Milieuvriendelijk groenbeheer Gunter Brems Departementsverantwoordelijke milieu
Doel • Aanzet naar milieuvriendelijker werken • Geen volledig overzicht omdat de aard van de activiteiten sterk verschilt • Opening / denkpistes lanceren • Bewustmaking • Interactief - inbreng wenselijk
Belang • Natuur • Welzijn - Geestelijk - lichamelijk
• Kinderen - Buitenspelen (speelgroen)
• Economie
Economie • Groen = onschatbare waarde • Gezondheidszorg • Monetaire waarde (groene gemeenten) - Directe waarde • Werkgelegenheid op alle niveaus • Toeristisch - recreatief • waardeverhoging
- Indirecte waarde • Minder ziekteverzuim • Versnelling herstel (kuuroorden) • Uitnodigend tot lichaamsbeweging
Achtergrond van duurzaam beheer • Decreet Algemene Bepalingen inzake milieubeleid
- Hfst Bedrijfsinterne milieuzorg
• Agenda 21 (178 landen - 1992) - Duurzaam ondernemen milieu, sociaal
TITEL III. BEDRIJFSINTERNE MILIEUZORG HOOFDSTUK I. DOELSTELLING EN DEFINITIES BIM heeft tot doel duurzame produktiepatronen na te streven en de milieubelasting van een bedrijf in al zijn aspecten te beheersen en te beperken teneinde bij te dragen tot de realisatie van de doelstellingen omschreven in artikel 1.2.1 van dit decreet. Art. 1.2.1: Ten behoeve van de huidige en toekomstige generaties heeft het milieubeleid tot doel: 1) het beheer van het milieu door de duurzame aanwending van de grondstoffen en de natuur 2) de bescherming, tegen verontreiniging en onttrekking, van mens en milieu, ... 3) het natuurbehoud en de bevordering van de biologische en landschappelijke diversiteit,... Milieubeleid streeft naar een hoog beschermingsniveau algemene principes: voorzorgsbeginsel, preventief handelen, bronaanpak, standstillbeginsel, vervuiler betaalt.
Trends • Groen beroep (werken met de natuur) • Sociale druk • Wetgeving - Gemeenten vanaf 2003 verplicht afbouwen gebruik pesticiden
- Nulgebruik 2015 • Voortrekkers AWW, Bloso, …
Ontwerp • We hebben niet alles in de hand • Terreinkennis - bewustzijn - Geen ontwerp van achter bureau • Plantenkeuze ifv de bodem • Omstandigheden - Zon - schaduw - Vochtigheid -…
• Stedelijke omgeving •
- Luchtverontreiniging - zoutschade natuurvriendelijk - Inheems - Diversiteit vs monocultuur - Opbouw (gelaagdheid) vs veiligheidsaspect
Mogelijkheden ook stedelijk • Parken en tuinen - Bloemenweide - Struikenrand
• Verkeersgroen - Middenbermen, rotondes, …
• Buffergroen - Tussen 2 of meer moeilijk verenigbare gebieden
• speelomgevingen - Voldoende groen (zie studie)
• Nieuwe groenvormen ontwikkelen - Straatgeveltuinen - Daktuinen -…
Negatieve effecten • Grond -of oppervlaktewater • Bodem • Lucht • Diversiteit • Landschap • Fossiele brandstoffen
Negatieve effecten - water • Waterverbruik • Meststoffen • Bestrijdingsmiddelen
Negatieve effecten - bodem • Verdichting • Erosie • Verrijking -of verarming
Negatieve effecten - lucht • Emissie - Bestrijdingsmiddelen - uitlaatgassen
• Bijdrage broeikaseffect
Negatieve effecten - diversiteit • Beperking soortenrijkdom • Turfverbruik (biotoopverarming)
Negatieve effecten - landschap • Biotoopingrepen • Visueel
Negatieve effecten - energie • Brandstof (fossiele) • Verbruik natuurlijke grondstoffen (turf)
complexiteit • Directe inwerkingen - Door activiteiten zelf vb gebruik bestrijdingsmiddelen
• Indirecte inwerkingen - Door activiteiten leverancier vb producent bestrijdingsmiddelen
Handelsvelden • energie • transport • Techniek • Soortenkeuze • Gewaskeuze • Bodembewerking • Bewatering • Plantenbescherming • oogst
Kosten en baten - Kosten - Kostenbesparend - Minder bestrijdingsmiddelen - Minder arbeid - afval
- Kostenverhogend - Machinepark - Alternatieve bestrijding is duurder - Meer arbeid - verlaging productiviteit
- Marktpositie - Stijgend - Hogere prijs te verantwoorden - Marketingtool
- Verlagend - Kwalitatief lager ?
Inheemse planten •
Veldesdoorn
Acer campestre
•
Gewone esdoorn
Acer pseudoplatanus
•
Zwarte els
Alnus glutinosa
•
Ruwe berk
Betula pendula
•
Zachte berk
Betula pubescens
•
Gewone haagbeuk
Carpinus betulus
•
Rode kornoelje
Cornus sanguinea
•
Hazelaar
Corylus avellana
•
Eenstijlige meidoorn
Crataegus monogyna
•
Wilde kardinaalsmuts
Evonymus europaeus
•
Beuk
Fagus sylvatica
•
Gewone es
Fraxinus excelsior
Inheemse soorten • Niet limitatief • Vatbaar voor discussie • Inheems vs streekeigen • Betere groei • Eigen habitat • Beter concurrentievermogen (balans) • Evenwichtbrenger • Nuttig voor dieren en vlinders
keuze • Actoren ondergronds - Bodem - Vocht - Obstakels (rioleringen, kabels, …)
• Actoren bovengronds - Verharding - Ruimte tov gebouw, rijbaan, leidingen, …
bomen • Boompalen - Fsc - Geen impregnatie - Duurzame materialen • Bladval - Mulching - Composteren - haagbakken
Snoeiafval • Composteren • Hakselen (mulchlaag - paden) - Containerparken bv - Gebruiken als mulchlaag • Verbetering waterhuishouding • Onkruid onderdrukking
• Maaiafval (gras) - Mulching • Minder arbeidstijd • Biotoopverarmend • Gazon • Rendementverhogend • Minder afval
Pesticiden • Insecticiden - Insecten - Geïntegreerde teeltmethode of biologisch • Herbiciden - Planten - alternatieve onkruidbestrijding • Fungiciden - Schimmels - ziektebestrijding
Insecticiden • Groeiend bewustzijn • Meerwaarde • Gezondheid • Lastenboeken en labels beschikbaar • Sterk groeiende ervaring
Mogelijkheden • Combinatieteelt • Insecten - Natuurlijke vijanden
• Feromonenvallen • Andere - Kleur - Dieren (vogels, egel, kikkers, …)
herbiciden • Alternatieve onkruidbestrijding • Manueel - Wieden - Schoffelen (schoffel - schoffelmachine) - Mulchen (organisch - artificieel) • Mechanisch - Borstelmachines • Sneller • Energieverbruik
- Branders - schoffelmachine
QuickTime™ and a decompressor are needed to see this picture.
Andere methoden • Mulching - Folie - Snippers (hakselmateriaal) - Bodembedekkers (ontwerp) - Schors - gras
omheiningen • Heg - Landschapsvriendelijk - Vlechtheg • Afrastering (veekering) • Houten palen - FSC hout - Duurzaam hout (vb kastanje) • Geïmpregneerde palen vs duurzame houtsoorten
- Plaatsing • Handmatig met spade • boring
• Draadwerk • Houtwerk
• snoeihoutheg
waterpartijen • Oevers - Niet te steil - Ong 20% hellingshoek - Geen houten omranding
Gereedschap • Geluid ! - Arbeidsveiligheid - Hinder - Kettingzagen, hakselaar, grasmaaier • Tot 110dB • Extreem luid: Heimachine, rockconcert (110-130 dB), schreeuwen in iemands oor, gillend huilende baby, motorzaag, F16A straaljager op 90 m hoogte
• Productnormering - opletten bij aankoop - meenemen als criterium
Gereedschap • Uitlaatgassen -
Praktisch realiseerbaar Grasmaaier, kettingzaag, … Bewerkte brandstoffen Kettingzagen • Smeerolie ketting - Rechtstreeks naar de omgeving - Biologisch afbreekbare olie
QuickTime™ en een TIFF (LZW)-decompressor zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.
QuickTime™ en een TIFF (LZW)-decompressor zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.
Gereedschap • Onderhoud - Reinigen en onderhouden = duurzaamheid - Reinigen water - Behandeling !
Natuurgebieden monitoring grondwater • Peilbuizen -
Plastiek buizen in de grond Omgeven door grindfilter Tot in het grondwater Ter monitoring van de grondwaterspiegel of kwaliteit Code Goede Praktijk - verlijming ! OVAM - verbinding ipv verlijming Duurzaamheid materiaal PVC goedkoop maar kwetsbaar, HDPE duur en duurzaam
Bodemverbetering • Kennis - Analyse van nutriënten • Bodemverbeteraar - Mulching - Organisch materiaal - groenbemesting • Basismeststoffen - Beender, bloed of vismeel • Meststoffen
Waterhuishouding • Eigen = kunstmatig bijsturen • Perken - Zomerperiode - Invloed mulchlaag • Tuinbouw - Beregening - Druppelbevloeiing - Gericht aanbrengen • Andere - Drainage - Natte plaatsen biotopen
Verdichting • Verschil in dichtheid voor en na berijden van de bodem • Machines • recreatie
Exotenbeheer
• Merendeel heeft zorg nodig • Agressieve exoten - Bospest (Amerikaanse Vogelkers) - Andere vb Amerikaanse eik, … • aanpak - Ringen of kappen (manueel) • Hakbijl • Imiteert natuurlijk afsterven • Afzetten / afslaan
- Uittrekken • Machinaal • handlier
- Kappen (kettingzaag) • Geluid • Verbruik brandstof
natuur • Maaien - Machinaal • Maaibalk • Bosmaaier - Geluidsproductie - brandstoftype
- Handmatig • Arbeidsintensief • Duurzamer
- Begrazing
natuur • Rooien - Kettingzaag - Handmatig kappen - Verwijderen • Machinaal (trekker) • Paard
natuur • Plaggen - Verwijderen bovenlaag (verarming) - Manueel - Machinaal - Roofbouw ! Cfr turfwinning
natuur • Onderhoud greppels, sloten, … - Handmatig baggeren - Machinaal baggeren destructief omgeving
• Paden - Niet op kritische punten - Beredeneerd - Hakselhout als verharding
Hoe zelf starten • Wat doen wij ? • Hoe werken wij ? • Wat kunnen wij doen ? • Doen we het goed !
Hoe zelf starten 1) 2) 3) 4) 5) 6)
Lijst van activiteiten Detail van de handelingen Welke zijn meest milieukritisch Alternatieven onderzoek Benchmarking Bijsturing
Verbetering begint bij mezelf
Informatie? Dhr Gunter Brems Departement Milieu
Interleuvenlaan 58/2 3001 Heverlee Tel: +32 (0)16 390.490 GSM: +32 (0)476 573998
[email protected] www.ibeve.be
