NIEUWSBRIEF LECTORAAT NIEUWE ENERGIE (april 2011) ENERGIEKE GEDACHTEN (door Werner Eussen) Lente Zorgt Voor Nieuwe Energie En Innovatie Lente, tijd van nieuw leven en nieuw begin. De lente is voor ons al goed begonnen met de Limburgse Dag van de Nieuwe Energie. Bezocht door ruim 90 deelnemers en de waardering voor deze dag werd met een 8 gewaardeerd. Een cijfer waar wij best trots op mogen zijn. Onze gastspreker, Peter Vadasz, wist de luisteraars aan de stoelen te kluisteren door zijn boeiende verhaal. In zijn verhaal vertelde hij op welke manier hij ervoor gezorgd heeft dat zijn dorp niet alleen energie onafhankelijk werd, maar ook dat hierdoor er een aanzienlijke verhoging van de belastinginkomsten voor zijn dorp gerealiseerd werden. U kunt de presentatie terugzien op: www.dagvandenieuweenergie.nl. Lente is ook de tijd dat er weer nieuwe producten op de markt verschijnen die betrekking hebben op een duurzamere samenleving in de meest brede zin des woords. Kijken we eens naar het aanbod van elektrische auto‟s dan zien we dat er dit jaar verschillende nieuwe modellen verschijnen, die er niet alleen aantrekkelijk uitzien, maar ook een interessant alternatief vormen voor de bestaande markt van kleine en compacte auto‟s. Met een oplaadtijd van een klein half uurtje (de tijd die je gemiddeld nodig hebt om je boodschappen te doen) is er eigenlijk geen excuus meer om niet meer elektrisch te gaan rijden. Je brandstofkosten gaan aanzienlijk omlaag, je betaalt geen wegenbelasting, en we praten dan nog niet eens over de niet aanwezige milieubelasting. Het argument, deze auto‟s hebben nog een zeer beperkte actieradius (gemiddeld 150 km) is ook niet echt meer van deze tijd. U en ik rijden gemiddeld nog geen 30 km per dag, dus waarom niet overstappen op een elektrische auto. Een ander product dat al heel lang op de markt is, en nu heel erg trendy aan het worden is, is bamboe. Bamboe is geheel afbreekbaar en dus niet milieuverontreinigend. Omdat bamboe een snel groeiende grassoort is en vaker geoogst kan worden is het een ecologisch verantwoord product. Ieder jaar worden nieuwe stammen door de moederplant aangemaakt die in korte tijd tot volwassen hoogte uitgroeien. De tijd dat bamboe een goedkoop en slecht imago heeft is voorbij. Gammele tafels en stoelen behoren tot het verleden. Door het toenemende milieubewustzijn wordt bamboe in de wereld van ontwerpers steeds meer omarmd. Moderne ontwerpen geven bamboe niet alleen een luxe, maar ook een natuurlijke uitstraling. Bamboe wordt steeds meer trendy! De belangrijkste voordelen van bamboe zijn: Bamboe heeft een lange levensduur, is hard, slijtvast en duurzaam Door de compacte vezelstructuur is bamboe harder dan menig andere houtsoort Is heel stabiel, door weinig krimping/uitzetting In kleding is bamboe luchtig en koel: “airco kleding” Bamboe gedijt goed onder zowel vochtige als droge condities Bamboe bevat geen giftige stoffen en veroorzaakt geen allergieën Ook wij gaan met bamboe in de Wijk van Morgen aan de slag. In de komende nieuwsbrieven kunt u hier meer over lezen. Meer weten: Werner Eussen (
[email protected]) 1
NIEUWSBRIEF LECTORAAT NIEUWE ENERGIE (april 2011) NIEUWE ENERGIE IN DE GEBOUWDE OMGEVING Kennisrijk Seminar „Organic Solar Cells‟ Op 24 maart werd bij de Hogeschool Zuyd in Heerlen het internationale seminar: „Organic Solar Cells‟ gehouden. Na een hectische periode van voorbereiding kunnen we met tevredenheid op deze middag terugkijken. Professor Maria Loi en professor Paul Blom gaven vanuit hun eigen optiek boeiende lezingen voor een geïnteresseerd publiek van bijna 50 personen. Het onderwerp in vaktaal: OPV (Organic PhotoVoltaics.) Publiek en sprekers samen vormden bijna de complete Nederlandse en Euregionale top op het gebied van OPV, zodat na de lezingen het niveau van de discussies hoog was. Zeger Vroon, co-lector bij de kenniskring Nieuwe Energie, gaf de aftrap voor het seminar met een kort overzicht van de kenniskring en de rol ervan in het ORGANEXT-project. Professor Maria Loi van het Zernike Institute For Advanced Materials (Rijksuniversiteit Groningen) was de tweede spreker. Zij hield een lezing over de stand van zaken rond organische zonnecellen en de uitdagingen die er zijn voor de nabije toekomst. Professor Paul Blom beschreef vervolgens het proces van roll-to-roll productie van zonnecellen en de toepasbaarheid van dit soort flexibele zonnecellen. Hij beschreef de werking en legde uit waardoor de efficiency gelimiteerd wordt. Wegens het internationale karakter van het seminar waren de lezingen in het Engels. De presentaties zijn op de RiBuilT-website terug te vinden (onder „overige presentaties‟) via: http://www.ribuilt.eu/Onderzoeksgroepen/NieuweEnergie/Publicaties.aspx Het betreft de volgende presentaties: - Introductie, Zeger Vroon: Seminar-introductie - Lezing 1, Maria Loi: Organic solar cells, state of the art and future challenges - Lezing 2, Paul Blom: Roll-to-roll production of organic solar cells. Het hoge technisch gehalte van de lezingen maakt het lastig om er een samenvatting van te maken, die geschikt is voor de nieuwsbrief en die ook nog eens recht doet aan het verhaal. Wat hierna volgt schiet dus per definitie tekort, maar laat toch enigszins zien waar het inhoudelijk over ging.
2
NIEUWSBRIEF LECTORAAT NIEUWE ENERGIE (april 2011) Samenvatting 1: De lezing van Maria A. Loi had als titel: “Organic solar cells, state of the art and future challenges”. Enkele van de beste polymeren voor organische zonnecellen werden gepresenteerd. Ze hebben met elkaar gemeen dat de molecuulstructuur complex is. Mede daardoor is de fysica van het donor-acceptor-mechanisme nog niet volledig doorgrond.
Dat veel effecten zich voordoen in minder dan een picoseconde maakt het onderzoek ook niet makkelijker, maar wel zeer uitdagend. (Een picoseconde is een biljoenste deel van een seconde; 1 ps = 10-12 s.) Er zijn nu aanwijzingen dat er naast de bekende aangeslagen toestand van het materiaal nog sprake is van “charge transfer exitons”. De recombinatie van de "charge transfer exitons" naar de grondtoestand lijkt nadelige gevolgen te hebben voor de efficiëntie van de organische zonnecel. De Fom-focus groep in Groningen probeert de achterliggende fysische mechanismen te doorgronden, met als uiteindelijk doel het ontwikkelen van organische zonnecellen met een rendement van 15%, een levensduur van 20 jaar en een elektriciteitsprijs van minder dan 0,25 Euro/ Wp. (uitleg: Wp = Watt Piek, het piekvermogen dat een zonnecel levert onder de meest gunstige condities). Daarnaast moet de ideale organische zonnecel ook nog op grote schaal en met duurzame technieken en grondstoffen gemaakt kunnen worden. Het is de verwachting dat Nederland een leidende rol zal gaan spelen op het gebied van onderzoek naar en de innovatie van organische zonnecellen.
3
NIEUWSBRIEF LECTORAAT NIEUWE ENERGIE (april 2011) Samenvatting 2: De laatste lezing was van Paul Blom van HOLST-Centre, met de titel “Roll-to-roll production of organic solar cells”. Het verhaal begint met een uitleg over hoe een organische zonnecel werkt en wat zijn efficiency limiteert. Invallend zonlicht zorgt bij een zonnecel voor vrijkomende elektronen uit de donor-laag. Er ontstaat dan een spanningsverschil tussen de donor-laag en de acceptor-laag, die samen de zogenaamde “junctie” vormen. Een deel van de geactiveerde elektronen valt weer terug, maar als er een externe elektrische verbinding is tussen donor en acceptor, dan zal de rest van de elektronen buiten de cel voor stroom en spanning zorgen. Zo kan een deel van de energie van het zonlicht omgezet worden in elektrische energie voor de consument. Voor deze energieomzetting kan met optische en elektrische modellen een maximaal theoretisch rendement berekend worden van 11% voor een “single junction” cel. Bij een tandemcel (meerdere cellen op elkaar gestapeld) komt het berekende theoretisch rendement uit op 14%. In de realiteit worden lagere rendementen gemeten, namelijk: 8,3% bij de “single junction” cel van Konarka (commercieel product: 1,2 meter brede organische zonnecel op rol) en 6,3% bij een experimentele tandemcel bij de TU/e (prof. René Janssen). Theoretisch gezien kan het dus beter! Het speciale aan Organische Photo Voltaïsche cellen (OPV) is dat ze flexibel zijn en op rol gemaakt kunnen worden met bekende printtechnieken, zonder toepassing van vacuüm. De zonnecellen die zo ontstaan zijn goedkope, lichtgewicht flexibele folies. Het rendement blijkt niet sterk af te nemen als de zon scheef invalt, waardoor deze zonnecellen ook vlak gemonteerd op gevels nog goed presteren.
4
NIEUWSBRIEF LECTORAAT NIEUWE ENERGIE (april 2011) Andere toepassingen maken gebruik van het feit dat OPV-cellen gedeeltelijk lichtdoorlatend zijn en in verschillende kleuren gemaakt kunnen worden. OPV heeft door al deze bijzondere eigenschappen een groot potentieel aan toepassingen. Maar wat weerhoudt ons van grootschalig gebruik? De productiekosten zijn te hoog. De rendementen van cellen en modules zijn te laag. De levensduur is te kort. Om inzicht te verschaffen in de mogelijkheden tot verbetering werd de opbouw van OPV-cellen uitgelegd. De variant zonder ITO (Indium Tin Oxide) is nu in onderzoek. ITO wordt gebruikt als lichtdoorlatende elektrode. Maar ITO is relatief duur en er zijn meerdere processtappen nodig om het op het celoppervlak aan te brengen. Een goedkoper alternatief wordt gezocht in het printen van metalen structuren en de homogene depositie van geleidende organische materialen op het celoppervlak. Door de betere geleidbaarheid van deze laag stijgt, vooral voor grotere cellen, het rendement aanzienlijk. Diverse resultaten van recent onderzoek aan OPV bij HOLST Centre werden gepresenteerd, waaronder die van “life time” en “stability”, waaruit blijkt dat cellen zonder ITO veel minder snel verouderen. Paul Blom eindigt met de conclusie dat de combinatie van een geprint metalen grid met een PEDOT elektrode voor organische fotovoltaïsche cellen superieur is in termen van kosten, prestatie en levensduur (PEDOT =Poly(3,4-ethylene dioxythiophene)). Meer informatie: Ruud Boetes (
[email protected])
Solar Solutions Strijdt Met 2 Projecten Voor GasTerra Jaarprijs Solar Solutions zal voor de GasTerra Jaarprijs 2 projecten indienen waar studenten samen met ondernemers aan gewerkt hebben. In 2009 heeft het gebouw met de knik van de Wijk van Morgen, de tweede plek bij de transitiejaarprijs veroverd.
5
NIEUWSBRIEF LECTORAAT NIEUWE ENERGIE (april 2011) De GasTerra Transitie Jaarprijs is in het leven geroepen om studenten van Nederlandse Hogescholen de kans te geven hun ideeën op energiegebied aan het grote publiek te laten zien en daarvoor beloond te worden met een prijs. De twee projecten die Solar Solutions gaat indienen is het Energiedak 2010A van Sander Brouwer, Tom Savelkoul, Jon Maessen en Yuri Kosowski en de High Mast Turbine van Tim Hupperetz. Deze zullen ingediend worden in samenwerking met de ondernemers René Borro respectievelijk Rob Eurlings. Met de prijsvraag wil de GasTerra-organisatie creatieve ideeën genereren die een bijdrage leveren aan het verduurzamen van de energievoorziening. Het gaat om ideeën die resulteren in het verlagen van de energievraag, het vergroten van de inzet van duurzame energiebronnen en het verhogen van rendementen bij het gebruik van fossiele brandstoffen. De eerste prijs voor het beste idee krijgt € 50.000 waarvan de studenten maar liefst € 10.000 krijgen. De rest van het bedrag gaat naar de Hogeschool Zuyd om het idee verder uit te werken. Indien er nog meer ideeën vanuit de Hogeschool Zuyd ingediend willen worden, de sluitingstermijn is 8 mei. Voor meer informatie vraag naar Stefan Sigwarth (
[email protected]) of kijk op de website: www.gtjp.nl.
NIEUWE ENERGIE IN HET ONDERWIJS Studentenbedrijf E-Grr: Een Nieuwe Weg Vol Nieuwe Projecten Stichting Studentenbedrijf E-Grr is in februari een nieuwe weg ingeslagen. Een stuk professionaliteit en uitstraling tegenover de klant staan hierin centraal. Er is afgelopen maanden veel vooruitgang geboekt. Zo zijn er een aantal nieuwe interessante projecten binnengehaald. Workshop Sustainability Deze workshop is bedoeld voor nieuwe klanten. Nieuwe klanten zijn o.a. gemeenten, scholen, bedrijven enzovoorts. Ter info is een brochure samengesteld waarin staat waar EGrr zich mee bezighoudt. Via deze brochure moet er een begin worden gemaakt met het bewust omgaan met fossiele brandstoffen en energie bij de klant. De workshop sluit goed aan op de vragen en behoeften van de doelgroep. Hierdoor kunnen verschillende soorten klanten in hun behoefte worden voorzien. De brochure wordt tijdens een presentatie aan de klant overhandigd, in de presentatie staat het draaiboek van de workshop.
6
NIEUWSBRIEF LECTORAAT NIEUWE ENERGIE (april 2011) Missiehuis Steyl Het missiehuis in Steyl heeft een oppervlakte van bijna een geheel dorp, waar allemaal monumentale gebouwen staan die verschillende functies hebben. De interessante opdracht voor E-Grr is dat het gebouw „Nieuw St. Gregor‟ energiebesparend gemaakt moet worden. Hier gaan wij een Energie-scan uitvoeren en aanbevelingen doen, zodat er energie bespaard kan worden. Een erg interessant project, ook omdat kloosterdorp Steyl een wereldwijde voorbeeldfunctie wil krijgen op gebied van zelfvoorzienendheid en duurzame energievoorziening. Project Energieke Scholen Een ander groot meerjarig project waar E-Grr haar steentje aan bijdraagt, is Energieke Scholen Limburg. Het doel van dit project is om het thema duurzaamheid en duurzame ontwikkeling heel dicht bij de belevingswereld van de scholieren van het voortgezet onderwijs in Limburg te brengen. De opzet is om in hun directe omgeving projecten te starten waaraan zij een actieve bijdrage kunnen leveren. Daarom is ervoor gekozen om een wezenlijk aspect van duurzaamheid heel nadrukkelijk onder de aandacht te brengen: het bewust omgaan met energie. De leerlingen worden begeleid door studenten van E-Grr waardoor het project flink drempelverlagend werkt tussen scholieren in het VO en studenten op het HBO. E-Grr heeft de basis van een goed bedrijf gelegd. Momenteel wordt er veel aandacht besteed aan het werven van klanten en nieuwe projecten. Meer weten: Camille Zeguers (
[email protected])
NIEUWE ENERGIE IN DE REGIO 24 uur van Maastricht: Energie & Leiderschap Op 14 en 15 april vond voor de zevende keer het symposium „De 24 uur van Maastricht‟ plaats. Het was een bijzondere bijeenkomst (georganiseerd door IFMEC) rondom het thema Energie & Leiderschap. De rode draad van het evenement is goed te verwoorden in de zin: Leiderschap als bepalende factor in het realiseren van een goed duurzaam energiebeleid. De deelnemersgroep was zeer divers. Zo vonden vooraanstaande wetenschappers, politici en practitioners elkaar in een interactieve omgeving. Vanuit vier verschillende niveaus (internationaal, nationaal, bedrijfs- en facilitair perspectief) is er gekeken naar zowel energie als leiderschap. Daarbij hebben gerenommeerde sprekers ervaringen ingebracht, welke afkomstig zijn van: het bedrijfsleven, de overheid, de gezondheidszorg en de bouwwereld. Ook het Lectoraat Nieuwe Energie was vertegenwoordigd via lector Jacques Kimman en projectmanager Werner Eussen.
7
NIEUWSBRIEF LECTORAAT NIEUWE ENERGIE (april 2011) Verder was er een diner en werd de gelegenheid tot netwerken geboden. Dit heeft vooral geleid tot een aantal pakkende slogans, namelijk:
“Think Green, act smarter” “Duurzaamheid is geen toeval” “Duurzaam ondernemen dat is pas het begin” “Doe maar met minder en doe het anders” “Als we willen, dan kan het” “Ik wil wel lopen maar wie brengt mijn auto na” “Niet duur zamen” “Hands on” “Mag ‟t Watt minder?” < bekroond tot beste slogan
Alle presentaties van de 24 uur zijn beschikbaar op: http://www.ifmec.nl/01c34f9e9a0c95002.html
Trianel Geeft Energie Aan Ondernemers In Energie Trianel Energie sponsor van Limburgse Dag van de Nieuwe Energie 2011. Trianel heeft een sterke focus op de Limburgse ondernemer en dat is niet alleen omdat het bedrijf in Maastricht Airport gevestigd is. In het bijzonder in Limburg kunnen we laten zien wat wij bedoelen met “Energie. Samen. Ondernemen.” Dat betekent voor ons niet alleen dicht bij de klant staan, maar ook aan partnership bouwen als het gaat om duurzame energie produceren, leveren en afnemen. Landelijk richt Trianel zich op het aanwakkeren van alle mogelijke initiatieven die in de markt ontstaan om zelf aan de slag te gaan met duurzame energie. Hetzij als leverancier van energie, duurzame energieproducent, (collectief) afnemer, intermediair of handelspartij. Trianel neemt een voortrekkersrol in de transitie naar lokale duurzame energie en kan zorgen voor alle schakels, die nodig zijn bij het ondernemen in energie. Wij bieden ondersteuning door het beschikbaar stellen van kennis, de benodigde infrastructuur (systemen en processen) en een zeer uitgebreide dienstverlening, zoals het uitvoeren van de front- of backoffice activiteiten. Voor nieuwe toetreders is de energiemarkt behoorlijk complex. Trianel heeft al diverse lokale duurzame energiebedrijven helpen opstarten, zoals de Noord Hollandse Energie Coöperatie en ADEM in de gemeente Houten. Het Twentse afvalverwerkingsbedrijf Twence werkt al jarenlang met ons samen. Twence heeft een biomassa elektriciteitscentrale in gebruik genomen en is gestart met warmtelevering aan derden. Wij zorgen hierbij voor een optimale exploitatie van duurzame productie met gedegen advies van onze specialisten op het gebied van energie management.
8
NIEUWSBRIEF LECTORAAT NIEUWE ENERGIE (april 2011) Kortom, Trianel werkt samen met iedereen die zelf actief wil zijn in de energiemarkt. Ook ondernemers die willen optreden als intermediair of collectief energie willen inkopen. Kleinere en grotere afnemers als Gulpener Bierbrouwerij en Maastricht Aachen Airport vinden een partner in Trianel. Hoewel afnemers vaak primair gericht zijn op de scherpste prijs, zijn er ook steeds meer bedrijven en particulieren die bewust willen omgaan met energie. Hierdoor ontstaat de behoefte aan een toegankelijk energiebedrijf, waar men dezelfde taal spreekt. Trianel heeft in dat geval maar een voorwaarde: er moet een idee liggen dat te maken heeft met (nieuwe) energie en duurzaam. Wilt u weten hoe we te werk gaan? Bekijk dan onze video (3:30 min.), waarin onze specialisten uitleg geven www.trianel.nl/video of bel naar 088 753 1000. Wij zijn ook benieuwd naar uw ideeën! Energie geven = energie krijgen
9
NIEUWSBRIEF LECTORAAT NIEUWE ENERGIE (april 2011) Colofon De nieuwsbrief wordt uitgegeven door het Lectoraat Nieuwe Energie. Hebt u vragen en/of opmerkingen neem dan contact op met Jean-Paul Stienen:
[email protected]. De eindredactie wordt gedaan door Werner Eussen:
[email protected]. Bent u geïnteresseerd in de onderwerpen „nieuwe energie‟ en „duurzaam bouwen‟? Neemt u dan een kijkje op: http://www.ribuilt.eu/Onderzoeksgroepen/NieuweEnergie.aspx. Hier vindt u informatie over het Lectoraat Nieuwe Energie, onze projecten en activiteiten. Daarnaast vindt u hier interessante nieuwsberichten, publicaties en informatie over evenementen op het gebied van duurzaamheid en nieuwe energie.
10
