1/11/2012
Risicotaxatie bij psychiatrische urgenties
Gunter Heylens UPSIE
Psychiatrische urgenties? • Suicidaliteit • Agressie >>Transnosologisch perspectief • (Andere)(“als psychiatrisch presenterende pathologie”) ( Prof.dr. P. De Paepe)
Waarom bespreken? • Incidentie • Impact • Medicolegaal
1
1/11/2012
Incidentie • Spoedopname UZ:1 op 10 van de aanmeldingen zijn “psychiatrisch” • Suicidaliteit en agressie beiden ongeveer 10% van de aanmeldingen • Cijfers andere landen vergelijkbaar hoewel soms moeilijk vergelijkbaar(e.g.tot 15% in Duitsland) (eigen rapportage 2005) (Anaesthesist 2004)
Impact • Subjectieve beleving nog groter dan objectieve cijfers • Bedreigend karakter(agressie>suicidaliteit) • Kennis/kunde vaak onvoldoende
Vraagstelling:Invalshoek • Wat is evidentie rondom risicotaxatie? • (Wat is de evidentie rondom aanpak van PE?) • Nadruk op “outpatient”(1e lijn) • Non-farmacologisch en farmacologisch “arsenaal” >>>WANNEER INSTUREN?
2
1/11/2012
Suicidaliteit/risicotaxatie RISICOTAXATIE # SUICIDEPREVENTIE (J Clin Psychol 2006)
Suicidaliteit/risicotaxatie • Belang van juiste terminologie (ideatie/dreiging/gedrag/poging) • Belang van gestructureerde anamnese (aantal “key-questions”) • Suiciderisico=continuum,fluctuerend in tijd • Betrekken omgeving(beschermende factoren)
Gestructureerde anamnese • Voorgeschiedenis/demografische gegevens >recent ontslag ziekenhuis(< 1 jaar) (Goldston et al. 1999)
>voorafgaande ZMP en agressieve methodes:risicofactoren bij mannen >hogere leeftijd en uitgesproken suicidale intentie:risicofactoren bij vrouwen (Skogman,Alsen &Ojehagen 2004)
>Sterk verhoogd risico homoseksuele mannen (Russell &Joyner 2001)
3
1/11/2012
Gestructureerde anamnese(vervolg) • Psychiatrische symptomen/sydromen(“mental state”): >depressieve episode(><1% affectieve stoornissen plegen suicide!) Letten op hopeloosheid-laag zelfbeeld… >schizofrenie(4% lifetime risk)(APA 2003) Vooral jongvolwassenen,vroeg in ziekteproces >borderline/antisociale PSHstoornis Automutilerende groep hoger risico(Stanley et al 2001) >Alcohol/druggebruik-intoxicatie
Suiciderisico:categorieën • • • •
Baseline Acuut Chronisch hoog Chronisch hoog met acute exacerbatie
(J Clin Psychology 2006)
extreem ernstig matig mild
4
1/11/2012
Mild =suicideale ideatie beperkt,geen plannen,geen intentie,goede zelfcontrole en weinig riscofactoren (aanwezige beschermende factoren)
Matig =frequent suicidale ideatie,beperkte plannen,geen intentie,goede zelfcontrole beperkte risicofactoren (aanwezige beschermende factoren)
Ernstig =frequente,intense en blijvende ideatie, concrete plannen,objectieve aanwijzingen intentie,verstoorde zelfcontrole,multipele risicofactoren(beperkte/afwezige beschermende factoren)
5
1/11/2012
Extreem =idem ernstig+subjectieve en objectieve intentie,maximaal aantal risicofactors (geen beschermende factoren)
(J Clin Psychology 2006) Herevaluatie ideatie Omgeving Opdrijven contact Herevaluatie risico
+ advies medicatie
OPNAME
Agressie/risicotaxatie • Agressie nooit 100% voorspelbaar • Antecedenten en vroegtijdige signalen • Risicofactoren -voorgeschiedenis/demografisch gegevens - psychiatrische symptomen/syndromen -situationele factoren
6
1/11/2012
Antecedenten/vroegtijdige signalen • optreden gelijkaardig gedrag dat voordien leidde tot agressie • “over-arousal” • verlengd oogcontact,verhoogd stemvolume • verbale bedreigingen • rapportage kwaadheid/agressieve gevoelens (beperkte evidentie,”good practice point” NICE guideline 2005)
Risicofactoren/voorgeschiedenis demografische gegevens • • • • • •
Mannelijk geslacht! voorafgaandelijke agressie,dreiging met middelenmisbruik sociaal “ontwricht” zijn gebruik wapens “a(nti)sociaal” gedrag
(weinig evidentie “good practice point” NICE Guideline 2005)
Riscofactoren/”Mental state” • intoxicatieverschijnselen • wanen/verbale hallucinaties(met agressieve inhoud ,gericht naar bepaald persoon) • agitatie,opgewondenheid • slechte coöperatie • tekenen van organische dysfunctie
7
1/11/2012
Risicofactoren/situationele factoren • • • •
Beschikbaarheid wapen aard relatie tot potentieel slachtoffer mate van sociale ondersteuning eigen attitudes!
Aanpak bij nood aan hospitalisatie • Als risicofactoren (statische+dynamische) leiden tot opname-indicatie en medicamenteuze interventie is noodzakelijk >>OVERWEEG BIJSTAND MUG -”show of force” -”rapid tranquillisation”(risico’s!) -medicolegaal
• Bij vertoon/gebruik wapens:steeds politie
“Rapid tranquillisation” • PO>IM>IV • Lorazepam(B) en /of haloperidol(D)olanzapine(B) (afhankelijk van psychotische sy +/-) • nadien monitoring vitale parameters (oximeter?) (NICE Guideline:quick reference guide)
8
1/11/2012
Conclusies • Risicotaxatie meer dan “natte vinger” maar minder dan “hersenscan” • Inspanningsverbintenis # resultaatsverbintenis • Geen scherpe indicatiestelling MUG oproep (eerder “good clinical practice”)
9
