nummer 1 | 2010
Highlights
Cover: VELUX zoekt het water op. Samen met ABC Arkenbouw werkt het aan drie ontwerpen voor een drijvende, duurzame woning.
column “Nederland ziet er anders u i t d o o r d e D ay l i g h t A w a r d … ” Even chargeren: Nederland ziet er anders uit door de Daylight Award. Nee, natuurlijk niet, maar … er zijn lichtpunten. Dat blijkt alleen al uit een bijna-verdubbeling van het aantal deelnemers aan de Daylight Award ten opzichte van de eerste editie in 2008, waarin mijn bureau cepezed destijds als winnaar uit de bus kwam. We moeten ook niet de illusie hebben dat we met een Award gigantische veranderingen teweeg kunnen brengen. Het gaat om bewustwording. De Award is in het leven geroepen om architecten en opdrachtgevers te belonen voor hun getoonde daglichtambitie en anderen te stimuleren met bijzondere en goede voorbeelden van uitmuntende daglichtarchitectuur. Deze editie was ik juryvoorzitter, en voor mij was het bijzonder inspirerend en interessant om te zien hoe collega’s hun kennis, kunde en visie hebben geëtaleerd en in hun ontwerp hebben geprobeerd een optimum te bereiken tussen daglichttoetreding, de toepassing van kunstlicht en het overige gebouwontwerp. Sommigen zijn daar uitstekend in geslaagd en zijn op een geheel eigenzinnige en creatieve manier met daglicht omgesprongen. Anderen hebben zich weer wat meer, misschien soms te veel, laten leiden door de geldende normen. Ook zag de jury dat het duurzaamheidsaspect, en dan vooral de energiezuinigheid, nog onvoldoende aandacht krijgt. Bij te veel projecten was het kunstlicht niet of nauwelijks afgestemd op het binnenvallende daglicht. Ook al heb je dus voldoende daglichttoetreding, dan nog brandt het kunstlicht. Lijkt me niet echt energiebesparend. Op dat punt valt dus nog veel te verbeteren. De winnende projecten, Al-Light in Haarlem (Border Architecture) in de categorie woningbouw en De Oostvaarderskliniek in Almere (Studio M10) in de categorie utiliteitsbouw, hebben laten zien hoe het wel kan. Ik wens iedereen veel daglicht en inspiratie toe.
Ir. Ronald Schleurholts, architect bij cepezed en juryvoorzitter Daylight Award 2010
Inh o u d “Ook binnen genieten van zoveel mogelijk zon- en daglicht” Zonnecollectoren ideale oplossing voor duurzame energie “Investeren in woningveiligheid heeft absoluut nut” Nieuwe regelbare ventilatie-unit V E N TIL + “Daglicht grote winnaar Daylight Award 2010” 2
6 14 16 22 28
www.cepezed.nl www.daylight-award.nl www.livingdaylights.nl Zie winnende projecten Daylight Award 2010 op blz. 28 in deze Highlights.
3
De lezers van Highlights geven het blad een ruime voldoende: 7,4. Zo blijkt uit de resultaten van het eind vorig jaar gehouden lezersonderzoek. Uiteindelijk hebben meer dan 530 personen de vragenlijst ingevuld. De meeste lezers waarderen zowel de inhoud als de vormgeving van het blad. Driekwart van de respondenten vindt de onderwerpen in Highlights (zeer) interessant. Het onderwerp ‘daglichttoepassingen’ steekt hier met 87% duidelijk bovenuit. Zo’n 40% van de deelnemers geeft aan Highlights te lezen voor inspiratie en ideeën. Nagenoeg hetzelfde percentage slaat het blad open voor productinformatie van VELUX. Enkele lezers geven aan behoefte te hebben aan meer links naar de website van VELUX voor onder meer verdere verdieping van een onderwerp of meer technische informatie. De redactie dankt alle deelnemers aan het onderzoek en gaat nu met de resultaten aan de slag om daar waar nodig verbeteringen door te voeren.
On d e r z o e k B o u w K e nn i s : a a nn e m e r s e n a f b o u w e r s g a a n v o o r V ELU X nummer 4 | december 2009
Ruime voldoende voor Highlights
Highlights
Aannemers zijn van alle fabrikanten verreweg het meest tevreden met VELUX. Dat blijkt uit onderzoek onder 495 aannemers B&U, uitgevoerd door USP Marketing Consultancy in opdracht van BouwKennis. Andere merken volgen op meer dan een halve punt afstand. In het onderzoek voor de BouwKennis Marketing Score Card Klanttevredenheid B&U, dat voor het vijfde achtereenvolgende jaar is gehouden, werd aannemers gevraagd hoe zij fabrikanten beoordelen op onder andere klantvriendelijkheid, het advies van de vertegenwoordiger, het nakomen van afspraken, het meedenken met de klant, serviceafhandeling en levertijden. In het onderzoek voor de BouwKennis Marketing Score Card Klanttevredenheid Afbouw beoordeelden onder andere montagebedrijven, klusbedrijven en architecten verschillende productgroepen op twaalf belangrijke criteria. Ook hier bleek de klanttevredenheid over VELUX het grootst. “Klanttevredenheid wordt door ons gezien als één van de belangrijkste waarden binnen ons bedrijf. Daarom hebben wij de afgelopen jaren veel nadruk gelegd op een vriendelijke, snelle en accurate afhandeling van vragen van klanten. Dat maakt het voor ons extra waardevol dat aannemers dit herkennen en dat zij over ons het meest tevreden zijn van alle fabrikanten”, aldus Michel Kalis, Commercieel Directeur van VELUX Nederland.
Meer informatie: www.bouwkennis.nl
Meer informatie: www.velux.nl/highlights
V E L U X l i c h t k o e p el w i n t K a r w e i M a n a g eme n t M a r k e t i n g A w a r d
Peter Besselink hoofdredacteur van Karwei Management (r) overhandigt Jarl Langerak, Manager Marketing & Communicatie van VELUX Nederland B.V. de Award
4
De hoogste thermische isolatiewaarde, inbraakwerend en geluidsreducerend. Deze kernkwaliteiten hebben ervoor gezorgd dat de VELUX lichtkoepel onlangs de Karwei Management Marketing Award in de wacht heeft gesleept. De Award is een initiatief van uitgeverij Qumedia. De lichtkoepel was voor de prijs genomineerd door bouwmarkten uit heel Nederland . “Wij zijn zeer verheugd dat onze inspanningen om een energie-efficiënte daglichtoplossing voor het platte dak te ontwikkelen, met deze Award zijn erkend”, aldus Michel Kalis, Commercieel Directeur van VELUX Nederland. De belangrijkste innovatie van de VELUX lichtkoepel is de combinatie van een koepel met daar direct onder een HR++ veiligheidsglaselement. De thermische isolatielaag zorgt voor de hoogste isolatiewaarde, tot wel 63% hoger dan bij standaard lichtkoepels. Niet onbelangrijk in een tijdperk waarin duurzaamheid de boventoon voert. En daarnaast is de vaste VELUX lichtkoepel de enige in Nederland die voldoet aan weerstandsklasse 2 en de eisen van het BouwBesluit (NEN 5096) waarmee hij als enige in aanmerking komt voor het Politiekeurmerk Veilig Wonen®. Meer informatie: www.karweimanagement.nl www.velux.nl/lichtkoepel
B o u w C 0 2 - n e u t r a l e w o n i n g S u n l i g h t h o u s e g e s ta r t Na Home for Life en Green Lighthouse is de bouw van de derde C02-neutrale modelwoning Sunlighthouse uit het VELUX Model Home 2020 project gestart. Alle woningen worden gerealiseerd met als doel een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van nieuwe energiezuinige producten en bouwmethodieken waarbij het leefcomfort van de gebruiker niet wordt vergeten. Op 23 november vorig jaar werd het ontwerp van het Sunlighthouse gepresenteerd aan een selecte groep van 150 architecten, energie-experts en projectontwikkelaars tijdens de Model Home 2020 thema-avond in Wenen. Tijdens deze avond is een discussie gehouden over de relevantie van duurzame energie, het verminderen van de CO2-uitstoot en het gebruik van daglicht in toekomstige gebouwen. Het hoofddoel van Sunlighthouse is de totale energieconsumptie te verminderen tot een minimum, zonder afbreuk te doen aan het wooncomfort van de gebruiker. Uiteindelijk zal het Sunlighthouse na dertig jaar voldoende schone energie genereren om de CO2-uitstoot die heeft plaatsgevonden tijdens de bouw en het gebruik te compenseren. In februari heeft Sunlighthouse de Austrian National Award voor milieu- en energie technologie 2010 gewonnen in de categorie “speciale awards”. De award wordt uitgereikt door het Ministerie van Milieu, Economie en Technologie. De bouw van Sunlighthouse volgen? Abonneer u dan op de Engelstalige e-nieuwsbrief over het Model Home 2020 project. Kijk op: www.velux.nl/duurzaam_leefklimaat 5
“Maak er iets ‘boerderij-achtigs’ van en zorg ervoor dat het een ‘landelijke’ uitstraling heeft. Daar kwam de opdracht kort gezegd op neer”, aldus bouwkundig adviseur Jan Koole uit Koudekerke. Hij stond mede aan de wieg van de nieuwbouw van het hoofdgebouw op Ardoer Camping resort De Meerpaal in Zoutelande. “Een klus met de nodige uitdagingen, waarbij er ook meer dan voldoende aandacht was voor de leefbaarheid, en daarmee de daglichttoetreding en ventilatie in het gebouw. En als ik kijk naar het eindresultaat en alle gerealiseerde daglichttoepassingen, dan kunnen we het absoluut een geslaagd project noemen.”
B o u w k u n d i g a d v i s e u r J a n K o o l e m a a k t n i e u w h o o f d g e b o u w c a mp i n g
leefbaar
“ O o k b i nn e n g e n i e t e n va n z o v e e l m o g e l i jk z o n - e n d a g l i ch t ”
6
7
Camping De Meerpaal aan de Zeeuwse ‘Rivièra’ bestaat al zo’n 55 jaar. Deze ligt aan de rand van het dorp, aan de voet van de duinen en op een steenworp afstand van het Zoutelandse zuiderstrand. Statistieken wijzen uit dat dit gebied gemiddeld 150 zonne-uren meer heeft dan de rest van Nederland. Niet verwonderlijk dat de eigenaren René en Inez Melis een hoofdgebouw wilden dat past bij de omgeving en waarbij de medewerkers en de campinggasten ook binnen kunnen genieten van zoveel mogelijk zon- en daglicht. Het hoofdgebouw herbergt onder meer een receptie en kantoorruimte, een restaurant, multifunctionele ruimtes en een wellness op de eerste verdieping.
V o l d o e n d e d a g l i ch t “Aanvankelijk was het uitgangspunt een ‘prefabgebouw’ te plaatsen, maar juist om die ‘landelijke boerderijuitstraling’ te creëren, hebben we ervoor gekozen om twee boerderijen tegen elkaar te plaatsen die met elkaar verbonden zijn via een middenstuk. Om daarin voldoende daglicht te hebben, heeft het uitvoerende bouw- en onderhoudsbedrijf Rino Koets uit Biggekerke hier twee gekoppelde daglichtsystemen Cabrio aangebracht. Daarnaast zijn er in het gebouw nog zo’n tien elektrische INTEGRA® dakramen geïnstalleerd en is boven de inpandige trap een elektrisch ventilerende INTEGRA lichtkoepel aangebracht. Voor (extra) daglichttoetreding op de begane grond zijn in het flauw hellende dak VELUX daglichtspots geplaatst, zodat er ook in deze ruimtes een fijne, lichte werkomgeving ontstaat met voldoende natuurlijk licht. Een en ander passend binnen de wensen van de opdrachtgevers, die een open, warme en huiselijke uitstraling van het hoofdgebouw wilden”, zegt Koole.
D a g l i ch t e n z o nn e - e n e r g i e De Ardoer-campingketen, waar De Meerpaal deel van uitmaakt, hecht niet alleen waarde aan kwaliteit, maar ook aan duurzaamheid en milieubesparende maatregelen. Daarom hebben we gekozen voor zonnepanelen op het hellende dak, waarmee energie kan worden opgewekt. Met de de daglichttoepassingen, zonnepanelen, warmtepomp, LT-verwarming, luchtbehandeling met warmteterugwinning, een grijswatercircuit en terugwinning van energie uit afvalwater hebben we een flinke bijdrage geleverd aan de leefbaarheid van het gebouw en de toegankelijke uitstraling van de totale camping.” Meer informatie: www.campingresortdemeerpaal.nl Bouw- en onderhoudsbedrijf Rino Koets te Biggekerke Tel. 0900-1824 Bouwkundig Adviesbureau Jan Koole te Koudekerke Tel. 0118-552803 www.logus.nl www.velux.nl/ producten
8
V a n b o u w v e r g u nn i n g tot nazorg Het nieuwbouwproject ‘Camping De Meerpaal’ ging maart 2007 van start. De bouw startte april 2008, en april 2009 was de oplevering. Bouwkundig Adviesbureau Jan Koole coördineerde de nieuwbouw van A tot Z. Hij zorgde voor de plannen, de bouwvergunningen, begeleiding van het bouwtraject en de nazorg aan het gebouw. Om zo goed mogelijk te kunnen werken, had de opdrachtgever een bouwteam samengesteld. LOGUS Vlissingen zorgde voor aanlevering van de bouwmaterialen.
9
T w e e w e r e l d e n h o o g i n d e l u ch t Het befaamde Italiaanse merk ‘Grappa Nardini’ bestond 225 jaar. Dat wilde de familie Nardini - eigenaars en beheerders van het bedrijf vieren met een wel heel bijzonder cadeau aan zichzelf. Dit bestond uit een uiterst verrassende architectonische constructie van glas, naar een ontwerp van Massimiliano Fuksas en Doriana O. Mandrelli. Het was AGC Flat Glass, Europees marktleider in gecoat glas, die bijdroeg tot de concrete vormgeving van dit prachtige project onder de titel ‘Bolle’. Dit heel aparte bouwwerk moet twee werelden uitbeelden: hoog in de lucht met twee glazen bollen op palen die een uitzicht van 360° bieden op het grandioze massief van Grappa en met ondergronds een auditorium voor 100 personen. Tussen de twee vloeit verlicht water als symbool voor de vluchtige lichtheid van alcohol. Voor Massimiliano Fuksas is deze architectuur een metafoor van het distilleerproces. Voor het concept van deze bollen of ‘bellen’, die bestaan uit doorzichtige sferisch gebogen oppervlakken in dubbele beglazing, gebruikte de Sunglass Groep glas met pyrolitische coating van AGC Flat Glass omdat het zo eenvoudig te verwerken is en sterk presteert. Dit isolerende en gebogen glas is samengesteld uit een gelaagde buitenbeglazing, met een blad Planibel groen en een blad Sunergy blank. De combinatie van deze twee beglazingen waarborgt een uitstekende zonwering (ZTA = 25%) en een zeer geringe lichtreflectie (LR = 9%), allebei onmisbaar in deze context. www.nardini.it www.yourglass.nl
10
11
Va n zo l d e r k a m e r tot s u c c e s Ooit begonnen ze klein. Op een zolderkamer of iets dergelijks. Echte pioniers met een duidelijke droom voor ogen: het gaan maken! En met succes: de zolderkamer blijkt vaak de kraamkamer van een geslaagde carrière. Inmiddels houden ze kantoor in een bij die nieuwe status passende ruimte. Hoe kijken deze smaakmakers terug op die cruciale beginperiode, en op die zolderkamer, waar de basis werd gelegd voor dat succes?
Zolderkamer als vruchtbare bodem VOOR M I L J O N A I R “Tien jaar geleden besloot ik het blad op te zetten. Dat deed ik vanuit de zolderkamer, thuis in Amstelveen. Simpel ingericht: een bureau, een stoel, een kast, een computer. Meer was aanvankelijk ook niet nodig. Ik was bleu, en als ondernemer moet je dat ook altijd blijven. Denken in kansen en iets doen omdat ik het leuk vind, dat was en is mijn overtuiging. Geen spreadsheets, uitgewerkte plannen en onderzoeken. Dan gaat het geheid fout. Gewoon doen.” Yves Gijrath vertelt over het fundament van zijn succes: de oprichting van het blad Miljonair, over de rijken der aarde. Miljonair is de start van wat uitgroeit tot een imperium. De Miljonair Fair met edities in Amsterdam, Moskou, München, Antwerpen en Istanbul. Een uitgeverij (GMG) met – behalve Miljonair – titels als JFK, Jackie, Watch Report, Green2 en talloze specials. En nu druk bezig met een nieuw blad, een digitaal multimediaal platform dat aansluit op de Miljonair Fair en een beurs over duurzaamheid, in het verlengde van glossy Green2. Niet gek voor de man die bij het presenteren van de titel ‘Miljonair’ voor gek werd verklaard. Deze naam zou immers nooit geaccepteerd worden door het grote publiek? De werkelijkheid bleek anders. Zeker weten dat op die zolderkamer, via Miljonair, een miljoenenbedrijf zou ontstaan, deed hij geen moment. “Wat wist ik toen? Het ging allemaal automatisch. Natuurlijk zijn er tegenslagen geweest. Tientallen moeilijke momenten. Maar ik heb nooit gewanhoopt. Je moet kunnen incasseren en tegelijkertijd ervoor zorgen dat je niet zuur en rancuneus wordt. Een prachtige tijd. Onbezoldigd, op een kamertje, met een paar mensen iets leuks en nieuws doen. Uiteindelijk werd die zolder natuurlijk te klein. Dan wordt het tijd voor een nieuwe cultuur, met bijbehorende ruimte.” “Op die zolderkamer slapen nu twee jonge jongens van elf en dertien: mijn zoons. Ik vertel ze weleens over die beginperiode, en waar ik toen mee bezig was. Dat vinden ze wel interessant om naar te luisteren. Het was eigenlijk een geweldige periode. Spannend. De start-up van iets. Blij zijn als de eerste klant belt, opgetogen bij het geven van m’n eerste interview. De energie spatte ervan af! En dat gevoel heb ik steeds behouden. Nooit op de automatische piloot gaan werken. Dan kun je beter meteen stoppen.” Meer informatie: www.gmg.nl
12
13
Buurland Duitsland doet het een stuk beter als het gaat om schone technologie. Ook landen als Denemarken en Brazilië scoren flink hoger. Nederland komt niet verder dan een magere zeventiende plaats. Zo blijkt uit onderzoek van het Wereld Natuur Fonds (WNF). De ranglijst is samengesteld op basis van de omzet van schone technologie, afgezet tegen het bruto nationaal product. Volgens het WNF mist Nederland door die slechte positie klimaatwinst en economisch voordeel. Dat kan en moet dus anders en beter.
Nederland ‘scoort duurzaam slecht’
Z o nn e c o l l e c t o r e n DE i d e a l e
oplossing voor duurzame energie De wereldmarkt voor schone technologie groeit sterk. Tussen 2000 en 2008 groeide de markt voor windenergie met gemiddeld 24% en die van zonne-energie met 53%. Nederland kan meeliften, maar dan moet het wel de bereidheid tonen meer te investeren in duurzame energiebronnen. En dat is hard nodig, want de fossiele brandstoffen raken meer en meer op, terwijl het energieverbruik blijft stijgen.
S o l a r K e y m a r k- c e r t i f i c a at
Het SOLAR systeem is vervaardigd van kwaliteitsmaterialen en valt vooral op door zijn design, zijn gebruiksgemak en zijn indrukwekkende duurzaamheid. Zoals alle VELUX producten is het SOLAR systeem grondig getest, is het weerbestendig en biedt het een zeer lange levensduur. Het is voorzien van een Solar Keymark-certificaat (in twintig landen dé kwaliteitsstandaard) en van een EN & CE-markering.
Sch o n e r e n d u u r z a m e r
VELUX wil in ieder geval haar steentje bijdragen aan een schoner en duurzamer Nederland. Zo biedt het nieuwe VELUX SOLAR systeem een ideale oplossing voor duurzame energie voor zowel nieuwbouw als renovaties. Het is speciaal ontworpen om een antwoord te geven op esthetische en functionele behoeften. Het beantwoordt aan de vraag naar warm tapwater in huis. De zonnecollectoren op het dak absorberen de zonne-energie, warmen de zonnecollectorvloeistof in het systeem op en sturen dit vervolgens verwarmd terug naar de zonneboiler. Deze zonneboiler verdeelt het warme water daarna waar nodig in de woning. Wanneer de warmte van de zon een laag niveau bereikt, wordt voorverwarmd warm tapwater aan de ketel aangeboden, waardoor er minder gas nodig is voor opwarming van het water.
14
Het systeem maakt een woning qua energieverbruik een stuk efficiënter en milieuvriendelijker. Gebruikers kunnen tot zo’n zestig procent besparen op hun warmwaterfactuur. In plaats van gas, stookolie of elektriciteit kan men de (altijd gratis) zon gebruiken om water te verwarmen. De CO2-uitstoot van woningen wordt hiermee behoorlijk gereduceerd. Meer informatie: www.velux.nl/Solarsystemen
E e nv o u d i g e i n s t a l l a t i e
A a n s ch a f s u b s i d i e v o o r p a r t i c u l i e r e n
De zonnecollectoren worden geïntegreerd in het dak geïnstalleerd en eventueel gecombineerd met al bestaande of nieuwe VELUX dakramen. Het SOLAR systeem is snel en eenvoudig te installeren. Zo hebben de zonnecollectoren slechts twee aansluitpunten en worden de flexibele buizen gekoppeld met conische fittingen. Daarnaast is de installatie gegarandeerd waterdicht ,aangezien de collectoren op dezelfde manier en met dezelfde gootstukken worden geplaatst als een VELUX dakraam en dus gebruik kunnen maken van veertig jaar ervaring onder verschillende weersomstandigheden.
Particulieren kunnen subsidie krijgen bij de aanschaf van een VELUX SOLAR systeem. Het SOLAR systeem type Basic Large valt op dit moment al onder de subsidieregeling Duurzame warmte voor bestaande woningen. VELUX werkt hard om ook de andere typen SOLAR systemen onder deze regeling te laten vallen. De subsidieregeling loopt tot en met 2011 en wordt uitgevoerd door Agentschap NL. Kijk voor meer informatie op www.agentschapnl.nl/duurzamewarmte .
15
Lilian Tieman,
“ Inv e s t e r e n i n
C C V - p r o g r a mm a l e i d e r V e i l i g W o n e n , b l i j m e t i n i t i a t i e v e n V ELU X
woningveiligheid heeft
absoluut nut” Ondanks talloze campagnes en subsidies voor betere beveiliging van woningen blijken de meeste Nederlanders daar nauwelijks in te investeren. Zo bleek onlangs uit onderzoek van Ben Vollaard van de Universiteit van Tilburg. Cijfers van de stichting Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV) laten echter zien dat in gecertificeerde woningen die het Politiekeurmerk Veilig Wonen® (PKVW) dragen, 90% minder kans is op een geslaagde inbraak dan in niet-gecertificeerde woningen. “Investeren in woningveiligheid heeft dus absoluut nut. Dat geldt voor producten, woningen en complete wijken”, aldus Lilian Tieman, CCV-programmaleider Veilig Wonen. In totaal zijn er ruim 570.000 woningen in Nederland voorzien van een certificaat PKVW Veilige Woning. “Bewoners hebben meestal alleen met het certificaat Veilige Woning te maken, maar het PKVW kijkt naar het totaalplaatje. Ook als je een voet buiten de deur zet, moet je je veilig kunnen voelen. Zo bestaat het keurmerk voor nieuwbouw uit een keurmerk Veilige Wijk en het keurmerk voor bestaande bouw uit drie certificaten: Veilige Woning, Veilig Complex en Veilige Omgeving. Die laatste twee worden door woningcorporaties, respectievelijk gemeenten, aangevraagd”, zegt Tieman.
vanuit ‘beveiligings’-oogpunt, maar ook als het gaat om esthetiek, ben ik blij met deze ontwikkelingen. Voorheen had je om een lichtkoepel veilig en inbraakwerend te maken, een barrièrestang nodig. Dat hoeft nu niet meer.” De VELUX lichtkoepel beschikt over HR++ veiligheidsbeglazing direct onder de koepel. B e s t a n d t e g e n g r o f g e w eld
Tieman benadrukt dat het CCV zelf geen PKVW toekent, maar beheert. “Als je het hebt over bereikbare lichtkoepels op platte daken, dan is in het handboek van het PKVW de eis gesteld dat die moeten voldoen aan weerstandsklasse 2 van de NEN 5096. Dat betekent dat de koepel gedurende drie minuten bestand moet zijn tegen inbraakpogingen met bijvoorbeeld verschillende soorten tangen, steeksleutels, schroevendraaiers en geweld. De voor de hand liggende route is om de lichtkoepel bij een keuringsinstituut te laten testen conform deze norm. Met een positief testrapport kan vervolgens de lichtkoepel gecertificeerd worden.” In het geval van de VELUX lichtkoepel is deze getest door SHR in Wageningen. De geslaagde test betekende dat deze koepel als eerste in Nederland voldoet aan de eisen van het Politiekeurmerk Veilig Wonen.
Het CCV wil veiligheidsbesef verhogen
De stichting Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (het CCV) heeft als doel een bedrage te leveren op het terrein van criminaliteitspreventie en veiligheid. Het CCV wil het veiligheidsbesef verhogen en de kans op criminaliteit verminderen. Daartoe bevordert het CCV het gebruik van methoden en instrumenten die criminaliteit voorkomen en die bijdragen aan de verhoging van de veiligheid. Het CCV stimuleert samenwerking tussen publieke en private organisaties om criminaliteit terug te dringen en vormt een schakel tussen beleid en praktijk. Het CCV richt zich op lokale, regionale en nationale overheden, instellingen en brancheorganisaties. Het CCV biedt informatie over preventieen veiligheidsonderwerpen, beheert keurmerken, brengt betrokken partijen samen, wisselt goede voorbeelden uit en ondersteunt de implementatie ervan. Meer informatie: www.hetccv.nl www.politiekeurmerk.nl www.velux.nl/lichtkoepel
Nieu w b o u w m a rk t I nb r a a kw e r e nd h e id
Om in aanmerking te komen voor het Politiekeurmerk Veilig Wonen moeten woningen, wooncomplexen en wijken ieder op hun eigen terrein aan bepaalde criteria voldoen. Dan gaat het bij woningen onder andere om goedgekeurde inbraakwerende ramen en deuren en lichtkoepels in de nieuwbouw en de juiste toepassing van gecertificeerd hang- en sluitwerk op ramen en deuren én lichtkoepels. Tieman: “Wat de lichtkoepels betreft, ben ik blij dat VELUX signalen vanuit PKVW-hoek heeft opgevangen, vervolgens initiatieven heeft genomen en heeft geïnvesteerd in de inbraakwerendheid en beveiliging van haar vaste lichtkoepel, waardoor deze als eerste in Nederland een certificaat heeft gekregen. Niet alleen
16
Woningveiligheid is in ieder geval nooit af. Tieman: “We blijven mensen via onze website en brochures informeren over hoe ze hun woning beter kunnen beveiligen. Als CCV richten we ons vooral op de renovatiemarkt en de nieuwbouwmarkt. Toepassing van het PKVW is vaak makkelijker in de nieuwbouw dan in de bestaande bouw. Die bestaande bouw is wel heel belangrijk, aangezien daar nog veel verbeterd kan worden op het gebied van goede beveiliging. Verder heeft het toegenomen aantal woningovervallen onze speciale aandacht. Ook dat vraagt om een aanpak waarin verschillende partijen goed met elkaar moeten samenwerken. En we richten ons op samenwerking en de wisselwerking tussen alle betrokken partijen, waaronder fabrikanten en overheden.”
In h e t n a j a a r w e e r e e n V ELU X product met PKVW
Naast het tuimelvenster en de vaste lichtkoepel van VELUX introduceert VELUX in het najaar een nieuw product dat in aanmerking komt voor het Politiekeurmerk Veilig Wonen®. Dit product heeft de door het erkende keuringsinstituut SHR uitgevoerde inbraakwerendheidstest inmiddels glansrijk doorstaan. Opnieuw levert VELUX zo een bijdrage aan een veiligere woonomgeving. Houd de komende Highlights en de nieuwe Innovatiekrant in de gaten.
17
A B C A r k e nb o u w e n V ELU X w e r k e n s a m e n a a n o n t w e r p d r i j f w o n i n g
“ D u u r z a a m h e t wat e r o p m e t v o l d o e n d e l i ch t e n z i ch t ” Met het Model Home 2020 project laat VELUX op een concrete, praktische manier zien hoe gebouwen energiegeïntegreerd ontworpen en gebouwd kunnen worden op het land, zonder het leefcomfort uit het oog te verliezen. “Maar … we willen nog grensverleggender zijn en zoeken tegenwoordig ook het water op”, zegt Harold van den Koedijk, Channel Manager Duurzame Toepassingen bij VELUX. “Zo werken we momenteel samen met ABC Arkenbouw uit Urk aan drie ontwerpen voor een drijvende, duurzame woning. Waarvan twee op projectbasis en één via een door het Amsterdamse stadsdeel Oost-Watergraafsmeer uitgeroepen ontwerpwedstrijd.”
18
19
ABC Arkenbouw is de grootste arkenbouwer van het land en gespecialiseerd en toonaangevend in het bouwen en ontwikkelen van woonarken, waterwoningen volgens Bouwbesluit en andere toepassingen op het water. Arkenbouw is toegerust met een uiterst moderne fabricagehal, waarbij gebruik wordt gemaakt van de verschillende aanwezige specialismen. Mark van Ommen, commercieel directeur van ABC Arkenbouw: “We zijn een tijdje geleden met VELUX in contact gekomen en de klik was er meteen. We hebben dezelfde opvattingen over klantgerichtheid, streven naar perfectie en innovatief bezig zijn. Een prima partner dus om mee samen te werken. Voordeel is ook dat we al in een vroeg stadium met elkaar rond de tafel zaten en de nodige kennis en expertise al in de voorbereidingsfase met elkaar kunnen delen. Dat scheelt een hoop ‘geschaaf achteraf’.” Ex t r a d i m e n s i e
Het leek Van Ommen interessant om eens vanuit een andere invalshoek te werken aan het ontwerp van een woonark. “Arken bouwen doen we al jaren en dat doen we goed. Ondanks de recessie is wonen op het water een groeimarkt. Het heeft natuurlijk ook zijn voordelen, zoals vrijheid en contact met de natuur. Dankzij de inbreng van VELUX hebben we onze blik op bouwen op het water kunnen verruimen. We kijken nu toch op een andere manier naar bijvoorbeeld maatvoeringen, maar ook naar de toepassing van daglicht en daglichttoetreding in en op een ark. Licht en zicht zijn zo’n beetje de kernwaarden voor alles wat drijft en vaart. Deze waarden krijgen nu een extra dimensie door in het ontwerp integraal te kijken naar en rekening te houden met energie en luchtkwaliteit. VELUX bewijst en heeft bewezen ervaring te hebben in het ontwerpen en bouwen van duurzame totaalconcepten en -oplossingen, en denkt proactief mee in de voortgang. Wat mij ook opviel, is dat VELUX redeneert vanuit de beleving van de gebruiker en niet vanuit het product. Inmiddels zijn de eerste ontwerpschetsen gereed. Om de samenwerking officieel te maken, hebben we een intentieovereenkomst getekend. Nu gaat het erom een opdrachtgever te vinden die het ontwerp wil realiseren.”
20
On t w e r p w e d s t r i j d
Ook voor de ontwerpwedstrijd Duurzaam Drijvend Wonen zijn de handen ineengeslagen. VELUX doet samen met een team bestaande uit ABC Arkenbouw, vijf architecten en een energiedeskundige mee aan de wedstrijd, die wordt georganiseerd door het stadsdeel Oost-Watergraafsmeer Amsterdam. De gemeente wil hiermee duurzaam leven en wonen stimuleren. De drijfwoning moet voorzien zijn van alle gemakken en functies waarin een gezin van vier personen moet kunnen wonen. De wedstrijd is begin dit jaar van start gegaan. En er hebben zich meer dan zeventig teams ingeschreven. Medio april wordt de winnaar bekendgemaakt. Uitdaging
Van Ommen: “Er is flinke concurrentie, maar dat maakt de uitdaging om te winnen alleen maar groter. Het winnende ontwerp wordt uiteindelijk gebouwd en er zit een geldbedrag aan vast van 10.000 euro. Begin maart hebben we ons ontwerp ingeleverd. Daarin hebben we vanzelfsprekend rekening gehouden met alle eisen en criteria van de wedstrijd. Van den Koedijk: “Aan de hand van de Daylight Visualizer hebben we de verschillende daglichtniveaus in kaart gebracht. De daglichtsystemen zijn voorzien van voldoende ventilatiemogelijkheden voor frisse lucht.” Van Ommen: “De houseboat telt twee verdiepingen en is zeer ruimtelijk van opzet. Het hoogste punt is vijf meter en dat valt binnen de vergunningseisen van het stadsdeel. En nu maar afwachten of onze inspanningen worden gehonoreerd met de eerste prijs.”
Meer informatie: www.arkenbouw.nl www.abcwaterwoningen.nl www.velux.nl www.duurzaamoostamsterdam.nl
21
P l u s p u n t e n v a n V E N TIL + VENTIL+ vervangt de standaard bovenkap van VELUX dakramen en heeft heel wat pluspunten. De unit zorgt voor een vergrote doorlaat van frisse lucht. Bij een breedte van 1.340 mm tot wel 10,9 liter per seconde. De VENTIL+ is eenvoudig toe te passen op alle reeds ingebouwde VELUXdakramen. De unit is traploos regelbaar. Er is een regelbare ventilatie-unit voor zowel tuimelvensters als uitzettuimelvensters. Als we kijken naar de nominale ventilatiewaarden, dan leveren VELUX dakramen, voorzien van VENTIL+, bijna tweemaal zoveel doorlaat van frisse lucht dan standaard dakramen met een standaard bovenkap.
M e t n i e u w e r e g e l b a r e v e n t i l a t i e - u n i t VENTIL + v o o r VELU X d a k r a m e n
V e r g r o t e d o o r l a at f r i s s e l u c h t
Goede ventilatie is belangrijk. Onvoldoende ventileren kan leiden tot een ongezond leefklimaat in de woon- of werkomgeving. Maar ventileren van een woning of bedrijfsruimte is meer dan alleen maar even een deur of een raam openzetten. Ventileren is een continu proces, 24 uur per dag. VELUX speelt hierop in door haar producten te voorzien van voldoende ventilatiemogelijkheden. Zo beschikken alle dakramen van VELUX over een vensterbrede ventilatieklep. En de nieuwe regelbare ventilatie-unit voor dakramen, VENTIL+, levert een vergrote doorlaat van frisse lucht en bevordert daarmee nog meer de leefbaarheid in de binnenruimte. Onderzoek laat zien dat maar liefst 96 procent van de Nederlanders weet dat ventileren van het huis goed is voor de gezondheid. Daarom is het ook vreemd dat niet iedereen het doet. Alleen even luchten is namelijk niet voldoende om vocht en allerlei (chemische) stoffen uit een woning te laten verdwijnen. Uit onderzoek van TNO blijkt dat als ramen drie tot vier uur hebben opengestaan, het effect hiervan al een half uur na het sluiten weg is. De kwaliteit van de binnenlucht is dan weer op hetzelfde niveau als daarvoor.
22
bevordert leefbaarheid binnenruimte Natuurlijke ventilatie speerpunt duurzaam leefklimaat Slechte bouw en ventilatie hebben er mede in geresulteerd dat een toenemend aantal mensen lijdt aan allergieën en astma. Een woning, bedrijfsruimte of schoolgebouw zonder natuurlijke ventilatie kan niet ‘ademen’, waardoor de kwaliteit van het binnenklimaat afneemt. “Daarom is natuurlijke ventilatie het speerpunt van een duurzaam leefklimaat. Een natuurlijke luchtstroom betekent dat vocht en sporen, zoals schimmels en allergieën, op een natuurlijke manier naar buiten worden geleid, terwijl schone en droge lucht wordt aangevoerd. Zo krijg je een frisse en uitnodigende en vooral gezonde leefomgeving”, zegt Marcel Vreeken Manager Technische Voorlichting van VELUX Nederland B.V. en lid van Natuvent, de kring die voorlichting geeft over de juiste toepassing en omgang met natuurlijke ventilatie in woningen en gebouwen.
Gecontroleerd ventileren conform Bouwbesluit Gecontroleerd ventileren kan op verschillende manieren: op volledig natuurlijke wijze, op volledig mechanische wijze, of via een combinatie van natuurlijke en mechanische ventilatie. Het Bouwbesluit verwijst voor ventilatie van verblijfsruimten naar NEN-norm 1087 en NPR 1088. De fijnregeling van VENTIL+ is conform Bouwbesluit artikel 3.50 lid 1 ‘Regelbaarheid’. VELUX biedt naast VENTIL+ verschillende oplossingen op het gebied van ventilatie. Bij uitzettuimelvensters is ook de combinatie van ventilatie aangestuurd met domotica mogelijk via io-homecontrol®. Meer informatie: www.velux.nl/regelbareventilatieunit
23
“ V a n u i t o n s b e d n a a r d e s t e r r e n k i jk e n ” Fotografenkoppel Corbijn en Koeleman verbouwde herenhuis uit 1898
24
25
Van een drukke straat in Amsterdam-Noord verhuizen naar een rustig dorpsplein in het piepkleine Betuwse Ingen. Het is de beste keuze die fotografenkoppel Maarten Corbijn en Alex Koeleman in tijden heeft gemaakt. Dolgelukkig zijn ze, in hun bijzondere herenhuis uit 1898. Tevreden kijken ze terug op de ingrijpende verbouwing waar ze zich drieënhalve maand fulltime op gestort hebben.
Als digitaal fotograaf is Maarten Corbijn niet ‘gebonden aan de infrastructuur van de grote stad’, zoals hij het zelf formuleert. “Vroeger was het belangrijk om in Amsterdam te wonen, maar nu kan ik mijn werk overal doen”, verklaart Corbijn, geroemd om zijn zwart-witportretten en regisseur van onder andere de laatste videoclip van de band Krezip. “Alex en ik zijn geen stadsliefhebbers en we wilden onze kinderen graag buiten zien spelen. In Amsterdam-Noord was dat niet mogelijk, vooral omdat we zelf geen tuin hadden.” Eigen twist
Tijd dus om iets nieuws te zoeken. Met als voorwaarden: een oud sfeervol huis met genoeg ruimte voor wonen en werken, een ruime tuin, en verbouwingsmogelijkheden om het een eigen twist te geven. “We hebben anderhalf jaar de meest uiteenlopende huizen bekeken, in heel Nederland. De afspraak was: als één van ons niet direct verkocht is, gaat het niet door. Toen we het huis in Ingen zagen, viel alles binnen een minuut samen: dit is precies wat we moeten doen.” A f g e w e z e n d o o r w e l s t a n d s c o mm i s s i e
“De vorige bewoners hadden een leefkeuken en atelier aan het huis gebouwd”, vertelt Corbijn. “Dat atelier kwam voor ons natuurlijk perfect uit. Het moest nog wel verbouwd worden, net als de gehele tweede verdieping. Die verdieping heeft een schuin dak van veertien meter lang. We wilden daar eigenlijk een dakkapel plaatsen om de ruimte te vergroten. Dat moest dan wel een flinke dakkapel worden, anders zou het lelijk worden. Uiteindelijk wees de welstandscommissie de grote dakkapel af.”
N a a r d e s t e r r e n k i jk e n
Het koppel besloot over te gaan op het alternatieve plan: twaalf flinke VELUX dakramen aan de schuine zijde. “We hebben zes daglichtsystemen geplaatst bestaande uit grote tuimelramen, met daaronder een kleiner dakraam. De ruimte hebben we verdeeld in twee kamers, waaronder onze slaapkamer. We kunnen nu heerlijk vanuit ons bed naar de sterren kijken”, vertelt Corbijn enthousiast. “Eerst was het een donker hol, maar nu hebben we ontzettend veel lichtinval. We zijn uiteindelijk heel blij dat we geen dakkapel hebben gebouwd, omdat nu de originele vorm van het huis intact is gebleven. We hebben bovendien veel baat van de dakramen in de zomer, vanwege de handige buitenzonweringen of insectenhorren en de verduisterende rolgordijnen.” P e r f e c t e c o mb i n a t i e
De gehele verbouwing heeft drieënhalve maand geduurd. “Dat lijkt snel, maar we waren wel fulltime aan het klussen”, legt Corbijn uit. “Zoiets moet je wel aandurven en leuk vinden, anders houd je het niet vol.” Corbijn en Koeleman hebben voor een aantal grote klussen mensen ingehuurd, maar deinsden er niet voor terug om ook zelf flink de handen uit de mouwen te steken. “We hebben veel zelf gedaan, zoals het schilderen en stuken van het hele huis en het gieten van vloeren.” Het huis is zoveel mogelijk teruggebracht in de oude staat, door onder andere authentieke verwarmingen en een honderd jaar oude trap te plaatsen en de tussendeuren van oud glas te voorzien. “Mijn vrouw is bijzonder handig in het vinden van geschikte materialen en kleuren, ik hield me meer bezig met de constructie. Een perfecte combinatie dus.” Meer informatie: www.corbino.nl
26
27
C at e g o r i e utiliteitsbouw
Henri Borduin (l.) ontvangt uit handen van Ronald Schleurholts de felbegeerde prijs
Martien Jansen (tweede van links) is zichtbaar blij met zijn Award
C at e g o r i e woningbouw
Caballerofabriek (GROUP A) Foto: Scagliola/Brakkee
Huis IJburg (Rocha Tombal Architecten) Foto: Christian Richters
Conservatorium van Amsterdam (de Architekten Cie.) Foto: Pieter Kers
Crystal Court (Tangram Architekten) Foto: John Lewis Marshal & Martijn Oort
Multifunctioneel Centrum de Vrijheidswijk (Rudy Uytenhaak Architectenbureau BV) Foto: Pieter Kers
Galeriewoning IJburg (Tom Bergevoet Architecture) Foto: Katja Effting & Tom Bergevoet
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed Amersfoort (Baldeweg/ADP Architecten) Foto: Duccio Malagamba & Wim Woensdregt
Sterk Huis (Architectuurbureau Sluijmer & van Leeuwen) Foto: Cornbread Works
D a g l i ch t g r o t e w i nn a a r D a y l i g h t A w a r d 2 0 1 0 Winnaar van de Daylight Award 2008 Ronald Schleurholts reikte eind januari de Daylight Awards 2010 uit aan Henri Borduin van Border Architecture en aan Martien Jansen van Studio M10. Zij wonnen de prestigieuze prijs en ieder een geldbedrag van 1.250 euro in respectievelijk de categorie woningbouw (Al-Light in Haarlem) en utiliteitsbouw (FPC de Oostvaarderskliniek in Almere). De uitreiking vond plaats tijdens het vakevenement Material Xperience in Ahoy Rotterdam. Door de grote kwantiteit en kwaliteit aan inzendingen bleek het voor de jury* niet eenvoudig een keuze te maken. In vrijwel alle ingezonden projecten was een goed overwogen daglichtplan te herkennen. Volgens de jury is hieruit af te leiden dat daglichttoetreding voor opdrachtgevers, architecten, adviseurs en andere betrokken partijen ‘serious business’ is. Borduin was aangenaam verrast door zijn uitverkiezing. “Ik had dit niet verwacht. Er waren zo veel goede inzendingen. Eigenlijk zou je kunnen zeggen dat daglicht de grote winnaar is.” Jansen kan dat laatste alleen maar beamen. “Ik ben blij met de Award en zie deze als een stimulans voor Studio M10 om de ingeslagen weg voort te zetten. Maar als ik kijk naar de dagelijkse praktijk, dan blijft het aspect daglicht in veel ontwerpen toch nog ver achter. Slechts een kleine groep architecten met een grote interesse voor techniek maakt echt werk van daglichttoetreding en daglichttoepassingen.” * De jury voor de Daylight Award 2010 was samengesteld uit: Ronald Schleurholts (cepezed, winnaar DA 2008), Paul van Bergen (DGMR), Peter de Winter (Reed Business), Michel Kalis (VELUX Nederland B.V.) en Atto Harsta (Aldus bouwinnovatie).
W i nn e n d e n ‘ g e n o m i n e e r d ’ d a g l i ch t i n b e e l d Daglicht vormt een van de belangrijkste bouwstenen van architectuur. De talloze inzendingen voor de tweejaarlijkse Daylight Award hebben dat maar weer eens onderstreept. De twee winnende projecten – Al-Light in Haarlem en De Oostvaarderskliniek in Almere – brengen we op pagina 30 en 31 in beeld. Op deze pagina komen de overige genomineerden aan bod.
28
29
A l - L i g h t Haa r l e m
F P C d e O o stva a r d e r s k l i n i e k A l m e r e
De Leidsebuurt in Haarlem staat niet bekend om zijn ruimtelijkheid. Smalle straatjes en een grote variatie aan bouwhoogtes en -stijlen voeren er de boventoon. Dit lijkt niet de meest voor de hand liggende locatie voor een woning waarin daglicht diep tot in elke woonverdieping kan toetreden. Toch is het architect Henri Borduin gelukt in zijn ontwerp Al-Light. Dit mede dankzij drie strategisch op het dak geplaatste lichtkokers, die daglicht brengen in alle hoeken van de woning. Als dit de standaard wordt, zou optimale daglichttoetreding in woningen op elke denkbare locatie een reële mogelijkheid zijn.
Forensisch psychiatrisch centrum de Oostvaarderskliniek is een groot gebouwencomplex aan de rand van een woonwijk in Almere. Het biedt onderdak aan zo’n 174 patiënten en 500 medewerkers. Architect Martien Jansen is in zijn ontwerp creatief omgegaan met het doorgaans starre programma van eisen van de opdrachtgever Rijksgebouwendienst. Daglicht is door het gehele gebouw bewust en effectief toegepast. Niet alleen voor de oriëntatie, het uitzicht en als dynamische verlichtingsbron, maar ook voor het bevorderen van de sociale veiligheid en het psychisch welbevinden van de patiënten. Dat heeft, samen met de consequente herhaling van prefab-elementen, geresulteerd in een prettig en zo transparant mogelijk gebouw, waar zowel gebruikers als patiënten daglichttoetreding en uitzicht roemen als meerwaarde. Al met al is de onorthodoxe manier van denken over en werken met daglicht die bij deze tbs-kliniek is toegepast, bij veel meer gebouwtypes toepasbaar.
Foto’s: Jeroen Musch
Foto’s: René de Wit. 30
31
VELUX Highlights is een uitgave van: VELUX Nederland B.V. Bezoekadres: Molensteijn 2 | 3454 PT De Meern Postadres: Postbus 142 | 3454 ZJ De Meern Telefoon: 030 - 6 629 629 Telefax: 030 - 6 629 680 Internet: www.velux.nl E-mail:
[email protected] Ontwerp: Carree visuele & interactieve communicatie, Capelle a/d IJssel Layout: Carree visuele & interactieve communicatie, Capelle a/d IJssel Fotografie (tenzij anders vermeld): Irene Kievit, Alphen a/d Rijn Copyright: Overname van artikelen of delen hiervan uit deze uitgave is alleen toegestaan met bronvermelding en schriftelijke toestemming van de redactie. De uitgever stelt zich niet aansprakelijk voor kleurafwijkingen en/of inhoudelijke onjuistheden die ondanks onze zorgvuldigheid toch in deze uitgave voor mochten komen. Editie: maart 2010 Verschijnt 4 x per jaar Oplage; 23.000 stuks 11e jaargang nummer 1 V-NL - 001 - 2010 ©2010 VELUX GROUP Redactie: Bijl, partners in public relations, Rotterdam VELUX Nederland B.V.
PEFC Certified This product is from sustainably managed forests and controlled sources PEFC/09-31-034
www.pefc.org
