Dante
Colofon
Magazine van de Faculteit Geesteswetenschappen oktober 2008
DANTE magazine is een cultureel en informatief magazine met een scherpe blik voor nieuwe ontwikkelingen in de geesteswetenschappen in het algemeen en de Faculteit Geesteswetenschappen van de Universiteit van Tilburg in het bijzonder. De aandacht gaat vooral uit naar opvallende onderzoeksprestaties en onderwijsinitiatieven van de facultaire departementen en naar actuele maatschappelijke thema’s in het verlengde daarvan.
Redactie Bart Doreleijers, Joset van der Hoeven, Anne-Marie Korte, Donald Loose, Juliëtte Schaafsma, Annemeike Tan (eindredactie), Ton Vallen (hoofdredacteur)
Overige medewerkers aan dit nummer Antal van den Bosch, Hans van Driel, Irene Pot, Herman de Regt, Olga Zweekhorst
Redactieadres Universiteit van Tilburg, Faculteit Geesteswetenschappen Redactie DANTE Postbus 90153, 5000 LE Tilburg tel. (013) 4662596 e-mail
[email protected]
Fotografie Joep Eijkens, Harold Miesen, Irene Pot ANP/Robin Utrecht (foto voorzijde), iStockphoto
Grafisch ontwerp Beelenkamp ontwerpers, Tilburg
Druk Drukkerij Groels, Tilburg
Copyright Overname van (delen) van artikelen is toegestaan na schriftelijke toestemming van de redactie. Voor overname van illustraties en foto’s is toestemming van de maker vereist.
1e jaargang – nummer 1 – oktober 2008 Het volgende nummer verschijnt april 2009
Faculteit Geesteswetenschappen Postbus 90153 5000 LE Tilburg T (013) 466 25 68 E
[email protected] I www.uvt.nl/geesteswetenschappen
De jaren des onderscheids | In gesprek met Jan Blommaert | Stelling: “Globalisering en internationalisering zijn overbodig voor de geesteswetenschappen” | Onze geduldige geest
1
Inhoud Van het bestuur Het begin van de 21e eeuw zou wel eens de geschiedenisboeken kunnen ingaan als een decennium van grote veranderingen. Wie de race voor de Democratische kandidaatstelling voor het presidentschap van de V.S. heeft gevolgd, zal wellicht beseffen dat de aanpak van Barack Obama de toon heeft gezet voor een nieuw soort campagne waarin internet een cruciale rol vervult, zowel bij de fondswerving, het rekruteren van vrijwilligers als het laten participeren van tienduizenden aanhangers.
hans van driel
En Obama wordt mogelijk de eerste Amerikaanse president met
Vice-decaan Onderwijs
5 miljoen mailadressen in zijn bezit die hij kan mobiliseren bij een onwillig congres.
6
12
De jaren des onderscheids
van de Universiteit van Tilburg gefuseerd tot één nieuwe
samenleving plaats. Klassieke organisaties (zoals televi-
faculteit Geesteswetenschappen die is gehuisvest in het
sie en krant als marketinginstrument; de cd-winkel in de
Dantegebouw. Een jonge faculteit die voorop wil lopen in
straat) verdwijnen en er vindt daadwerkelijke participatie
onderwijs [en onderzoek, waarover meer in een volgend
plaats van de mensen om wie het gaat. Maar een omwente-
nummer van dit magazine]. Een dynamische faculteit die
ling gaat verder dan dit. Daarvan is sprake wanneer ook de
het innovatieve tijdsbeeld wil weerspiegelen. Hoe we dit
manier van denken verandert, de wijze waarop wij tegen
doen? Door opleidingen aan te bieden waarnaar vraag is.
de wereld aankijken. Ook dat is momenteel gaande. Anno
Door niet alleen in te zetten op opleidingen tot onderzoe-
2008 maakt het vertrouwde, klassieke wereldbeeld plaats
ker, maar ons ook te realiseren dat een universiteit anno
voor een wereldbeeld dat we, bij gebrek aan een betere
2008 met name opleidt voor de al dan niet commerciële
term, postmodern kunnen noemen. De volgende trefwoor-
sector en het onderwijs.
den benaderen beide wereldbeelden: Dat kunnen wetenschappers natuurlijk niet alleen. Het
Klassiek Postmodern
bureau groeit tot een eenheid waarvoor kwaliteit vanzelf-
Top-down
Bottom-up
sprekend is. De individuele docent heeft plaatsgemaakt
Lineair
Parallel
voor het docententeam dat verantwoordelijk is voor een
Institutioneel
Werkplaatsen
opleiding. Van de student vragen wij daadwerkelijke
Producenten/consumenten Prosumenten
participatie en uiteindelijk grote zelfstandigheid. Onze af-
Handeling
Beleving
gestudeerden willen we graag betrekken bij de activiteiten
Alles voor iedereen
Maatwerk
van onze faculteit via de nieuwe alumnivereniging Dante. En ten slotte hopen we dat dit nieuwe Dantemagazine een
2
In zo’n veranderend tijdsbestel komt een fusie van drie
bindmiddel zal kunnen zijn tussen allen die de betekenis
faculteiten niet uit de lucht vallen. Vanaf 2007 zijn de fa-
vormen van deze faculteit: medewerkers, studenten en
culteiten Communicatie & Cultuur, Filosofie en Theologie
afgestudeerden.
04
Olga Zweekhorst onderzoekt wat de Tilburgse geesteswetenschappers verbindt, wat ze wel en wat ze niet willen en wat hun ambities zijn
Eén faculteit, vier departementen
06
Vier departementsvoorzitters spreken met Bart Doreleijers en Joset van der Hoeven over verleden, heden en toekomst
In gesprek met…
10
Ton Vallen in gesprek met Jan Blommaert. Een profielschets
De promovendus De veranderingen vinden in vrijwel alle sectoren van de
21
14
Juliëtte Schaafsma ondervraagt Charlotte van Hooijdonk over multimodale presentatievormen op internet
In de schijnwerper
16
Ton Vallen ziet in de oratie van Leo van der Tuin perspectieven voor interthematische onderzoekssamenwerking
De stelling
19
Globalisering en internationalisering zijn overbodig voor de geesteswetenschappen: vier reacties uit de faculteit
Onze geduldige geest Column van Herman de Regt
De alumnus
20
22
Annemeike Tan reisde naar Den Haag voor een gesprek met Linde van den Bosch, Algemeen Secretaris van de Nederlandse Taalunie
De publicatie
24
Bart Doreleijers spreekt met Jenny Slatman over haar boek Vreemd lichaam
Logboek buitenland
25
Kaapstad is baie lekker! Irene Pot in Zuid-Afrika
Mededelingen Agenda
26
27 3
De jaren des onderscheids Sinds anderhalf jaar een nieuwe UvT-faculteit: Geesteswetenschappen. Wat verbindt de mensen die er werken, wat willen ze wel en wat niet, wat zijn hun visies op de toekomst, hun ambities? Olga Zweekhorst, manager van het facultaire Onderwijsen Onderzoeksinstituut, vroeg het op sluwe wijze aan tachtig
consistente kleurstelling. Een aantal
wetenschap zelf (eveneens bijna 10%).
dan wil Geesteswetenschappen Tilburg
onderdelen van het portret krijgt extra
Over de interne organisatie (ruim
(in mijn eigen woorden samengevat)
accent. Woorden die de relatie met de
10%) is men helder: overregulering
vooral van academische, kwalitatief
buitenwereld beschrijven, de speci-
en bezuinigingen doen geen goed,
hoogstaande statuur zijn, en wil zij
fieke maatschappelijke vraagstukken
een verkokerde eilandencultuur met
in belangrijke mate door specifieke,
en ontwikkelingen die aanleiding zijn
versnipperde of scherp onderscheiden
hedendaagse maatschappelijke vraag-
voor nader onderzoek, en de impact
vakgebieden evenmin. Intern samen
stukken geïnspireerd worden en de
die geesteswetenschappers in de
werken en inhoudelijke debatten
uitkomsten van haar wetenschappelijk
maatschappij kunnen hebben, zijn
entameren zouden dit tegen moeten
werk in diezelfde maatschappij geland
ruim vertegenwoordigd (ruim 30%).
gaan.
zien. Geen ivoren toren maar een open
Aan kwalificaties die voor Geesteswe-
dynamische agora (overigens zonder
tenschappen Tilburg richtinggevend
Aan de ploeg
vercommercialisering en marktwer-
zouden moeten zijn, werd met onge-
Goede woorden kosten geen geld.
king). Geen geïsoleerde wereldvreem-
veer 20% van de woorden gerefereerd.
Geesteswetenschappen Tilburg heeft
den en eenlingen, maar creatieve
Eveneens veelvuldig benoemd (ruim
met de door mij verzamelde collec-
en communicatieve koplopers met
20%) werd wat ik gecategoriseerd heb
tie een mooie woordenschat paraat.
vernieuwende ideeën die internationaal
als de intrinsieke motivatie voor het
De aangedragen woorden scheppen
betrokkenen: wetenschappers en ondersteunende staf van
zeggingskracht hebben. Geen jachtige
wetenschappelijk werk, de drijfveren
evenwel verplichtingen. Taalhande-
de faculteit en een aantal bestuurders en beleidsmakers in de
meelopers of hype-hijgers, maar histo-
van de geesteswetenschappers, de
lingen die niet gevolgd worden door
universitaire omgeving.
risch verantwoorde trendsetters. Geen
sfeer die zij willen creëren en het elan
reële handelingen, zijn immers loze
politiek correcte, neutraal-afstandelijke
dat zij als groep willen uitstralen. De
woorden. En het is als met de liefde en
verschoolsing, maar betrokken, verdie-
behoefte aan niveau en kwaliteit werd
Sinterklaas: je moet erin geloven, an-
Sommige woorden zijn daden. Niet
kunnen oordelen. Lijkt haar beeltenis
de Tilburgse Geesteswetenschappen
pende doordenking en reflectie. Niet
benoemd (bijna 10%), alsmede de aard
ders wordt het niks. Als motto voor de
iedere Rotterdamse voetbalsupporter
in enig opzicht op dat van haar zusters
associëren. Ruim vijftig geënquêteer-
binnen de klassieke wetenschap blij-
van het geesteswetenschappelijk werk
huidige jaren des onderscheids stel ik
is zich daarvan bewust, maar toch
elders in de wereld? Natuurlijk zien we
den droegen meer dan achthonderd
ven, maar de maatschappij in met haar
en de verdiensten daarvan voor de
dan ook voor: de daad bij het woord.
is het zo. Vergadertijgers horen de
haar vakgebieden en methodologieën
woorden aan om te beschrijven wat
culturele en religieuze pluriformiteit en
voorzitter graag hierbij de vergadering
ook aan andere universiteiten. Wat
Geesteswetenschappen Tilburg zou
haar analoge, digitale en multimediale
voor geopend verklaren. En als de
de Tilburgse Geesteswetenschappen
moeten zijn en vooral niet zou moeten
informatie- en communicatiestromen.
hoogleraar belooft later in haar college
uniek maakt, zit hem in de specifieke
zijn, zou moeten doen en zou moeten
Voorspelbaar, vaag-abstract of rigide
het complexe fenomeen dat zij zojuist
combinatie daarvan, en in het mense-
laten, welke kwaliteiten zij voor weten-
wil men absoluut niet zijn, wel breed
slechts heeft aangestipt, uitgebreid te
lijk kapitaal: de kwaliteiten en ambities
schap en maatschappij bezit, en voor
georiënteerd, inter-/multidisciplinair,
zullen analyseren, is ook de oplettende
van de wetenschappers, hun onder-
welke ontwikkelingen en fenomenen
veelzijdig, coherent en inhoudsrijk.
student gerustgesteld. Voor Tilburgse
linge chemie. Doorslaggevend zijn de
in wetenschap en maatschappij zij op
Niet oubollig, provinciaal, onsa-
wetenschappers die dagelijks taalver-
creativiteit en energie die zij kunnen
haar hoede zou moeten zijn. Weten-
menhangend, in zichzelf gekeerd of
schijnselen en andere producten van
en willen opbrengen om er samen iets
schappelijke pretenties had ik met
traditioneel, wel actueel, grensverleg-
de menselijke geest bestuderen, zijn
van te maken.
deze mini-enquête niet. Mij interes-
gend, lucide, inspirerend, bruisend en
taalhandelingen niets nieuws: kinder-
4
stilistische en grammaticale variatie,
seerde de vraag hoe deze sleutelfigu-
spannend. Geen svarabhakti-vocaal of
spel. Waar zij sinds anderhalf jaar mee
Words, words, words…
ren hun habitat typeren als zij dat kern-
calimero, maar een krachtig, zelfbe-
te stellen hebben, is de vraag hoe zij
Wanneer er serieuze zaken op het
achtig in maximaal achttien beknopte
wust en extravert team wetenschap-
dit spel in een heterogene groep en in
spel staan, past men op zijn tellen en
termen moeten doen.
pers.
een nader uit te kristalliseren rolverde-
let men op zijn woorden. Zo ook de
ling kunnen spelen.
wetenschappers en ondersteunende
Toegankelijk en in dialoog
Geprononceerd
staf van de Faculteit Geestesweten-
Taalgevoelig zijn de geënquêteerden in
Leden van de wetenschappelijke of
Op eigen benen
schappen en een aantal bestuurders
ieder geval, getuige de bonte verzame-
beleidsmatige staf, binnen of buiten de
Zo jong als zij is, moet ‘Geestesweten-
en beleidsmakers in haar universitaire
ling (half-)synoniemen, (bijna-)anto-
faculteit werkzaam: de respondenten
schappen Tilburg’ al zelfstandig over
omgeving. Onlangs heb ik tachtig van
niemen en (semi-)hyponiemen die zij
schetsen het portret van de Til-
haar bestaansgrond en levenswandel
hen gevraagd naar woorden die zij met
aandroegen. Abstraheren we van deze
burgse Geesteswetenschappen in een
5
Eén faculteit, vier departementen Een nieuwe faculteit Geesteswetenschappen, maar vier departementen. Hoe zit
tuurwetenschappers die zich vanuit
Algemene Cultuurwetenschappen in
specialisten op dit gebied hard nodig.
hermeneutisch perspectief primair
Tilburg bij studenten als beste staat
Dat zie je iedere dag in de krant. We
bezighouden met de “binnenkant”,
aangeschreven.” Vanuit het nieuwe
moeten er alleen voor zorgen dat die
de inhoud van kunst en cultuur, en
departement wordt behalve de oplei-
boodschap ook overkomt.”
de cultuurwetenschappers die zich,
ding Algemene Cultuurwetenschap-
Nog meer integratie binnen het
vanuit een meer empirisch sociaal-
pen ook de specialisatie Interculturele
departement zou op termijn mogelijk
wetenschappelijk perspectief vooral
Communicatie verzorgd en wordt on-
zijn. “Ik kan me heel goed voorstel-
richten op de “buitenkant” van kunst
derwijs gegeven in de bachelor Liberal
len dat we in de toekomst besluiten
en cultuur, zoals Kroon het uitdrukt.
Arts en de FSW-mastertrack Organi-
niet alleen ons onderzoek maar ook
De binnenkant en de buitenkant van
sation of Cultural Diversity. Waar de
ons onderwijs op het gebied van de
kunst en cultuur zijn ook terug te
opleiding Interculturele Communica-
taal- en cultuurwetenschap nader bij
vinden in de opleiding Algemene Cul-
tie in de jaren tachtig en negentig veel
elkaar te brengen en te bekijken of we
tuurwetenschappen. “Het samengaan
studenten trok, lijkt de multiculturele
samen niet meer aantrekkingskracht
van deze twee perspectieven in één
samenleving momenteel als studie-
op studenten kunnen hebben dan
opleiding maakt de studie bijzon-
object bij studenten “uit” te zijn.
apart.”
der. Dat kan een reden zijn waarom
“Maar,” stelt Kroon, “juist nu zijn
dat? Wat is er overgebleven van de facultaire toeleveringsbedrijven en hoe kijken de nieuwe departementsvoorzitters vanuit de historie naar de toekomst? Bart Doreleijers en Joset van der Hoeven gingen als studenten zonder belast
Cultuurverschil of raakvlak?
verleden op bezoek bij de voorzitters en noteerden wat opviel.
Borrelen over integratie en globalisering
sjaak kroon
Departement Taal- & Cultuurstudies Taal en cultuur hangen nauw met elkaar samen. Dat is gemakkelijker gezegd dan
6
De meeste studenten van de faculteit
voordelig”, legt Bunt uit. “Bij de
kiezen voor de bachelor Bedrijfscom-
andere departementen heb je veel
municatie en Digitale Media (BDM).
te maken met aanhangers van een
De grote aantrekkingskracht is niet
bepaalde school en dat kan botsen.
alleen te verklaren door de snel
In dit vakgebied is daar geen sprake
veranderende digitale wereld, maar
van en daarom kunnen we makke-
ook door de steeds grotere aandacht
lijker samenwerken. Iedereen hier is
voor communicatie in organisaties en
voorstander van een interdisciplinaire
harry bunt
Departement Communicatieen Informatiewetenschappen
Begin 2007 werden de capaci-
wikkeling onder de titel ‘Taal en cul-
nieuwe vormen van informatiepresen-
benadering.”
teitsgroepen Meertaligheid in de
tuur in de context van globalisering’.
tatie. Departementsvoorzitter Harry
“Op onderzoeksgebied valt het
Multiculturele Samenleving en
“Door globalisering ontstaan er
Bunt: “Wij spelen hier zo veel moge-
departement op in de Faculteit
Cultuurwetenschap bijeengebracht
internationale stromen van men-
lijk op in. De aandacht ligt vooral op
Geesteswetenschappen door de sterk
Het departement Communicatie- en Infor-
in één departement. “Het proces van
sen, goederen en ideeën en komen
cognitieve benaderingen: modellering
empirische benadering. De andere
matiewetenschappen (DCI) trekt het aantal
samenvoegen is nog niet voorbij”,
mensen, talen en culturen met elkaar
van informatieverwerking, kennisre-
departementen zijn meer reflectief.”
studenten van de faculteit flink omhoog. Op
geeft voorzitter Sjaak Kroon aan. “De
in contact. Dat heeft gevolgen voor de
presentatie en perceptie. Communi-
Bunt vroeg zich bij de fusie dan ook
onderwijsgebied de beste in Nederland. Wat is
grootste uitdaging van dit verstands-
identiteit van mensen, voor hun taal-
catie tussen mens en machine sluit
af: “Wat hebben wij met die mensen
het geheim?
huwelijk was en is nog steeds het
gebruik, hun kunst- en cultuuruitin-
daar goed bij aan, omdat het daar-
die onderzoek gaan doen door een
samenbrengen van verschillende
gen en de waarneming daarvan, maar
voor belangrijk is rekening te houden
jaar thuis een boek te gaan schrijven?
onderzoeksinteresses, tradities en
ook voor nationale en internationale
met wat voor mensen natuurlijk is.”
De cultuur is verschillend en dat kan
gedaan. Daar ligt de uitdaging voor het
methodes. Collega’s moeten hun best
beleidsmakers die voor deze ontwik-
De hoogleraar is zelf ooit in de
in de praktijk lastig zijn.”
onderzoek en onderwijs van het nieuwe
doen meer van elkaars drijfveren en
kelingen een kader moeten bieden.”
natuurwetenschappen afgestudeerd.
De voorzitter ziet een positieve tijd te-
Departement Taal- en Cultuurstudies.
perspectieven te weten te komen en
Volgens de voorzitter prachtige
Eenmaal bij Philips hield hij zich
gemoet op onderzoeksgebied. Vanaf
moeten daarvoor bijvoorbeeld ook
onderwerpen voor de drie groepen
bezig met kunstmatige intelligentie.
het nieuwe academiejaar mag DCI
eens een ander tijdschrift inkijken.
onderzoekers die in het departement
Omdat de communicatiewetenschap-
zich versterken met een onderzoeks-
Een gezamenlijke borrel is daar ook
verenigd zijn: de taalonderzoekers die
pen nog geen lange geschiedenis
instituut voor Creative Computing. Dit
een goed middel voor.” Er is een
zich richten op meertaligheid in de
kennen, hebben veel medewerkers
centrum gaat onderzoek doen naar
nieuw onderzoeksprogramma in ont-
multiculturele samenleving, de cul-
een andere achtergrond. “Dat werkt
kunstmatige intelligentie, interactie
7
tussen mens en computer, ken-
nu vallen uit elkaar door vlekken en
van de andere opleidingen van de
nisontsluiting en games. Bunt: “We
schimmels. Daarom worden er intel-
faculteit onvoldoende kan compen-
zijn een universiteit zonder exacte
ligentie programma’s ontwikkeld om
seren. “Geesteswetenschappen is
wetenschappen dus echte informatica
dit probleem op te lossen.”
erg klein en in de toekomst moeten
is het niet.” Hij benadrukt vormen
Kortom, er is genoeg legitimatie voor
er nieuwe opleidingen bij komen.
van onderzoek die raakvlakken heb-
het voortbestaan van het departe-
Dit kunnen lerarenopleidingen zijn.
ben met de andere departementen.
ment. Bunt en zijn opvolger Maes
Geschiedenis is ook al vaker aan de
Bijvoorbeeld onderzoek naar digitaal
zijn wel van mening dat de opleiding
orde gekomen.”
erfgoed. “De informatiedragers van
BDM de geringe aantallen studenten
Bruggen bouwen tijd té makkelijk over interdisciplinari-
voorzitter Paul Cobben het Depar-
teit gesproken: elk onderzoek kent zo
tement Wijsbegeerte zijn relatieve
zijn eigen methodes, en het is maar
Economisering. Eén van de kernwoor-
De universiteitsleus Understanding
zelfstandigheid weer terug heeft
de vraag hoe deze methodes zich
den die opduiken als het gaat om
Society krijgt van Beck de subtitel The
gekregen, na een poosje voorgeze-
onderling verdragen.” Methodisch
het nieuwe beleid dat de universiteit
Religious Perspective mee. Religie blijft
ten te zijn door de faculteitsdecaan.
onderzoek naar methodiek, dát is bij
– niet voor niets zeer betrokken bij de
een rol spelen in de westerse samenle-
Maar bestaat dat wel, zelfstandige
uitstek een taak voor filosofie.
samenleving – voert. Concreet houdt
ving, ook al daalt het aantal openbare
wijsbegeerte? Paul Cobben benadrukt
Als de vraag naar de waarde van
dit in dat men het liefste ziet dat zoveel
‘religieuzen’: de huidige Nederlandse
dat filosofie altijd betrokken is op
een filosofisch departement binnen
mogelijk geld wordt binnengehaald
maatschappij is stevig geworteld in een
de hele cultuur en al de menselijke
de universiteit ter sprake komt, kan
door grote studentenaanwas, veel
christelijke traditie, een traditie die haar
kennis van de werkelijkheid. Zij is
de voorzitter niet duidelijker zijn:
diploma’s en flinke onderzoekssubsi-
weerslag blijft hebben op nieuwe cul-
altijd integraal aanwezig in onze
“Filosofie hóórt bij het academisch
dies. Religiewetenschappen trekt echter
turele ontwikkelingen. Onderzoek naar
den geweest met alle andere faculteiten.
culturele geschiedenis, maar daarom
denken. De universiteit zou dan ook
zo’n tien studenten per jaar, studenten
de samenleving vereist dus nog steeds
Als departement zal zij haar filosofische
is zij niet minder zelfstandig. Juist het
nooit moeten zeggen dat wij alleen
die zich meestal niet zoveel aantrekken
aandacht voor christelijke motieven.
De discussies rond de vorming van het depar-
eigen(zinnig)e van de filosofie maakt
bestaansrecht hebben als wij onszelf
van het vier jaren diplomaplan. Beck
Beck: “We zijn niet minder christelijk,
tement zijn alweer een tijdje voorbij. Voorzit-
haar waardevol. Het is ook daarom
terugverdienen.”
voorziet echter geen problemen: “We
we zijn ánders christelijk: het is een
ter Herman Beck werkt in de luwte rustig ver-
dat Cobben benadrukt: “Filosofie
Binnen het onderwijs wordt de
zijn bezig met het opzetten van een
cultureel begrip geworden.”
der en ziet met optimistische blik de toekomst
moet niet ondergedompeld worden in
masteropleiding flink op de schop
goede pr-campagne.” Het geringe aan-
Het onderzoek richt zich niet op de
van religiewetenschappen tegemoet.
een Totalprogramm.”
genomen, zodat in de toekomst
tal studenten is niet kenmerkend voor
abstracte zijde van religieuze teksten,
Binnen het departement zou het
studenten flexibeler pakketten kunnen
de studie in het algemeen: “Andere
maar houdt zich, geheel conform het
thema globalisering een rol kunnen
samenstellen. “Juist omdat we zo’n
Nederlandse faculteiten hebben grote
streven van de universiteit zelf, bezig
spelen. Waar grenzen steeds meer
klein departement zijn, kun je als
toevloed, de opleiding in Tilburg is
met de menselijke kant: “Het zijn mén-
lijken te vervagen, borrelen vragen
student makkelijker in afstemming
gewoon nog tamelijk jong. Wij zijn nog
sen die aan religie doen.” De impact
op die grensoverstijgend zijn. “En
met de docenten je eigen interesses
niet zichtbaar genoeg; we bestaan te
van religie op de wereld blijft onvermin-
filosofie houdt zich bezig met de
in ons onderwijs kwijt.” Door daar
kort om succes te hebben.”
derd groot, zeker nu de islamitische
zoektocht naar algemeenheid op een
met een nieuwe master meer op in te
Beck’s optimisme is niet onterecht:
wereld steeds meer van zich laat horen.
hoog abstract niveau; het is precies
spelen, kan Tilburg haar eigen filoso-
zelfs binnen het model van ‘verdien
Onderzoeksvragen zijn dan ook erg
dáárin dat zij een speciale rol heeft in
fie trots in ere houden. Hoge kwaliteit
jezelf terug’ zou het departement zich
actueel: brengt de veelkleurigheid van
een globaliserende wereld.”
en persoonlijk onderwijs, dat is waar
moeten kunnen handhaven; is het
Nederland een betekenisverschuiving
Daarnaast biedt filosofie een leidraad
Wijsbegeerte in Tilburg graag voor wil
immers niet zo dat alles wat het waard
voor het individu met zich mee voor
voor veel interdisciplinair onderzoek:
blijven staan. De toekomst zal uitwij-
is zichzelf vroeg of laat zal terugver-
zover het religie betreft? “En het blijft
“Het is belangrijk om de kaders waar-
zen hoe dit vorm gaat krijgen binnen
dienen? En het departement heeft
sowieso onverminderd fascinerend
binnen het zinvol is om te opereren
de nieuwe faculteit.
zeker een grote toegevoegde waarde
om te onderzoeken wat mensen ertoe
voor de faculteit en de universiteit.
brengt aan religie te doen.”
paul cobben
Departement Filosofie Wijsbegeerte kent vele verschijningsvormen. De voormalige faculteit is altijd sterk verbon-
taak effectief voort kunnen zetten.
aan te scherpen. Er wordt de laatste
8
Gedeelde Identiteit
We kunnen stellen dat met de nieuwe
herman beck
Departement Religiewetenschappen en Theologie
9
“Dit is een soort profielschets, hè, ik doe dit wel graag.” In gesprek met... jan blommaert
Ik leef echt met een mobiel kantoor
Alerte blik, five-o’clock-shadow, soms druk gesticulerend om
Pieter Muysken en aan de andere een
we met al die nieuwe fenomenen om
nieuwe slag. Een academische eenheid
zijn woorden kracht bij te zetten. Ton Vallen in gesprek met
volgeling van Simon Dik en die riepen
in een context van globalisatie?’ Ik vind
wordt dan geleid als een schoenfa-
Jan Blommaert (1961), de onlangs voor Babylon in de faculteit
tegen mekaar “Hij hoort bij ons!” Dus
dat deze interthematische benadering
briek. Ik zocht naar een universiteit,
benoemde tophoogleraar. Hij heeft de massamedia afgezwo-
dat was behoorlijk maniakaal.”
perfect bij Babylon past. En ik hoop als
die vlot en soepel wordt beheerd en
directeur volgend jaar te beginnen met
waar je vernieuwing kan realiseren. Ik
en zijn afschuw van “professorentypetjes” die in tv-spelletjes
Wat is op dit moment je specialisme?
het overleg met de andere facultaire
ben zelf een geglobaliseerd academi-
de deskundigen uithangen. En de krant van vandaag ligt mor-
“Op mijn Tilburgs visitekaartje zou
onderzoeksgroepen en met goede
cus: mijn werkkamer hier is behoorlijk
gen in de kattenbak!
moeten staan ‘linguïstische antropo-
externe partners om een duurzaam on-
leeg, maar mijn computer zit heel
ren vanwege hun voorliefde voor one-liners van populisten
logie met speciale toepassing op de
derzoeksprogramma op te stellen dat
vol, dus ik leef echt met een mobiel
In zijn rol van Tante Es begint stand-
kleine Vlaamse minderheid, waar in de
vreemde talen en Latijn, maar ik dacht
multiculturele samenleving’. De vraag
internationaal verschil kan maken. Ik
kantoor. De visie op Babylon moeten
up-comedian Jörgen Raymann altijd
jaren zeventig een soort strijdcultuur
wat ik al ken, ga ik niet studeren. De
naar een label is problematisch. Ik hou
doe dat in de overtuiging dat iedereen
we misschien wel wat gaan herzien
met: “Wie’s je vader, wie’s je moeder?”
heerste. Deelname aan demonstraties
Gentse opleiding was zeer breed met
me minder bezig met disciplines dan
gebaat is bij een goede sociolinguïstiek
en ons daarbij bijvoorbeeld afvragen
“Mijn vader was slager, ik ben dus op-
vonden we een normaal tijdverdrijf, we
een filologisch zwaartepunt. Vanwege
met probleemstellingen. Die van de
van de samenleving, omdat die een
wat voor welke taak het beste team is
gegroeid in een Vlaams middenstan-
hadden stickers met Vlaamse Leeuwen
de geringe diepgang was het niet echt
laatste tien jaar kan ik samenvatten
zeer gevoelige parameter is voor al-
en hoe we steviger de internationale
dersmilieu. Ik werd groot in de winkel,
op onze jacks en op de fiets. Wij zaten
stimulerend. Daarna studeerde ik
als taal, ongelijkheid en globalisatie. Ik
lerlei verschuivingen en veranderingen
netwerkvorming aanpakken. Babylon
de eerste elf jaar in Buggenhout vlakbij
snel in een gepolitiseerd milieu van
linguïstiek in Antwerpen en vervolgens
ben in allerlei disciplines gaan zoeken
in de globaliserende omgeving”.
kan dan aan deze universiteit het scha-
Dendermonde, een klein dorp dat
Vlaamse radicaliteit. Dat milieu besef-
vanwege mijn belangstelling voor
naar behandeling van dat thema. Als
geldt als meest gemiddelde gemeente
ten we trouwens nauwelijks: je bent
semantische problemen in Amsterdam
synthese leg ik nu de laatste hand aan
Je werkt nu ook nog in Gent en aan het
droom van mij: nieuwe technologie
van België; dus wanneer men iets over
op dat moment op een naïeve manier
bij Simon Dik. Ik ben daar doortrokken
deel 3 van de ‘trilogie’ Discourse, Grass-
London Institute of Education? En heb
gebruiken om een soort ideaal virtueel
de gemiddelde Vlaming wil weten, ben
Vlaming. Het merkwaardige is dat dat
van Functionele Grammatica, waarvoor
roots Literacy en Sociolinguistics of
je al ideeën over Tilburg en Babylon?
centrum of departement samen te
ik dit type. Daarna verhuisde ik met
de Franstalige vriendenkring geenszins
ook kennis van andere taaltheoretische
Globalisation, drie benaderingen van
“Aan beide universiteiten zijn de
stellen. Een universiteit in dit deel van
mijn ouders en mijn drie zussen naar
in de weg zat. Er was wederzijdse ap-
inzichten noodzakelijk was. Ik heb dus
het thema: ‘Hoe verstoort globali-
functies nog maar beperkt en lopen
de wereld kan nu eenmaal nooit de vijf
Brussel. Daar kwamen we als kleine
preciatie, ondanks dat je stickers ging
een gedegen opleiding in de gram-
satie onze bestaande modellen om
af. Naast de nu nog parttime job
beste mensen op haar vakgebieden
Vlamingen als vreemde eenden in de
plakken met “Franstaligen pas u aan
maticawetenschap gehad. Amsterdam
enerzijds met ‘vertoog’ en anderzijds
in Tilburg ben ik gasthoogleraar in
aantrekken, maar je kunt wel zo ideaal
bijt, we spraken nauwelijks Frans. We
of verhuis!” En dat in Brussel, beeld je
was interessant, want daar zaten ook
met ‘geletterdheid’ om te gaan en wat
Jyväskylä (Finland). Ik werd door Guus
mogelijk gaan netwerken en internatio-
belandden in een milieu van de klein-
dat eens in.”
wetenschappers als Pieter Muysken en
zijn de sociolinguïstische dimensies
Extra over de streep getrokken om
nale toppers daarin betrekken.”
fulltime naar Tilburg te komen, maar
Teun van Dijk. Maar het was ook erg
ervan? Hoe kan de theorievorming
wordt. De schok was maar van korte
Je bent in Gent gaan studeren. Had-
parochiaal; er was nauwelijks contact
worden aangepast aan de superdiver-
het waren toch vooral de voordelen die
Languages in Education is je Londense
duur; Frans werd rap geleerd en er was
den vanuit je achtergrond niet eerder
tussen de afzonderlijke groepen. En
siteit door de recente migraties, de
de doorslag gaven. Ik heb er goed over
leeropdracht en je nieuwste boek heeft
spoedig een Franstalige vriendenkring
Leuven of Antwerpen voor de hand
ik als vrije vogel liep daar zo’n beetje
nieuwe wereld waarin we zijn beland,
nagedacht. Ik kwam vanuit de Uni-
als titel Taal, onderwijs en de samenle-
waarmee harmonieus werd omgegaan.
gelegen?
tussenin, seminaries volgend bij de
en de opkomst van telecommunicatie
versity of London, een nieuw type uni-
ving. Ga je daarmee verder hier?
Ik zat wel op een Vlaamse school.
“Ik wilde Afrikastudies gaan doen en
een en de ander. Dat werd niet altijd
met haar enorme effect op geletterd-
versiteit, volledig geprivatiseerd. Mijn
“Het onderwijs is altijd belangrijk
In Brussel ontstond politiek engage-
dat kon alleen in Gent. In het secun-
geapprecieerd. Ik stond na een college
heid en haar verstoring van bestaande
functie daar vereiste bijzonder veel en
geweest in wat ik deed. Dat blijft zo
ment, want daar beland je in een zeer
dair onderwijs was ik vooral goed in
eens op de gang met aan de ene arm
ideeën van tekstualiteit? En hoe gaan
noodgedwongen management van het
of zal meer worden. In de huidige
handel, waar vooral Frans gesproken
10
kelbord van dit netwerk zijn. Een oude
11
superdiversiteit van de context van
ze duurdere elitaire plaatsen, ook voor
Wordt in de huidige populistische
elkaar die het voor 90% met elkaar
je je het in de huidige tijd niet kunt
migratie fungeert het onderwijs steeds
studenten. We moeten daarin stelling
tijd de intellectueel niet als hinderlijk
eens zijn en laat die debatteren over de
permitteren om rustig achterover te
meer als frontlijn: tegenstellingen,
nemen, voordat de Europese oekazes
ervaren?
resterende 10%, dan gaat het ergens
gaan leunen of te zeggen “Het zal
spanningen en problemen worden
komen. Mijn recente boekje samen
“In mijn vorige boek, De crisis in de
over. Ik wil niet hakketakken om m’n
mijn tijd wel duren”. De historicus
daar gearticuleerd en komen er bij
met Piet Van Avermaet is een oproep
democratie, betoog ik dat de intellec-
gelijk te halen.”
Eric Hobsbawm zegt aan het slot van
elkaar. Nog steeds bepaalt het onder-
om in het onderwijs te kijken naar
tueel niet in de massamedia hoort. De
wijs de maatschappelijke trajecten
de dingen zoals ze zijn. Taalvariatie
idee dat we dat wel horen te doen is de
Moet ik je nog vragen waarom Che
vanzelf veranderen, je hebt altijd men-
van jonge mensen. Als respons op
bijvoorbeeld, ons viel bij Antwerpse
illusie en suggestie van de massame-
Guevara op je kamer hangt?
sen nodig die dat beseffen, die streven
die gigantische diversiteit zien we een
leraren op hoe laag hun besef is dat ze
dia dat zij het enige maatschappelijke
“Een soort van folklore is dat voor me.
naar een betere wereld”. Wereldver-
steeds grotere hang naar uniformiteit,
Antwerps spreken, in ieder geval een
middenveld zijn en dat je eigenlijk
Ik heb een hele collectie Che-vlaggen
beteraars die niet beschaamd zijn dat
de slechtst mogelijke benadering. En
stevig Antwerps accent hebben net als
geen mening hebt, tenzij je die in de
en where ever I go neem ik er een mee.
ze dat zijn, ik zit graag tussen zo’n
we willen steeds meer meten, liefst
hun autochtone leerlingen. Dat van de
media geeft. Ook een stuk in de krant:
Het is een object dat een ruimte tot
mensen.”
langs dezelfde lat. Ook de taalfocus
allochtone leerlingen is weer anders.
dat wordt gelezen door enkele of veel
mijn ruimte maakt, een soort feeling
wordt meer en meer geüniformeerd,
Grammaticaal even compleet, maar
mensen, maar bijna nooit wordt jaren
home. In Gent, Londen en Finland
Ik ga ermee stoppen, had je andere
gereduceerd tot uitsluitend het
met een ander accent. En het is dat
later nog naar een eerder opinie-
hangt er ook een. Hoe Che inhoudelijk
vragen verwacht?
schooltaal-standaardnederlands.
accent dat wordt bestempeld als een
stuk terugverwezen. Er is nauwelijks
in mijn leven is gekomen? Aan de ene
“Dit is een soort profielschets, hè, ik
Het selectieproces in het Vlaamse
probleem met het Nederlands. Ook
intertekstualiteit. En diezelfde krant
kant natuurlijk ter linker zijde, maar
doe dit wel graag.”
secundair onderwijs, het cascadesys-
een boterzachte Limburgse G wordt
waarvoor jij hebt gewerkt belandt
ook vanuit het idee en als symbool dat
teem met vrijwel alleen afstroom van
gepercipieerd als een signaal van ach-
diezelfde avond nog in de kattenbak.
hoger naar lager, is een van de meest
terstand, niet serieus en zo.”
Ons product is niet geschikt voor de
perverse selectiesystemen en ook de
12
zijn autobiografie: “De wereld zal niet
vluchtigheid van de media. Waar het
Nederlandse selectie met toetsen
Heel veel (inter)nationale publicaties,
om gaat is of je in de gelegenheid bent
deugt niet. Steeds dezelfde groepen
publicistische activiteiten en actieve
je boodschap effectief te laten overko-
stromen af, wat de reproductie van
politieke betrokkenheid in woord en
men. Dat kan bijvoorbeeld ook in het
sociale ongelijkheid in stand houdt. Ik
geschrift: kom je als ‘globalist’ nog wel
middenveld van de wijk, het onderwijs
ben van oordeel dat de internationale
in scholen, heb je hobby’s en hoe regel
en zo. De populist heeft invloed in de
vergelijking van de ‘kwaliteit’ van het
je dat allemaal logistiek?
media, maar wij kunnen dat tij niet
onderwijs is verworden tot een soort
“Mijn antwoord op alles is “ja, maar
keren met een soort intellectueel po-
Olympische Spelen, terwijl het er
nooit genoeg.” Ik woon in Berchem
pulisme. Daar kijkt en luistert niemand
uiteindelijk om gaat dat alle kinderen
in een volksbuurt met alle globalisa-
naar, wij zijn saai, eendimensionaal.
resultaten boeken die corresponderen
tiekenmerken, tegenover een 100% mi-
De wetenschapper die alleen zeker-
met hun motivaties en capaciteiten:
gratieschool. Ik ben een buurtbewoner,
heden debiteert en dan ook nog op
er zouden geen verliezers mogen zijn.
maar mijn echtgenote is de actieve
televisie in spelletjes of quizzen, daar
Het steeds competitiever worden van
buurtbewoner. Mijn boeken in Vlaan-
erger ik me zeer aan. Ook studenten
het onderwijs laat volgens mij zien dat
deren zijn ontstaan vanuit de realiteit
moeten weten dat wetenschap een
we het Brits-Amerikaans model over-
van de woonomgeving: ik leef in een
zoektocht is, waarvan de vondsten
nemen. Nog wordt de toegang tot de
veldwerkomgeving, niet als veldwerker
meestal vertrekpunt zijn voor een
universiteit niet bepaald door scores,
maar als participant. Buurt- en actieco-
nieuwe zoektocht. In de media bestaat
maar we zitten er niet ver vanaf. In de
mités kunnen op mij een beroep doen
geen ruimte om die boodschap te
toekomst moet aan de universiteiten
als intellectueel van dienst om bijvoor-
articuleren, die twijfel, die onzeker-
het (inclusieve) democratische ideaal,
beeld een voorzet in de media te doen.
heid die je moet hebben. In de media
als resultaat van sociale bewegingen
Ik heb dat nodig om me intellectueel
moeten er ook altijd antagonisten zijn,
in het verleden, worden verzoend
en maatschappelijk te blijven voeden.
iemand die zegt “wit” en iemand die
met het onontkoombare (exclusieve)
Het enige onderdeel waar ik genoeg
zegt “zwart”, anders is er geen debat.
marktideaal, waarbij de universiteiten
aan doe is wetenschap, maar volgens
Maar dat is het maatschappelijk debat
in onderzoek en onderwijs moeten
mijn echtgenote doe ik daar te veel aan
helemaal niet, dat gaat over grijstinten.
internationaliseren. Daardoor worden
en daarin heeft ze gelijk.”
Zet twee zeer deskundige mensen bij
13
Doel van dit project was een geautomatiseerd medisch vraag-antwoordsysteem te ontwikkelen. De promovendus een filmpje.” Volgens de onderzoekster
Op 19 maart 2008 promoveerde Charlotte van Hooijdonk,
is het daarom belangrijk dat mensen
promovendus van het Departement Communicatie- en Informatiewetenschappen, op een proefschrift over de wijze waarop
zich bij het aanbieden van informa-
je het beste via het internet informatie kan weergeven. Fons
tie bewust zijn van het doel dat ze
Maes en Emiel Krahmer waren haar promotores. Charlotte is
voor ogen hebben. Ze legt uit: “Als je
momenteel universitair docent bij het Departement Taal en
wilt dat mensen iets goed begrijpen,
Communicatie aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Juliëtte Schaafsma doet verslag.
charlotte van hooijdonk
dan kun je waarschijnlijk beter voor geschreven teksten kiezen. Wil je dat ze een vluchtige indruk krijgen, dan is een plaatje wellicht voldoende.” Het
14
Het internet bevat een schat aan
te ontwikkelen voor medische infor-
beste te zijn. Van Hooijdonk: “Bij een
toevoegen van plaatjes aan teksten is
informatie. Iemand die bijvoorbeeld
matie. In haar deelproject ging Van
tekst moesten mensen bijvoorbeeld
volgens haar alleen zinvol als deze ook
wil weten wat RSI is, kan dat eenvou-
Hooijdonk na hoe de computer deze
eerst nog de informatie ‘vertalen’ naar
echt een meerwaarde hebben en niet
dig opzoeken via Google. Probleem is
antwoorden het beste kan presenteren
bewegingen, waardoor het langer
alleen maar dienen om de tekst ‘op te
dat dit vaak zoveel informatie oplevert,
aan de gebruiker: via een tekst, een
duurde voordat ze de oefeningen
leuken’. “Mensen zullen altijd probe-
dat mensen het overzicht kwijt raken.
plaatje, of via een filmpje? Ze gebruikte
onder de knie hadden. Maar bij een
ren om een relatie te vinden tussen de
Van Hooijdonk: “Vanwege de zich snel
daarvoor verschillende onderzoeksme-
plaatje maakten mensen vaker fouten,
tekst die ze lezen en de afbeeldingen
ontwikkelende digitalisering kun je
thoden.
met name bij de meer ingewikkelde
die erbij staan. Als de plaatjes niet
momenteel op heel veel nieuwe manie-
Het onderzoek van Van Hooijdonk
oefeningen. Bij een filmpje waren
relevant zijn, kun je misverstanden
ren informatie aanbieden. Dat ziet
laat zien dat filmpjes niet per se beter
mensen passief en gingen ze pas bij de
krijgen.”
er vaak leuk uit. Op websites wordt
zijn dan tekst of plaatjes. In een van
uitvoering van de oefeningen naden-
Van Hooijdonk verwacht dat er over 10
bijvoorbeeld vaak gebruik gemaakt van
haar studies gaf zij bijvoorbeeld 20
ken over hoe het moest.”
à 15 jaar voldoende kennis is om een
plaatjes en filmpjes. Maar het is de
RSI-oefeningen aan proefpersonen: 10
Van Hooijdonk ontdekte dat som-
opvolger voor Google te hebben. Met
vraag of dat wel een goede manier is
gemakkelijke en 10 moeilijke. Die oe-
mige informatie beter via een filmpje
het inmiddels afgesloten IMIX project
om informatie te presenteren.”
feningen werden of in een tekst, of in
kan worden overgedragen en andere
is een belangrijke start gemaakt
Charlotte van Hooijdonk voerde haar
een plaatje of in een filmpje aangebo-
informatie beter via tekst of plaatjes.
met onderzoek op dit gebied. Van
onderzoek uit in het kader van het
den. De proefpersonen moesten deze
Van Hooijdonk: “Als je bijvoorbeeld
Hooijdonk: “Het is een hot topic, zeker
IMIX project, een door NWO (Neder-
informatie tot zich nemen en proberen
de boodschap ‘Maak je hand tot een
tegen de achtergrond van de populari-
landse Organisatie voor Wetenschap-
om de RSI-oefeningen zo goed mo-
vuist’ wilt overbrengen, dan is dat via
teit van Google. Ik ben ervan overtuigd
pelijk Onderzoek) gefinancierd onder-
gelijk uit te voeren. Vervolgens werd
tekst gelijk duidelijk want het is een
het IMIX onderzoek er zeker toe zal
zoeksproject waaraan verschillende
nagegaan hoe lang ze erover deden
vaste uitdrukking in de taal. Ook de
leiden dat er een database komt die
Nederlandse universiteiten meededen.
om de oefeningen onder de knie te
boodschap: ‘Strek je vingers totdat
gebruikt kan worden om mensen
Doel van dit project was om een geau-
krijgen en of ze deze goed uitvoerden.
je een lichte rek voelt’ kun je wel
rechtstreeks antwoord te geven op hun
tomatiseerd vraag-antwoord systeem
Geen enkele presentatievorm bleek de
uitdrukken in een tekst maar niet in
medische vragen.”
Charlotte van Hooijdonk (2008), Explorations in Multimodal Information Presentation. Tilburg: uitgave in eigen beheer
15
Op de schrikkeldag van 2008 aanvaardde Leo van der Tuin in Eindhoven zijn lectoraat in de Praktische theologie aan de Fontys Hogeschool Theologie Levensbeschouwing. Ton Vallen beluisterde zijn verhaal en las het achteraf nog een keer. Het
In de schijnwerper
bracht hem op het idee dat transformatie misschien wel eens een interessant onderwerp voor interthematische onderzoekssamenwerking in de faculteit zou kunnen zijn. Over het algemeen kan worden gecon-
komen dat de traditionele katholieke
Wanneer je als sociolinguïst kennis
stateerd dat in Nederland de overvolle
rituelen en praktijken uit de tijd van de
neemt van dergelijke transformaties in
(christelijke) kerken van vroeger en de
Katholieke Handelshogeschool Tilburg
religie, religiositeit en rituelen, dringen
traditionele massale uitingen van daar
en de Remington typemachine in de
zich associaties op met de traditio-
en elders gepraktiseerde religieuze
huidige tijd van Tilburg University,
neel in Nederland aanwezige situatie
saamhorigheid en religiositeit groten-
internet en sms voor goed passé zijn.
van taalvariatie, in het bijzonder wat
deels tot het verleden behoren. Daar
16
betreft de positie en het gebruik van
staat tegenover dat voetbalstadions uit-
Tegen de achtergrond van het voor-
dialect. Ook bij de dialecten, zelfs
puilen, waarbij in de Amsterdam Arena
gaande zal het niet verbazen dat er
bij van oudsher sterke als die aan de
zowel Cruyff als verlosser figureert als
in de wetenschap en de media met
zuidelijke en oostelijke landrand, als-
het begrafenisritueel voor André Hazes
grote regelmaat op wordt gewezen
mede bij het Fries, zien we soortgelijke
plaatsvindt met meer toeschouwers op
dat in het huidige, te pas en te onpas
ontwikkelingen en veranderingspro-
de tribune dan bij Ajax en vijf miljoen
als ‘postmodern’ aangeduide tijdsge-
cessen. Net als het kerkgebouw loopt
kijkers voor de buis. Ook worden
wricht op allerlei terreinen traditionele
ook het monumentale dialectgebouw
door spelers en publiek veelvuldig
kenmerken en uitingen van cultuur,
steeds verder leeg en verschansen de
kruisen geslagen en hogere machten
collectieve identiteit en zingeving
hoeders van dit erfgoed zich met hun
aangeroepen, waarbij vaak religieus
verdwijnen of transformeren. Van
gereduceerde aanhang in elitaire bui-
geïnspireerde tattoos op de armen en
der Tuin schetst meer specifiek hoe
tenplaatsen of donkerbruine achteraf-
in de nek zichtbaar zijn. Abdijen zitten
in Nederland traditionele collectieve
zaaltjes. Feitelijk wordt het traditionele
in de weekends vol met naar zingeving
vormen van christelijke religie en
dialectgebouw, kleinere dorpen en
of inkeer zoekenden; ‘stille’ en ‘witte
religiositeit wegebben en hoe daarvan
carnaval in stad en streek daargelaten,
marsen’ als uitingen van medeleven of
nieuwe, “geïndividualiseerde, gefrag-
doorheen het jaar overwegend bevolkt
protest figureren als nieuwe rituelen.
menteerde, gebricoleerde, bij elkaar
door grijs- of asblondgelokte senioren.
Leo van der Tuin geeft in zijn oratie
gesurfte” varianten opkomen en zich
De geringe en leeftijdspecifieke deelna-
God droeg zondagavond een blauwe trui
in onverwachte contexten verspreiden.
me aan dialectavonden, dialectdictees,
nog vele andere voorbeelden waarmee
Natuurlijk blijven er de actieve traditi-
ontwikkelgroepen van dialectwoor-
hij demonstreert op welke uiteenlo-
onele gelovigen van vooral de ‘derde
denboeken en de (hoge) gemiddelde
pende manieren en met welke rituelen
leeftijd’, van wie sommigen zich samen
leeftijd van de leden van (de meeste)
vanuit een kennelijk gevoelde behoefte
met hun ‘idolen’ hebben verschanst
dialectverenigingen getuigen daar-
nieuwe vormen van fysieke en spiritue-
achter de dikke en dichte bastions van
van. Het steeds meer verdwijnen van
le saamhorigheid worden gerealiseerd.
hun kerken. Ook zijn er de welbekende
het vroegere dominante, massale
En wie de moeite neemt zich even te
uitzonderingen zoals de mediagenieke
dialectgebruik in het publieke domein
verdiepen in het enorme aanbod van
massabijeenkomsten in populaire
gaat gelijk op met het opduiken van
hedendaagse, soms flitsende rituelen
bedevaartplaatsen en de drukbezochte
nieuwe, getransformeerde vormen
rond geboorte, eerste communie, hu-
processies en heiligdomsvaarten als
ervan in onverwachte contexten, zoals
welijk en overlijden, zal tot de conclusie
visueel aantrekkelijke attracties.
in hedendaags experimenteel toneel,
17
De Stelling...
musicals en andere podiumkunsten,
in relatie tot opvoeding en onderwijs?
in regionale televisiesoaps, uitbundig
Moeten er in bepaalde opzichten ac-
in de popmuziek en in sms-berichten
ties worden ondernomen, en wat werkt
en chat-taal van jongeren onder elkaar.
dan productief en contraproductief?
Uiteraard veranderen daarmee ook de
Het zal duidelijk zijn dat al te stellig en
dialecten zelf, zeker ook in Brabant.
eenzijdig sturen van taal en taalgebruik
Dit tot ongenoegen van de hoeders
vanuit een normgerichte taalbeleids-
van de traditionele dialecten en hun
opvatting in de huidige tijd geen effect
‘idolen’, die de museale dialecten vaak
zal sorteren en ook democratisch niet
als studieobject hebben. Velen van hen
de voorkeur verdient of als onaccep-
vinden de geheel eigen wijze waarop
tabel zal worden ervaren. Een positie
jongere generaties met dialect omgaan
waarbij, tegen de achtergrond van de
‘godslasterlijk’ of ‘afvallig’, omdat ze
voortschrijdende globalisering, op ba-
verstoten tegen de traditionele regels, de ‘geloofsleer’. Maar hoe dan ook,
Globalisering en internationalisering zijn overbodig voor de geesteswetenschappen carel van wijk, dci
tineke nugteren, drt
paul cobben, dfi
peter nissen, drt
sis van kennis van en interactie met de
De wereld kun je betreden als
Natuurlijk niet mee eens. Kent de
Globalisering en internationali-
Ik behoor tot de mensen die
jeugd verwachtingen over processen
een markt of als een plein, een
geest geografische grenzen dan?
sering zijn
vinden dat geesteswetenschap-
in tijden van globalisering, internati-
van veranderingen in taalgebruik wor-
plek om je voordeel te doen of
Heeft de geest een locatie, een
- overbodig als actuele hype: de
pers een dubbele verantwoor-
onalisering en omvangrijke migratie
den geformuleerd, biedt wellicht meer
om elkaar te ontmoeten. Waar
nachthol waarnaar hij terugkeert
filosofie betrekt zich al vele eeu-
delijkheid hebben en daarom
veranderen niet alleen de mensen en
perspectief. Zoiets moet uiteraard ge-
de globalist gaat voor beheersing
na de dagelijkse omzwervingen
wen op filosofen uit vele landen;
tweetalig moeten zijn. Zij dragen
de activiteiten die ze uitvoeren, maar
beuren vanuit een scherp en gedegen
en gewin, daar staat de kos-
in de grote wereld? De geest kent
- een verarming als ze neer-
– in het Engels – bij aan de
ook hun talen en taalgebruik, of men
wetenschappelijk inzicht in zowel de
mopoliet met bewondering en
hoogstens enige ‘couleur locale’.
komen op onderwerping aan
ontwikkeling van hun vakgebied,
dat nou wil of niet. Dat geldt natuurlijk
historische als contemporaine maat-
respect. Terwijl de een ijvert voor
En die wordt in het Dantegebouw
dictaten van de Angelsaksische
maar tegelijk laten zij als intel-
ook voor de dialectsprekers en het zou
schappelijke en talige verhoudingen
uniformiteit, geniet de ander van
met soms folkloristisch aan-
wereld: Engels en artikelencul-
lectuelen – in hun eigen taal, in
dus onvoorstelbaar zijn als het dialect
en ontwikkelingen. In dat opzicht biedt
diversiteit. Het is maar hoe je de
doende afgrenzingen bestudeerd.
tuur. Gedegen begripsontwikke-
mijn geval het Nederlands, en
niet mee veranderde. Zo gaat dat nu
de recente instelling van een bijzonder
wereld ziet: als afzetgebied of als
Culturen hebben grenzen en een
ling vereist vaak boekvorm;
dan liefst helder en toeganke-
eenmaal. En een taal die niet veran-
professoraat/lectoraat Diversiteit in taal
inspiratiebron. Voor de geest is
eigen vocabulaire, maar de geest,
- wenselijk t.a.v. bepaalde inhou-
lijk – vanuit hun discipline licht
dert, is ten dode opgeschreven. Zo
en cultuur in Brabant aan de Faculteit
dit geen dilemma: die is een rei-
die ook? Onlangs is in de hal be-
den: sociale filosofie bijvoor-
schijnen op vragen van cultuur
was dat ook bij het (Kerk)Latijn.
Geesteswetenschappen van de UvT/
ziger, geen ondernemer. Daarom
neden een bronzen hand van een
beeld behoort haar concepten
en samenleving. Geestesweten-
Genoemde ontwikkelingen inzake dia-
Fontys Hogeschool Lerarenopleiding
hebben de geesteswetenschap-
Thaise Boeddha geplaatst. Zo’n
niet langer eenzijdig te enten op
schappers, zeker wanneer zij
lect, dialectgebruik en dialectbeleving,
Tilburg bijzondere kansen. Aangezien
pen geen boodschap aan de
open hand, in de vitarka mudra
nationale staten, maar ook op
verbonden zijn aan een universi-
in combinatie met andere typen van
veel kenmerken van de hedendaagse
spelregels van de koopman.
houding, betekent: wees welkom
instituties van een internationale
teit die Understanding Society als
taalvariatie, taal- en variëteitengebruik,
Brabantse cultuur hun wortels hebben
hier, om je in de discussie te
rechtsorde;
slogan heeft, hebben de intel-
taalbeleving en taalattitudes die een
in katholieke tradities, zouden historie
mengen, te argumenteren, en al
- gevaarlijk als ze ten koste gaan
lectuele plicht zich ook te laten
gevolg zijn van recente immigratiepro-
en transformaties inzake taal en cul-
het gezegde en gedachte en ver-
van eigen cultuur: eigen debat-
horen in hun eigen taal. Als zij
cessen, werpen niet alleen dilemma’s
tuur een interessante invulling van
onderstelde te blijven bevragen.
ten, in eigen taal;
dat niet doen, als zij dus alleen
maar ook interessante (onderzoeks)
(een deel van) deze post kunnen zijn
Met een ruime open geest. Maar
- misleidend als er objectieve
maar werken aan hun Engelsta-
vragen op. Hoe zien al die nieuwe
en kunnen leiden tot interdepartemen-
die hand is wel verankerd, veilig-
kwaliteitsmaatstaven gesugge-
lige artikel in een international
vormen van taalvariatie er in concreto
tale samenwerking tussen taalgedrags-
heidshalve: de paradox blijft...
reerd worden: diverse filosofi-
refereed A-journal, doen zij hun
uit, in welke contexten komen ze voor
wetenschappers, cultuurwetenschap-
sche stromingen hebben hun
werk maar half.
en welke betekenis/waarde hebben ze
pers en religiewetenschappers.
eigen maatstaven.
voor de gebruikers ervan? Welke keuzes moeten er worden gemaakt, mede
18
19
Column – Herman de Regt
Onze geduldige geest
20
Wat gaat er om in het hoofd
‘geitenaaier’ is de tekening humorloos, zonder tussen-n
van Nekschot, de cartoonist
discussie is de grap een heel stuk minder grappig. Mooie
die in mei 2008 werd afgevoerd
vragen, lijkt me. Maar de cartoon is natuurlijk ook gewoon
door tien agenten en een nacht
een grap. En het is ook wat Nekschot zelf zegt wat het is:
doorbracht in de bajes? Een
een misselijke grap. Misselijke grappen kunnen uiteraard
klacht van imam Van de Ven
in het verkeerde keelgat schieten en makkelijk problemen
bij het Meldpunt Discriminatie
veroorzaken.
Internet in 2005 werd door het
In een interview met de Deense tv geeft Nekschot toe dat
OM alsnog voldoende geacht
zijn humor soms het tegenovergestelde effect heeft. Hij
om tot arrestatie over te gaan.
tracht de spot te drijven met gevoelige onderwerpen, laat
Velen zagen dit voorval als een kwalijk tornen aan het vrije
zien dat wij niet bang zijn en dat wij (dus) vrij zijn, maar
woord, als een knieval voor de overgevoeligheid van een
zijn humor schiet soms dat doel voorbij en beledigt som-
onverlichte religieuze minderheid, als een capitulatie voor
migen tot op het bot. Nekschot stelt vast dat hij het toch
de islam die langzaam maar zeker de Hollandse cultuur as-
niet kan laten om zulke prenten te tekenen. Hij stopt pas
simileert. Hoe kan iemand die met de pen uitdrukking geeft
wanneer hij dood is.
aan een gedachte in een open democratie als Nederland
Zitten we dus met het probleem dat een dwangneurotische
worden opgepakt voor discriminatie?
cartoonist sommigen boos maakt. Niet handig wanneer we,
Ik beschrijf een Nekschot-cartoon. We zien een moslim,
net als Nekschot, die burgers juist willen laten zien wat een
met sloffen, gewaad, ongeknipte baard, en traditioneel
geestelijk leven vrij van ideologie kan betekenen voor het ge-
islamistisch hoofddeksel; naast hem staat een geit, zijn
luk in de wereld. Toch moet Nekschot mogen tekenen – ook
rechterhand rust op haar kop, de linkerhand lijkt haar rug te
als sommigen het vrijheidsideaal niet geïllustreerd zien.
strelen. Boven de spotprent staat: geitenaaier.
Ach, geduld is vaak een schone zaak. Maar ook over dit
Zulke cartoons lijken mij bij uitstek onderwerp voor geestes-
geduld maakt Nekschot een misselijke grap. Onder de titel
wetenschappelijk onderzoek. Wat en hoe wordt hier gecom-
“Progressieve Nederlanders onverminderd optimistisch”
municeerd? Wat zegt zo’n tekening over onze cultuur, ons
zegt een pacifist die door een Marokkaanse jongen onder
lachen, ons excuus voor ons gevoel voor humor? Wat zegt
bedreiging van twee pistolen om geld wordt gevraagd, “Dit
het over de manier waarop wij andere culturen beoordelen?
is pas de 2e generatie”.
Welke religieuze thematiek hangt er aan zo’n prent? Waar-
Ach, geduld is vaak een schone zaak, zelfs wanneer een
om beeldt Nekschot een islamiet uit? Is er sprake van reli-
aanslag op een Deense ambassade in Pakistan levens
gieuze haat? Is het de uitdrukking van een moreel oordeel?
kost. Er is geen beter humaan alternatief dan geduld en
En vergeet ook niet het taalaspect aan de cartoon. Zonder
prudentie.
21
De alumnus Wie het cv van Linde van den Bosch (1963), Algemeen Secretaris
linde van den bosch
van de Nederlandse Taalunie, in ogenschouw neemt, zal onmid-
haar studententijd ervaren als zeer
dellijk de rode draad in haar loopbaan ontdekken: de combina-
stimulerend, al heeft ze in het eerste
tie van taal en onderwijs komt steeds terug. Toeval? Of steekt
jaar even getwijfeld of ze wel de juiste
er een vooropgezet plan achter? Annemeike Tan ging op bezoek
keuze gemaakt had. “Ik ontdekte tot
bij Linde van den Bosch, die Taal- en Literatuurwetenschap stu-
mijn teleurstelling dat ik in het eerste
deerde aan de Universiteit van Tilburg.
jaar ook vakken moest volgen, waar ik niet meteen warm voor liep.” Vanaf het
22
Van Cito naar Nederlandse Taalunie
Toen Linde in 2004 Algemeen Secre-
gedaan, en toen kwam de vacature van
tweede jaar begon de specialisatie en
met de mededeling: “Ik wil voor mijn
Studie en loopbaan
taris van de Taalunie werd, was de
Algemeen Secretaris van de Taalunie,
begon ze haar studie steeds leuker te
stage naar het Cito.” Zo goed als ze
Vanaf het allereerste begin van haar
Het gesprek vindt plaats in het statige
organisatie al heel vertrouwd voor
en nu zit ik weer hier.”
vinden.
wist welke studie ze wilde doen, zo
studie tot op het punt van haar loop-
negentiende-eeuwse pand van de Ne-
haar. Eerder al had ze er als projectlei-
Linde is afgestudeerd – hoe kan het
goed wist ze ook waar ze haar stage
baan waar Linde nu staat, zijn taal en
derlandse Taalunie aan het Lange Voor-
der onderwijs gewerkt. Ze hield zich
Student in Tilburg
ook anders – op Nederlands als tweede
wilde lopen. En van het een komt vaak
onderwijs onverbrekelijk met elkaar
hout te Den Haag. Er zijn nog diverse
toen vooral bezig met de afstemming
Voor Linde aan haar succesvolle
taal. Ze deed bij het Cito onderzoek
het ander: haar stageplek mondde uit
verbonden. Het lijkt een vooropgezet
oude elementen herkenbaar: houten
van onderwijs tussen Nederland en
loopbaan begon, studeerde ze aan de
naar taalvaardigheid en culturele oriën-
in haar eerste baan.
plan, maar het zal veeleer zo zijn dat
trap met sierlijke leuning, marmeren
Vlaanderen. Ze begon haar loopbaan
UvT. Zij behoorde tot de eerste lichting
tatie van allochtone kinderen in relatie
vloer in de gang, krakende vloeren in
echter bij het Cito. “Begonnen met het
van de Letterenfaculteit, die destijds
tot de Taaltoets Allochtone Kinderen,
Onderwijskunde
“Mijn hart ligt bij onderwijs, daar-
de werkkamer met sierstucwerk. Maar
project Nederlands als tweede taal voor
Faculteit Taal- en Literatuurweten-
een toets die is ontwikkeld door haar
Maar daarmee was haar scholingstra-
binnen vind ik taal het belangrijkste
er hebben ook diverse verbouwingen
volwassenen ging ik me al heel snel
schap heette. “Ik heb heel bewust voor
docenten Ludo Verhoeven en Anne
ject nog niet ten einde. Er liepen bij
onderdeel, omdat het niet alleen een
plaatsgevonden, wat resulteert in een
concentreren op het primair onder-
Tilburg gekozen, omdat in deze nieuwe
Vermeer. Op de vraag wie voor haar
het Cito veel onderwijskundigen rond,
belangrijk vak is, maar ook het middel
wirwar van gangen en trappen en een
wijs.” Later werd ze binnen de afdeling
studie het maatschappelijk perspectief
een belangrijke leermeester was, is ze
en Linde merkte dat die over expertise
waarmee je kennis van andere vakken
mengelmoes van stijlen. Oud en nieuw,
Talen coördinator voor alle projecten
centraal stond. Dat heeft mij van meet
heel stellig: “Ludo Verhoeven” (tegen-
beschikten die haar goed van pas zou
opdoet.”
traditie en moderniteit. Een gebouw
op NT2-gebied. Zo was ze vanuit het
af aan erg aangesproken.” De Tilburgse
woordig werkzaam aan de Radboud
kunnen komen. En dus ging ze naast
Over haar studiekeuzes zegt Linde:
dat past bij een organisatie die niet
Cito verantwoordelijk voor de eerste
specialisatie tweede taalverwerving
Universiteit). Zijn naam duikt dan ook
haar baan in de avonduren onderwijs-
“Als ik nu weer zou gaan studeren, zou
alleen probeert het Nederlands en de
staatsexamens Nederlands als tweede
sprak toen al tot haar verbeelding. Die
verschillende malen op tijdens het ge-
kunde studeren in Utrecht. Juist die
ik hetzelfde doen, maar tevens van de
taalgebonden cultuur te onderhouden
taal. Na haar overstap van het Cito
specialisatie heeft haar keuze bepaald.
sprek. “Ludo gaf samen met Anne Ver-
combinatie van talenstudie en onder-
mogelijkheid gebruik maken een tijd in
in een omgeving die in sneltreinvaart
Linde gewoon haar hart gevolgd is.
naar de Taalunie, volgde een derde
Linde wist als achttienjarige schoolver-
meer het college Operationalisering van
wijskunde heeft haar gebracht waar ze
het buitenland te studeren.” Dat is dan
verengelst en multicultureel wordt,
overstap: naar de Onderwijsinspectie.
later dus al vrij precies welke richting ze
taalvaardigheid. En daar brak het voor
nu staat. “Bij het Cito ben ik al vrij snel
ook haar advies aan de huidige studen-
maar vooral ook meegaat met de
“En daarna begon ik gewoon weer van
uit wilde. “Ik zal eerlijk zeggen, voor mij
mij door. Dat meten, in kaart brengen
coördinator geworden. Dat kwam van-
ten: “Richt je ogen op het internatio-
tijd. De Taalunie speelt een vooraan-
voor af aan. Ik doe alles in tweeën!”
ging het veel meer om taalwetenschap
van taalvaardigheid, wat iemand kan
wege mijn talige en onderwijskundige
nale veld. Ga naar het buitenland en
staande rol in de beleidsontwikkeling
Dus daarna weer terug naar het Cito.
dan om literatuurwetenschap.”
en wat iemand niet kan, en hoe het on-
achtergrond. Ook voor de Taalunie was
steek energie in het leren van vreemde
in Nederland, Vlaanderen en Suriname
Deze keer als hoofd van de afdeling
In Tilburg ging ze op kamers in de
derwijs daarop afgestemd kan worden,
die combinatie aantrekkelijk, omdat ze
talen. Dat maakt zoveel meer deuren
op het gebied van de taal, de taalge-
Basisonderwijs, later Basisonderwijs
Akkerstraat. Daar woonde ze in een
dat is iets waarbij ik dacht: Ja, daar zou
op dat moment juist onderwijsactivi-
voor je open!”
bonden cultuur en het onderwijs in het
en Voortgezet onderwijs. “Dat heb ik
voormalig wevershuisje, samen
ik nou heel graag mee bezig zijn.” En
teiten wilden opzetten.”
Nederlands.
een aantal jaren met heel veel plezier
met drie andere studenten. Ze heeft
dus stapte ze op Ludo Verhoeven af
23
De Publicatie
Benieuwd naar meer Kaapse avonturen? Zie www.ipinza.nl
Kaapstad is baie Lekker!
Vreemd lichaam Binnen een week na publicatie had ze al meer
Logboek buitenland
Eind januari 2008 vertrok Irene Pot, student Interculturele Communicatie, naar
irene pot
reacties dan de afgelopen jaren opgeteld op
Kaapstad voor haar afstudeeronderzoek. Het onderzoek voert ze uit bij PRAESA, een onderzoeksinstituut van de University of Cape Town (UCT) en is gericht op
enig ander werk. Het boek Vreemd Lichaam van
de leesattitude van basisschoolleerlingen in grade 6 (groep 8). Ze kijkt hierbij
Jenny Slatman, universitair docent bij het De-
naar factoren die invloed kunnen hebben op die leesattitude: meertaligheid,
partement Filosofie, raakte blijkbaar gevoelige
Zondag: relaxen in een Spa
thuissituatie, schoolsituatie, lesmethodes etc. Speciaal voor Dante heeft ze in
snaren. Uit het boek: “Het lichaam dat ik heb,
We hebben te maken met de Kaapse
juni een dagboek bijgehouden.
is grotendeels veranderbaar en zelfs inwis-
winter. Dat betekent naast mooie en
selbaar. Toch staat het hebben van dit lichaam
heldere dagen ook dagen met storm
mijn collega’s van de universiteit was
Vrijdag: duiken tussen de haaien
niet tegenover het zijn ervan. Lichamelijke
en regen. Vandaag was zo’n dag. Om
het veilig. Vandaag stonden er gesprek-
Na een half dagje mijn data van don-
identiteit betekent uiteindelijk niets anders
niet de hele dag in de lodge (het stu-
ken met leerlingen op het programma.
derdag te hebben uitgewerkt was het
dan dat ‘ik het lichaam ben dat ik heb.’” Bart
dentenhuis waar ik woon) te hangen,
Het was een beetje behelpen, want
’s middags tijd om tussen wat vissen
Doreleijers ging op verkenning uit.
ben ik met drie huisgenootjes naar een
de kinderen hadden moeite met het
te gaan zwemmen. Ik heb hier in Zuid
zeer luxe Spa gegaan en heb daar een
Engels en mijn kennis van Xhosa,
Afrika mijn PADI gehaald en een duik in
Hoe is je boek tot stand gekomen?
Hoe staat de Universiteit van Tilburg er tegenover?
beetje gefloat, gesaunaat en gebub-
hun moedertaal, is zeer beperkt. Met
het aquarium is onderdeel van die cur-
“Voordat ik filosofie ben gaan studeren, heb ik een opleiding
“Dat ik zulke heldere taal heb gebruikt, riep natuurlijk ach-
beld.
behulp van een tolk is het toch aardig
sus. Samen met mijn duikinstructeur
tot fysiotherapeut gevolgd en een poosje als zodanig ge-
terdocht op. Heldere taal voor een moeilijk onderwerp, dat
gelukt en heb ik weer wat belangrijke
sprong ik een grote tank in en ineens
werkt. De manier waarop er in die wereld naar het lichaam
kan toch niet! Terwijl het wellicht juist zo is, dat hoe beter je
Maandag: onrust in Kaapstad
data binnen.
zat ik tussen de haaien, manta rays, een
werd gekeken – als een machinaal ding – was voor mij niet
het onderwerp beheerst, des te duidelijker je het kunt ver-
Vanmorgen zat ik om 8 uur in de taxi
bevredigend; ik miste iets. Daarom ben ik me met lichaams-
woorden. Hoewel ik vele filosofische standpunten naloop,
op weg naar een van de scholen om
Woensdag: uittypen
filosofie bezig gaan houden. In mijn boek geef ik weer hoe
is Vreemd Lichaam absoluut niet inleidend bedoeld maar
data te gaan verzamelen. Bij aankomst
Vandaag de hele dag interviews trans-
je niet alleen een lichaam hebt, maar ook een lichaam bent.
veeleer als gedegen onderzoek naar een benadering van het
bleek al snel dat de timing zeer slecht
criberen.
Het dingmatige van je eigen lichaam is tegelijk datgene
eigen lichaam in deze tijd. De universiteit is geneigd alleen
was. De xenofobie heeft zich tot
waarmee je vertrouwd bent (maar soms ook niet). Met alle
krediet te geven aan artikelen die geruisloos verdwijnen in
Kaapstad uitgebreid. Van het weekend
Donderdag: losgeslagen klas
Kaapstad minder is geworden. Ten
nieuwe medische ontwikkelingen is het weer een heel actu-
academische toptijdschriften. Maar nu ik zoveel publieke
zijn er in verschillende townships rond
Vanmorgen heeft mijn vaste taxichauf-
minste als het gaat om het geweld en
eel vraagstuk hoe we met ons lichaam om kunnen gaan.”
aandacht krijg, is ze er zeer kien op: de persberichten wor-
Kaapstad rellen uitgebroken gericht
feur me afgezet bij weer een andere
de rellen. Het probleem blijft. Er is een
den vol trots verzameld.”
tegen mensen uit andere Afrikaanse
school. De bedoeling was om twee
lange-termijnoplossing nodig. In ieder
grote schildpad en allerlei grote vissen. Geweldig!
Zaterdag: Reading Club Het lijkt er op dat de onrust in
landen. Met mij werd een andere
grade 6 klassen te observeren, enquê-
geval was het veilig genoeg om met
“Ik bespreek diverse hedendaagse cases met betrekking
Wat zijn de gevolgen?
afspraak gemaakt, want de kinderen
tes uit te delen en leerlingen te inter-
een aantal huisgenoten naar de Reading
tot de maakbaarheid van het lichaam, zoals het toepas-
“Eigenlijk zijn er voor mijn onderzoek aan de Universiteit
en de docenten hadden wel iets anders
viewen. Bij de Engelstalige klas ging
Club in Langa (township in Kaapstad)
sen van high-tech protheses of cosmetische chirurgie. Dit
van Tilburg niet zo veel gevolgen. Aan de Universiteit
aan hun hoofd. Toen ik thuis kwam
alles prima, de Afrikaanstalige klas
te gaan. De wekelijkse Reading Club
thema staat volop in de belangstelling. Maar in plaats van
Maastricht, waar ik tot nu toe colleges gaf bij de opleiding
werd mij de ernst van de situatie nog
daarentegen was een ander verhaal.
is een initiatief van PRAESA om de
een moreel oordeel te vellen, probeer ik zo vrij mogelijk te
Cultuurwetenschappen, krijg ik nu een aanstelling als onder-
duidelijker. De kerk tegenover mijn
Deze klas staat al bekend als pro-
kinderen in de townships te helpen met
analyseren hoe wij ons ertoe kunnen verhouden. De stand-
zoeker aan de Faculteit Medische en Gezondheidsweten-
huis zit vol met vluchtelingen, die uit
bleemklas en vandaag was de docent
lezen en schrijven in hun moedertaal:
punten die ik inneem vanuit mijn filosofische achtergrond
schappen om een filosofisch onderzoek met betrekking tot
hun woonomgeving zijn gejaagd.
ook nog eens ziek. De leesles die ik
Xhosa. De meeste kinderen gaan naar
kunnen dus prikkelend zijn, omdat ze wel eens radicaal af
lichamelijke integriteit en verminking op te zetten. Nu kan ik
observeerde was, zonder docent, een
Engelstalige scholen en krijgen daar
willen wijken van wat er meestal wordt verkondigd in de
dus echt lichaamsfilosofie in de praktijk toepassen!”
Dinsdag: bezoek aan een school in een township
chaotische bedoening. De leerlingen
geen onderwijs in het Xhosa. De 60
vonden het uiterst interessant dat ik in-
à 80 kinderen die elke week komen,
Waardoor denk je zoveel reacties losgemaakt te hebben?
media als het om plastische chirurgie gaat. Daarnaast heb ik mijn filosofische gedachtegoed zo helder mogelijk willen
Jenny Slatman (2008), Vreemd lichaam – over medisch ingrij-
Ondanks dat het gezien de situatie
eens in hun klas zat en voor ik het wist
zijn ontzettend enthousiast en laten je
opschrijven, met in het achterhoofd dat ook niet-collega’s er
pen en persoonlijke identiteit. Amsterdam: Ambo-Anthos.
werd afgeraden om de townships in te
stond er een groep jongens voor m’n
graag zien hoe goed ze al kunnen lezen
gaan, heb ik toch mijn schoolbezoek
neus rap- en danskunsten te showen!
of schrijven.
iets uit moeten kunnen halen.”
in Khayelitsha laten doorgaan. Volgens
24
25
Agenda
Mededelingen Onderzoekscentrum voor Creative Computing van start
Nieuwe alumnivereniging Dante van start
Het was al enige tijd bekend, maar per 1 september is daad-
september
oktober
De Faculteit Geesteswetenschappen heeft een nieuwe
1 september 2008
3 oktober 2008
alumnivereniging: Dante. Het is een grootschalige vereni-
Start nieuwe FGW-opleiding
Promotie Pashiera Barkhuysen
werkelijk het Tilburg Centre for Creative Computing (TiCC)
ging voor alle afgestudeerden van de Faculteit Geestes-
Liberal Arts
‘Audioviual Prosody in Interaction’
van start gegaan. De hoogleraren Jaap van den Herik en
wetenschappen en de fusiepartners waaruit de faculteit is
Eric Postma, afkomstig van de Universiteit Maastricht, en
ontstaan. De alumnivereniging is primair bedoeld om een
17 september 2008
de Tilburgse hoogleraar Antal van den Bosch, zullen het
brugfunctie te vervullen tussen de faculteit, haar oud-stu-
Promotie Sharda Roelsma - Somer
10 oktober 2008
onderzoekscentrum opzetten. Vanuit Maastricht komen
denten en de huidige studenten, zodat optimaal kennis kan
‘De kwaliteit van Hindoescholen’
Inaugurele rede prof.dr. Antal van den Bosch
ook nog zes à zeven wetenschappers en een tiental pro-
worden uitgewisseld en uit elkaars bronnen en netwerken
Aula, 10.15 uur
Auditorium, 16,15 uur
movendi mee. Het moet een internationaal vooraanstaand
kan worden geput. De alumnivereniging biedt mogelijk-
onderzoekscentrum worden dat zich richt op onderwerpen
heden op het gebied van onderzoeksopdrachten voor stu-
19 september 2008
24 oktober 2008
als kunstmatige intelligentie, de interactie tussen mens en
denten, toegepaste wetenschappelijke kennis voor alumni,
Promotie C.A.J. Stam
Dubbele inaugurele rede prof.dr. Frans Vosman en prof.dr.
computer, kennisontsluiting en games. Het centrum wordt
interessante sprekers uit het werkveld en een aanbod van
‘The Church in Relation to the World’
Andries Baart
ondergebracht bij het Departement Communicatie- en
startervacatures. De alumniverenigingen Ex Libris (voor
Aula, 10.15 uur
Aula, 16.15 uur
Informatiewetenschappen.
afgestudeerden Letteren) en Epilogos (voor afgestudeerden
Met de komst van TiCC komt een aantal in het oog sprin-
Wijsbegeerte) zijn in deze nieuwe vereniging opgegaan. Le-
november
gende onderzoeksprojecten naar Tilburg: de ontwikkeling
den van Ex Libris en Epilogos worden automatisch lid van
24 november 2008
van sterke computerspelers in traditionele bordspelen
de nieuwe vereniging Dante. Meer informatie: Annemeike
81e Dies natalis van de Universiteit
(schaken, go) en in moderne computer games, en de
Tan, 013-4662596,
[email protected].
Aula, 16.00 uur
Aula, 16.15 uur
ontwikkeling van systemen voor de digitale analyse van schilderijen van onder meer Vincent van Gogh. Gecom-
Benoemingen
bineerd met het al bestaande Tilburgse onderzoek naar
Prof. dr. Peter Nissen, die per 1 september benoemd is als
automatische oplossingen voor taalverwerking (vertalen,
hoogleraar Cultuurgeschiedenis van het Christendom bij
dialoogvoering) mikt het centrum op een nationaal en
het Departement Religiewetenschappen en Theologie,
internationaal unieke combinatie van expertises.
sprak op 12 september zijn inaugurele rede uit. De titel luidde: ‘Eene zachte aanraking van zijn zieleleven’. Over ‘ware’ en ‘valse’ mystiek rond 1900. Peter Nissen wil zich in
Nieuwe bijzondere leerstoel en lectoraat Diversiteit Brabantse Taal en Cultuur
zijn onderwijs en onderzoek concentreren op de doorwer-
Op initiatief van de Stichting het Brabants / Toon Weijnen
in de westerse cultuur, om de ingewikkelde wisselwerking
Stichting hebben de Universiteit van Tilburg en de Fontys
tussen religie en cultuur beter te begrijpen.
king van de christelijke traditie van de 19e tot de 21e eeuw
A(nta)l Dante
Hogescholen de handen ineengeslagen en een nieuwe bijzondere leerstoel en lectoraat Diversiteit in taal en cultuur
De Britse hoogleraar Simon Critchley wordt met ingang van
in Brabant ingesteld. De samenwerking tussen beide instel-
1 januari 2009 benoemd tot parttime hoogleraar aan het
lingen én hun verankering in de Brabantse samenleving zal
departement Filosofie. Gedurende twee periodes van en-
daarmee worden versterkt.
kele weken per jaar zal hij in Tilburg intensieve cursussen
Het werkterrein van de gecombineerde functie richt zich op
verzorgen voor masterstudenten en promovendi. Critchley
de gevarieerde identiteit van de hedendaagse Brabander zo-
is hoogleraar aan de New School for Social Research in
als die tot uitdrukking komt in zijn taal en cultuur. Daarbij
New York. Hij is gespecialiseerd in wat in de Angelsaksi-
gaat de aandacht uit naar traditionele regionale dialecten,
sche landen bekend staat als continentale filosofie: filoso-
sociale dialecten, etnische minderheidstalen en hun onder-
fische stromingen en tradities die beïnvloed zijn door 19e-
linge invloed, alsmede naar het brede scala aan literaire en
en 20e-eeuwse filosofen uit vooral Frankrijk en Duitsland.
culturele uitdrukkingsvormen zoals dat zich in de provincie
Critchley richt zich onder meer op ethiek, politieke theorie,
Noord-Brabant manifesteert. De leerstoel wordt verbonden
geschiedenis van de filosofie en poëzie en literatuur.
aan het Departement Taal- en Cultuurstudies.
26
27
