ONDERZOEKSVERSLAG. Rapportage van de Toets Nieuwe Opleiding van

NIFA © Certiked-vbi

ONDERZOEKSVERSLAG Rapportage van de Toets Nieuwe Opleiding van

Hbo bachelor SPD Bedrijfsadministratie NIFA, Nederlands Instituut voor Financieel-economisch Administratieve Opleidingen aan het NVAO Toetsingskader nieuwe opleidingen hoger onderwijs De visitatie vond plaats op 12 juni 2009.

Inhoud van het verslag Identificatie................................................................................................................................................2 Managementsamenvatting.........................................................................................................................3 Overzicht van Certiked beoordelingen van de opleiding ..........................................................................5 Bijlage 1: Programma..............................................................................................................................26 Bijlage 2: Documenten ............................................................................................................................27 Bijlage 3: Domeinspecifiek referentiekader ............................................................................................28 Bijlage 4: Visitatieteam ...........................................................................................................................30 Bijlage 5: Onafhankelijkheidsverklaringen.............................................................................................31

De verantwoordelijke teamleider: drs. R.R. van Aalst namens deze,

M. Lathouwers Certiked-vbi december 2009

Pagina 1 van 31 Hbo bachelor SPD Bedrijfsadministratie


Identificatie De opleiding wordt verzorgd door: NIFA, Nederlands Instituut voor Financieel-economische Administratieve Opleidingen Morsweg 234a 2332 EV Leiden Telefoon 071 531 40 89 Website www.nifa-balans.nl E-mail [email protected]

Voor kwaliteit verantwoordelijke bestuurder: drs. H.S.J. Bos, algemeen directeur

Scope en doel De visitatie heeft betrekking op: • • • • •

NIFA, Nederlands Instituut voor Financieel-economische Administratieve Opleidingen Opleiding hbo bachelor SPD Bedrijfsadministratie Graad Bachelor of Economics Deeltijd/duaal De opleiding wordt aangeboden in Leiden

Doel van het onderzoek is te beoordelen in welke mate de aspecten uit het NVAO Toetsingskader nieuwe opleidingen hoger onderwijs (februari 2003) adequaat worden afgedekt.

Teamsamenstelling Teamleider: drs. R.R. van Aalst Externe deskundigen: drs. A.M.A. Noë RC, lic. C. Coppens Secretaris: drs. W.J.J.C. Vercouteren RC Student: R. Littooij

Werkwijze Het opleidingsinstituut heeft een zelfevaluatie opgesteld over de opleiding en deze gezonden aan het visitatieteam op 15 mei 2009. Het visitatiebezoek heeft plaatsgevonden op 12 juni 2009. Het conceptrapport is op 7 december 2009 toegezonden aan het management van de opleiding. Op 12 december 2009 heeft de opleiding een reactie gestuurd, waarna dit definitieve rapport is opgemaakt. In de aanloop naar de visitatie is overleg geweest tussen vertegenwoordigers van NIFA en leden van het visitatieteam. Deze bijeenkomst had een voorlichtend en planningstechnisch karakter.



Managementsamenvatting Op 12 juni 2009 heeft een visitatieteam van Certiked een visitatie uitgevoerd bij de opleiding hbobachelor SPD Bedrijfsadministratie van NIFA, Nederlands Instituut voor Financieel-economische Administratieve Opleidingen. De doelstelling van deze visitatie was een Toets Nieuwe Opleiding uit te voeren van de kwaliteit van de opleiding, in relatie tot het Toetsingskader nieuwe opleidingen hoger onderwijs van NVAO.

Achtergrond NIFA, Nederlands Instituut voor Financieel-economische Administratieve Opleidingen is een opleidingsinstituut dat zich, zoals de naam ook al aangeeft, richt op opleidingen op financieeleconomische en administratief gebied. NIFA is opgericht in 1986 en heeft zich nadien ontwikkeld tot een regionale aanbieder in Leiden en omgeving van opleidingen op dit gebied. NIFA biedt de volgende opleidingen aan: • • • • • •

BKB, Basiskennis Boekhouden BKC, Basiskennis Calculatie PDB, Praktijkdiploma Boekhouden PDL, Praktijkdiploma Loonadministratie MBA, Moderne Bedrijfsadministratie HBO SPD Bedrijfsadministratie

Elk van deze opleidingen leidt op voor externe, landelijk erkende examens, die uitgevoerd worden door de Nederlandse Associatie van Praktijkexamens. NIFA richt zich op werkenden die naast hun werkkring zich verder willen ontwikkelen en verder willen komen in hun loopbaan. Daarom verzorgt NIFA de colleges of lessen in de avonduren. NIFA geeft soms ook overdag opleidingen om daarmee tegemoet te komen aan wensen van studenten. Ook al gaat het in deze om een Toets Nieuwe Opleiding, toch biedt NIFA de opleiding SPD Bedrijfsadministratie al sedert 1989 aan. NIFA heeft voor de opleiding SPD Bedrijfsadministratie aanvankelijk een samenwerkingsverband met Hogeschool Markus Verbeek gehad om zo de studenten via een extraneüsregeling examen te kunnen laten doen. In 2005 heeft NIFA deze overeenkomst beëindigd en een soortgelijke overeenkomst gesloten met Hogeschool NTI. NIFA streeft naar een zelfstandige status als aangewezen hogeschool en naar aansluiting bij het landelijke vereniging van aanbieders van SPD Bedrijfsadministratie om zo de eigen studenten direct examen te kunnen laten doen.



Verloop van de visitatie en samenvattend oordeel De zelfevaluatie met de bijlagen is vooraf aan het visitatieteam ter beschikking gesteld. De zelfevaluatie was helder en heeft het visitatieteam in eerste instantie voldoende informatie geboden om de opleiding mede aan de hand daarvan te beoordelen. Tijdens het locatiebezoek aan de opleiding is het visitatieteam in de gelegenheid geweest met de relevante geledingen van de opleiding van gedachten te wisselen. Ook heeft het visitatieteam aanvullende, ter plaatse beschikbare documenten kunnen inzien. Het visitatieteam heeft de opleiding beoordeeld op basis van de bestaande exameneisen en het bestaande programma. De landelijke organisatie van opleiders van SPD Bedrijfsadministratie (NGO/ENS) heeft per 1 september 2009 echter een nieuw programma opgesteld. Dit programma is inhoudelijk en didactisch aangepast. Inhoudelijk zijn modulen met een geactualiseerde inhoud ontwikkeld en didactisch is een verschuiving aangebracht van een overwegend kennisgerichte naar een meer competentiegerichte benadering van de leerstof. Omdat de opleiding onverkort de eisen van NGO/ENS volgt, heeft het visitatieteam aan het einde van het locatiebezoek de volgende twee aanvullende vragen aan de opleiding gesteld:

Hoe denkt de opleiding het nieuwe programma van SPD Bedrijfsadministratie dat per 1 september 2009 ingaat, in te vullen? Hoe zal de opleiding de herziene didactiek die met het nieuwe programma samenhangt, realiseren?

Daarnaast heeft het visitatieteam met het oog op het verkrijgen van meer zekerheid over de continuïteit van de opleiding de volgende aanvullende vraag gesteld.

Hoe denkt de opleiding de continuïteit te waarborgen?

De opleiding heeft op 6 november 2009 het visitatieteam schriftelijk een antwoord gegeven op deze vragen. NIFA heeft de informatie over het nieuwe programma via haar samenwerkingsverband met Hogeschool NTI gekregen. Het visitatieteam acht het antwoord van de opleiding op de vragen beslist afdoende. Waar relevant is in dit rapport aan het antwoord op de aanvullende vragen gerefereerd. Als gevolg van de door de hiervoor omschreven procedure heeft het visitatieteam zich op basis van betrouwbare en complete informatie een oordeel kunnen vormen over de opleiding. Naar het oordeel van het visitatieteam voldoet de opleiding hbo bachelor SPD Bedrijfsadministratie van NIFA bij alle facetten en onderwerpen aan de eisen van het NVAO Toetsingskader Nieuwe Opleidingen. Het visitatieteam van Certiked concludeert dat de opleiding hbo bachelor SPD Bedrijfsadministratie van NIFA voldoet aan de eisen die in het Toetsingskader Nieuwe opleidingen hoger onderwijs van de NVAO worden gesteld.



Bevindingen Voor alle NVAO-onderwerpen zijn hierna de bevindingen van het visitatieteam weergegeven. Per onderwerp en facet uit het NVAO Toetsingskader is in een kader een omschrijving van de NVAO-criteria gegeven, waarna een puntsgewijze opsomming volgt van de bevindingen. Voor elk facet en elk onderwerp wordt vervolgens het oordeel van het visitatieteam gegeven.

Overzicht van Certiked beoordelingen van de opleiding Onderwerp en facet

Deeltijd

Doelstellingen opleiding

Positief

Domeinspecifieke eisen Niveau Oriëntatie hbo

Programma

Eisen hbo Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma Samenhang programma Studielast Instroom Duur

Inzet van personeel

Eisen hbo Kwantiteit personeel Kwaliteit personeel

Voorzieningen

Materiële voorzieningen Studiebegeleiding en informatievoorziening

Interne kwaliteitszorg

Systematische aanpak Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld

Condities voor continuïteit

Afstudeergarantie Investeringen Financiële voorzieningen

voldoende voldoende voldoende Positief voldoende voldoende voldoende voldoende voldoende voldoende Positief voldoende voldoende voldoende Positief voldoende voldoende Positief voldoende voldoende

Positief voldoende voldoende voldoende



1. Onderwerp: doelstellingen opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen Domeinspecifieke eisen: de beoogde eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: •

•

•

• •

• •

•

De eindkwalificaties van de opleiding hbo bachelor SPD Bedrijfsadministratie zijn neergelegd in het opleidingsprofiel. Dit profiel is opgesteld door de Stichting Examenbureau NGO SPD Bedrijfsadministratie (ENS), die is opgericht door het Nederlands Genootschap van Opleiders voor de comptabele en economische examens (NGO). ENS ziet toe op de kwaliteit van de examens. In de landelijke organisatie NGO/ENS zijn de instituten verenigd die SPD Bedrijfsadministratie aanbieden. Deze instituten zijn Fontys Bedrijfshogeschool, ABC Hogeschool, LOI Hogeschool, Hogeschool Markus Verbeek, Hogeschool NTI, Hogeschool Praehep en aspirantlid Hogeschool NCOI. Alle opleidingen hebben dezelfde doelstellingen. Zij vergaderen periodiek en stellen de Onderwijs- en examenregeling (OER) vast, waar het profiel onderdeel van is. De Onderwijs- en examenregeling dateert van 1 januari 2008. Het opleidingsprofiel is afgeleid van het beroepsprofiel dat aan de opleiding ten grondslag ligt. Ook dit beroepsprofiel is door NGO/ENS opgesteld. In het beroepsprofiel staan de eisen waaraan de afgestudeerde van SPD Bedrijfsadministratie moet voldoen. Het beroep van de afgestudeerde is omschreven en van daaruit zijn de eisen aan de afgestudeerde geformuleerd. In deze omschrijving staan de functies die de afgestudeerde kan vervullen, de maatschappelijke ontwikkelingen die voor het beroep van belang zijn en de kennis, vaardigheden en houding die de afgestudeerde SPD’er nodig heeft om het beroep goed te kunnen uitoefenen. Het beroepsprofiel is te beschouwen als het domeinspecifieke kader van de opleiding. Dit beroepsprofiel is in bijlage 3 van dit rapport op hoofdlijnen beschreven. Om de validiteit en de actualiteit van het beroepsprofiel te bewaken beschikt NGO/ENS over een beroepenveldcommissie. Deze commissie heeft het beroepsprofiel bestudeerd en gevalideerd als zijnde een goede weergave van wat de afgestudeerde moet kennen en kunnen. In de beroepenveldcommissie hebben vijf personen zitting vanuit het werkveld. De leden van de beroepenveldcommissie zijn verbonden aan accountantskantoren en/of hebben een leidinggevende functie en/of een controlefunctie. De commissie is voldoende breed en omvat de relevante disciplines. NGO/ENS heeft de eindkwalificaties vergeleken met de Domeinspecificaties Bachelor of Economics van de HBO Raad. De eindkwalificaties komen daarmee in sterke mate overeen. Voor de opleiding SPD Bedrijfsadministratie zijn de daarin genoemde competenties en kerntaken vakspecialistischer ingevuld dan bij andere opleidingen in dit domein. NGO/ENS herziet het opleidingsprofiel regelmatig. Met ingang van het studiejaar 2009/2010 zal een nieuw profiel en daarvan afgeleid programma van toepassing zijn, dat sterker dan heden competentiegericht opgezet zal zijn. De invoering van dit profiel onderstreept de actualiteit van de eindkwalificaties van de opleiding. De opleiding heeft kennis genomen van het nieuwe profiel.



•

NIFA heeft informatie ontvangen van afgestudeerden die in het buitenland (Jordanië en Verenigd Koninkrijk) zijn gaan werken. Deze studenten bevestigen de erkenning van de waarde van de opleiding in het buitenland.

Beoordeling door het visitatieteam: De eindkwalificaties van de opleiding, neergelegd in het opleidingsprofiel, zijn naar de mening van het visitatieteam op gepaste wijze afgeleid van het beroepsprofiel van SPD Bedrijfsadministratie. Het door NGO/ENS opgestelde beroepsprofiel is een goede afspiegeling van de eisen die de beroepspraktijk aan deze opleiding stelt. De eindkwalificaties van de opleiding beantwoorden zo aan de eisen van het relevante beroepenveld. De eindkwalificaties zijn afgestemd met de beroepenveldcommissie en zijn actueel. Om deze redenen beoordeelt het visitatieteam dit facet als voldoende.

1.2 Niveau De beoogde eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor of een master. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: • •

•

•

De opleiding heeft de eindkwalificaties vergeleken met de algemeen geaccepteerde beschrijving van het bachelorniveau, zoals dat is verwoord in de Dublin descriptoren. De kennis en inzichten van de afgestudeerden komen onder meer tot uitdrukking op het gebied van de bedrijfsadministratie (kennis van rekeningstelsels, budgetteren, kostencalculaties), bedrijfseconomie (inzicht in investeringsanalyse, financieringsstructuur, vermogensbepaling), bedrijfsrecht en belastingrecht (inzicht in arbeidsrecht, sociaal recht en grondig inzicht in het Nederlandse belastingstelstel) en bestuurlijke informatievoorziening (inzicht in administratieve organisatie, interne controle, geautomatiseerde gegevensverwerking). De afgestudeerde dient ook kennis te bezitten van vakgebieden die daarbij aansluiten, te weten marketing en organisatie, bedrijfsstatistiek en financiële rekenkunde. De toepassing van kennis en inzicht blijkt uit het vermogen van de afgestudeerden om de genoemde kennis en inzichten toe te passen. Het toepassen van de kennis heeft betrekking op het financieel-economische, informatieverzorgende, controlerende en adviserende gebied. De afgestudeerden dienen in staat te zijn kostencalculaties uit te voeren en financiële stukken (balans, verlies- en winstrekening, begroting, financieel-economische kentallen, verslagen van prestatieindicatoren, financiële managementrapportages) op te stellen. Ook zijn de afgestudeerden in staat om te gaan met spreadsheets, boekhoudpakketten en ERP-systemen De afgestudeerden beschikken over kennis en inzicht op een wijze die hen in staat stelt problemen te signaleren en op te lossen. Zij hebben de vaardigheid om relevante gegevens te verzamelen, te interpreteren en zich hierover een oordeel te vormen. De afgestudeerden kunnen conclusies trekken, weten hoofdzaken en bijzaken van elkaar te onderscheiden en kunnen zowel zelfstandig als in samenwerking met anderen problemen op te lossen. De afgestudeerden kunnen een afweging maken van de sociaal-wetenschappelijke en ethische aspecten, die in het beroep een rol spelen.



•

•

De afgestudeerden zijn vaardig in het opstellen van rapportages. Zij kunnen de argumenten goed verwoorden en kunnen de bevindingen professioneel en met overtuiging presenteren. Ze kunnen op verschillende niveaus binnen en buiten de organisatie communiceren en adviseren. Ze zijn in staat het management van de organisatie te adviseren vanuit het bedrijfseconomisch perspectief. De afgestudeerden weten de activiteiten te plannen en te organiseren. Zij hebben een methodische aanpak en een reflecterende manier van denken en handelen. De afgestudeerden zijn flexibel, bereid zich aan te passen aan de bedrijfscultuur en daardoor in staat leidinggevende functies te bekleden. Van de afgestudeerden van de opleiding wordt ook verwacht dat zij de eigen kennis op peil houdt. Dit weerspiegelt het vermogen van de afgestudeerden om de kennis, inzichten en vaardigheden op niveau te houden en te blijven ontwikkelen.

Beoordeling door het visitatieteam: De opleiding heeft, zo heeft het visitatieteam gezien, de eigen eindkwalificaties vergeleken met de algemene, internationaal geaccepteerde beschrijving van het niveau, volgens de Dublin descriptoren. Volgens deze vergelijking voldoen de eindkwalificaties aan deze beschrijving. Het visitatieteam beoordeelt het niveau van de eindkwalificaties daarom als voldoende.

1.3 Oriëntatie hbo De beoogde eindkwalificaties van de opleiding zijn mede ontleend aan de door of met het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties; een hbo-bachelor heeft de kwalificaties voor het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of in een samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist of dienstig is; een hbo-master heeft de kwalificaties voor het niveau van een zelfstandig en/of leidinggevend beroepsbeoefenaar in een beroep of spectrum van beroepen, dan wel het niveau van het functioneren in een multidisciplinaire omgeving waarvoor een hbo-opleiding vereist of dienstig is. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: •

• •

In het in de bijlage 3 bij dit rapport beschreven beroepsprofiel SPD Bedrijfsadministratie staan de vereisten die aan de afgestudeerde worden gesteld. Het beroepsprofiel omschrijft op duidelijke wijze het beroep en de beroepspraktijk van de afgestudeerde. Het beroepsprofiel is ontleend aan een enquête onder representatieve bedrijven die ondervraagd zijn over de beroepsvereisten van de afgestudeerde van HBO SPD Bedrijfsadministratie. De eindkwalificaties sluiten om die reden aan bij het beroepenveld en bij wat een beginnend beroepsbeoefenaar op hbo-bachelorniveau moet kennen en kunnen. De beroepenveldcommissie van NGO/ENS stelt zich ten doel ervoor te zorgen dat de opleiding SPD Bedrijfsadministratie blijft aansluiten bij de beroepspraktijk. Dit leidt ertoe dat het profiel op de beroepspraktijk afgestemd is en blijft. De opleiding heeft als doelstelling op te leiden voor functies die zich richten op de uitvoering van financieel-economische, informatieverzorgende, controlerende en adviserende taken. In kleine en middelgrote organisaties zijn veel van deze taken in één persoon verenigd. In grotere organisaties worden deze taken als specialismen gezien.



•

•

In het beroepsprofiel zijn functies benoemd die afgestudeerden als beginnend beroepsbeoefenaar moeten kunnen bekleden. Deze functies zijn onder andere administrateur, assistent-controller, medewerker of hoofd financiële administratie, medewerker financiën, assistent-accountant, kredietadviseur, hoofd salarisadministratie en hoofd bedrijfsbureau. De afgestudeerden zullen in de eerste jaren in de beroepspraktijk in samenwerking met meer ervaren collega’s doorgroeien naar een volledig zelfstandige beroepsuitoefening.

Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam heeft vastgesteld dat de eindkwalificaties zijn ontleend aan het beroepenveld en dat de eindkwalificaties zich richten op de beginnend beroepsbeoefenaar. De opleiding heeft een aantal functies benoemd, waarvoor de opleiding opleidt. De relevantie van de opleiding voor deze beroepen is onmiskenbaar. Het visitatieteam beoordeelt op grond daarvan de hbo-oriëntatie van de eindkwalificaties van de opleiding als voldoende.

Beoordeling van het onderwerp Doelstellingen opleiding Het visitatieteam beoordeelt op grond van de genoemde bevindingen het onderwerp Doelstellingen opleiding als positief. De eindkwalificaties van de opleiding zijn neergelegd in een goed onderbouwd opleidingsprofiel en zijn ontleend aan het beroepsprofiel. Door het beroepsprofiel zijn ze gebaseerd op de eisen van het beroepenveld. De eindkwalificaties reflecteren de algemene kwalificaties voor het hbobachelorniveau en sluiten aan bij de eisen die aan een beginnend beroepsbeoefenaar voor de benoemde functies gesteld moeten worden.



2. Onderwerp: programma De beschrijving van het programma van de opleiding luidt als volgt: •

•

•

De propedeuse van de opleiding telt in totaal 60 ec en is opgebouwd uit de modules Inleiding Bedrijfadministratie (11 ec), Inleiding Bedrijfseconomie (11 ec), Inleiding Financiële Rapportage en Analyse (10 ec), Inleiding Belastingrecht (11 ec), Inleiding Bestuurlijke Informatievoorziening (10 ec), Practicum Bedrijfsadministratieve Software (4 ec) en Practicum Toegepaste Informatietechnologie (3 ec). De hoofdfase van de opleiding telt totaal 180 ec en bestaat uit de modules Marketing en Organisatie (10 ec), Bedrijfsstatistiek (10 ec), Financiële Rekenkunde (9 ec), Algemene Economie (9 ec), Bedrijfseconomie (14 ec), Bestuurlijke Informatievoorziening (10 ec), Bedrijfsadministratie (21 ec), Belastingrecht (12 ec), Bedrijfsrecht (14 ec), Externe Verslaggeving (10 ec), Practicum Communicatieve en Sociale Vaardigheden (7 ec) en Practicum Bestuurlijke Informatievoorziening (4 ec). Daarna bestaat de hoofdfase uit de Stage (30 ec) en in de afsluitende fase de Afstudeeropdracht (20 ec).

2.1 Eisen hbo Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. Het beoogde programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. Het beoogde programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: • • •

• •

Het studiemateriaal van de opleiding bestaat uit vakliteratuur. Deze vakliteratuur is speciaal voor de opleiding SPD Bedrijfsadministratie geschreven en sluit daarom voortreffelijk op het programma aan. De opleiding haakt in op actuele ontwikkelingen door artikelen uit vaktijdschriften als Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie en Controllersmagazine voor te schrijven. De opleiding zal met het oog op het nieuwe programma dat in 2009/2010 begint, studiewijzers aan de studenten beschikbaar stellen. Deze studiewijzers beschrijven de leerstof van de modules en omvatten ook aan de beroepspraktijk ontleende business cases. De opleiding slaat daarmee de brug naar het nieuwe programma, dat meer competentiegericht is. Daarnaast zal met ingang van het jaar 2009/2010 een digitaal content management systeem aan de studenten beschikbaar stellen. De studenten ontvangen via dat kantaal aanvullende artikelen en cases van de docenten en zullen in staat zijn onderling informatie en ervaringen uit te wisselen. De opleiding zal met het oog op het nieuwe programma dat vanaf september 2009 van toepassing zal zijn, business cases samenstellen. Deze business cases zijn geschreven vanuit reële situaties en zijn bedoeld om de studenten de leerstof op een competentiegerichte wijze, dat wil zeggen in een combinatie van kennis, inzicht, vaardigheden en houding aan te bieden.



• •

•

De opleiding schrijft een praktijkstage voor. In deze stage komen de studenten in aanraking met de beroepspraktijk. Een alternatief voor de stage is een werkplek in de relevante beroepspraktijk. In het programma is een afstudeeropdracht voorzien. Deze opdracht kan een probleemstelling uit de praktijk als onderwerp hebben. Het kan ook een theoretisch verdiepende scriptie zijn maar een onderwerp uit de praktijk zal vaak het geval zijn. Zo brengt ook de afstudeerscriptie de studenten in aanraking met de beroepspraktijk. Naast de beroepenveldcommissie van NGO/ENS heeft NIFA ook zelf een beroepenveldcommissie ingesteld. Daarin hebben personen vanuit het beroepenveld zitting. Deze commissie adviseert de opleiding over de relatie van de opleiding met de beroepspraktijk.

Beoordeling door het visitatieteam: De door de opleiding voorgeschreven vakliteratuur is volgens het visitatieteam meer dan passend als studiemateriaal voor de opleiding. De aansluiting tussen de boeken en de inhoud van de opleiding is uitstekend. Het visitatieteam prijst de opleiding voor het opnemen van artikelen uit vaktijdschriften en voor het plan tot syllabi te komen. Het voornemen van de opleiding om competentiegerichte business cases aan het studiemateriaal toe te voegen en andere aanvullende informatie aan de studenten ter beschikking te stellen, acht het visitatieteam mede een bewijs van het vermogen van de opleiding om aan de eisen van het nieuwe programma te voldoen. De relatie van het programma met de beroepspraktijk is op meer dan één manier gewaarborgd. Het visitatieteam beoordeelt daarom de aansluiting van het programma op de hbo-eisen als voldoende.

2.2 Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma Het beoogde programma, het didactisch concept, de werkvormen en de wijze van toetsing weerspiegelen de te bereiken eindkwalificaties van de opleiding. De te bereiken eindkwalificaties zijn aantoonbaar vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het beoogde programma. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: •

• •

De Onderwijs- en examenregeling van de opleiding is opgesteld door NGO/ENS en geeft per vakgebied de eindtermen en de leerdoelen van de modules weer. Dit is vertaald in de beschrijving van de leerstof. De leerstofomschrijving is uitgebreid. Daarin staat een overzicht van de begrippen die de studenten moeten kennen en de soorten berekeningen en analyses die zij moeten kunnen uitvoeren. In de beschrijving van de practica staat vermeld welke vaardigheden de studenten moeten tonen. De eindkwalificaties van de opleiding zijn volledig in het programma verantwoord, zo is uit de beschrijvingen van de modules af te leiden. Met het oog op het nieuwe programma door NGO/ENS voor 2009/2010 ontwikkelde programma heeft de opleiding dit programma als uitgangspunt voor de nu komende studiejaren genomen.



•

•

•

•

•

• • • •

•

Het didactisch concept van de opleiding is klassiek. De docenten richten zich specifiek op kennis overdragen, bespreken van huiswerkopgaven en maken van (eenvoudige) opgaven in de les om te zien of de stof is begrepen door de studenten. De docenten zoeken de interactie met de studenten door hen te vragen naar het begrip van de leerstof, de interpretatie van opgaven, de aanpak van uitwerkingen en het onderscheid van hoofd- en bijzaken. Het nieuwe programma noodzaakt tot aanpassing van de didactiek. De opleiding zal via het Interfacultaire Centrum voor Lerarenopleiding, Onderwijsontwikkeling en Nascholing (ICLON) van de Rijksuniversiteit Leiden de docenten een cursus aanbieden om zich de nieuwe didactiek eigen te maken. De werkvormen zullen aangepast zijn aan de aard van de modules. Bij modules die gericht zijn op het maken van berekeningen (zoals Cost en Management Accounting), staat het begrijpen, maken en beheersen van opgaven voorop. Bij meer kwalitatieve modules (zoals Organisatie en Management) is de discussie onder de studenten prominenter. Verreweg de meeste modules van de opleiding worden via extern gelegitimeerde examens getoetst. Onafhankelijke commissies van NGO/ENS ontwikkelen de examens. Onder toezicht van de examencommissie stellen vaststellingscommissies van NGO/ENS vervolgens de opgaven en beoordelingsnormen vast. Twee keer per jaar heeft NGO/ENS overleg met deze commissies waaraan een fase van proefcorrectie voorafgaat. De examens zijn overwegend schriftelijk en vinden op een centrale locatie in Nederland plaats. De studenten kunnen de examens Algemene Economie en Bedrijfsrecht digitaal afleggen. De opgaven daarvan zijn ontleend aan een databank met opgaven die op dezelfde wijze zijn gemaakt en op dezelfde wijze zijn vastgesteld als de schriftelijke examens. De beoordeling van de examens vindt plaats door correctoren. Elk examenwerk wordt door twee onafhankelijke correctoren nagekeken. Als het oordeel van deze meer dan 1,0 punt afwijkt of zich de 5 en de 6 bevindt, kijkt een derde corrector het werk na. Dit alles gebeurt om de zuiverheid van de correctie te bevorderen. De moeilijkheidsgraad van de leerstof komt goed in de examens tot uitdrukking. De examens toetsen op een gedegen wijze en op het juiste niveau de kennis en het inzicht van de kandidaten en de toepassing daarvan. In de examens worden reële praktijkgerichte cases als opgave gebruikt. De opleiding overweegt gebruik te maken van de mogelijkheid de propedeutische examens in eigen beheer af te nemen. Daartoe heeft de opleiding reeds een examenhandboek opgesteld. De studenten volgen een stage van 30 ec, tenzij zij door middel van een werkgeversverklaring aantonen dat ze over een relevante werkkring beschikken en op die wijze aan hun stageverplichting kunnen voldoen. De opleiding kent als afsluiting de afstudeerscriptie. De opleiding acht de scriptie van groot belang en heeft dan ook een afgewogen procedure daarvoor opgezet. De studenten krijgen een begeleider aan wie zij onder andere hun uitgewerkte scriptievoorstel voor goedkeuring dienen voor te leggen. De beoordeling van de scriptie is gebaseerd op het schriftelijke stuk en de mondelinge verdediging. De opleiding heeft een lijst van beoordelingscriteria opgesteld. De beoordeling is in handen van een vakkundige scriptiebeoordelaar en een gecommitteerde vanuit de beroepspraktijk. Alhoewel het in deze om een Toets Nieuwe Opleiding gaat, bestaat de opleiding al geruime tijd en hebben de studenten ervan via Hogeschool Markus Verbeek en Hogeschool NTI examens afgelegd. De studenten van de opleiding hadden de afgelopen jaren resultaten die gewoonlijk beter waren dan het landelijk gemiddelde.



Beoordeling door het visitatieteam: De opleiding heeft de afstemming van het programma op de eindkwalificaties aangetoond. De uitwerking van de eindtermen in leerdoelen en leerinhouden is gedetailleerd. De opleiding bereidt zich op gepaste wijze voor op het nieuwe programma. De didactiek van de opleiding acht het visitatieteam zeer geschikt voor het huidige, kennisgeoriënteerde programma maar minder geschikt voor het toekomstige, competentiegerichte programma. De opleiding heeft evenwel volgens het visitatieteam passende stappen gezet om aan de eisen van de nieuw gewenste didactiek te voldoen. Het vermogen tot aanpassen van de opleiding is overtuigend aangetoond. De examinering van de opleiding is degelijk. De nadruk die de opleiding op de afstudeerscriptie legt, vindt het visitatieteam verheugend. De gunstige examenresultaten van de studenten van deze opleiding zijn in de ogen van het visitatieteam een bewijs van de kwaliteit van de opleiding. Om deze redenen beoordeelt het visitatieteam dit facet als voldoende.

2.3 Samenhang programma Het beoogde programma is inhoudelijk samenhangend. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: • •

• • • •

•

De opleiding heeft het programma verdeeld in een propedeutische fase, een verdiepende hoofdfase en de afsluitende afstudeerscriptie. De propedeuse kent inleidende modules die het fundament voor de vakinhoudelijke kennis leggen. Dit zijn inleidingen tot de vakken Bedrijfsadministratie, Bedrijfseconomie, Financiële Rapportage, Belastingrecht en Bestuurlijke Informatievoorziening. Aldus verwerven de studenten een volledig beeld van het vakgebied van SPD Bedrijfsadministratie. De hoofdfase vervolgt op een geavanceerd niveau deze vakgebieden. De vakgebieden komen in de hoofdfase terug maar dan op het hogere niveau. Op deze wijze is de verticale samenhang in het programma gewaarborgd. Naast de genoemde modules kent de opleiding modules als Marketing en Organisatie, Algemene Economie en Bedrijfsstatistiek. Deze bieden de studenten een brede blik die voor hun werk nodig is. Tussen de modules onderling bestaat een inhoudelijke samenhang. In verschillende modules komen dezelfde onderwerpen aan de orde die de modules vanuit een verschillend perspectief behandelen. Zo zien de studenten de verschillende aspecten van deze onderwerpen. Zowel in de propedeutische fase als in de hoofdfase volgen de studenten practica die voor de ontwikkeling van hun vaardigheden belangrijk zijn. De practica gaan in op Bedrijfsadministratieve Software, Toegepaste Informatietechnologie, Communicatieve en Sociale Vaardigheden en Bestuurlijke Informatievoorziening. Met name in de afstudeeropdracht vindt de integratie plaats van de in de opleiding aangeboden leerstof. Daarin komen onder andere de vaktechnische en onderzoeksvaardigheden samen.



Beoordeling door het visitatieteam: De opbouw van het programma in de propedeutische fase, hoofdfase en afsluitende fase is helder. De propedeuse biedt de studenten een volledig beeld van de inhoud van de opleiding. Door de modules in de hoofdfase te laten voortbouwen op de propedeutische modules, creëert de opleiding verticale samenhang. De horizontale samenhang is onder meer gewaarborgd in inhoudelijke afstemming van de modules. De integratie in de afstudeeropdracht acht het visitatieteam passend. Daarom beoordeelt het visitatieteam dit facet als voldoende.

2.4 Studielast Het beoogde programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: •

• • • • • • •

•

In de Onderwijs- en examenregeling van de opleiding staan de eindtermen van de modules helder en in concrete termen aangegeven. De studiewijzers geven de eindtermen en de inhoud van de modules en verschaffen de studenten op die wijze voldoende inzicht in het programma, de lessen en bijeenkomsten en de overige leeractiviteiten. De studenten kunnen zich zo op de modules voorbereiden. De studenten ontvangen tijdens de lessen uitwerkingen van de docenten van de huiswerkopgaven. Zo kunnen ze zich tijdens de les op de uitwerking zelf richten. De opleiding gaat na of deze uitwerkingen in de toekomst vooraf via email kunnen worden verstrekt. De opleiding adviseert de studenten over hun studieplanning en het oplossen van eventuele knelpunten daarin. Deze vorm van advisering is intensief, persoonlijk en laagdrempelig. De opleiding is voornemens een systeem van portfolio’s in te voeren aan de hand waarvan de voortgang van de studie in formele zin beter te bewaken is. De studenten hebben elk halfjaar de mogelijkheid de examens in elk van de modules af te leggen. Een aantal van de modules kent meer dan twee examenmomenten. De overgrote meerderheid van de studenten (meer dan 80 %) heeft een full-timebaan. Deze studenten volgen normaal gesproken één lesavond per week van 3 uren en besteden gemiddeld 7 uur aan huiswerk. De studiebelasting van de studenten is aldus ongeveer 10 uur per week. De studenten doen gemiddeld ruim 7 jaar over de volledige opleiding. Wanneer de studenten ongeveer 10 uur per week aan hun studie besteden, dan zijn ze 450 tot 500 uur per jaar met de studie bezig. Uitgaande van 7 jaar zouden zij 3.500 uur studeren. De nominale omvang van de studie in uren is 5.040 uur (180 ec x 28 uur). Dat de studenten de studie in ruim 7 jaar kunnen afronden, is een gevolg van het concurrencybeginsel. Doordat zij in de beroepspraktijk werkzaam zijn, kunnen ze zich de leerstof sneller eigen maken. Verder hebben ze meestal een vrijstelling van de stage. Dat scheelt 30 ec nominale studiebelasting. De opleiding heeft studiepaden opgezet voor de studenten die aan het nieuwe programma in 2009/2010 zullen beginnen.



Beoordeling door het visitatieteam: De opleiding verschaft een helder inzicht in de opbouw en inhoud van de eindtermen en het programma. Daarnaast stelt de opleiding veel in het werk om de studievoortgang van de studenten te bevorderen. Het visitatieteam acht de totale reële studiebelasting van de studenten in overeenstemming met de nominale omvang van het programma. De opleiding heeft het nieuwe programma op een goed studeerbare manier opgezet. Daarom beoordeelt het visitatieteam dit facet als voldoende.

2.5 Instroom Het beoogde programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten. hbo-bachelor: VWO, HAVO, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. hbo-master: bachelor en eventueel (inhoudelijke) selectie. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: • • •

•

•

De opleiding stelt formele eisen aan de instroom van de studenten. In de Onderwijs- en examenregeling van de opleiding staat dat studenten met een diploma op het niveau van HAVO, VWO of MBO-4 recht hebben op toegang tot de propedeutische fase van de opleiding. Studenten die ouder zijn dan 21 jaar, hebben toegang als ze de 21+-toets halen. Deze toets toont aan dat de studenten over het vereiste denken werkniveau beschikken. In de Onderwijs- en examenregeling van de opleiding staat op basis van welke bewijsstukken en welke getuigschriften de studenten voor welke modules vrijstelling kunnen krijgen. Naast deze standaardlijst van vrijstellingen kunnen studenten een verzoek tot vrijstelling indienen bij de examencommissie van NGO/ENS. Ook al hebben de studenten formeel toegang tot de opleiding, dat betekent niet altijd een overgang zonder problemen. Zo hebben studenten uit HAVO en VWO zonder Management en Organisatie in hun pakket soms problemen op het gebied van de bedrijfsadministratie en hebben MBO-4 studenten soms problemen met het hogere niveau. De opleiding adviseert deze studenten een bepaalde leerroute. De opleiding ziet erop toe dat de studenten een relevante werkkring hebben. In dat geval hebben ze vrijstelling voor de stage.

Beoordeling door het visitatieteam: De opleiding voldoet naar het oordeel van het visitatieteam aan de wettelijke eisen voor toelating van de studenten. De opleiding beschikt over deugdelijke procedures ten aanzien van toelating en het verlenen van vrijstellingen. Het is wenselijk de vrijstelling van de stage steviger te onderbouwen. Dat is eerder een zaak van NGO/ENS dan van deze opleiding. De opleiding neemt inhoudelijke aansluitingsproblemen serieus en dat siert haar, vindt het visitatieteam. Het visitatieteam beoordeelt dit facet om deze redenen als voldoende.



2.6 Duur De opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum hbo-bachelor: 240 studiepunten en hbo-master: tenminste 60 studiepunten. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: • •

De omvang van het curriculum telt in totaal 240 ec, waarvan 60 EC voor de propedeuse en 180 ec voor de hoofdfase. De totale reële studieduur bedraagt gemiddeld iets meer dan 7 jaar.

Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het formele aantal studiepunten is correct. De studieduur acht het visitatieteam afgewogen en reëel. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de studieduur als voldoende.

Beoordeling van het onderwerp Programma Het studiemateriaal van de opleiding is zeer geschikt. Dat geldt voor de vakliteratuur maar ook voor de tijdschriftartikelen, de voorgenomen syllabi en de business cases. De relatie met de beroepspraktijk is intensief. De eindkwalificaties van de opleiding zijn goed zichtbaar in het programma en uitgewerkt in de leerdoelen van de modules. Het programma vertoont verticale en horizontale samenhang. De opleiding ziet scherp toe op het aspect van de studeerbaarheid van het programma. De opleiding voldoet aan de eisen van de instroom van de studenten en let op de inhoudelijke aansluiting. De studieduur van de opleiding is afgewogen. Het visitatieteam beoordeelt het onderwerp Programma daarom als positief.



3. Onderwerp: inzet van personeel De opbouw van de organisatie is als volgt: • •

De opleiding kent een directeur, vakdocenten, scriptiebegeleiders en scriptiebeoordelaars (vaak in één persoon verenigd) en een externe kwaliteitszorgmedewerker. De omvang van de organisatie is klein. De opleiding heeft voor elk van de genoemde functionarissen een functiebeschrijving gemaakt waaruit duidelijk is welke taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden elk van hen heeft. Deze beschrijvingen zijn vastgelegd in het kwaliteitshandboek.

3.1 Eisen hbo Het onderwijs zal voor een belangrijk deel verzorgd worden door personeel dat een verbinding legt tussen de opleiding en de beroepspraktijk. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: • • • •

Vaak zijn de docenten in de beroepspraktijk werkzaam van de module die zij geven. Naast hun werkkring geven ze in de avonduren les aan de opleiding. Bij de selectie van docenten ziet de opleiding streng toe dat de docenten voldoen aan de functieeisen, die zijn opgesteld. Verder beschikken alle docenten bij hun aantreden over doceerervaring en zijn derhalve geen beginnende docenten. De docenten hebben soms een achtergrond als docent bij een bekostigde hogeschool. In dat geval hebben ze wel ervaring in de beroepspraktijk maar gaat deze ervaring soms iets verder terug in de tijd. De studenten beoordelen de mate waarin de docenten de beroepspraktijk in hun lessen integreren, als bijzonder positief. Niet minder dan 92 % van de studenten geeft daaromtrent een positief oordeel.

Beoordeling door het Certiked visitatieteam: De opleiding zet docenten in in de beroepspraktijk werkzaam zijn of die hun sporen in de beroepspraktijk hebben verdiend. Het oordeel van de studenten daarover is overwegend positief. Daarom beoordeelt het visitatieteam dit facet als voldoende.



3.2 Kwantiteit personeel Er wordt voldoende capaciteit vrijgemaakt om de nieuwe opleiding te kunnen starten en te continueren. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: • • • • •

Tussen het begin van de opleiding in 1989 en 1996 heeft NIFA geen aantallen afgestudeerden bijgehouden. Tussen 1996 en 2009 hebben een kleine 200 studenten de opleiding SPD Bedrijfsadministratie bij NIFA afgerond. Het aantal studenten dat aan de opleiding afstudeert, bedraagt ongeveer 15 per jaar. Jaarlijks studeren ongeveer 120 studenten aan de opleiding. De aantallen studenten per module liggen tussen 6 en 25 studenten. Dat betekent een studentdocentratio van maximaal 25 : 1. In veel gevallen ligt deze ratio daaronder. De opleiding heeft voor elke module tenminste twee docenten beschikbaar. Eén docent geeft de module en een andere docent is beschikbaar in het geval van ziekte of verhindering. Sinds het begin van de opleiding bij NIFA, dat is sedert 1989, hebben zich geen knelpunten in de beschikbaarheid van docenten voorgedaan.

Beoordeling door het Certiked visitatieteam: De opleiding beschikt over voldoende docenten om de modules te geven, ook als reserve. De studentdocentratio is gunstig. Er hebben zich in het verleden geen knelpunten in de beschikbaarheid van docenten voorgedaan. Om deze redenen beoordeelt het visitatieteam dit facet als voldoende.

3.3 Kwaliteit personeel Het in te zetten personeel is gekwalificeerd voor een inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het programma. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: • • • • • •

De aanstelling van docenten vindt plaats na een gesprek tussen de kandidaat-docent en de directeur. De docenten hebben een academische opleiding of beschikken over een eerstegraads bevoegdheid op het vakgebied van de modules van de opleiding. De directeur voert gesprekken met de docenten over hun prestaties. Het uitgangspunt van deze gesprekken zijn de examenresultaten van de studenten in vergelijking met de landelijke slagingscijfers. Ook prestaties van individuele studenten zijn onderwerp van gesprek. De evaluaties door de studenten na afloop van een module dienen positief te zijn voor de docent. Mocht dat niet zo zijn, dan kan beëindiging van de aanstelling volgen. De docenten verdiepen zich in de exameneisen, opdat ze hun lessen kunnen afstemmen op deze eisen en de studenten op gepaste wijze kunnen voorbereiden op het examen. Omdat de organisatie klein is, kan de directeur snel ingrijpen, mochten de prestaties van de docenten te wensen overlaten.



• •

De studenten zijn zeer tevreden over de docenten. Geen van de studenten overweegt een overstap te maken naar een ander opleidingsinstituut. De docenten zullen in de toekomst de syllabi voor de modules samenstellen. Deze syllabi zullen de leidraad voor de lessen zijn.

Beoordeling door het Certiked visitatieteam: De opleiding beschikt volgens het visitatieteam over vakinhoudelijk, didactisch en organisatorisch goed toegeruste docenten. Het visitatieteam heeft een zeer betrokken team docenten gesproken. De directe aansturing door de directeur, het overheersende belang van de examenresultaten en het belang van positieve evaluaties zijn waarborgen voor het goed blijven presteren door de docenten. Het visitatieteam is bijzonder te spreken over het aannamebeleid van de directeur. Het visitatieteam acht het wel wenselijk de docenten te scholen in het nieuwe, competentiegerichte programma. De opleiding heeft dat aspect tevredenstellend besproken in de aanvullende informatie die het visitatieteam daaromtrent heeft gevraagd. Het visitatieteam beoordeelt daarom dit facet als voldoende.

Beoordeling van het onderwerp Inzet van personeel De docenten brengen voldoende praktijkervaring in de lessen in. Het aantal beschikbare docenten is meer dan voldoende. De didactische en vakinhoudelijke capaciteiten van de docenten zijn goed, ook in het licht van het toekomstige competentiegerichte programma. Het visitatieteam beoordeelt op deze gronden het onderwerp Inzet van personeel als positief.



4. Onderwerp: voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen De beoogde huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: • • •

De opleiding verzorgt de lessen in het gebouw van ROC Leiden. Op die locatie zijn voorzieningen als overheadprojector, computers, beamers, flip-overs en whiteboards beschikbaar. Daarnaast verzorgt de opleiding lessen aan de Morsweg in Leiden. De opleiding gebruikt deze locatie als de groepsgrootte minder dan 10 studenten is. De studenten zijn tevreden over deze locaties. De tevredenheid geldt de bereikbaarheid en de voorzieningen waaronder ook de kantinevoorzieningen.

Beoordeling door het Certiked visitatieteam: De opleiding stelt passende materiële voorzieningen aan de studenten ter beschikking. Het visitatieteam beoordeelt dit facet als voldoende.

4.2 Studiebegeleiding en informatievoorziening Er is voorzien in personele capaciteit voor studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten die adequaat zijn met het oog op studievoortgang. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: •

• • • •

Voor de informatievoorziening met betrekking tot de inhoud en de wijzigingen van SPD Bedrijfsadministratie is de opleiding aangewezen op haar partner Hogeschool NTI. Deze informatievoorziening verloopt naar wens. Als NIFA zelfstandig de opleiding zal aanbieden, kan het instituut rechtstreeks over deze informatie beschikken. De aankomende studenten krijgen een telefonisch of persoonlijk gesprek met de directeur. Daarin komen de formele toelatingsvereisten aan de orde maar ook de meer inhoudelijke en persoonlijke redenen om deze opleiding te volgen. De opleiding informeert de studenten elk halfjaar door middel van een informatiebulletin en per email in het geval van spoedeisende berichten. De opleiding zal elk halfjaar aan de studenten laten weten hoe het met hun studievoortgang staat en welke aanpassingen wellicht gewenst zijn. Deze procedure hangt samen met het in te voeren portfolio. De informatievoorziening en de studiebegeleiding zijn direct, persoonlijk en laagdrempelig. De studenten kunnen zich tijdens de lessen wenden tot de directeur die vaak zo niet altijd aanwezig is tijdens de lesavonden. De directeur onderhoudt ook intensief contact met de docenten. Directeur en docenten overleggen zeer regelmatig over de persoonlijke vorderingen van de studenten.



Beoordeling door het visitatieteam: De informatievoorziening van de opleiding is geschikt. De studiebegeleiding van de studenten is zeer goed, omdat deze direct en op persoonlijke basis gebeurt. De docenten en de directeur houden de vinger aan de pols van elk van de studenten. Het visitatieteam beoordeelt om die reden de studiebegeleiding en informatievoorziening als voldoende.

Beoordeling van het onderwerp Voorzieningen De materiële voorzieningen van de opleiding zijn gepast. De informatievoorziening is effectief. De studiebegeleiding is intensief en persoonlijk en sluit uitstekend aan op de behoeften van de studenten. Het visitatieteam beoordeelt op grond hiervan het onderwerp Voorzieningen als positief.



5. Onderwerp: interne kwaliteitszorg 5.1 Systematische aanpak Er is voorzien in een systeem van interne kwaliteitszorg, waarbij mede aan de hand van toetsbare streefdoelen en periodieke evaluaties verbetermaatregelen worden getroffen. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: • • • • •

De opleiding beschikt over een uitgebreid kwaliteitshandboek. In dit handboek zijn de processen en procedures binnen de opleiding gedetailleerd beschreven. Het kwaliteitshandboek omvat onder meer een beschrijving van de organisatie, een beschrijving van de procedures, de werkinstructies en de gehanteerde registratieformulieren. Aan het einde van elk van de modules geven de studenten hun oordeel over de module in de vorm van een evaluatie. Tussentijds, tijdens het verloop van de module spreekt de directeur als met de studenten over hun bevindingen. Dat is een directe, mondelinge vorm van evaluatie. Er is binnen de opleiding sprake van een systematische aanpak, die echter wel is afgestemd op de beperkte omvang van de organisatie. Het kwaliteitshandboek heeft in de ogen van de opleiding vooral tot doel de kwaliteitszorg te formaliseren. De opleiding weet ook zonder dit systeem wel hoe de tevredenheid van de studenten en de docenten is. Deze kennis komt voort uit de directe contacten van de directeur met de studenten en docenten.

Beoordeling door het Certiked visitatieteam: De opleiding hanteert een kwaliteitszorgsysteem op basis van een handboek. De bevindingen op basis hiervan zijn een geformaliseerde bevestiging van de informele kennis die de directeur heeft. Voor het visitatieteam is voor deze kleine organisatie een dergelijk uitgebreid kwaliteitszorgsysteem niet nodig. De directeur is sterk in het aannemen van de juiste docenten. Hij volgt intensief de prestaties van hen. Dat is in de ogen van het visitatieteam een voldoende waarborg voor de kwaliteit. Het visitatieteam beoordeelt daarom de systematische aanpak van de kwaliteit als voldoende.

5.2 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld Bij de interne kwaliteitszorg zullen medewerkers, studenten, alumni en het afnemend beroepenveld van de opleiding actief worden betrokken. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: •

De studenten weten zich vertegenwoordigd in de studentenraad. De studentenraad overlegt minstens tweemaal per jaar met de directeur. Dit formele moment staat naast de talrijke informele momenten waarop studenten met de directeur spreken over de kwaliteit van de opleiding. De acties die mogelijk voortvloeien uit het overleg van de studentenraad meldt de directeur aan alle studenten.



• •

• •

De docenten hebben hun vertegenwoordiging in de docentenvergadering. Deze is minstens twee keer per jaar. In het geval van ingrijpende aanpassingen in het programma zoals voor het jaar 2009/2010 is dat vaker. Het beroepenveld heeft zijn stem binnen de opleiding in de vorm van de beroepenveldcommissie. Deze adviseert de directeur op het gebied van de aansluiting met het beroepenveld en de invulling van de opleiding conform de eisen van de beroepspraktijk. NIFA heeft voor de commissie een reglement opgesteld. NGO/ENS heeft ook een beroepenveldcommissie die de betrokkenheid van het beroepenveld vormgeeft en die NGO/ENS adviseert. De opleiding onderhoudt op persoonlijke basis contact met de alumni. Alumni benaderen de opleiding ook met vragen. Dit komt omdat ook bemiddeling van personeel in deze branche een activiteit is, die aan de opleiding is gelieerd.

Beoordeling door het visitatieteam: De opleiding betrekt de studenten en docenten zowel formeel als informeel bij de opleiding. Dat geldt ook voor het beroepenveld in de vorm van de beroepenveldcommissie. De opleiding houdt contact met alumni. Daarom beoordeelt het visitatieteam dit facet als voldoende.

Beoordeling van het onderwerp Interne kwaliteitszorg De opleiding beschikt over een kwaliteitszorgsysteem. Dat systeem is vooral een formele bevestiging van het informele systeem dat afdoende functioneert. De opleiding zorgt voor een voldoende betrokkenheid van stakeholders. Het visitatieteam beoordeelt het onderwerp Interne kwaliteitszorg om deze redenen positief.



6. Onderwerp: condities voor continuïteit 6.1 Afstudeergarantie De instelling geeft aan studenten de garantie dat het programma volledig kan worden doorlopen. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: • • •

De opleiding heeft een garantie afgegeven ten aanzien van het voltooien van de opleiding. De studenten hebben de zekerheid binnen zes jaar de opleiding te kunnen afronden. De opleiding zal ook zorgen voor herplaatsing bij andere instituten, mocht dat nodig zijn. NIFA heeft deze opleiding al sedert 1989 en heeft in die periode altijd aan zijn verplichtingen jegens de studenten voldaan. NIFA heeft een stichting opgezet die zorgt voor de continuïteit van de opleiding, ook al zou de huidige directeur daartoe om wat voor reden dan ook niet meer in staat zijn.

Beoordeling door het visitatieteam: De opleiding biedt voldoende garanties aan de ingeschreven studenten dat zij hun studie kunnen afmaken. NIFA heeft de continuïteit van de organisatie gewaarborgd. Het visitatieteam beoordeelt om die reden dit facet als voldoende.

6.2 Investeringen De voorziene investeringen zijn toereikend om de opleiding (inclusief voorzieningen) tot stand te brengen. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: • •

NIFA heeft de investeringen die nodig waren voor deze opleiding al gedaan. Dit is een gevolg van het feit dat NIFA de opleiding al sedert 1989 aanbiedt. Er zijn als gevolg daarvan geen investeringen nodig.

Beoordeling door het visitatieteam: De opleiding bestaat al sedert 1989 en de eventuele investeringen daarvoor zijn al in het verleden gedaan. Het visitatieteam beoordeelt om die reden dit facet als voldoende.



6.3 Financiële voorzieningen De financiële voorzieningen voor de gecalculeerde negatieve resultaten zijn voldoende voor de dekking van de aanloopverliezen.

Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: • •

Uit de financiële gegevens van de opleiding valt op te maken dat NIFA een financieel stabiele organisatie is die deze opleiding zal kunnen uitvoeren. Van aanloopverliezen is geen sprake.

Beoordeling door het visitatieteam: Het visitatieteam beoordeelt dit facet als voldoende.

Beoordeling van het onderwerp Condities voor continuïteit De opleiding geeft een afstudeergarantie voor de studenten. De investeringen voor de opleiding zijn reeds in het verleden gedaan. NIFA is financieel in staat de opleiding uit te voeren. Daarom beoordeelt het visitatieteam dit onderwerp positief.



Bijlage 1: Programma Programma visitatiedag van 10 september 2009

12.00 uur – 14.30 uur

Gesprek met management Eindkwalificaties, programma, inzet personeel, faciliteiten, interne kwaliteitszorg, condities voor continuïteit H.S.J. Bos (directeur)

14.30 uur – 15.00 uur

Pauze, documentenonderzoek

15.00 uur – 16.30 uur

Gesprek met docenten Programma, inzet personeel, interne kwaliteitszorg H.S.J. Bos, P. Otto, A. Punt en P.J. Vonk

12.30 uur – 14.00 uur

Gesprek met beroepenveldcommissie Eindkwalificaties, oriëntatie hbo R. Batenburg (financieel directeur BAM Rail), C. Berg (CFO Gemeente Rotterdam), G. Jonker (accountant), S. Oudshoorn (financieel directeur), E. Verhoogt (accountant)

17.30 uur – 18.30 uur

Documentenonderzoek, maaltijd

18.30 uur – 19.30 uur

Gesprek met studenten en alumni Eindkwalificaties, studeerbaarheid, studiebegeleiding, inzet personeel, interne kwaliteitszorg E. Bunnig (alumnus), R. Blankert (alumnus), S. Haazebroek (alumna), M. Schreuder (alumnus), G. Vincenten (student), N. Verwers (student), A. de Mol-Oomen (studente), M. van Vliet (studente)

19.30 uur – 20.30 uur

Intern beraad, aanvullend documentenonderzoek

20.30 uur – 21.00 uur

Mondelinge terugkoppeling van voorlopige bevindingen aan directeur



Bijlage 2: Documenten

Zelfevaluatierapport Toets Nieuwe Opleiding hbo ba SPD Bedrijfsadministratie Onderwijs- en Examenregeling HBO SPD Bedrijfsadministratie, 1 januari 2008 Programma HBO SPD Bedrijfsadministratie Internationale status HBO SPD Bedrijfsadministratie Studentenprofiel (formulier en conclusies, maart 2009) Literatuurlijst SPD Bedrijfsadministratie NIFA en haar kijk op de scriptie Scriptiewijzer volgens NGO/ENS Studieschema/lesplanner verschillende modules uit de hoofdfase Ledenlijst, curricula vitae, notulen en reglement beroepenveldcommissie Kwaliteitshandboek examinering Werkgeversverklaringen Studentenvolgsysteem binnen NIFA Portfolioformulier Klanttevredenheidsonderzoek (formulier en conclusies maart 2009) Kwaliteitshandboek NIFA Alumnilijst periode september 1996 tot januari 2009 Curricula vitae docenten Examenresultaten NIFA ten opzichte van het landelijk gemiddelde Informatiebulletin SPD Presentieformulier Notulen docentenvergaderingen Reglement studentenraad Notulen studentenraad Curriculum vitae externe kwaliteitsfunctionaris Brief over oprichting stichting NIFA Aanvullende informatie in reactie op aanvullende vragen visitatieteam Nieuwe programma SPD Bedrijfsadministratie per 1 september 2009 Leerdoelen bij nieuwe programma SPD Bedrijfsadministratie NIFA Syllabus Organisatie en Management Literatuur nieuw programma SPD Bedrijfsadministratie



Bijlage 3: Domeinspecifiek referentiekader Voor het domeinspecifieke kader is gebruik gemaakt van een beroepsprofiel SPD Bedrijfsadministratie, als beschreven in dit rapport bij het onderwerp Doelstellingen. Dit profiel is vastgesteld door het bestuur van de Stichting Examenbureau NGO SPD Bedrijfsadministratie (NGO/ENS). Hieronder wordt een beknopt overzicht van de kernpunten gegeven. De SPD-er bedrijfsadministratie vervult een sleutelfunctie binnen vrijwel iedere organisatie. De SPD-er voert de werkzaamheden op HBO niveau uit. Het verantwoordingsniveau van de SPD-er komt naar voren in de wijze waarop aan anderen duidelijk gemaakt wordt wat de achtergrond en motivatie zijn voor het beroepsmatig handelen. Zodra zich complexe situaties voordoen en de SPD-er niet kan terugvallen op standaard procedures zal de SPD-er in staat zijn nieuwe procedures te ontwikkelen dan wel bestaande procedures te combineren. In dergelijke situaties wordt doelmatig en flexibel gehandeld. De opleiding SPD Bedrijfsadministratie is er op gericht, dat de afgestudeerde van deze opleiding in korte tijd zelfstandig kan functioneren. De SPD-er kan zijn theoretische kennis in de dagelijkse praktijk toepassen. Na enige jaren ervaring te hebben opgedaan op middel management niveau kan de SPD-er bedrijfsadministratie zich verder ontwikkelen in financiële-managementfuncties door het volgen van postHBO- en/of masteropleidingen. Om goed te kunnen functioneren in zijn beroepspraktijk beschikt de afgestudeerde SPD Bedrijfsadministratie over voldoende kennis, de adequate vaardigheden en een correcte beroepshouding. Kennis, vaardigheden en houding zijn geïntegreerd in de beroepsbeoefenaar. In de opleiding moet deze integratie dan ook herkenbaar zijn. Tijdens de opleiding wordt in de stageperiode ervaring opgedaan op deze terreinen. Kennis Op financieel-economisch terrein en het bestuurlijk-informatieverzorgend gebied moet de SPD-er over probleemsignalerende en probleemoplossende kennis beschikken die actueel en up-to-date is. Deze kennis is vooral geconcentreerd in de vakgebieden: Bedrijfsadministratie - inzicht in rekeningstelsels, budgettering, kostencalculaties en informatieverstrekking Bedrijfseconomie - inzicht op het gebied van bedrijfseconomische vraagstukken zoals investeringsanalyse, financieringsstructuur en vermogensbepaling Bedrijfsrecht en belastingrecht – inzicht in het arbeidsrecht, sociaal recht en grondig inzicht in het Nederlands belastingstelsel Bestuurlijke informatie voorziening – inzicht in de administratieve organisatie, interne controle en geautomatiseerde gegevensverwerking De SPD-er moet tevens beschikken over kennis op vakgebieden die hier nauw op aansluiten, namelijk marketing en organisatie, bedrijfsstatistiek, algemene economie en externe verslaglegging. Van andere verwante disciplines moet de SPD-er over kennis beschikken in die mate, dat hij een verwijsfunctie kan vervullen en met deskundigen op die gebieden kan communiceren. Om zijn beroep goed te kunnen uitoefenen heeft de afgestudeerde kennis omtrent communicatie en communicatieprocessen en kent hij de gebruiksmogelijkheden van moderne ICT.



Vaardigheden De SPD-er zal in de eerste jaren van zijn beroepspraktijk in samenwerking met meer ervaren managers doorgroeien tot een volledig zelfstandig functioneren. Op financieel-economisch terrein en het bestuurlijk-informatieverzorgend gebied moet de SPD-er over de vaardigheid beschikken de genoemde kennis en inzicht op een professionele manier toe te passen in de praktijk. Hij heeft de vaardigheid om relevante gegevens te verzamelen, te interpreteren en zich hierover een oordeel te vormen. De afgestudeerde kan zijn argumenten goed verwoorden. Hij heeft vaardigheid in het opstellen van rapporten en rapportages, het maken van samenvattingen en het trekken van conclusies. Hij weet hoofd- en bijzaken te scheiden. De SPD-er is in staat om zowel zelfstandig als in samenwerking met anderen problemen op te lossen. Hij kan ondermeer kostencalculaties uitvoeren, financiële stukken opstellen (balans, winst- en verliesrekening, financieel-economische kengetallen, prestatie-indicatoren, kostenoverzichten, begrotingen, financiële managementrapportages e.d.) en die vervolgens op professionele wijze en met overtuigingskracht aan diverse groepen presenteren. De afgestudeerde weet zijn activiteiten goed te plannen en te organiseren. De afgestudeerde kan goed omgaan met kantoorautomatisering (tekstverwerker, spreadsheet-software, database-software, boekhoudpakketten en ERP-systemen). De afgestudeerde bezit de sociale vaardigheid om zowel autonoom als in teamverband goed te functioneren. Hij is zich voortdurend bewust van zijn omgeving. De SPD-er heeft veel contacten op alle niveaus in de organisatie en moet in staat zijn met verschillende doelgroepen in de organisatie te communiceren. De communicatie met buitenlandse organisaties en die met deskundigen uit andere disciplines behoren hier ook toe. Houding Van de SPD-er wordt verwacht dat deze voor het management een goede gesprekspartner en adviseur is op het gebied van de verstrekte financiële informatie. Om de relevante gegevens te kunnen verzamelen heeft hij een methodische aanpak en reflecterende manier van denken en handelen. De SPD-er heeft een kritische houding en kan tegelijkertijd goed communiceren met zijn directe omgeving. Hetzelfde geldt voor de buitenlandse contacten. De afgestudeerde weet dat zijn persoonlijke presentatie een visitekaartje is voor de onderneming waarin hij werkt. De SPD-er beheerst de basisvaardigheden in sociale omgang. De afgestudeerde is representatief, flexibel en bereid zich in te passen in de bedrijfscultuur. Daardoor is de SPD-er in staat leidinggevende functies te vervullen. De SPD-er is zich tevens bewust van de maatschappelijke relevantie van het uitoefenen van zijn beroep.



Bijlage 4: Visitatieteam Drs. R.R. van Aalst, teamleider De heer Van Aalst is werkzaam geweest aan de Rijksuniversiteit Groningen als universitair docent op het vakgebied werkkapitaal. Hij heeft nadien gewerkt voor PTT Post en Packard Bell Nec Europe in financiële functies. Tussen 1998 en 2000 was hij als senior consultant verbonden aan PricewaterhouseCooper. Na enige jaren werkzaam te zijn geweest als zelfstandig ondernemer was de heer Van Aalst sedert 2006 werkzaam als corporate divisie controller bij Nuon. Heden is hij werkzaam als controller bij Tennet. Hij geeft op regelmatige basis trainingen op financieeleconomisch gebied en voert ook ISO-audits uit. Drs. A.M.A. Noë RC, extern deskundige Mevrouw Noë is onder meer werkzaam geweest in financiële functies bij verzekeringsmaatschappijen. Zij was ook verbonden aan PrinceWaterhouseCoopers als senior consultant. Nadien heeft zij als zefstandig ondernemer talrijke functies op interimbasis vervuld op financieel-economisch gebied. Daaronder waren het professionaliseren van de controlfunctie binnen organisaties, het verbeteren van de administratieve processen en het introduceren van systemen voor de meting en de verbetering van de prestaties van organisaties. Lic. C. Coppens, extern deskundige Mevrouw Coppens is voorzitter van de vakgroep Accountancy en Fiscaliteit aan het departement Bedrijfsmanagement Mercator van Hogeschool Gent. Zij is tevens voorzitter van de opleidingscommissie Toegepaste Fiscaliteit en hoofdlector accountancy. Als onderzoeker is zij geaffilieerd aan Universiteit Gent en is zij promotor van projecten aangaande fiscaliteit, financiële rapportage en IFRS. Zij publiceerde meerdere boeken en papers binnen dit domein. Verder is zij lid van de examencommissie inzake de toelatingsexamens bij het Instituut der Accountants en Belastingconsulenten België. Voorheen wat mevrouw Coppens werkzaam bij Ernst & Young Bedrijfsrevisoren te Brussel en aan de Universiteit van Gent. Drs. W.J.J.C. Vercouteren RC, secretaris De heer Vercouteren is werkzaam geweest in managementfuncties bij onderwijsinstellingen en bij uitgeverijen. Sedert 1990 is hij zelfstandig gevestigd als adviseur en interim-manager. Hij richt zich specifiek op het oplossen van vraagstukken van besturing en externe verantwoording, met name voor instellingen in het onderwijs. Daarnaast legt hij zich toe op het effect van hrm/hrd-inspanningen op de bedrijfsprestaties van organisaties. De heer Vercouteren treedt regelmatig op als secretaris bij visitaties door Certiked. Hij is parttime docent management control aan Universiteit Nijenrode. R. Littooij, student De heer Littooij was naast zijn masterstudie Muziekwetenschap betrokken bij verschillende medezeggenschapsfuncties binnen de Universiteit Utrecht. Onder andere als studentassessor voor de Faculteit Geesteswetenschappen en als studentlid van het opleidingsinstituutsbestuur Kunstgeschiedenis en Muziekwetenschap. De studentassessor is een aan het faculteitsbestuur toegevoegd lid en behartigt hierin de studentenbelangen. Hij is o.a. aanspreekpunt voor medezeggenschap, faculteitsverenigingen en studieverenigingen. Naast de medezeggenschap was hij actief in verschillende culturele besturen waaronder het Utrechts Studenten Koor en Orkest, Stichting Kosmu en Collegium Amisfurtense.



Bijlage 5: Onafhankelijkheidsverklaringen


ONDERZOEKSVERSLAG. Rapportage van de Toets Nieuwe Opleiding van

Recommend Documents