Nieuwsbrief Lectoraat Criminaliteitsbeheersing & Recherchekunde

1

februari 2013

Nieuwsbrief Lectoraat Criminaliteitsbeheersing & Recherchekunde

In dit nummer

Voorwoord door Nicolien Kop en Willem Schutte Onderzoeksnieuws 'Tackling radicalisation in dispersed societies' (Tardis) door Ronald van der Wal Terugblik op het seminar over Woninginbraken (8 januari 2013) door Renate Klein Haneveld Werkbezoek BKA Wiesbaden door Willem Schutte Studiemiddag 'Transparantie en methoden van onderzoek in de criminologie' (5 februari 2013) door Alan Kabki Recent in de media Publicaties Mediatheek Agenda

8

Voorwoord (door Nicolien Kop & Willem Schutte) Vliegende start van 2013 We hebben dit jaar een vliegende start gemaakt met op 8 januari het avondseminar over woninginbraken en op 10 januari een security sessie. Beide evenementen werden zo druk bezocht dat ze onze stoutste dromen overtroffen en de kritieken waren over het algemeen zeer positief. In deze nieuwsbrief wordt verslag gedaan van het avondseminar. Werkplan 2013-2015 Inmiddels zijn we in een ver gevorderd stadium met het vaststellen van ons werkplan 2013-2015 dat we dit voorjaar op innovatieve wijze willen presenteren. Daarnaast hebben we een communicatieplan gemaakt waarin we o.a. vastgelegd hebben dat we een Twitteraccount gaan openen. Hiermee willen we u actief en actueel op de hoogte houden van lopende zaken, publicaties, artikelen en media optredens van Nicolien of andere medewerkers van ons lectoraat. Zo gauw onze Twitteraccount actief is wordt u hierover in kennis gesteld. Op advies van u als onze lezer hebben wij deze nieuwsbrief wat compacter gemaakt. In de loop van 2013 zullen wij naast de nieuwsbrief van andere (digitale) communicatiemiddelen gebruik gaan maken om u actueel en op maat op de hoogte te houden van relevant onderzoek en wetenswaardigheden m.b.t. criminaliteitsbeheersing en recherchekunde. Europese samenwerking Trots zijn we op de samenwerking met de London Metropolitan Police, de Londense wijk Sutton en de University of Cardiff in het kader van een Europees onderzoek naar vroegsignalering van radicalisering. Ronald van der Wal doet hier verslag van in deze nieuwsbrief. Daarnaast bouwen we aan een samenwerkingverband met het Bundeskriminalambt in Wiesbaden. Van het bezoek en de opbrengsten daarvan wordt in deze nieuwsbrief verslag gedaan en vermoedelijk nog voor de zomer komt een delegatie van het BKA naar Nederland om gemaakte plannen tot uitvoering te brengen. Het zou geweldig zijn als we tijdens dit bezoek met een ruime vertegenwoordiging van de politie en haar relevante partners kunnen komen tot uitwisseling van inzichten en daadwerkelijke samenwerking op uitvoeringsniveau en op het gebied van wetenschappelijk onderzoek. Voorkomen is beter dan genezen Mede vanwege de internationale ophef rondom fraude en integriteitschendingen bij scripties en andere wetenschappelijk onderzoeken (denk aan de affaire Stapel in Nederland en Annette Schavan in Duitsland), is Alan Kabki naar een studiemiddag van de NVK geweest om m.n. de bijzondere positie van criminologen te bespreken. Vooral bij criminologisch onderzoek is het prijsgeven van de bron een heikel punt en dient voorkomen te worden. Lees zijn verslag verderop in deze nieuwsbrief. Kennisfundament 'Aanpak multi-problematiek bij gezinnen met een Roma-achtergrond' Met trots kondigen wij aan dat ons teamlid Walter Hilhorst op 14 maart 2013 in Lelystad het kennisfundament 'Aanpak multi-problematiek bij gezinnen met een Roma-achtergrond' mag presenteren en aanbieden aan minister Opstelten van Veiligheid en Justitie. Met ondersteuning van onderzoeker Henk Sollie heeft Walter een indrukwekkend document samengesteld waaraan de Nationale Politie in samenwerking met gemeenten en andere instanties een zeer bruikbaar instrument heeft om de geschetste problematiek het hoofd te kunnen bieden. Verder..... willen we u vast wijzen op de Themadag Actuele Jurisprudentie die dit jaar op 24 mei in Apeldoorn zal worden gehouden. Ondanks grootschalige bezuinigingen kunnen wij door nauwe samenwerking met het Congresbureau van de Politieacademie weer een boeiend programma aanbieden voor een gelijkblijvende prijs. U bent van harte uitgenodigd.

Wij wensen u veel leesplezier.

2

Onderzoeksnieuws Tackling Radicalisation in Dispersed Societies (Tardis) (door Ronald van der Wal) Op 27 november 2012 vond in Londen de openingsconferentie van het Tardiss Project plaats. Tardiss staat voor Tackling Radicalisation in Dispersed Societies en is een Europees onderzoeksproject waarin de Metropolitan Police, Safer Sutton, de University of Cardiff en het lectoraat Criminaliteitsbeheersing & Recherchekunde van de Politieacademie gaan samenwerken. Het project valt binnen het onderzoeksprogramma Security and Safeguarding Liberties. Het onderzoek richt zich op vroegsignalering van radicalisering. Een zoekprogramma zal worden ontwikkeld en ingezet om via zogeheten semantic wordstrings specifieke signalen in de media, op het internet en de sociale media op te vangen, die kunnen duiden op radicalisering. Daarbij kan het gaan om verschillende vormen van radicalisering: moslimradicalisering, extreem rechts, enz. Bij het zoeken is men steeds alert op ontwikkelingen die op dat moment in de samenleving gaande zijn en dan vooral op de reacties die dergelijke ontwikkelingen kunnen oproepen. Het doel is om te komen tot een vocabulaire met termen en begrippen die kunnen leiden tot het tijdig signaleren van radicalisering. Het onderzoek wordt uitgevoerd in Sutton, een deelgemeente van Londen met zo’n 195.000 inwoners. Sutton is een multiculturele gemeente. Grote problemen doen zich niet voor. Dat er voor Sutton is gekozen heeft onder andere te maken met het feit dat het als een ‘gemiddelde’ gemeente wordt gezien. De politie is tevreden over de band die met de bevolking is opgebouwd. Safer Sutton, een samenwerkingsverband tussen de gemeente en de Metropolitan Police, speelt een belangrijke rol bij het onderhouden van die contacten. Het onderzoek duurt drie jaar. De rol van het lectoraat is tweeledig. Enerzijds toetst het de uitkomsten die in Sutton naar voren zijn gekomen. Anderzijds is zij alert op ontwikkelingen in eigen land en kan het haar bevindingen aan het programma toevoegen. Het lectoraat werkt hierbij samen met de Politie Midden-Nederland.

3

Stop de dief! Terugblik op het seminar over Woninginbraken (8 januari 2013) (door Renate Klein Haneveld) Woninginbraken staan de laatste tijd hoog op de prioriteitenlijst van zowel politiek als de politie. Dit bleek ook wel uit de grote opkomst tijdens het seminar over woninginbraken op 8 januari jl. op de concernlocatie van de Politieacademie in Apeldoorn. Niet alleen waren politiemedewerkers uit het hele land naar Apeldoorn gekomen, ook lokale overheden waren in de personen van meerdere burgemeesters goed vertegenwoordigd. De avond werd geopend door lector Nicolien Kop, die ons meenam in de wereld van het slachtoffer van een woninginbraak. Het idee dat er iemand in jouw huis - je veilige haven - is geweest, heeft op de meeste slachtoffers een enorme impact met de nodige psychologische en fysieke gevolgen. De materiële schade is voor de meeste slachtoffers eigenlijk niet eens echt van belang. Daarna nam Pieter Tops, lid van het College van Bestuur van de Politieacademie, ons mee naar de meer tastbare feiten rondom woninginbraken. Vervolgens was het tijd om de resultaten van het onderzoek ‘Stop de dief! Onderzoek naar een betere aanpak van woninginbraken’ te presenteren. De presentatie werd verzorgd door Renate Klein Haneveld die het onderzoek ook heeft uitgevoerd. Tijdens de presentatie kwamen de resultaten uit het fenomeenonderzoek naar voren. Ook werden de resultaten gepresenteerd naar aanleiding van het onderzoek naar de politieregistraties bij woninginbraken waaruit bleek dat er nog veel winst te behalen valt voor de politie. Het probleem lost men echter niet op met betere registraties; hiervoor is ook een betere aanpak nodig. Uit het onderzoek blijkt dat er sprake dient te zijn van een gefocuste en geïntegreerde aanpak waarbij burgers, politie, overheden en bedrijven hun verantwoordelijkheden nemen en samen tot een aanpak komen. Na de resultaten van het onderzoek legde Rodney Bos, de landelijke coördinator woninginbraken, uit hoe men op nationaal niveau bezig is om het probleem terug te dringen. Hierbij zullen 8 sporen van aandacht gevolgd worden waarbij meerdere partijen betrokken worden en innovatie een belangrijke rol speelt. Na de koffiepauze was het podium voor Jan van Bragt, een ex-inbreker. Hij gaf aan dat hij zeer veel inbraken heeft gepleegd en dat de meeste burgers het inbrekers ook wel erg makkelijk maken. Zo worden deuren niet op slot gedaan, liggen ladders in de tuin te slingeren en staat er altijd wel ergens een raampje open en ligt de buit altijd op dezelfde plaats. Zo heeft hij maar een minuut nodig om een huis binnen te dringen, de buit te vinden en weer naar buiten te gaan. Oftewel je kan een heleboel inbraken plegen op een ochtend. Hij gaf ook aan dat de pakkans in Nederland erg laag is en de straffen minimaal. Het moment voor hem te stoppen, was toen er bij hem thuis werd ingebroken en hij de impact van zo’n inbraak merkte. Vervolgens was het woord aan de gemeente Veenendaal, die na een stijging van 60% van het aantal inbraken in 2010 in 2011 een daling van 41% wist te realiseren. Met behulp van zogenaamde preventie-tupperware-parties probeert men de inwoners bewust te maken van hetgeen zij zelf kunnen doen om een woninginbraak te voorkomen. Ook werkt de gemeente nauw samen met politie en justitie om zodoende het aantal inbraken terug te brengen. Als slotstuk van de avond was het podium voor Frans Heeres, politiechef Brabant-Oost en nationaal portefeuillehouder High Impact Crime (waaronder woninginbraken). Door Nicolien Kop en Renate Klein Haneveld werd hem het eerste exemplaar van de publicatie ‘Stop de dief’ overhandigd. Vervolgens ging hij in op de wijze waarop er nu prioriteit wordt gegeven aan het delict en hoe men ervoor kan zorgen dat het ook in de toekomst niet uit de focus raakt. Al met al een zeer inspirerende avond met een bevlogen afsluiting van een politiechef, die het delict nauw aan het hart gaat. http://www.politieacademie.politie.nl/kennise nonderzoek/kennis/mediatheek/PDF/87241 Een PDF van het onderzoek is op te vragen bij: [email protected]

4

NVK Studiemiddag, 5 februari 2013 (door Alan Kabki)

Transparantie en methoden van onderzoek in de criminologie Mede naar aanleiding van de affaire Stapel wordt de roep om meer transparantie van academisch onderzoek steeds luider. Het lijkt erop dat ook criminologen zich hierdoor aangesproken voelen en de discussie is hierdoor aangezwengeld. In hoeverre criminologen, gezien de aard van hun onderzoeken en bronnen, transparant kunnen zijn over hun onderzoeksdata en bronnen stond centraal tijdens de studiemiddag. Voor deze boeiende middag waren onder meer de volgende sprekers uitgenodigd: Kees Schuyt (emeritus hoogleraar en voorzitter Commissie Wetenschap, Ethiek en Integriteit KNAW) en Catrien Bijleveld (hoogleraar methoden en technieken van criminologisch onderzoek). Wat de transparantie van criminologische onderzoeken betreft, kunnen de discussies als volgt worden samengevat: Criminologische onderzoeken wijken van de onderzoeken in andere disciplines alleen af als het om de onderzoeksgegevens gaat. De vertrouwelijke aard van de gebruikte bronnen in criminologische onderzoeken zoals strafdossiers, politiedossiers, uitreksels Justitiële Documentatie, psychiatrische rapporten, interviews met slachtoffers en daders enzovoorts, maakt het soms moeilijk zo niet onmogelijk om volledig transparant te zijn. Daarnaast hebben criminologen te maken met de gedane beloftes aan hun respondenten (veelal slachtoffers en/of daders) om de onderzoeksgegevens te anonimiseren zodat ze niet herleidbaar worden. Tot slot krijgen criminologen meestal alleen toegang tot de nodige data als ze toestemming hebben gekregen van de minister van Veiligheid en Justitie. Hieraan zijn strenge voorwaarden verbonden. Als het aankomt op bescherming van de respondenten en gebruikte bronnen, gaan de beloofde anonimiteit en geheimhouding vóór de vereiste transparantie over onderzoeksdata. Toch zijn er goede alternatieven om de integriteit van dergelijke onderzoeken te waarborgen. Hierin is dan een belangrijke rol weggelegd voor collegaonderzoekers en reviewers van de publicaties. Er wordt overigens nauwelijks om de oorspronkelijke onderzoeksgegevens gevraagd. Ook niet door de wetenschappelijke tijdschriften. Op dit terrein valt veel te winnen. Dit brengt met zich mee dat onderzoekers in eerste instantie beter moeten omgaan met (de opslag van) hun data. Er is behoefte aan meer standaardisatie in opslag en rapportage met de nadruk op reproduceerbaarheid zodat collega-onderzoekers over de schouders meekijken. Zo werd gesproken over de tabellenpolitie bij de Vrije Universiteit, waarbij onderzoekers onverwacht bezoek én verzoeken krijgen om de eerder gepubliceerde data te reproduceren. Aan het eind van de middag werd het nogmaals duidelijk dat ook de criminologen mensen van vlees en bloed zijn en dat zij net als andere mensen vatbaar kunnen zijn voor de verleiding om meer uit hun onderzoeken te halen dan er in zit! En dan telt een gewaarschuwd mens voor twee!

(Diederik Stapel, bekend van ‘Stapelgate’)

5

Werkbezoek BKA Wiesbaden (door Willem Schutte) Op 18 en 19 december 2012 bracht een delegatie van de Politieacademie een werkbezoek aan het Kriminalistisches Institut (KI) van het Bundeskriminalamt (BKA) in Wiesbaden. De delegatie bestond uit deelnemers van de lectoraten Criminaliteitsbeheersing & Recherchekunde (3), Milieucriminaliteit (2), Politiegeschiedenis (1), Forensische Opsporing (1), Intelligence (1) en het PAC Programma Aanpak Cybercrime (1). In Wiesbaden werden ze begeleid door Bert Westland, voormalig DC in Apeldoorn en momenteel liaison bij het BKA in Berlijn en Wiesbaden. 'We kunnen terugzien op een geslaagd werkbezoek', aldus de delegatieleider en lector milieucriminaliteit Toine Spapens. 'Van weerszijden was er enthousiasme om gezamenlijk aan de slag te gaan en de bereidheid om daarbij van elkaar te leren'. Er zijn diverse inhoudelijke en overkoepelende thema's besproken waaruit tijdens een resumé o.l.v. KI-directeur mevr. dr. Vogt een keuze is gemaakt waar we gezamenlijk mee doorgaan: -

Het inhoudelijke thema behelst het terrein van cybersafety / cybercrime / digitale revolutie en de betekenis daarvan voor opsporing en wetenschappelijk onderzoek. Er is behoefte aan inhoudelijke samenwerking en afstemming met diverse partners in Nationaal en Europees verband. Het raakt veel andere besproken onderwerpen waaronder de zgn. 'vroegsignalering'.

-

Het overkoepelende thema dat een vervolg zal krijgen gaat over de verschillende wijzen waarop (actuele) onderwerpen in Duitsland en Nederland aangepakt worden: Duitsland met haar vaststaande organisatie, protocollen, hiërarchie etc. en Nederland met haar programmatische aanpak, tijdelijkheid van aandacht, impulslectoraten, matrixorganisatie, enz. Hierbij bestaat de behoefte om van elkaar te leren en wellicht te komen tot een 'best of both worlds' werkwijze.

De principe afspraak is gemaakt dat de Politieacademie (directie Onderzoek, Kennis & Ontwikkeling) in samenwerking met het PAC een tweedaagse organiseren in de eerste helft van 2013 waarbij bovenstaande thema's leidend zijn. Als locatie is voorlopig Warnsveld gekozen en m.n. op het inhoudelijke thema worden diverse relevante interne en externe partners (zoals iPol, NCTV, KLPD, enz) uitgenodigd. Indien mogelijk zullen ook de gevolgen van het verschil van het Duitse 'legalitatsprinzip' en het Nederlandse 'opportunitatsprinzip' een plaats krijgen tijdens deze tweedaagse. Indien u denkt een bijdrage te kunnen leveren aan deze bijeenkomst wordt u van harte uitgenodigd dit te melden bij programmamanager Willem Schutte d.m.v. een mail naar [email protected].

Recent in de media Ruim duizend zaken opgelost dankzij Meld Misdaad Anoniem NRC, 7 februari 2013 Uit eerder rapport bleek dat tip zelden leidt tot oplossing. Meld Misdaad Anoniem is een onafhankelijke meldlijn waar mensen anoniem informatie kunnen doorgeven. De organisatie stuurt de meldingen door naar onder andere politie en overheden. In een onderzoek van de Politieacademie dat in december werd gepubliceerd, bleek nog onduidelijk hoe succesvol de tiplijn was, schrijft persbureau Novum. Uit die cijfers bleek dat slechts in 3 procent van de gevallen een tip via Meld Misdaad Anoniem leidde tot oplossing van een zaak. Kans is groot dat een inbreker niet wordt gepakt. Gelderlander, 12 of 14 januari 2013 Onlangs bleek uit een studie van de Politieacademie dat Nederland populair is onder inbrekers. De lage pakkans en de relatief lage straffen zijn daar debet aan.

6

Publicaties Binnenkort te verschijnen: Sollie, H., Wijkhuijs, V., Hilhorst, W., Wal van der, R., Kop, N. (2013). Aanpak multiproblematiek bij gezinnen met een Roma-achtergrond. Een kennisfundament voor professionals. Den Haag: Boom Lemma uitgevers. Klein Haneveld, R., Kop, N. (2012). Stop de dief! Onderzoek naar een betere aanpak van woninginbraken. Apeldoorn: Lectoraat Criminaliteitsbeheersing & Recherchekunde. (http://www.politieacademie.politie.nl/kennisenonderzoek/kennis/mediatheek/PDF/87241.PDF) Kuik van, M.C., Boes, S., Kop, N., Hengst-Bruggeling den, M. (2012). M waarde. Een onderzoek naar de bijdrage van Meld Misdaad Anoniem aan de politionele opsporing. Apeldoorn: Politie & Wetenschap

Mediatheek Titel: Tunnelvisie op tunnelvisie? : een verkennend en experimenteel onderzoek naar de besluitvorming door VKL-teams Auteur: I. Helsloot; J. Groenendaal; B. van 't Padje Uitgave: Amsterdam : Reed Business, cop. 2012 ISBN: 9789035246355 Dit onderzoek kent drie doelen. Het eerste doel is inzicht krijgen in de wijze waarop Vaste Kernen Leidinggevenden (VKL’s) van Teams Grootschalige Opsporing (TGO’s) in de huidige praktijk omgaan met procesvalkuilen zoals tunnelvisie in het opsporingsproces. Het tweede doel is om als experimenteel onderzoeksinstrument een serious game voor VKL’s te ontwikkelen dat gebruikt kan worden om inzicht te bieden in de omgang van VKL’s met procesvalkuilen zoals tunnelvisie. Het derde doel is te achterhalen of en zo ja, in welke mate een serious game een geschikt opleidings- en oefeninstrument is binnen de opsporingspraktijk. Titel: De lessen van de psychopaat : levenslessen van heiligen, spionnen en seriemoordenaars. Auteur: Kevin Dutton; Catalien van Paassen; Albert Witteveen Uitgave: Amsterdam : Bezige Bij, 2012 ISBN 9789023476191 De aanduiding psychopaat roept onmiddellijk associaties op met seriemoordenaars, verkrachters, zelfmoordterroristen en gangsters. Maar stel dat de psychopaat die je huis in brand steekt in een andere setting tevens degene zou kunnen zijn die je van de verdrinkingsdood redt? Psychopaten zijn onverschrokken, zelfverzekerd, charismatisch en gefocust. Ze bezitten eigenschappen die ze delen met mensen die maatschappelijk juist heel succesvol zijn, zoals CEO’s, bankiers, oorlogshelden, filmsterren, rechters en advocaten. We kunnen veel leren van psychopathologie. Naast huiveringwekkende beschrijvingen van verscheidene psychopaten, bevat dit boek een klinische test waarmee de lezer zelf kan vaststellen of hij/zij behept is met psychopathologische karaktereigenschappen.

Agenda 14 maart 2013

Kennisbijeenkomst ‘Multiprobleemgezinnen met een Roma-achtergrond’. Locatie: Stadhuis, Gemeente Lelystad.

24 mei 2013

Themadag Actuele Jurisprudentie. Locatie: Politieacademie.

4 april 2013

Kenniskring bijeenkomst lectoraat Criminaliteitsbeheersing & Recherchekunde

10 september 2013

Avondseminar Monitoring Opsporing. Locatie: Politieacademie.

7

Colofon Uitgegeven door Lectoraat Criminaliteitsbeheersing & Recherchekunde, Politieacademie www.politieacademie.nl/lectoraatcriminaliteitsbeheersing

Redactie Lectoraat Criminaliteitsbeheersing & Recherchekunde

Contactgegevens Nicolien Kop (lector), [email protected] Willem Schutte (programmamanager), [email protected] Jan Struijs (adviseur), [email protected] Walter Hilhorst (projectleider), [email protected] Ronald van der Wal (onderzoeker), [email protected] Alan Kabki (promotie onderzoeker), [email protected] Henk Sollie (promotie onderzoeker), [email protected] Renate Klein Haneveld (junior onderzoeker), [email protected] Monique Wiltink (managementassistente), [email protected]

Mediatheek Concernlocatie Apeldoorn Arnhemseweg 348 7334 AC Apeldoorn T (055) 539 71 33 E [email protected] www.politieacademie.nl/mediatheek Contactpersoon: Anouk Eimers-Nijland, Mediathecaris, [email protected]

8