(2):95-9. Epub 2009 Aug 23.
21
Uit de praktijk
Dr. Frans Fermon
Het Fermon maneuver
N
aar analogie met het Heimlich maneuver, bij dreigende verstikking bij het in de luchtpijptak verloren gelopen stukje brood of vlees of dergelijke, stel ik hier het “Fermon” maneuver voor. Een eenvoudige maneuver om bij de ontlasting tot een volledige darmlediging te komen van het rectum met een gevoel van ‘volledig ontlast’ te zijn. Sinds lange jaren pas ik dit maneuver toe bij mezelf en heb ik ook, door het aan te leren aan een aantal mensen uit mijn onmiddellijke omgeving, feedback gekregen over de werkelijke doeltreffendheid van deze zeer gemakkelijk uit te voeren soort ‘gymnastiek’.
Waar het om gaat Bij het WC bezoek van elkeen gebeurt het wel eens dat de ontlasting niet al te vlot verloopt. Dan zal vrijwel iedereen ‘drukken’, wat een normaal gedrag blijkt te zijn, waarbij de verhoogde druk in het abdomen de peristaltiek in de endeldarm en de druk in het rectum verhoogt, met meestal een gunstig resultaat: volledige ontlasting. Iedereen weet ook bij ondervinding dat ‘drukken’ niet altijd resultaat oplevert, en dat bij te veel en te frequent drukken, bijvoorbeeld bij habituele obstipatie, problemen zoals aambeien en zelfs bloedende aambeien kunnen ontstaan.
Het Fermon maneuver toepassen Men kan dit moeilijke ontlastingsprobleem gemakkelijk oplossen door een eenvoudig “maneuver” en wel als volgt: men vouwt de handen samen bij gestrekte armen, zittend op de WC, en men gaat de armen gestrekt met samengevouwen handen meerdere keren in een rustige zwaai naar vóór, tot naar boven brengen, en daar, boven het hoofd met gevouwen handen telkens een paar keer “na-veren”. Dit maneuver voert men een paar keer uit, een vijftal, tiental keer na elkaar. Tegelijk met de rustig uitgevoerde ‘opzwaai’ ademt men ook diep in. Bij het neerlaten van de gestrekte armen ademt men uit. Men voelt een peristaltiek zich opbouwen in het rectum, en na korte tijd, enkele tientallen seconden, zal men tot een volledige ontlasting komen zonder ‘drukken’, hoewel men wel een kleine druk kan meegeven als de ontlasting dan al ‘in progress’ is!
Toepasbaar bij bevallingen? Het is mij niet duidelijk of dit “maneuver” ook bij bevallingen kan helpen. Het is misschien een hint aan huisartsen die nog bevallingen begeleiden en aan gynaecologen om dit eenvoudig maneu-
22
ver parallel met het “persen” te doen uitvoeren. Het zou de bevalling misschien vlotter kunnen doen verlopen?
Oproep Verder is het mijn bedoeling langs dit kanaal collega’s artsen en therapeuten die dit lezen, aan te zetten om zelf ook in de pen of het keyboard te duiken en dergelijke “ervaringen” uit de praktijk geneeskunde, met wat dan ook, mede te delen. Dit kan gaan van “geneesmiddelen” weetjes, remedies, dieetmiddeltjes, sport- of oefeningenweetjes, die resultaten kunnen geven en niet direct in de Universiteit en zijn leerprogramma’s zijn opgenomen. Zo weet ik bijvoorbeeld dat bij hardnekkige diarree, naast de klassieke geneesmiddelen en dieetmaatregelen, het innemen van enkele brokjes ouderwetse Amidon, alias linnenstijfsel, ofte “ommeldonk”, zeer wel kan werken waar andere middelen niet het beoogde effect hebben. Dat bijvoorbeeld het plaatsen van enkele stukken Sunlight zeep aan het voeteinde van het bed, tussen de lakens, bij nachtelijke beenkrampen gunstig kan werken! En ja, hoe kan dat nu? Zo leert elke huisarts wel enkele “kneepjes” die te weinig gekend zijn, en waarvan niet direct telkens de fysiologische wetenschappelijke verklaring voor de hand ligt. En die misschien, zoals de Sunlight zeep, placebogewijs werken? In elk geval, het kan toch wel boeiend zijn om eens nationaal een oproep te doen aan het medisch korps, om zijn “weetjes” liefst op naam, om eventuele grapjassen te weren, eens kenbaar te maken, en eventueel daarvan een project te maken om daaruit op wetenschappelijk verantwoorde manier een kaf en koren selectie van te maken. Van wetenschap gesproken, ik vermoed dat dit hierboven door mezelf besproken “maneuver” zijn werking wel fysiologisch kan worden verklaard: door het “maneu-
Orthofyto
Jaargang 15 ~ nr.81 ~ 2010
®
ver” komt er in de borstkasruimte een druk, die het diafragma neerwaarts duwt, en samen met het simultaan inademen, de drukgradiënt in het rectum op een “evacuatiepeil” brengt, en dus een ontlastingsperistaltiek inzet. Meer info:
[email protected] Artsen en therapeuten die zich geroepen voelen om bijzondere of noemenswaardige ervaringen uit hun praktijk op papier te zetten en met onze lezers te delen, kunnen hun artikels opsturen naar de redactie van Orthofyto. Deze worden dan, na goedkeuring, gepubliceerd in de rubriek “Uit de praktijk”. Vragen en info: Hilde Maris, adjunct-hoofdredacteur Orthofyto:
[email protected]
always innovating. always pure.
VIERVOUDIGE FORMULE VOOR MEER VITALITEIT
De structuur en zuiverheid van Omega-3 visolie bepaalt zijn werking en efficiëntie. Sinds 1995 is Nordic Naturals dé referentie op het vlak van superieure Omega-3 visolie. Dat blijkt ook uit onafhankelijke testresultaten die bewijzen leveren voor de zuiverheid én versheid van onze visolie die zo uniek is voor de sector. Het voordeel van Nordic Naturals: n Een zuurstofvrij productieproces behoudt de integriteit van de delicate oliën n De natuurlijke triglyceridevorm garandeert optimale versheid en opname in het lichaam n Het meest uitgebreide gamma Omega-3 olie om te voldoen aan de behoeften van uw patiënten n Meer dan 30 klinische studies—10 vakbladpublicaties n Verkozen door de meest prominente onderzoeksinstellingen wereldwijd Nordic Naturals innovatie, daar houden we ons aan
OmenaQ ondersteunt uw circulatie en houdt uw botten sterk EPA en DHA ondersteunen de circulatie en dragen bij tot goede cholesterol. Ubiquinol, de gebruiksklare vorm van co-enzym Q10, houdt uw uiterlijk fris en jeugdig, geeft meer energie, ondersteunt uw circulatie en draagt op een eigen manier bij tot goede cholesterol. Vitamine K2 ondersteunt de circulatie. In combinatie met vitamine D3 zorgt vitamine K2 eveneens voor een goede botaanmaak en het behoud van sterke botten. Inhoud:
Nordic Naturals ProOmega 2 softcapsules - 1100 mg EPA+DHA 1 koffielepel - 2750 mg EPA+DHA
Orthoceutisch label
Minstens 90% Omega-3 + specifieke antioxidanten • 1050 mg Omega-3 • 630 mg EPA en 190 mg DHA om uw circulatie gezond te houden • 125 mg Alfalinoleenzuur (ALA) draagt bij tot een gunstige balans tussen omega-6 en omega-3 • 50 mg Ubiquinol (gereduceerde co-enzym Q10) om uw cellen en weefsels gezond te houden • 45 mcg Vitamine K2 (menaquinone-7 = MK-7 uit natt ) ondersteunt uw circulatie en houdt uw botten sterk • 5 mcg Vitamine D3 (cholecalciferol) voor een goede botaanmaak • Geen nasmaak van vis – natuurlijke sinaasappelsmaak Omenaq 120 softgels – maandverpakking
EPACOR® hoogst geconcentreerde, superkritische 90% omega-3 ter ondersteuning van uw circulatie Exclusief voor professionele gezondheidswerkers
Wetenschappelijke doses Inhoud:
minimum 900 mg omega-3 (460 mg EPA en 380 mg DHA). Sinaasappelsmaak / HALAL gecertificeerd.
Gebruiksaanwijzing:
1 capsule per dag bij de maaltijd. EPACOR 30 softgels – 1 maand
Voor meer informatie:
[email protected] www.minami-nutrition.be (03/458 79 54) – www.minami-nutrition.nl (075/647 60 50)
Meer weten? Bel CompleMed 059 27 07 53 of mail
[email protected] ∙ www.complemed.be
23
Hoofdartikel Fyto
Philippe Gérard
Fyto ondersteunt het geheugen Planten in de strijd tegen dementie
I
n de fytotherapie is enorm veel onderzoek gedaan naar natuurlijke stoffen uit planten, plantenextracten of bereidingen met geneeskrachtige kruiden, die gebruikt kunnen worden in de strijd tegen dementie. Een indrukwekkende hoeveelheid planten is op die manier al gevonden met een positief effect op de biochemie van dementie en alzheimer. Een aantal van deze planten zijn, in hun specifieke indicatiegebied, al zó goed gekend en gewaardeerd, dat ze onmiddellijk bruikbaar zijn bij dementie en gerelateerde aandoeningen. Therapie kan namelijk bij een initieel stadium van de ziekten. De beste manier om deze middelen echter te gebruiken is in de preventie: voorkomen is beter dan genezen! In dit artikel vind je een overzicht van deze planten.
24
Orthofyto
Jaargang 15 ~ nr.81 ~ 2010
®
Hoofdartikel Fyto
Philippe Gérard
Wat is Dementie? Dementie, alzheimer en gerelateerde aandoeningen zijn allereerst ophopingen van vrije radicalen. Ook zware metalen, ijzer, koper, zink, mangaan en aluminium tasten het brein aan. Een verminderde doorbloeding van de hersenen, meestal door dichtslibben van de arteriën naar het brein is eveneens erg belangrijk. Neurologisch zijn er verminderde hoeveelheden acetylcholine, plaques van β-amyloïde peptiden (de Abetatoxiciteit), fibrillaire clusters van microtubule tauproteïnen, cholesterol en cholesterolbindingsproteïne clusters. Behandelende planten zullen dus telkens één of meerdere van deze oorzaken dienen tegen te gaan. (1) Sommige zijn algemene antioxidantia, maar allemaal hebben ze een zeer specifieke antialzheimer activiteit. Het zijn vooral Abeta- en tautoxiciteit inhiberende planten.
Sargassum macrocarpum Sargassum macrocarpum is een bruine alg en Jania adherens is een rode alg. Beiden zijn afkomstig uit de kustwateren van Japan en hebben dezelfde werking. Deze algen veroorzaken dendrieten- en axonengroei uit neuronen. Het sargachromenol verhoogt de hoeveelheid fosfatidylinositol-3-kinase, dat het overleven van neuronen verbetert. Het vermeerdert ook het cyclisch AMP mediated protein kinase en het mitogen activated protein kinase (MAP kinase), die samen de groei van neurieten veroorzaken. Het sargachinonzuur is een acetylcholinesteraseremmer, maar stimuleert de Nerve Growth Factor en de differentiatie van neuronen.
Het stimuleert het glucagon-like peptide 1 (GLP1) via diens receptor en is aldus neurotroof en neuroprotectief. Het bewerkstelligt de neuronale differentiatie. Het werkt preventief tegen oxidatieve schade aan neuronen via de MAP kinase pathways. Het stimuleert het anti-apoptotisch proteïne Bcl-2 en heme-oxygenase OH1. Het beschermt tegen het waterstofperoxide vrij radicaal H2O2•.
kunde is het kaempferol de meest belangrijke en veelbelovende stof voor verbetering van de deterioratie van het brein. De bloedsomloopbevorderende eigenschap van de bladeren is van kolossaal belang voor de kwaliteit van het leven van de ouder wordende mens. Het is de meest belangrijke correctie van de cognitieve capaciteiten van een verouderend brein. Het geheugen speelt bij “het weten” uiteraard een zeer belangrijke rol. Alle inhoudsstoffen van de wilde kastanje zijn gefocust op deze effecten, zoals hierboven uiteengezet. Daarbij is het kaempferol uit de bladeren een topper: het staat gekend als antioxidans en bloedsomloopbevorderend middel. Deze inhoudsstof, die we kennen uit de blaadjes van de Ginkgo biloba, een flavonoïde met een uitstekende werking bij cerebrale vasculaire insufficiëntie, is een vasodilatator en, zoals alle flavonoïden, een PDE-remmer, maar in dit geval ter hoogte van de arteriën.
Fig. 2. Gardeniavruchten zijn goed gekend in de Traditionele Chinese Geneeskunde, o.a. voor diabetes
Jatamansi
Bron: home.hiroshima-u.ac.jp Fig. 3. Geniposide geeft een activatie van de p90PSK transcriptor. Bron: wikipedia
De Wilde Kastanje
Fig. 1. Een alg uit Japan stimuleert het Nerve Growth Factor: een opmerkelijke ontdekking! Bron: lib.kobe-u.ac.jp
Gardenia jasminoides: geniposide Geniposide is een iridoïd uit Gardeniavruchten, een plant uit de traditionele Chinese geneeskunde.
De paardekastanje is inheems in de Balkanlanden, zoals NoordGriekenland, het voormalige Joegoslavië, Bulgarije en delen van Albanië. Zowel de bloemen als de noten zijn evenzeer bijzonder mooi en de wilde kastanje wordt dan ook heel dikwijls aangeplant in tuinen, parken, oprijlanen en straten. Naast de witte (originele) kastanje, bestaat er ook nog een rode variant, met een ietwat fijnere bladstructuur. De bladeren bevatten de flavonoïden met vasodilatatorische werking, dus verbetering van de bloedsomloop van het hart naar de weefsels toe (arteriële bloedsomloop). De inhoudsstof is kaempferol. In de cognitieve genees-
Nardostachys jatamansi is een plant van de familie der Valerianaceae, afkomstig uit Noord-Indië en Nepal, groeit in het Himalayagebergte, tot zelfs op 5.000m hoogte. Jatamanson (soms ook valeranon genoemd) bezit een eigenaardig werkingspatroon op het zenuwstelsel. Het is een sedativum én een acetylcholinesteraseremmer! Het is ongetwijfeld één der planten van het “goed gevoel”, want het stimuleert de werking van serotonine, de neurotransmitter van het gemoed, en van acetylcholine, de neurotransmitter van het geheugen (in het brein). Aldus zien we dat jatamansi de geestelijke vermogens verbetert en toch rustgevend is. (1,2) De krachtgevende eigenschap van jatamansi kan bestempeld worden als zijn antioxidatieve effect: oxidatieve stress veroorzaakt veroudering en aftakeling, en de breinverbeterende werking is duidelijk een rem op elke mentale aftakeling. Recentelijk werd in de jatamansi eveneens het nardosinon gevonden, dat op een andere, zonodig nog interessantere manier tegen dementie en Alzheimer actief is: neuroregeneratie. Nardosinon stimuleert de Nerve Growth Factor (NGF) in PC12D-cellen en veroorzaakt neurietgroei: tussen de neuronen groeien nieuwe axonen, van cel tot cel! (3,4) Het nardosinon geeft een amplificatie in een “upstream step” in de NGF mediated intracellular MAP kinase signalling pathway. Het vermeerdert de hoeveelheid staurosporine en dibutyryl cyclisch AMP (dbcAMP). Anderzijds geeft het
Orthofyto
25 ®
Jaargang 15 ~ nr.81 ~ 2010
Hoofdartikel Fyto
Philippe Gérard
ook een “downstream step” van MAP kinase in de MAP kinase dependent signalling pathway, samen met een koppeling van NGF met Protein Kinase C (PKC), wat resulteert in neurietengroei. Intensief onderzoek zal echter nog méér licht moeten werpen op de werking van jatamansi op deze manier. Het veelbelovende van de jatamansi is zijn werking tegen dementie op twee manieren in één plant: als acetylcholinesteraseremmer én als NGF-stimulator.
Fig. 4. Jatamansi is een echte Himalayaplant die tot op zeer grote hoogte groeit en bloeit Bron: primrose.be
Thee: Camellia sinensis Thee, en wel vooral de groene thee, bevat een formidabel antioxidans: epigallocatechinegallaat. EGCG is een antioxidant die evenzeer groot belang heeft bij dementie en alzheimer. Het cheleert namelijk ijzer, dat in de hippocampus via het IRE, Iron Responsive Element, een invloed heeft op APP. EGCG kan ook een sterke vermindering geven van de apoptose van neuroblastomacellen door een vermindering van de apoptotische proteïnen en van de toxische bèta-amyloïde peptides (de Abeta’s). Het geeft méér non-amyloidic APP. Het geeft een mitochondriale stabilisatie met een neuroreddende en neuroregeneratieve werking.
Fig. 5. EGCG verbaast ons elke dag opnieuw: alles wat we er reeds over wisten, wordt thans aangevuld met zijn werking tegen dementie Bron: age.bjmu.cn
26
Thee en... theanine Camellia sinensis (L.) O. Kuntze of ook Thea sinensis L., en nog zeer vele andere namen van verschillende naamgevers, is een evergreen. Het is een struik, die in het wild kan uitgroeien tot boom, met gladde, glanzende donkergroene blaadjes. Ze groeit in India, Sri Lanka en China, maar wordt overal ter wereld (in tropische streken) verbouwd. De duizenden theesoorten, die ervan worden gemaakt, zijn allemaal afkomstig van dezelfde origine: Camellia sinensis. Proteïnen zitten er ook in, en aminozuren: die zijn verantwoordelijk voor de cognitieve en harmoniserende effecten van thee, via het theanine, en voor de verfrissende smaak van de thee. Theanine is een aminozuur dat enkel in thee voorkomt. Het vermeerdert GABA (γ-aminoboterzuur), serotonine en dopamine in de hersenen en geeft een positieve cognitieve impuls, een wellnessgevoel en stemmingsverbetering. (5) Dit aminozuur wordt gevormd uit glutaminezuur en ethylamine, twee neurotransmitters van het brein en het zenuwstelsel. Het hoeft ons dan ook niet te verwonderen dat theanine eveneens een neurotransmittereffect zal hebben: relaxerend en bloeddrukdalend, maar ook en vooral cognitieverbeterend en een stimulans van het ‘goed gevoel’. Zéér belangrijk bij dementie! De cognitieve versterkingsmogelijkheden van groene thee zijn vooral te wijten aan het aminozuur L-theanine, coffeïne en hun combinatie. (5) De flavonoïden (polyfenolen, catechines, EGCG) dragen echter ook hun steentje bij, namelijk door het verbeteren van de bloedsomloop naar de hersenen toe. Wanneer de hersenen op die manier méér zuurstof en glucose krijgen, hun twee ‘basisbehoeften’ dus, werken ze beter.
en scheppen inzicht. Nieuwe triterpenen werden in salie en scharleisoorten ontdekt met een acetylcholinesterase-activiteit. (6) Nieuwe studies, zowel klinische als farmacologische, ondersteunen deze opmerkelijke werking en geven telkens weer opnieuw aan dat salie en scharleisoorten bij de beste planten behoren met deze werking! (7-9) Ten slotte is hetzelfde ook waar voor jonge mensen: studenten bv. of werkende mensen die hun brein intensief nodig hebben. (10)
Fig. 6. Enkel de bladeren van de paardensaliesoort met kastanje komen in aanmerking!
Salie en Scharlei Het genus Salvia heeft enorm veel species! Er zijn vele varianten voor de medicinale toepassingen, voor de productie van essentiële olie, als keukenkruid en als sierplant. Vooral als tuin- en potplant wordt salie geapprecieerd om zijn kleurige bloemen en om zijn decoratief blad. Vele hybriden werden gekweekt. Van al de soorten zijn er slechts enkele officineel. Salie en scharlei zijn tonica met stimulerende werking bij chronische zwakte te wijten aan constitutie of overwerk, gedurende convalescentie e.d. Ze zijn tevens werkzaam als acetylcholinesteraseremmers: ze verbeteren het geheugen en de herinnering, ordenen de gedachten
Orthofyto
Jaargang 15 ~ nr.81 ~ 2010
®
Fig. 7. Scharlei, een uitzonderlijk mooie bloem Bron: freewebs.com
Hoofdartikel Fyto
Philippe Gérard
Laurier De laurier kennen we meestal als struik, maar is eigenlijk een boom. Wij zijn nogal gewend om de laurier te snoeien in kleine boompjes of struikjes, maar wanneer ze alleen staat en tot volle ontwikkeling kan komen, wordt het een boom die tot 15 m hoog kan groeien. Laurier is een antispasmodicum en coronaire vasodilatator, die men kan gebruiken bij hartkwalen zoals dreigend infarct of als nabehandeling ervan. De meest opmerkelijke werking is echter de geestesverruimende werking (in de goede en letterlijke betekenis van het woord): met laurier openen we wegen (zenuwbanen, trillingen, neurotransmissie, energiestroom) om de verworven kennis zó te ordenen, dat ze nieuwe kennis genereert: het plots wéten, inzien, begrijpen en kennen. En ook het - als gevolg ervan - onmiddellijk creatief bezig zijn! Hoewel laurier geen écht antidepressivum is, kan het toch via hogerbeschreven effecten de patiënt verheffen tot een hoger intellectueel en emotioneel peil, dat hem losmaakt van zijn angsten, psychosen en zelfs obsessies, die alle het gevolg zijn van zijn zelftwijfel. De effecten worden veroorzaakt door een alkaloïde in de laurierbladeren, actinodafnine.
in Europa, ook daarbuiten, tot in Iran, waar het zeer gewaardeerd wordt, en West-Azië. Veel melisse wordt gekweekt in de Middellandse-Zeelanden en in de Oost-Europese landen. Melisse bevat 0,1% essentiële olie met monoterpeenaldehyden (tot 75%): de citrals geranial (=citral A) en neral (=citral B), alsook citronellal. Aldehyden zijn de meest typische alifatische moleculen: ze bewerkstelligen een centrale onderdrukking, waarbij de pijnstilling zeker aanwezig is. Ze zijn ook sedatief. Verschillende klinische studies hebben dit al bewezen. Het psychologisch rustgevende effect is niet alleen suggestief! Zeer belangrijke en recente studies betreffen het geheugenbevorderend effect van melisse bij Alzheimer(11,12). Melisse blijkt een acetylcholinesteraseremmer te zijn, wat uiteraard in aandoeningen als dementie van kapitaal belang is. De eerste en meest toonaangevende studie kwam uit Teheran (13). De klinische studie van de Universiteit van Teheran bewees de werkzaamheid van melisse bij de ziekte van Alzheimer (14). Ballard et al. constateerde via zijn klinische studie effecten op agitatie en begeleidende symptomen (15).
Bloedsomloop- en zenuwstimulatie Beide maken ze dat nieuwe gegevens kunnen ingebouwd worden in bestaande denkpatronen en vooral “linken leggen” tussen verschillende opgeslagen gegevens. Dementiepatiënten zien of merken niets op; ze zijn afwezig en verstrooid. De verzamelde gegevens geven niet altijd onmiddellijk aanleiding tot méér kennis of inzicht; soms komt dit pas (veel) later. Daartoe dient het geheugen: verbanden leggen kan op de meest onverwachte plaatsen, tijden of omstandigheden.
Alzheimerblues 4
Fig. 8. Actinodafnine is een alkaloïde met ondersteunende werking op neurotransmitters, namelijk acetylcholine, maar ook de endorfines! Bron: cavaliers.be
Melisse Melissa officinalis L. wordt vertaald als melisse, citroenmelisse of citronelle. Het is een bijzonder goed gekende plant
Waarom wrijf je telkens weer, na elke slok met je duim de rand van je kopje droog? Waarom worden simpele snoeppapiertjes ineens transparante mysteries? Waarom zie ik je met de lippen, de punt van je tong de moeilijke hoeken van woorden beproeven alsof je op een smalle richel staat met de rug tegen de muur – waarom durf je niet naar beneden te kijken en zeg je dat daar iets duizelt?
Erwin Mortier, 2009
Fig. 9. Wie had gedacht dat melisse toch nog ongekende kwaliteiten had? Bron: home.planet.nl Referenties: 1. N ikolov,R. Alzheimer’s disease therapy - an update. Drug News Perspect. 11, 248-255 (1998). 2. Prabhu,V., Karanth,K.S. & Rao,A. Effects of Nardostachys jatamansi on biogenic amines and inhibitory amino acids in the rat brain. Planta Med. 60, 114-117 (1994). 3. Li,P., Matsunaga,K., Yamakuni,T. & Ohizumi,Y. Nardosinone, the first enhancer of neurite outgrowth-promoting activity of staurosporine and dibutyryl cyclic AMP in PC12D cells. Brain Res. Dev. Brain Res. 145, 177-183 (2003). 4. Li,P., Yamakuni,T., Matsunaga,K., Kondo,S. & Ohizumi,Y. Nardosinone enhances nerve growth factor-induced neurite outgrowth in a mitogenactivated protein kinase- and protein kinase C-dependent manner in PC12D cells. J. Pharmacol. Sci. 93, 122-125 (2003). 5. Haskell,C.F., Kennedy,D.O., Milne,A.L., Wesnes,K.A. & Scholey,A.B. The effects of l-theanine, caffeine and their combination on cognition and mood. Biol. Psychol. (2007). 6. R auter,A.P. et al. A new lupene triterpenetriol and anticholinesterase activity of Salvia sclareoides Fitoterapia 78, 474-481 (2007). 7. Perry,N.S., Bollen,C., Perry,E.K. & Ballard,C. Salvia for dementia therapy: review of pharmacological activity and pilot tolerability clinical trial. Pharmacol. Biochem Behav. 75, 651-659 (2003). 8. Savelev,S., Okello,E., Perry,N.S., Wilkins,R.M. & Perry,E.K. Synergistic and antagonistic interactions of anticholinesterase terpenoids in Salvia lavandulaefolia essential oil. Pharmacol. Biochem Behav. 75, 661-668 (2003). 9. Tildesley,N.T. et al. Salvia lavandulaefolia (Spanish sage) enhances memory in healthy young volunteers. Pharmacol. Biochem Behav. 75, 669-674 (2003). 10. K ennedy,D.O. et al. Effects of cholinesterase inhibiting sage (Salvia officinalis) on mood, anxiety and performance on a psychological stressor battery. Neuropsychopharmacology 31, 845-852 (2006). 11. I zzo,A.A. & Capasso,F. Herbal medicines to treat Alzheimer’s disease. Trends Pharmacol. Sci. 28, 47-48 (2007). 12. Dos Santos-Neto,L.L., Vilhena Toledo,M.A., Medeiros-Souza,P. & de Souza,G.A. The use of herbal medicine in Alzheimer’s disease-a systematic review. Evid. Based. Complement Alternat. Med. 3, 441-445 (2006). 13. A khondzadeh,S. & Abbasi,S.H. Herbal medicine in the treatment of Alzheimer’s disease. Am. J. Alzheimers. Dis. Other Demen. 21, 113-118 (2006). 14. A khondzadeh,S. et al. Melissa officinalis extract in the treatment of patients with mild to moderate Alzheimer‘s disease: a double blind, randomised, placebo controlled trial. J. Neurol. Neurosurg. Psychiatry 74, 863-866 (2003). 15. Ballard,C.G., O‘Brien,J.T., Reichelt,K. & Perry,E.K. Aromatherapy as a safe and effective treatment for the management of agitation in severe dementia: the results of a double-blind, placebo-controlled trial with Melissa. J. Clin. Psychiatry 63, 553-558 (2002).
Orthofyto
27 ®
Jaargang 15 ~ nr.81 ~ 2010
Een gat in uw geheugen? Hoe heette die beeldhouwer ook alweer? Soms lijkt het alsof het erg ver weg zit. Toch kan het elk van ons overkomen. Daarom moet u uw geheugen trainen en goed onderhouden. PRIMEMO verhoogt uw concentratie en versterkt uw geheugen. Het bevat extracten van scharlei, jatamansi, paardekastanjebladeren en groene thee, die elk heel specifiek inwerken op het centrale zenuwstelsel en onze hersenen, zonder verslaving of bijwerkingen. Twee capsules PRIMEMO per dag volstaan om uw concentratievermogen aanzienlijk te verbeteren. De indicaties van Primemo: Geheugenverlies, vergeetachtigheid, beginnende dementie en/of Alzheimer, verdwijnen van de herinneringen. zeer geschikt voor studenten in examentijd. Enkel bij de apotheker te verkrijgen. In een verpakking van 60 capsules (CNK 2638-609) PRIMEMO is samengesteld door Primrose Laboratories nv. Hun Experts of Fytotherapy werken uitsluitend met de beste kruiden en plantenextracten. PRIMEMO is 100% veilig en gezond.
Meer informatie vindt u op WWW.PRIMROSE.BE Productinfo
Unieke nutriceutische formule voor hart en bloedvaten Een gebalanceerde combinatie van essentiële vetzuren, vitamines, mineralen, aminozuren, kruiden en andere belangrijke orthomoleculaire stoffen.
Atherozol
Gunstige invloed op de 5 belangrijkste risicofactoren Verkwikkend voor het hart Houdt de bloedvaten schoon en soepel Voor het behoud van een sterke vaatwand Gunstige invloed op de bloedsomloop Referenties: - Rubanyi GM. 1993. The role of endothelium in cardiovascular homeostatis and diseases. J Cardiovasc Pharmacol; 22Suppl 4:51-14. - Ref: Cotran RS, Pober JS. 1990. Cytokine-endothelial interactions in inflammation, immunity and vascular injury. J Am Soc Nephrol 1:225-235 - Ref: Pober JS, Cotran RS. 1990. The role of endothelial cells in inflammation. Transplantation 50:537-544.
PROFESSIONELEN KUNNEN DE TECHNISCHE FICHE AANVRAGEN VOOR MEER UITGEBREIDE INFO.
Orthoceutisch label
Energetica Natura BV ● Postbus 148 - 9100 St.Niklaas ● Gratis tel: 0800-990 11 ● Gratis fax: 0800-800 11 ●
[email protected] ● www.energeticanatura.com
28
Orthofyto
Jaargang 15 ~ nr.81 ~ 2010
®
Monografieën FIOW MN16. Examens orthomoleculair ondersteunen Met een orthomoleculaire voeding kan men het geheugen, de concentratie, de uithouding en de immuniteit verbeteren. De hersenen zijn één van de grootste organen van het lichaam. Bovendien verslinden ze een grote hap uit de energievoorziening van het lichaam. Echter de werking van het geheugen hangt niet alleen af van deze calorische criteria. Studeren gaat alleen maar beter af wanneer ook iets gedaan wordt aan de stressbestendigheid! Auteur: Walter O.M. Faché Prijs: € 30
MN 70. Burn-out orthomoleculair behandelen Steeds meer mensen zijn volledig opgebrand. Een burn-out wordt bijna als normaal beschouwd in dit jachtige, prestatiegerichte leven vol deadlines en concurrentie. Toch is het verre van normaal. Een ontregeld detoxificatiesysteem en een totaal ontregelde HPA-as liggen aan de basis van een burn-out. Hoe kan je een burn-out herkennen? Welke zijn de actoren die burn-out veroorzaken? Maar vooral: hoe kunnen we een burn-out voorkomen en behandelen? Auteur: Walter O.M. Faché Prijs: € 30
MN 64. Ontspoord hersenmetabolisme in balans brengen Een ontspoord hersenmetabolisme is het gevolg van een langzame vergiftiging door toxinen en vrije radicalen. Door de actoren van deze ontsporing orthomoleculair aan te pakken met voeding en supplementen, kunnen hersenaandoeningen als de ziekte van Parkinson en Alzheimer voorkomen of afgeremd worden. Immers, de juiste voedingsstoffen, zoals antioxidanten en essentiële vetzuren, kunnen schade aan de hersenen voorkomen en daardoor de kans op het ontwikkelen van ernstige hersenaandoeningen sterk reduceren. Auteur: Walter O.M. Faché Prijs: € 30
MN 42. Ouder worden zonder problemen Ouderdom wordt vaak geassocieerd met allerlei ziekten en ongemakken. Hoewel onze lichaamsfuncties geleidelijk aan achteruitgaan bij het ouder worden, hoeven we niet noodzakelijk hulpeloos en afhankelijk te worden, onze verstandelijke vermogens te verliezen of aan ons bed gekluisterd blijven. Lichaamsconditie, uithouding, vitaliteit, concentratie, geheugen, weerstand en immuniteit kunnen optimaal ondersteund worden met orthomoleculaire voedingsstoffen, zodat ‘onze oude dag’ een zorgeloze, aangename periode wordt. Auteur: Walter O.M. Faché Prijs: € 30
Te bestellen bij: FIOW Larenhoeve Kerkstraat 103, B 9270 Laarne Tel: 0032 (0)9 369 06 42 - Fax: 0032 (0)9 366 18 38 E-mail:
[email protected]
Firmaraad Orthoceutica FIOW Kwaliteitslabel van het FIOW In 2003 heeft de orthoceuticaraad beslist om een orthomoleculair label in te voeren om de goede orthoceuticals van een erkend label te voorzien. De bedoeling is om kwalitatief hoogstaande orthomoleculaire producten op de markt te brengen en alzo langzaam maar zeker het kaf van het koren te scheiden. De gebruiker heeft het recht snel objectief ingelicht te worden en onmiddellijk te kunnen zien of een product valabel is.
Leden van de firmaraad De Firmaraad Orthoceutica heeft tot doel alle firma's en laboratoria in België en Nederland, die respectievelijk orthomoleculaire en fyto producten verdelen en orthomoleculaire diagnostiek uitvoeren, samen te brengen in een Orthoceutische Raad die de gemeenschappelijke belangen van de orthomoleculaire geneeskunde behartigt. Frutarom Belgium NV Ambachtsstraat 6 a+ 32 (0) 52 31 95 34
[email protected] www.frutarom.com Aeon Gezondheidswinkel Brugsesteenweg 38a 8340 Damme +32 (0)50 27 05 75
[email protected] www.aeon-healthshop.com Archibo Biologica N.V. Prins Boudewijnlaan 323 bus 2 B-2610 Wilrijk +32 (0)3 449 39 00
[email protected] www.archibo-biologica.be Energetica Natura bv Postbus 148 9100 Sint-Niklaas +32 (0)800 990 11
[email protected] www.energeticanatura.com Ojibwa - De Roeck Bootdijkstraat 68 9220 Moerzeke +32 (0)52 48 43 00
[email protected] www.ojibwa.be Pharma Nord bvba Minervastraat 14 1930 Zaventem +32 (0)2 720 51 20
[email protected] www.pharmanord.be Urmale cbva De Pierpontstraat 2 3540 Herk-de-Stad +32 (0)13 55 60 92
[email protected] www.urmale.com
Eoli bvba Boomsesteenweg 941 2610 Wilrijk +32 (0)3 899 05 55
[email protected] www.eoli.be CompleMed Group Groenedijkstraat 1 8460 Oudenburg +32 (0)59 27 07 53
[email protected] www.complemed.be Omega Pharma Belgium NV Similia Venecoweg 26 9810 Nazareth +32 (0)9 381 02 00
[email protected] www.omega-pharma.be Minami Nutrition Leugstraat 51 2630 Aartselaar +32 (0)458 79 54
[email protected] www.minami-nutrition.be Nutrisan bvba De Tyraslaan 111 1120 Neder-Over-Heembeek +32 (0)2 266 81 04
[email protected] www.nutrisan.com Phytoresc Zandstraat 3 9100 Sint Niklaas +32 (0)477 80 10 18
[email protected] www.phytoresc.be Primrose Laboratories NV Kwaplasstraat 71 8820 Torhout +32 (0)50 23 02 30
[email protected] www.primrose.be
Andere partners
De volgende firma’s zijn ook partners van het FIOW en kunnen nog toetreden tot de Firmaraad Orthoceutica. Springfield Nutraceuticals Veldenstraat 23 2220 HEIST-OP-DEN-BERG +32 (0)15-349113
[email protected] www.springfieldnutra.com
TS Products Gelreweg 9 NL – 3843 AN Harderwijk +31 (0)341 462 121 info@ts products.nl www.tsproducts.nl
Decola Nutraceutics Vliegplein 66 9990 Maldegem +32 (0)50 40 47 70
[email protected] www.decola.be
Metagenics Europe Edward Vlietinckstraat 8400 Oostende +32 (0)59 80 58 24
[email protected] www.metagenics.eu
GDI N.V. / Martera Wolvenhofstraat 12 8870 Izegem +32 (0)51 31 36 28
[email protected] www.martera.be
TIMM Health Care B.V. Lorentzlaan 4 NL - 3401 MX IJsselstein +31 (0)30 281 44 72
[email protected] www.timmhealthcare.nl
29
De achterkant van de waarheid
Guido Duerinckx
De Nieuwe Geneeskunde van Dr. Hamer Controversieel of een paradigmaverschuiving?
I
n hun boek “Krankheit als Weg”(“De Zin van Ziek zijn”) dat Rüdiger Dahlke en Thorwald Dethlefsen in 1983 publiceerden, omschreven de auteurs hun werk ‘als een ongemakkelijk boek, want het ontneemt de mens de mogelijkheid zijn ziekte te gebruiken als een alibi voor zijn onopgeloste problemen’. In diezelfde periode was Dr. Ryke Geerd Hamer, bezig met zijn baanbrekend onderzoek, waarin hij de theoretische beschrijvingen van het verband tussen lichaam en psyche aantoonde met reële wetenschappelijke bewijzen.
30
Orthofyto
Jaargang 15 ~ nr.81 ~ 2010
®
De achterkant van de waarheid
Guido Duerinckx
Geest en lichaam Dat een psychische shock ziekte kan veroorzaken, is voor niemand nieuw. Dat een zware ziekte invloed kan hebben op de psyche is ons evenmin vreemd. Toch heeft de toximoleculaire geneeskunde geest en lichaam gescheiden in twee disciplines die met elkaar niets te maken hebben. Dr. Hamer stelt echter vast dat een psychische shock zich kan openbaren in ziekte. Sterker nog: de aard (of de inhoud) van de shock zal bepalen welk lichaamsdeel of orgaan zal worden aangetast. Zo heeft baarmoederkanker een totaal andere psychische inhoud dan bvb. borstkanker. In het eerste geval gaat het om een seksueel conflict, in het tweede om een moeder-kind conflict. Op het ogenblik van de psychische shock doet zich nog een merkwaardig fenomeen voor. Op de hersenscan kan men een ‘Hamerse haard’ waarnemen. Deze is zichtbaar als een ring of, bij oudere conflicten, concentrische ringen op de scan. Sterker nog: een moeder-kind conflict zal op een totaal andere plaats zichtbaar worden dan een seksueel conflict of een doodsangst-, eigenwaarde-, of grondgebiedconflict. Het is dus mogelijk om aan de hand van een hersenscan te zien wat de aard of inhoud van het conflict is en welk orgaan zal getroffen worden.
en professoren door de accuraatheid van zijn diagnose. Voor het eerst werd een duidelijk, reproduceerbaar verband aangetoond tussen de psyche, de hersenen en het lichaam. Het systeem werkt in alle richtingen: de hersenscan geeft inlichtingen over het conflict en het getroffen orgaan. Het getroffen orgaan geeft informatie over het trauma en de plaats waar deze inslag op de hersenscan te vinden zal zijn. De inhoud van het conflict geeft onfeilbaar aan waar de inslag op de hersenscan zichtbaar zal zijn en welk orgaan getroffen zal worden.
vierde helemaal geen problemen geven. Het is dus heel belangrijk dat we zorgvuldig omgaan met wat we tegen anderen zeggen. Zo kan de aankondiging dat de patiënt kanker heeft aanleiding zijn tot de groei van nog meer kankers. Een kind dat men, om al dan niet gegronde reden, te kennen geeft dat het een domoor is kan een eigenwaardeconflict ondergaan, dat bepalend kan zijn voor het verdere leven van dat kind. Omdat wij vaak niet in staat zijn in te schatten welk effect onze woorden op iemand kunnen hebben is het zo belang-
Accurate diagnose Dr. Hamer heeft aan de universiteitskliniek waar hij werkzaam was (Tübingen) gevraagd om zijn bevindingen te onderzoeken. Zijn verzoek werd afgewezen en hem werd gevraagd zijn onderzoekingen stop te zetten. Dr. Hamer weigerde. Oók toen men met ontslag dreigde. Oók toen men dreigde zijn dokterslicentie in te trekken. Oók toen hij in de gevangenis belandde omdat hij zijn stellingen bleef uitdragen. Alleen de universiteit van Trnava (Slovakije) was in 1998 bereid om te onderzoeken of zijn systeem kon worden geverifieerd en gereproduceerd. Dr. Hamer kreeg een aantal hersenscans te zien en diende bij elk zijn commentaar te geven. Bij elke scan gaf hij een 100-tal specificaties van zowel de aandoening waar de patiënt aan leed als van de inhoud van het conflict dat aan de basis lag. De plaats van de inslag van het trauma, zoals die op de hersenscan te zien was, bezorgde hem informatie over de inhoud van het trauma en over de plaats waar het lichaam zou reageren, welke symptomen zichtbaar zouden zijn. Hij verbaasde alle aanwezige docenten
Fig. 1. Dr. Ryke Geerd Hamer
Het biologische trauma Een biologisch trauma wordt veroorzaakt door een gebeurtenis: het plotse overlijden van een geliefde, een autoongeval, verlies van een job, een brand, ... De gebeurtenis op zich is niet bepalend voor de inhoud van het conflict. Nemen we bijvoorbeeld het verlies van een job. Voor een aantal mensen is hun werkomgeving een deel van hun leefwereld, hun terrein. Deze mensen gaan een territoriumconflict ervaren. Anderen zullen zich gekrenkt voelen in hun eigenwaarde en lijden aan een eigenwaardeconflict. Weer anderen gaan zich bedreigd voelen in hun overlevingskansen in de maatschappij en krijgen een existentieel conflict terwijl een laatste groep het ontslag ziet als een nieuwe uitdaging om iets anders te beginnen en geen conflict ervaren. Dezelfde gebeurtenis zal bij de eerste hartproblemen, bij de tweede botkanker, bij de derde nierproblemen en bij de
rijk om altijd liefdevol en respectvol te zijn en rekening te houden met de gevoelens van anderen. Niet alleen tegen onze kinderen en onze naasten, maar ook tegen dieren en planten. Want de nieuwe geneeskunde is perfect toepasbaar op zoogdieren terwijl er sterke aanwijzingen zijn dat ook planten reageren op biologische conflicten.
Evolutionaire overlevingsstrategie Met de indeling van ziekten volgens hun psychisch trauma kan precies voorspeld worden wat de gevolgen zullen zijn. Kanker is nu niet langer meer een genetisch defect of een ontspoorde, zinloze celgroei. Het is een bijzonder noodprogramma dat nauwkeurig gemonitord wordt door de hersenen. Wanneer het leven van haar kind in gevaar is, zal het lichaam van een vrouw daarop reageren. Om dit gevaar te kenteren zorgen de hersenen er namelijk voor dat het borstvolume toeneemt,
Orthofyto
31 ®
Jaargang 15 ~ nr.81 ~ 2010
De achterkant van de waarheid
Guido Duerinckx
biologische ontwikkeling van de mens, waarbij men er van uitgaat dat de hersenstam veel ouder is dan grote hersenen. De hersenstam houdt zich bezig met de primaire voorwaarden om te overleven. De grote hersenen staan een heel stuk verder in de evolutie en hebben o.a. betrekking op terreinafbakening. Deze ontwikkeling is ook zichtbaar in de ontwikkeling van het embryo waar eerst de hersenstam en een deel van het spijsverteringskanaal gevormd worden, vervolgens het cerebellum, de bloedsomloop en het begin van de organen en daarna het zenuwstelsel, de afwerking van de organen en de huid.
Twee fasen in het verloop van ziekte
Fig. 2. De Hamerse haard of concentrische ringen die zich binnen enkele minuten aftekenden in de hersenen. Bron: Dr. Med. Ryke Geerd Hamer. Krebs und alle sog. Krankheiten - Kurze Einführung in die Germanische Neue Medizin
Na het biologisch trauma volgt een periode die beheerst wordt door sympaticotonie: de sympaticus (het sympatische zenuwstelsel, dat instaat voor actie en alertheid) blijft dag en nacht actief. De patiënt ervaart onrust (kan zijn gedachten niet afzetten van het probleem), heeft het koud, slaapt weinig ondanks vermoeidheid, heeft veel energie, eet weinig en verliest gewicht. Dokters geven deze patiënten kalmeermiddelen. Deze toestand van sympaticotonie blijft echter duren zolang het biologisch conflict niet opgelost wordt. Zodra de patiënt (of het dier) het probleem psychisch verwerkt heeft volgt de vagotone fase. Deze wordt gekenmerkt door slaperigheid, vermoeidheid, meer eetlust en normale of verhoogde lichaamstemperatuur. De duur van deze genezingsperiode (die door reguliere dokters als ziekte wordt behandeld) is rechtevenredig met de duur die verlopen is tussen het conflict en de oplossing van het conflict. Men kan dus vrij nauwkeurig voorspellen hoelang het genezingsproces zal duren.
Fig. 3. Een hersenscan kan accurate informatie geven over de aard van een trauma en het daarmee verbonden ziektebeeld.jpg
zodat de vrouw het kind beter kan voeden. Het lichaam reageert ook zo wanneer het kind niet meer gezoogd wordt. Deze reactie werd immers geprogrammeerd in de hersenstam en zorgt voor een moeder-kind conflict. Dokters ontdekken dan borstkanker. Ze snijden het kankerweefsel weg, maar het onderliggende conflict zorgt ervoor dat hetzelfde programma voortgezet wordt tot het conflict is opgelost. Zodra dit is gebeurd zal de tumor worden afge-
32
bouwd. Dit programma had, in de loop van de ontwikkeling van de mens nut. Deze eeuwenoude overlevingsstrategieën zijn niet aangepast aan de snelle ontwikkelingen die de menselijke samenleving ondergaan heeft in de afgelopen decennia. In de afgelopen 100 jaar zijn deze ontwikkelingen meer geëvolueerd dan in de voorgaande 1.000 jaar De zin van dit programma wordt pas duidelijk als het geplaatst wordt in de
Orthofyto
Jaargang 15 ~ nr.81 ~ 2010
®
Halverwege de genezingsfase zal de patiënt een crisis ervaren die hem/haar heel even terugbrengt in de sympaticitone fase. Hoe langer de sympaticotone fase heeft geduurd hoe ernstiger deze crisis zal zijn. Ze kan zelfs levensbedreigend zijn en dient door de arts nauwkeurig opgevolgd te worden.
Microben, vriend of vijand? Door zijn jarenlange observatie viel het Dr. Hamer op dat het verschijnen van micro-organismen niet willekeurig is. Ze zijn verbonden met de tweefasigheid van ziekte én met de plaats waar de Hamerse
De achterkant van de waarheid
Guido Duerinckx
ring in de hersenscan zichtbaar is. In de loop der eeuwen leeft ons lichaam - onder leiding van de hersenen - in symbiose met schimmels, bacteriën en virussen. De reptielhersenen werken uitsluitend met schimmels, de grote hersenen met virussen. Wie het werk van Dr. Hamer doorneemt heeft aanvankelijk grote moeite om aan te nemen dat tuberculose bacillen noodzakelijk zijn om bepaalde tumoren te doen verdwijnen in de genezingsfase. Gesteund door de ontogenetica, die de ontwikkeling van levende wezens bestudeert, wordt het duidelijk dat door de eeuwenlange ontwikkeling van ons lichaam in het milieu aarde, dit lichaam inderdaad de wijsheid heeft ontwikkeld om te bepalen wat exact moet gebeuren om het organisme te laten overleven. Dr. Hamer neemt aan dat deze microorganismen zich ontwikkelen op commando van de hersenen en bedoeld zijn om genezing te bewerkstelligen. Deze stelling staat haaks op de geneeskunde van Pasteur, die micro-organismen als vijanden bekijkt. Moeten wij onze dokters geloven die beweren dat de biochemie van het lichaam hopeloos fout in elkaar zit of moeten wij de wijsheid van de natuur volgen die zich in ons lichaam openbaart? Wie heeft ons gemaakt tot wat we zijn: een wandelend biochemisch wonder waarin de meest ongelooflijke reacties zich afspelen, of zijn we gegroeid en werden we gezond gehouden door dokters?
Sporen van trauma Op het moment dat de biologische shock optreedt gebeurt er nog iets. Alle details van het moment worden in de hersenen opgeslagen: kleuren, geuren, personen, geluiden, ... Deze details kunnen later, zelfs nadat de genezingsperiode lang achter de rug is, de patiënt terugbrengen naar het moment van het conflict en een nieuwe biologische shock veroorzaken. Vaak wordt dit fenomeen door de reguliere geneeskunde aangeduid als allergie. Een meisje van 11 jaar had een ongeval en werd naar het ziekenhuis gebracht om een hoofdwonde dicht te naaien. De vriendelijke dokter zei tegen haar dat ze stil moest blijven zitten, anders zou ze nooit een man kunnen krijgen. Zonder dat de arts het maar kon vermoeden bezorgde hij het kind een biologisch trauma, een motorisch conflict, omdat ze niet kon wegvluchten. Toen ze 35 was en een hersenscan
Fig. 4. Mycobacterium tuberculosis, schadelijk micro-organisme of noodzakelijk om tumoren te elimineren
onderging, hoorde ze de arts zeggen dat ze stil moest liggen. Meteen zorgden deze woorden in haar onderbewuste ervoor dat ze opnieuw de biologische shock van 24 jaar geleden ervoer. De hersenscan die erop volgde laat duidelijk een Hamerse haard zien (concentrische ringen) die zich binnen enkele minuten in de hersenen aftekenden. (Zie fig.2.)
Controversiële resultaten: 90% succesvolle behandeling De Germaans Nieuwe Geneeskunde van Dr. Hamer, verdient meer aandacht dan ze nu krijgt. De weerstand is enorm omdat ze zowat de hele geneeskunde, zoals deze nu bedreven wordt, onderuithaalt. Erger nog, de patiënt krijgt de eerste verantwoordelijkheid over zijn genezingsproces. De rol van de arts beperkt zich tot het naar boven halen van het trauma en het inschatten in welke fase (sympaticotone of vagotone) de patiënt zich bevindt. In geval het conflict nog niet opgelost werd kan de arts hierbij helpen of er juist voor zorgen dat het niet opgelost wordt. De arts dient de patiënt te begeleiden opdat hij of zij begrijpt wat het conflict is en waarom het lichaam zo reageert. Het is voor de zieke een hele geruststelling om te weten dat het niet gaat om
een oncontroleerbaar proces maar wel om een zinvol biologisch programma dat leidt tot genezing. Zijn de denkbeelden van Dr. Hamer controversieel, zijn resultaten zijn dat nog meer. Tijdens één van de vele processen, waarmee hij geplaagd werd, had de openbare aanklager naar voor gebracht dat in de afgelopen jaren zowat 10% van zijn patiënten (bijna allemaal terminale kankerpatiënten) overleden was. De vaststelling van deze hoge ambtenaar was koren op de molen van Dr. Hamer. Daarmee erkende hij immers dat 90% van de patiënten bleef leven, terwijl de reguliere geneeskunde de grootste moeite heeft om zelfs maar 10% van haar kankerpatiënten te laten overleven. De algemene bijdrage van chemotherapie aan de 5-jaar overleving van volwassenen met kanker in de VS wordt geschat op 2,1%. (6) Referenties: 1. Dr. Med. Ryke Geerd Hamer. Krebs und alle sog. Krankheiten - Kurze Einführung in die Germanische Neue Medizin. Amici di Dirk (2004) ISBN 84-96127-12-5. 2. Dr. Med Ryke Geerd Hamer. Vermächtnis einer Neuen Medizin (Bd. 1). Das ontogenetische System der Tumoren mit Krebs, Leukämie, Epilepsie. Amici di Dirk (1998) ISBN 978-3926755001. 3. Dr Ryke Geerd Hamer Einer gegen alle. Amici di Dirk (2005). ISBN 84-96127-15-X. 4. Dr Ryke Geerd Hamer. Summary of the New Medicine. Amici di Dirk (2000). ISBN 84-930091-9-9. 5. Monika Berger-lenz, Christopher Ray, Andreas Kroitzsch Factor-L Handbook of the New Medicine - The Truth about Dr. Hamer’s Discoveries. Bod (2006) ISBN: 3980920364 6. “The overall contribution of curative and adjuvant cytotoxic chemotherapy to 5-year survival in adults was estimated to be 2,3% in Australia and 2,1% in the USA.” G. Morgan et al. The Contribution of Cytotoxic Chemotherapy to 5-year Survival in Adult Malignancies. Clin. Oncology 2004. 16:549-560.
Orthofyto
33 ®
Jaargang 15 ~ nr.81 ~ 2010
Orthomoleculaire stof
Walter O.M. Faché
Fosfatidylserine Essentieel voor studenten in de examenperiode
F
osfatidylserine, een alomtegenwoordige, lichaamseigen stof, is de belangrijkste fosfolipide in de hersenen. Fosfatidylserine en andere fosfolipiden vormen de hoofdbestanddelen van alle celmembranen in het lichaam. Ze spelen een belangrijke rol in de celcommunicatie en de overdracht van biochemische boodschappen doorheen de celwand, die cellulaire reacties uitlokken. Het optimaal functioneren van deze processen is enorm belangrijk, vooral voor het centrale zenuwstelsel. Er wordt verondersteld dat fosfatidylserine het cellulaire metabolisme en de cellulaire communicatie verbetert door de celmembranen vloeibaar te houden. Orale suppletie met fosfatidylserine heeft een gunstig effect op de neuronale membranen, het celmetabolisme en specifieke neurotransmittersystemen, waaronder acetylcholine, norepinefrine, serotonine en dopamine. Verschillende klinische studies hebben aangetoond dat fosfatidylserine de cognitieve functies verbetert, vooral die functies die verminderen met het ouder worden, zoals geheugen, leervermogen, vocabulaire vaardigheden en concentratie. Het verbetert bovendien de stemming en blijkt een stressmodulerend effect te hebben, wat het een bijzonder waardevolle stof maakt voor studenten in de examenperiode.
Wat zijn fosfolipiden? Fosfolipiden zijn samengesteld uit één eenheid glycerol die verbonden is met twee vetzuren en één fosfaatgroep waarop een basische molecule zit. De fosfaatgroep is wateroplosbaar (hydrofiel) terwijl de vetzuurmoleculen vetoplosbaar (lipofiel) zijn. De fosfolipiden vormen in het celmembraan een dubbellaag met de hydrofiele ‘koppen’ aan de buitenkant en de lipofiele ‘staarten’ naar de binnenkant. De vetzuren in deze fosfolipiden kunnen zowel verzadigde als onverzadigde vetzuren zijn, afhankelijk van het voedingspatroon. De
34
Orthofyto
Jaargang 15 ~ nr.81 ~ 2010
®
onverzadigde vetzuren zorgen voor een meer vloeibaar membraan. Cholesterolmoleculen die in de dubbellaag ingebed zitten, maken de membraan structureel stabiel. In de fosfolipiden dubbellaag zitten ook proteïnemoleculen die zorgen voor het transport van stoffen in en uit de cel en glycoproteïnen die fungeren als een soort antennes om signalen van buiten de cel via de proteïnemoleculen door te geven aan stoffen binnen in de cel, zodat deze geactiveerd worden en hun functies kunnen uitoefenen. Fosfatidylserine wordt in het lichaam gevormd uit het aminozuur L-serine, glyce-
Orthomoleculaire stof
Walter OM Faché
rofosfaat en twee vetzuren. Een deel van het gevormde fosfatidylserine wordt omgezet tot fosfatidylethanolamine, dat op zijn beurt kan omgezet wordt in fosfatidylcholine. Fosfatidylethanolamine kan ook enzymatisch worden omgezet in fosfatidylserine. Deze omzettingen verbruiken echter veel energie. In de voeding komen fosfolipiden voor in de zaden van de sojaboon, maar ook in eieren in de vorm van lecithine (fosfatidylcholine). Fosfatidylserine komt in kleine hoeveelheden voor in orgaanvlees en vette vis. De inname van fosfatidylserine is de laatste decennia fors gedaald, vooral doordat mensen tegenwoordig veel minder eieren en orgaanvlees eten. Fosfatidylserine in supplementvorm passeert de bloed-hersenbarrière en heeft een sterke affiniteit voor de hypothalamus. Piekwaarden worden gemeten 1 à 4 uur na orale suppletie.
Werkingsmechanisme van fosfatidylserine In studies met ratten is aangetoond dat fosfatidylserine de groei van neuronen stimuleert. Vergeleken met jonge ratten hebben oudere ratten minder en kleinere zenuwcellen en een verminderde dichtheid van de celoppervlaktereceptoren voor nerve growth factor (NGF). NGF is een stof die nodig is voor de groei, de celdeling en het overleven van zenuwcellen. Na suppletie met fosfatidylserine ziet men bij oudere ratten meer en grotere zenuwcellen en hogere dichtheid van NGF-receptoren.
Cognitieve functies, geheugen en stemming Uit verschillende studies blijkt dat fosfatidylserine niet alleen de cognitieve functies en het geheugen verbetert, maar ook de stemming. Eén van de omvangrijkste placebogecontroleerde studies met 494 oudere patiënten toont aan dat 300mg fosfatidylserine per dag vergeleken met een placebo resulteert in een aanzienlijke verbetering van gedragsveranderingen, zoals het verlies van motivatie, verminderd initiatief, verminderde interesse en sociale aanpassing. Ook het geheugen en het leervermogen verbeterden met fosfatidylserine suppletie. In een heleboel andere studies zag men soortgelijke verbeteringen van leervermogen, concentratie en herinnering.
ADHD
Dosering
Het gebruik van fosfatidylserine in combinatie met omega-3 vetzuren is veelbelovend voor de behandeling van ADHD. In een dubbelblinde placebogecontroleerde studie van Vaisman et al uit 2008 kregen 60 kinderen met ADHD symptomen dagelijks ofwel canolaolie (placebo), ofwel visolie (250mg DHA/ EPA) ofwel visolie in combinatie met 300mg fosfatidylserine. Tijdens de studieperiode van gemiddeld 91 dagen werden geen andere voedingsupplementen of medicatie gegeven. In de groep die de combinatie omega-3 en fosfatidylserine kreeg vond men de meeste kinderen met verbeterde symptomen. 11 van de 18 kinderen uit deze groep waren na drie maanden symptomenvrij, tegenover 7 van de 21 in de visoliegroep en slechts 3 van de 21 in de placebogroep.
Therapeutisch doses variëren van 200 tot 400mg per dag, afhankelijk van de aandoening. • 200-400mg/dag bij de ziekte van Alzheimer • 300mg/dag bij ADHD en depressie • 400mg/dag bij chronische stress • voor gezonde personen is geen optimale dagelijkse dosis vastgesteld
Stress Fosfatidylserine heeft een temperend effect op de hypothalamus-hypofysebijnier-as, waardoor minder psychologische stress optreedt in mentale stresssituaties, zoals het uitvoeren van wiskundige taken onder mentale druk. Een recente Duitse studie van Hellhamer et al. toonde aan dat 400mg van een complex van fosfatidezuur en fosfatidylserine uit sojalecithine (PAS) een aanzienlijke vermindering gaf van de stresshormonen ACTH (adrenocorticotroop hormoon) en cortisol in het serum na een mentaal en emotioneel stresserende taak (de Trier Social Stress Test). In de studie werd het effect van 400mg, 600mg of 800mg PAS vergeleken met een placebo. In de placebogroep werd de verwachte stress gezien na de test, terwijl deze in de groepen die PAS kregen veel minder was. Het ACTH steeg in de 400mg groep van 0 naar 20pg/ ml, in de 600mg en 800mg groepen tot 30pg/ml en in de placebogroep tot 50pg/ml. De cortisolwaarden stegen tot maximaal 40ng/ml bij de 400mg groep en tot 70ng/ml in alle overige groepen. Amper 45 minuten na de proef was de cortisolwaarde bij de 400mg groep terug gedaald tot 0, terwijl de andere drie groepen nog cortisolwaarden vertoonden tussen 35 en 40ng/ml. Deze bevindingen tonen aan dat 400mg PAS per dag een cortisolremmend effect heeft en op die manier de mentale stress in veeleisende situaties tempert, maar niet elimineert. PAS lijkt ook de goede werking van de hypothalamus-hypofysebijnier-as niet te verstoren.
Veiligheid De orale LD50 van fosfatidylserine bij ratten is >5g/kg lichaamsgewicht. Het veroorzaakt geen geboorteafwijkingen bij ratten en konijnen. Het is niet mutageen of kankerverwekkend. In een studie naar de veiligheid van fosfatidylserine bij 130 patiënten werden geen veranderingen in het bloed of serum waargenomen, behalve een significante stijging van het leverenzym alanine aminotransferase (ALT) en urinezuur. Omwille van mogelijke verontreiniging met BSE (dolle koeienziekte) heeft een plantaardige vorm, afkomstig uit soja, de voorkeur. Van deze vorm is aangetoond dat hij veilig is in doses tot 600mg per dag (hogere doses mogelijk ook, maar deze werden niet getest).
Ideaal supplement voor studenten Al deze eigenschappen maken van fosfatidylserine een waardevolle stof voor ouder wordende mensen met cognitieve achteruitgang en geheugenstoornissen, voor alzheimer- en dementiepatiënten, kinderen met ADHD en iedereen die zijn hersenfunctie wil verbeteren of zich in een stresssituatie bevindt. Het is dus ook een ideaal supplement voor studenten in de examenperiode. Studenten die 400mg fosfatidylserine per dag nemen zullen zich beter kunnen concentreren, beter kunnen onthouden, een betere stemming hebben en minder last hebben van (examen)stress. Dat zal zich vertalen in betere studieresultaten. Referenties: 1. 2.
Phosphatidylserine. Monograph. Altern Med Rev. 2008 Sep;13(3):245-7. Crook TH, Tinklenberg J 1. , Yesavage J, et al. Effects of phosphatidylserine in age-associated memory impairment. Neurology 1991;41:644-649. 3. Amaducci L, Crook TH, Lippi A, et al. Use of phosphatidylserine in Alzheimer’s Disease. Ann N Y Acad Sci 1991;640:245-249. 4. Cenacchi T, Bertoldin T, Farina C, et al. Cognitive decline in the elderly: a double-blind, placebo-controlled multicenter study on efficacy of phosphatidylserine administration. Aging (Milano) 1993;5:123-133. 5. Crook T, Petrie W, Wells C, Massari DC. Effects of phosphatidylserine in Alzheimer’s disease. Psychopharmacol Bull 1992;28:61-66. 6. Kidd PM. Phosphatidylserine; membrane nutrient for memory. A clinical and mechanistic assessment. Altern Med Rev 1996;1:70-84 7. Nunzi M, Guidolin D, Petrelli L, et al. Behavioral and morpho-functional correlates of brain aging: a preclinical study with phosphatidylserine. In: Bazan NG, ed. Neurobiology of Essential Fatty Acids. New York, NY: Plenum Press; 1992;393-398. 8. Vaisman N, Kaysar N, Zaruk-Adasha Y, et al. Correlation between changes in blood fatty acid composition and visual sustained attention performance in children with inattention: effect of dietary n-3 fatty acids containing phospholipids. Am J Clin Nutr 2008;87:1170-1180. 9. Hellhammer J, Fries E, Buss C et al. Effects of soy lecithin phosphatidic acid and phosphatidylserine complex (PAS) on the endocrine and psychological responses to mental stress. Stress. 2004 Jun;7(2):119-26. 10. Heywood R, Cozens DD, Richold M. Toxicology of a phosphatidylserine preparation from bovine brain (BCPS). Clin Trials J 1987;24:25-32. 11. Cenacchi T, Baggio C, Palin E. Human tolerability of oral phosphatidylserine assessed through laboratory examinations. Clin Trials J 1987;24:125-130. 12. Jorissen BL, Brouns F, Van Boxtel MP, Riedel WJ. Safety of soy-derived phosphatidylserine in elderly people. Nutr Neurosci. 2002 Oct;5(5):337-43.
Orthofyto
35 ®
Jaargang 15 ~ nr.81 ~ 2010
sleutel tot heldere gedachten
brain bow fosfolipidencomplex met fosfatidylserine
Weldra nieuwe website FIOW! Met het oog op het opstarten van een integratief orthomoleculair netwerk (community), is het Faché Instituut momenteel bezig met het lanceren van een nieuwe, dynamische website, met: • een uitgebreide zoekfunctie volgens ziektebeeld, voedingsstof of orthoceutical (supplement), • een archief van meer dan 4.000 artikels, dat permanent zal aangevuld worden • een informatiebank van orthoceutische firma’s • een overzicht van onze publicaties, diensten en activiteiten, • dagelijkse tips • adviezen
heldere geest
Fosfatidylserine is een voor het lichaam belangrijke stof die vooral voor de hersenen een positieve rol kan spelen. De voedingsstoffen in het PAS-complex houden de geest helder, zijn goed voor het geheugen en helpen ons om bij de tijd te blijven. Brain Bow is niet alleen nuttig op latere leeftijd om de geest helder te houden, maar ook bij jonge mensen kunnen deze stoffen het geheugen verbeteren en een goede gemoedstoestand bevorderen.
• waarschuwingen • orthomoleculair nieuws • een webshop • … Wij hopen deze nieuwe website zo snel mogelijk te kunnen introduceren.
zenuwversterking
Ondertussen kan je voor alle orthomoleculaire informatie nog steeds terecht op onze huidige website www.viow.be
FOsFAtidYlserine in vOeding
De gesloten website is een onuitputtelijke bron aan informatie en een permanent digitaal naslagwerk voor iedereen die zich bezighoudt met voeding en gezondheid. Je hebt er ondermeer toegang tot alle artikels uit het archief van onze tijdschriften Orthofyto & LeefNu en een uitgebreide lijst nooit gepubliceerde artikels.
Uit onderzoek is gebleken dat het PAS-complex ook helpt minder stressgevoelig te zijn en dat het helpt bij zenuwachtige gevoelens.
Fosfolipiden komen in onze voeding voor in zaden zoals de sojaboon, maar ook in eieren voornamelijk als lecithine (fosfatidylcholine). Brain Bow PAS-complex bevat 100 mg fosfatidylserine, 100 mg fosfatidezuur en 270 mg andere fosfolipiden zoals fosfatidylcholine. De inname van fosfatidylserine is de laatste twintig jaar gedaald. Fosfatidylserine komt in kleine hoeveelheden voor in orgaanvlees en vette vis.
UW LEEF- EN EETWIJ(S)ZER
De fosfolipiden in Brain Bow zijn verkregen uit plantaardige, niet genetisch gemodificeerde soja door verwerking met enzymen uit kool.
Een jaarabonnement op deze digitale databank onder de vorm van het Orthospakket kost slechts € 160.Leef Nu LeefNu Met dit pakket ontvang je een jaar lang het wetenschappelijk vakblad Orthofyto (6 nummers, € 50), het voedingsmagazine LeefNu (6 nummers, € 50), een 50% reductie ledenseminarie ( € 60) en toegang tot het gesloten gedeelte van de website.
Aanbevolen gebruik: één tot drie capsules per dag
20 1989-2009
®
Voorjaarsmoeheid
Brain Bow verpakking 60 softgels € 39,95 CNK code 1745-066
Premenstrueel syndroom
ENZYMEN
Aids, de mythe doorprikt
36
Wonderbaarlijke moleculen uit rauwe voeding
Bewustzijn en gezondheid
Orthofyto Springfield Nutraceuticals BV, Heist-op-den-Berg • T 015-349113 • E
[email protected] ®
H E A LT H
T H R O U G H
Jaargang 15 ~ nr.81 ~ 2010
N A T U R E ,
S C I E N C E
&
I N N O V A T I O N
Belgisch voedingsmagazine Faché instituut
Afgiftekantoor Lochristi | V.U.: Walter, O. M. Faché | Kerkstraat 103 | 9270 Laarne België 8,5 | Nederland 9,2 | JAARGANG 7 | MAART/APRIL 2010 | TWEEMAANDELIJKS | P602654
50
Agenda Faché Instituut Orthomoleculair Seminarie 1ste jaar Orthomoleculaire Geneeskunde Orthomoleculaire voeding en terreinen Gratis voor ingeschreven cursisten van 2010 - e220 voor niet-ingeschreven cursisten Zaterdag 8 mei 2010 (9-18u) Orthomoleculaire voeding De moeilijkste topics uit de vier boekdelen
1. Nieuwe denkwijze 2. Orthomoleculaire voeding 3. Supernutritie, een potentiële strategie tot bevordering van gezondheid en preventie van ziekte 4. Verstandig gebruik van voedingssupplementen, misbruik, toxicologie
Zondag 9 mei 2010 (9-18u) Orthomoleculaire terreinen De moeilijkste topics uit vier boekdelen
1. 2. 3. 4.
Inflammatoire terreinen: eicosanoïden Oxidatie-reductie terreinen: vrije radicalen Het immuniteitsterrein Basisbioregulatie terrein
Leden Seminarie 2010 De nieuwe visie bij de behandeling van Chronisch Vermoeidheidssyndroom
Dinsdag 1 juni 2010 (19-23u) 50% reductie voor leden van het Basispakket en het Orthospakket / € 60 voor niet-leden
Vermoeidheid, misschien wel één van de vaagste ziektebeelden van onze tijd, komt de laatste jaren erg veel voor. De meeste artsen weten er geen raad mee. Dat heeft te maken met het feit dat er zo veel mogelijke oorzaken zijn voor vermoeidheid en dat die
f gratis Inclusie bus sylla
door de meeste artsen niet getest worden. In de orthomoleculaire geneeskunde test men patiënten met chronische vermoeidheid op parasieten, leverinsufficiëntie, immuundepressie, slecht werkende schildklier, nutriëntendeficiënties, hyperventilatie, virale infecties, enz. Op die manier kan men een specifieke behandeling starten, meestal met succes. Een orthomoleculaire behandeling van CVS vergt een grondige aanpak van de onderliggende pathologieën, volgens de laatste nieuwe wetenschappelijke inzichten.
Inschrijving bij: FIOW Larenhoeve Orthofyto Kerkstraat 103, B 9270 Laarne • Tel: 0032 (0)9 369 06 42 • Fax: 0032 (0)9 366 18 38 • E-mail:
[email protected] ®
Jaargang 14 ~ nr.78 ~ 2009
37 37
Volgende editie: Orthofyto 82 Eetstoornissen orthomoleculair behandelen Eetstoornissen komen steeds meer voor in onze moderne maatschappij, niet alleen bij vrouwen, zoals vaak gedacht wordt. Hoewel eetstoornissen zich vaak ontwikkelen als een ver doorgedreven vorm van dieet onder druk van het slankheidsideaal, zijn er nog een heleboel andere factoren die een veel grotere doorslag geven bij het al dan niet ontstaan van een eetstoornis. Eetstoornissen zoals anorexia en boulemie zijn gevaarlijk, niet alleen in hun extreme vorm. Maar ook de ‘nieuwe’ eetstoornissen zoals pregorexia (weinig eten tijdens de zwangerschap) en orthorexia (ziekelijke obsessie voor gezonde voeding) zijn een regelrechte aanslag op het lichaam en op de gezondheid.
Orthofyto
®
COLOFON •
Een gids voor ortho moleculaire preventie en orthomoleculaire substitutietherapie
•
Verschijnt 6 maal per jaar
•
Brengt u het meest uitgebreide orthomoleculaire voedings- en geneeskundig blad voor alle gezondheidsverzorgende professionals en gezondheidsbewuste mensen.
Hoe abonneren ? Betaling geldt als enige abonnering Jaarabonnementen 6 nummers
De rol van zink bij anorexia nervosa Zink is een mineraal dat instaat voor de goede werking van talrijke enzymen en is dus essentieel voor onze stofwisseling. Daardoor ligt zinktekort mee aan de basis van een heel aantal degeneratieve ziektebeelden. Zo is zink ondermeer onmisbaar voor een goede werking van insuline, het hormoon dat er voor zorgt dat de energie uit onze voeding wordt benut of opgeslagen. Uit onderzoek blijkt dat zinktekort zelfuithongering of anorexia nervosa veroorzaakt door een ontregeld insulinemetabolisme. In de meeste van die gevallen geeft zinksuppletie dan ook dramatische verbetering van anorexia.
PON-1, de nieuwe diagnostische marker Paraoxonase-1 (PON-1) is een enzym dat in de lever wordt aangemaakt en zich in het bloed uitsluitend bindt met HDL (High Densitiy Lipoproteïne). Het enzym is noodzakelijk voor de goede werking van HDL. De activiteit van PON-1 daalt met de leeftijd, maar er wordt ook een opmerkelijk verband gevonden tussen een lage PON-1 activiteit en hart- en vaatziekten en andere degeneratieve ziektebeelden. PON-1 is daarom een bijzonder nuttige marker in de orthomoleculaire diagnostiek.
Quercetine, een veelbelovende orthomoleculaire stof
38
Quercetine, een polyfenol uit o.a. rode wijn, is één van de meest veelbelovende orthomoleculaire stoffen voor ziektepreventie en therapie. De stof is al langer bekend voor zijn anti-inflammatoire en anti-allergische effecten. Het is een krachtige antioxidant die beschermt tegen ondermeer harten vaatziekten, metabool syndroom en kanker. Uit recent wetenschappelijk onderzoek blijkt dat quercetine bovendien levensverlengend werkt door het nabootsen van de effecten van calorierestrictie.
❏ Voor België: storting van E 50 op rek. nr. FORTIS 290-0307607-41 ❏ Voor Nederland: storting van E 54 op rek. nr. IBAN: BE 88290030760741 BIC code: GEBABEBB Abonnement loopt automatisch verder indien geen schriftelijke opzegging twee maand op voorhand.
Prijs per nummer: E 8,80 (B) of E 9,50 (NL).
Uitgever: Walter O.M. Faché, HEOS Kerkstraat 103 - 9270 Laarne Hoofdredactie Walter O.M. Faché, Hoofdredacteur Hilde Maris Adjunct Hoofdredacteur Kernredactie Prof. Dr. Ir. Jozef Poppe A pr. Philippe Gerard Dr. Osteopaat Johan De Cock A pr. Fernand H aesbrouck Dr. Med. Frans Fermon Dr. Med. Mark Bottu Hilde Maris, Orthom. Nutritionist Guido Duerinckx Pieter Van Melckebeke Eindredactie Walter OM Faché, Medisch Journalist Secretariaat Faché Instituut Larenhoeve, Kerkstraat, 103 B 9270 Laarne Tel. 0032(0)9/369 06 42 Fax 0032(0)9/366 18 38 E-mail:
[email protected] Advertenties Hilde Maris K athleen Maenhaut Faché Instituut Kerkstraat, 103 - B 9270 Laarne E-mail:
[email protected] Vormgeving, productie en druk Walter O.M. Faché, Directeur FIOW Hilde Maris Pieter Van Melckebeke De Pauw Stijn, Drukkerij Coppens bvba Hospitaalstraat 2, 9080 Lochristi-Beervelde www.coppens-druk.be
Orthofyto blijft het enige orthomoleculair vakblad op de Beneluxmarkt dat zich niet bindt aan een productlijn om voldoende inkomsten te genereren. Wij hebben geopteerd voor een orthoceutische firmaraad die los van de redactie en de artikels in het blad functioneert.
FIOW
Uitgeverij
Publi Media Faché Instituut FIOW Gespecialiseerd op het gebied van voeding, voedingsaanvullingen, gezonde levenswijze en adviezen bij ziekten. ©Copyright 2010
ISSN 1780-3713
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt d.m.v. druk, fotokopie of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toelating. Disclaimer: De hoofdredacteur, de redactie, de eindredacteurs en de uitgever van de opgenomen artikelen en advertenties zijn niet aansprakelijk voor eventuele schade als gevolg van vermeende algemene medische adviezen, onjuistheden en/of onvolledigheden.
Iedere auteur blijft verantwoordelijk voor de volledige inhoud van zijn artikels. Overname van artikelen of gedeelten hiervan is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van de hoofdredacteur.
Prof. Dr. Linus Pauling tweevoudig Nobelprijswinnaar introduceerde in 1968 voor het eerst de term “Orthomoleculair” in Science: alle stoffen, moleculen of handelingen die niet toxisch en niet vreemd aan het lichaam zijn, die het lichaam biochemisch en fysiologisch normaal kan verwerken zonder enige schade en die op de juiste tijd met de juiste dosis biochemisch individueel dient gegeven of geëlimineerd te worden. (verruimde betekenis uit Science 160:265-271, 1968)
Flor•Essence
®
Vitaliseert je leven
Helpt bij het afbreken en verwijderen van giftige stoffen • levert belangrijke voedingsstoffen • ondersteunt de spijsvertering • is een krachtige antioxidant • draagt bij tot regeneratie
Hoe toxisch is uw lichaam? Doe de test op ojibwa.be
In de wereld van vandaag moet het menselijk lichaam meer dan ooit ongunstige (chemische) stoffen verwerken. Door de toenemende vervuiling en stress zijn de meesten onder ons lichamelijk minstens 15 jaar ouder dan hun chronologische leeftijd. Uit onderzoek blijkt dat Flor•Essence het meest doeltreffende middel is om uw biologische leeftijd te verlagen. Het is een buitengewoon heilzame kruidenformule getrokken uit acht verschillende kruiden (grote klis, schapezuring, rode iep, Russische rabarber, witte waterkers, bruinalg, gezegende distel en rode klaverbloesem) en werd reeds 100 jaar geleden door de Ojibwa Indianen gebruikt. Flor•Essence® is een alles in één product en het gaat te werk waar het nodig is.
Verkrijgbaar in de betere natuurvoedingswinkel of apotheek. Dankzij Flor•Essence wordt uw lichaam gezuiverd en gevoed en zo komt het weer in evenwicht
OJ-adv 196 x 139 Flor ess.indd 1
UDO’S CHOICE®
ULTIMATE OIL BLEND
OjIbwa | De roeck your health, our mission
www.ojibwa-deroeck.com of bel +32 (0)52 48 43 00
VERHOOGT JE ENERGIE EN WEERSTAND • VERBETERT JE CIRCULATIE • VERBETERT JE LEER- EN
04-02-2010 22:10:03
CONCENTRATIEVERMOGEN • DRAAGT BIJ TOT EEN BETERE GEMOEDSSTEMMING • HOUDT JE GEWRICHTEN SOEPEL • HOUDT JE HUID ZACHT EN JONG • BEVORDERT JE CONDITIE EN SPORTPRESTATIES
GEZOND LEVEN MET DE JUISTE VETTEN
Al jaren een juiste gezondheidskeuze voor gans de familie Dat vetzuren Omega-3 en Omega-6 cruciaal zijn voor onze gezondheid wordt ondertussen door alle gezondheidsspecialisten erkend. Maar ze moeten wél zuiver en in de juiste verhoudingen worden opgenomen. En precies dat maakt Udo’s Choice Ultimate Oil Blend zo uitzonderlijk. Niet alleen was het één van de eerste producten op de markt met Omega-3, Omega-6 en Omega-9 vetzuren, het is ook één van de weinige met plantaardige vetzuren in een optimale (2:1:1) verhouding. Meer nog: de olie is speciaal samengesteld om de goede werking van de aanwezige vetzuren te bevorderen, met veel aandacht voor de aanwezigheid van heilzame secundaire ingrediënten zoals teunisbloemolie, haverkiem- en rijstkiemolie, sojalecithine (zonder GGO) middellange vetzuurketens en natuurlijke vitamine E. De gezondheidsvoordelen van Udo’s Choice Ultimate Oil Blend werden bewezen door wetenschappelijk onderzoek. Daarom, als u kiest voor gezondheid, kies dan voor Udo’s Choice Ultimate Oil Blend.
VERKRIJGBAAR IN DE BETERE NATUURVOEDINGSWINKEL OF APOTHEEK
correct en ecologisch verpakt in niet-reactief, amberkleurig glas en eromheen een lichtwerende kartonnen doos
voor meer info over Ultimate Oil Blend®
OjIbwa | De roeck your health, our mission
+32 (0)52 48 43 00 www.gezondevetten.be
Verbeterd formule v e o onmiddel or lijk effect
ENERGIE voor een tweede jeugd BioActive Q10 Uniqinol® levert coënzym Q10 onder de gereduceerde vorm ubiquinol, die biochemisch actief is.
BioActive Q10 bestaat bovendien in verschillende verpakkingen:
Het actieve ubiquinol wordt verkregen door reductie (omzetting) van ubiquinone, de vorm waarin men coënzym Q10 gewoonlijk aantreft in de voeding en in de klassieke voedingssupplementen. (Deze omzetting vergt een specifiek enzymatisch complex.)
BioActive Q10 50 mg CNK 2506-913 30 caps Adviesprijs:
€ 14,95
Ubiquinol is de biochemisch actieve vorm van het coënzym Q10 dat verantwoordelijk is voor de welbekende antioxidatieve en vitaliserende eigenschappen van coënzym Q10. Gebaseerd op de meest recente wetenschappelijke ontwikkelingen, is BioActive Q10 een voedingssupplement van de 2de generatie dat voor een sneller en groter effect zorgt in vergelijking met andere coënzym Q10 supplementen.
BE_Q10_Active_Ad_Orthophyto_Viow_DU_0310_210x297
Bovendien biedt BioActive Q10 de garantie dat het natuurlijke ubiquinol, aangeboden in een 100% homogene oplossing zonder kristallen, stabiel blijft, hetgeen zorgt voor een betere biologische opneembaarheid én werkzaamheid.
BioActive Q10 50 mg CNK 2576-403 90+30 caps Adviesprijs: € 43,20 BioActive Q10 100 mg CNK 2506-905 30 caps Adviesprijs:
€ 26,75
BioActive Q10 is aangewezen bij de gezonde volwassene: • antioxidatief effect • vermindert de vermoeidheid • vitaliserend
de volwassene met gezondheidsproblemen: • cardiovasculaire problemen • metabole problemen • neurologische problemen
Innoverend voor de gezondheid Minervastraat 14, B-1930 Zaventem Tel.: 02/720.51.20 – Fax 02/720.51.60 E-mail:
[email protected]
