Nieuwe woonpatronen van middenklassegezinnen in Amsterdam
Willem R. Boterman Universiteit van Amsterdam Urban Geographies
Inwoners Amsterdam 1900-2020 900000
1958: 872.000
850000
2013: 800.000
800000
750000
700000
1985: 675.500
650000
600000
550000
500000 1900
1920
1930
Urbanisatie
1940
1950
1960
1970
1980
Suburbanisatie
1990
2000
2010
Re-urbanisatie?
2020
Bevolkingsdynamiek Amsterdam 1975-2011
Suburbanisatie • Begonnen eind 19de eeuw
Suburbanisatie • Doorknippen van de band tussen wonen en werken door technologische veranderingen in de transportinfrastructuur: • Tram en Trein • Later: de Auto 1900 1930 1960 elite gegoede burgerij gewone man
Suburbanisatie vooral van (hogere) middenklasse
Verpaupering van binnensteden
Verpaupering van binnensteden
Suburbanisatie vooral van gezinnen • 1950 24% van de Amsterdamse bevolking 014 jaar • In 1986 (dieptepunt) slechts 13% 0-14 jaar
Bevolkingsdynamiek Amsterdam 1975-2011
Bevolkingsdynamiek Amsterdam 1975-2011
Bevolkingsdynamiek Amsterdam 1975-2011
Gezinnen in de Regio Amsterdam bron O&S 2012
Amsterdamse Metropoolregio (zonder Amsterdam) • 37,1% huishoudens met kinderen • 18,6% kinderen (leeftijd 0-14) Amsterdam • 24,7% huishoudens met kinderen • 15,9% kinderen (leeftijd 0-14)
Tweeoudergezinnen 2011 (tienpuntschaal)
Kinderen 0-11% 10pt
Concentraties kinderen 0-11 2000
Concentraties kinderen 0-11 2010
Concentraties kinderen 2000 (rood)2010 (blauw)
Trend in % gezinshuishoudens bron (CBS, 2007)
Amsterdam
1987
1997
2002
2007
2012
21,6
23,2
24,0
24,4
24,7
Veranderende Concentraties Kinderen (0-11) 1994 (paars) 2010 (geel)
% huishoudens met kinderen in Amsterdamse buurten 2011
% toename huishoudens met kinderen in Amsterdamse buurten 1996-2011
D A E B
Increase family households 1996-2011 increase more than 5% increase above average 2-5% increase low er than average 0-2% decrease 0-5% decrease more than 5% no data or too low N
C
Veranderende concentraties autochtone kinderen (0-11)
Veranderende concentraties Surinaams-Amsterdamse kinderen (0-11) (1998-2011)
Toename middenklassegezinnen
Middenklassegezinsbuurten
Amsterdamse buurten met het hoogste percentage middenklassegezinnen Gezinnen 2007
Middenklasse gezinnen 2007
(%)
(%)
IJburg Waterland/Nieuwendammerdijk Apollobuurt Middenmeer Oostelijk Havengebied De Aker/Lutkemeer Willemspark Sloten en Riekerpolder Scheldebuurt Museumkwartier/Duivelseiland
49,2 40,2 27,1 31,7 31,7 45,9 26,9 43,1 20,7 20,6
27,9 23,5 22,2 21,8 20,0 19,8 19,4 18,3 15,2 15,7
Amsterdam
24,1
7,7
Bron: O&S 2007; WIA 2007
Eerste conclusies • Middenklassegezinnen nemen toe • Nieuwbouwlocaties zoals Oostelijk Havengebied, IJburg, en De Aker blijken ook aantrekkelijk • Groei vooral ook in binnen de ring gelegen buurten
Waarom een toename van middenklassegezinnen? • Gentrification: de algemene toename van middenklasse in de stad
M2 prijs woningen 2011
Waarom een toename van middenklassegezinnen? • Gentrification: de algemene toename van middenklasse in de stad • Groeiende koopsector • Nieuwbouw in de Aker, IJburg etc…
Willem R. Boterman
Het onderzoek • Traditionele idee: kinderen horen niet in de stad • Beleid is gericht op de stad als domein van één of tweepersoonshuishoudens • Het krijgen van kinderen leidt tot vertrek uit de stad
Opzet onderzoek Twee jaar volgen van middenklassegezinnen die: - Binnen de ring van Amsterdam wonen - Zwanger zijn van hun eerste kind - Huishoudinkomen van €30.000-200.000 - Ten minste één van beide partners minimaal HBO opleiding
Methodes • Twee enquetes, 2008, 2010 • Twee interviews met 28 stellen die zwanger waren van hun eerste kind (2008, 2010) • GIS analyses van SSB data, EBB data, CBS en O&S Amsterdam data
Locatie Respondenten 2008-2010
Resultaten Verhuismobiliteit middenklassegezinnen 2008-2010 (n=232)
19%
6%
57% 18%
Verhuisd binnen centraal Amsterdam Verhuisd buiten de ring Verhuisd naar de regio of elders Niet verhuisd
Resultaten Verhuisintenties centraalwonenden 2010-2012 (n=159)
Niet van plan te verhuizen
20%
54% 26%
Van plan te verhuizen binnen de ring Amsterdam van plan te verhuizen naar buiten de ring
De vraag of middenklasse gezinnen blijven of weggaan uit de stad is verbonden met hun positie in vijf velden: - klasse (inkomen, opleiding, life style) - gender houdingen - woongeschiedenis
Onderwijs Werk Sociale netwerken
Wonen
Consumptie
verhuismobiliteit
Wonen • Woningkenmerken (grootte, indeling, eigendom, type) • Buurt (sociale samenstelling buurt, ligging) • Symbolische aspecten (identiteit, distinctie) • Persoonlijke achtergrond en ideeën over ouderschap
Resultaten Wonen Woningtype in 2008-2010 apartment
2008
ground floor apartment with garden 2010
house with garden 0%
20%
40%
60%
80%
100%
Eigendom 2008-2010 Owner occupied Private rent
2008
Social rent
2010
0%
20%
40%
60%
80%
100%
Resultaten Wonen Woninggrootte 2008-2010 100% 90% 80% 70% more than 125 sqm
60%
100-125
50%
75-100 50-75
40%
less than 50 sqm 30% 20% 10% 0% central 2008
central 2010
peripheral 2010
Werken • Lokale arbeidsmarkt • Woon-werk afstanden • Taakverdeling
Kenniswerkers in Amsterdam
Werken Taakverdeling gezinshuishoudens 0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
dual full time 2008
one and a half large one and a half small symmetrical parttime male breadwinner
2010
female dominant
taakverdeling ruimtelijk gezien Noord Noord
Nieuw West Nieuw West
Binnenstad Binnenstad IJburg
Oostelijk havengebied
Percentage Symmetrische Huishoudens 37% tot 51% 29 tot 37% 21% tot 29% 11% tot 21%
Consumptie • Culturele consumptie
Consumptie • Culturele consumptie • Symbolische consumptie van de stad zelf
Consumptie • Culturele consumptie • Symbolische consumptie van de stad zelf
• Praktische aspecten van consumptie
Onderwijs • -
Basisonderwijs: Kwaliteit Etnische samenstelling Postcodebeleid en wachtlijsten Nabijheid
• Middelbare school
Schoolsegregatie in Amsterdam
Schoolkeuze Bij het kiezen van een woning houd ik rekening met de aanwezigheid van een goede school (2008) helemaal mee oneens 8%
neutraal 10%
Bij het kiezen van een woning houd ik rekening met de aanwezigheid van een goede school (2010) helemaal mee oneens 3%
helemaal mee eens 13%
neutraal 14%
helemaal mee eens 13%
mee oneens 16% mee oneens 32%
mee eens 37% mee eens 54%
Sociale netwerken • • • •
Vrienden Familie Buren Buurt en Stadsgenoten
Vrienden in Centraal Amsterdam gebleven
beste vrienden in amsterdam 73%
beste vrienden niet in amsterdam 27%
uit Centraal Amsterdam verhuisd
beste vrienden in amsterdam beste 38% vrienden niet in amsterdam 62%
Verschillende trends 5 2
1 4 3
4
3
2
